Wat zich dit jaar in en om
Indonesië voltrok
[""SCHEMATISCHE OPZET VAN DE NEDERLANDS-INDONESISCHE UNIE
j :f>
Sm»'Ml
/"\p 1 Januari van oii ja«~, ie
0 00 uur precies, eindigde Ne
derland zijn militaire actie op
Java en vijf dagen later die op
Bumatra. Dat geschiedde niet,
omdat het doel, waarmede de
actie begonnen was namelijk
het scheppen van een toestand,
gunstig voor een ontwikkeling,
toals Nederland die voor Indo
nesië nodig achtte reeds be
reikt was. Dat Nederland het be
vel van de Veiligheidsraad om
het vuren te staken opvolgde,
was het resultaat van een nauw
keurig afwegen der belangen, die
Mc der land voor zichzelve en
voor de Indonesiërs in Indonesië
te behartigen had, tegenover die,
welke op internationaal gebied
voor ons land op het spel ston
den. De laatste, die verband hou
den met onze positie in de Wes
terse gemeenschap en in de ver
te zelfs raken aan de allesover
heersende tegenstelling in het
huidige tijdsbestek, werden het
Ewaarst bevonden en Nederland
heeft daaruit met veel moed de
cop equentie getrokken
Een overzicht van de gebeur
tenissen over het afgelopen jaar,
die hun hoogtepunten vonden in
de Ronde Tafelconferentie in
Don Haag en de overdracht der
Souvereiniteit in Amsterdam he-
c~.-.morgen, toont aan, dat Ne-
o er land, zo het zich m zijn poli
tiek al heeft laten leiden door
ce machtige vrijheidsstroom, die
Azië overspoelt, en de buiten-
|ai idse in het bijzonder Ame
rikaanse opinie, toch geens-
t>ns teruggeschrokken is voor
het nemen van souvereine be-
«iuiten, wanneer het er om ging
een ontwikkeling te voorkomen,
die weliswaar door Veiligheids
raad en de Indonesiërs gewenst
werd, maar volgens Nederland-
re mening catastrofale gevolgen
gehad zou moeten hebben. In het
begin van het jaar was de situa
tie voor Nederland geenszins
gunstig. In de Veiligheidsraad
hing ons een resolutie boven het
hoofd, die dreigde de Nederland
se positie in Indonesië onmiddel
lijk onhoudbaar te maken; in ge
heel Amerika deed de leuze „Cut
o*f Marshall aid tot the Dutch"
(staakt Marshall-hulp aan de
Nederlanders) opgeld; de Ame
rikaanse vertegenwoordiger bij
ce Ver. Naties, Jessup, beschul-
c.gde Nederland van breuk van
het V.N.-Hanavest; de K.L.M.
werd geboycot en moest grote
omwegen maken om Batavia te
bereiken; en in New Delhi had
Fandit Nehroe, Azië's machtige
staatsman, een Aziatische confe
rentie bijeengeroepen, waarvan
Nederland weinig aangename
besluiten had te verwachten.
Desondanks verklaarde dr. Van
Royen op 14 Januari in de
Veiligheidsraad, dat Nederland
niet bereid was zijn troepen uit
de bezette Republikeinse gebie
den terug te trekken en evenmin
reeds kon overgaan tot vrijlating
der politieke geïnterneerden
Sukarno, Sjahrir en Hadji Agus
Salim zaten op Sumatra, Hatta.
en anderen op Banka omdat
daaruit ons inziens de chaos
moest voortvloeien. Wel ver
klaarden wij ons bereid tot het
instellen van een interimrege
ring, het organiseren van ver
kiezingen en de overdracht van
ce souvereiniteit in de loop van
1950.
j Dr. Drees grijpt in
Het was in die dagen, dat de
leider van onze regering, dr. W
Drees, het bewijs van een
waarlijk groot staatsmanschap
leverde. Op 6 Januari vertrok
hu naar Batavia en toen hij nau-
v elljks veertien dagen later naai
Nederland terugkeerde, had hy
in Indonesië in verschillende be
•ui^kingen met de leiders van
het B.F.O. en met Sjahrir reeds de
basis geitgu, wauiup ue hopeloos
vastgelopen onderhandelingen
tussen Nederlanders en Indone
siërs in de toekomst, opnieuw
zouden kunnen beginnen. Zon
der de andere leiders onzer In
donesische en internationale po
litiek te kort te willen doen, mo
gen wij vaststellen, dat het voor
al aan het cordate ingrijpen van
dr. Drees te danken is geweest,
dat de Aziatische conferentie te
New Delhi een boven verwach
ting gematigde houding tegen
over Nederland aannam en de
Veiligheidsraad niet verder ging
dan het aannemen van een reso
lutie, waarin vrijlating der Re
publikeinse leiders, vorming van
een interim-regering, het organi
seren van verkiezingen en over
dracht van de souvereiniteit voor
1 JuÜ 1950 werden gelast. Tege
lijk werd de C.v.G.D. veranderd
in de U.N.C.I., een lichaam met
veel uitgebreider bevoegdheden.
Dr. Van Royen antwoordde hier
op, dat Nederland de resolutie
zou nakomen, voor zover dit met
zijn verantwoordelijkheid in
overeenstemming te brengen
was.
Tegenstand in eigen
land
Inmiddels had de regering in
eigen kring tegenstand tegen de
door haar uitgestippelde nieuwe
politiek van verzoening met de
Republiek te overwinnen. Dit
leidde ten slotte tot het aftreden
van de minister van Overzeese
Gebiedsdelen, mr. Sassen
(K.V.P.), wiens functie enige
tijd later overgenomen werd door
de heer Van Maarseveen (even
eens K.VP.). Dat een gevaarlij
ke kabinetscrisis in die dagen
vermeden kon worden, is voor
een groot deel te danken aan de
liberale minister van Buitenland
se Zaken, mr. Stikker. Daarop
stond niets meer in de weg aan
het afleggen van de reeds enige
malen uitgestelde regeringsver
klaring: een Ronde Tafelconfe
rentie, waaraan alle partijen
zouden deelnemen, op 12 Maart
in Den Haag te houden en over
dracht van de souvereiniteit aar. -
merkelijk vroeger dan 1 Juli 1950
waren er de voornaamste pun
ten van.
Zo snel als men het zich in
Den Haag had voorgesteld, zou
alles echter niet in zyn werk
gaan. Weliswaar verklaarde het
B.F.O. zich onmiddellijk bereid
aan een Ronde Tafelconferentie
deel te nemen, maar de Republi
keinen, wier hoofdstad, Djokja,
door de Nederlandse troepen be
zet was en wier leiders nog al
tijd geïnterneerd waren, dachten
er anders over. Eerst moest de
Republiek hersteld worden en de
Republikeinse leiders moesten
op hun oude posten zijn terug
gekeerd, vóór men aan onder
handelen wilde denken. De daar
uit voortvloeiende impasse werd
doorbroken door een Canadees
voorstel, overgenomen door de
Veiligheidsraad, waarin op een
vóórconferentie tussen Nederlan
ders en Republikeinen, onder
toezicht van de U.N.C.I., aange
drongen werd. Nederlanders zo-
wel als Republikeinen verklaar
den zich bereid, deze aanwijzing
op te volgen en op 14 April kon
den beide delegaties, de een on
der leiding van dr. Van
Royen, de ander onder die
van Mohammed Rum, bijeenko
men. Drie weken later was men
tot overeenstemming gekomen:
herstel van de Republiek in het
Sultanaat Djokja en deelneming
van de Republikeinen aan de
R.T.C, Het accoord kreeg be
kendheid onder de naam „Van
Roycn-Rumstatements". De
Hoge Vertegenwoordiger van de
Kroon, dr. B e e 1, gingen de Ne-
ierlandse concessies te ver en
laarom bood hij zijn ontslag aan,
lat hem verleend werd. Tot zijn
ipvolger werd benoemd de se-
retaris-generaal van Buiten-
andse Zaken, de heer A. H. J.
,o vink,
Een groot verlies in die dagen
-rof de Nederlanders in het over
lijden van generaal Spoor (25
Mei), de commandant van onze I
troepen in Indonesië, die zijn
uiterst delicate taak steeds had
vervuld op een wijze, die hem
de hoogachting van vriend en
vijand had verschaft en hem bij
,.onze jongens" in Indonesië tot
een uitermate populaire figuur
had gemaakt.
Republikeinen terug in
Djokja
Het sluiten van een overeen
komst is één ding, de uitvoering
ervan is een ander en soms nog
veel moeilijker ding. Terwijl
Mohammed Rum op 10 Mei ver
klaarde, dat de terugkeer van
de Republikeinse autoriteiten
naar Djokja in 12 dagen moge
lijk zou zijn, bleken daarvoor in
wei y lijkheid even zovele weken
nodiü te zijn. Er was in de eer
ste plaats de noodzaak van een
civiele evacuatie uit de gebieden,
waaruit onze troepen zich zouden
terugtrekken. Vele Indonesiërs
hadden daar tijdens de bezetting
met de Nederlanders samenge
werkt en terecht meende men
dezerzijds, dat men deze mepsen
de gelegenheid moest geven, zich
desgewenst aan eventuele repre
sailles van de zijde van de T.N.Ï.
te onttrekken. Van de mogelijk
heid van evacuatie, die 9 Juhi
voltooid was, maakten niet min
der dan 45.000 mensen gebruik.
De terugtrekking van onze troe
pen uit het sultanaat eindigde
30 Juni en op 6 Juli eindelijk
konden Sukarno, Hatta en de
overige Republikeinse leiders
naar hun haardsteden terugke
ren. Inmiddels had minister Van
Maarseveen een kort bezoek aan
Indonesië gebracht, was er voor
lopige overeenstemming bereikt
over de op de Ronde-Tafelconfe
rentie te behandelen punten en
waren Republikeinen en het
B.F.O. overeengekomen vóór de
R.T.C. een inter-Indonesische
conferentie ter bepaling van een
gemeenschappelijk standpunt te
houden.
Meer begrip voor
Nederland
Ongeveer tegelijk met de te
rugkeer der Republikeinen in
Djokja voltrok zich in Amerika
een gelukkige verandering in de
stemming ten aanzien van ons
land. Tot op dat ogenblik had
men in de Ver. Staten steeds de
indruk gehad, dat Nederland
slechts moeilijk afstand van zijn
positie van koloniale mogend
heid kon doen en zich, waar dit
maar enigszins mogelyk was, te
gen het vrijheidsstreven der In
donesiërs verzette. Dit had ge
leid tot harde woorden van Ame
rikaanse senatoren aan ons
adres en bedreigingen met in
trekking van de Marshall-hulp
Het was derhalve-een uitstekend
idee van onze regering, een
groep vooraanstaande Ameri
kaanse journalisten uit te nodi
gen, in Nederland en Indonesië
eens een onderzoek in te stellen
naar de ware stand van zaken.
Vrijwel unaniem gaven deze
Amerikaanse voorlichters als hun
indruk weer, dat het de Neder
landers wel degelijk ernst was
met het geven van de vrijheid
aan Indonesië en dat eventuele
bedenkingen daartegen slechts
voortvloeiden uit de vrees, dat
de Indonesiërs misschien nog te
onervaren zouden zijn, om ten
vólle van hun vrijheid te kunnen
profiteren. Tevens spraken eni
gen van hen de overtuiging uit,
dat de U.N.CJL in haar rapporten
aan de Veiligheidsraad niet
steeds de onpartijdigheid had
betracht, die men van een dei-
gelijk lichaam had mogen ver
wachten en daardoor aan de po
sitie der Nederlanders in bepaal
de opzichten kwaad had gedaan.
Helaas waren dertien van de
Amerikaanse journalisten niet in
staat hun bevindingen volledig
te publiceren: zij kwamen op
tragische wijze om het leven by
de ramp van de „Franeker" bij
Bombay op 12 JulL
naar Den Haag
De order „staakt het vuren"
van de Veiligheidsraad had wel
is waar geleid tot het 'inachtne-
men door beide partyen van ze
kere status-quo-lijnen, maar had
geenszins een einde gemaakt aan
de vijandelijkheden. Voortdurend
hadden Indonesische eenheden
getracht, het door de Nederlan
ders bezette gebied te infiltreren
en bij de stad Surakarta was het
zelfs eens tot een formule veld
slag gekomen. In deze toestand
kwam een aanzienlijke verbete
ring, nadat op 3 Augustus de re
geringen van Nederland en de
Republiek het „einde van de
toestand van het „conflict" had
den geproclameerd.
Op 23 Augustus werd in de
Haagse Ridderzaal de Ronde-Ta
felconferentie (kortweg R.T.C.)
geopend. Het doel werd als volgt
omschreven: Zo spoedig mogelijk
een rechtvaardige en blijvende
oplossing van het Indonesische
geschil te brengen door het ver
krijgen van overeenstemming
tussen de deelnemers over de
weg tot en de wijze van over
dracht van werkelijke en onvoor
waardelijke souvereiniteit aan de
'Ver. Staten van Indonesië. De
deelnemers verklaarden er naar
.te zullen streven binnen twee
maanden hun doel te hebben be
reikt en namen op zich de over
eenkomsten, die uit de conferen
tie zouden resulteren, binnen zes
weken na haar beëindiging te
ratificeren, zodat vóór Januari
1950 de souvereiniteit aan de
Ver. Staten van Indonesië zou
moeten worden overgedragen.
Tijdens de daarop volgende
onderhandelingen, die gevoerd
werden in de beslotenheid der
verschillende ingestelde commis-
sies, bleken twee hindernissen
moeilijk te overwinnen: de kwes
tie van de toekomst van Nieuw-
Guinea en het vraagstuk der
financiële afwikkeling. Deson
danks kwam men, mede dank zjj
de bemiddeling van de U.N.C.I.
en een bijeenkomst van de Cen
trale Commissie op het neutrale
gebied van het Chateau de Na-
mur in België, tot een algeheel
accoord, dat in de vorm van een
voorlopige constitutie van de
Ver. Staten van Indonesië, een
verdrag van souvereiniteitsover-
dracht, een Unie-statuut, aange
gaan tussen het Koninkrijk der
Nederlanden en de Ver. Staten
van Indonesië op basis van een
vrijwillig en gelijkwaardig deel
genootschap met gelijke rechten,
en een gehele serie afspraken op
economisch, militair, politiek en
diplomatiek terrein, op 2 Novem
ber op de plenaire slotzitting
van de R.T.C. bekend werd ge
maakt. In iets meer dan twee
maanden tijd waren besluiten
van historische betekenis geno
men.
Een volledige beschrijving van
alle ter R.T.C. gesloten overeen
komsten is in het kader van dit
overzicht onmogelijk. Wij moeten
daarom volstaan met het aan
stippen van enkele belangrijke
punten. Wat de nieuwe staat be
treft, aan het hoofd staat een
president, die onschendbaar is;
verantwoordelijk zijn de minis
ters van de centrale regering.
Het parlement bestaat uit eeu
Senaat, waarnaar elk der deel
gebieden twee vertegenwoordi
gers afvaardigt, en uit een Volks
vertegenwoordiging van 150 le
den. Van deze laatsten worden
er 50 door de inwoners van de
Republiek van Djokja en 100
door die van de overige deelge
bieden aangewezen. De Ver. Sta
ten van Indonesië hebben 'n eigen
leger, luchtmacht en vloot. Spe
ciale overeenkomsten maken het
mogelijk, dat de Nederlanders
bij de opbouw van deze weer
macht een belangrijke rol kunnen
spelen. Een afzonderlijke positie
neemt Surabaja in: dit blijft
en daarin herkent men de hand
van Amerika een Nederland
se. dus een Westerse vlootbasis
in het Verre Oosten. De Ver.
Staten var. Indonesië hebben het
recht eigen vertegenwoordigers
in het buitenland te benoemen
Een nieuwe toekomst in
Met de zojuist plaats gehad
hebbende plechtige souvereini-
teitsoverdracht zijn de banden,
die Nederland en Indonesië als
moederland ep kolonie eeuwen
lang verbonden hebben, definitief
doorgesneden. Daarvoor in de
plaats is een samenwerking op
basis van gelijkheid gekomen.
Nederland behoeft zich over het
verleden niet te schamen. Zeker,
ook onze koloniale geschiedenis
telt zwarte bladzijden, maar wan
neer men het goed en slecht, dat
wij aan Indonesië gebracht heb
ben, tegen elkaar afweegt, slaat
de schaal gemakkelijk naar de
goede zijde door dat is de me
ning van het neutrale buitenland
en ook van de Indonesiërs zelve.
Zeker is verder, dat slechts wei
nigen in Nederland de Indone
siërs hun vrijheid werkelijk mis
gunnen; degenen, die zich steeds
tegen de souvereiniteitsover-
dr?cht hebben verzet, hebben
zn:'ts nooit uit egoïstische motie-
v gedaan, maar uit vrees, dat
de Indonesiërs nog te onervaren
voor volledig zelfbestuur zouden
zyn. Volgens hen dreigt in Indo
nesië een chaos. Maar zelfs zij
hopen, dat zjj tc zwart gezien
hebben en dat de komende tijd
hen ia het ongelijk :\1 «tellen.
Aan Indonesische rijde is mer
daarvan overtuigd.
Op het eerste gezicht zal de le
ter geneigd zijn Gonne Kemp'»
roman Omweg naar morgen"
verschenen bij Sijthoffs Uit ge-
versmij. te Leiden, te rangschik
ken onder de boeken, die volstaan
met de oppervlakkige weergave
van een met weinig belangstelling
behandeld gegeven. Het lot van
een jonge pianiste, die door een
ongeval de beschikking over een
hand verliest en als gevolg daar
van geestelijk dreigt te aeraille-
ren, vormde reeds meermalen stof
voor een min of meer romantisch
verlopend verhaaltje,
üe lotgevallen van Leni de Groot
vallen in dit boek echter samen
met die van de zakenman Dekker,
die aan zijn ziekbed gekluisterd dl
weg naar zijn vrouw terugvindt
De wijze, waarop de gebeurtenis
sen zien in ait ooek voltrekken
deels in de schaduw van de dooc(
deels aan de zonzijde van het ont
wakende leven, verdient een die
pere belangstelmg, dan een soort
gelijk wertc in de meeste gevallen
ten deel valt.
Wij zouden hier evenwede op-
merking willen maken, dat som
mige scènes tussen Leni en cl
viocist Vicarius wat al te zeer op
„voorbedachte rade" by de schrijf
ster wijzen. Daarentegen is de
verhouding tussen het meisje en
haur vriend liarry dikwijls zeer
goed getekend, tiet boek heetVeeiï4
welverzorgde band en een juist
getroffen omslagtekening, terwijl
ae aruk het geneel prettig en vlot
leesbaar maaKi C. S
boe/ven WUUTueco .e a. -ycil
in het leven, niet alleen voor ou
dere mensen, maar ook voor jon
geren. Een boek ien blyjt een
ges enen k bij uitnemendheid. Mis
schien bent U van pian Uw zoon
tje of dochtertje een boek te ge
ven. Accoord.' Maar wat wij U ra
den mogenKoop niet lukraak.
Want er is veel minderwaardig*
lectuur aan de markt Wij bedoe
len met, dat U voor Uw kind geen
ontspanningslectuur moet kopen.
De ooog kan immers met ai.-jd
gespannen z*jxu Maar wel dat
cis U een boek zoekt, dat vormen
de opvoedende betekenis voor Uw
kind heeft, uit moet kijken en Uw
verantwoordelijkheid als opvoeuer
moet beseffen. Een goed boe:: -s
builen kijf de „Jeugab.jbei va i
wijlen ds. S. U If er s Uitg. A.
Voorhoeve, Rotterdam). Deze
schrijver heeft de Bijbel novene.d
voor jongens en meisjes van 10
14 jaar, bij wie men reeds e t.g
begrip van voor hen vreemde toe
standen en verhoudingen veron
derstellen kan. Hel boek, in ter»
keurige linnen band gebonden, op
goed papier gedrukt en typogra
fisch goed verzorgd, geeft in een
deel een weergave van vele ge
schiedenissen uit het O. en .V.
Testament. Het werd verlucht met
platen naar Gttstave Doré. On
danks het feit, dat er vele nieuwe
en goede jèugdbybels verschijnen,
beleefde deze jeugdbijbei reeds
zijn achtste druk. Een bewijs, aal
hij nog steeds gevraagd wordt. Dr.
J. H. Stelma en mevr. C. J. E.
JcelmaLoosjes nemen deze laat
ste druk voor hun rekening en
moderniseerden de ietwat ouder
wetse verteltrant.
Degenen, voor wie ae Bybei het
Boek Gods is, zullen hun kinderen
bij voorkeur dit boek in handen
geven. Doch zij, die in deze ortho
doxe zin niet m de Bijbel geloven,
zullen toch goed doen met te be-
1 enken, dat de Bijbel voor onze
Vesterse beschaving van een niet
cht te overschatten betekenis is
ieweest en dat er van dit wonaer-
,irke boek op de ontvankelijke
kinderziel een ongemeen cultuur-
ormende kracht uitgaa SCH.
Het wereldsucces dqt zyn eer
steling „De beste jaren van ons
leven'' mocht oogsten, heeft Mac-
Kintay Kantor blijkbaar er >e
gebracht nog eens een boek te
schrijven. Niemand kan hem aaC
kioalijk nemen: allicht zullen ve
len menen, dat zy met de ncu.n
van de schrijver gewaarborgd z
van iets goeds. Men kan zich e~ i-
ter ook ajvragen of Margarel Mit-
chell het met beter zag toen zij na
„Gejaagd door de wind'' haar pen
neerlegde. Wat MacKïnlay Kantor
ten minste betreft: zyn PManha
Barden" haalt niet ben ..De
beste jaren". Zonder twijfel heeft
deze roman aantrekkelijke frag
menten, bijv. wanneer de dertien
jarige Kathy voor het eerst naar
het bal gaat, maar over het ai ge-
meen boeit het boek toch met.
overtuigt het niet genoeg. Hel
eerste hoofdstuk, waarin Marthe
de wanhoop naby is omdat zij
moeder gaat worden, is eerder ge
zocht dan werkelijk. Bovendien
wordt het aan het slot nog her
haald ook.
Er zit iets sympathieks in dï|
boek, maar het geheel mist hel
klemmende betoog, dat „het geluk
kige gezin" als een voorbeeld kan
stellen. Misschien zijn de Ameri
kaanse toestanden voor ons toel
onbegrijpelijk. F. O.
Avia, het orgaan van de Kon.
Ned. Ver. voor Luchtvaart zond Ons
het fraaie Kerstnummer, waarin een
groot aantal leesbare artikelen, o.m.
over vliegv er richtingen in het af
gelopen jaar.
Het maandblad .Met Kind" viert
zijn vijftigjarig jubileum. Het doet
dit met een voortreffelijk feestnum
mer, waarin mevr. Riemens—Reur-
flap- een overzicht geeft en vroegere
medewerkers als prof. Gunning aan
het woord laat. Ken uitstekend
nummer.
Z.H. de Paus knielt voor de open Heilige Deur van de Sint Pieter
na de plechtige opening van het Heilige Jaar. Op het plein van de
Sint Pieter waren vijfhonderdduizend pelgrims samengestroomd, die
zongen en baden voor het Heilige Jaar, dat naar Z.H. de Paus ver
klaarde een beslissend jaar zou zijn in de strijd tussen de geeste
lijke en atheïstische machten. -
