I
HOLLANDS
dagblad voor
HELDERSCHE COURANT VAN 1873
SCHAGER COURANT VAN 1855
SOVJETS BIJ
WJASMA
VERNIETIGD
[thans reeds meer
gevangenen
Het vliegtuig
ongeval in Indië
Verduisteren
18.47 uur
DE ENGELSCHE LUCHTAANVALLEN
OP ROTTERDAM
i36
dem
f 3
100
kool
per
ukSi
slo^
per
;elie
per
leriö
per
Redactie er administratie
SCHAGEN Telef. 444 (2 lijnen)
Redactie en administratie
DEN HELDER Telef. 2345 (2 lijnen)
Uitgave:
N.V. Uitg. Mij. Hollands Noorderkwartier
86ste JAARGANG No. 11624
WOENSDAG 15 OCTOBER 1941
DAN 3 MILLIOEN
Hoofdkwartier van den FtLhrer, 14
Oetober (D.NJ3.):
Het opperbevel der weermacht maakt
bekend:
De strijdkrachten van den tegenstan
der. die in de omgeving van Wjasma
zijn ingesloten, zijn thans definitief
vernietigd. Ook in de omsingelde ge
bieden rondom Brjausk schrijdt de
ontbinding van den vijand onophou
delijk voort. Het aantal in dezen ge
weldigen dubbelen slag gemaakte ge
vangenen is inmiddels tot boven de
500.000 gestegen.
Het totale aantal der Sowjet-gevange-
nen, die sedert het begin van den
veldtocht in het Oosten zijn gemaakt,
is reeds thans tot ver boven de drie
mlilioen gestegen.
Naar het D.N.B. verneemt hebben de bols
jewisten, de stad Wjasma in brand gestoken
voor hun vertrek, de steenen gebouwen lie
ten zij in de lucht vliegen. Daarbij hebben
lil niet de minste rekening gehouden met
le burgerbevolking, onder wie talrijke slacht
jffers zijn gevallen.
Naar het D.N.B. van militaire zijde ver
neemt, betcekent de slag in het Oosten ootk
een bedreiging voor Moskou, daar het Do-
DCtzbekken de steenkolen voor de industrie
van Moskou heeft geleverd.
Op het hoven'sté' kaartje is de situatie rond-
Moskou weergegeven, hierop zijn de be-
infjrijkste plaatsen die in 't omsingelingsge
iod liggen aangegeven. Groote deelen van
et Sovjet leger zijn ingesloten te Wjasma
n Brjansik.
De strijdkrachten der Duitsche Igers be
vinden zich in de omgeving van Mdsaisk,
Soetsjinitsji en tusschen Bjelow en Toela.
DE DIPLOMATIEKE TOESTAND.
Litwinof naar Londen?
Stockiholms Tidningen meldt uit Londen,
lat men aldaar het bezoek van den voorma-
igen bolsjewistischen commissaris van bui-
enlandsche zaken, Litwinof, verwacht. Lit-
vinof zal waarschijnlijk fungeeren als voor-
itter bij de onderhandelingen over bijizon-
erheden van het, Britsche program van le-
ermgen aan de bolsjewisten.
De Associated Press maakt melding van
«richten uit Londen, volgens welke aldaar
Dnitschland strijdt voor Europa
Duitsche torpedomotorbooten
bestoken Britseh coovooi
Uit het hoofdkwartier van den Führer
14 Oetober (D.N.B.):
Het opperbevel van de Duitsche
weermacht maakt bekend:
In het Oosten nemen de operaties het
vastgestelde verloop. De in het gebied
van Brjansk ingesloten strijdkrachten
van den tegenstander zijn in verschei
dene groepen- verslagen. Hun vernieti
ging in het moeilijke boschterrein
schrijdt gestadig voort. Reeds gisteren
was hei aantal gevangenen in den dub
belen slag van Brjansk en Wjasna ge
stegen tot over de 350.000. Dit aantal
neemt nog voortdurend toe.-
Gevechtsvliegtuigen bombardeerden
in den nacht van 13 op 14 Oetober met
goede uitwerking belangrijke militaire
inrichtingen te Leningrad.
Torpedobotorbooten drongen in den
nacht van 12 op 13 Oetober tot de Brit
sche kust door en vielen een door tor
pedojagers, torpedomotorbooten en vlieg
tuigen krachtig beschermd vijandelijk
konvooi aan. Ondanks hevigen afweer
en herhaalde gevechten met de supe
rieure escorteerende strijdkrachten,
ten. brachten de torpedomotorbooten zes
gewapende vijandelijke koopvaardij
schepen tot zinken, van tezamen 18.000
ton. Zij keerden zonder eigen verlie
zen terug.
In den afgeloopen nacht waren lucht
aanvallen gericht op verscheidene Brit
sche vliegvelden.
Bij vluchten van Britsche vliegtui
gen naar de bezette gebieden aan het
Kanaal leed de vijand gisteren zware
verliezen. Jagers, luchtdoelartillerie en
marine-artillerie schoten 31 vijandelijke
vliegtuigen'neer. Een eigen toestel ging
verloren.
Britsche bommenwerpers wierpen
vannacht brisant- en brandbommen op
verschillende plaatsen in West-Duitsch-
land en in het Noord-Duitsche kustge
bied.. Nachtjagers en luchtdoelartillerie
schoten vijf vijandelijke machines om-
laag.
het voorstel gedaan is, dat Engeland en de
Ver. Staten gemeenschappelijk de bolsjewis
tische grens in het Verre Oosten tegen Ja
pan zouden garandeeren, opdat de Sovjets
hun leger uit het Verre Oosten ter verlich
ting van het Westelijke front zouden kun
nen opstellen.
Voorts meldt Associated Press, dat een
Ewgelsche militaire deskundige het verlan
gen te kennen heeft gegeven, dat de op
het ©ogenblik beschikbare Britsche troepen,
die ih Iran gelegerd zijn, zullen worden uit
gestuurd om de Sovjets te helpen. Men twij
felt echter, of deze troepen nog. tijdig genoeg
kunnen aankomen om de Sovjets te steunen.
In het algemeen zijn alle Britsche militaire
deskundigen van oordeel, dat de Engelsch-
Amerikaansche Ihulp te laat moet komen.
Churchill zwijgt
Stockholm, 14 Oetober (D.N.B.):
Naar de Londensche berichtendienst meldt,
heeft Churchill vandaag in het Lagerhuis
geweigerd een verklaring over de situatie
aan het oosteliik front af te leggen. Churchill
KAART" VAN PELf
was van meening, dat men dit liever aan het
Sowjet-opperbevel moest overlaten, dat den
grooten slag leidt. „Ik matig mij niet aan on
der de huidige omstandigheden iets aan de
rapporten van het Sowj et-opperbevel toe te
voegen."
Shinwell vroeg daarop, of de premier ken
nis droeg van het feit, dat in het geheele
land aanzienlijke ongerustheid bestaat.
Churchill gaf een óntwijkend antwoord. Hij
verklaarde geen voorstander te zijn van een
discussie over deze aangelegenheid op het
huidige moment, hetzij in het openbaar het
zij in geheime zitting.
K orte bevelen - oprukkende
troepen - zware gevechten l
Steunt de Nederlandsche ambulan
ce voor het OostfrontKoninginre-
gracht 22, Giro 87600 's Graven-
hage.
Generaal Ter Poorten aanvaardt
voorloopig het opperbevel.
Batavia, 14 Oetober (A.N.P.):
Omtrent het vliegtuigongeval te Batavia,
waarbij de commandant van het Ned.-Indi-
eche leger, luitenant-generaal Berenschot,
om het leven is gekomen, worden nog de vol
gende bijzonderheden medegedeeld. Kort na
den start weigerde de linker motor, waar
door het toestel om den linkervleugel draai
de en neerstortte op een vlak bij het vlieg
veld gelegen huis. De bewoners kwamen
hiebbij om het leven, waardoor het aantal
dooden, met de vijf inzittenden van het
vliegtuig, tot 24 is gestegen. Toen het toestel
den grond raakte, vloog de benzinetank in
brand, zoodat het voor ooggetuigen onmoge
lijk was hulp te bieden. De lijken van gene
raal Berenschot, kapitein Knapp, de beide
onderofficieren en van den Britschen vlieger
officier Watkins, die met moeite geindentifi-
ceerd konden worden, zijn naar het militaire
hospitaal te Batavia vervoerd.
Naar wij verder nog vernemen, is de chef
van den generalen staf in Nederlandsch-In-
dië, generaal majoor ter Poorten, die voor
een bespreking naar Manilla was vertrokken,
telegrafisch teruggeroepen.
Voorloopig is generaal-majoor Maurer met
de waarneming van het legercommando be
last. In den Volksraad is de overleden leger
commandant in een rede van den voorzitter
herdacht. Nader wordt gemeld, dat generaal
Ter Porten vandaag te Batavia is aangeko
men en voorloopig het opperbevel over het
Ned.-Indische leger aanvaard heeft.
ZIJN BROER DOODGESLAGEN.
Voor de Urechtsche rechtbank stond veer
tien dagen geleden terecht de 54-jarige me
canicien H. H. uit Veenendaal, die op 26
Juli van dit jaar'zijn broer, met wien hij
in onmin leefde, met een bijE tie hersens
had ingeslagen. Verdachte had zich boos ge
maakt over het feit, dat zijn jongere broer
Gijs zijn zoontje naar zijn meening op on
gemotiveerde wijze had geslagen.
De officier van justitie eischte een gevan
genisstraf voor den tijd van vier jaar. De
rechtbank gelastte een onderzoek naar de
geestvermogens van verdachte.
Vanavond gaat de
verduistering in om
en duurt *tol morgenochtend
8.06 uur
Karei Lotsy eervol ontslagen
als gevolmachtigde
's-Gravenhage, 14 Oetober:
De secretaris-generaal van het departe
ment van opvoeding, wetenschap en cultuur
bescherming, heeft den heer K. J. J. Lotsy
op diens verzoek eervol en onder dankzeg
ging voor de vele bewezen diensten ontslag
verleend uit zijn functie als gevolmachtig
de voor de sport.
Het door den heer Lotsy gevraagde ontslag
houdt verband met zijn zeer drukke werk
zaamheden.
Deze maand zal de heer Lotsy echter nog
aan de werkzaamheden van het college van
gevolmachtigden voor de sport deelnemen.
Vanaf 1 November a.s. zal de heer J. de
Valk Jr. te Amsterdam, nu de heer H. A.
Stuling afwezig is, alleen als gevolmachtigde
voor de sport optreden.
Secretaris blijft dr. J. Miedema aan wien
alle voor den gevolmachtigde voor de sport
bestaande correspondentie dient te worden
toegezonden. Het adres van het secretariaat
luidt: Jan van Nassaustraat 50, 's-Graven-
hage. Tel. 721000.
VOEDSELCOMMISSARIS VEROORDEELD
TOT EEN BOETE VAN f 250.
Terzake van diefstal van een hoeveelheid
koffie en suiker ten nadeele van den staat
had zich veertien dagen geleden voor de
Utreohtsche rechtbank te verantwoorden de
51-jarige A. J. de G. uit Montfoort, voorma
lig voedselcommissaris in de |j»vincie
Utrecht. Verdachte had zich koffie en suiker
van den staat toegeëigend volgens zijn zeg
gen om daarvan gebruik te maken voor re
presentatiedoeleinden. Hij erkende, dat hij
in dat geval beter een declaratieformulier
had kunnen invullen, waarop de door hem
gemaakte onkosten voorkwamen, doch uit
nalatigheid was daarvan niets gekomen. De
officier van justitie, Mr. Klein, eischte een
gevangenisstraf voor den tijd van drie
maanden. De rec/htbank veroordeelde verd.
tot f 250 boete, subsidiair 1 maand hechtenis.
WAT HET NEDERLANDSCHE EMIGRAN
TEN COMITÉ HIEROVER HEEFT TE
ZEGGEN.
Qai s'excuse
s'accuse
's-Gravenhage, 14 Oetober (A.N.P.):
Van bevoegde zijde wordt ons de volgende
uiteenzetting toegezonden:
Zooals reeds in de pers is bekend gemaakt
heeft de Engelsohe omroep kort geleden on
langs gepoogd motieven te vinden ter ver
ontschuldiging voor het bombardement, dat
in den nacht van 3 op 4 Oetober door het
Engelsche luchüwapen op Rotterdam is ge
pleegd. De beweringen die de Engelschen
naar voren brachten ter motiveering van het
feit, dat honderden woonhuizen en verschei
dene kerken door de Engelsche bommen ver
nield of zwaar beschadigd zijn en dat hon
derden menschen gedood of zwaargewond
werden, klinken echter geenszins overtui
gend. De ongeloofwaardigheid van de ge
noemde Engelsche verklaringen schijnt in-
tusschen ook te zijn ingezien in Nederland
sche emigrantenkringen in Londen en een
woordvoerder van de Nederlandsche emi-
granten-„regeering" heeft zich daardoor ge
dwongen gezien in een van de in het Ne-
derlandsch uitgesproken uitzendingen van
den Engelschen omroep eigener beweging
een standpunt te bepalen ten aanzien van
het voor de Rotterdammers zoo fataal en met
zooveel verliezen verloopeh Engelsche bom
bardement
Reeds de omstandigheid, dat deze „Neder
landsche regeeringsverklaring" zeer lang
ademig is uitgevallen en zeer ingewikkeld is
geformuleerd, toont voldoende in welk een
groote verlegenheid de aan Engeland onder
horige Nederlandsche kringen in Londen zijn
gebracht door het onmenschelyke en mee-
doogenlooze optreden „der Engelsche vrien
den" tegenover de Nederlandsche burgerbe
volking.
Maar ook de verschillende door den
Nederlandschen snreker naar voren
gebrachte argumenten doen zoo wei
nig steekhoudend aan, dat zij het
door hun opstellers gehoopte doel
stellig niet zullen bereiken, maar
veeleer stof leveren voor een nieuwe
aanklacht tegen de in strijd met het
volkenrecht zijnde immoreele metho
des van de Engelsche oorlogsvoering,
Qui s'excuse, s'accuse, wie zich ver
ontschuldigt, klaagt zichzelf aan.
In de genoemde Nederlandsche radiover
klaring wordt ter inleiding openlijk toegege
ven, dat Rotterdam „in den nacht van 3 op
4 Oetober een aanval van de R.A.F. te door
staan heeft gehad, waarbij een aanzienlijk
aantal burgerslachtoffers te betreuren was".
Er wordt dan verder woordelijk gezegd:
„Weliswaar heeft de Duitsche berichtgeving
de gevolgen voor de burgerbevolking aan
vankelijk ernstiger voorgesteld, dan zij in
werkelijkheid waren, maar wij willen aan
nemen, dat hun latere lezing en dat kan
de bevolking van Rotterdam zelf controlee
ren niet overdreven was." Zooals men ziet
is men er in Londen zeer goed van op de
hoogte, dat de Engelsche luchtaanvallen tal
rijke slachtoffers eischen onder de Neder
landsche bevolking en moet men zelfs de be
kentenis doen, dat het definitieve, laatste
Duitsche verslag over.de in Rotterdam aan
gerichte verwoestingen „niet overdreven"
was. Desondanks speelt men het klaar op de
vermelde bekentenissen den door weergaloo-
ze huichelarij ingegeven zin te laten volgen:
„Wij willen zelfs aannemen, dat de Duit-
schers zelf geen bommen meer op Rotterdam
hebben geworpen."
Ofschoon men dus niet kan ontkennen, dat
uitsluitend Engelsche vliegers verantwoorde
lijk moeten worden gesteld voor het groote
leed dat de Nederlandsche burgerbevolking
is toegebracht door de herhaalde luchtaan
vallen van de afgeloopen maanden, wil men
toch tegelijkertijd met doortrapte boosaardig
heid den Nederlanders suggereeren, dat hier
en {Jaar de Duitscher zelf bommen hebben
kunnen werpen op Nederlandsche plaatsen.
Een dergelijke bewering vormt niet
slechts het hoogtepunt van gemeene
verzinsels, maar tegelijkertijd een
premie voor lieden voor wie ook de
meest dwaze beweringen nog op eeni-
gerlei wijze geloofwaardig voorko
men.
Daarbij komt, dat men in dezelfde „Neder
landsche „radiouitzending duidelijk heeft
toegegeven, dat men door het neerwerpen
van talrijke bommen op Nederland, behal
ve de „onvermijdelijke offers, die de Neder
landsche bevolking bij zulke gelegenheden
aanvaarden moet", juist de Duitsche hoopt
te benadeelen. Niemand, die tot verstandig
waarnemen in staat is, zal derhalve kunnen
aanvaarden, dat de Duitscher zoo onverstan
dig zouden kunnen zijn om door het neer
werpen van Duitsche bommen op Nederland
sche plaatsen eigen landslieden en I^uitsche
installaties in gevaar brengen. Het is inte
gendeel duidelijk, dat de Duitsche bezettings
overheid er niet het geringste belang bij kan
hebben om vreedzame, Nederlandsche bur
gers het slachtoffer te laten .worden van
luchtaanvallen, welker gevolgen Immers
juist met Duitsche hulp later weer moeten
worden opgeheven.
Weinig Nederlandsch.
Hoe weinig Nederlandsch overigens de Ne
derlandsche emigranten-„regeering" in Lon
den denkt en hoe oppervlakkig en koud zij
onverschillig blijft ten aanzien van het leed
en de levensnoodzakelijkheden der Neder
landsche burgerbevolking, wordt gekenmerkt
door het feit, dat de Nederlandsche radio
spreker de beklagenswaardige Rotterdam
mers getracht heeft te troosten met het Ne
derlandsche spreekwoord: „Wat het zwaarst
is, moet het zwaarst wegen." Aangezien uiter
aard voor de Nederlandsche emigranten in
Londen de Engelsche belangen het zwaarste
wegen, wordt hiermede dus de Nederland
sche bevolking in droge bewoordingen te ver
staan gegeven, dat zij eenvoudig, zonder re
kening te houden met eigen, waarlijk Ne
derlandsche, belangen, genoegen moet nemen
met Engelsche luchtbombardementen. De
„eerste minister" van het Londensche emi
grantencomité, Gerbrandy, heeft dit Zaterdag
in een tweede Nederlandsche radiotoespraak,
waarin de bevolking der bezette gebieden er
toe werd aangespoord om op 't „derde front"
opnieuw haar leven voor Engeland op het
spel te zetten, nog met de volgende woor
den verduidelijkt:
„Wat ook de kosten mogen zijn, wij
willen onze bijdrage leveren aan de
oorlogsinspanningen van de Engel
schen, zelfs wanneer ons bestaan
daarbij ten gronde gaat". Dit betee-
kent dus: de Nederlandsche emigran
ten in Londen willen hun bijdrage
leveren aan de Engelsche oorlogvoe
ring, waar bij het hun onverschillig
gaat of de bevolking der Nederland
sche gebieden daarbij ten gronde
gaat!
Opmerkelijk is ook nog, hoe het Neder
landsche emigrantencomité in Londen de
bekende roekeloosheid en lafheid der op
groote hoogte en in den nacht opereerende
Engelsche bommenwerpers tracht te veront
schuldigen: „De ervaring van dezen oorlog
bewijst nu eenmaal steeds weer, dat de mo
derne oorlog, hoe voortreffelijk de thans ge
bruikte oorlogswerktuigen ook mogen zijn
geconstrueerd, zulke gevallen onvermijdelijk
maakt. Zelf de best uitgerust moderne bat
terij schiet meer naast, dan op het doel. Het
richten wordt nog moeilijker, wanneer de
objecten niet duidelijk zijn afgeteekend, dan
is het bijna onmogelijk om niet tegelijker
tijd vele eigendommen te beschadigen. Wan
neer daar dan nog bij komt, dat het afweer
geschut vuurt, wordt het gevaar nog groo-
ter". Hier wordt dus onomwonden bekend,
dat de Engelsche vliegers en ook de Neder
landsche emigranten in Londen er van te vo
ren al rekening mee houden, dat de Engel
sche bommen het voorgenomen doel niet
treffen en inplaats daarvan groote vernielin
gen aanrichten onder de burgerbevolking.
Dat echter „dergelijke gevallen onvermijde
lijk zijn" is een bewuste verdraaiing der fei
ten.
Het werk der Stoka's als tegen
bewijs.
Het bewijs van het tegendeel wordt gele
verd door de strijdwijze van de Duitsche
stuka's, die niet uit angst voor het vijan
delijke afweergeschut op stratosfeerhoógte
blijven en ook niet, zooals dat bij de Engel
sche vlieger het geval is, regelmatig, als
dieven in den nacht te verschijnen om dan
volkomen plotseling hun verderfzaaiende
lading lukraak neer te werpen op de sla
pende, vreedzame bevolking. Verder ^zal de
bewering, dat ook de best uitgeruste moder"
ne batterij haar doel nauwelijks vermag te
treffen, wel uitsluitend van toepassing zijn
op de Engelsche weermacht. Opdat echter
de Nederlandsche bevolking ei; niet toe ko
men zou onprettige vergelijkingen op te stel
len, heeft zij van de Nederlandsche radio
spreker als het ware, „bij wijze van troost"
nog de volgende verklaring té hooren gekre
gen: „Oorlog is nu eenmaal een meed oogen
loos bedrijf. De Russen betalen thans ook een
hoogen prijs en lijden nog meer. Niet alleen
vernielt de vijand hun land, maar tijdens
de terugtocht en reeds daarvoor vernietigen
zij bovendien zelf nog alles, wat den vijand
van nut zou kunnen zijn". Moeten soms de
Rotterdammers de woonhuizen, die nog zijn
blijven staan ook al van te voren vernielen,
voordat zij door Engelsche bommen worden
getroffen?
Wanneer tenslotte in de genoemde „Neder
landsche" radiouitzendingen nog beweerd
wordt, dat al dit leed de Nederlandsche be
volking bespaard zou zijn gebleven, wanneer
haar land in het geheel niet betrokken zou
zijn geworden in den oorlog, dan ligt de
schuld daarvoor toch uitsluitend, bij het Lon
densche emigranten comité en zijn Engelsche
heeren. Wanneer Engeland in den zomer van
1939 zich niet verzet had tegen het weder-
aansluiten van de oer-Duitsche stad Danzig
bij het Duitsche nik, en wanneer de Londen
sche kliek van oorlogsopruiers, niet de Polen!
had opgehitst tegen de Duitschers, dan zou
den niet alleen den Nederlanders, maar ge»
heel Europa alle oorlogsverwarringen bo*
spaard gebleven zijn. De toenmalige Duitsche
bereidheid tot overeenstemming werd echter,
evenals het latere vredesaanbod van den
Führer door de kliek van Churchill hoonend
van de hand gewezen. Voor alle consequen
ties, die hieruit zijn voortgevloeid zijn dus
uitsluitend de kliek van Churchill en alle
lieden, die zich bevonden in het vaarwater
van haar politiek of die zich daar nog in be
vinden, volledig verantwoordelijk.