Een veld van puin en brokstukken, 12
DAGBLAD VOOR
lOGRAMMA
Door Rotterdam's geteisterde wijken.
Rookwolken en vlammen beheerschten
het stadsbeeld.
Wrange gelukwensch.
NIEUWE BONNEN.
Boter ot margarine op bon 13.
Woekerende boeren uitgeschakeld.
Groote hoeveelheden tarwe in den zwarten handel gebracht.
De toestand in Tunis.
Bolsjewisten verloren in
Maart 1267 vliegtuigen.
DE SLAG OP DE JAVAZEE.
VERKOCHT
zullen bi] bun eventu-
ls adspirant politieamb-
wi]s van toestemming!
of voogden behooren to
rzoeken om inlichtin-
t niet "Schriftelijk wor-
voor een wervingscom-
en candidate., worden
elegenheid gesteld alle
btingen in te winnen.
'ERDAG.
8.30 13.45, 16.45, 18.30
ilv. U) en 21.45.
M. 7.15 Omroep Meis-
.40 Otto Dobrindt (gr.)
lcursus. 8.40 Wij bren-
8.50 Gev. concert (gr.)
v n den dag - opn.
hij Uw werk (gr.) 10.30
tkpraatje. 10.41 Gerard
lovoordr. 12.— Alma-
Willebrandts. 13.—
13.45 De wekelijksche
Zang en piano. 14.30
-ichouw. 15.— Bonte
irkest Joe Andy en de
'even zwarte zwanen.
Orgelspel. 18.40 Ra-
:elrubriek. 19.— BNO:
itje.
1. 7.15—7.40 Zie Hilv. I.
in. 7.50 Brandende
8.50 Mu3ette-wijsjes
en pianocomposities
iconcert. 'ar.) (9.15—
Jw). 10.Godsd. uitz.
ichten (gr.) li— voor
finderkoor „Zanglust"
ling (opn.) 11.30 Gr )1.
yartiei. 13.— Progr.-
lierhandige pianovoor-
'ph. dansen (gr.) 14.—
10 Klaas van Beeck.
jrkest en een vrou-
pet kwartet (gr.) 16.15
16.45: BNO: Spiegel
BNO: Uitz. voor Ne
lden. 17.30 Viool en
't voor 't zeggen had.
daatjes (gr.) 18.30 Ned.
Jonker; plv. hoofd-
Vardweg; Buitenl.: T].
li., Prov., Stad: D. A.
"lechtsz J Werkman;
allen te Alkmaar.
Ie schoenen, m. 40,
1/ 10, gestoomde
it, z.g.a.n. 20. P.
|deliefstraat 2.
aofoon 35, stof-
Volt 50, kinder-
^30. H. Pander,
jmachine, Burgers
250. Te bevr. J. de
Nieuwesloot 6a.
|hmachine 20.
v. Scorelkade 25.
kant met matras
■.eringh, Vermeer-
itoelen 15, mod.
1/5, electr. per-
np 7.50. Mijlhoff,
?el 19 I.
50, 24 alpacca
orken, 50 ct. p. st.,
achel 5, uit-
4. den Adel,
•straatweg 85 L.
>kplaat, 127 Volt,
pnoer 8.50. A. v.
Wagenmakers-
^kast 15, gr.
nb. 12.50, lichte
A. v. d. Meyden,
prstr. 16.
als nieuw 50.
Leeuwenbekstr.
J. Veel, Wester-
lkmaar.
weckflesschen k
eugels en ringen,
iboschstraat 69.
|ant, z.g.a.n. met
schoenm. stik-
spiegel 8.
Sstraat 59.
loort (hout met
aas 5X1.80) prijs
(lenga, Bieekers-
7.50, kinder-
21 2.50, kin-
2. Elzer, Uiten-
(59.
spiegel 130X65
goede autoped,
bkerstraat 1.
breed 1.27 M.
95. Jb. Govers,
luwjapon, m. 40-
55. Te bevr. bij
Dijk 116, Oud-
-intermantel 40
ok 12, z.g.a.n,
leentjes, Dorps-
ergen.
4 stoelen, leer
i 40. F. van
Stompetoren.
rhouden vloer-
70. Groot,
56, Bergen. Nè
|eg lo, groot
kleed. J. Ruis,
|l 82.
isolr 75. Mei-
traat 8.
antje met bedje
iatinet dekentje
dekentje 3250.
nldsen 93 A.
jnijnenvellen, 3
ir 10. Zwanen-
aeweg 57 A.
jnenhok 15, 2-
enhok 5. P. de
imctraat 23.
lien, m. 38, L h.
jongenssch, m.
jongens over-
m4 2.50.
ppaverstraat 6.
m'verchroomd
fijnglazen 7.50,
grijze d.vilthoed
.50. Duljneveld,
at 24.
ichapenwol), m.
d.hoed 7, 1
ch., m. 42 6.
san, Heul Sa.
nt, 2 crapauds,
10, 6 stoelen en
lackman, Holle-
|o.
tbal (4) 15.
Straatweg 183.
konijnenhok
ng, Westerweg
67.30 uur.
louden kinder
en een kook
te Vries, Hoorn-
Uitgave:
Dagblad voor Noord-Holland
Alkmaar - Voordam C 9.
N.V.
Bureau Alkmaarsche editie:
Voordam C 9, Alkmaar.
Telefoon Adm. 3320 - Red. 3330.
Giro 187294.
ZATERDAG 3 APRIL 1943.
ALKMAARSCHE EDITIE.
NOORD-HOLLAND
145e Jaargang No. 78. 4 pagina's.
Hoofdredacteur:A. R. JONKER, Alkmaar.
Prijs der gewone advertenties in deie
editie 0.10 per m.M.; min. 14 m.M.
1.40, elke 3)4 m.M. meer 0.35.
Tarieven voor de geheele oplage op
aanvraag. Abonnementsprijs per 3
maanden voor Alkmaar 2.10, voor het
geheele Rijk 2.63, Losse nrs. 5 ets.
LI aaa sa l^i i sa 18* sa ba sa sa >il ia asasasa a>a La sa La sa sa un m. L X aa ba
Alle hulpdiensten
voorbeeldig paraat.
Donderdagmiddag zijn wij in
de gelegenheid geweest onder
geleide van dr. Völckers, den
Beauftragte van den Rijkscom
missaris voor de stad Rotterdam,
nog een rondgang te maken
door de getroffen stadswijk.
De aanblik was verbijsterend.
Men ziet uit op de ruïnes van wo
ningen van vier verdiepingen. Door
de explosie is een deel dezer étage
woningen geheel vernield, van an
dere Dieven stukken muur nog
overeind, maar was het inwendige
een volkomen puinhoop. Verschei
dene hadden minder van de explosie
te lijden gehad, doch waren aan hèt
vuur ten prooi gevallen. Hierachter
strekt zich een veld uit van puin en
brokstukken, het eenige dat van. de
kleinere woningen is overgebleven.
Politie-agenten en W.A.-mannen
handhaven afzettingen, leden van
den Jeugdstorm verleenen hulp.
Juist passeert ons een groep van de
Technische Noodhulp.
Een dorre woestenij,
Wie kan zich thans een dag na
het bombardement eigenlijk pre
cies realiseeren wat hier geschied
is, hoeveel leed hier in enkele mi
nuten is aangericht?
Het. geheele kwartier is een le-
venlooze dorre woestenij gewor
den. Midden op een zonnigien dag
is hier het leven ineens stil blij
ven staan, stortte alles ineen, wer
den duizenden dakloos, 180 men-
schen en weUicht méér op wreede
wijze uit het leven weggerukt.
Beter dan wij, die hier thans loo-
pen door de treurige overblijfselen
van deze stadswijk, kunnen zij dat
beseffen, die thans hulp verleenen
aan gewonden en dakloozen in nood
hospitalen, evacuatieposten en-zie
kenhuizen. Van heel nabij, door het
contact van mensch tot mensch, kun
nen zij wellicht beter dan wij zich
een oordeel vormen omtrent den
waren omvang der ramp.
Krachtige wind wakkerde
de vlammen aan.
Dr. Völckers vertelt ons tijdens
den rondgang, dat de aanval Woens
dagmiddag omstreeks kwart over een
geschiedde. Hij heeft hoogstens vijf
minuten geduurd. Zijn woning, die
op minstens een kilometer afstand
ligt, schudde onder de hevige explo
sies., Heel even ging het licht uit en
weer aan. Kort daarop zag men een
reusachtige stofwolk boven het ge
troffen stadsdeel opstijgen, spoedig
vermengd met zware rookwolken.
Een krachtige wind wakkerde de
vlammen aan, die tengevolge* hier
van ook de niet getroffen huizen
aantastten. Practisch werd de gehee
le wijk met ondergang bedreigd.
Ongeveer een uur na den inslag
waren alle hulpdiensten ter plaatse
in actie: Duitsche weermacht, lucht
bescherming, brandweer, technische
noodhulp en niet te vergeten weer-
afdeelingen der N.S.B., die zich zeer
verdienstelijk hebben gemaakt. Ook
het Deutsche Feuersehutzregiment
voor havenbewaking verleende hulp,
voorts werd de Haagsche brandweer
ter assistentie geroepen. Later op
den dag liet men nog 150* politie
mannen uit den Haag aanrukken om
éforcuwsgimgej1 op een afstand te
Waar huizen nog buiten het bereik
«er vlammen waren, trachtte men
de goederen daaruit te redden. Om
streeks vijf uur in den middag stond
alles nog in lichterlaaie, des avonds
werden eenige huizen opgeblazen
wn het vuur een grens te stellen.
Hoewel des nachts hier en daar nog
een hel schijnsel viel waar te ne-
■men.is het voor miin gevoel al-
SJ? v. y°lckers een wonder, dat
tie brandweer het vuur bij zoo straf-
worden* Snel meester 's kunnen
oogenblik, aldus vervolgde
rièii1-?11 we nog overwogen de
•<!wiW1J ,te evacueeren. In een
school werd een centrale evacuatie-
hml, infer andere scholen als
nm «ebruik genomen.
Gisteravond werden daar 9000 liter
d,°r de centrale keuken bereid warm
*LM*ere*t. vandaag is deze hoe
veelheid opgevoerd tot 18.000 liter.
Getallen, die aanklagen.
KAr*y!ynSrEjn werden mij 139 ge-
vnfiAA dooden gemeld. Ongetwijfeld
*?„er n°g van onder de puinhoo-
fa! yn komen. (Dit aan-
PaL mmiddels tot 180 gestegen. -
j'ïrÈ'-Y,vele, zwaargewonden wor-
geneeskundig ver-
Vgigerieesheeren, aldus dr.
Volckej-s, hebben zich onder deze
omstandigheden volledig ingezet.
Wij vernamen
voorts nog, dat
ae Rotterdamsche
W.A. zich duch
tig heeft geweerd.
.richtte het
heerbankwartier
hulphospilaal
in. Ook de Neder-
landsche Rijks
brandweer heeft
voortreffelijk
werk geleverd.
£oo is dan Rot
terdam voor de
zooveelste maal
slachtoffer van
een bombarde
ment. Onze groot-
havenstad
heeft het 'wel
zwaar te verant
woordenOnge
twijfeld zullen er
zijn, die ook voor
dit bombarde
ment verontschul
digingen zullen
trachten te zoe
ken. Wie in Rot
terdam echter
«enigszins bekend
Vier en twintig uur na den Britschen
terreuraanval op de arbeiderswijken
van Rotterdam heeft de uitgeweken
Nederlandsche minister van oorlog,
van Lidth de Jeude, den treurigen
moed gehad den volgenden telegrafi-
schen gelukwensch te zenden aan den
Engelschen minister van luchtvaart
Sinclair: „Namens de Nederlandsche
regeering en mij zelf bied ik naar aan
leiding van het 25-jarig bestaan van de
Koninklijke Engelsche Luchtmacht mijn
hartelijkste gelukwenschen aan. Het
prachtige werk van deze luchtmacht is
ongeëvenaard en de behaalde presta
ties vormen voor alle vereenigde vol
ken de bezieling, aangezien zij zooveel
hebben, bijgedragen tot de grondlegging
van de overwinning en voor een betere
wereld."
Na het bombarde
ment der Britsche
vliegers op de
stad Rotterdam.
De zwaar getrof
fen bewoners der
verwoeste arbei-
derwijken ver
voeren het weini
ge huisraad, dat
zij nog uit de
chaos konden
weghalen.
CNF-M-Pax m
is, weet dat er in het getroffen stads
deel geen fabrieken of zelfs maar
eenigszins belangrijke werkplaatsen
gevestigd waren.
Wij allen weten dat oorlog „oorlog"
is. Degenen echter, die Rotterdam
zoozeer beklaagden, hadden die stad
de jongste ramp moeten besparen.
Rotterdam heeft een dergelijk bom
bardement aan hen niet verdiend.
De slachtoffers te Kottere!
lun.
den
Onder de tot geïdentificeerde dooi
tengevolge van den Britschen lucht
aanval op arbeiderswijken in Rotter
dam bevinden zich 48 vrouwen en 26
kinderen. Zes lijken konden niet meer
geïdentificeerd worden.
'S-GRAVENHAGE, 3 April. - Van
Maandag 5 tot en met Vrijdag 16
April 1943 geeft bon „Boter 13A"
van de bonkaart voor voedingsmid
delen recht op het koopen van 250
gram boter of margarine en bon
„13B Boter" op het koopen van 125
gram boter of margarine.
Men zal genoegen moeten nemen
met het artikel, dat de leverancier
in voorraad heeft.
Zij, die deze bonnen tusschen 24
en 27 Maart jl. bij hun slager heb
ben ingeleverd, ontvangen op bon
„Boter 13A" 200 gram en op bon
„13B Boter" 100 gram rundvet.
De geldigheidsduur van de vol
gende bonnen is verlengd: t.m. Zon
dag 4 April: 09 Boter, t.m. Zaterdag
7 April; 3-14 Res. (sinaasapp.) 2-12,
3-12, 4-12 res. (appelen), t.m. Vrij
dag 30 April: 514 Alg. (Eenh. zeep),
515 Alg. (Waschpoeder); S-Eenheids-
zeep, Waschpoeder, Toiletzeep.
NIEUWE COMMANDANT
VAN ARBEIDSDIENST.
De Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied heeft luitenant
kolonel b.d. en generaal-arbeidsleider L.
A. C. de Bock te 's-Hertogenbosch be
noemd tot commandant van den Neder-
landschen Arbeidsdienst.
VERDUISTER GOED.
Deze week van 20.15—7.00.
Maan op: 6.58, onder 18.30
Morgen maan op: 7.23, onder 19.47
4 April Nieuwe Maan.
Een waarschuwend
voorbeeld voor de
boeren.
Met ingang van 1 April zijn
de bouwboeren Joh. Onderdijk
en J. C. Onderdijk in het zui
den van de Wieringermeer, die
ieder van den Staat volgens
pachtcontract 70 H.A. bouwland
in gebruik hadden, op .grond van
een conflict met de inlevering
van producten uit het landge
bruik voor den tijd van twee
jaar ontzet, terwijl hun land-
bouwbezit door den Staat is ge
vorderd.
Een en ander geschiedde op grond
van het besluit vaxf 23 Juli 1942 no.
21224 van het Rijksbureau van
Voedselvoorziening in Oorlogstijd,
bij een beschikking van den secre
taris-generaal. Dit besluit bepaalt,
dat zij die zich schuldig maken aan
het achterhouden van belangrijke
hoeveelheden geproduceerde land
bouwproducten, uit hun bedrijf kun
nen worden ontzet.
Beide boeren werden begin
December o.a. reeds door den
economischen rechter te Alk
maar veroordeeld tot 3 maan
den gevangenisstraf en f 3000.-
en f 1750.- boete.
Tot nog toe bepaalde de overheid
zich tot het opleggen van een ver
hoogden leveringsplicht. Aangezien
dit onvoldoende bleek, is ze tot
strengere strafmaatregelen overge
gaan.
Het is de overheid ernst.
Dat het de overheid ernst is met het
nemen van maatregelen tegen grondge
bruikers, die ten koste van de voedsel
voorziening van ons volk niet schromccv.
hun positie te misbruiken om rijk te
worden, bewijst het bovengenoemde be
sluit. De beide betrokken boeren toch
zijn zeer goede landgebruikers. Hun
grootbedrijven liggen er weer prachtig
voor, zoodat zij als grondbewerkers ge-
wenschte elementen zijn. Desondanks
heeft de overheid terecht gemeend, hun
het beheer van hun bedrijven te moeten
ontnemen, omdat het in oorlogstijd niet
alleen de plicht van den boer is, den
grond in het belang van een zoo hoog
SPOORWEGEN EN SPERTIJD.
'-GRAVENHAGE, 2 'April. - Naar aan
leiding van de wijzigingen in het uur,
waarop men zich binnen moet bevinden,
hebben wij de Nederlandsche Spoor
wegen gevraagd of hiervan nog wijzi
gingen in den treinenloop het gevolg
zijn. Verschillende treinen komen name
lijk nog na 23.00 uur aan op het station
van bestemming.
Men deelde ons mede, dat de treinen
loop wat dit betreft voorloopig onge
wijzigd blijft. Wie van zulk een laten
trein gebruik maakt, zonder in het bezit
te zijn van een „Ausweis", doet dit op
eigen risico. Alleen dan wanneer over
schrijding van het tijdstip van 23.00 uur
het gevolg is van verlate aankomst,
wordt op het station van aankomst een
desbetreffend bewijsje uitgereikt.
VERLIEZEN DER NEDERLANDSCHE
BURGERBEVOLKING IN MAART.
In den loop van de maand Maart had
de Nederlandsche burgerbevolking door
Britsche luchtaanvallen op woonwijken
in steden en verschillende plaatsen op
het platteland 353 dooden te betreuren,
terwijl 361 personen zwaar en meer dan
400 licht gewond werden. Een groot aan
tal woonhuizen is vernield. Duizenden
gezinnen verloren have en goed en
moesten hun woonplaats verlaten om
elders te worden gehuisvest.
Een overwinning zonder
zware gevechten is
niet mogelijk.
In Tunis hebben de gevechten
eenigszins aan hevigheid afgeno
men. In het N. rukken de Engel
schen op den weg, die over Djebel
Aboid naar het O. leidt, langzaam op
onder hevigen tegenstand der Spil-
troepen.
In het Z. en midden van Tunis
zijn Britsch-Amerikaansche aanval
len met versterkte krachten, die de
omsingeling van de Spü-troepen >ten
doel hadden, mislukt.
Maknassy en Hl Guetar zijn weder
brandpunten van den strijd gewor-
de, doch de in deze sectoren operee-
rende deelen van het vijfde Ameri-
kaasche leger hebben geen noemens
waardige terreinwinst kunnen be
halen.
Men verwacht in militaire krin
gen te Berlijn, dat het nog eenige
dagen zal duren alvorens de geal
lieerden tot den grooten aanval op
de nieuwe stellingen van Rommel
zullen overgaan, daar hiertoe her
groepeeringen noodig zijn.
Rommel heeft thans zijn voorste
stellingen terugverlegd naar de on
geveer 35 km. breede landrug tus
schen de zoutmeren en de zee. De
zoutmeren, die door enkele smalle,
slechts voor één man begaanbare
paden doorkruist worden, bieden
een veilige flankbescherming.
Daar Rommel ruimschoots gelegen
heid heeft gehad, de thans betrok
ken linie te versterken, kan ver
wacht worden, dat zich hierom
weder een harde strijd zal ontspin
nen.
mogelijke opbrengst te bewerken, maar
ook om er voor zorg te dragen, dat die
opbrengst niet door enkelen, maar aan
de" voedselvoorziening van geheel ons
volk ten goede komt.
Beide boeren hadden zich in erge
mate op het pad van den zwarten
handel begeven. Zoo verkochten zij
o.a. groote hoeveelheden tarwe clan
destien.
Aangezien het pachtcontract alleen
ontbinding van het contract 'toestaat,
wanneer de grond verwaarloosd wordt,
staat de Nederlandsche rechter bij de
ontbinding van het contract voor groote
moeilijkheden. Zoolang het contract niet
ontbonden is, kan men beide boeren niet
,uil hun woningen zetten en is dus de
vestiging van andere boeren op hun be
drijf niet mogelijk. Aangezien de komen
de oogst op deze grootbedrijven niet ge
schaad mag worden, zullen de grond en
de werktuigen wel bij de omwonende
boeren in gebruik worden gegeven, opdat
een regelmatige verzorging van den
grond mogelijk wordt.
De harde maatregel moge onze hoeren
echter een waarschuwing zijn, da, het
de overheid ernst is om onze voedings
producten in oorlogstijd ons geheele
volk ten goede te doen komen en den
zwarten handel met alle middelen tegen
te gaan.
Zwakkere geallieerde
activiteit in Tunis.
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FüHRER, 2 April. - (D.N.B.) Het op
perbevel der weermacht deelt mede:
Tegen het front ten Zuiden van
het Ladogameer heeft de viiand in
verscheidene golven krachtige aan
vallen gedaan, die door het afweer-
vuur of in gevechten van korten af
stand voor onze stellingen misluk
ten. Aan de rest van het Oostelijke
front slechts geringe plaatselijke
gevechtsactie.
In Maart hebben de bolsjewisten
1267 vliegtuigen verloren; daar
van werden er 1028 in luchtge
vechten, 143 door luchtdoelge
schut van de luchtmacht en 36
door troepen van het leger neer
geschoten. De overige werden op
den grond vernield.
In Tunis waren de vijandelijke
aanvallen gister zwakker dan op de
voorgaande dagen. Verscheidene
aanvallen van Amerikaansche en
Britsche strijdkrachten op het front
in Midden- en Zuid-Tunis werden
afgeslagen. Duitsche en Italiaansche
troepen konden door plaatselijke
aanvallen hun stellingen verbeteren
en vernietigden afgesneden vijande
lijke groepen. Duitsche jagers heo-
ben boven het oorlogstooneel m Tu
nis en bij Kreta 10 vijandelijke
vliegtuigen neergeschoten. Eén eigen
vliegtuig ging verloren.
Zwakke afdeelingen vijandelijke
vliegtuigen ondernamen overdag
aanvallen op het bezette gebied in
het Westen en op de stad Trier. Vier
vliegtuigen werden neergeschoten.
BOMMEN OP ITALIAANSCH
GEBIED.
Vijandelijke vliegtuigen hebben
gisternacht eenige lichte bommen la
ten vallen op Messina en Villa san
Giovanni. Er zijn eenige gewonden.
Eenige bommen werden ook op Ca
tania geworpen, waar echter geen
slachtoffers ziin. Het afweergeschut
van Catania trof een vijandelijk
vliegtuig dat in zee vieL
27 Februari 1942
Een Zweedsche beschouwing over den
dramatischen strijd voor Java's Noordkjst.
In de middaguren van Woensdag hebben Britsche vliegers bij zeer goed zieht de stad Rot
terdam aangevallen, Een overzicht van de vernielde arbeiderswijken. (CNF-M-Pax m)
De Nederlandsche
onder ging.
kruiser „Java"', die in den slag op dé Java-zee ten
(Cliché D.v.N.H.)
'In den- namiddag van 27 Febr. 1942
meldde eeq. Nederlandsche vliegboot,
ter verkenning uitgezonden, dat een
„kleine, vijandelijke vlootformatie" zich
50 zeemijl ten Noorden van de voor
Soerabaja kruisende geallieerde vloot
bevond.
Admiraal Doorman, commandant der
geallieerde zeestrijdkrachten, zette ter
stond koers naar den vijand. Hij be
schikte over de zware kruisers „Hous
ton" en „Exeter," de lichte kruisers
„Perth,*" „De Ruyter" en „Java" en
elf torpedojagers, w.o. enkele Neder
landsche. De Japansche vloot bleek
later aanzienlijk sterker te zijn dan de
eerste melding deed vermoeden. Zij be
stond uit circa 40 transportschepen, die
door twee zware en vier lichte krui
sers benevens 12 a 13 torpedojagers
werden beschermd. Bovendien hielden
de Japanners zware zeestrijdkrachten,
waarschijnlijk zelfs een vliegkampsehip,
gereed om zoq noodig in te grijpen.
Tien uren strijd.
's Middags om 16.14 uur ontbrandde
de strijd circa 30 zeemijl ten Noorden
van Soerabaja. De „Exeter" kreeg
reeds terstond een voltreffer en moest,
begeleid door den torpedojager „Witte
de With," naar Soerabaja terugkeeren.
Japansche torpedojagers ondernamen
twee aanvallen, waarvan de eerste
werd afgeslagen, terwijl bij den twee
den aanval de torpedojager „Korte-
naer" door een torpedo tot zinken werd
gebracht. Bij een tegenaanval ging een
Britsche torpedojager verloren.
Na deze inleidende gevechtei} hulden
de Japansche schepen zich in een ne
velgordijn. Ondanks Nederlandsche
luchtverkenning vanaf de vliegvelden
op Java kon de geallieerde vloot voor
loopig niet meer in contact komen met
den tegenstander. Op dit tijdstip had zij
reeds twee torpedojagers verloren, een
zware kruiser was buiten gevecht ge
steld, terwijl bij het invallen van de
duisternis wederom een Britsche tor
pedojager verloren ging. Vage berich
ten omtrent zware Japansche verliezen
werden later niet bevestigd. Intusschen
hadden beide tegenstanders zich steeds
verder naar het Westen verplaatst,
zoodat zij zich, toen om 23.30 uur we
derom gevechtscontact tot stand kwam,
12 zeemijl ten Noorden van Rembang
bevonden.
Spoedig bereikte de opnieuw ontbrande
Strijd zijn hoogtepunt. De „De Ruy
ter" werd getroffen en ondanks het
feit, dat de geallieerde formatie ter
stond van koers veranderde om tor
pedo's te ontwijken, werden zoowel de
„De Rpyter" ais de „Java" noodlottig
||UIM een jaar geleden werd
het lot van Java door den
slag in de Javazee beslist. On
danks heldhaftig verzet dolf de
geallieerde vloot, waarvan ook de
kruisers „De Ruyter" en „Java"
doel uitmaakten, het onderspit
tégen de Japansche overmacht.
Over 't verloop van dezen slag is
slechts weinig bekend geworden.
Totdat thans door den Zweed-
schen generalen staf een ge.
sohrift is uitgegeven, waarin aan
de hand van alle beschikbare ge
gevens een uitvoerig overzicht
wordt gegeven.
getroffen. Zij zonken onder zware ont
ploffingen.
Korten tijd later ging het contact
weer verloren en thans voorgoed. De
kruisers „Houston" en „Perth" liepen
den volgenden dag met geringe schade
de haven van Tandjong Priok binnen.
De slag was ten gunste der Japanners
beslist. Hun transportschepen zetten op
verschillende punten van Java's Noord
kust troepen aan land, die de strijd
krachten op dit eiland een week later
tot capitulatie dwongen.
Na den slag.
Na den eigenlijken slag trachtten de
overgebleven geallieerde schepen zich
langs verschillende wegen in veiligheid
te brengen. De „Exeter," die Soerabaja
28 Februari had bereikt, werd voorloo
pig gerepareerd en ging den daarop
volgenden nacht onder escorte 'van
een Britschen en een Amerikaanschen
torpedojager naar Australië in zee.
Deze formatie werd op 1 Maart door
Japansche kruisers voor Oost-Java in
den grond geboord. Hetzelfde 'lot on
dergingen de kruisers „Houston" en
„Perth," die met den torpedojager
„Evertsen" door Straat Soenda tracht
ten te ontkomen. Japansche vliegtuigen
ontdekten de schepen, gingen tot den
aanval over en troffen de „Evertsen."
1 Maart werden zij vervolgens door Ja
pansche zeestrijdkrachten vernietigd.
De „Evertsen" liep op het strand en
werd wrak geschoten.
Enkele conclusies.
Het Zweedsche geschrift bepaalt zich
niet tot het aldus geschetste .verloop.
SLUIKHANDEL vindt zijn oorsprong
veelal in handelingen, die op het
eerste gezicht vrij onschuldig lijken óf
moeilijk te ontdekken zijn, zoodat het
overigens waakzame oog van contro-
leerende ambtenaren dien eersten stap
op het clandestiene pad niet altijd kan
opmerken. Erger is evenwel, dat op
menig gebied iedere bepaling ontbreekt
om krachtig op te treden tegen zulke
„eerste schreden." En om een effec
tieve bestrijding van den zwarten han
del mogelijk te maken, zullen daar
tegen toch maatregelen uitgevaardigd
moeten worden. Wij doelen o.a. op het
hoonende woordje „verkocht," dat ons
uit zoovele étalages tegengrijnst.
Tal van winkeliers immers, die hun
klanten met een kwasi-zuur gezicht
„neei." verkoopen, hebben hun winkel
of etalage vol liggen met artikelen
waarbij het beruchte kaartje ligt:
„Verkocht." Maar het aldus geëtaleerde
voorwerp blijft maandenlang in het
bezit van den winkelier zonder dat de
kooper zijn eigendom in ontvangst
komt nemen.
Van tweeën een: óf de winkelier liegt
en heeft andere zwartebedoelin
gen met zijn winkelwaar, óf de „koo-
per" heeft speculatieve plannen met het
gekochte. In beide gevallen echter
wordt het weinig beschikbare distri-
butiegoed of niet - onttrokken aan de
normale verdeeling.
Elke productie is heden ten dage ge
richt op de meest noodzakelijke be
hoefte anders is het bedrijf over
bodig. Maar dan dienen ook 511e pro-
ducten uitsluitend déar te komen, waar
ze werkelijk noodig zijn. Dat wil te
vens zeggen, dat iedere winkelier, of
hij nu levensmiddelen dan wel „vrije"
artikelen als meubilair enz. verkoopt
niet langer louter uit winstbejag mag
handelen, maar een schakel behoort te
zijn in het verdeelingsproces. En ais
die schakel zwakke plekken vertoonl.
zullen zij weggenomen moeten worden,
opdat de keten, die onze volksgemeen
schap in stand moet houden, niet ver
broken wordt.
pR zijn vele a-sociale handelingen, die
een voorspel tot den zwarten handel
vormen óf het soms al volledig zijn
Bezien wij bijv. ook eens het „ge
bruik", dat bij sommige slagers ingang
gevonden heeft.
De klant heeft recht op vleesch
met been. Wordt het beèn niet meege
leverd en van het vleeschgewicht afge
trokken (omdat de hoeveelheid been te
gering is om af te wegen), dan heeft
men later recht op het niet ontvan
gen been.
Tar van slagers echter leveren geen
been, omdat zij dat beter meenen te
kunnen gebruiken. Zij trekken er nl.
bouillon van en verkoopen dat aan de
klanten. Maar ook dat gaat nog niet
eerlijk, want eerst wordt het vet van
de bouillon gescheiden. Clandestien ge
wonnen vet, dat natuurlijk even clan
destien wordt omgezet!
De groote drang achter heel het
zwarte gedoe om ons heen waarvan
wij ditmaal maar enkele voorbeelden
geven is het geld, en niet anders.
Het geld, waarvan de „echte" vader
landers beweren dat het toch niets
waard is. heeft een deel van ons volk
in zijn ban.
Intusschen is wat men dacht waar
heid geworden, zij het anders dan ver
wacht was: het zwarte geld is waar
deloos geworden.
De eerlijke, werkzame, man heeft
geen last; hij verbergt geen oneerlijk
verworven briefjes van duizend. Hij
verheugt zich over den handigen maat
regel tegen de zwarte handelaren en
lacht mede met den Tijl Uilenspiegel
die de waardelooze bankbiljetten wei
wil gebruiken om er zijn kamertje mee
te behangen, ter opluistering al-dan
niet voorzien van de handteekeningen
der „slachtoffers."
De sluikhandelaren zijn „verkocht!"
Laat het den winkeliers, die zoo dwe
pen met kaartjes waarop dit woord
voorkomt en al die anderen, een ern
stige waarschuwing zijn. Ook tegen
hun „zwarte" handelingen kan wel
eens plotseling een harde maatregel ge
nomen worden. Zij zouden dan zelf
evenzeer „verkocht" zijn en niet op
medelijden behoeven te rekenen.
Want wat er is, behoort déér te ko
men, waar de levensbehoefte dat ver-
eischt. jr
van den slag. Het geeft o een nabe
schouwing over de oorzaken, die tot
de geallieerde nederlaag hebben geleid.
Het begint met vast te stellen, dat de
Japanners in de meerderheid waren,
zoowel wat aantal schepen betreft als
door hun grootere snelheid, betere
pantsering en vooral veel zwaardere
bewapening.
Ondanks de Japansche overmacht
hadden de geallieerde verliezen echter
niet een dergelijken omvang behoeven
aan te nemen, betoogt men van Zweed
sche zijde, indien admiraal Doorman
zijn aanval tegen de Japansche trans
portschepen in plaats van tegen de
oorlogsschepen had gericht. Daartoe
was een splitsing van zijn strijdkrach
ten in enkele homogene groepen het
beste middel geweest. In plaats hiervan
bood hij den Japanners, bewust van
hun meerderheid, gelegenheid den
strijd overdag te rekken, totdat zij hun
overmacht des nachts ten volle konden
uitbuiten. In sterke mate heeft voorts
de onvoldoende samenwerking tusschen
vloot en luchtmacht tot de nederlaag
bijgedragen. Reeds de eerste berichten
gaven een onjuisten indruk van de
sterkte der Japansche vloot en ook tij
dens den slag bleek de luchtverkenning
niet tegen haar taak opgewassen. Hel
catastrophale einde van enkele schepen
na den slag wijst tenslotte op een on
voldoende bescherming door jachtvlieg
tuigen.
Latere onderzoekingen zullen onge
twijfeld nog meer licht kunnen werpen
op de hier van Zweedsche zijde naar
voren gebrachte kwesties. In elk geval
is het thans reeds mogelijk zich een
beeld te vormen van het verloop van
den slag in de Javazee. Een slag, die
èn door den ondergang der Nederland
sche kruisers èn door het feit, dat zij
de Japansche bezetting van Java moge
lijk maakte, als een dramatisch hoogte
punt in onze geschiedenis zal blijven
voortleven.
DE STEM DER SS.
Luistert op Zondag 4 April van
11.3011.45 uur over den zender
Hilversum I, op golflengte 415 m.,
naar de stem der SS, onderwerp:
„Reportage over den landdag der
Germaansclie SS in Utrscht",