DAGBLAD VOOR
Succesvolle tegenaanvallen aan het Oostfront.
De emigrantenregeeringen en de
driemogendhedenconferentie.
Men heeft geen vertrouwen in de groote bondgenooten.
Verduister van 18.096.45.
De vernielde katholieke
kerken in Duitschland.
BritschPortugeesche
overeenkomst betreffende de
Azoren.
STAD EN OMGEVING.
Indrukwekkende opvoering van ,,Via Mala
Mussert bezoekt het Ned.
Arbeidsfront.
Noorwegen een wegwijzer
voor ons land?
Uitgave:
Dagblad voor Noord-Holland N.V,
Alkmaar Voordam C 9.
Bureau Alkmaarsche editie:
Voordam C 9, Alkmaar.
Telefoon Adm. 3320 - Red. 3330,
Giro 187294.
WOENSDAG 13 OCTOBER 1943.
ALKMAARSCHE-EDITIE.
NOORD-HOLLAND
145e Jaargang, No. 239, 2 pagina's.
Prjjs- der gewone advertenties in de*e
éditie ƒ0.10 pcjr m.M.; min. 14 m.M.
1.40, elke 3V* m.M. meer 0.35.
Tarieven voor de geheele oplage op
aanvraag. Abonnementspr^s per 3
maanden voor Alkmaar ƒ2.10, voor het
geheele Rtfk 2.63. Losse nrs.* 5 ets.
Betrekkelijke rust in Italië.
UIT HET HOOFDKWARTIER VAN
DEN FüHRER. 12 October (D.N.B.)
Het opperbevel van de weermacht
maakt bekend:
Tusschen de Zee van Azof en Sapo-
Tosje is de kracht van de vijandelijke
aanvallen als gevolg van de den dag te
voren geleden zware verliezen ver
zwakt. De sovjets werden opnieuw
Overal teruggedreven.
Ook aan de overige sectoren van het
'Oostelijk front, vooral aan den Mid-
den-Dnjepr, aan den 'mond van den Pri-
pet, in het gebied ten zuiden van Go
mel en ten zuidwesten van Welikije
Loeki mislukten vijaódelijke aanvallen.
In het verloop van de felle ge
vechten gingen onze troepen op
verscheidene plaatsen, krachtig ge
steund door de luchtmacht, tot
succesvolle tegenaanvallen over.
In de gevechten der laatste weken
heeft zich ten noorden van de Zee val
Azof de Mitteldeutsche 13e divisie
pantserjagers onder bevel van kolonel
Hauser bijzonder onderscheiden.
In Italië.
Aan het front van Zuid-Italië onder
nam de vijand slechts in den centralen
sector eenige plaatselijke aanvallen.
Een tijdelijke bres werd in een tegen
aanval gezuiverd. Aan de overige dee-
len van het front drongen vijandelijke
strijdgroepen bij toenemende activiteit
van de artillerie tot onze gevechtsvoor
posten door.
In de wateren van den Dodecanesus
bracht de luchtmacht een vijandelijk
oorlogsvaartuig tot zinken en bombar
deerde met goede uitwerking eiland
steunpunten van den vijand.
De Kommodore van een eskader
jachtvliegtuigen, luitenant-kolonel
Hans Philipp, drager van het eikenloof
met de zwaarden bij het ridderkruis
van het ijzeren kruis, vond in een
luchtgevecht den heldendood. Met hem
verliest de luchtmacht een der voor
treffelijkste jachtvliegers en groeps
commandanten, die 206 overwinningen
in de lucht heeft behaald.
SOVJETRAAD VOOR KERKELIJKE
AANGELEGENHEDEN.
De Moskousehe zender deelt mede,
dat bij verordening van den raad van
volkscommissarissen een Sovjetraad is
gevormd voor de aangelegenheden der
Russisch-orthodoxe kerk. Deze raad is
bedoeld als verbindingsorgaan tusschen
de Sovjetregeering en den patriarch v.
Moskou. De raad is bevoegd voor pro
blemen der kerk, die goedkeuring van
den kant van de Sovjetregeering noo-
dig hebben. Tot voorzitter van dezen
raad is Parkow benoemd.
Naar uit Jeruzalem gemeld wordt,
hebben de bolsjewisten zich tot de
Britsche autoriteiten in Palestina ge
wend om een toelatingsvergunning voor
een Sovjetrussische „religieuze dele
gatie" naar Palestina te verkrijgen.
Deze delegatie zal onder leiding staan
van den nieuwen patriarch Sergius.
VERRADERS
Judas Iscarlothi .Ik ben da grootste
verrader, "die er bestaat".
Victor Emanuel i .En wat dankt tLF
van mij, collega?"
Zuk/Orbls/Holland/Pax m
Volgens berichten uit Cairo ziet men
in leidende kringen der daar thans
vertoevende emigrantenregeeringen de
binnenkort beginnende conferentie te
Moskou der ministers van buitenland-
«che zaken van de geallieerde regee
ringen met vrij groote bezorgdheid te
gemoet. Men vreest, dat zoowel Eden
al Huil door hun regeeringen voorzien
•worden van zeer ver gaande volmach
ten met betrekking tot concessies in
een aantal afzonderlijke kwesties, ten
einde in ieder geval èen positief totaal
resultaat op de conferentie te bereiken.
De recente verklaringen van Eden
man de vertegenwoordigers vafh de emi
grantenregeeringen, die op zich zelf
geruststellend geklonken hebben, heeft
men niettemin met groote scepsis opge
nomen, daar men uit een reeks van
officieele Britsche verklaringen en uit
talrijke uitlatingen van Londen weet,
dat de JEngelsche regeering geneigd is
concessies te doen. Evenzeer overtuigd
is- men dat de Ver. Staten, hoewel zij
thans verklaren, dat zij de dqor Rus
land opgeëischte strategische grenzen
niet kunnen erkennen, op eenige pun
ten bereid zullen zijn, van dèt stand
punt af te wijken, wanneer het hun
gelukt een toezegging van de Sovjets
te verkrijgen in den voornaamsten
eisch dien Huil naar Moskou mee
brengt n.l. den eisch van de Russische
toetreding tot den oorlog tegen Japan.
Men verwacht, dat de Russen welis
waar een officieele deelneming aan
den oorlog zullen weigeren, maar dat
er met hen valt te praten over het be
schikbaar stellen van steunpunten.
Naar men te Caïro vreest; zal
de tegeneisch van de Sovjets be
staan in het verleenen van de vrfte
hand op den Balkan, in Polen en
in het gebied van de Oostzee, waar-
btf de Russen wellicht de Amerika
nen zoover tegemoet zullen komen,
dat zfl- qp het huidige tijdstip zullen
afzien van eeij afbakening Jer
grenzen en zich zullen tevreden stel
len met een garaiitie voor de i ^r-
vulling 'tan hun „rechtvaardige
strategische en politieke eischen"
bfl de definitieve regeling na den
oorlog.
Een bevestiging van deze vrees zien
de emigrantenkringen te Cairo in de
uitlatingen van de „New York Times"
van Zondag, waarin dit vporaanstaande
Amerikaansche blad zich bezig houdt
met het verschil in houding tusschen
de Russen en de Anglo-Amerikanen te
genover de door Duitschland bezette
landen en pleit voor een aanpassing
van de houding der westelijke geal
lieerden bij de politiek van het Krem
lin alsmede voor de bevordering' van
de revolutionnaire partisanenbeweging.
EEN CONFERENTIE DER
DUITSCHE BISSCHOPPEN.
BERLIJN, 12 Oct. (Interinf) Naar
vandaag in toonaangevende katholieke
kringen te Berlijn bekend is gewor
den zijn de Duitsche katholieke bis
schoppen voornemens dit jaar nog een
conferentie te houden. Het staat nog
niet vast of de plaats van bijeenkomst
het traditioneele Fulda zal zijn. Even
min kon men iets gewaar worden, om
trent de aanleiding van deze tweede
conferentie,, die waarschijnlijk begin
December zal bijeenkomen.
HULL OP WEG NAAR MOSKOU.
MADRID, 13 Óct. (D'NB). Volgens
berichten uit Rio de Janeiro heeft
staatssecretaris Cordell Huil eenige
dagen geleden op weg naar Moskou in
Natal een tusschenlanding gemaakt. De
korte desbetreffende telegrammen zeg
gen slechts, dat de Braziliaanscne mi
nister van Buitenlandsche Zaken en de
Amerikaansche ambassadeur in Rio de
Janeiro, Jefferson Caffey, den staats
secretaris verwelkomd hebben.
14 Oct Zon op 7^02, onder 17.50.
Maan onder 7.42, op 18.48.
Op een shijeenkomst van het presi
dium van het Duitsche Episcopaat is
dézer dagen te Berlijn medegedeeld,
dat de bevoegde rijks- en gemeente
autoriteiten tot ny* toe aan de katholie
ke kerk in veertien steden vervan
gingsgebouwen ter beschikking hebben
gesteld voor de tijdens ^luchtaanvallen
vernielde kerken. In zeven andere ste
den konden voor het doel geschikte
ruimten, zooals zalen, door kleine ver
bouwingen ingericht worden vbor het
houden van godsdienstoefeningen. Ook
in die gevallen hebben de in aanmer
king komende stedelijke besturen fi-
nancieelen steun verleend.
Naar verder bekend werd liggen thans
reeds ontwerpen van prominente Duit
sche architecten gereed voor den bouw
van nieuwe kerken, die na den' oorlog
zullen worden gezet in plaats van de
vernielde. Interessant is daarbij, dat
de meeste van deze nieuwe kerken
geen klokken meer zullen krijgen, doch
zoogenaamde electrische klokkenspel
installaties. Dezè hebben het voordeel
van belangrijk lagere vervaardigings-
kosten, en de slechts geringe kosten
van aanbrenging in den klokkentoren,
terwijl de klankschoonheid niet bij de
-orgineele klokkèpspelen ten achter
blijft. Daar deze installaties ook
vele kerken worden aangebracht,
waarvan de klokken tijdens den oor
log werden ingeleverd, is te verwach
ten, dat binnen twee tot drie jaar zes
tig procent van alle kerken in Duitsch
land voorzien zullen zijn van electri
sche klokkenspel-installaties.
De koeien loeien om
aardappelschillen.
tegen het bolsjewisme.
Meldt U voor de Waffen-SS
en de Landwacht.
Het SS-Ersatzkommando deelt mede:
Iedere gezonde Nederlander, op den
le?fti.1d van 17—45 jaar, kan zich vrijwil
lig bij de hieronder vermelde adressen
vervoegen, ten einde gekeurd te --'orden
voor de Waffen-SS of de Landwacht.
Tijdens de keuringen worden alle in
lichtingen verstrekt met betrelckibg tot de
verzorging van familieleden, duur der
opleiding, extra levensmiddelen, etc.
Vrijwilligers, die om bepaalde redenen
In Nederland moeten blijven, kunnen
dienst nemen bij de Landwacht of bij het
SS-Wachtbataljon in Amersfoort.
Ook vrijwilligers voor de Duitsche
Kriegsmarine kunnen zich aanmelden. Zij,
die tot de Germaansche SS tn Nederland
toetreden willen, kunnen zich -> veneens
aaftmelden.
Personen, tusschen 18—30 jaar, die aan-
meldingsplichtig zijn voor de tewerkstel
ling, kunnen zich eveneens aanmelden en
worden gedurende hun verbintenis van de
tewerkstelling vrijgesteld.
Officier ln de Waffen-SS kan ieder wor
den, die na minstens een jaar diensttijd
zijn geschiktheid voor de officiersoplei
ding heeft bewezen. Zijn choolcplriding
is niet doorslaggevend.. Beslissend voor
bevordering zijn: karakter, gedrag, pres
tatie.
18.10.43 9—14.00 uur?, Rotterdam, Deut-
sches Haus, Westzeedijk; 19.10.43, 12 00
uur, Breda, Restaurant Modern, Markt;
15—18.00 uur, Den Bosch, rlotel Noord-
Brabant,. Markt 45; 20 10 43, 9—12.00 uur,
Venlo, Deutsches Haus, Egmonastr. 16:
1518.00 uur, Arnhem, Café ltoyal; 21.10.43,
0—12.00 uur, Hengelo, Café Modern, Spoor
straat 18; 15—18.00 aur, Zwolle, Hotel Gij-
tehbeek; 22.10.43, 0—12.00 uur, Assen, Con
certhuis, a. d. Vaart; 15—18 00 uur, Gro
ningen, Coneerthuis, Poelestraat; 23.10.43,
9—12.00 uur, Leeuwarden, Huize Schaaf,
Breedstraat; 24.10.43, 9—14 00 uur, Amster
dam, Dam 4; 25.10.43,. 9—13.00 uur, Utrecht.
N.V-.-Huis, Oudegracht 245; 25.10 A3, 9—11.00
uur, Amersfoort, Pol: Durchgangslager,
Leusderweg; 27 10 43, 9—14.00 uur, Den
Haag, Café den Hout, Bezyiidenhoutsche-
weg.
r -
Onze mannen In het Oo:
RuiehjdbuWO/H/P m
STOCKHOLM, 12 Oct. (DNB) - Naar
de Britsche berichtendienst meldt, heeft
Churchill vandaag in het Lagerhuis me
degedeeld, dat de Portugeesche "Be
ringzich op Britsch verzoek bereid
verklaard heelt, Engeland bepaalde
faciliteiten op de Azoren toei te staa£-
ondat de Britsche koopvaardij op den
Atlantischen Oceaan beter ^f®clLerlS
kan worden. De overeenkomsten zijn
van tijdelijken aard, zoodat alle Brit
sche strijdkrachten btj hetundeder
vijandelijkheden van de Azoren terug
getrokken zullen worden. Groot-Britan
nië zal den Fortugeezen op de Azoren
den noodigen militairen en aderen
aanvoer doen toekomen- De ebreen
komst bevat niets» dat op de een of
andere wijze Invloed zou kunnen uit
oelenen op den nog steeds bestaanden
Sch der Portugeesche regeering,
een politiek van neutraliteit op ne.
Europeesche vasteland, te bandhaven en
daardoor een vredeszone op het Iberl
sche schiereiland te vormen.
Het standpunt der Portugeesche
regeering.
De Portugeesche regeering heeft van
middag den tekst van de verklaring ge-^
publiceerd. Hoewel zij gprecht wenschte
de neutraliteit te handhaven, b^chouwt
7ii deze als aan voorwaarden gebonden
met het oog op een eventueel in wer
king treden van de Engelsch—Portu
veesche alliantie, zooals dat het geval
fou zijn, wanneer de Britsche regee
ring met een beroep op die
faciliteiten zou verlangen. De Portu
geesche «regeering, die steeds de ver
plichtingen, voortvloeiende uit'het nie
aanvalsverdrag en de aanvullende p
tocollen met Spanje, "fSekomenlheeft
kunnen constateeren, dat in dit opzicnt
haar politiek door de Britsche regeering
niet slechts gerespecteerd, maar met
sympathie gadegeslagen Is. Zij beeft in
SDanie reeds o'en'uitvoerige verklaring
over de aangelegenheid der Engelsch-
Portugeesche betrekking afgelegd.
g De opvatting in Duitschland.
De diplomatieke correspondent van
het DNB. dr. Siegfried Horn, schrijft
a d. 12 October:
Deze Anglo-Portugeesche overeen
komst heelt in Berhjnsche politieke
kringen geenszins verrassmg gewekt,
aangezien sedert eemgen tijd een toene
mende activiteit van Engelsche en
Amerikaansche agenten te Lissabon en
Oporto kon worden waargenomene
de laatste dagen de. geruchten over
aanstaande Anglo-Amenkaansche actie
tegen deze Portugeesche eilandengroep
talrijker werden. Ook op de heden ln
de Wilhelmstrasse gehouden conference
voor de buitenlandsche pers had men
zich van bevoegde Duitsche zijde t.a.
deze kwestie uitgelaten op een wijze
waaruit kon worden afgele:ld.
op de hoogte was van den politieke®
en militairen achtergrond van dit thans
actueel geworden vraagstuk. Als men
hier op dit oogenblik van commentaar
afziet, dan ft dat, omdat men aanvul
lende inlichtingen, vooral uit Lissabon,
afwacht. Niettemin hoort men in Ber-
lijnsche politieke kringen de opvatting,
•dat Portugal zeer klaarblijkelijk zich
onder sterken Anglo-Amer.kaanschen
druk bereid verklaard heeft tot conces
sies, die in Engeland en de Ver Staten
onmiddellijk naar voren worden ge
bracht als een buitengewóón .waarde-
volle creditpost in hun strijd tegen
Duitschland en dan ook propagandis
tisch uitgebuit worden.
(De Azoren vormen 'n Port. provincie
bestaande uit 9 eilanden en eenige klip
pen in den Atlantischen Oceaan. Zij
strekken zich in drie groepen over een
afstand van 630 m. in Z-NW, richting
uit. De eilanden die zich steil uit de 4
K.M. diepe zee verheffen, zijn van
vulkanischen oorsprong. Het aantal
inwoners bedraagt ongeveer 260.000. Zij
zij'n meest allen van Portugeeschen
bloede.
Red. Dagbl. v. N.-H.)
KONING VICTOR EMANUEL
GEEN KEIZER MEER.
Naar de Britsche berichtendienst
meldt heeft de onderstaatssecretaris van
het Britsche Ministerie van buitenland
sche zgken Dinsdag in het Lagerhuis de
vraag, of de Britsche regeering den
Italiaanschen koning nog steeds erkent
'als Keizer van Ethiopië met „neen
beantwoord.
Uitmuntend spel van Mieke Flink, Enny Meunier
en Jan Retèl.
VOORSTELLING IN
,,'T GULDEN VLIES".
Aan den Via Mala een eenzame dal-
weg in het Zwitsersche „Kanton der,
driehonderd gletschers"staan sedert
's menschen heugenis een huis en een
zaagmolen. De omgeving kan er won
derschoon zijn. Soms is alles gehuld in
den glinsterenden sluier van een regen
boog; en soms slaat een ^evenkleurigen
Aurora woning en werkplaats in een
krans van stralen. Maar als een vreese-
lijke tegenstelling voltrekt zich in dezen
vriendelijken glimlach van God de
rauwste tragedie, die men zich denlfen
kan. Als heer en meester gaat de oude
Jonas Lauretz hier rond, een ^verzopen
geweldenaar, die alleenrleeft voor drank,
ontucht en lust om te martelen. Een
beul, die op iedereen, die hem in den
weg treedt, losbeukt. Een duivelsche
kweller, die zijn vrouw half waanzinnig,
zijn zoon kreupel en zijn jongste dochter
zóó heeft geranseld, dat zij met een ge
broken arm zeven dagen aanéén van pijn
heeft liggen huilen. Een onmensch, dat
geen gezicht meer heeft, maar een
smoel, met bloeddoorloopen/oogen; in
wien bij het minste of geringste een
beestachtige woede oplaait en wiens
eenige argument de vernielende kracht
van zijn reusachtige, keiharde klauwen
is. Deze man is de tot lichaam geworden
plaag, die het leven van zijn eigen
vleesch en bloed verminkt en vergiftigt
en om wiens dood in het huis en de
zaagmolen dag en nacht wordt ge
smeekt.
In John Knittels naar bouw en ziel
kundige uitwerking meesterlijken roman
wordt dit 'afschuwelijke schepsel
wanneer men moest kiezen tusschen hem
en de pest, zou de. laatste worden ge
nomen! ten vQeten toe ^uitgebeeld.
Wie het boek gelezen heeft, vergeet de
zen "erschrikkelijken Lauretz nooit
meer en wanneer men aan dit beest-
mensch terugdenkt, zal het vaak zijn met
een gevo^ van huivering. Daarom ïjioet
Knittel een romanschrijver genoemd
worden van zeer groot vermogen.
Naar dezen l/rülanten roman heeft
Knittel een tooneelstuk geschreven, dat
gisteren in het „Gulden Vlies" zijn
eerste opvoering hier ter^stede beleef
de. Het is wenschelijk noch billijk om
ook al is de verleiding ertoe groot
gedegen vergelijkingen te maken
tusschen het boek en het tooneelstuk,
want ook hier ontkomt het, uit den ro
,man getrokken, tooneelspel niet aan
zijn natuurlijke noodlot,- dat het veel
voor den roman moet onderdoen. Dit
is echter geen uitzondering, maar re
gel. Men beschouwe dus het tooneel
stuk onafhankelijk van het boek. En
Mussert bracht Maandag, vergezeld
van General-Kommissar Z. B. V. Rit-
terbusch en den Obmann van het Deut
sche Arbeitsfront, Kretschmar, een be
zoek aan het N.A.F. eriteeni»e van zijn
instellingen.
Te Amsterdam in het groote gebouw
van „De Arbeiderspers" fëidde de di
recteur, de heer H. J. Kerkmeester het
gezelschap rond.
Vervolgens begaf dit zich naar het
„Huis van den Arbeid" in de P. C.
Hooftstraat, waar de landelijke leiding
van -het N.A.F. is gevestigd, waar de
Arbeidsfrontleider een uiteenzetting
gaf van het vele werk, dat ten behoeve
van de Nederlandsche werkers in
Duitschland wordt verricht. Hier werd
een korte «film over het Arbeidsfront'
vertoond.
Onlangs heeft het Arbeidsfront het
nieuwe vormiqgsoord „Drakenburg" in
gebruik genomen, dat gelegen is in de
fraaie omgeving van Hilversum. Dit
vormingsoórd neemt in het Arbeids
front een belangrijke plaats in en het
was dan pok begrijpelijk, dat de Leider
en General-Kommissar Ritterbüsch zich
vervolgens daarheen begaven. Hier
hield de beider een rede, waarin ^ïij in
het bijzonder er op wees, dat het nat.-
socialisme nog geen vaste afgéronde
gestalte heelt aangenomen en zich nog
in de beglnphase van zijn ontwikkeling
bevindt. Het zal nog wel 40 of 50 jaar
duren, alvorens het nationaal-soclalis-
me vasten vorm zal hebben aangeno-
ïjien. Velen begrijpen den ontwikke
lingsgang niet en verwarren de wer
kelijkheid van heden met het practisehe
nationaal-socialisme. Zij vragen: Is dit
nu nationaal-socialisme? Wij antwoor
den: Neen, dit is geen nationaal-socia
lisme, maar oorlog, aldus de Leider.
Onze volkskracht, de arbeidskracht van
onze werkers is voor een groot deel
gewijd aan de oorlogvoering Voor
ons bestaan blijft steeds minder over.
Als wij er echter in slagen door alle
moeilijkheden heen onze arbeidskracht
en ons verstand te lpewaren, dan zul
len wij boven dit dieptepunt in de ge
schiedenis uitkomen. Dan zal ook de
Nederlandsche arbeider het hooge le*
vensniveau hebben bereikt, dat het
nationaal-socialisme zich ten doel heeft
gesteld. Dan zal het velen gemakke
lijker vallen óns te gelooven. Het N.
A.F. zal het leeuwendeel van deze
groote taak, den Nederlandschen wer
ker een betere toekomst te verzekeren,
te vervullen hebben.
Wij moetener komen in hêt vaste
geloof, dat alleen als Duitschland de
zen oorlog wint, ons volksbestaan ver
zekerd is. Zou dit niet het geval zijn,
dan zou alles verloren zijn. omdat Eu
ropa en daarmede ook ons land in de
klauwen van het bolsjewisme zou ko
men.
Wij zullen den ingeslagen weg ver
volgen en door alle moeilijkheden heen
zal het nationaal-socialisme' zegevieren,
aldus besloot de Leider.
dan moet volmondig erkend worden,
dat Knittel een prachtig, sterk tooneel
spel geschreven heeft, waarvan alleen
enkele scènes in het slotbedrijf een on-
bevredigenden indruk achter laten.
o
Jonas Lauretz treedt in het tooneel
stuk niet op hij is al lang vermoord!
maar zijn monsterlijke verschijning
vult toch het tooneel. Hij blijft den
achtergrond vormen, waartegen alle
andere gestalten relief verkrijgen. Hij
blijft rondwaren in de armelijke be
huizing; hij blijft leven in het zielige,
gemartelde gezicht van zijn vrouw, in
het sleepende been van zijn zoon, in
den stijven arm van Sylvia, de jong
ste, blonde dochter,die het wonder
volbracht heeft om de teerheid en de
zuiverheid van haar hart ongerept te
bewaren, en die als een stille glans
straalt door het ,onheil van haar ver
doemde familie.
En dan vaart (Jpnieuw de ontzetting
door het huis: dr. Von Richenau is niet
slechts Sylvia's man, maar ook rechter
van instructie en op zekeren dag wordt
hem de taak in handen gelegd klaar
heid te brengen in de verdwijning van
den bestialen vader Lauretz. Minuut
na minuut stijgt op het toe eel de
sjftnning; men ziet dezen Vol Riche
nau rondtasten; de ambtenaar in hem
bijt zich verbeten vast in zijn plicht,
totdat eindelijk Hanna Lauretz, de
oudste dochter schitterend vertolkt
door Mieke Flink, wier spel een voort
durende stijging was -v met een felle,
hartstochtelijke bekentenis zichzelf en
de anderen van een zwaren gewetens-
last bevrijdt. De oplossing, de hoop op
een blijvende vrede voor deze geteis
terde menschen is nu nabij.
Het tooneelstuk krijgt zijn beste be
teekenis wanneer men bereidis het
gestelde probleem te veralgemeenenl
Ik bedoel daarmee dit: bet mag tot de
wel zeer unieke gebeurtenissen gere
kend worden, dat een rechter van in
structie het conflict tusschen liefde en
plicht in zichzelf moet uitvechten, om
dat hij als ambtenaar tot de ontdek
king kwam, dat zijn aanbeden vrouw
betrokken is in een moordzaak. Wij
kunnen dit veilig een romanmotief
noemen, dat in het werkelijke leven
weinig of geen voorbeelden vindt.
Maar wel kan men in anderen vorm
eiken dag waarnemen, hoe menschelijk-
heid vaak in strijd is met plight en
de man of de vrouw, die in eigen ziel
een dergelijken strijd te beslechten
krijgt, is niet te^benijden.
Onder regie van Richard Flink die
zelf zakelijk en vlot de rol van Von
Richenau vertolkte heeft het Resi-*-
dentietooneel van dit machtige speelstuk
een uiterst lofwaardige opvoering ge
geven. Mieke Flink noemde ik reeds. Het
is haar groote verdienste,dat zij als
Hanfia in woord en gebaar zoo dikwijls
de echo's deed leven van haar ontzet
tende jeugd en heel haar verbitterde be
staan. Cynisme en hardheid klonken in
haar stem door en vormden een don
kere tegenstelling met de stralende
lichtheid van geest van Sylvia, die door
Enny Meunier met een veroverende en
ontroerende soberheid werd gespeeld.
De knappe jonge acteur Jan Retèl gaf
den zoon Niclaus Laurtetz gestalte; hij
deed het ruig en stoer, doch met den
klop van een menschelijk hart. De ove
rigen droegen de een meer en de an
dere minder het hunne tot het groote
succes bij, al moet mij de opmerking van
het hart, dat de mevrouw Von Richenau
van Joelfi Broedelet hier en daar een
schaduw over de voorstelling wierp.
Het public*, dat.ir. ademlooze aan
dacht den loop der gebeurtenissen volg
de, heeft aan het slot het gezelschap een
welverdiende ovatie gebracht.
H. P. VAN DEN AARDWEG.
EEN GOEDE DAG VOOR FRONT3|pRG.
Ten bate van Frontzorg trad gisteravond
in het Wapen van Heemskerk op het
Zondagmiddagcabaret o. 1. v. Paulus de
Ruiter met medewerking van Tummers,
Bartoes, Ceesje Speenhoff en Jan Brink.
De zaal, die geheel uitverkocht was, was
versierd met het portret van den Leider
en de vlaggen der Beweging. In de hal
van het gebouw waren verschillende
gaven voor de Nederlandsche Vrijwilligers
aan het Oostfront tentoongesteld, welke
algemeene belangstelling trokken.
Nadat de vooraanstaande bezoekers,
functionnarissen der N. S. B. en het pu
bliek, welkom geheeten waren, nam het
baretprogramma 'n aanvang. Schetsen
zooals „Zoo zijn er" .en „Leer om Leer,"
die op dezen tijd van toepassing zijn wer
den met luid applaus beloond, evenals
een voordracht van Ceesje Speenhoff en
de' geestige liedjes van Brink en Bartoes.
De collecte voor Frontzorg bracht
412,77 op. Daarna gaf de heer Kroonen-
burg uit Heiloo het goede voorbeeld door
1000 te schenken op voorwaarde, dat
nogmaals gecollecteerde werd. De totaal
opbrengst was f 1610,20. Een mooi resul
taat.
EERSTE EXTRA ORGELBESPELING!
IN DE KAPELKERK DOOR
FEIKE ASMA.
We meenden 's middags dat de jeugd
in aantal het record geslagen had. De
oucjjren zijn 's avonds echter jn nog
grooter aantal opgekomen, de kerk
(Van onzen politieken redacteur.)
Tal van factoren wettigen de ver
onderstelling, dat de politieke ont
wikkeling in Noorwegen en Nederland
parallel verloopt. Beide landen wor
den tot de leefruimte van den Ger-
maanschen volksaard gerekend. In
beide landen werd een soortgelijke
bestuursstaf, met een rijkscommissa
ris aan het hoofd, met de civiele lei
ding belast. In Noorwegen als in
Nederland bestond vóór de bezetting
een autochtone vernieuwingsbew--
ging, die^zich op de grondgedachten
van de nieuwe politieke, economische
en cultureële beginselen, zooals die in
het Duitsche nationaal-socialisme hun
culminatiepunt bezitten, tot taak
gesteld Had, een synthese van natio
nalisme en socialisme tot stand te
brengen, die door den tot burgeroorlog
omslaanden klassenstrijd en de econo
mische en politieke crises van de
laatste tientallen jaren onafwijsbaar
aan de orde werd gesteld. De be
stuursmaatregelen der bezettingsmacht
ginds en hier waren nave'na it. In vrij
wel dezelfde cadans als in Noorwegen,
werden hier de Neurenbergsche ras
senwetten, de ontbinding van oude
politieke partijen en van vereenigin-
gpn, de verheffing der vernieuwings
beweging tot Staatspartij en deszelfs
Leider tot Leider van het volk ten
uitvoer gebracht.
Verschillen traden eerst op, toen
Quisling, de Förer van Nasjonal Sam-
ling, tot minister-president werd be
noemd, waardoor het interregnum op
het gebied van het binnenlandsche
bestuur opgeheven werd. Over de die
pere motieven dezer^ verderstrekkende
ontwikkelingen kan men slechts gis
sen. Een der argumenten zou kunnen
zijn, dat de Noorsche vernieuwings
beweging reeds vóór de bezetting,
tijdens het parlementaire systeem,
ministerabel was. Voorts zou men kun
nen aanvoeren, dat de constellatie
van Staat en volk in Noorwegen be
langrijk minder gecompliceerd dan in
ons land is. Noorwegen is in veel ster
ker mate een land op en voor zich
zelf. Vreemde invloeden als gevolg
van internationale betrekkingen heb
ben zich ginds nimmer zoo krachtig
laten gelden als ten onzent, waar
door ginds de interne tegenstand ook
geringer is.
Dat men ten opzichte van ons land
tot dusverre nog niet eenzelfden stap
heeft ondernomen, zou daarop her
leid kunnen worden, dat de daartoe
competente instanties de ontwikke
ling hier nog niet zoo rijp achten.
Het kan echter ook zijn, dat men hier
een ontwikkeling van anderen aard.
dus een nieuw precedé wil toepassen.
Dit andere procédé zou dan van spe
cifiek Nederlandsch standpunt uit
bezien, hetzij gunstiger of ongunstiger
kunnen zijn, naar gelang een meer
dere of mindere mate van zelfstan
digheid wordt verleend. Op grond van
tal van overwegingen kunnen we
moeilijk aannemen, dat hier een
gunstiger procédé dan in Noorwegen
zou toegepast worden. Het Neder
landsche volk heeft in zijn lange,
menigmaal hoogstaande cultuur en
geschiedenis bewezen, dat het een
zelfstandig en levenskrachtig geheel
kon zijn. De kerngedachte der N.S.B.
is juist, de kjjpcht van dit geheel, dat
vóór 1940 den rand van zelfontbinding
bereikt had, door een algeheele poli
tieke vernieuwingsactie te doen her*
leven. De numerieke bijdrage, de
bruidsschat van Nederland aan econo
mische en volksche waarden bij zijn
tweede huwelijk met het Nieuwe
Europa, is ongetwijfeld belangrijk
grooter dan die van Noorwegen. Ne-
derland heeft bewezen, dat het met
een oppervlakte van 35.000 km2 be
staansmogelijkheid aan 9 millioen
menschen kon geven. Noorwegen
biedt met een oppervlakte van 322.600
km' nauwelijks aan 3 millioen een
bestaan. Gezien het prestatieprincipe
van volk en bodem kan Nederland
derhalve als belangrijker partner be
schouwd worden.
Mussert heeft herhaaldelijk te ken
nen gegeven, dat hij voor Nederland
een zelfstandigheid nastreeft, welke
die van Finland of Hongarije even
aart. Gezaghebbende Duitsche per
soonlijkheden erkennen de billijkheid
van dezen staatkundigen eisch. Zij
zien echter in het probleem van Ne
derlands toekomstige positie in het
Nieuwe Europa een tweevoudig ka
rakter. De Europeesche ordening be
rust op een staatkundig .denken. De
Germaansche ordening, waarin zich
Nederland als Germaansch volk naast
of boven de Europeesche ordening te
rangschikken heeft, berust op het
volksche principe. Den vorm van de
Germaansche ordening moeten we bij
gebrek aan concrete denkbeelden
laten rusten.
Wat den mogelijken vorm van de
staatkundige Europeesche ordening
betreft levert de jongste ontwikkeling
in Noorwegen een nuttige bijdrage,
waarover meer in een tweede artikel,
Men zie hiervoor het Januari
nummer van Vorming van den N.A.D.«
COMMISSARIATEN VAN POLITIE
OPGEHEVEN.
's-GRAVENHAGE, 12 Oct. - Bijbe
sluit van den secr.-gen van het l'Japt.
van Justitie zijn, gerekend van 1 Maari
1943, opgeheven de commissariaten van
politie in de gemeente Amsterdam
Arnhem, Eindhoven, 's Gravenhage
Groningen, Haarlem. Rotterdam en
Utrecht.
Bij besluit an dien secr.-gen is, ge
rekend van 1 Maart 1943, in verband
met zijn benoeming tot majoor der
staatspolitie, eervol onts'agen als pom-
thissaris van politie te Arnhem, de heer
M ZolL, vroeger inspecteur van Politie
ma;
te Alkmaar.
was, bijna volgeladen. Met innige aan
dacht is het prkgramma gevofgd. De
verzoeknummersl waren van Bach, twee te veel in van honderd jaar geleden,
van Saint-Saëns* César Franck, Bijster, Neem de toccata van Hendrik Andries-
Nieland, Bruin en Zwart. Een mooi sen tot voorbeeld in deze, dat is er een
programma, maar toch zou het beter van dezen tijd. We jnoeten toch mee,
zijn de keuze maar aan Asma over te en vooruit,
laten. - Nieland schreef een prachtig klin-
Asma speelde weder met zijn gewo- kende pastorale, Fransch getint, "met
ne muzikale virtuositeit. Frappant blijft ftfne nuanceering van de registers,
steeds zijn nonlegato spel, zoo bar 26 October volgende concert in de
schoon verlichte en verwarmde- kerk.
Jac. Jansen.
AGENDA.
Bioscopni.
lederen avond 7.30 uur voorstelling.
Zondags doorloopend van 2 uur af.
Woensdag 2.30 uur Matinée.
Cinema-Theater, Drie dagen vacantia
(rom.) 18 jaar.
Alkmaarsch Bioscoop-Theater. Groot
moeilijk en oogenschijnlijk zoo licht
uitgevoerd. Zijn registreering ds steeds
verrassend, ot zelfs op het laatste
oogenblik nog.
Zooals ik ook van vele anderen hoor,
de tijd is om voor men er erg in heeft,
en gedurende het concert is men in
hoogere, betere, sferen. Inderdaad, 't
is een steed? weerkeerend genot.
Ik wil nog even zeggen dat „variaties;
en dubbelfuga" van Bijster een knap Alarm (rom.sens.) 18 jaar.
stuk werk is, geschreven over „Merck
toch hoe sterek". een van de aller
mooiste en sterkste oud-Hollandsche
liederen.
Hij schreef daarover een virtuo
se variatievorm, geweldige bewerking,
maar heeft tenslottè toch de groote be-
teekenis van dit lied niet begrepen.
Niet gevoeld, de ziel van het werk, het
vallen, lijden, leven, en ten slotte de
kracht uit dien grooten tijd.
Toccata van Bram 'Bruin is werkelijk
een kerngezond stuk, maar er zit bui
ten dat gezond compositorisch gegeven
Het
Zeemanskind
De onbekende
Victoria-Theater,
(rom.) 18 jaar.
Harmonie-Theater,
stem (rom.) 14 jaar.
Woensdag 13 October.
7.15 u. Gulden Vlies. Opvoering Via
Mala door het Residentie Tooneel.
7.30 u. Hotel Proot, causerie door den
heer Van Drunen over Straten en
Straatnamen,^voor de vereeniging Oud-
Alkmaar.
Donderdag 14 October.
7.30 u. Gulden Vlies. Alkm. Symph.
Orkest.
I