Uunaadef
[.-HOLLANDSE
PERS 1945
Crisis-geluiden uit Westen en
Verre Oosten
NIEUWS
Rechts richten
Bespreking Acheson- Bevin
5e JAARGANG Nr. 1691
Donderdag 15 September 1949
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaarder";
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar!
Abonnementen 0.30 per week ƒ1.25 per
maand ƒ3.65 p. kwart. by vooruitbetaling
Advertenties 14 ct. per mm., familieberich,
ten 18 ct. Bij contract aanzienlijke korting.
Vetantw. redacteur. J. Zoouen Bureau, Ridderstraat hoek Oudegracht Tel K MOO
3971
Zwarte munthandel in Indonesië
De economische draaikolken waarin de verschillende dollar en sterlingstaten
zich bevinden, schijnen nog niet aan het eind van hun vermogen tot het schep
pen van een chaos te zijn gekomen.
De Dollar-ccolcrentie leert ons reeds dat een normaal evenwicht moeilijk be
reikbaar is, doch, indien daarnaast nog speculatieve prijsstoringen komen en
werkloosheidstendenzen, den wordt de algemene toestand dusdanig verwarrend
en het beeld herinnert zo aan de dertiger jaren, dat inderdaad met recht vaa
crisisdreiging kan worden gesproken.
Zo was het destijds.
Het bericht, dat de heer Teulings
waarschijnlijk de opvolger za! worden
van Minister van Maarseveen en als zo
danig Binnenlandse Zaken zal krijgen te
beheren, zal ogetwijfeld door velen met
weinig instemming worden begroet. Niet
omdat de heer Teulings lid van de KVP
is. We geloven, dat er ook in de KVP
tailozen zullen zijn. die de keuze liever
op een ander hadden zien gevallen,
dan juist op de heer Teulings. En we
maken ons sterk, dat er in de KVP ook
ongetwijfeld progressievere figuren te
vinden waren geweest.
Daartegen gaan in hoofdzaak ook onze
bezwaren. De heer leulipgs heeft tij-
oens zijn lidmaatschap van de 1 weeue
Kamer onmiskenbaar hewijzen geleverd,
dat hij bepaalde capaciteiten bezit. Maar
het is maar al t vaak gebeurd, dat hij
die capaciteiten uitsluitend aanwendde,
cm de belangen van de bezitters te die
nen. We herinneren slechts aan zijn ge
siaagde poging, om verlichting te krijgen
voor de mensen, die de grootste ver
mogens hadden. Het kwam de schat
kist op een verlies van f 400.000.000
te staan.
En er was slechts een klein gedeelte'
van de bevolking bij gebaat.
Als we de benoeming van de heer.
Teulings tot Minister van Buitenlandse
zaken in dat licht beschouwen, dan kun
nen we slechts constateren, dat het com
mado rechts richten, dat als het ware
overal weerklinkt, ook in Nederland
weer opgang doet
Men kan toch immers nauwelijks ver
wachten. dat de heer Teulings plotseling
van gedachten zou zijn veranderd. Het
geen dus betekent dat Binnenlandse Za
ken een minder progressieve koers zal
volgen, dan tot dusvere het geval was.
Voor de P.v.d.A. moet deze benoeming,
cn dat deze zal afkomen, daaraan twij
felen we niet wel een zeer onaange
name bijsmaak hebben. De spanningen,
die er in het kabinet heersen, zullen er
ongetwijfeld door worden vergroot.
Het is met het oog op de Rönde Tafel
.conferentie niet wel denkbaar, dat het
tot een breuk in de regering zal komen.
De belangen, die in verband hiermee op
het spel staan, zijn te groot. Maar het
kan bijna niet anders, of in brede krin
gen van de P.v.d.A. moet de tegenzin
in de huidige samenstelling van het
kabinet toenemen. Omdat uit de benoe
ming van de heer Teulings blijkt, dat
men van de andere zijde langzaam maar
zeker een rc2C'.:onna!rde: koers wil gaan
varen.
Het is moeilijk een voorspelling te doen
Maar het zou ons niet verwonderen, als
er plotseling onoverkomelijke moeilijkhe_
den zouden rijzen, wanneer men er in
zou slagen de Indonesische kwestie tot
een goed einde te brengen. Het heeft er
alle schijn van. dat dit nog het enige Is,
dat de regeringscoalitie bij elkaar houdt.
Of de vorming van een ander kabinet
gemakkelijk zou zijn. is een andere
vraag. Maar het schijnt ons ondenkbaar
dat de P.v.d.A. de koers naar rechts
maar steeds zol volgen. Tenzij er in de
KVP zelve door de progressievere rich
ting, die er ongetwijfeld aanwezig is. 'n
krachtiger geluid ten beste wordt ge
geven. Veel vertrouwen hebben we daar
niet in.
v. Z.
Partij van Henry Wallace
blijft bestaan
Het gerucht ging dat de partij van
Henry Wallace, de „Amerik. Progres
sieve Partij" zou worden opgeheven.
Deze heeft dit gerucht nadrukkelijk te
gengesproken en gezegd: „de pers heeft
getracht ons af te schrijven, te verde
len en te vernietigen en steeds zonder
succes. Ik denk niet, dat mijn vrienden
en mijn vijanden voor persoonlijke ge
ruchten misleid zullen worden. Zij we-
cen. dat ik uit een goed gevecht nooit
ben weggelopen."
weerbericht
Weersverwachting, medegedeeld door
act KNMI te De Bilt, geldig tot Vrij
dagavond:
VEEL BEWOLKING
Over het algemeen tamelijk veel
bewolking met bijna overal enkele
buien. Meest matige Zuidelijke tot
Zuid-Westelijke wind. Weinig ver
•ndering in temperatuur.
Twee berichten zijn in deze kenmer
kend voor de tegenwoordige toestand.
Zelomek, de pres. van het Internationale
bureau voor Statistiek, heeft in een rede
verklaard, dat de economische teruggang
in de Ver. Staten nog niet tot het ver
leden behoort Hij zeide verder dat het
bedrijfsleven niet in staat is gebleken
het probleem van de gestegen productie
kosten op te lossen.
De kosten van levensonderhoud
zijn in de Ver Staten met 3 procent
gedaald, de Iciien met IC tot 15
procent. D.w.z., aldus concludeerde
Zelomek. dat men zich meet afvra
gen boe de gemiddelde koper thans
een normaal kwantum kan afnemen.
In Indonesië is de sU'/atie niet minder
verward. Het Dagblad „De Nieuws
gier" berekent dat de prijzen der levens
middelen in écn week zijn gestegen van
25 tot 100 procent, d.w.z. vier maal
duurder zijn geworacn. De Nederlandse
gulden js op ae zwarte mam ongeveer
3 tot 5,3 inaonesiscne guiten waaio.
De Dollar staat op record specuiatie-
hoogte, n.J. St guiuen. (De omciëie om
rekcmngsKoers is ongeveer een rijks
daalder!! Red.).
Deze en andere feiten, we wijzen b.v.
op de rede van dr Jaspars, de Belgische
Beneluxdeskundige, van eergisteren, her
inneren aan een doolhof van tegenstrij
dige belangen, waaraan ook de groot
scheepse hulpprogramma's geen hulp bie
den. daar ze het productie- en consump
tievraagstuk slechts „trachten op te van
gen", doch niet definitief organiseren.
impasse in Den Haag?
- Geen direct optimistische'"berichten be
reiken ons uit de residentiestad. Er
wordt n.1. „tegengesproken" dat dc be
sprekingen zouden zijn vastgelopen. Het
weekend zou besteed worden aan oriën
terig op het punt van „De Unie", d.w.z.
de structuur van de „statenbond" van
Indonesië. Maar als deze aangelegen
heid nog onder de loupe genomen moet
worden althans nogmaals moet worden
besproken, dan ziet het er inderdaad
niet hoopvol uit
In de Dumoulinkazerne te Soesterberg
reikte ZKH prins Bernhard aan 62 mili
tairen en oud militairen koninklijke on
derscheidinggen uit, waaronder de bron
zen leeuw, het bronzen kruis en het
vliegerkruis. Na afloop van de plechtig
heid defileerden de aanwezige troepen
voor ZKH prins Bernhard en de ge
decoreerden.
Er is nog geen reden tot crisis-paniek
doch de binnen en buitenlandse situatie
maakt toch duidelijk dat de politieke
belangenstrijd zeer schadelijk is voor 'n
economisch herstel (b.v; leftirfg aan
Franco, bewapeningshulpprogram, enz.)
en dit vermoedelijk zelfs in de weg staat
Maar dan zouden wij onze politieke
lccers moeten omzetten en de scheidings
muur moeten slechten ten gunste van
handel tussen Oost en West en weder-,
zijdse prcductenuitwisseling zonder dol
lar tussenkomst.
Spanje als belegging?
Murphy, één der Amerikaanse con
gresleden. die op weg zijn naar Franco
om een lening te bespreken, merkte o.m.
op dat „Spanje een goede belegging zou
zijn indien er oorlog zou komen.
Triest, dat de naoorlogse wereldop-
bouw ais een der steunpilaren een fas
cistisch dictator schijnt te moeten heb
ben.
Hulp bij emigratie
Van o«a-.oe is mcuegedeeld,
dat de ministeries van financiën en so-
ciale zaken een emigratieregeling heb
ben ontworpen waaroij ongeschoold per
soneel, indien beshst geen voldoende
middelen aanwezig zijn, een geldelijke
ondersteuning kan knjgen bij emigr^jie.
—X—
Duizenden guldens door
gemaskerde bende
geroofd
Door een viertal mannnen is een
overval gepleegd op de Boerenleenbank
aan de Smeetslandsedijk te IJsselmonde.
In de Boerenleenbank, die des avonds
van 7 tot 9 uur geopend is, was, behalve
de bankhouder, niemand aanwezig.
Van de vier mannen, waren er twee
met een automatisch pistool gewapend
om onherkenbaar te zijn droegen zij een
masker voor het gezicht
Onder bedreiging van deze pistolen
dwongen zij de bankhouder een tas met
geld af te geven, die zich in een Iade
naast hem bevond. De tas bevatte enige
duizenden guldens. De gehele overval
speelde zich in enkele minuten af. Hier
na hebben de mannen de bankhouder
opgesloten in de kluis van de Boeren
leenbank en verdwenen, leder spoor van
de daders ontbreekt nog.
Ananasplant met
roodwitte bladeien
en roodwitte vrucht
In de dessa Sono (Indonesië)
heeft een ananasplant roodwitte
bladeren en een loodwitte vruent
voortgebracht. Eerst werd aan 'n
grap gedacht doch na een onder
zoek werd vastgesteld, dat d:
plant niet met vcif behandtlc
was en dat ur;l dier een spelin^
van de natuur betrof. De plant '3
thans van een omheining voor
zien om d; incutcndrommen, d'.e
naar Sono reizen, op een veilige
afstand te ooi-den.
GEEN WETTELIJKE REGELING
VOOR SURINAME.
Een belangrijk wetsontwerp is
ingediend door het ministerie, met
mach lig van H. M. de Konin
gin nl .ekking van het wets
ontwerp iot de interimregeling
voor Suriname.
Dit betekent, dat deze in kolo
niaal opzicht roerige kolonie voor
lopig nog als „onopgelost" pro
bleem in onze staatsinrichting een
plaats blijft zoeken. Nadere bij
zonderheden ontbreken tot op heden.
Brandspuit kon niet op
veerpont
Door onbekc^ue oorzaak is gister
avond brand uitgebroken in de boerderij
van oe landbouwer Zi. l>yl op het eiland
i lenytmeten. Dc Jandoouwscnuur ging
geheel in viainmex. op, terwijl het woon
uuis, op een keukentje en een kamertje
na, eveneens geheel uitbrandde. De
liranoweer van Z,. Beveland kon weinig
uitrichten, daar de veerpont met van
die omvang is, dat de brandspuit naar
de plaats van de brand overgezet kon
worden.
Tot eind Mei 1949 was de wijk Musrara
van jerusalem een militaire zone. Voor
dien vonden er gevechten plaats tussen
joodae en Arabistne troepen, waarna de
joodse troepen de zwaar gehavende wijk
Dezetten. onmiddellijk nadat de troepen
iviusrara hadden ontruimd, begon men
de huizen te restaureren opdat nieuwe
immigranten, bijna allen aikomstig uit
Turkije, onderdak zouden hebben. Im
migranten uit Turkije op weg naar bun
nieuwe woonstede.
Zal Hongkong worden verdedigd?
Reuter doet enkele merkwaardige mede
delingen naar aanleiding vae de bespre
kingen tussen Acheson en Bevin. De
rministers zouden hebben besloten afzon
derlijke vrede te sluiten met Japan, d.w.
z. uitsluiting van de Sowjet Unie.
Tevens zou tot de verdediging van
Hongkong zijn besloten.
Dit laatste punt is van verstrekkende
betekenis. De opmars van de Volksle-.
gers betekent in vele gevallen verwijde
ren van de Anglo Amerikanen uit be
langrijke delen van China, althans van
zeer scherpe controle. In het raam van
de anti-Sowjet politiek in het Verre
Oosten kunnen de Anglo Amerikanen
moeilijk ook nog Hongkong opgeven,
daar dit vrijwel het laatste bolwerk in
China zal moeten zijn.
Van Engelse zijde zijn reeds verschil
lende vloot en troepenversterkingen in
het gebied van deze stad samengetrok-
^.van Dag tot Dag>^
Wat zullen die Wiener San-
gerknaben jubelen als ze op
jubileum tournee door ons
land zullen trekken. Zij vie
ren hun 450 jarig bestaan
(van het koor, wel te ver
staan). Tussen alle narig
heid door weet Praag toch
nog een muziekfestival te or
ganiseren. 22 September
is het feest, want dan viert
de letterkundige dr. Alber-
dingk Thijm, beter bekend
onder het pseudoniem Lode-
wijk van Deyssel, zijn 85ste
verjaardag. Och. och, wat
gaat die tijd toch snel.
In de nabijheid van Rouaan,
in Noord Frankrijk, is een
autobus in botsing gekomen
met een vrachtauto. Twee
inzittenden werden verbrand
twee anderen werden ernstig
gewond. Ter hoogte van
de Scheveningse vuurtoren
is bij het baden in zee, een
achtjarig jongetje verdron
ken. Na vijfden jaar in
de revisie te zijn geweest, zal
de Cunerakerk in Rhenen
weer in gebruik genomen
worden. In de Purmer is 'n
boerderij totaal uitgebrand.
Het gaat weer goed hoor!
De Duitsers mogen met in
gang van 15 October weer
in hun eigen auto in het bui
tenland reizen. De hoofd
boekhouder van de voogdij
raad te Rotterdam heeft een
kastekort van 10-000 gulden.
Enfin, hij weet wat het is,
voogdje spelen. Meer dan
1000 dieren, waaronder plus
minus 500 koeien stonden te
kijk op de Vebo-tentoonstel
ling te Leiden. Doo* on
bekende oorzaak raakte een
goederentrein beladen met
stroo in brand, Maandag
a-s. viert Nijmegen het eerste
lustrum van zijn bevrijding.
Ongeveer 250 mannen en
vrouwen zijn uit Londen ver
trokken om in Arnhem de
Epische slag om de Rijnbrug
gen te herdenken. Vol
gens het bedrijfsschap voor
groente en fruit zal de uit
voer van fruit naar Duits
land tot nader order stop ge
zet worden. Er is een
einde gekomen aan. de sta
king der mijnwerkers van de
kolenmijnen op het Noorse
eiland Spitsbergen. De
Israëlische regering zal een
bos aanleggen, dat naar
Graaf Bcrnadotte, de 'n jaar
geleden doodgeschoten be
middelaar der Verenigde Na
ties in Palestina, genoemd
zal worden. Men neemt aan,
dat het bos in de nabijheid
van Jeruzalem zal komen te
liggen. Het troepenschip
„Waterman" zal Vrijdag 16
September 1949 met aflos
singsdetachementen van hef
Kon. Ned. Ind. Leger en de
Koninklijke Landmacht uit
de haven van Rotterdam ver
trekken naar Indonesië.
Generaal Ma Poe-Fang, de
nationalistische commandant
in Noord West China, heeft
een vliegtuig gecharterd om
hem en zijn gezin naar Mek
ka te brengen voor een bede
vaart- - Een Italiaanse jon
gen van negen jaar heeft in
een voetbalpool 17-500.000
lire gewonnen. Hij krijgt het
geld echter pas als hij meer
derjarig is.
ken, doch nu een officieel verdedigings
plan wordt uitgewerkt zou dit betekenen
dit zowel Groot Brittannië als Engeland
bereid zijn voor bet laatste bolwerk te
vechten. Zouden dc Chinese volkslegers
in het raam van de politiek van „China
voor de Vooruitstrevende Chinezen
dus geheel China van Tsjang Kai Tsjeks
aanhang willen bevrijden, doch boven
dien de buitenlandse invloed in normale
banen willen leiden, d.w.z. slechts diplo
matieke- en handelsbetrekkingen, dan
zou dit een conflict om Hongkong en in
bredere zin een conflict tussen continen
ten betekenen.
Sneeuwstormen in
Ver. Staten
In grote gebieden van de V.S- heeft
de koude thans haar intrede gedaan,
waardoor de Oostkust bedreigd wordt
met storm- In Montana, Wyoming en
Dakota daalde de temperatuur tot zes
graden (Celsius) onder nul. In Alaska
woedde een sneeuwstorm waardoor dui
zenden bomen ontworteld werden. Een
hoogspanningslijn werd gestoord en het
verkeer gestremd.
Steekpartij in ijssalon
Twee Italianen kregen in een Italiaanse
ijssalon in de Kalverstraat te Amsterdam
zo n hooglopende ruzie, dat een hunner
zijn zakmes openknipte en zijn landge
noot een aantal steken aan voorhoofd
en rechterhand toebracht. Met een par
ticuliere ziekenauto werd het hevig
bloedende slachtoffer naar zijn woning
in Bentveld vervoerd. De dader werd
gearresteerd en is in het politiebureau
Singel opgesloten.
Trein greep personenauto
Vanmorgen is bij de onbewaakte
overweg bij de Runxputten in Hel-
loo een personenauto, bestuurd
door de heer J. Tesselaar uit Hei-
loo, directeur van de LTB. door de
uit de richting Alkmaar komende
trein gegrepen. De auto werd 25
meter meegesleurd en daarna
kwam hij onder aan de dijk te
recht waar hij in brand vloog.
Dank zij wachtmeester Van Gent,
die hem uit de wagen haalde,
bleef dc heer Tesselaar voor ver
branding behoed. Hij brak zijn
been op twee plaatsen, zijn arm en
liep een hersenschudding op. De
brandende auto werd door de Hel-
looër brandweer geblust. De heer
Tesselaar was op weg naar een
bedevaart.
Hot aantal aangegeven radiotoestellen
in Nederland bedroeg op 1 September
1.278.029 tegen 1.266.136 op 1 Aug.
Op 1 Augustus waren er "521.394 aan
geslotenen op het rijksradiodistributie-
net tegen 519.132 op 1 Juli.
oElke dag verdwijnen 2.420.000 si
garen en 14.610.000 sigaretten in rook.
Pijprokers en shagdraaiers ontfermen
zich dagelijks over 24-480 kg tabak. Bo
vendien worden er dagelijks nog 120.800
sigaretten en 850 sigaren geëxporteerd.
Unze deviezenpo&itie
Dc i ..ecue iivti. ui
-»c gej.ca6c«ia qp net
rapport van ue Neu. uegeimg.
jreacuic is me» ouv^-celd
gunstig, nen hooiauezwu^ uat
naar voren wordt gebr&cm luiot,
waarom zo weinig over de toe
komstmogelijkheden is gesp» O/.en,
pracUsch is de Kamer nog me. in
staat een duidelijk overzicht te
nebben, noch te weten wa» de
verdere concrete regeringspiannen
zijn.
onze betalingspositie t.a.v. Zwit
serland is zeer ongunstig, hier
woraen maatregelen op kor.e ter
mijn gevraagd. Ook de Benelux -
samenwerking wordt nogai moei
lijk geacht. Tenslotte klinkt- sterk
het verzoek aan de Ver. Staten
om de invoerrechten te verlagen
(hetzelfde waaraan Engeland
dringend behoefte heeft Red.)
teneinde onze producten naar het
land van Uncle Sam te kunnen
zenden om onze dollarpot te spek
ken.
Dominé en dokter in
de optocht
Het plaatsje Boornbergum in
Friesland, niet ver van Draenten,
viert jaarlijks een volksfeest, dat
geopend wordt met een op.ocht
van versierde wagens, waarop
plaatselijke verenigingen acte de
presence geven en groepjes Boorn-
bergumers dingen naar de prijzen
voor de mooiste wagens.
Een merkwaardig aspect vorm
den dit jaar in de stoet dominee
A. Hors', de Ned. Herv. predikant
ter plaatse, en dok.er K. Horn-
stra, de plaatselijke geneesheer,
die tezamen op een wagen in de
stoet meereden. Beiden waren uit
gerust met de attributen van hun
ambt: de predikant met kathsder
en Bijbel de arts, in witte jas,
met onderzoektafel en medische
instrumenten.
Met grote letters stond op de
wagen te lezen:
„Wy wolle sizze op dl: feest:
Soun de lea en soun de geast".
Of in het Nederlands: Wij ko
men zeggen op dit feest: Gezond
het lichaam en gezond de geest.