De inlevering van Radiotoestellen. Duitsch oordeel over de Britsch- Portugeesche overeenkomst. Sovjetaanvallen in hevige gevechten afgeslagen. DAGBLAD ¥0011 Briische politiek van geweld tegenover kleine volken- Ook Zweden op genade of ongenade overgeleverd. Badoglio verklaart Duitschland den oorlog. Een taaiste vermaan. De vrijstellingen. In twee dagen 142 vijandelijke vliegtuigen neergeschoten. Vertegenwoordiging van moeder of voogden. De Sovjet-Unie moet geheel Europa tot aan het Kanaal bezitten. STAD EN OMGEVING. Clandestiene fruithandelaren berecht. Noorwegen een wegwijzer voor ons land? I Uitgave: Dagblad voor Noord-Holland N.V. Alkmaar - Voordam C 9. Bureau Alkmaarsche éditie: Voordam C 9, Alkmaar. Telefoon Adnr. 332# - Red. 3330. Giro 181294. DONDERDAG 14 OCTOBER 1943. ALKMAARsCHE-EBfni NOORD-HOLLAND 145e Jaargang, No. 240, 2 pagina's. Prijs- der gewone advertentlei In deze editie f'0.10 per m.M.; min. 14m.M. 1.40, eikt. 3'/i m.M. meer 0.35. 1 Tarieven voor c|e geheele oplage op aanvraag. Abonnementsprys per 3 maanden voor Alkmaar ƒ2.10, voor het geheele Rijk 2.63. Losse nrs. 5 ct». De indruk in Portugal. Het «tandpunt van de Wilhelm&crasse ten aanzien van de gébeuri.enissen op de Azoren kan als vojgt worden sa mengevat: De door Churchill als een „over eenkomst" verkondigde maatregel is tot stand gekomen onder den druk van eischen in den vorm van een ultimatum door de Britsche regee ring gesteld aan de Portugeesche. regeering. De Portdgeescbe regee ring heeft zich met het oog op de afpersingen en dreigementen blyk- baar niet, in staat geacht zich tegen dezen druk te verzetten. Wanneer Churchill zich beroept op een verdrag uit het jaar 1373, dan is hier sprake van een doorzichtigen pro- pagandatruc, daar dit verdrag uitslui tend beschouwd moet worden al^ een koloniale overeenkomst van bescher ming, die in den loop der tijden reeds lang is achterhaald en ten doel had Engeland de mogelijkheid te geven zich te vergrijpen aan het Portugeesche ko loniale bezit. De thans gesloten over eenkomst vormt 'n nieuwe schakel in de -reeds lange keten van woordbreuken, die Engeland tegeri Portugal bedreven heeft. In dit verband moet herinnerd worden aan de plechtige verklaringen die Engeland en de Ver. Staten bij de landingsactie in Afrika tegenpver Por tugal en Spanje hebben afgelegd. Men is er te Berlijn van overtuigd, <5at bij de actie van Churchill tegen Portugal sprake is van een poging m de Portugeesche neutraliteit in haar fun dament te treffen. Bovendien betreft het hier een poging om kort voor het begin van de conferèntie der ministers van buitenlandsche zaken te Moskou een parade-succes te boeken, en om de gevolgen van de herle vende Duitsche duikbootactie te ver zwakken. Aan alle overige neutrale staten moet ,het duidelijk zijn, dat de nieuwe actie tegen Portugal een illus tratie vormt van de politiek van ge weld der Britsche regeering tegenover de kleine volken. In Berlijn was men sinds lang op de hoogte van de voornemens der Ver. Staten en der Britten tegenover de 'Azoren. Alle vroegere pogingen zijn mislukt op de standvastige houding van d« Portugeesche regeerïng. Pas de stappen in den vorm van een ultim^um van den kant van Engeland hebben net prijsgevan van de Azoren bewerkstel ligd. De indruk in Portugal. Hoewel de publicatie geschied is in «en vorm waarbij het zwaartepunt ge legd wordt op de handhaving van de Portugeesche neutraliteit, valt het toch niet te verwonderen, dat deze wijziging in de Portugeesche buitenlandsche poli tiek bezorgdheid heeft gewekt en in een algemeene gereserveerdheid tot .uiting is gekomen. Naast den indruk, dat Portugal een van zijn souvereine rechten heeft prijs gegeven, heeft men het onbehaaglijke gevoel, dat de oorlog dichter bi] Portu gal in de buurt is gekomen en dat is het wat het Portugeeschepubbek het meeste verafschuwt. 41 In politieke kringen, die een zelfstan dig oordeel behouden hebben, verneemt men scherpe opmerkingen over het bondgenootschap met Engeland, dat voor Portugal niets dan nadeelen opie- vert. Engeland maakt van zijn bondge nootschap met Portugal gebruik om steeds nieuwe concessies af te dwingen. Het isj kenmerkend, dat deze nieuwe zet van de Britsche politiek juist geschiedt op het moment, dat voor de Angel saksische scheepvaart het gebruik van de Azoren van dringende betekenis wordt met het oog op de nieuwe aan valsgolf van'de Duitsche duikbooten. lijf* De Portugeesche pers. De ochtendbladen houden zich in uit voerige commentaren met de gebeurte nis bezig, maar zij houden zich binnen het kader van de aan de pers verstrek te instructies, die de minister-president persoonlijk aan tie hoofdredacteuren der bladen heeft^verduidelijkt. In dezen zin wordt het sluitenvan «en verdrag met Engeland beschouwd als een succes van de Portugeesche buitenlandsche politiek en als de logi sche consequentie van het 60Ó-jaar oude bondgenootschap tusschen Engeland en Portugal. Het blad Seculo legt grooten nadruk op de handhaving van de neu traliteit alsmede op het feit, dat de troepen na afloop van den ooriog van de eilanden worden teruggetrokken. Alle bladen wijzen in hun opschriften speciaal op deze beide punten. Ook wordt er aan herinnerd, dat het Iberi sche blok behouden blijft. In een hoofd artikel wordt o.a. gezegd, dat het gaat om een mogelijkheid waarmede de Pof- tugeesche buitenlandsche politiek altijd reeds rekening heeft gehouden en in het bijzonder minister-president Sala- zar, die vaak in zijn redevoeringen zelf verklaard heeft: „Het toelaten van vreemdelingen in een deel van het Portugeesche eilandenrijk is noch een daad van geweld, noch een eisch die ons vaderlandsche gevoel zou kunnen kwetsen." Het land moge met vertrouwen de toekomstige gebeurtenissen tegemoet zien. Het zal noch ontbreken aan de kracht om zoo noodig het bezit held haftig te verdedigen, noola aan den manlijken geest om de beproevingen, die wallicht .nog te wachten staan, standvastig te verdragen. Duitsche voorzorgsmaatregelen. In toonaangevende kringen der Rijks hoofdstad wordt te kennen gegeven, dat het gejuich der ,Anglo-Amerikanen over hun coup ten aanzien van de Azo ren wellicht ietwat voorbarig is. De tni- litaire, resp. strategische voordeelen, die men zich aan gene zijde van de be zetting belooft, zullen, zoo wordt ver klaard, waarschijnlijk door 'e voor zorgsmaatregelen opgeheven worden, die van Duitsche zijde in volle bekend heid met de sedert lang ondernomen manoeuvres tijdig genomen zijn. STOCKHOLM, 13 Oct. (ANP). - Al- leen die Zweed, die geen greintje ver stand bezit of van een zinloozen haat vervuld is, kan het doodelijke gevaar loochenen of onderschatten waarin Zweden zich zal bevinden op den dag waarop Duitschland den strijd^zou sta ken. Tot deze conclusie komt het eerste van een aangekondigde reeks' artikelen in* Dagsposten onder het opschrift „Ook Zweden op genadé of ongenade overgeleverd?" De schrijver verklaart, dat de door de Zweedsche pers gevoerde propagania het meerendeel der Zweden van hun natiofaale instinct beroofd heeft. Hoe kan een verstandige Zweed gelooven. dat men zich gemakkelijker zou kunnen schikken in een Russische overheer- sching van Europa dan in een Duitsche. Waar de Sovjet-Unie zal blijven staan wanneer Duitschland vernietigd werd. weet niemand, misschien zelfs niet eens Stalin zelf. Vast staat echter, dat zij zich niet zou laten ophouden voordat zij de wateren van den Atlantischen Oceaan op de een of andere plaats ljü hebben bereikt. Noorwegen zou in dat geval onder vinden, dat het Duitsche juk hoe zwaar het ook gevoeld wordt, in werkelijkheid tamelijk licht was vergeleken met dat gene, wat het land na een Russische overwinning te wachten staat. BERLIJN, 13 Oct. (ANP). Volgens den Britschen berichten dienst heeft de clique van Badoglio Duitschland den oorlog laten ver klaren. Een „officieele mededee- ling" zou in den loop van vandaag den Duitschen ambassadeur te Madrid overhandigd zyn. „EEN NEDERLANDSCHE VROUW AAN HET WOORD". 's-GRAVENHAGE, 13 Oct. - De titél van het praatje van Max Blokzijl, uit te zenden in de serie Brandende Kwes ties op Donderdag 14 Oct. 1943 over den zender Hilversum 1 om 18.45 uur, luidt: „Een Nederlandsche vrouw aan het woord". TEGEN HET BOLSJEWISME. Meldt U voor de Waffen-SS en de Landwacht.- Het SS-Ersatzkomrnando deelt mede: Iedere gezonde Nederlander, op den leeftijd van 1745 ]aar, kan zich vrijwil lig bij de hieronder vermelde adressen vervoegen, ter] einde gekeurd te -'orden voor de Waffen-SS of de Landwacht. Tijdens de keuringen worden alle In lichtingen verstrekt met betrekking tot de verzorging van, familieleden, duur der opleiding, extra levensmiddelen, etc. Vrijwilligers, die om bepaalde redenen ln Nederland moeten blijven, kunnen dienst nemen bij de Landwacht of bij het 8S-Wachtbataljon in Amersfoort. Ook vrijwilligers voor de Duitsche Kriegsmarine kunnen zich aanmelden Zij, die tot de Germaansche SS tn Nederland loetreden willen, kunnen zich eveneens aanmelden. Personen, tusschen 18—30 jaar, die aan- meldingspllchtlg zijn voor de tewerkstel ling, kunnen zich eveneens aanmelden en worden gedurende hun verbintenis van de tewerkstelling vrijgesteld. Officier in de Waffen-SS kan ieder wor den, die na minstens een jaar diensttijd zijn geschiktheid voor de officiersoplei ding heeft bewezen. Zijn choolcplriding is niet doorslaggevend. Beslissend voor bevordering zijn: karakter, gedrag, prés tatie. 18.10.43 914.00 uur, Rotterdam, Deut- sches Haus, Westzeedijk; j9.10.43, 12 0Q uur, Breda, Restaurant Modern, Markt* 15—18.00 uur, Den Boson, Hotel Noord- Brabant, Markt 45; 20 10 43, 9—12.00 uur, Venlo, Deutsches Haus, Egmondstr. 16: 15—18.00 uur, Arnhem, Café Royal; 21.10.43, 912.00 uur, Hengelo, Café Modern. Spoor straat 18; 15—18.00 uur, Zwoile, Hotel Gij- tenbeek; 22.10.43, 9—12.00 uur, \ssen, Con certhuis, a. d Vaart; 15—18 00 tur Gro ningen, Concerthuis, Poelestraat; 23.10 43, 9—12.00 uur,. Leeuwarden, Huize Schaaf, Breèdstraat; 24.10.43, 9—14 00 uur, Amster dam, Dam, 4; 25.10.43, 9—13 00 uur, Utrecht N.V -Huis, Oudegracht 245; 28 10 43, 9—11.00 uur, Amersfoort, Pol. Dnrehgangslager, Leusderweg; 27 10 43, 9—14 00 uur, Den Haag, Café den Hout, Bezuidenhoutsche- weg. Onzt mannen In hat Oosten ify PK Schmltx/O/H/P n* De Höhere SS- und Polizeiführër maakt bekend: Aan mijn bekendmaking van 2 October 1943, volgens welke aan de personen, die hun radiotoestel voor zoo ver dit valt onder den inleve ringsplicht, vóór 20* October 1943 inleveren, vrijheid van straf wordt toegezegd, hebben reeds duizenden gevolg gegeven. Er wordt nogmaals nadrukkelijk op gewezen, dat tegen personen, die na 2(KOctober 1943 nog, zonder daartoe geréthtigd te zijn, in het bezit zijn van een radiotoestel, met bijzondere strengheid zal'worden opgetreden. Tegen hen kunnen volgens par. 10 van mijn Verordening van 13 Mei 1943 betreffende het verbeurd verklaren ,van radio-ontvangtoe stellen gevangenisstraften en boeten tot een onbeperkten omvang wor- den uitgesproken. Bovendien kunnen tegen hen maatregelen der Sicherheitspolizei bevolen worden, in ffet bijzonder ook verbeurdver klaring van hun roerend en onroerend vermogfen. Ik vestig er in het bijzonder de aandacht op, dat ik in ieder geval van niet-inlevering of van heimelijk wegwerken van een toestel als eersten strafmaatregel last zal geven tot onmiddel lijke verbeurdverklaring van het geheele huisraad met inbegrip van de meubels ten gunste van slachtoffers van bombardemen ten. Er wordt nogmaals op gewezen, dat slechts die personen vrijgesteld zijn van den plicht tot inlevering van hun radiotoestel, die in het bezit zijn van een officieele voorloopjge „Bescheinigung". De officieele voorloopige ,,Bescheinigungen\' zijn op volgorde genummerd, aan de eene zijde bedrukt met Duitschen, aan de' andere met Nederlandschen tekst. Bovendien moeten de „Bescheinigungen" voorzien zijn van een dienststempel der Dienststelle, die de Bescheinigung heeft uitgereikt. Alle andere Bescheinigungen van Dienststellen of personen zijn on geldig en beschermen de bezitters niet' tegen bestraffing, wanneer de toestellen niet voor den vastgestelden termijn worden ingeleverd. ■Wie een verzoek om vrijstelling van de inleveringsverplichting heeft ingediend en tot heden nog niet de bovengenoemde Bescheini gung heeft ontvangen moet zijn verzoek als afgewezen beschouwen en derhalve zijn radiotoestel onverwijld inleveren. UIT HET HOOFDKWARTIER VAN DEN FüHRER, 13 Oct. (DNB) Het opperbevel van de weermacht maakt bekend: Aan den Dnjepr viel de vijand -gis teren den geheelen dag het brugge- hoofd Saporosje en onze stellingen in den sector ten zuidoosten van Kief met sterke strijdkrachten aan. In hevige gevechten werden de aanvallen afge slagen en 137 pantserwagens kapotge schoten. Plaatselijke bressen werden afgegrendeld. Aan den mond van den Pripet en ten zuiden van Gomel heroverden pantsertroepen en grenadiers in krachtige tegenaanvallen verschei dene plaatsen, die op de vooraf gaande dagen waren verloren ge gaan. Ten noorden van Gomel en ten wes ten van Smolensk ondernamen de Sow jets met bijeengeraapte strijd krachten nieuwe doorbraakpogingen. In verbitterden strijd behaalden onze troepen daar weer een volledig af- weersucces. 0* Van de overige deelen van het Ooste lijke front, vooral uit de sectoren van de Zee van Asof en ten Zuidwesten van Welikije Loeki wordt melding ge maakt van vrij levendige plaatselijke gevechtsactie. Op 11 en 12 October schoten jagers en luchtdoelartillerie aan het Oostelijke front 142 Sovjetvliegtuigen omlaag. Ze» eigen machines worden vermist. Aan het Zuid-Italiaansche front werd gisteren dé wederzijdsche activiteit van de artillerie aanzienlijk versterkt. Verscheidene plaatselijke aanval len an Britsch-Amerikaansche strijdkrachten in het dal van den Volturno en in de Zuidelijke Apen- nijnen werden onder hevige, bloe dige verliezen voor den Vijand af geslagen. In het gebied van de Middellandsche Zee- bombardeerde de luchtmacht met goed gevolg een vijandelijk eiland steunpunt en ondernam een doeltref- fenden aanval op haven eri vliegveld van Ajaccio. By verzoeken tot vaststelling van vaderschap. Het Rijkscommissariaat maakt be kend: In aansluiting aan artikel 5 der ver ordening ter uitvoering van de veror dening betreffende de verzorging van kinderen van leden van de Duitsche weermacht in de bezette gebieden Tvan 13 Februari 1943 (Verordeningenblad vcor het bezette Nederlandsche gebied, bekendmaking no. 39/1943) heeft de rijkscommissaris met betrekking tot de vertegenwoordiging van moeders of voogden bij verzoeken olh vaststelling van het vaderschap,^de navolgende re geling getroffen: Bij het Indienen van het verzoek en in de procedure voor den krijgsraad moet de moeder of de voogd zich doen vertegenwoordigen door den leider van het Bureau voor Volkswelvaart, in het arbeidsgebied van de N.S.D.A.P. in Ne derland, tenzij de moeder is bevallen in een tehuis van de „Lebensborn". In dit geval is de gemachtigde van de „Lebensborn" gerechtigd om als ver tegenwoordiger op te treden. Tevens wordt bekendgemaakt, dat in Nederland voor de beslissing over bo venbedoelde verzoeken de onderstaan de krijgsraden bevbegd zijn: 1. Voor aanspraken tegen leden van het leger: „Das Gericht des kommandierenden Generals und Befehlshabers der Trup- pen des Heeres in den Niederlanden (Standort Utrecht)", 2. Voor aanspraken tegen leden van de oorlogsmarine: „Das Gericht Admi ral in den Niederlanden in Utrecht", 3. Voor aapspraken tegen leden van de luchtmacht: „Das Feldgericht des kommandieren den Generals und Befehlshabers im Luftgau Holland mit dem Sitz in Am sterdam"- LISSABON, 13 Oct. (ANP). - Met het oog op de internationale debatten over den invloed der Sovjet-Unie in Europa, die thans gevoerd worden, wijst men in anti-bolsjewistische kringen in de Portugeesche hoofdstad op den over vloed van volkomen ondubbelzinnige stemmen over dit onderwerp uit de Ver: Staten. Zoo heeft de bekende Ame rikaansche publicist Dewitt Mackenzie reeds op 3 Augustus in het dikwijls van officieele zijde geïnspireerde blad „Phi ladelphia Inquirer" geschreven, dat men er algemeen van overtuigd is, dat de Sovjet-Unie na den oorlog door de macht der gebeurtenissen Oost- en Centraal-Europa en misschien zelfs geheel Europa tot aan het Kanaal zal beheerschen. Men zal dan allerlei ver anderingen zien en er zal misschien in vele volken een ontwikkeling naar het communisme komen. Wanneer men gich dergelijke uitbatingen voor oogen houdt, zoo wordt in peze Portugeesche kringen verklaard, kan men slechts met de somberste voorgevoelens de voorberei dingen voor de Driemogendhedendonfe- rentie te Moskou volgen. De koeien loeien om aardappelschillen. Onmiddellijke gevangenneming van beide verdachten. Twee clandestiene fruithandelaren, waarvan de een al lang gezocht werd om verschillende zwarte praktijken, zijn Woensdag door den Alkmaar&chen économischen rechter gevonnist, waar bij de directe gevangenneming in het vonnis werd opgenomen. Het waren de groentehandelaar A Wolvers uit Allernaar, die 4 maanden, alsmede 1500 gulden boete of 4 maan den hechtenis kreeg, en de reiziger Th Berger, die voor 6 maanden werd op geborgen en bovendien nog tot 1500 gulden boete, subs. 4 maanden hechte nis werd veroordeeld. I Begin Augustus van dit jaar trokken beide heeren er met een gehuurde vrachtauto op uit, om in Kesteren clandestien fruit te koopen. Teneinde onderweg geen last te krijgen van eventueelé opsporingsambtenaren, had Berger gezorgd voor een veilige vlag, die de lading moest dekken: een ge leidebiljet van een Duitsche instantie waaruit zoü moeten blijken, dat de appels, peren en pruimen bestemd waren voor de Duitsche Weermacht. Inderdaad werd de auto aangehouden door controleurs .yan den CCD en of schoon zij niet direct in Jseslag geno men werd het geleidebiljet gaf in derdaad den indruk, alsof alles in orde was bleken de cóntroleurs de zaak toch niet te vertrouwen, ^net als gevolg dat*de wagen na aankomst in Alkmaar in beslag genomen werd. Het onderzoek wees uit, dat Berger de eigenlijke leider was van het zwarte gilde. Reeds tevoren had hij op handige wijze en ook al weer met misbruik- piaking van de Duitsche Weermacht, een partij aardbeien doen vervoeren naar Alkmaar en dezen keer zou er op grootere schaal gesmokkeld worden. Maar het ""liep mis. Toen de lading in een pakhuis was opgeborgen, werd de fraude ontdekt en vlogen heide hande laren tegen de j amp. Verdachte Berger was min of meer onverschillig tijdens de zitting, deed, alsof het alles hem niet raakte en vond het blijkbaar heelemaal niet erg, dat de economische rechter hem er aan herinnerde, dat hij al gestraft was ge weest en dat fcij de laatste jaren op al lerlei slinksche manieren handel drijft én daarmee veel geld verdient. Ook de Officier ging het gedrag van Bérger nog eens na,noemde hem een doorgewinterden schavuit en vroeg een gevangenisstraf vsn 4 maanden, als mede een geldboete van 1000 gulden of 4 maanden hechtenis. Mr. Meyer was het geheel eens met den Officier, doch meende, dat de fei ten te ernstig waren voor een straf, als de Officier vroeg, herinnerde in dit verband aan de woorden van den Rijks commissaris tijdens diens laatste rede voering te Groningen en vonniste ver dachte met een gevangenisstraf voor den tijd van zes maanden, alsmede met een geldboete' «ran f 1500, te vervangen door 4 maanden hechtenis. De groentehandelaar A. Wolvers, die met Berger in complot zat, doch eigen lijk 'de tweede rol speelde in dit drama, hoorde 2 maianden en 1000 gulden tegen zich eischen. Hij werd veroordeeld tot 4 maanden en 1500 gulden boete, even tueel te vervangen door 4 maanden hechtenis. In beide gevallen had de officier de onmiddellijke gevangenneming der ver dachten gevorderd, met welken eisch de economische rechter volkomen accoord ging. PTT-ER SMOKKELDE AARDAPPELEN. Men zal zich herinneren, dat vele maanden geleden een aantal bestellers bij de PTT te Alkmaar door den econo- mischen rechter veroordeeld zijn wa gens een clandestienen handel in aard appelen. De bestellers kochten de aard appelen in Warmenhuizen, namen ze mee in postzakken in het postrijtuig van de tram en 'op deze wijze konden zij veilig en ongehinderd hun voorra den aanvullen. Alle verdachten kregen toen geldboetes. Er restte toen nog één verdachte, wiens zaak door bijzondere omstandig heden werd uitgesteld. Deze verdachte de besteller S. P. Bebets, stond Woens dagmorgen voor den economischen rechter terecht. Hij had1 meerdere hon derden kilo's aardappelen op bovenge schetste wijze meegenomen uit War menhuizen, deels voor zich zelf, deels voor een paarcollega's. De verdachte bekende, al wees hij er op, dat hier geen sprake was van een handel, om er zelf beter van te worden. De Officier vroeg zes weken gevan genisstraf, waarna mr. Schenkenveld er op wees, dqt al 'de andere verdachten 'veroordeeld waren geworden tot geld boetes, weshalve de economische rech ter ook hier zich tot een geldboete be paalde: 250 gulden of 50 dagen. HOE DE STRAATNAMEN IN ALKMAAR ONTSTONDEN. In de Van TeylingenzaaJ van Hotel Proöt kwam gisteravond, onder voor zitterschap van den heer P. A. de Lange, de Vereeniging „Oud-Alk maar" bijeen voor een causerie van den heer H. van Drunen over „De Stra ten en de Straatnamen in Alkmaar." In vele gevallen, aldus spr., valt niet meer na te gaan. hoe de naam van een straat ontstaan 'is. Toen de stad nog klein was, kende men geen straatbord jes en werden de straten eenvoudig ge noemd naar een bewoner, een daar hangend uithangbord of naar de be roepen, die er werden uitgeoefend. Pas in 1871 kocht de gemeente voor 400.350 houten naambordjes. Daar vóór kende 'meïi namen als: de Jan Jan^zoonstraat, In de Olifant, de Gul den Blcfhi, de Klok, de Utrechtsche Dom, de Kuiperstraat, de Bierkade, enz. De huisnummering werd pas in 1806 ingevoerd. Van bestrating was lang niet altijd sprake. Bepalingen, waarbij het verboden was, langer dan drie dagen mest op de straten te leggen, werden al heel vroeg gemaakt. In 1590 Jiet het stadsbestuur een stratenmaker uit Haarlem komen om de straten te repareeren. Op straffe van drie penningen waren de bewoners verplicht Zaterdags de straten schoon te maken. Zelfs in de tweède helft van de 19e eeuw was het nog mogelijk huizen te bouwen zonder dat men voor rioleering of voor be strating zorg droeg. Aan den rand van de st^d, het Raaks je, de Bloemstraat, de Korenlaan, het Scharloo en de Com pagniestraat, werden arbeiderswonin gen gebouwd met een oppervlakte van 20 m2. Aan de hand van een door de ge meente uitgégeven lijst behandelde spr. hierop de verschillende straatnamen, waarbij hij aardige bijzonderheden ver-» telde. De Voordam, de Dijk en de Zij- dam' waren reeds in de 15e eeuw be kend. Hét gedeelte van de Achterstraat van de Langestraat naar de Magdalenen- straat heette Zijlstraat, naar de Zijl, die liep van de Gedempte Nieuwesloot naar de Schapensteeg. Het verdere gedeelte heette Achterstraat en was reeds in 1552 bekend. Een zijl was een waterloozing en het stadsbestuur riep meermalen de zijlmeesters op om daar op toeticht te houden. Van de door den heer Van Drunen gegeven bijzonderheden stippen wij aan, dat het afgesneden kanaalvak in 1864 ontstaan is, toen de spoorweg Alk maarDen Helder \verd aangelegd. In 1869 werd de gemeente eigenares van het afgesneden kanaalvak van het Rijk voor 1500,—. De Appelsteeg, vroeger Appelstraatje, ontleent haar naam aan de appelen- markt, die er vroeger gehouden werd. De Baangracht was vroeger als Looiers gracht bekend en heette Zandsloot toen de Lutherschen daar hun kerk begon nen te bouwen. De Kabelstraat en de Baansingel herinneren aan de lijnba nen, die daar eeuwen waren gevestigd en in 1873 werden opgeheven. De Bergerweg ontstond pas na de droog making van de Bergermeer in 1555. De Bloemstraat kreeg dezen naam in 1887 op verzoek van de bewoners; daarvóór heette ze Zakkenstraat en in 1516 was het nog de Zakkensteeg. 'De Boterstraat werd genoemd naar de kopbotermarkt, die er vroeger gehouden werd. De Doe lenstraat stond in 1576 als de Papen straat bakend. De Dijk werd in 1257 aangelegd door Floris V als toegang naar het slot Torenburg. Reeds in 1564 werd daar de beestenmarkt gehouden. De Eilandswal is door demping ont staan; het Fnidsen wordt reeds in 1492 genoemd en in 1516 stonden daar reeds 36 schatbare haardsteden. In de 17e eeuw telde men in het Groot Nieuw^and reeds 300 kinderen. Wanneer er pest heerschte dan wérd die straat aan beide zijden afgesloten. Plaatsruimte belet ons, verder op deze lezing in te gaan. Wij volstaan met te vermelden,dat de aanwezigen vol belangstelling de lezing van den heer Van Drunen volgden, die hun een kijk gaf op het ontstaan en de bena- ii. (Van onzen politieken redacteur). De parallele ontwikkeling der po litieke verhoudingen, die in velerlei opzicht tusschen Noorwegen en Ne derland bestaat, en waarop we in een eerste artikel ingingen, heeft een nieuw aanknoopingspunt gevonden in de officiëeie verklaring, die Rijks commissaris Terboven op 25 Septem ber j.l. in een bijeenkomst van Noor- 1 sche partij^iders namens den Füprer aflegde. Volgens de „Deutsche Zei- tung in Norwegen," van 27 September j.l., luidde de belangrijkste passage in het Duitsch: „Dabei ist es der unab- anderliche Wille des Führers, nach dem siegreichen Ende dieses Schick- salskampfes ein nationales und sozia- listisches Norwegen in Freiheit und Selbstandigkeit erstehen zu lassen, das nur jene Funktionen in die höhere Ebene einer europaischen Gemein- schaft abgibt, die für die Sicherheit Europas auf alle Zeiten unabdingbar sind, weil diese Gemeischaft allein entscheidender Trager und Garant dieser Sicherheit sein kann und sein wird". (Met een-ge vrijheid t.o.v. het woord Ebene vlakte, plateau, dat zich bij een zingetrouwe vertaling in het Nederlandsch moeilijk handhaven kan, zetten we deze passage als volgt over: „Het is de onveranderlijke wil van den Führer, na sen zegevieren den afloop van dezen strijd een natio naal en socialistisch Noorwegen in vrijheid en zelfstandigheid te laten ontstaan, dat slechts ten behoeve van een hooger orgaan der Europeesche gemeenschap die functies afstaat die dit hooger orgaan ter verzekering van het voortbestaan van Europa onvoor waardelijk voor alle toekomst nood'g heeft, omö t deze gemeenschap al léén de beslissende drager en garant van deze verzekering kan en zal zijn"). In het reeds aangehaalde nummer van de „Deutsche Zeitung in Norwe gen" stond ook in groote trekken de rede van Quisling, bij die gelegenheid uitgesproken, weergegeven. Enkele e passages geven aan de verklaring van den Führer nog een bijzonder relief. Hij zeide o.a.: „Over de Europeesche nieuwe orde is veel gesproken en veel geschreven zonder dat echter daar over veel concreets bekend gegSven werd. Eén ding is echter zeker; een groote gedachte krijgt eerst dan effectieve kracht, wanneer zich de vormen verwezenlijken, die als doel gedacht zijn. Slechts in een georgani seerde en krachtige samenwerking op den grondslag van nationale zelfstan digheid kunnen de volken van Europa hun krachten tegen het bolsjewisme en de ontbindende machten inspan nen. De moreele en nationale kracht, die ln de volken woont, moet ontwik kelingsmogelijkheid gegeven worden, opdat Europa zijn innerlijke tegen stellingen, die zoowel tusschen de ng- ties onderling als ook in de afzonder lijke naties bestaan, overbruggen kan. De Europeesche volken moeten zich met elementaire kracht tot een ge meenschappelijk front in 'dezen groo ten strijd, Europa's onafhankelijk heidsstrijd, aaneensmeden laten De Europeesche revolutie en de vrij heidsstrijd moeten een proces worden, dat de volken van Europa vereenigt, zooals de Amerikaansche revolutie en de Amerikaansche vrijheidsstrijd de staten van Amerika vereenigde. Europa om een Germaansch blok te organiseeren is niet alleen het belang rijkste oorlogsdoel, het is ook het be langrijkste politieke oorlogsmiddel. Deze Europeesche nieuwe orde en de verzekering van een sterke zelfstan-. dige positie voor Noorwegen is het belangrijkste doel, dat wij op het oogenblik hebben". De verklaring, die Rijkscommissaris Terboven namens den Führer af- legde, is een belangrijke bijdrage tot concrete vormgeving aan de .gedach ten over de Europeesche i^euwe or dening. Voor het eerst wordt hier uit bevoegden mond nadrukkelijk vastge legd, dat de Europeesche gemeen schap een afstand van bepaalde poli tieke functies van de staten voor onderstelt. Dat is volkomen natuur lijk. Zelfstandigheid is een even be perkt begrip als vrijheid en vrije wil. Iedere gemeenschap, of die nu van personen of van staten Is, elseht af stand van bepaalde rechten. Wat deze personen of staten afzonderlijk niet konden bereiken, bereiken zij door het vormen van een gemeenschap, dia door middel van een centsale organi satie de anders verspreid tobbende of zelfs elkaa* onderling bestrijdende krachten bundelt en tot een grooter effect aanwendt. Zelfs ieder verdrag of overeenkomst, die een staat sluit, beteekent in wezen een beperking van zijn vrijheid en zelfstandigheid, of dit nu een Volkenbond, een Pact van Drie of een Atlantic Charter geldt. De functies, die volgens de verkla ring van den Führer afgestaan moe ten worden, zijn niet genoemd. Men kan er voorloootg dus slechts naar gissen. Hieraan kan men zich echter met des te grooter kans op luistheid wagen, naarmate men zich zorgvuldi ger van het wezen der heerschende Europeesche machten een beeld vormt. Over deze af te stane functies in een derde artikel. In het gister opgenomen artikel staat: ,,Op grond van tal van' overwegingen kunnen we moeilijk aannemen, dat hier een gunstiger procédé dan ln Noorwe gen zou toegepast worden". De belang stellende lezer zal reeds begrepen heb ben dat hier het woord gunstiger ver vangen moet worden door ongunstiger. ming van Alkmaars straten en tevens verduidelijkte, hoe gemoedelijk het in (Alkmaar, waar men elkander bij name kende, toeging. Na de pauze bereidde mej. Peetoom, sopraanzangeres, den aanwezigen een aangename verrassing met het zingen van vier Hollandsche liederen en één Italiaansch, waarbij zij begeleid werd door mevr. Lutterot. BURGERLIJKE STAND. Geboren: Willie E. L., d.v. Gerrit Post en K. Ftuurcp. Elisabeth, d.v. Petrus A. de Rooij en E. M. Al. Ni- colaas J., z.v. Simon F. van Veen en E. M. Hoogeboom. Getrouwd: Cornelis Th. A. Kerk- laan en Alida Schaaf.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Dagblad voor Noord-Holland : Alkmaarsche editie | 1943 | | pagina 1