fiöeC
kmaardei'
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
I' JAARGANG N°. 1451
VRIJDAG 4 FEBR. 1949
Kard. Mindszenty zou willen aftreden
als Primaat van Hongarije
Juistheid beschuldigingen
toegegeven - de couclusies niet
„Schaarste aan huisbrandkolen
is West-Europees verschijnsel"
Volgende week
minder tabak?
India wijst Nederlands protest a f
Ouderdomszorg
Ï4
üitgavo Stichting „De Vrije Alkmaarder";
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar.
Abonnementen ƒ0.30 per week ƒ1.25 per
maand 3.65 p. kwart, bij vooruitbetaling
Advertenties 14 et per mm., familieberich
ten 18 ct. Bü contract aanzienlijke korting.
Vtrontw. redacteur: J. v. Zoonen Bureau, Ridderstraat hoek Oudegracht Tel K 2200 397<*
Het proces begonnen
In Boedapest is gistermorgen voor een speciale volkwt .tbftnk het
proces tegen kardinaal Joseph Mindszenty, Primaat van Hongarije, en zes
•nderen begonnen. De Kardinaal wordt beschuldigd van hoogverraad en
fcoewel verwacht werd. dat er nieuwe punten aan de acte van beschuldiging
gouden worden toegevoegd bevat deze niets dan wat in het ..geelboek
Van de Hongaarse regering reeds is genoemd,
De Kardinaal zei echter, dat hij niet
Mgr. Mindszenty wordt ervan be-
Bchuldigd de republiek ten val te heb
ben willen brengen, met Otto van
Habsburg een complot te hebben ge-
gmeed en vervolgens met de Hongaar
ge legitimistische leiders om de mon
archie ie herstellen. Om deze plannen
te begunstigen zou hij nauwe betrek
kingen onderhouden hebben met het
(gezantschap der Ver. Staten te Boeda
pest en aan de betrokken gezant alle
inlichtingen verschaft hebben, die hij
kon verzamelen. Hij zou zich verzet
hebben tegen het teruggeven van de
kroon van de H. Stephanus aan de
Hongaarse regering en een memoran
dum hebben opgesteld tegen de Joden
en tegen de agrarische hervorming,
voorts de campagne tegen de nationa
lisatie der confessionele scholen geleid
hebben en voor grote bedragen aan
dollars op de zwarte markt verkocht
hebben.
Aan de andere beschuldigden ver
wijt ment
Ba-anayi: een monarchistische bewe
ging te hebben georganiseerd en
buitenlandse tussenkomst in Honga
rije t« hebben bepleit.
Eakar: actieve deelneming aan een
een complot tot omverwerping van
de republiek.
Eï-erhazy: clandestiene aankoop van
dollars van kardinaal Mindszenty.
Toth: geregelde medewerking aan het
spionnagecentrum vaai Mihailovitsj
tegen een vergoeding van 400 fo-
rints per maand.
Het gerechtsgebouw werd goed be
waakt door politie in het g"js. die
met Tommyguns is bewapend. In de
rechtszaal zelf waren echter geen ge
wapende wachten te zien; in de bank
echter de beklaagden zaten zes jonge
detectives in burger.
De Kardinaal was gekleed in een
eenvoudig zwart priestergewaad en
was zeer bleek.
De president van de rechtbank. Vil
mog Olty, verzocht hem naar de micro
loon in het midden van de zaal te
gaan en naam, leeftijd en beroep te
noemen. Mct duidelijke stem zei de
Kardinaal, dat hij 29 Maart 1392 was
geboren en dat zijn vaders naam Jo-
hann Pahm was. Op de vraag naar
zijn beroep antwoordde hij „Aartsbis
schop van Esztergom. Primaat yan
Hongarije".
Verzoek om stopzetting
van gerechtelijke acties
Hec proces i.am een sensationele
wending, toen de President een brief
van de Kardinaal aan de Hongaarse
minister van justitie voorlas, waarin
hij toegaf schuldig te zijn en. verzocht
de actie tegen hem te staken op voor
waarde, dat hij tijdelijk zou aftreden
«is Primaat van Hongarije. Na voorle-
z.ng van de brief stond de Kardinaal
cp om te verklaren, dat hij de brief
zelf geschreven had en uit eigen vrije
wil. Het verzoek om stopzetting van
de gerechtelijke actie werd later ver
worpen.
In de brief werd voorts verklaard,
dat hij de afgelopen 36 dagen had
kunnen nadenken over de tegen hem
Ingebrachte beschuldigingen en over
de betrekkingen tussen kerk en staat
en dat hij moest toegeven, dat de be
schuldigingen in hoofdzaak juist wa
ren.
GELDIG TOT HEDENAVOND
HELDER WEER
Voor het Noord-Westen van het
land: droog weer met weinig bewol
king. Zwakke en langs de kust tijde
lijk matig- Zu.d-Westelijke wind. In
de ochtend lichte vorst behalve dicht
bij de kust. In de middag temperatuur
«nhele graden boven het vriespunt.
de conclusie kon aanvaarden dat zijn
activiteit gericht was op samenzwering
tot omverwerping van het democra
tische regiem, de Hongaarse republiek"
Plannen gebaseerd op
oorlogstoestand
Tijdens het verhoor zeide Kardinaal
Mindszenty. dat al zijn plannen slechts
betrekking hadden op de mogelijkheid
van een derde wereldoorlog en de om
verwerping van het huidige regiem
door middel van een derde mogend
heid. Nimmer *ad hij deel willen ne
men aan enige directe poging om de
republiek omver te werpen.
De Kardinaal legde zijn verklaring
af voor een microfoon in het midden
van de rechtszaal. Toen het verhoor
een uur geduurd had vroeg de rechter
of de Kardinaal vermoeid was. Een
wacht bracht een stoel voor de Kar
dinaal, die ging zitten om zijn verkla
ring voort te zetten. Men liet de mi
crofoon zakken.
Kardinaal Mindszenty begon met te
zeggen, dat „in het voorjaar van 1947
het geloof aan een op handen zijnde
oorlog in geheel Europa zeer sterk
was. Als gevolg van zulk een oorlog
zou een wijziging van regiem ieder
ogenblik kunnen komen. Prof. Bara
nayi (de tweede aangeklaagde) ves
tigde mijn aandacht op het geval van
de Griekse aartsbisschop en zeide, dat
ingeval van een derde wereldoorlog
een dergelijke toestand ook hier zou
kunnen ontstaa... I.i dat geval, zo zei
de hij, zou ik he» zijn als Primaat van
Hongarije, die de functie van tijdelijk
staatshoofd zou rriocten -^-vullen.
Toen Baranayi en ik dit bespraken,
werden wij het eens, dat wij persoon
lijk geen deel konden nemen aan po
gingen om het regiem omver te wer-
pe. doch als dit door buitenlandse in
terventie zou geschieden, zouden wij
het °nze deen O.a. was er een plan
het land in 300 districten t- verdelen,
waarin royalist: che leiders propagan
da moesten vo' m. Later verklaarde
de Kardinaal het te betreuren de fci de
acte van beschuldiging genoemde brie
ven te hebben geschreven. -
Bij de aanvang van zij'n verhoor,
dat vijf uur zou duren, was het
antwoord op een vraag van
de openbare aanklager, of hij de
beschuldigingen gelezen en begre
Pen had en of hij zichzelf schul
dig gevoelde: „Ik voel mijzelf
schuldig voorzover ik de daden,
dje mij ten laste worden gelegd,
heb begaan en ik ben het ook
niet oneens met de bijzonderhe
den van de tenlastelegging".
Hij voegde er echter aan toe, dat
hij de uit deze daden getrokken
conclusies niet kan aanvaarden-
Brief onderschept?
Na de ondervraging heeft de aan
klager een brief van de Kardinaal aan
de Amerikaanse gezant te Boedapest
voor de dag gehaald, die, naar zijn
zeggen, Kardinaal Mindszenty ge
tracht had de gevangenis uit te smok
kelen. In de brief werd o.m. om een
auto en een vliegtuig gevraagd om
een ontsnappingspoging te ondernemen
Kardinaal Midszenty erkende de
brief ongeveer 10 dagen geleden te
hebben geschreven.
Andere beschuldigden
bekennen alles
Dr. Baranayi, de tweede beschul
digde in het proces, ontkende aanvan
kelijk schuldig te zijn aan verraad. Hij
moest daarna een kruisverhoor van 2
uur doorstaan en gaf toen op alle pun
ten toe, waarbij hij ,o.a. de Kardinaal
beschuldigde en verklaarde, dat alle
documenten, gevonden in het paleis v.
iiardinual en zijn eigen fiat. authen
tiek waren. De terugkeer van Horthy
zou men na een Amerika, nse over
winning op de Sowjet Unie hebben
willen tegenhouden, terwijl Kardinaal
Mindszenty staatshoofd zou zijn tot
Otto von Habsburg zou kunnen terug
keren.
Direct na de hervatting van de zit
ting m de middaguren ondervroegen
de verdediger en de President 2 uur
achtereen de jeugdige privé-secretaris
van de Kardinaal, Dr. Andreas Zakar,
die een gedetailleerde uiteenzetting
gaf van de verbindingen van de Kar
dinaal met Mgr. Spellmann, Aartsbis
schop van New York, en met de Ame
rikaanse gezant te Boedapest, Selden
Chapin.
Minister van der Brink:
Publiek was soms
teveeleisend
In de Tweede Kamer heeft de heer
Nederhorst (a.b) aan de minister van
economische zaken vragen gesteld in
verband met de moeilijkheden jn de
kolenhandel. In antwoord daarop heeft
minister Van den Brink gezegd, dat
de schaarste aan huisbrandkolen over„
al in West-Europa optreedt.
De produetie van anthraciet is in
ons land iets bij de raming achterge
bleven, hetgeen geen betekenis zou
hebben gehad, als de verbruikers ook
andere brandstoffen hadden willen
opnemen. Het algemene beeld der
huisbrandpositie is niet ongunstiger
dan verleden jaar. De productie van
eierkolen is in 1948 hoger geweest
dan in 1947 en voor vermindering der
fabricage behoeft niet te worden ge
vreesd. Bij de afzet van gascokes zijn
Zoals bekend wordt op het ogenblik
in twee belangrijke sigarettenfabrie-
ken te Amsterdam gestaakt. In deze
fabrieken wo.dt ruim 43 procent van
de Nederlandse sigaretten vervaardigd
en in verband hiermede ziet de rege
ring zich voor de noodzaak geplaatst
ernstig te overwegen om bij de eerst
volgende bonaanwijzing op 10 Febr
a.s. (6 rantsoenen voor de mannen en
2 voor de vrouwen) deze terug te
brengen tot 4 voor de mannen en 1
voor de vrouwen.
moeilijkheden Ontstaan, omdat het pu_
bliek voorkeur aan anthraciet gaf. Er
kan niet worden overgegaan tot het
bonvrij maken van eierkolen en gas-
eekes.
Had het publiek van het begin af
genoegen genomen met de beschik
bare brandstoffen, dan :den er nu
g.en moeilijkheden zijn en de minis
ter constateerde tenslotte ook een
zekere zorgeloosheid bij het gebruik
van huisbrandkolen. In antwoord op
een nadere vraag van de heer Neder
horst deelde de minister nog mede,
dat de prijsverhoging van 0.50 voor
cokes niet ongedaan kan worden ge
maakt.
Schooljeugd verzamelde
300.000 kg beukennootjes
Maassluis is een schip aangekomen
met SOO.O-O kilog am beukenootjes, die
in de he.fst van het vorig jaar door
de schoolgaande jeugd in Overijsel,
Veluwe, Achterhoek en Brabant met
du m en vinger zijn vergaard. Van de
verzamelplaatsen zijn de nootjes naar
een centraal punt vervoerd, gereinigd
en gedroogd en daarna naar Maassluis
ve. scheept.
De totale opbrengst bedraagt niet
minder dan 300 ton, een kwantum dat
er zijn mag en een niet onaanzien
lijke be:paring van 's lands deviezen
pot vormt. Naar schatting zal uit deze
partij nootjes ongeveer 103.000 kilo
gram olie geperst worden: de olie is
bestemd voor de fabricage van mar
garine.
In het ministerie van handei in Lonuen worden op hei ogenb.: bespre
kingen afgesloten voor een nieuw handelsverdrag tussen Groot-Brittannië
en Nederland. Mr. S. Th. J. Teppema, plv. Directeur-Generaal voor de bui
tenlandse economische betrekkingen (links) met de heer S. L. Holmes van
het Engelse ministerie van handel. De besprekingen zijn er op gericht de
afzet van Engelse industriegoederen naar ons land te vergroten in ruil voor
landbouwproducten.
Cochran komt naar
Den Haag
Merle Cochran, het Amerikaanse lid
van de Commissie der Ver. Naties
voor Indonesië, is uit Washington naar
New York vertrokken, waar hij Don
derdag een lang onderhoud had met
de Republikeinse delegatie bij de Vei.
ligheidsraad. Cochran is van plan
naar Brussel te reizen, waar hij ver
wacht minister-président Spaak te ont
moeten. Daarna zal hij naar 's Gra-
venhage reizen voor besprekingen met
minister-president Drees en minister
Stikker. Na deze bezoeken gaat Co
chran naar Indonesië.
CONSUMENTENCREDIETBONNEN
28 FEBRUARI ONGELDIG.
Alle geldig verklaarde waardebon
nen van het Consumentencrediet
dus zowel de oude genummerde als
de nieuwe Ongenummerde waardebon
nen zullen na 28 Februari 1949 hun
geldigheid verliezen.
Leveranciers van duurzame gebruiks
goederen kunnen de op 1 Maart 1949
nog in hun bezit zijnde waardebonnen
tot en met 19 Maart 1949 op de ge
bruikelijke wijze bij de banken ter
verzilvering aanbieden.
.Politionele actie is een
oorlogsdaad"
De regering van India heeft ver
klaard, dat haar optreden bij het ont
zeggen van het recht van doorvlucht
over of van landen in India aan Ne
derlandse vliegtuigen noch in strijd
is met de te Chicago ondertekende
internationale burgerluchtvaartover,
eenkomst, noch een eenzijdige toepas
sing van sancties tegen Nederland be
tekent.
Het besluit van de Indische regering
is volgens het antwoord op de Neder
landse protesten genomen volgens ar
tikel 89 van de overeenkomst van
Chicago, dat, aldus werd verklaard,
aan de contracterende staten vrijheid
van optreden geeft „in geval van oor
log".
„De zogenaamde politionele actie
van de Nederlandse regering in Indo
nesië, aldus de verklaring van de re
gering van India, vormt een oorlogs
daad tegen de regering van de Indo
nesische Republiek, welke door de
^regering van India de facto is erkend
en rechtvaardigt ten volle het ontzeg
gen van faciliteiten aan Nederlandse
vliegtuigen.
Electrische draad sloeg
tussen treinpassagiers
Om half vier gistermiddag sloeg op
de b.ug over de Lek bij Culemborg
een gebroken draad van de electrische
bovenleiding een gat in het dak van
het laatste treinwagenstel van een
electrische stoptrein. De gebroken
draad kwam midden tussen de pas
sagiers terecht en veroorzaakte een
begin van brand, dat echter Onmid
dellijk werd geblust. Enkele reizigers
liepen schroeiplekken op hun kleding
op. maar geen enkele kreeg lichamelijk
letsel.
Het was gelukkig dat het Ongeluk
bij daglicht geschiedde. Het wegdek
naast de trein was n.1. opgebroken en
tussen de balken gaapten grote gaten,
die bij duisternis zeker slachtoffers
zouden hebben geëist De reizigers
waarschuwden elkaar bij het uitstap
pen nu eohter tijdig, zodat niemand
in de rivier terecht kwam.
Grotlus-medaille voor
Winston Churchill
Winston Churchill heeft gister bij
een plechtighe.d in Londen de gouden
Grotius-medaille uitgereikt gekregen
„uit erkentelijkheid voor zijn diens
ten aan de zaak van de vrede be
wezen".
In z'n rede voor de aanwezige voor
aanstaande persoonlijkheden uit het
Nederlandse en Britse openbare leven
verklaarde Churchill o.a. „dat de Ne
derlandse regering, vastbesloten er
naar streeft, de werkelijke vooruit
gang in Indonesië te vrijwaren voor
de greep van het tweelingmonster van
anarchie en communisme".
De Grotius-medailla Is enige tijd
geleden door de vereniging voor in
ternationale rechtsorde aan Churchill
verleend.
Truman: „Alleen In
Washington"
President Truman heeft gister de
voorstellen van Stalin voor een confe
rentie verworpen. Hij verklaarde de
minister-president der Sowjet Unie-
voor een bespreking over een voor
gesteld vredesverdrag niet te zullen
Ontmoeten in Polen of Tsjecho.Slo-
wakije of op enig andere tot dusver
door S;alin genoemde plaats.
Truman wees er op, dat hij Stalin
tijdens de conferentie te Potsdam in
1945 had uitgenodigd naar Washing
ton te komen. Hij verklaarde bereid
te zijn Stalin te ontmoeten, wanneer
hij ook naar Washington kwam, maar
had geen bericht ontvangen van Sta
lin, dat deze van plan is een derge
lijk bezoek af te leggen. Indien dit
kwam, zou hij zijn vrouw zeggen „de
logeerkamer gereed te maken voor
deze voorname bezoeker".
ONTPLOFFING IN ZIEKENHUIS
TE HARLINGEN
Gisterochtend om zeven uur heeft
zich in de poli-kliniek van het zie
kenhuis in Harlingen een ontploffing
voorgedaan, waardoor een 36-jarige
hoofdverpleegster ernstige verwondin
gen heeft opgelopen. Zij verkeert in
zorgwekkende toestand.
Men vermoedt, dat de verpleegster
een verkeerde vloeistof heeft gebruikt
zij zou aether in plaats van gedes-
Stilleerd water verwarmd hebben
waardoor de ontploffing is ontstaan.
Een daarna ontstane brand werd spoe
dig geblust.
SCHEERMES" HINRICHSEN
KRIJGT LEVENSLANG
Het Bijzonder Gerechtshof te Am
sterdam veroordeelde gister de 41-
jarige Duitser Jurgen Hinrichsen
(„Scheermes") uit Flensbourg tot le
venslange gevangenisstraf.
Op 4 November 1948 was de dood
straf tegen hem geëist, maar het Hof
achtte het onderzoek ncf niet voldoen,
de en op 26 Februari j.1. moest Hin
richsen zich weer verantwoorden^ De
eis was toen ook levenslang.
We hadden eerst het voornemen onj
boven dit artikel een andore kop
zetten. Misschien raadt U het al]
Staatspens.oen. Maar juist toen w4
het wilden neerschrijven, bedachten
we ons. Het is ongetwijfeld gemak*
kelijk om een vlammend pleidooi te
houden voor hen, wier levenszon on
dergaat. Nut werpt het echter weinig
af.
De hoofden zijn, wat de Staatspen-
sio.nnering betreft, wel zo ongeveer
geteld in ons parlement en w< gelo
ven aan de hand van de Jongste de
batten ter gelegenheid van het Be
drijfspensioenfonds te mogen vaststel^
len, dat men er niet op behoeft te
rekenen, dat het staatspensioen bin
nen afzienbare tijd wordt ingevoerd.
Dat wil zeggen, het premievrij
staatspensioen. Men kan dit betren' en
Men kan er fel tegen te keer g.,an,
de feiten liggen nu eenmaal zo. In de
plaats daarvan gaan we in Ons land
naar een toestand, waarbij, na ver
loop van korter of langer tijd, het hele
volk zal zijn ondergebracht in een stel
sel van verplichte verzekeringen. Is
dat eenmaal een feit, dan is de strijd
voor het premievrije staatspensioen
gestreden en ogenschijnlijk verloren.
Is dat stelsel van verzekeringen er
eenmaal, dan behoeft men er niet aan
te denken, dat het ooit weer wordt
afgeschaft. Dergelijke systemen ne
men wel in omvang toe, maar nimmer
af.
Betekent dit, dat de Bond voor
StaatspensiOnnering dan voor niets zou
hebben gest:eden? Geenszin Het doel
van de Bond was het verzekeren van
een onbezorgde oude dag, zonder pre,
miebetaling. Het resultaat zal uitein
delijk blijken te zijn een onbezorgde
oude dag mét premiebetaling. We ge
ven toe. dat er een aanzienlijk verschil
in is.
Maar één ding moeten we wel goed
in het oog houden, n.1., dat ook de
kosten van het premievrije staatspen
sioen hadden moeten worden opge
bracht door de volksgemeenschap. Het
gaat er dus slechts om, of een onbe-
zofgde oude dag, voor allen, beter
had kunnen worden verzorgd door
het heffen van een bepaalde pensioen,
belasting, of zo als het in de toekomst
zal geschieden door heffingen door
middel van bedrijfspensioenfondsen.
Hoewel we niet blind zijn voor het
argument, dat de belasting en met
name de inkomstenbelasting niet in
die mate zou kunnen worden opge
voerd. dat hiervan een uitkering kan
worden verstrekt, willen we toch niet
verhelen, dat de invoering van een
pensicenbelasting en het verstrekken
van een premievrije uitkering ons
sympaihieker waren geweest, dan het
stelsel van verzekeringen, dat op het
ogenblik wordt nagestreefd. Al ont
kennen we niet, dat het uiteindelijk
resultaat er van zal zijn een onbe
zorgde oude dag.
We vrezen echter, dat die onbe
zorgde oude dag slechts zal worden
verkregen door een geheel leven ge
bukt gaan ond°r de last van een zwa
re premie. Een rijksdaalder in de
week is nu eenmaal geen kleinigheid.
En dit doet bij ons ds vraag rijzen,
of het stelsel dat nu gekozen wordt,
niet te veel kost aan uitvoering, aan
ambtenaren .aan administratie
i
1
-
-É&rtéuP -
ir——w
