Itonaader
/f R
iN.-HOLLANDSE
'PERS 1945
Nederl. regering niet verantwoordelijk
voor gebeuren op West-Java
Officiële lezing over de
aciie van Westerling
Bemanning van Duitse duikboot op
eiland in de Pacific?
„DeMtdijlc" op een mijn gelopen
Begin van hei einde
5c JAARGANG NUMMER 1804
DONDERDAG U JANUARI 1SW
Uitgav* Stichting «De VrQe Aiknoartw"
Exploitatie N.V. Sprekend Papier. Alkmaar
Abonnementen f 0 30 per week t 1.25 per
maand f 3.55 per kwart bij vooruitbet
Advertenties 14 et p. mm, familieberichten
18 cent Bij contract aanzienlijke korting
Veiantw. iedacteur> J. Zoonen I Bureau. Ridderstraat, boek Oudegracht I TeL K 220CK1971
Hope commissaris zept:
Deserteurs voor overgrote deel uit
Indonesië afkomstig
Teneinde misverstanden in var
band met de gebeurtenissen te Baa-
dung uit te sluiten, stellen de hoge
commissaris van Nederland in Indo
nesië en de Nederlandse leger com-
man - er prijs op, het volgende te
verklaren, aldus meldt een commu
niqué van de dienst voor legercontac
ten dat Woensdagavond te Djakarta
werd uitgegeven.
Op 10 Jan. heeft de hoge commissa-
ri verklaard, dat de actie van Wes
terling niet al.een door hem, doch
ook door de Nec'erland9e regering
en door de Nederlandse leger-auto-
riteiten volstrekt wordt afgekeurd
Tegenover do autoriteiten der RIS.
met wie over dergelijke vraagstug
ken geregeld contact wordt onderhou
den, heeft de hoge comm. voorts ver
klaard dat er maatregelen waren ge
troffen, op grond waarvan kon wor
den verwacht, dat de onder Neder
landse leiding staande troepen zich
disciplinair zouden gedragen.
De hoge comm. betreurt het derhal
ve, dat ondanks de getroffen maat
regelen. ongeveer 300 man zijn gede
serteerd en zich hebben aangesloten
hij de APaIA, die geheel en al ille
gaal optreedt. Hierbij dient te wor
den geconstateerd dat, op enkele uit
zonderingen na. v1,-'uitend manschap
pen van Indonesische landaard en on
der Nederlands hevel staan, zijn ge
deserteerd. De hoge commissaris
r.' ent. hierop in het bijzonder de
nadruk te moeten leggen, omdat uit
s. nimige publicaties zou kunnen af
geleid worden, dat er een groot aan
tal Nederlanders Is gedeserteerd. Dit
is absoluut onjuist.
Eveneens onjuist is het, dat er ver
warring zou zijn ontstaan, doordat
de Illegale roepen niet waren te ou
derschelden van die, welke onder Ne
derlands bevel staan. De deserteurs,
die zich bij de illegalen hadden ge
voegd. hadden hun distinctieven ver
wijderd.
De illegalen, die in Bandung zijn
binnengedrongen, hebben geen steun
verkregen van de aldaar ouder Ne
derlands bevel staande gelegerde
troepen en mede hierdoor is de ac
tie doodgelopen.
Samenweik'ng voorkwam
een bloedbad
De Nederlandse hoge comm. had
op 23 dezer des morgens een bespre
king met minister president Mob
Hatta. Na deze bespreking en in o-
vereenstemming met de Nederlandse
militaire autoriteiten is toen ver
klaard. dat in deze zaak gecoördi
neerd zou worden gehandeld. Zulks
is geschied en aan het gezamenlijke
optreden van de betrokken comman
dant der RIS te Bandung en de com
mandant der Nederlandse troepen te
Bandung is het te danken geweest
dat de ongeregelde troepen het on
mogelijke van hun positie hebben in
gezien en zich uit Bandung hebben
teruggetrokken. De deserteurs heb
ben zich met hun wapens onvoor
waardelijk overgegeven, met uitzon
dering van slechts weinigen en zij
zijn ontwapend en uit Bandung afge
voerd. Daarmede kwam een snel ein
de aan deze in alle opzichten onver
antwoordelijke actie en is bloedver-
gie'en verder voorkomen.
Opzien in Washmton
Van officiële zijde is heden te
Washington verklaard, dat de actie
van de voormalige KNIL-kapitein
Westerling, die met zijn guerilla-
strijders, Bandoeng tijdelijk wist te
bezetten, grote opschudding op het
Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken heeft verwekt.
De berichten over Westerlings ac
tie betekenden een verrassing voor
de leiders van het ministerie en zij
verwekten groot opzien. Doch func
tionarissen van het State Departe
ment zijn van mening, dat de nieu
we republiek der Verenigde Staten
van Indonesië nog geen ernstige
krachtproef heeft behoeven te dooi
staan
reig&sa oF
xannsscitijn
D.-oog weer met enkele ovciurqv a
de wolkenvelden en hier «u daar mist.
Zvakke tot matige wind. hoofdzakelijk
tus en Zuid en Oost. Na matige vorst
vorst tot temperatuur om het vriespunt.
In de nacht en ochtend overdag lichte
De hoge commissaris acht het niet
op zijn weg te liggen om alle facet
ten van deze zaak te belichten, doch
meent wel. er op te moeten wijzen,
dat men bij het beoordelen van deze
aangelegenheid niet uit het oog mag
verliezen dat het KNIL, dat voor een
overwegend deel uit Indonesiërs be
staat, nog steeds geen kennis draagt
van de voorwaarden, waarop zijn le
den in het leger der RIS kunnen op
genomen worden. Mede om deze re
den zijn bepaalde groepen, die hoven-
dien al dan niet ten rechte meenden,
dat zij toch in het leger der RIS zou
den worden opgenomen, gevoelig ge
worden voor de agitatie van onverant
woordelijke elementen wier houding
door de Nederlandse regering wordt
afgekeurd. Voor het optreden van
deze elementen draagt de Nederland
se regering generlei verantwoordelijk
held en voorzover zich daaronder Ne
derlanders bevinden, weten deze Ne
derlanders. dat zij handelen in strijd
met de wensen en opvattingen van de
Nederlandse regering. Het is de taak
van de RIS om tegen deze personen
opte treden.
Omtrent het gebeuren in West Ja-
deelt het ministerie van uniezak°o
en overzeese rijksdelen het navo'.gen
de mede:
In de vroege ochtend van Maandag
23 Jan rukten troepen van de Ang-
karan Ratos Adil APRA. Tjimahi teD
westen van Bandung binnen. Aldaar
hadden geen gevechten van betekenis
plaats, en de APRA-troepen zetten
hun opmars voort in de richting van
Bandung.
Ongeveer 11.25 werd bericht ont
vangen dat de APRA het zuidelijs
deel van die stad had bezet, even
als het daar gelegen hoofdkwartier
van de Siliwangi-divisie en het tele
foonkantoor. Hierbij dient te worden
opgemerkt, dat de APRA zich uit
sluitend tegen de troepen van de RIS
keerde, waarbij deze laatsten naar
schatting 30 doden verloren. Troe
pen onder Nederlands bevel, die z»cb
ingevolge ter rondetafelconferentie
getroffen regelingen afzijdig hielden
leden dan ook geen verliezen. Onder
de burgerbevolking echter vielen e-
nlge slaohtofferB. Inmiddels hand
haafden de RIS-troepen zich in het
stadsdeel ten noorden van de spoor
baan, welke door de Apra-troepen
niet overschrtder werd.
Na de bezetting van het zuidelijk
deel van Bandung heeft de comman
dant der Nederlandse (roepee ln W-
Java contact oogenomen met de
plaatselijke leider van de APRA
een ex-inspecteur van politie te Ban
dung met de viee-premier van Pa
sundan. en met de chef-staf van de
Siliwar.gi-divisie. die zich op het staf
kwartier van de Nederlandse troepen
commandant bevond. Dit contact had
uiteindelijk tot resultaat, dat de A
PRA het zuidelijk deel van Bandung
omstreeks 5 uur in de namiddag ont
ruimde, wrama het opnieuw door
de troepen der RIS werd bezet en
een normaal beeld vertoonde. Deze
gunstige ontwikkeling was. zoals uit
het bovens'aande blijkt, geheel aan
de persoonlijke bemoeienis van de
Neder'andse commandant tedanken
Bovendien melden zleh vrijwel al
len die de voorgaande nacht hun on
dcdelcn verlieten om zich bil de A
PRA aan te «luiten weer hij bun
Wapens in D:akarta
qevonden
Een aantal Nederlandse officieren
is van Djakarta naar Tjiandjoer, ong
65 km. ten westen van Bandoeng aan
de weg Bandoeng-Djakarta gelegen,
vertrokken om een onderzoek in ie
stellen naar Ce berichten over hot
singen „tussen Nederlandse man
schappen en eenheden van de TNl.,
aldns verklaart men te Djakarta.
Men acht het mogelijk, dat de Ne
derlandse manschappen waarovx»
men hier spreekt, deserteur zijn. die
Westerling behulpzaam waren bij ziju
aanval op Bandoeng.
Het Indones'scht kabinet heeft be
sloten de ministe» van defensie, de
Nader wordt gemeld, dat twee per
sonen in het eerder genoemde pand
gedood werden en één gewend. Een
van de twee Nederlandse militaire
vrachtauto h, die zich voor het pand
hadden bev mden, droeg op het stuur
het teken van de APRA van Wester
ling. aldus de gouverneur
Bevel lot arrestatie van
Westerling
Het Franse persbureau A.F.P
meldt dat minister president Moh
Hatta aan de pers heeft medegedeeld
dat bevel is gegeven tot de arrestatie
van Westerling. Hij deelde daarbij
tevens mede, dat de tegenwoordige
verblijfplaats van Westerling niet ue
kend is. Moh Hahha voegie aan zijn
mededeling toe: .Westerling is meer
dan een rebel hij is een vijand".
commandanten. ZIJ behoorden tot 'I
detachement speciale troepen en lot
de federale recruten uit het depot te
Padalarang. Op last van de chef van
de Nederlandse strijdkrachten, die
zich eveneens in de ochtend van dc
23e per vliegtuig naar Bandung be
gaf, werden deze deserteurs gecon
centreerd en ontwapend. Zij werden
voorts op 24 Januari naar Djakarta
vervoerd, en aldaar ln verzekerde
bewaring gesteld.
Op verzoek van de RIS werd aan
Indonesische legerleiding technischt
bijstand verleend in de vorm van
transport- en werbindingsfacilitetten
Het is inmiddels gebleken, dat ac
tie van de APRA is Ingezet op last
van Westerling. Zij had ten doel,
geheel West-Java, en met name Dja
karta, Buitenzorg. Tjandjur. Garut
Bandung en Tjimahi te bezetten. Met
uitzondering van de actie te Bandung
en Tjimahi bleef de situatie ln-deze
plaatsen echter geheel normaal. Ten
aanzien van de onder Nederlandse be
wakirig staande objecten 1b uiteraard
verhoogde waakzaamheid gelast.
De Ralley zit e: voor het grootste deel weer op de deelnemers zijn re ds
in het zonnige Monte Carlo aangekomen! Het laat.te deel van de tocht heeft
een ravage aang richt onder de deelnemers, die voor het merendeel nog zon
der strafpunten waren: slechts vijl van hen haalden foutloos de eindstreep.
Vier van deze ploegen, die in de klassementsproef om d* hoog te eer zullen
strijden, komen uit Frankrijk, de vijfde is het Nederlandse team Gatzonides—
Barendr gt. Op de foto ziet men een snapshot van de aankomst in onze
hoofds'ad.
Gevechten in
Djakarta
In Djakarta is het tot gevechten
gekomen tussen aanhangers van ka
pitein Westerling en strijd krachten
van de R I.S. Volgelingen van Wes
terling hebben ln het centrum van
de stad een overval gedaan op een
wapendepot. De nog zeer verwarde
berichten zeggen, dat het de aanval
lers is gelukt hier en daar enkele
successen te boeken.
Verschillende straten In het cen
trum van de stad zijn afgezet. Aan
de Nederlandse troepen in Djakarta
is een uitgaansverbod opgelegd voor
de uren na 's middags 14 uur.
Te Dar-Es-Salaro is een trein ont
»p«ord en van een helling naar be
neden gestort. 11 Personen, allen in.
heemsen, kwamen om het leven. De
gewonden, onder wie 8 ernstig, zijn
naar het ziekenhui" vervoerd.
,,Neu Kiel" op een koraal-eiland
Het Neurenbergse weekblad „Wochen
onde" publiceert de inhoud van eem
dagboek, dat afkomstig heet te zijn
van een der leden van de bemanning
van een Duitse onderzeeboot, die nu
reeds gedurende bijna 4 jaar een on
bekommerd bestaan zou leiden op 'n
koraal eiland in de Stille Oceaan.
Wochenende verklaart dat het ma
nuscript ter redactie is rangeboden,
door een man. die verklaarde hrt
weer mee te zullen nemen, indien
hem zou worden gevraagd hoe of hij
eraan kwam. Alles, dat men te we
ten is kunnen komen is, dat het ma
nuscript is verzonden in een brie'
welke te Wellington, de hoofdstad
van Nieuw-Zeeland, is gepost.
Volgens het dagboek verliet de Duit
se onderzeeboot twee^ dagen voor dc
capitulatie van Duitsland een niet
nader genoemde haven. Na twee da
gen varen, deelde de commandant
van de onderzeeër aan de bemanning
mede, dat hij zich niet aan de geal
lieerden wenste over te geven. Het
dagboek vervolgt dan:
Besloten werd koers te zetten naar
een eiland in de Stille Oceaan, dat
ver buiten de normale scheepsvaart
route is gelegen. Het eiland, waar
op de keus viel, is rotsachtig, door
koraalriffen omgeven en begroeid
met dichte bossen, struikgewas en
lang gras. Het was aanvankelijk niet
bewoond.
Twee grote riffen beletten ons het
eiland te naderen. Doch wij hadden
nog twee torpedo's aan boord. Wij
voeren ongeveer een halve mijl ach
teruit en lanceerden beide torpedo's
Nu was de kust letterlijk vrij.
Een klein dorpje „Neu Kiel" werd
gesticht. Wij begonnen handel te drij
ven met de inwoners van een naburig
eiland, om aan tabak te komen. De
onderzeeboot wordt in prima condi
tie gehouden. Om beurten houden wij
de wacht. De uitkijk krijgt een extra
sigaret.
Een van ons onc'ekte hoe hij palm
wijn kon maken.
Het gaat ons goed, doch wij denken
toch dikwijls aan huis.
Dan worden wij, behalve jagers en
vissers, ook boeren en schaapherders
Wij bemesten het land met as van
verbrande bomen met fijngehakte
planten en ml volge'.mcst, die wij op
de rotsen vinden. Onze handel met de
inboorlingen breidt zich uit.
Doch dan, ln het voorjaar van '48
komt eerst de grote sensatie voor
ons. Er komen tien boten aangevaren
waarin zich inheemse mannen, vrou
wen en kinderen bevinden. Zij gaan
hun he'e hebben en houden met zich
meeslepend, snn wal en zij vestigen
zich ook op ons eiland. Zij brengen
leven op ons eilan 1 en zij breken ous
tot nu toe letterlijk geheel manne-
bestaan door de aanwezigheid van
vrouwen.
Wij kunnen heel goed met de in
boorlingen overweg. Er ziju thans ge
noeg vrouwen op het eiland. Wij zijn
nu bijna allen getrouwd, sommigen
-an ons hebben kinderen", al
dus eindigt het dagboek.
Door een officier van de Britse
admiraliteit wordt de volgende coin
mentaar op dit bericht van Wochen
ende gegeven. He* is bekend dat zes
Duitse onderzeeboten in de laatste
acht dagen van de oorlog uit de Noor
se Bergen zijn vertrokken. Vier heb
ben zich ln de Atlantische Oceaan
aai, de geallieerden overgegeven, ter
wijl twee andere tot zinken zijn ge
bracht. Het is e' enwel mogelijk, dat
een van de beide laatstgenoemde on
derzeeërs erin geslaagd is te ontko
men. Het is meer voorgekomen, dat
men meende een onderzeeboot tot zin
ken te hebben gebracht, die later is
opgedoken.
Roofoverval bleek
gefingeerd
Ongeveer 10 dagen geleden werd A
van der Steen chauffeur in dienst
van de Nutricia te Kuik, volgens zijn
zeggen slachtoffer van een roofover
val in de buurt van de Piasmolen,
waarbij hem 2600 gulden ontstolen is
De overval is inmiddels opgehelderd
v. d. S hee t namelijk t.o.v. de rijks
politie te Gennep bekend de overval
zelf in scene te hebben gezet met
de medplichtigheid van de 40-jarige
H.I. Emmens te Kuik. Beiden bevin
den zich thans in arrest. Op de be
wuste Zaterdagmorgen was van v. d
S. met enkele duizenden gulden op
weg om boeren-melk'everanciers ln
de omgeving van Kuik te betalen.
Volgens afspraak stelde hij 2600
gulden aan zijn medepli-htige tei
hand. Toen de hulpchauffeur zich
naar een afgelegen boerderij begaf
heeft v. d. S. zich dusdanige verwon
dingen toegebracht, dat hij in een
ziekenhuis moest worden opgenomen
Toen de hulpchauffeur terug kwam
vond hij v. d. S in een greppel. Aan
de politie verklaarde hij overvallen
en van 26o0 gu'den beroofd te zijn.
Een groot deel van het verdwenen br
drag is bij H. I. gevonden. V. d. S
stond bij Z'jn directie als betrouw
baar bekend. Over de motleven tast
men dan ook in het duister.
Ontp'o'linqsramp op
Australische tanker
Op het Australische tankschip „Ta
rakan", dat in de haven van Sydney
lag. heeft zich benedenJeks een ont
ploffing voorgedaan, juist toen de be
manning aan het ontbijt xat. Er brak
brand uit. Het vuur greep zo snel om
zich heen, dat verscheidene leden
van de bemanning in de kajuit en ei
ders op het schip ingesloten geraak
ten. De reddingsploegen moesten zich
met behu'p van snijbranders toegang
tot de kajuit verschaffen. Ook door
ventilatiegaten werden bemannings
leden, sommigen met brandende kle
ren naar huiten getrokken. Zes brand
weerlieden werden door de rook be
wusteloos.
Volgens de laatste berichten ziju
er 5 doden en 40 gewonden, van wie
16 ernstig. Het betreft hier een tan
ker van 2400 ton, toebehorende aan
de Australische marine.
Zware schade één lichtgewonde
Gisteravond ongeveer 9 uur werden berichten opgevangen dat het 10.220
ton melende stoomschip „Delftdijk" van de Holland-Amerika lijn hij het
lichtschip 11, ongeveer 30 mijl ten noorden vun Noorderney op een mijn
gelopen is. Er werd schade aan de machinekamer aangericht, doch het
schip bleef drijvende. Er heerst gecu onmiddellijk gevaar. De radio-ia stal
latie was nanwinkelijk defect en het schip seinde met de fluit. Twee sche
pen bleven in de hnnrt. Later kon de zender hersteld worden. De sleep
boot „Donzig" Is Inmiddels bij de DeKtdijk aangekomen.
De Delftdijk was op weg van Hamburg naar Rotterdam met een kleine
lading stukgoederen aan boord.
De sleepboot Daiizig arriveerde om 4 uur Nederlandse tijd. Men had de
hoop ongeveer 6 uur op de Wezer te zij. Volgens een boodschap van het
schip is er zware shade aangericht. Er is een lichtgewonde, in het ge
heel bevonden zich ong. 50 personen aanboord.
Volgens een telegram van de kapi
tein van de Delftdijk aan zijn rederij
de Holluud Amerika Lijn te Rotter
dam. hebben de sleepboten Danzig en
Atlas vastgemaakt en het schip op
sleeptouw genomen. Men is nu onder
weg naar Bremerhaven. Hoewel de
mijn een gron* gat heeft geslagen
bestaat er geen gevaar voor schip cn
bemanning.
Het wetsontwerp op de Publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie is een
feit geworden. De behandeling in de
Eerste Kamer heeft de zelfde bezwa
ren te zien gegeven als die in de
Tweede, bezwaren van Grondwette
lijke aard, omdat de bedrijfsschappen
niet bij de wet maar bij algemene
maatregel van bestuur kunnen wor
den ingesteld. De verwachting dat de
Kamer het ontwerp om die reden
zou laten struikelen is niet bewaar
heid geworden. De oppositie der on
dernemers heeft tot dusverre niet
baat En daarmee is een belangrijke
stap gedaan op de weg naar de vol
komen gelijkberechtigdheid tussen
arbeiders en ondernemers Niet lan
ger meer zal de arbeider een ver
lengstuk van de machine zijn. uit
sluitend in de fabriek, omdat men
hem nu eenmaal niet kan missen.
Men zal met zijn oordeel rekening
moeten houden. Aan de conferentie-
tafel zal aan de vertegenwoordigers
der arbeiders een belangrijke plaats
worden ingeruimd.
Nu dienen we wel rekening te nou
den met het feit dat een vogel nog
geen zomer maakt. Het zal de eerste
tijd nog volstrekt niet zo zijn, dat
de arbeiders nu precies even "eel te
vertellen hebben als de ondernemers.
Het behoeft o.i niet, maar het zou
ook volstrekt onmogelijk ziiu Want
de arbeiders hebben niet alleen vol
doening te gevoelen over de overwin
ning, die ze hier hebben bereikt, er
•s hen een zware taak op de schou
ders gelegd. Ze zullen moeten tonen,
dat ze tegen die zware taak zijn op
gewassen. Of ze werkelijk in staat
ziin mede leiding te geven aan het
moeeinke tiid zullen kunnen door
dringen in de vele problemen, di® de
bedrijfsleven Of ze binnen de kortst
moderne industrie, het moderne he-
driif nolevert. Het is niet voldoende
aks ze er voor soek en bonen hij z»t-
ten. Het is evenmin voldoende, als
ze uitsluitend kunnen oordelen ov®r
zaken. de arbeiders rakende. Het zal
nu hun taak ziin. mede te oord®'—!
over het bedrijf Want de wiiz®, waar
on het bedrijf gevoerd wnri'. raakt
de arbeidsverhoudingen, ra*' de In
nen. raakt de win«t»n *1-
ffDmonn h®lang'
Het zal Kcopnpn, t —don
uor-«Aanr»<„onrriipf>n moeten in de he-
driifsschaoDen. door de ondernemers
niet gemakkeliik worden gemaakt.
Reeds wordt vün verschillen'*® kan
ten door ondernemers op»nlük ver
klaard. dat er weinig van d® OTto
terecht zal komen, ind'®n zij dat niet
willen. Het is mogeTTiv We k"nn®n
dat 70 zonder meer n;hen| -leien.
H®t 2oii ons echter niet vefwnnderen
als het met de sabotage van deze
heren wel wat los zal lonen. Want
hebben ook nog we! ;ets te ver
liezen. indien hun «ahotn*® w—Vdijk
bp-a mnrht worden
Veel erger zi»'« *®t ecnier ziin. in
dien na verloor» van enkele iar~n
mocht hliiken. dat de invoering van
do ouhliekrechtelUke bedrijfsorgani
satie epn mislukking werd. omdat de
arbeiders niet caDabel zouden ziin
aan het werkelnke bedriifrieuen ®n
Jeczelfs organisatie deel te nemen.
Het is daarom, dat we hen zouden
willen voorhouden dat ze staan aan
bet hepin van het einde Het
van het kan»talist»sch regiem, waar
in de arbeider de onmisbare loon
slaaf was en het begin van de perio
de. waarin hij als volwaardig mens
zijn plaats in de samenleving kan in
nemen Het is aan hen zelf voor de
voltooiing te zorgen. v. Z.
Hef Belgische ministerie van ver
keer heeft nu eedeeld. dat de Bel-
ehmhe nationale r«<"p.nmroon voor
nemens Is twee zendstations voor de
middengolf te bouwen, een voor de
Vlaamse en een voor Franse uitzen
dingen pismede een tiental zenders
voor de korte golf.
De bootdienst over het IJsselmeer
van de Groninge»-Lemmer stoom
bootmaatschappij is gestaakt. De Jau
Nieveen is niet van Lemmer naar
Amsterdam vertrokken. De havenlicb
ten van Lemmer blijven b-anden, om
dat deze haven nog ijsvrij is.
De veerdienst EnkhuizenStavo
ren is in verb.nd met de vorst ge-
str akt.
e'
l v. J r
e?iSl
