C
Jkmaaidei'
Dr. Harster wist niets van het lot
van de gedeporteerde Joden
5' JAARGANG N°. 1480
DONDERDAG 10 MAART 1949
Ontbreken van medische dienst in
Amersfoort wel bekend
SEN-flONHEftiti/M
Russische duikbootvloot in
Lagerhuis ter sprake
Spanning tussen Israël en
Transjordanië
K. Eriks overleden
Ontstellende moord
na twaalf jaar
opgehelderd
Concurrentie
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaarder";
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar.
Abonnementen 0.32 per week 1.30 per
maand 3.90 p. kwart, bij vooruitbetaling
Advertentie» 14 ct. per m.m., familieberich
ten 18 ct. Bij contract aanzienlijke korting.
Verantw. redacteur J. van Zoonen Bureau, Ridderstraat hoek Oudegracht TeL K 2200-3971
Chef SD en Sioo peen uiizqndering
De 44 jarige General— Leutnant der Polizei en S.S. Gruppenfuehrer dr.
Wilhelm Harster, na Rauter de hoogste Duitse politieautoriteit in Nederland
stond gistermorgen terecht voor het Haagse Bijzondere Hof. Van Juli 1940
tot Augustus 1943 is hij Befehlsha ber der Sicherheitspolizei en S.D. in
ens land geweest. Aan dr. Harster werden verschillende oorlogsmisdrijven
ten laste gelegd, o.m. het deporteren Van Joden, het arresteren van Neder
landers en de onmenselijke toestand en in „Durchangslager" Amersfoort
Vijftien jaar geëist
Niet miutl dun 140.000 Joodse land
genoten heeft deze man gedeporteerd.
De president, mr. Borgerhoff Mulder
ondervroeg hein uitvoerig over zijn de
portatiemaatregelen en dr. Harster ver
klaarde, dat ..das Judentum" zicli voort
durend in een verbo-gen oorlogsvoering
met Duitsland bevonden nad. Joden wa
ren een gevaar voor Duitsland en het
Duitse leger en dus werden zij in kam
pen geïnterneerd. Hü werd minder breed
sprakig, toen de president hem voor
hield, dat deze maatregelen in strijd wa
ren met de Haagse Conventie cn het
Landoorlogsreglemcnt Hjj moest ook toe
geven, dat l>ü zich niet op de hoogte
gesteld had van het lot der gedepor
korde Joden en vertelde, dat hij in de
bezetting nooit had geweten, wat er in
Dnitse concentratiekampen met de Jo
den gebeurde.
Mr. Borgerhoff Mulder hield hem ceh
ter roor, dat er niet enkele doch 6
millioen joden door de Duitsers zjjn om'
gebracht. „Een man van uw positie", zo
meende de president, „moet iets van de
■e massamoord gehoord hebben",
Wel rnf dr. Harster toe, dat hij ver
tuitwoordelijk was voor de deportatie
maatregelen.
TEGENSTANDERS OPRUIMEN
Daarna werd hij verhoord over het*
in ..sctuibihaft" nemen van Nederlan
ders. Dr. Harster beweerde, dat een
de--elük instituut in vele landen bestaat
„Neen" zei «le presiden, „alleen Duits
land kent detentie zonder gerechtelijke
uitspraak". Ovor deze maatregel ver
klaarde verdachte nog. dat bij aan Ber
liin voorstelde, bepaalde personen te ar
resteren, omdat lui ben beschouwde als
een gevaar voor de staat. In Berlijn
ging men meestal met zyn voorstellen
aceoord en hij liet ben dan arresteren
en transporteerde ben naar Duitse eon
ccnfratickampcn. cersf voor korte tijd.
la'er vbor de duur van de oorlog. Dit
gebeurde met ieder, in wie bet Duitse
riik een tegenstander vermoedde. Alleen
d" ze«»r zware gevallen, die waarschijn
lii' direct gefusilleevd zouden worden,
werden voor een Dnits Obergericht ze
bracht Deze verklaring is dostji'ls afge
le-d door de Duitser Mnnf en na enig
aarzelen gif TTnrster toe dat zii jnisl
was.
De president las enkele verklaringen
voor van Nederlandse politieagenten, dip
geweigerd hadden Duitse bevelen op te
voigen en daarom in „Sehntzhaft" geno
men werden Dr. Harstcr verklaarde.
<la' hü deze maatregelen goedkeurde.
Deze maatregelen waren, aldus verdach
te. door Rauter bevolen.
KAMP AMERSFOORT
De toestanden in het „Durchangslager"
Amersfoort werden vervolgens bespro
ken narster verklaarde, dat in «dit
kamp personen werden opgesloten over
wier lot de Duitse politie nog geen
definitieve maatregelen had genomen.
Hü moest toegeven, dat er in kamp
Amersfoort geen Duitse arts en geen
medische dienst was. Duitsland kon geen
dokforen missen. Voor het ontbreken
van een medische dienst was hij echter
niet verantwoordelijk.
„Zeer zeker wel", zei de president,
„toon u het bevel voerde over dit kamp
was n voor alles verantwoordelijk".
De president noemde o.m. de naam
van prof. Borst als ëén van de daar
GELDIG TOT DONDERDAGAVOND
OOSTELIJKE WIND
Matige, in het Noorden van het land
tijdelijk vrij krachtige wind uit Ooste
lijke richtingen. Vrij veel bewolking met
In het Zuiden plaatselijk enige regen of
sneeuw, in het Noorden overwegend
droog. Temperatuur in de ochtend om
fcet vriespunt, in de middag enkele gra
êcr out.
gevangen gehouden Nederlandse medici,
die zich niet met ziekenverzorging had
mogen bemoeien. „U had ook moeten
weten", aldus de president, „dat dokter
Xieuwenhuyzen (Een NSB dokter) ge
vangenen met een zakmes opereerde".
Dr. narster probeerde op allerlei ma
nieren dc verantwoordelijkheid voor de
ze gebeurtenissen van zicb af te scliui
ven, doch de president stelde verdachte
ook verantwoordelijk voor de slechte voe
ding en kleding in bet kamp. Op zijn in
spectietoehten had het dr. Harster moe
ten opvallen, aldus de president, dat de
gevangenen van Amersfoort als skelet
ten rondliepen. Dr. Harster had het
„niet gezien" en van mishandelingen in
het kamp beweerde hü niet geweten te
hebben. Die mishandelingen waren van
ernstige aard, want meermalen werden
zelfs gevangenen doodgeslagen, maar op
deze punten wilde hü niet toegeven ver
autwoordcljjk te zijn.
In een uitvoerig requisitoir eiste de
procureur fiscaal in de middagzitting een
gevangenisstraf van 15 jaar met aftrek
waarbij rekening werd gehouden met ver
dachtes mentaliteit als Duitser en het
feit. dat van persoonlijk moreel te ver
werpen handelingen niets is gebleken.
De verdediger mr. Barents, pleitte 2
uur. Ten aanzien van de deportatie van
"Toilen meende spr. dat dr. Harster zich
kan beroepen op ambtelijk bevel, de ar
restaties van Nederlanders achtte hij
geen strafbaar feit cn voor de gebeur,
tenisseu in Amersfoort sou gelden, dat
opzet niet bewezen is. De verdediger
vroeg voor pnnt 1 en 2 ontslag van
rechtsvervolging en punt 3 vrijspraak.
„GEEN BEROUW"
Daarna kwam dr Harster zelf nog
aan bet yrnnrd. Hij verklaarde, dat hü
en alle andere Duits rs door de pnblica
tie van liet Duitse witboek over de ge
beurtenisson van vóór Mei 1040 tot de
overtuiging gekomen was, dat Duitsland
geen on se oorloof de aanvalsoorlog tegen
Nederland had gevoerd. De Sipo cn SD
waven naar Nederland gekomen om de
Weermacht in de rug tegen sabotage te
dekken, niet om terreur uit te oefenen
doch 'om orde en rust te bewaren. De
totale oorlog versterkte bet verzet te
gen Duitsland en ook de Duitse reactie
.op dit verzet. Dat daarbij slachtoffers
vielen was niet. te vermü'len. Hü zelf ver
klaarde het te betreuren, doch voelde
geen berouw omdat hü als Duitser juist
gehandeld meende te hebben Yertrou
wen in zijn sunerienren en gehoorzaam
beid aan hun bevelen, was zijn stelregel.
r" *»l'e moeilijkheden, waarmee «1e
SD te kaninen hadden, als vak
man geprobeerd op te lossen. Daardoor
meende bij het vertrouwen van zyn on
dergesehikten gewonnen te hebben als
mede de zekerheid dat zü zyn bevelen
naar behoren zonden uitvoeren. Daarom
besloot dr Harster, ben ik verantwoorde
lük voor alles wat myn ondergeschikten
gedaan hebben bü het uitvoeren vaD
niiin bevelen.
De uitspraak werd bepaald op 23
Maart a.s.
TEKST ATLANTISCH PACT
IN DEN HAAG ONTVANGEN
Evenals in de zes andere hoofdsteden
van de landen, die tot de stichters van
het Atlantisch Pact worden gerekend,
is gister ook in Den Haag de tekst
van het Pact door het ministerie van
buitenlandse zaken ontvangen.
Het ontwerp zal onmiddellijk in stu
die worden genomen.
De spoontegen hebben voor de inter
landwedstrijd van a.s. Zondag o.a. een
extra trein ingelegd uit Alkmaar.
Als gevolg van zware regenval wor
don de Oostelijke staten van Australië
door overstromingen geteisterd. Meer
dou duizend personen zyn dakloos en
het verkeer is ontwricht. Vele geisolecr
de steden zyn uit de lucht bevoorraad.
SCHIERMONNIKOOG HEEFT
COKES
De motorreddingboot „Johan de Witt"
van Schiermonnikoog is gister voor on
derzoek vertrokken naar de onbewoondde
zandbanken Simonzand cn de Bosplaat,
waar zich ook wrakstukken van ver
ongelukte schepen kunnen bevinen. Er
werd echter niets gevonden.
Langs het gehele strand van Schier
monnikoog over ongeveer 40 kilometer
ligt cokes, waarscbünlük afkomstig ten
de vergane Griekse schepen.
Het aantal aangegeven radiotoe
stellen in Nederland bedroeg 1 Maart
j.1. 1.184.390 tegen 1.152 608 op 1 Febr.
Op 1 Februari waren er 508.463 aange
slotenen op het rüksradiodistributienet
tegen 506.604 op 1 Januari.
Zo treedt ons nationale elftal
Zondag aan tegen de Belgen.
Men ziet van boven naar bene
den eu van links naar rechts
Doel: Kraak (Stormvogels)
Achter Steenbergen (SVV) eu
Schijveuaar (EDO). Midden:
'Van Schündel (SVV), Moring
(Enschede) en De Yroet, aan
voerder (Feyenoord). Voor:
Lenstra (Heerenveen), Wil
kes (Xerxes), Brandes Fvye
noord), Rüvcrs <NAO) en
Olarfcu (ADO).
Brendan Bracken, voormalige eer sic
lord van de adpairajiteit heeft tijdens 'n
debat over de marinebegroting in bet
Lagerhuis gezegd, dat de Sovjet Unie de
grootste duikbootvloot in de geschie
denis aan het bouwen was, met «le «lui
delüke bedoeling de wereld te \erove
Met de leiding van het programma
waren Duitse geleerden belast, terwül
de bemanningen werden opgeleid door
ervaren Duitse duikboot 'commandanten
Brendan Bracken vvo«% of Engeland
snelle escorte vaartuigen bouwde en
criti8eerdo het besluit de aanbouw van
nieuwe marinezeeschepen te vertragen,
.terwijl «le Russen een vloot bouwden
„waarmede zij de bevolking van deze
eilanden kunnen uithongeren en de ma
nitie voor West Europa vernietigen".
Strijdkrachten reeds
slaags geraakt?
Volgens een bericht van het nieuws
bureau „Transradio uit Amman, de
Transjordaanse hoofdstad, zijn gevecb
ten uitgebroken tussen aanzienlijke is
raëlische en Transjordaanse troepen.
Israëlische strijdkrachten zouden aanval
len in de richting van Acba, een Trans
jordaanse havenplaats nabij de grens
van Zuid Palestina
Een Israëlische woordvoerder te Lakc
Success heeft categorisch ontkend, dat
Israëlische strüdkrachten zouden opc
reren op Trnnsjordaans gebied. Ook wa
reu zü niet van plan de Transjordaanse
grens over te steken.
„Anderzijds houden berichten uit of
ficiële Transjordaanse bronnen te Am
man in", aldus de woordvoerder, „dat
Transjordaanse troepen posities hebhen
ingenomen op Israëlisch grondgebied.
Dit feit alleen zou de ooi-zaak kunnen
zijn van een eventuele spanning".
De Israëlische stafchef, brignde ge
neraal Yaaeof Dori heeft gister „die
Arabische staten, ie voortgaan de vre
de van Israël te bedreigen", gewaar
schuwd, dat het Israëlische leger niet
werkeloos zal toezien en geen verdere
agressie zal dulden".
Zonder een Arabische staat met
name te noemen verwees generaal
Dori naar „recente provocaties in de
Arabische driehoek, waar een zekere
Arabische staat een leger buiten zyn
grenzen heeft" (Hü doelde bier op
Irak). De provocatie van de gewapen
de benden van een Arabische staat
schiep een onduldbare toestand, die, als
hij voortduurde, Israël zou dwingen
zich volledige vrijheid van handelen voor
te behouden, aldus de generaal.
BROODOORLOG IN HAARLEM
VOORBIJ
Het conflict in de bakkery wereld te
naarlem is thans opgelost Uit conflict
ontstond doordat enkele bakkers hun
broodpryzen verlaagden en anderen ge
noodzaakt waren hetzelfde te doen;
thans zyn de Haarlemse bakkers ever
ccrgekomen de broodprijzen vast te stel
len op 26 cent voor het bruin en 31
cent voor het wittebrood.
„NIET ALLES GELOVEN"
De minister van defensie .Alexander
viel hem in de rede met de opmerking
dat Bracken „gevaar Kep onnodige
v erontrusting teweeg te brengen" En
geland was, zo zeide*hy, zeker veel be
ter voorbereid dan in 1940. Op een
vraag van Bracken of de regering ont
kende, dat de Sovjet Unie meer dan
200 duikboten had, ontwoordde Walter
Ewards, civiel lord van de admiraliteit
niét te weten of het cijfer 100 of 200
minder moest zyn omdat by niet achter
het yzeren gordün was geweest en niet
alles geloofde wat hy in de kranten
las: Wy worden aangespoord geweldige
sommen te besteden vier jaar na de
oorlog omdat er een yzeren gordyn
bestaat en omdat sommigen menen
dat wij spoedig oorlog tegen Rusland
moeten hebben. „Hij gaf de verzekering
dat de kwestie van het duikbootwezen
de grootste aandacht bad en men van
oordeel was, dat de snelste manier om
over geschikte vaartuigen te beschikken
verbouwing in plaats %van aanbouw was.
De begroting van marine voor 1849
1950 werd tenslotte aangenomen en
bedraagt 189.000.000 pond sterling. De
aanvullende begroting voor het lopen
de jaar was 5.500.000 pond sterling.
Te Leeuwarden is in de leeftijd van
82 jaar overleden de heer K. Eriks,
die de pionier van het coöperatiewezen
in Friesland mag worden genoemd en
ook in onze omgeving geen onbekende
was. Hü was een der oprichters van
Frieo, de Friese coöperatieve zuivel
ecuportvereniging eu bekleedde van 1911
tot 1921 de functie van directeur van
dit bedrüf, dat zodanig is uitgegroeid,
dat 1/3 van de Friese bevolking er di
reet of födirect bij is betrokken. In de
vorige wereldoorlog was de heer Eriks
lid van de commissie om te onderban
delen over de uitvoer van zuivel naar
Engeland en vee naar Duitsland. Hy
was voorts voorzitter van de afdeling
grootbedrijf van de Friese Kamer van
Koophandel, medeoprichter van de
coöp exportslagery te Akkrum cn pre
sident commissaris van de Friese zui
velbank. De overledene was Ridder in
e Orde van Oranje Nassau.
Twaalf jaar geleden op Dinsdag 19
Januari 1937, benam de 31 jarige boog
ovcnarbeider Cornelis W zich door op
hanging in de schaar van zyn woning te
Heemskerk van het leven. Althans de
omstandigheden waaronder de politie
het lyk aantrof wezen zo volkomen op
zelfmoord, dat niemand twyfel koester
de cn het slachtoffer werd begraven.
Eerst enkele dagen geleden is op iet
wat eigenaardige wijze aan het licht ge
komeff, welk een afschuwelyk drama
zicO op die bewuste dag in bet Kcnne
merlandse dorpje schijnt te hebben af
gespeeld.
Het slachtoffer was gehuwd met de
toen 26 jarige B. en het echtpaar had
twee kinderen. De bedoelde Dinsdag
was de 24 jarige huisvriend O op be
zoek en om de tyd te passeren werd
een gezelschapsspelletje gedaan, waarbij
Cornelis W op een stoel moest gaan
zitten en voor de grap werd vastgebon
den. Alles leek zo onschuldig, doch toen
volvoerde het tweetal hun naar re
cent onderzoek waarschynlyk maakt
van te voren in alle details beraamde
plan: met een stuk touw werd de keel
van W tot stikkens dichtgesuoerd. Zy
droegen het ontzielde licbaam naar de
nabij gelegen schuur en hingen het daar
op. De vrouw trad later met O in bet
üuwelyk en het echtpaar ging in Be
verwijk wonen.
Voor enkele dagen ontstond er een
nogal hooglopende echtelijke ruzie, waar
bij man en vronw elkaar hevige ver
wyten naar het hoofd wierpen. Deze bui
ten duidelijk hoorbare onenigheid is de
oorzaak geweest, dat het gebeuren van
die Januaridag na twaalf jaar in auder
licht komt.
Maandagavond is het echtpaar dooi
de rijkspolitie uit Castricum gearre
steerd en naar Haarlem overgebracht.
Het onderzoek is nog niet geheel ge
eindigd.
In de Amerikaanse staat Kansas is
het drankverbod, dat sinds 69 jaar in
deze staat van kracht was. afgeschaft.
De internationale vlucbtelingenorga
uisatie heeft bekend gemaakt dat 9
schepen met 5940 verplaatste personen
aan boord in de loop van deze aiarnd
uit Noord Duitse havens naar de Ver.
Staten nullen vertrekken.
De middenstand begint reeds weer in
bet hoekje te zitten, waar de slagen
vallen. Wie in de laatste weken met mid
denstanders spreek, hoort klachten. Ge
motiveerde en ongemotiveerde. Met de
laatste willen we ons niet bezig hou
den. Er zijn altyd mensen, die er een
gewoonte van maken over allerlei piet
lnttigheden te klagen. Het enige ge
volg er van is, dat ze door niemand
au serieux worden genomen. Maar de
gegronde k)aehten van de middenstand
zijn ernsti ggenoeg om onder de ogen
te worden gezien. Daar is dan in de
eerste plaats de concurrentie, die hand
over band toeneemt. Concurrentie on
derling en concurrentie tassen kleine
middenstand en grootbedryven. Een con
currentie ,die door het kopende publiek
niet ongaarne gezien wordt Vooral nu
elk dubbeltje weer moet worden om
gekeerd voor het wordt uitgegeven.
Laten we eebter niet vergeten, dat
«leze concurrentie weer vele midden
standers de nek kan breken. Te eer
der, daar ook door gestegen bedryfson
kosten het zakenleven moeilijker is ge
worden. Het is de boogsie tpd. da* de
overheid bier maatregelen neemt, richt
tynen geeft. De middenstand beeft over
het algemeen een verklaarbare tegenzin
tegen overheidsbemoeiingen, tegen voor
schriften en maatregelen, maar de har
de werkelykheid zal haar doen inzien,
dat de vrijheid, de ongebondenheid, leidt
tot een anarchie, die juist voor de nii»!
denstand ondragelyfa wordt.
Wc herinneren aan de tijd van voor
de oorlog, toen er gocileren waren in
overstelpende mate cn de koopkracht
gering was. Wat is er toen in midden
standskringen geen armoe geladen.
Armoede door te kleine omzetten, waar
de middenstander tenslotte niets aan
kon «loeu, maar armoede ook door de
moordende concurrentie, die de midden
standers elkaar aandeden, ooi e om
zetten toch nog maar zo hoog mogelijk
op te voeren,
Dat was de Uid van de cadeaustelsels
Van de door de middenstanders georga
nist-erde reisjes. We willen niet ont
kennen, dat deze «lingcn voor de klant
aangenaam waren. We hebben zelf ook
wel reisjes meegemaakt door midden
standers in gezamenlijk verband gtor
ganiseerd die buitengewoon gezellig wa
ren. Het kostte ons immers niets en als
we dan de lachende gezichten van de
middenstanders zelf zagen op die da
gen, dachten we er niet aan, dat ze van
het geld dat di» reisjes kostten enkele
weken haoden knnncu leven. Want zo
was de situatie voor velen, vooral voor
de kleineren.
Deze tyd komt weer terug indien de
middenstand, al dan niet gesteund door
de overheid, zelf geen maarregelen
neemt. De tyd van de orervloe«l van
goederen, van de geringe koopkracfit en
de toenemende pogingen om door mid
del van attracties de verkoop te stimo
leren. We hebben ze al wer gezien
de zegeltjes. We fezen al weer dage
lyka van de 10 pCt die u terug krijgt
en de cadeaux zyn al weer op komst.
Immers de officiële omzetcyfers ver
tonen een daling Wij hopen vurig, «lat
de chaos van voor de oorlog, de niets
ontziende concurrentie, niet meer te
rug komt. WaDt niemand kan er iets
by winn»n.
