Eten arbeiders te veel taart roken ze te veel sigaretten? het rijk van Godin Caïssa ïluuwA- uit de ó&zeUudnfoeê. Over bevoorrechtinq„ en noq wat Nederlandse onderwijzers geen kans in Friesland? Blunders van de Hoofdredakleur? of k Uit het artikel „Meer eten" in uw •ditie van 6 Januari citeer ik: „Het verbruik van deze voedings- en l^notmiddelen (brood, olie en vet, Vlees en tabak) zal met gemiddeld •3% stijgen en het vooroorlogse peil weer benaderen. Maar tegen de wijze waarop het ▼olk Profiteert van de hulp hebben we wel enkele bedenkingen. Indien er in fcet jaar dat pas aangevangen is méér vlees en vet en tabak komt, zal dit liiet ten goede komen aan hef volk in rijn geheel. Het huishoudboekje van tallozen laat Immers niet toe dat er hogere uitgaven worden gedaan. 23% meer vlees. enz. betekent dat de posten die ervoor uitgetrokken zijn ook met 13% moeten wordten verhoogd. En voor de arbeidersgezinnen is dat een onmogelijkheid. Tenzij er andere maatregelen wor den getroffen zou verhoging van het vcrbruikspeïl een bevoorrechting zijn van de beter gesitueerden. Verhoging van de consumptie zonder verhoging van het inkomen is nu eenmaal niet «nogeliik. Tenzij de prijzen zouden da len. We wachten de oplossing van dit raadsel mef spanning af' Ik heb mij éven afgevraagd of u dit ■tukje opzettelijk aan uw lezers voor legde om hen te laten nadenken over. en de dwaasheid te ontdekken van deze stellingen, die evenals het twee maal gegromde „tenzij andere maatre gelen worden getroffen", de opvattin gen van een man in the street schij nen te moeten weergeven, en wel van dén met abnormaal weinig inzicht in het fodamentele economische probleem van de inVomensbesteding. Want men kan toch nauwelijks deze storm in 'n glas water in émst demonstreren aan lijn lezers Als ..het" (ja. wat eigenlijk?) een raadsel voor u is. moge ik u er aan herinneren, dat het voor de verkoop beschikbaar komen van 23% meer vlees. etc. niet beekent dat de ervoor fa het huishoudbudget uitgetrokken posten met een gelijk percentage moeien worden verhoogd. Dit zou niet enkel voor de arbel- dpr«gezinnen, zeker ook voor het over grote deel van de middenstand (ik ■preek uif huiselijke ervaring) on mogelijk zijn. Maar: u weet toch dat de grondslag van de staat- en particuliere huishoud könde is: het zo nuttig mogelijk be steden („nuttig" naar subjectief in licht!) van een gegeven inkomen voor de bevrediging van de vele be hoeften en verlangens die een mens bu «enmaal heeft. „Verhoging van de consumptie zon der verhoging van het inkomen is nu eenmaal niet mogelijk", «egt u zelf. Waarom roePt u dan om „andere maatregelen", zinspelende op inko mensverhoging en/of prijsverlaging, terwijl u weet dat het probleem van de keuze hier a 11 ij d blijft gelden relfs uitgangspunt is?! Uw eigen woorden een weinig ver anderd, zou ik de oplossing van uw raadsel" aldus willen aanduiden: Te gen de wijze waarop het volk (90% der Nederlanders) zijn inkomen besteedt bij het profiteren van de Marshallhulp kan men bedenkingen maken La-it men, als men niet 23% meer vlees èn vet èn tabak kan kopen, zich beperken tot de artikelen waar men de meeste behoefte aan voelt,- bv. op tabak en vlees bezuinigen, om van de meerdere vetten te kunnen profiteren, In normale tijden zijn practisch alle waren in onbeperkte hoe veelheid te koop, en iedereen moet *ich beperken tot het aanschaffen van het meest begeerde, van wat ieder voor zichzelf als het meest nodige be schouwt. Het is een ramp als er mensen zijn die niet genoeg verdienen om zich voldoende te voeden, te kleden en te huisvesten. Maar gaat u eens na welk (hoog!) percentage juist vari de lagere inkomens, wordt besteed ■tan rookartikelen, vergeleken met wat men voor voeding uitgeeft; menige dienstbode „vindt hef nodig" of prettig er meer mooie kousen op na te hou den dan haar werkgeefster: cn welke Inkomensgroep koopt Zaterdags het meeste gebak? 1Inkomensverhoging is altijd, bij wel ledereen welkom, en verlaging van de huidige, soms sehrikbarer.de prijzen *ou voor velen, zeer velen, en niet enkel voor de minder „gord gesitueer den", een uitkomst zijn uit gróte «orgen. Het Is echter op zijn minst ondoor dacht te noemen als men deze goede dingen opeist, en met „andere maat regelen" (welke?) wil laten te voor- ■chijn toveren op grond van een *o onjuiste redenering als de geciteerde; (gezien de onbeperkt heid der menselijke wensen zouden trouwens loonsverhogingen geen einde kunnen vinden!) een relaas als „Meer eten" te publiceren in een toch veelgelezen blad Is niet alleen een economisch-theorethische blunder: het is sociaal o n paedagoglsch op het gevaarlijke af. Het spijt me echt, maar het stukje deed mij aan de voor lichting op dergelijk gebied in „De Waarheid" denken. Met de meeste achting, uw trouwe lezer: R. E. Lunshof Jur Econ. Student Jut. Cand. Geachte heer Lunshof, Dit schrijven heeft me doen schrik ken. Journalistiek werk, vooral aan een kleine krant is altijd haast werk, zo dat men wel eens iets schrijft, waar van men later denkt: Is het wel voL komen verantwoord? Vooral als er dan o-i gereageerd wordt door een inzen der, die zich met de studie bezig houdt- En dus heb ik het stuk nog eens op. gezocht en herlezen.- En nu komt het ergste. Tenminste voor U. Ondanks Uw uitvoerig schrijven ben ik er nog aller minst van overtuigd, dat er in het stuk „Meer eten" een zekere tenden. ie zou schuilen, die aan „De Waar heid" herinnert. Ik zou U trouwens aanraden voorzichtig te zijn met derge. 'lijke insinuaties. Ze maken slechts op een zeer bepaald deel van het publiek indruk en hebben met argumentatie niets te maken. Ik zou U op precies dezelfde, wijze van antwoord kunnen dienen, maar voel er niet voor. Hoewel ik er bijna geen tijd voor heb kunnen vinden, wil ik echter op dit stuk uitvoerig ingaan, omdat deze een ontstellend gemis aan inzicht in de werkelijkheid toont. Het gaat er niet om, of de Inkomsten van de staat of een bepaald gezin op een bepaalde wijze nuttig worden besteed. Indien deze vraag In het geding was, zouden met name de staatsuitgaven nog al enige, niet helemaal ongemotiveerde critiek krijgen. Om over de uitgaven van de rijk aards maar te zwijgen. Laten we ons echter bij de gezinnen houden. LOON- EN PRIJSPOLITIEK Hoe liggen de feiten. Bijna de helft van het Nederlandse volk leeft op de grens van het bestaansminimum. Er is aan de hand van statische gegevens een berekening opgezet van wat een doorSnee-gezin nodig heeft, zowel voor de stad Amsterdam als voor het land en aangenomen wordt, dat dit het mi nimum Is, dat dit gezin nodig heeft om te bestaan. Hierop is de loonbere- kening en bijslagen gecalculeerd. Houdt U dat even goed in de gaten. Niet op wat een bepaalde fabriek uit zou kunnen betalen. In dat loon dat een arbeider thuis brengt zit een be drag voor het - levensmiddelenpakket en bedragen voor andere uitgaven. Maar er blijft niets over. Het gaat op en er is in de regel tekort. Wie meent dat het anders is, raad ik aan dit eens aan arbeiders en beter nog aan hun huisvrouwen te gaan Vragen. En spe ciaal raad ik dat mensen aan, die eco_ nomie bestuderen. Want economie al leen bestudeerd aan het bureau heeft weinig waarde. Toen de subsidies op de levens middelen werden afgeschaft en het pakket dus duurder werd en het be droeg hier maar enkele procenten, 'moesten de lonen met een gulden worden verhoogd, omdat anders de arbeiders en de middenstanders en de rentetrekkers en wie weet wie nog meer het levensmiddelenpakket niet konden betalen, zonder andere noodzakelijke levensbehoeften te la ten varen. En als er nu straks zo veel goederen meer komen, waaraan de arbeidersge zinnen grote behoefte hebben en er komt bovendien nog 23% meer aan vlees, oliën, vetten, tabak, brood enz. dan betekent het, dat het evenwicht in het huishoudboekje opnieuw ver stoord wordt, In nog sterker mate dan eerst. Hoe kan dat weer hersteld wor den: Door loonsverhoging of prijsver laging. door rationalisme en mechani satie. maar vooral, door de winsten aan banden te leggen. En nu doet U warempel nog een middel aan de hand. Een middel, dat zo oud is als de weg naar Rome. De mensen moeten eerst eens nagaan of z,e hun inkomen niet beter kunnen be steden. Er wordt zo veel onnut uige geven. Is het wel nodig, dat een arbei der zo veel rookt? Is het wel nodig dat een dienstmeisje mooier kousen heeft, dan de werkgeefster? Wie eet Zaterdags het meeste gebak? WERKELIJK. DPT LAATSTE ARGUMENT DOET DE DEUR DICIÏT. We kunnen U echter nog wel enige andere voorbeelden geven, waarmee de Uwe nog kunnen worden aange vuld. Misschien dat gc er sommige Uwer collega's nog een dienst mee kunt bewjjzen. Waarom moet een ar beider op schoenen lopen? Klompen Is voordeliger. Waarom moet een ar beider en als lk zeg arbeider versta ik daar even goed onder de kleine middenstander, tuinder of boer, een behoorlijk pak hebben? Laat hem fa een Manchester broek lopen, Zondags en In de week. Dat spaart geld. Waar om moet een meisje uit een arbeiders., gezin zorg aan het haar besteden? Laat ze weer het ouderwetse knoedeltje ne men? Waarom moet een arbeider een krant lezen? Als U nog meer voor beelden wilt, komt ge maar eens langs lopen. Ik heb er nog wel enkele do zijnen. Als de mensen uit de laagste inkomensklasse zich alle dingen Ont zeggen, die het leven ook maar enlg- zfas veraangenamen, kunnen ze ten slotte het meerdere vlees of het meer dere vet wel kopen. En de arbeiders klasse zou weer de grauwe, grijze massa worden van voorheen. Hoewel we met kracht opkomen tegen een dergelijke arbeldersvijandelijke menta liteit, willen we er nog even op wij zen, dat ze niet gedeeld worden door de instelling van de berekening, geba seerd op het noodzakelijk minimum. Misschien dat U zich nu kunt voor stellen, dat wij geen vertrouwen heb ben In de zeer schone vertelsels, dat er een vetpot in aantocht is voor allen! En daar gaat het om, als gesugge reerd wordt, dat de Marshall-hulp Ons 'n verhoogde consumptie toestaat van 23%. Want die Marshall-hulp Is niet voor een bepaalde groep Nederlanders die een beter inkomen genieten. Die is voor de Nederlandse Staat en zijn bur gers. Ook voor de burgers, die een schamel inkomen hebben. En de Stdat heeft tot taak een oplossing te zoekén, op welke wijze het volk aan zijn trek zal komen. Niet op de verouderde me. thode dat de arbeider een wezen zou zijn, die zich alle luxe vrijwillig moet ontzeggen, teneinde het aller ontbeêr- lijkste te kunnen kopen. U ziet, dat ik bij de uitwerking vaq mijn standpunt niet uitga van de on beperktheid der menselijke wen££n,_ maar van het van Staatswege va^ge-* stelde indexcijfer. Natuurlijk kunt^Uf aankomen met de bewering, dat de Staat de berekening te hoog heeft op gezet en de mensen het nu t« b^w hebben, dat ze baden fa weelde en maar roken en gebak smullen. Ik ge voel er niet voor hierop nader fa te gaan. U vraagt mij welke maatregelen er genomen zouden kunnen worden, om te maken, dat het volk fa zijn geheel „meer eten" zou kunnen krijgen. Er zal een complex vaA maatregelen voor nodig zijn. Loonsverhoging voor de laagste inkomens. Prijsverlaging van consumptiegoederen door doelma tiger productie, vermindering van te hoge winsten, Instelling van een pro- ductieraad, die alleereerst bepaalt wel ke goederen moeten worden vervaar digd, betere verdeling van het natio nale inkomen, belastingherzieningen, enz. Er zijn er nog wel enkele. Waarschijnlijk zijn deze beweringen wel weer „Economisch-theoretische blunders" en „socjaal-onpaedagogjsch op het gevaarlijke af'. Zelfg van deze beschuldigingen ben ik niet ondersteboven geraakt, vooral niet, nu Uw schrijven zo duidelijk de monstreert, dat ge willicht heel wat schoolse kennis hebt verzameld, maar ten aanzien van dé practijk van het dagelijkse leven nog iet of wat aan de groenige kant zijt. Om deze bewering te staven, moge ik Uw raadgeving aanhalen, dat de arbeiders dan maar minder vlees en tabak moeten gebruiken om vet te kopen. Alsof vet in dit jaar fa onbeperke mate te koop zou zijn. Een enigzins ondoordacht advies. EEN ONGEVRAAGDE RAAD Als ik U een raad mag geven, of ge hem ter harte zult nemen, betwijfel ik, denk dan eerst nog eens rustig na over verschillende problemen, voor ge Uw oordeel geeft. Ge zult er waarschijn lijk beter tijd voor hebben dan ik. Gij eindigt met „De Waarheid" er bij te halen, wefau, laat mij dan eindigen met U te zeggen, dat juist redenaties als de Uwe, die niet schromen, de economische wetenschap te misbrui ken, om soberheid voor de bevol kingsgroep met het laagste inkomen te propageren en hen een lesje willen geven in de manier waarop ze hun karig loon moeten besteden, het ont staan van het communisme in hoge mate bevorderen. D.w.z. ze kweken geen principiële communisten. Maar ze kweken verbitterde mensen, die de bestaande maatschappij haten en ver achten. En ik geloof, dat dit nu niet be paald de taak is van jonge mensen, die rechten en economie studeren. Mocht ik mij vergissen, dan zie lk met grote zorg het tijdstip tegemoet, waarin deze studenten als meester, wellicht zelfs als meester-doctor een plaatsje fa die maatschappij innemen. v. Z. HASTINGS en BEVERWIJK Na de belangwekkende tournooien in New York en Luzern, waar wij vo rige week over schreven, vragen deze keer twee zo langzamerhand traditio neel geworden wedstrijden Onze volle aandacht. Het zijn de tournooiente Hastfags en Beverwijk. Het Kersttournool fa de Zuid-En. gelse badplaats is reeds geëindigd en gewonnen door de Fransman Rossoli- mo, taxi-cauffeur van beroep, die niet alleen een uitnemend schaker is, maar DR. TARTACOWER tevens een jiu_jitsu matador, wat hem overigens wel is aan te zien! Onze landgenoot Mührfag, die vorig jaar de tweede prijs deelde met de Engelse baronet Thomas en de Zwitser Grob, moest zich dit jaar met de derde plaats vergenoegen, achter Rossolïmo en de Jocgo-Slaaf König. fa Beverwijk zijn de meesters nog aan de gang. Hier strijden vijf Neder landers tegen vijf sterke buitenlanders, t.w. dr. Tartakower (Frankrijk), Go- lombek (Engeland).O'Kelly (België), Wade (N.-Zeeland) en Paul Schmldt (ex-Estland, thans woonachtig fa Duitsland), die ook in Hastfags mee speelde. Hier volgt een partij van Mührfag uit het vorige taurnooi te Hastfags, waar hij zo'n goed figuur sloeg: Wit: Zwart: mr. E. Spanjaard W. J. Mührfag Geweigerd Dameganfblet 1. d2d4, d7d5; 2. c2—c4, e7—e6; 3. Pbl—c3, Pg8—f6; 4, Lel—g5, Lf8— e7; 6. e2—e3. O-O; 6. Pgl—f3. h7— h6; 7. Lg5h4, PfO—e4 (de Lasker- methode); 8. Lg5xe7, Dd8xe7; 9. Ddl c2, (de beste voortzetting, andere mogelijkheden, als 9. c4xd5 of Pxe4, zijn minder moeilijk voor zwart), c7 c6; 10. Lfl—d3 (geen kans op voor deel biedt hier 10 Pxe4, dxe4; 11. Dxe4, wegens 11. .Db4; 12. Pd2, Dxb2 13. Dbl, Dc (3)Pe4xc3 (de Stonewall- formatie door 10. .f5 is hier niet te ver. kiezen, wegens het Ontbreken van Lf8) 11. Dc2xc3, Pb8d7; 12. 0-0, d5xc4; 13. Ld3xc4, b7—b6; 14. Tfl—el( juist was hier 14. e4! en pas daarna 15. Tfel en 16. Tadl, b.v. 14. e4. Lb7; 15. Tfel. Tfc8; 16. Tadl, a6; 17. Lb3 en wit staat beter, omdat de bevrij dingspoging 17...c5 beantwoord wordt met 18. d5), Lc8—b7; 15. Tal—dl (nog altijd was hier 15, e4 beter om 15..c5 met d5 te beantwoorden), c6— c5; 16. e3—e4 (nu biedt deze voort zetting geen kansen meer. Te prefere ren was 16. Le2), c5xd4; 17. Dc3xc4 (op 17. Pc4 is 17. .Pc5 zeer lastig voor wit). Ta8d8; 18. Dd4—c3, De7—b4 (de juiste voortzetting, waardoor zwart In het voordeel komt); 19. Lc4b3, Pd7—c5; 20. Pf3—d4 (kost een pion, O'KELLY doch ook andere voortzettingen baten niet meer), Pc5xe4; 21. f2—f3, Pe4— f6; 22. Kgl—hl, Lb7—d5; 23. a2—a3, Db4—d6; 24. Lb3—c2, Td8—c8; 25. Tdld2, a7a6; 26. Tel—dl, Tc8— c7; 27. f3—f4. Tf3—c8; 28. Lc2—bl, Tc7—cl; 29. h2h3, b6—b5; 30. Lbl c2, Tc8xc2! (deze combinatie for ceert op snelle wijze een doeltreffende afwikkeling); 31. Pd4xc2, Tclxdl; 32. Td2xdl, Ld5xg2 (de pointe); 33. Khlxg2, Ddflxdl; 34. Pc2—d4, Pf6— <35; 35. De3e4 en wit gaf het tevens „Nel ik ben ut er niet mee iens," zol Kees. „Ik vind ut maar een miserabele instelling, die hele ziekenfondsbewe- gfag. Wat bliksems, je moete allegaar zo wat verzekerd worre en van de dok ters wulle ze allegaar zo wat ambtenare make. In Engeland benne ze ok al op zo'n miserabele menier bezig. Wat hel Je nou an een ambtenaar. Ik heb er ar- moed genog van had. Ze komme net altoid op een toidstip, dat tit je niet gelegenkomt. En ik ken me voorstelle, dat de dokters er hillegaar gien zin fa hewwe." We kekc vol belangstelling nel Klaas, want as Kees een conservatieve uit barsting heb, gaat Klaas.er meist altoid teugen in. En ut was nou ok weer klaar vezelf. Hal maakte eerst een beweging met z'n vinger nei z'n voorhoofd. Das altoid een goed voorteken. Den komt de span nfag er een beetje In en den wordt Kees al bal voorbaat vals. „Nou zei ik jou wat zegge, Kees. Je benne een beste kin-el, maar je wulle moin te graag prate, zonder er eerst bai te prakkezeren. En den kom je in de knoop. En nou zit je er al in. Je hew- we zeker een praatje had met de dok ter en nou kauw Je die een beetje nei en den mien Je nag, dat je ut flfak zold hewwe. Kees keek Klaas an, nei mense, zo vuil, dat wal moste mekaar vasthouwe van ut lachen. En Klaas verbreeuwde er niet van. Hai gong deur. „Dat jij nou nag een hekel hewwe an ambtenare, deer ken ik een beetje inkomme. Teminste an crisisambtenare. Maar jij skere alle ambtenare over icn kam. En dat wordt moin te gek. Je hewwe mense bai dé post en je hewwe mense bai ut spoor en je hewwe mense bai de waterloiding en de electricitoit en bal ut gas en bai de gemeente en je hewwe skoolmeisters en weet ik wat voor soorten allegaar meer en nou wou- jij bewere, dat die mense niet deuge. omdat ut ambtenare benige? Ut is jou. fa Je houfd sloegen" „Houw efkes", zoi Kees. „Je moete moin woorde niet verdroie. Ik zei ut efkcs duideluker .make. As jU ambte naar benne, den wor je een man van de klok. Den kom je op toid en je skoie er op toid uit en je trekke Je er niks meer van an. as je daggie om is. Ut zei mooi worre, as de dokters er ok zo over Prakkezere. Den zit jc op een gegeven moment. En wie red je uit de Prut? Gien mens toch zeker." En toe kwam Klaas weer, „Te gek om los te Ioupen. Die hele redenatie van jou komt er op neer, dat jij veronderstelle, dat een mens een nar mens niet helpe zou as ie ambtenaar is. En das nou larie. Wat docht jjj, dat een dokter een mens niet helpe zou nei voiven, as er nood is, al was die dokter den ok honderdmaal ambtenaar Stel jij je nou erus voor, dat er niks regeld werd op ut gebied van zieke en zo. Wat zou er den beure? Docht JU dat de mense den niet ziek worre zouwe en zo? Nei vrind. Ik zei ut je aars ver telle. As er i'.en maatregele troffen wer den, den zou ut betekene, dat allien de mense met geld holpen werde. De are wazze an de armepraktoik overleverd. En as je niet in de armepraktoik viele, den wachtte Je zo lang mogeluk om nei de dokter te gaan, want Je wete net zo goed as lk, dat ut voor een geweon mens niet te betalen is. En deer zit een gevaar in." .Ik heb lezen", zoi de barreb:er. „dat ze er in Engeland aars een potje van make. Nou alleman deer verzekerd is, loupe ze zowat allegaar nei de dokter. Klaas haalde de skouwers op. „Leit nou toch asjeblieft je harsens werke man. Wat betekent dat nou, dat er in Engeland zo'n houp mense nei de dokter loupe? Doen ze dat voor de flauwe kul? Ja, er zei meskien wel een enkeling tussen weze, maar over ut algemeen gaan ze nou heen, omdat ze ut nodig hewwe en omdat ze ut aars niet betale konne. Hoeveul 'men-se zou_ we er niet rOndloupe zonder bril, ter- woil ze er al lang ien hewwe moste? Maar je hewwe ut niet voor de gofa te doen, want zo'n bril kost je geld en ut consult kost Jz geld- En met de tande Hoe staat i' deer mee? En met hoesten? Deurloupe maar. want as je niet ver zekerd benne, den kost ut een houp geld. Ne?, we moete de ziektes bestroide en voorkomme. En dat ken ut besr beure, deur te maken, dat iedereen nei de dokter loupe ken, zonder ie z'n oigen eerst ofvraagt. of-iê ut wel bealen ken" „Er zit wat in." zei de barrebier. ..J? er zit wat in Kees, Prakkezrer er me maar een keer over. Meskien nag we! tot are gedarhtp Figari' De Fries-nationalisten streven er naar, dat aan Friesland voorrechten worden verleend boven andere pro vincies, aldus de voornaamste strek king van het naschrift, dat de redactie van De Nieuwe Schager heeft toege voegd aan 't ingezonden stuk „Fries land Vrij!". Dit zou Juist zijn, ware het niet, dat Friesland In het Neder landse gemenebest een uitzonderings positie Inneemt. Men houde er reke ning mee, dat de Friezen een apart volk zijn In de Nederlandse staat (zo als ook de heer Sc&eps naar voren bracht bij de behandeling van de be groting van binnenïadse zaken). Op het niveau van de gewestelijke „eigen aardigheden en bijzonderheden'' kan het Friese vraagstuk niet worden op gelost. Ter Illustratie van de „gelijke rechten", waarover de redaeie schrijft: In Nederland bestaan twee talen: het Nederlands en het Fries, zoals er in Zwitserland vier talen bestaan, maar in tegenstelling tot de toestand in Zwitserland hebben het Nederlands en het Fries geen geiijke rechten. Hier van ondervindt de hele cultuur in Friesland waarvoor immers de taal in vele gevallen het medium is de gevolgen. Deze toestand is on gezond en het is duidelijk, dat dit vraagstuk alleen maar dp te lossen is wanneer de Nederlandse regering de uitzonderingspositie van Friesland er kent en daarnaar handelt. Dat die op lossing, vervolgen s in de richting van een sterke autonomie zal moeten wor den gezocht, ook al in verband o.a. mef de algemene tendentie naar öecen tralisatie, spreekt welhaast vanzelf. En de andere provinciës dan? Ook daar leeft een sterk verlangen naar decentralisatie. Maar alleen in Fries land kan en moet men deze zaken zien tegen de achtergrond van een eigen volksbestaan. Het kan dan ook niemand verwonderen, dat de Friese eisen radicaler geformuleerd blijken te zijn dan die van de and; r< „bui-en- gewesten". Het ligt tenslotte riet op de_>eg van welkj Friese -^ani satie dan ook om eisen gaan gfel len voor andere provincies. Hoofdzaak Is en blijft voor ons, dat Friesland vrij zal zijn om zijn eigen zaken zei' to regelen; in hef belang van Fries land, maar zeer zeker ook van de grootste betekenis voor geheel Neder land. A. Feitsma. 4 LITER OP 100 KM Een Britse fabriek heeft 't plan om een kleine auto in serie te gaan bouwen, waar van het model door de Chausson-fabrieken in Parijs is ontworpen. Dit 3 PK wa gentje heeft een benzinever bruik van 4 liter op 100 km, en kan een gemiddelde snel heid van 75 km p. u. halen. We verlenen nogmaals plaatsruimte aan mej. Feitsma. Niet omdat we het het met haar eens zijn. Juist het te gendeel is het geval. Het hier ingeno men standpunt ontmoet hij ons wel heel veel bedenkingen. Om ons dan nog niet eens te gaan. verdiepen ln de vraag of de Friezen een „apart" volk zijn. Dat is nu juist het gevaar van een te sterk nationaal gevoel, dat men zich als iets aparts gaat beschou.. wen. We geloven trouwens niet, dat dit door de Friezen ln het algemeen zo wordt gevoeld. We hebben tenmiste heel veel Frie se kennissen, die deze redenatie niet voor hun rekening nemen. Waar komt nu het stuk fa hoofdzaak op neer? Op de taal. Mej. Feitsma verlangt, dat op de lagere scholen in Friesland Fries zal worden onderwe zen. We kunnen ons indenken, dat van Onderwijzerszijde hier enige bezwaren tegen zouden kunnen worden geop perd. Het is nu reeds zo, dat een kind, dat de lagere school afloopt, de Ne derlandse taal nog lang niet volko men machtig is. En dan nog een fwec_ de taal er bij? Maar stel nu, dat het nog mogelijk zou zijn, dat in dezelfde periode aan de kinderen twee talen met voldoende resultaat kunnen worden gegeven. Dan komt de grootste moeilijkheid. Want daaruit volgt noodwendig, dat aan alle onderwijzers in Nederland onverschillig of het Friezen zijn ©3 niet, op de kweekscholen Fries moe? worden geleerd. Gebeurt dat niet, dan heeft een onderwijzer uit de rest va® ons land niet meer in Friesland tf solliciteren. Immers hij heeft niet d© capaciteit om Fries, te onderwijzen. Dus de óverige Nederlandse ondeis wijzers niet fa Friesland. En de Frles| onderwijzers geen kans geven fa dfl rest van Nederland? We kunnen ©n* niet voorstellen dat het Friese nflttoj nalisme al zo ver/is gekomen om dit standpunt fa te nemen. Dat is nog maar een kant van df zaak. Er zitten er nog meerdere aaiu We willen het hier echter bij latejj en geloven de discussie te kunnw sluiten.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1949 | | pagina 4