Honaaftler
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
Trumans program ingrijpender dan
Roosevelts „New Deal11
-E JAARGANG N° 1426
„Het lot van de natie zal
niet liggen in handen van
enkele begunstigden"
Trygve Lie: „In 1949 zal er in
Palestina vrede zijn"
Actie od Sumatra na bezetting
van Benkoelen geëindigd
Meer eten
DOWOFRn AG 6 JANUARI 1949
Uitgav# Stichting „De Vrije Alkmaar
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkma;.
Abonnementen ƒ0.30 per week 1.25 per
maand ƒ3.65 p. kwart, by vooruitbetaling
Advertenties 14 ct per mm., familieberich
ten 18 ct. Bij contract aanzienlijke korting
Vsrantw. redaoteuri J. v. Zoonen Bureau, Ridderstraat hoek Oudegracht Tel X 7700 3971.
Verkiezingsbeloften kregen vorm
TRUMANS
TIEN GEBODEN
Voor binnenland 8 en
voor buitenland 2
Dit is het regeringsprogramma, door
President Truman gister in zijn bood
achap aan het Congres ontvouwd;
1. Een uit 8 punten bestaand plan tot
bestrijding van de inflatie. Voor dit doel
vraagt hij bevoegdheid om een c®n
trole op de Rijzen in te stellen, een
toewijzingenstelsel voor schaarse grond
stoffen in het leven te roepen en even
tueel leningen te verstrekken ter finan
ciering van de vervaardiging van mate
rialen, waaraan acute teKOrten bestaan
2. Verhoging van de ondernemersbe
lasting en andere belastingen met to
taal vier milliard dollars Per jaar. ten
einde de staatsschuld te verminderen-
3. Volledige herroeping van de ar
beidswet van Taft-Harley en vervan
ging van deze wet door de vroegere
2-g. Wagner-wet. die een meer liberaal
karakter droeg. Wel moet laatstge
noemde wet gewijzigd worden: Stakjn
gen, voortvloeiende uit geschillen tu?
sen vakorganisaties en secondaire boy
cotts (het neerleggen van het werk uit
sympathie me» stakers in een niet-ver
wante industrie) zullen verboden blij
▼en.
4. Verruiming van de sociale wetge
ving en wel zodanig, dat de ouder
domspensioenen worden verhoogd en
de overheidszorg zich ook uitstrekt tot
hen. die slachtoffer ziin van werkloos
heid. ziekte of invaliteit.
5. Het instellen van een stelsel voor
ziekteverzekering, dat ..iedere Ameri
kaan in staat zal stellen, goede medï
sche behandeling te verkrijgen.
6 Meer staatssteun voor het onder
wijs-
7. Een speciale wetgeving, dié heïae"
regering mogelijk moet maken volks
woningen met lage huren te bouwen,
krotten op te ruimen en een onderzoek
n?.ar de woontoestanden In te stellen.
8 Een veelomvattend Program ter
herziening van de burgerrechten met
het doel discriminaties tegen negers
of andere rassenminderheden te verbie
den.
Ten aanzien van de buitenlandse po
litiek diende president Truman slechts
de twee volgende voorstellen in:
1. Verlenging van de geldigheidsduur
van de wet. die op 31 Maart a.s. af
loopt en die de regering de bevoegd
heid geeft met andere regeringen over
eenkomsten inzake verlaging van de
douanetarieven aan te gaan.
2. Schrapping van in het bestaande
program opgenomen beperkingen in
zake de toelating van verplaatste per
sonen uit Europa in de V.S. Volgens
de huidige regeling mogen gedurende
een periode van 2 jaar 200.000 ver
plaatste personen in de V.S immigre
ren.
Sinaasappelen onderweg!
NIEUWE BONNEN AANGEWEZEN.
Hoewel de in begin December 1948
aangewezen bonnen voor sinaasappelen
♦ot dusver slechts in enkele gedeelten
van ons land zijn gehonoreerd is het
noodzakelijk in verband met de te
verwachten grote aanvoeren in deze
maand reeds thans een tweede, bon
aan te wijzen. Uiterlijk 15 Januari
moet men de bonnen 534 en 540 alg.
bij een handelaar in groente en/of
fru«t inleveren. Bon 534 alg. (A. B en
C kaarten) geeft recht op 500 gram. bon
540 alg.( D en E kaarten) op een kilo
sinaasappelen.
Naarmate de aanvoer voortgang heef»
zal op de ingeleverde bonnen kunnen
worden afgeleverd, met dien verstande
dat eerst de oude bonnen gehonoreerd
moeten worden.
Een vliegtuig van de „British
South American Airways" is met 9pas
eag'ers en een bemanning van zes bij
de Braziliaanse kust brandend in zee
gestort. Drie passagiers kwamen om
het leven.
"BMOHrafc
GELDIG TOT HEDENAVOND.
RUSTIG WEER.
Weinig wind met op vele plaatsen
nevel of mist. Overigens droog weer.
iets kouder, met temperatuur om het
int in de noordelijke provincies.
President Truman heeft gister voor het Ame
rikaanse Congres 'n regeringsprogram ontvouwd,
dat zowel in omvang als in ruimte de „New-
Deal" van wijlen Pre/ dent Roosevelt overtreft.
Truman drong aan op machtiging tot herinstel
ling van prijscontrole, verhoging van inkomsten
belasting met vier milliard dollar en annule
ring van de door de republikeinen voorgestane
arbeidswet van Taft-Hartley. Op de buitenlandse
politiek ging hij niet diep in en hij maakte b.v.
in het geheel geen gewag van het Noord Atlan
tisch pact, een militair hulpprogram voor West
Europa of aanvul'ende fondsen voor het plan-
""r"rshall. Wel zeide hij, dat hij in de loop van
deze zitting van het Congres „de gelegenheid
zal hebben het Congres te verzoeken verschil
lende maatregelen in overweging te nemen op het gebied van de buiten
landse politiek".
Binnen- en buitenlandse
politiek zijn nauw
verweven
Hij verklaarde, dat het Amerikaan
se volk bij de laatste presidentsver
kiezingen „de in discrediet geraakte
theorie, dat het lot van de natie moest
liggen in de handen van enkele be-
gttstigd-«i. heeft afgewezen".
De president zette daarna zijn pro
gram uiteen (zie hiernaast) en legde
er de nadruk op, dat hij zijn program
voor het birzieniandse regeringsbeleid
beschouwt als de grondslag voor de
buitenlandse politiek der V.S.
„De wereld vraagt heden ten dage
ons om leiding, omdat wij bimen
onze grenzen in zo grote mate genie
ten vtJ die voordelen van de demo
cratie, waarnaar de meeste volkeren
der wereld smachten', zo verklaarde
hjj en hi^ voegde hieraan toe, dat de
buitenlandse politiek der VS. gericht
is op vrede en daarbij uitgaat van
het principe van «iternationale samen
werking. Zolang echter nog geen stel
sel van inte viationale veiligheid tot
stand is gebracht, waarop Amerika
zich kan verlaten, kon de Amerikaan
se regering zich niet onttrekken aan
het scheppen en instand houden van
een gewap tide macht, die toereikend
is om eventuele agressie af te schrik
ken.
Nationale veiligheid
„Wij zijn in het afgelopen jaar in
belangrijke mate gevo.-derd met het
doeltreffend organiser »i van onze
gewapende macht", aldus Truman,
„doch het is noodzakelijk verdere
verbetering aan te br'»igen in de
wetgeving met betrekking tot de
nationale veiligheid". Als één v.'«
onze verbeteringen beschouwde de
president de inwilliging vrn zijn
verzoek om het instellen van een
algemeen militair opleidingsprogram
ma voor de Amerikaanse jeugd,
geen enkele passage van zijn rede
voering noemde President Truman de
Sowjet-Unie met name. Hij verklaar
de evenwel, dat „het thans alle lr#i-
den duidelijk moet zijn, dat Amerika
niet trócht de huidige toestand te be
stendigen. Wij hebben niet het voor
nemen het onrecht van het verleden
in stand te houden", zo zeide hij, „en
wij juichen de constructieve pogingen
toe. die door vele land in het werk
worden gesteld om de levensomstan
digheden van hun burgers te verbe
teren. Door middel van het Europese
Herstelprogram. i»ize „politiek van
goede nabuurschap" en via de Ver.
Naties zijn wij begonnen de nati<»iale
barrières.neer te halen, die de ec tio-
mische groei en de sociale vooruitgang
van de volkeren der wereld belem
meren".
Talrijke tekortkomingen
met name genoemd
De president zeide, dat de woorden
van de „sombere profeten, die de on
dergang vu het Amerikaanse kapi
talisme voorspelden" zijn gelogen
straft, doch hij gaf toe, dat Amerika
nog steeds „vele tekortkomingen"
heeft, waarv.»i hij de volgende noem
de:
„Wij hebben nog steeds te kampen
met een te hoog prijspeil. Onze pro
ductie is nog niet toereikend om on
ze behoeften te bevredigen. Onze mi-
niumlonen z'»i veel te laag. De klei
ne bedrijven verliezen terrein in de
strijd met de gevaarlijke monopolies.
Onze landbouwers zien nog steeds
een onzekere toekomst tegemoet en
een te groot aarftal van hen ruubfeert
de zegeningen van de moderne be-
Mhaving. Sommige v-»i onze natio-
ale hulpbronnen worden nog steeds
vf rspild. Wij hebben een %'uut te
kort aan electrische stroom, niet tegen
stainde er ruimschoots middel »i zijn
om de electriciteitsvoorzieHing Qp te
toeren Vijf millioen gezinnen wnen
#»og steeds in sloppen en woningen,
g)l niet van voldoende nooduitgangen
vooi brandgevaar zijn voorzien. Drie
millioen gezinnen delen hun wonin
gen met anderen. Onze gezondheids
zorg Is ver ten achter bij de vooruit
gang v;«i de medische wetenschap.
Goede medische verzorging is zo kost
baar, dat zij buiten het bereik ligt van
de grote meerderheid onzer burgers.
In vele plaatsen zijn de onderwijs:n-
riohtingen volkomen ontoereikend.
Onze democratische idealen worden
dikwijls gedwarsboomd door vooroor
delen en onverdraagzaamheid".
De eerste belangrijke taak van de
Amerikaanse regering is, aldus de
president, de bescherming van de
Amerikaanse economie tegen de on
gunstige gevolgen van conjunctuur
schommelingen. Met het oog op de
mogelijkheid van een economische
depressie vroeg TrumTi in zijn bood
schap aan het Congres acht bevoegd
heden.
Nieuwe arbeidswet
De president gaf als zijn mening
te kennvi. dat de arbeidswet van
Taft-Hartley onbillijke discriminaties
tegenover de vakbeweging inhoudt,
de constructieve strev:ngen van de
arbeidersorganisaties beperkt en in
breuk maakt op het recht der arbei
ders om vrij collectieve arbeidsover
eenkomsten aan te gaan. De nieuwe
wetgeving moet echter een bepaling
bevatten, welke stakingen verhindert
in vitale industrie"»"!, wanneer deze
het openbaar belang schaden. Het mi
nimumloonniveau dient volgms de
president verhoogd te worden van 40
cents per uur tot minstens 75 cents
per uur. Voors moeten de anti-trust
wetten opnieuw verscherpt worden,
teneinde monopolie-vorming tegen te
gaan 4H om de kleine bedrijven te
besehermen. Met betrekking tot de
1 «-dbouwpoütiek stelde Truman voor
het bestaande stelsel van steun voor
de prijzen van landbouwproducten te
bestendigen en de mogelykhed<»j te
onderzoeken om de markt voor deze
producten, zowel in het binnenland
als »i het buitenland uit te breiden.
Truman's programma voor openbare
werken voorziet in verdere electrifi-
catie voor agrarische gebieden, de
fes» van waterkrachtstations, het be
vaarbaar maken vrn rivieren en irri
gatieprojecten. Tenslotte deelde Tru
man mede. dat de sociale diensten
van de regering zullen worden ge
bracht onder een speciaal departement
vei socfale zaken.
Israël ceeft successen in Egypte
thans toe: er was geen tegenstand
Eerste commentaren
De voorzitter van de Republikeinse
party, Hugh Scott, verklaarde naar aan
leiding van Trumans boodschap, dat de
president hoog spel speelde met het
geld van het volk. Hij stelde* het
Congres „een ongelijke verdeling van
de nationale rijkdom voor om tedere
groep in het land. die Pressie uitoefent
te kunnen afkopen"
De democratische afgevaardigde E.
Cos (GeOrgia) merkte op: „WIJ gaan
naar een socialistische staat toe- Het
lijkt er op. of wy de weg gaan, die
Engeland is gegaan, echter meer vrijer
en minder behoedzaam.'
De voorzitter van de AFL, Green,
en de voorzitter van de C.I.O., Murray
juichten de rede van Truman toe en
verklaarden, dat deze volkomen beant
woordde aan hun zienswijzen omyent
arbeidswetgeving.
Wallstreet was tamelijk tevreden. De
zakenlieden vonden het niet zo'n hittere
pil als zij verkucht hadden.
Trygve Lie. algemeen secretaris
der V.N.. heeft gister voorspeld, dat in
1949 in Palestina vrede zal zijn- Hij
deelde verslaggevers mee. dat de oplos
sing thans meer nabij i$ dan ooit te
voren, ondanks de jongste gebeurtenis
sen
Men verwacht, dat de nieuwe verzoe
ningscommissie der V.N. voor Palesti
na in de nabije toekomst zal bijeen
komen. Lie heef* Geneve als plaats
voor de vergadering voorgesteld. De
commissie der V.N. voor de Negeb
komt Vrijdag te Lake Success bijeen,
aldus Lie. De commissie beschikt dan
misschien over enkele inlichtngen be
treffende de Britse berichten, (jat Jood
se troepen twee luchtbases op Egyp
tisch grondgebied hebben bezet.
ISRAËL GEEFT TOE.
De inlichtingen zijn er. want Israël
heeft gisteravond vóór het eerst offl
cieel toegegeven, dat zijn troepen de
Egyptische grens hadden overschreden
Een woordvoerder zeide, dat een strijd
macht zich had teruggetrokken, doch
onthulde niet, of alle Israëlitische troe
pen zich nu uit Egypte hadden terug
getrokken.
De strijdmacht, die op Egyptisch ge
bied doordrong maakte verscheidene
Spitfires op de grond buit, toen zij
vliegvelden in het gebied van El Arish
overmeesterde. Installaties, startbanen
en gebouwen werden vernield, voordat
de strijdmacht zich terugtrok, aldus de
woordvoerder. Als deze afdeling ver
der op Egyptisch gebied had willen
doordringen, zo vervolgde hij. zou er
„niet veel geweest zijn, dat ons had
kunnen tegenhouden." De afdeling over
schreed de grens achter een Egyptische
colonne aan. die zich uit Palestina
terugtrok.
ISRAËL WIL VUREN STAKEN.
Naar gisteravond laat vernomen
werd, heeft het Israëlitische kabinet
in principe het bevel van de Veilig
heidsraad tot staken van het vuren
aanvaard.
Twee eendenjagers
verdronken
Toen twee jagers, die Dinsdag de
Kortenhoefse plas per roeiboot waren
opgevaren om op eenden te Jagen,
des avonds laat nog. niet waren terug
gekeerd, is een tiental dorpelingen een
onderzoek ga?.n instellen.
In een roeiboot, voorzien van storm
lampen en per fiets werd rondom de
grote plas „De Wije Bliek" naar de
jagers gezocht. De nasporingen bleken
de ergste vermoedens te bevestigen:
men vond de roeiboot In omgedagen
toestand drijvende. Vermoedelijk is de
licht gebouwde boot omgeslagen, toen
de Jagers omstreeks half zeven in de
vooravond huiswaarts wilden keren.
Tegen die tijd brak een hagelbui boven
Kortenhoef los. Bij het verdere Onder
zoek vond men nog een rugzak en een
pet in het water.
Het onderzoek werd des nachts om
half twee gestaakt. Gisterochtend ging
men opnieuw naar de vermiste Jagers
zoeken, tot nog toe zonder resultaat.
Op één der eilanden trof men de hond
van een der mannen aan. die daar blijk
baar was heengezwommen- Voorts heeft
men een aantal geschoten eenden ge
vonden. De slachtoffers zijn de jacht
opziener J. Breyer uit Kortenhoef en
de heer O. van Dijk uit Den Haag.
Granaat als speelooecf:
2 kinderen dood
Gisterochtend omstreeks tien uur zijn
te Leiden twee kinderen om het leven
gekomen door het spelen met een mor
tiergranaat De slachtoffertjes, de acht
jarige Theo de Wit, wonende in het
huis. waar zich de ontploffing voor
deed en de negenjarige F. J. van der
Meer, hebben, voor zover nog is na
te "gaan. op een bovenverdieping met
een granaat gespeeld, die reeds drie
jaar thuis werd bewaard.
Hoe de ontploffing is geschied, is
niet meer na te gaan. Een begin van
brand kon onmiddellijk door de brand
weer worden gestuit. De twee jongens
bleken bij de ontploffing op slag te
zijn gedood en de lichamen werden
deerlijk verminkt.
H.M. de Koningin
spreekt vandaag
H.M. de Koningin zal heden,
Donderdagmiddag, om 13,15 uur
over beide zenders een radio
rede uitspreken over de staatkun
dige ontwikkeling in Indonesië^
Het Nederlandse leger heeft gister
zijn militaire operaties op Sumatra
tegen de Indonesische Republikeinen
geëindigd.
Volgens Aneta heeft de legercom
mandant. generaal Spoor, de comman
danten op Sumatra een order gezond
en, dat zij 5 Jai/uari te 12 uur, d.i. 5
uur Ncd. tijd de acties en daarmee de
vijandelijkheden moesten staken.
Van officiële zijde wordt gemeld, dat
op Sumatra o.a. Benkoelen. Tenbila
han en Rengat zijn gezuiverd van TNI
troepen. Hiermede zijn de operaties op
Sumatra beëindigd.
Onder de officieren, die zich te Djokja
hebben gemeld, bevond zich. behalve
de commandant der voormalige Repu
blikeinse militaire academie, de kol.
Soewardi, ook de voormalige comman
/*ant der 7-s'i»~de brigade van de TNI
lt. kol. Lembong.
Reuter meldt, dat de Nederlanders
tot nu toe nog geen faciliteiten hebben
kunnen verlenen aan de tien groepen
militaire waarnemers van de C. v. G
D. om zich op de hoogte te stellen van
de toestand in het Republikeins gebied
In het Westelijke deel van de V.
S. woeden zware sneeuwstormen, waar
door het verkeer ten zeTSte wordt
belemmerd.
Over Indonesië
Veiligheidsraad
morgen bijeen?
Trygve Lie heeft medegedeeld, dat
de Veiligheidsraad morgen bijeen zal
komen, aangenomen, dat alle leden aan
wezig zullen zijn. Dit is niet aan te
nemen, want gistermiddag is de „Q.
Mary" pas vertrokken. Daarom zal het
vermoedelijk Maandag worden. Indo
nesië is het enige agendapunt.
Australië heeft India's uitnodiging
om deel te nemen aan het Aziatisch
gebrek over Indonesië aanvaard. Er
zullen twee vertegenwoordigers gezon
den worden, die wèl aan de besorekln
gen zullen deelnemen, doch géén bin
dende verlichtingen op zich mogen
nemen. China zal zijn ambassadeur zen
den als waarnemer. Siam neemt niet
deel. Soemitro. Reoublikeins vertegen
woordiger in Amerika, is op weg naar
New Delhi, waar hij verschillende be
sprekingen zal voeren.
Irak heeft een landing verbod voor
Ned. vliegtuigen uitgevaardigd. Het
Wereldvakverbond heeft zich solidair
verklaard met het Indones.sche volk
De belangstelling van het merendeel
van ons volk voor de MarshaiLhulp is
niet zo heel groot. Dit wil zeggen: er is
wel belangstelling voor wat er uii
Amerika komt, maar voor de rest wi'
de doorsneelezer het wel geloven. He
is gemeengoed geworden om te zeggen
dat we zonder Marshallhulp er niet
komen en dat bet dan armoe troef zot
zijn. Maar daarmee eindigt dan zo 0r
geveer ook de kennis van het gewone
publiek.
Het is geen verwijf, dat we hier ma
ken. Het is ook geen schande, dat men
niet Precies weet hoe de Marshallhulp
in elkaar zit. Economische problemen
behoren nu eenmaal niet tot de gemaz
kelykste en als men ze niet van het
begin af aan bijhoudt, is er bijna niet
meer in te komen.
Deze week echter .nu de aanv agen
voor de MarshaiLhulp voor 't nieuwe
jaar gepubliceerd zijn, is de beland
steling er voor wellicht groter dan
ooit tevoren. We hebben immejp kur
nen lezen, dat Nederland aanVi-ai^n
heeft gedaan, wa^doo'r we méér
en méér tabak zullen krijgen. Ook nwg
andere voorwerpen, als metalen enz.,
maar deze spreken niet zo tot onze vet
beelding als brood, olie en vet. vlees
en tabak.
Het verbruik van deze voeding^ en
genotmiddelen zal met gemiddeld ->-;e
en twintig procent stijgen en het voor
oorlogse peil weer benaderen
Zoals we reeds Maandag schreven:
Het belooft weer een vetpot te worden
Tenminste, voor bepaalde groepen, al»
geen andere maatregelen woj#en
genomen. De eerste reactie van t* vj»->
mensen op de berichten over meer
vlees en vet en tabak is zeer vreugde
vol geweest. Ook onder die categorie,
die tot de minst draagkrachigen bcho
ren. Het komt immsrs van de Marshall
hulp en dus zal ieder er van kunnen
Profiteren. Och arme. wat zal men
bedrogen uitkomen. Want wel wordt de
MarshaiLhulp verleend aan Nederland
•miar dat betekent nog niét. dn» alle
Nederlanders er iit 4hietee rtWt van
zullen profiteren.
Wij zullen de laatsten zijn om de
betekenis van de Marshallhulp te kiel
neren. Ook wij zijn er van overtuigd,
dat ze noodzakelijk is om Europa op
te heffen. Maar tegen de wijze waarop
het volk profiteert van de hulp hebben
we wel enkele bedenkingen. Indien et{
in het jaar, dat pas aangevangen ffc
meer vlees en vet en tabak kom.. J
dit niet ten goede komen asn het vollf*
in zijn gheel. Het huishoudboekje van
tallozen laat immers niet toe. dat er
hogere uitgaven worden gedaan. Drie
en twintig procent meer vlees, enz-
betekent, dat de posten die er voor
uitgetrokken zijn. ook met drie en -wie
tig procent moeten worde" verhoog^
En voor de arbeidersgezin... .k .dP o»
het ogenblik een onmogelJ^v^v'
Tenzij er andere maatregelen wuHen
getroffen, zou verhoging van het ver
bruikspeil een bevoorrechting 2ijn van
de beter gesitueerden. Verhoging van
de consumptie zonder verhoging van
het inkomen is nu eenmaal niet moge
lijk. Tenzij de prijzen zouden dalen-
We wachten de oplossing van dit raad
sel met spanning af.
onze *<e.ne tovenaar