f
KENNERS
enpiloot
inbocra
:erd
BASBLAO V Q O R
Een oorlogsvoering op verkleinde schaal.
Iele publicatie.
Bezei Nederland.
DUITSCHE TROEPEN HIELDEN STAND TEGEN
OVERMACHTIGEN VIJAND.
Aan het Oostfront sterke tegenaanvallen
bij Jassy afgeslagen.
Nieuws in 't kort.
Gezondheid...
De toespraak v^n den Paus.
„Voorwaarts kameraden".
|>nsentgelcïen.
Ing naar de publicatie om-
Tfing der consentgelden in
Jhe Staatscourant van 10
Ide directeur van het Bu-
1 Metalenverwerkende In-
enhage, aan alle daarbij
f ingeschrevenen bekend,
iening van alle maandste-
opgaven óver de maand
hd houden met de verre-
Verschuldigd consentgeld,
iwacht tot van het Bureau
lirculalre zal zijn ontvan-
llaire zal binnenkort wor-
Xogellagers.
brij is- of vakgroepen, c.q.
r de Metalenverwerkende
dienen formulieren EE l
J het bestellen van kogel-*
Irden met ingang van he*
instanties gratis behan*
Jrs behoeven derhalve niet
(indienen der bestelformu-
formulier op de postre-
f betreffende bedrijfs- oi
Iwel van het Bureau te
te maken.
JVERDEKTE
Telefoon 350®
fcN OF BADMAN,
VOOR
sTG, Zaterdags van
de lachsalvo's
|den band
BURCHfILOT)
een onbedwing-
Jmann's paraderol.
Alle leeftijden.
[tafel f 10; Idem f 5.50a
(al f 2.50; bloempot!
1 sjoelbak f 7.50; speelJ
linkeitje i 4. Pieterse1
Isstraat 67.
It 6-dlg. konijnenhok
F J. Rodenburg, Koorn-j
(les 4 bij 1.60, 7 bladen*
v. d.hoed f 15; pantof-4
■t. 36 f 5. J. H. Kluft*
lacht 158. t
litrassen f 6;2 schilde-#
4; spiegel f 4. Heer-*
taadmarkt 89.
1 d.pumps mt. 37 f 15y
6x9 f 25; strandtent
piles z.g.a.n. J. H. Kluft*1
Facht 158.
lipathef. met pi. i 90J.
if 35; pick-up f 7.50^
2, Nic. Beetsweg 50*
f 20. Smeding, Burgj
Jaat 12, na 7 uur.
(erledik., gr. mt. f 3(k
Tiermer. Koedijk 320.
jjongens Radioboek door1
(de Vries 1 5; Het Jon-
I Electriciteitsboek door
Ide Vries f 5 A. de Vos»
Is weg 64. Bergen.
|ig gedr. fijn zw. hoed-
■oo, voor bej. dame f 17»
pmp, Westerlicht, va»
ar.
balsch. mt. 39 f 15;
bal (voetbal) f 7.50. A.
Is, Loudelsweg 64, Ber-
Lrkiezen z g.a.n. 197 cm
F 40. G. Wijdenes, Van
fikade 22.
J witte d.regenjas f 101
Id.sch. mt. 37-28 15; bi.
pumps mt. 39 i 12; 1
l? d.sch. mt. 39 112. P.
I Heul 12.
Ktok met kleed 35»
kussen f 10; schoor^
hoper f 3; dressoirloo-»
J 3; voetenkussen 2»
I Rezelman, Metiusstr. 12.
mvaatje met riem £10;
Ihengel 8 m f 45; 3-dlg-
1 6 m 25; konijnenhok
jde fokkerij 35. H. J.
Ji, Zeglis 21.
ie eikenh. spiegel f 30;
Iden hoogehoed 15. C.
lndel Metiusstraat 12.
he tafel 22; kamer-
Ar £35; oud-Holl. arnv-
If 25; trap, grenenhout,
len 35. Meurs, Wester-.-
C 194b, Heiloo.
led o. kw., vlot model
Dulnmeijer, Varne-
hangmat 35; 40 m
iet 35; gr. sprei 00,
Tacca lepels en vorken
Meurs. westerweg
J Heiloo.
Epeerhuik V. B.M., Pr'"
tildoek f 45. Na 8 uur;
lartog Molenbuurt 22a.
Ktennis-bat, de Buy, m-
15. Landman, Heilooür-
Ivork 3; steekschop
Ichoffel 3; klauw
d. Hoek, Kweeren-
fpeau de suède pumps
t 14.50; poken P. stuk
d.zomerhoeden P- st".
Klein Poelhuis, Kool
Aan B 62. v
■.hoedjes f 2.50 p. stuk,
1 1 5; idem 10.
I Benedenweg 102, »l-
T.n. 1. en 4-pits petr.-
ƒ7.50 en 20; 2 karaffen
p. stuk. Klein P°el
iKooimeerlaan B 62.
Uitgave:
Dagblad voor Noord-Holland N.V.
Alkmaar - Voordam C 9.
Bureau Alkmaarsche editie:
Voordam C 9, Alkmaar.
Telefoon Adm. 3320 - Red. 3330,
Giro 137294.
ZATERDAG 3 JUNI 1944.
ALKMAARSCHE EDITIE.
NOORD-HOLLAND
146e Jaargang, No. 128, 4 pagina's.
Hoofdredacteur; H. M. C. SCHRÖDER, Alkmaar,
Prijs der gewone advertenties tn deze
editie min. 1.40. eike m.m. meer
0.10. Tarieven voor de geheele op
lage op aanvraag. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar 2,10,
voor het geheele Rijk 2.63. Losse
nummers 5 cent.
Schr. Sedert vier jaren is Nederland
thans bezet gebied. Tal van maatregelen
zijn door de bezettende macht getroffen
en hebben al naar hunaard bij de be
volking een meer of minder gunstig ont
haal gevonden. Om rechtuit te zijn, in de
meeste gevallen een ongunstig onthaal. Dit
is te verklaren uit het feit, dat men de
mactregelen niet op zich zelf beoordeelt,
doch den bezetter verwijt, dat hij deze
maatregelen neemt, terwijl hij er in feite
geen recht toe heeft. Deze meening is ge
baseerd op 'n volkomen gebrek aan ken
nis <van datgene waartoe een bezettende
macht in het algemeen recht heeft en
plicht heeft.
"DROF. Mr. J. J. Schrieke, secretaris-
generaal van het Departement van
Justitie, heeft thans bij de N.V. Drukkerij
Elsevier te Amsterdam een boekje—het
licht doen zien, getiteld .Bezet Nederland
en het Haagsche Landoorlogreglement van
1907".
In zijn voorwoord zegt prof. Schrieke
het volgende: „De druk. welke de bezet
ting op Zich zelf beschouwd ongetwijfeld
voor ons volk beteekent, zal in zijn ge
volgen immers worden verzacht, wanneer
ieder zich meer dan te voren rekenschap
zou willen geven van den aard der bezet
ting, van de wettelijke bevoegdheden der
bezettende macht en van de hieruit voor
ambtenaren en burgerij voortvloeiende
plichten".
TNDERDAAD is het zoo, dat wanneer
men kennis neemt van de verschillen
de artikelen van dit Landoorlogsregle
ment, een beter begrijpen ontstaat t.a.v.
de bezettende overheid.
En een beter begrijpen beteekent een
betere verstandhouding, waarvan bezetter
en beZette profijt kunnen trekken.
Het mag als bekend worden veronder
steld, aldus de schrijver, dat de bezetten
de macht zich in het algemeen stelt op
den grondslag van het zgn. Landoorlogs
reglement. d.i. het op de tweede Vredes
conferentie te 's-Gravenhage op 18 Octo
ber 1907, onder medewerking van Duitsch-
land, bij verdrag vastgestelde reglement
betreffende de wetten en gebruiken van
den oorlog te land, waarvan Afdeeling III:
„Van het militair gezag op het grondge
bied van den vijandelijken staat" (welke
de artt. 42-56 omvat) hier van belang is.
In deze artikelen ligt de rechtsgrondslag,
waarop de bezettende macht staat en
Waaruit zij handelt, klaar omlijnd getee-
kend. Een grondgebied wórdt, volgens
art. 42 als bezet beschouwd, wanneer het
zich feitelijk bevindt onder het bezag van
het vijandelijke leger. Dit is onloochen
baar de staat, waarin Nederland zich se
dert half Mei 1940 bevindt. Dan is al
dus art. 43 het gèzag vart de wettelijke
overheid feitelijk overgegaan in handen
van dengene, die het gebied heeft bezet.
Het gezag is feitelijk overgegaan, of,
zooals de bekende door de uitgeweken
regeering nagelaten „Geheime Aanwij
zingen" het uitdrukken, al verbinden deze
er niet de juiste gevolgtrekking aan: de
uitoefening van de souvereiniteit d.i.
de volle regeeringsmacht is, zoolang
de bezetting duurt, feitelijk in handen
van den bezetter.
„Elke handeling" aldus de Aanwij
zingen „van overheid of bevolking, ge
richt tegen de belangen van het bezet
tingsleger, elke vijandelijke daad m.a.w.
zal door den bezetter worden beschouwd
ais krijgsverraad en doet de schuldigen
•terecht staan voor den vfeemden krijgs
raad."
„De In functie gebleven Nederlandsche
ambtenaar zal zich van deelneming aan
dergelijke handelingen onthouden."
De artt. 112, 56, 57 en 58 Grondwet; die
beo alen,
dat de wetgevende macht gezamenlijk
door den Koning en de Staten-Generaal
wordt uitgeoefend;
de uitvoerende macht bij den Koning
berust;#
door den Koning algemeene maatrege
len van bestuur worden vastgesteld; en
de Koning het opperbestuur heeft der
buitenlandsche betrekkingen, zijn door den
feiteliiken overgang der souvereiniteit ten
aanzien van het bezette gebied automa
tisch buiten werking getreden.
Daarmede heeft het grondwettelijk en
wettelijk gezag der uitgeweken overheid.
In zijn vollen omvang, ten aanzien van
het bezette gebied zijn voorloopig einde
genomen: dat van den bezetter is daar
voor in de plaats getreden.
Dit kan ook niet anders, want practisch
zou in het bezette gebied een geordend
leven niet meer mogelijk zijn. indien daar
niet één gezag met kracht van wet voor
allen heerschtê. Met dit gezag is ook de
bevoegdheid tot regeeren. met name die
om aan bevolking en ambtenaren bevelen
en opdrachten te geven, aan de vroegere
regeering, waar deze zich ook moge be
vinden. ontvallèn; die bevoegdheid komt
nu alleen toe aan de bezettende macht.
Hiermede is het voorschrift onzer grond
wet, dat de zetel der regeering in geen
geval buiten Nederland kan worden ver
plaatst. in overeenstemming.
Tndien de bezetter in staat is elk oogen-
blik zijn wil met geweld door te zetten,
dan aldus verder de Aanwijzingen
„zal het plaatselijk bestuur zich aan
diens gezag moeten onderwerpen". Als
instructie voor de ambtenaren hebben
die zeer geheime Aanwijzingen dan, ook
op alle punten, waar zij in striid Ikomen
met de regelingen en bevelen der bezet
tende macht; haar kracht verloren.
Misdaad tegenover het eigen volk.
JJET is allerminst een geheim, dat de
11 naar Engeland gevloden regeering zich
aan deze voorschriften niet houdt. Zij
ttacht zelfs herhaaldelijk, uit haar
vluchtoord, door middel van de radio op
drachten en bevelen aan de achtergela
ten ambtenaren en bevolking te geven en
schendt daarmede het in het Landoor
logsreglement belichaamde Volkenrecht.
Wat nog erger is: zij driift dengene, die
aan haar inblazingen gehoor geeft, tot
handelingen, die strijdig zijn met de hem
door het feit der bezetting ten opzichte
der nieuwe Overheid opgelegde rechts
plichten. Waar het gezag op deze laatste
is overgegaan, hebben ambtenaren en
bevolking deze. en deze alleen, te ge
hoorzamen. Slechts onder erkenning van
dezen regel zijn onder de bezetting geor
dende toestanden en verhoudingen be
staanbaar. Iedereen kan weten, welk lot
dengene wacht, die in strijd met dezen
regel handelt, en daarom is het bedrijf
van hen. die, zelf buiten het bereik.van
den bezetter, tusschen dezen en de nem
onderworpen bevolking stoken, niet an
ders dan een misdaad tegenover 't eigen
volk. v
De bezettende macht is ook in dit op
zicht voor de vroegere regeering in de
plaats getreden, dat op haar met de re-
geeringsbevoeedheden ook de daaraan
onafseheidenltik verbonden verantwoor
delijkheid voor den gang van zaken in en
voor het wel en wee van het bezette ge
bied is oyergegaan. Zij beoordeelt naar
eigen inzicht, wat wèl en wat niet noo-
dig is. Door artikel 43 van het Land-
oorlogsreglement is zij daarbij in het be
lang der bevolking aan een zeker mini
mum gebonden en moet zij alle maat
regelen nemen, die in haar vermogen
staan, ten einde voor zooveel mogelijk
de openbare orde en het openbare leven
te verzekeren.
Belangrijk is. dat, wanneer deze laat
ste er onder zekere omstandigheden toe
moet overgaan om tot herstel of verze
kering der openbare orde het politie-
standrecht af te kondigen en de daaruit
Voortvloeiende maatregelen te nemen,
daarmede slechts datgene geschiedt, wat
net Landoorlogsreglement uitdrukkelijk
«ischt.
Openbare orde en openbaar leven,
te meer reden is er om wat nader
op de beteekenis der geheimzinnige
Woorden: openbare orde en openbaar le
ven in te gaan.
Voor de juristen en militaire deskundi
gen, die in 1907 het reglement behandel
den, deden zich hierbij geen moeilijkhe
den voor. Hun stonden eenerzijds de orde
op straat, anderzijds de normale gang
z^ken in de ambtelijke diensten en
j bureaux, alsmede in het particuliere
Bedrijfsleven voor oogen.
««t is in onzen tijd wel anders gewor
den! Want hoe was in enkele penne-
streken de toestand, waarin Neder
land zich in Mei 1940 bevond?
Daar waren door oorlog en bezetting
vrijwel de geheele overzeesche handel en
groote scheepvaart verloren gegaan, en'
dat terwijf te voren niet minder dan 1/5
van ons, pl.m. f 5 milliard per jaar be-
loopende, nationale inkomen alleen uit
de bronnen handel en scheepvaart Vloei
de.
Daar stonden pl.m. 300.000 man werk
loos, aan wier onderhoud in 1939 pl.m.
f 123 millioen moest worden ten koste
gelegd, naast «f 90 millioen voor algemee
ne armenzorg.
Daar moest een leger van 250.000 man
ontbonden en teruggevoerd worden in
een geheel ontwricht bedrijfsleven.
Het algemeene prijzenpeil was sinds
1936 langzaam, doch bestendig stijgend.
Jaarlijks had Nederland voor de ver
zorging van zijn bevolking groote hoe
veelheden goederen moeten invoeren en
nog in 1939 had men daartoe kunnen be
schikken over invoeroverschotten ter
waarde van f 160 millioen aan landbouw-
en veeteeltvoortbrengselen, en omstreeks
90 millioen aan mijnproducten, van f 36
millioen aan textielgoederen, zoomede
van f 230 millioen aan metaalwaren. Vrij
wel met één slag vielen deze toevoeren
voor de toekomst tiit.
Zij. die het destiids nog niet inzagen,
moeten 't langzamerhand toch wel hebben
leeren begrijpen, dat hier een aleemeene
catastrophe voor de deur stond, die zelfs
door de binnenlandsche voorraadvorrrn'ng
dei- laatste oorlogsjaren de cijfers, die
men elkander thans daarover nipegt voor
te tooveren, behooren in het rijk der fa
bels thuis niet had kunnen worden af
gewend. Ware zij ingetreden, het zou
met de openbare orde en het openbare
leven voorgoed gedaan ziiji geweest, zoo
dat alleen al de verzekering daarvan een
krachtig ingrijpen in de productie, de
consumptie en de distributie onafwijs
baar maakte.
Naast de hooger aangewezen algemeene
verantwoordelijkheid voor den gahg van
zaken in het bezette gebied, die op de
schouders der bezettende macht komt te
rusten, moest een dergelüke practische
overweging haar wel noodzaken om. al
thans ten aanzien van hpf binnenlandsch
bele'd. in de volle breedte op den leeg-
gelaten regeeringszetel plaats te nemen.
Volkpryteohtelijk kan deze haar niet wor
den betwist.
Plaats van ambtenaren en burgerij.
UORMT de bezettende macht de eene
v pool der* uit de bezetting ontstane ver
houdingen, zoo maken ambtenaren en
burgerij de tegenpool uit. Ook over hun
plaats daarin vglt het een en ander op
te merken.
i
Waar door de bezetting bet gezag
der wettelijke overheid feitelijk op
den bezetter is oveTgegaan. zijn amb
tenaren en bevolkinpu door en voor
den duur der. bezetting onder een
nieuwe overheid komen te staan. Voor
hen ontstond daardoor de reehtsnlicht
om bij uitsluiting aan de nieuwe over
heid te gehoorzamen. Voor de wet
binnen het bezette gebied kan slechts
als beginsel de erkenning gelden van
de naakte en harde feiten, waarin de
bevolking moet berusten. Deze staat
tegenover een gezag, dat voor baar
kracht van wet heeft en zich ook
-als zoodanig laat gelden Algemeen
wordt door de deskundigen op vol-
kenrechteliik "ehied aangenomen, dat
de rechtsgevolgen van de maatrege
len, welke de bezettende macht, bin
nen den kring van haar bevoegdheid
heeft genomen, zelfs na de bezetting,
moeten worden erkend, waaruit vol et,
dat bier wel degeliik van een rechts
verhouding sprake is.
Dat de ambtenaren 'gedurende den be
zettingstijd hun ambt bliiven vervullen,
wordt o.a. door mr. J. P. A. Francois
(Handboek over het Volkenrecht, blz. 445)
als een voor de hand liggend verschijnsel
vermeld. Geen wonder, want hun aftre-
den zou gelijk staan met het verwekken
van een wanorde, waarvoor zij de be
volking zooveel en zoolang mogelijk zul
len willen sparen. Zoo wilden het ook de
Aanwijzingen, die als algemeenen regel
vooropstelden, dat personen, deel uitma
kend van bestuursorganen van het Rijk.
de provinciën, gemeenten, waterschappen
en veenpolders, en het bij die organen
in dienst zijnde personeel, alsmede het
personeel in dienst bij sooor- en tram
wegen, ook onder de gewijzigde omstan
digheden, hun taak zouden blijven ver
vullen.
Bezettingsrecht hoven Ned. recht.
XT'AN belang is tevens het inzicht, dat
v de bezettende macht en haar organen,
waar zij de in het land geldende wetten
eerbiedigen, daaraan zelf niet zijn onder
worpen, en dat zij, ook wanneer zij de
wet niet veranderen, bevoegd zijn,
krachtens eigen recht aan onder hen
staande Nederlandsche ambtenaren op
drachten te geven van verdere strek
king dan de Nederlandsche wet zou toe
laten. Steeds gaat het bezettingsrecht
boven het Nederlandsche recht, zoodat in
het algemeen tegenover opdrachten of
vorderingen, die zich op het eerstge
noemde gronden, ieder beroep op -het
Nederlandsche recht moet falen.
Daar komt bij. dat het bezettingsrecht
niet aan bepaalde vormen gebonden is.
Het moge zich uiten in een verordening,
een besluit van den Rijkscommissaris,
een regeling of een aanwijzing van een
der Commissarissen-Generaal, een een
voudig schriftelijk of mondeling bevel,
zijn kracht is steeds dezelfde, én slechts
de doelmatigheid beslist over de wijze,
waarop het tot ons komt.
Aan dit bezettingsrecht leggen overi
gens de artt. 46, 47, 50 e.v van het Land
oorlogsreglement in den irorm van een
aantal verboden, en geboden in het be
lang der bevolking, eenige beperking op,
waarvan de voornaamste drie hier vol
gen:
Vooreerst moeten de eer en de rechten
van het gezin, het leven der personen en
de bijzondere eigendom, alsmede gods
dienstige overtuiging en de uitoefening
van eerediensten worden ontzien. Het be
hoeft wel geen betoog, dat dit niet een
terzijdestelling beteekent van de artt. 174
en 177 der Grondwet, die. met de eer
biediging van ieders godsdienstige over
tuiging en toelating, van de openbare
godsdienstoefening als uitgangspunt, ook
op dit terrein voor de bescherming der
maatschappij en harerleden teeen de
overtreding der strafwet en voor de ver
zekering der openbare orde en' rust zorg
dragen.
In de tweede plaats mag geenerlei ge
meenschappelijke stra,f, in geld of van
anderen aard worden uitgevaardigd te
gen de bevolkingen op grond van per
soonlijke handelingen, waarvoor zij ir
haar geheel niet als hoofdelijk aanspra
kelijk kunnen worden beschouwd Dat de
uitlegging en toepassing van dit voor
schrift, meer dan menig ander, onder
den invloed staan van de eischen van
oorlogsbedrijf en den oorlogstoestand ligt
voor de hand.
En ten slotte kunnen requisitiën in na-
tura en persoonlijke diensten van de ge
meenten of van de bewoners niet wor
den geëischt dan ter voorziening in de
behoeften van het bezettingsleger, waar
bij zii in verhouding moeten staan tot
de hulpmiddelen van 't land en van dien
aard zijn, dat zij voor de bevolkingen
niet de verplichting medebrengen om aan
de kriigsverrichtingen tegen haar vader
land deel te nemen.
UIT HET HOOFDKWARTIER VAN
DEN FüHRER, 2 Juni (DNÉ). Het
opperbevel van de weermacht maakt
bekend:
Bij de zware gevechten in Italië,
die gisteren vooral in het gebied
van Velletri en Valmontone tot de
grootste hevigheid zijn opgevoerd,
heeft de strijdvaardigheid van onze
troepen zich altijd weer weten te
handhaven .tegen de numerieke en
materieele overmacht van den vij
and. Zoo werd daar ook gisteren
weer de met geconcentereerde in
fanterie- en pantserstrijdkrachten
en met ondersteuning Van zeer ster
ke luchtstrijdkrachten aanvallende
vijand tot staan gebracht. Een in-
tusschen afgegrendelde penetratie,
die de vijand ten noordoosten van
Velletri kon bereiken, kostte .hem
uiterst zware bloedige verliezen.
In dezen frontsector hebben zich de
65e divisie infanterie onder luitenant-
generaal Pfeiffer, de door deelen van
de vierde divisie valschermjagers ver
sterkte divièie pantsergrenadiers onder
generaal-majoor Hecker en een uit een
heden van het leger en van de val
schermtroepen samengestelde gevechts
groep onder luitenant-generaal Greinér,
uitmuntend ondersteund door artillerie
en door luchtdcelartillerie van de lucht
macht, zich bijzonder onderscheiden.
Des nachts opereerende slagvlieg
tuigen vielen vijandelijke batterijen
en colonnes in het gebied van Ar-
tena, alsmede de plaats.^ zelf, met
bommen en boordwapens 'aan. Aan
de noordelijke helling van de Ee-
piner bergen hebben onze divisies
zich na het afweren van talrijke
vijandelijke aanvallen gedistanci-
eerd op den noordelijken oever van
de rivier De Sacco. In het gebied
van Sora werden voor onze nieuwe
stellingen alle aanvallen van den
vijand afgeslagen. i
Lichte Duitsche zeestrijdkrachten
brachten voor Livorno een Britsche
torpedomotorboot tot zinken en be
schadigden een andere boot ernstig.
Voor de kust van D^natië brachten zij
zes volledig bezette^kustmotorschepen
en één tankboot tot zinken. Er werden
talrijke gevangenen gemaakt.
Felle strijd bij Jassy.
Aan het Oostelijke front sloegen
sterke Duitsche en Roemeensche troe
pen ten noorden van Jassy vrij sterke
tegenaanvallen van de Sovjets af en
zuiverden eenige penetratieplekken.
/Stérke Duitsche en Roemeensche for
maties gevechts- en slagvliegtuigen
brachten hierbij den vijand zware ver
liezen toe aan menschen en materiaal.
Aan de rest van het front ontstonden
er buiten plaatselijke gevechten in het
voorterrein van de Karpathen. geeïi
gevechtshandelingen van beteekenis.
In den afgeloopen nacht ondernamen
formaties sterke Duitsche gevechts
vliegtuigen geconcentreerde aanvallen
op de spoorwegknooppunten Kasatin en
Fastof.
In de Finsche Golf is een Sovjet-
Briketten Yan stroo. - De. Duitsche
techniek is er thans in geslaagd van
stroo briketten samen te stellen, zonder
dat een bindmiddel wordt toegevoegd.
Hierdoor is het mogelijk geworden, stroo
als stookmaterlaal voor generators te
gebruiken. (C.D.)
Doodelijk ongeval bü voetbalwedstrijd.
De 26-jarige #BVV-speler W. Lurling uit
's-Hertogenbosch kwam dezer dagen tij
dens een bedrijfsvoetbalwedstrijd in
botsing met een speler van de tegen
partij, waardoor hij ernstige verwondin
gen opliep. Hij is thans aan de gevol
gen overleden.
Russisch bewakingsvaartuig na mijn-
treffers gezonken.
Bij een aanval door veertig Britsche
vliegtuigen op een Duitsch convooi voor
de Westkust van Noorwegen, werden
door escortevaartuigen en luchtdoelge
schut aan boord der koopvaardijschepen
'elf vliegtuigen vernietigd, terwijl twee
andere toestellen in brand werden ge
schoten.
DE TOESTAND AAN HET
OOSTELIJKE FRONT.
Voorbereidingen voor een grooten
strijd. V
Het Internationale Informationsburo
rneldt over den toestand aan het oos
telijke front het volgende:
De gevechtspauze, die sedert ver
scheidene weken aan het O. front
heerscht, is dezer dagen door de Duit
sche operatie ten noorden van Jassy
onderbroken, daar de Duitsche leiding
er waarde aan hechtte om enkele be
langrijke heuveistellingen te verkrijgen,
waardoor men een goed uitzicht krijgt
op de noordelijk daarvan gelegen laag
vlakten. Van een groote bolsjewistische
activiteit was' echter, afgezien dan van
enkele plaatselijke óerlcenningsaanval-
len en acties van stoottroepen, aan het
geheele O. front niets te bespeuren. De;
te intensiever waren de bolsjewisten in
de afgeloopen dagen en weken bezig
troepen en materiaal te sturen naar de
bekende zwaartepunten, die vooral aan
den Z. vleugel van het O. fron gezocht
moeten worden. Hier wil de Sovjet
leiding schijnbaar door een concentri-
schen aanval via den Beneden-Dnjestr
in westelijke richting en van het ge
bied van den middenloop van de Sereth
uit in zuidelijke richting den uitersten
rechtervleugel van het Duitsch-Roe-
meensche front aan het wankelen bren
gen.
Een andere sterke bolsjewistische
strijdgroep, waaraan nog in de afge
loopen dagen nieuwe formaties per
trein en autotransporten zijn toege
voegd, staat gereed in het gebied Tar-
nopol-Brody voor een aanval in de
richting Lemberg. Zij heeft ongetwijfeld
opdracht om in over het algemeen wes
telijke richting zoo diep mogelijk door
te dringen in het gouvernement-gene
raal, terwijl een iets zwakkere strijd
groep in het gebied van Kowel in over
het algemeen N.W. richting waar
schijnlijk in den strijd zal worden ge
worpen voor een anaval op het gebied
rond Brest-Litowsk.
In* den centralen sector van Het O.
front zijn geen Sovjet-aanvalskampen
in grooten omvang waar te nemen.
Daarentegen teekenen zich in het ge
bied van Witebsk, bij Pleskau en in het
gebied van Narwa duidelijk enkele
nieuwe zwaartepunten af Hier hebben
de bolsjewisten in de afgeloopen weken
talrijke divisies infanterie en gemoto
riseerde eenheden samengetrokken. De
offensieve plannen op den noordelijken
vleugel zijn geheel ondubbelzinnig ge
richt op de Oostzee-Staten, waarbij on
getwijfeld bepaalde politieke reacties
in het geheele Oostzee-gebied verwacht
worden. Dit geldt in de eerste plaats
vpor Finland, aan welks front in
Karelië de' bolsjewisten sedert ver
scheidene dagen een bijzonder intensieve
activiteit van stoot- en verkennings
troepen ontplooien. Men hoopt echtpr
in Moskou ongetwijfeld ook op be
paalde reacties in Zweden, waar in den
jongsten tijd ook de Anglo-Amerikaan-
sche diplomatie bijzonder actief is.
DE AMERIKAANSCHE TERREUR-
AANVALLEN IN DUITSCHLAND.
De Duitsche bisschoppen hebben uit
talrijke kerkelijke gemeenten, vooral uit
landelijke gemeenten, brieven van ge-
loovigen ontvangen, waarin een beeld
gegeven wordt van de aanvallen door
Anglo-Amerikaansche vliegtuigbeman-
ningen op kerkbezoekers ondernomen.
De bisschoppen van eenige Westduit-
sche kerkgemeenten hebben door de
priesters dergelijke brieven van den
kansel laten voorlezen. Naar uit deze
brieven blijkt hebben Amerikaansche
vliegers mqgrmalen kapellen, waarin
wandelaars voor de kogels bescherming
zochten, minutenlang met de boord
wapens beschoten. 23 gevallen van
aanvallen op in groepen ter kerk gaan
de kinderen zijn .ter kennis van het
Duitsche Episcopaat gebracht.In voor
aanstaande katholieke, kringen is ver
nomen, dat deze aanvallen met alle
bijzonderheden en met opgave van
namen aan het Vaticaan zijn meege
deeld.
Het Bisschoppelijke Ordinariaat van
Berlijn houdt aanteekening van alle
aanvallen van Anglo-Amerikaansche
vliegers op kerkgangers. De voortdurend
toenemende aanvallen hebben ertoe ge
leid, dat de bisschoppen besloten heb
ben thans ook in landelijke gebieden
af te zien van processies en andere
kerkelijke plechtigheden in de open
lucht. In kerkelijke katholieke kringen
néémt men aan, dat het Duitsche Epis^
copaat zich op zijn conferentie zal
bezighouden met deze nieuwe methoden
van den Anglo-Amerikaanschén lucht
oorlog.
WIE ZEE HOUDTWINT DE REIS.
(J.P.C.)
Meldt U voor de Kriegsmarine
Indiensttreding bij de Kriegsmarine is mogelijk voor iederen Nederlander tusschen
'7 45 jaar. Aanmelding en inlichtingen bij de Marineannahmestelle West,
Plompetorengracht 24. Utrecht: alle Hafen- en Ortskommandanturen en de ver
schillende H-Meldestellen in Nederland.
ROME, 2 Juni pNB). De Paus
heeft heden een toespraak gehouden
tot de leden van hét college van kar
dinalen, die hem bij monde van den
deken van het college, hun gelukwen-
schen hadden aangebodep ter gelegen
heid van 's Pausen naamdag.
De Paus begon zijn toespraak met de
groote smarten te memoreeren, die
door dezen oorlog zijn teweeggebracht.
Wat enkele jaren of maanden geleden
nog als een onschendbare wet gold
wordt thans in strijd met alle geboden
van het Christendom met voeten ge
treden.
In dit verband maakte de Paus speci
aal gewag van de steeds herhaalde En-
gelsch-Amerikaansche luchtaanvallen
op de stad Rome en zeide hij, dat deze
volstrekt niet alleen op de omgeving
van de Eeuwige Stad gemunt waren
geweest. Rome mag echter in geen ge
val tot tooneel van den strijd worden.
Volkomen onpartijdig zeide de paus met
grooten naruk te willen zeggen, dat
elkeen die de hand tegen de Equwige
Stad waagt op te heffen, zoowel voor
het oordeel van de menschheid als ook
voor den rechterstoel der goddelijke
gerechtigheid zal staan als een moeder
moordenaar.
Vervolgens herinnerde de Paus aan
de zware beproevingen, die ook in
vroegere perioden der historie aan de
stad Rome niet bespaard zijn gebleven
en hij memoreerde de inspanningen,
die vroegere pausen zich gegeven heb
ben dYn den toen ontstanen nood te
lenigen. Geen belegering, geen plunde
ring, geen epidemie van vroegere tij
den kan echter vergeleken worden met
den tegenwoordigen nood der inwo
ners van Rome.
De Paus gaf de Jioop te kennén, dat
aan de wereld een verdere verlenging
van dezen oorlog met de daarmede ge
paard gaande verscherping der oorlogs
methoden bespaard taioge blijven. Hij
beëindigde zijn toespraak met den
wensch uit te spreken, dat voor de we
reld door Gods genade spoedig weer
het morgenrood van den vrede zal mo
ge schijnen.
De mensch kan het niet altijd
krijgen, zooals hij het hebben wn.
Maar ook als hij het niet kan krij
gen, wil hij het toch vaak heb
ben.
Een kantoorbediende wil een dag
vrij zijn, maar juist die dag schikt
zijn patroon niet. De bediende past
er een mouw aan en meldt zich ziek.
Zich ziek houden is e^n bemind
en gretig toegepast voorwendsel.
Voor menschen, diein werke
lijkheid nog nooit ziek geweest zijn.
Iemand, die den geesel der ziekte
heeft leeren kennen, hetzij bij zich
zelf, hetzij bij een geliefd mede-
mensch, heeft eens en voor altijd
afgeleerd met zijn gezondheid te
spotten.
Ik moest hieraan denken toen de
zer dagen een controleerend ge
neesheer van een groote organisatie
mij vertelde, dat in bepaalde maan
den wanneer de dagen mooi en
zonnig plegen te zijn de verschil
lende employé's periodiek ziek wor
den. Een keer heeft hij zelfs een
zóóveelsten boekhouder tegen een
anderen zóóveelsten boekhouder
hoor en zeggen; „Denk er ofn, dat
het volgende week mijn beurt is om
een paar dagen ziek te worden!"
Wie zijn gezondheid de van
God geschonkenparel in ons per
soonlijk leven misbruikt, is even
karakterloos als degeen, die zijn
vrouw beschimpt.
Wanneer gij vandaag over drie
weken een dag vrij wilt hebben,
dien gij normaal niet kunt krijgen,
zeg dan liever nu dadelijk al, dat
gij op dien dag dringendnaar
een begrafenis moet! Dan liegt gè
óók, maar dan liegt ge nog grappig.
V OVIDIUS.
De Persdienst van den Nederland-
schen Omroep deelt ons mede, dat in
de uitzending „Voorwaarts kameraden",
waarin SS.oorlogsverslaggevers berich
ten over den strijd aan en den opbouw
achter het front, een aantal Nederland
sche vrijwilligers groeten zullen doen
aan hun familie in Nederland.
Aanstaanden Zondag komen devol
gende vrijwilligers voor de microfoon:
SS-Uscha Liebe, SS-Rottenführèr B'ak-
SS-Uscha W. Kooper, SS-Uècha Hens-
sens, SS-Uscha Johan de Leeuw, SS-
Rottenführer v. d. Molen, SS-Sturm-
mann Smulders Jonge jan-, SS-Sturm-
matin Boogaard, J. van Gisteren (rang
onbekend), SS-Sturmmann v. d. Heide,
SS-Uscha Liebe, SS-Robbenführer Bak
ker, SS-Sturmmann Schaffer. SS-Uscha
De Graaf, SS-Sturmmann Gerrits en
SS-Rottenführer Hans Bleyers-Berg.
De uitzendingen van deze groeten
geschiedt a.s. Zondag 11.1512 uur v.m.
via den zender en het draadnet Hil
versum I. i
EERSTE UITVOERINGEN VAN
NEDERLANDSCHE COMPOSITIES.
Het door verscheidene dilettanten-
muziek- en zangvereenigingen getoonde
loffelijke initiatief eerste uitvoeringen
van Nederlandsche werken te brengen,
is voor het Dept. van Volksvoorlichting
en Kunsten aanleiding geweest in den
vervolge1 op bijzondere wijze van zijn
waardeering voor dit initiatief te doen
blijken. Voor iedere Nederlandsche
compositie, die voor de eerste maal
uitgevoerd wordt, zal, indien het hoofd
van de afdeeling muziek van genoemd
departement de desbetreffende compo
sitie cultureel waardevol acht, een bij
zondere vergoeding beschikbaar worden
gesteld. Deze vergoeding, welke f25.—
tot f 50.— bedraagt, zal voor gelijke
deelen aan den. componist en den diri
gent worden uitgekeerd.
NIEUWE REGEERING IN BULGARIJE
Minister-president Böschiloff heeft
Donderdag het f atslag van zijn kabinet
aangeboden, dat door den regentschaps-
raad is aangenomen. De oud-minister
Iwan Bagrianof werd door de régenten
belast met de vorming van de nieuwe
regeering. Deze is inmiddels samen-
gesteld.
Buitenlandsch overzicht.
-kff- Pinksteren is voorbij gegaan.
Zonder invasie. Hoewel deze juist door
Velén omstreek? Pinksteren verwacht
werd. Want om den oorlog over het
doode punt heen*J;e brengen, waarop hij
zich neg steeds bevindt, zijn operaties
noodzakelijk van den omvang der aan
gekondigde invasieof is het nood
zakelijk dat er van de invasie in 't ge
heel niets komt? Kan de invasie nog
een kansspel zijh met verrassingen en
mogelijkheden? Zoo het uitstel der ope
raties (tot midden Juni naar het heet)
tot afstel leidt, komt de oorlog jvelis-
waar over het doode punt heen, maar
dan verandert de politieke situatie ook
zoodanig dat het de vraag is of het
voor de geallieerden dan nog zin heeft
den oorlog voort te zetten. Het ontstaan
van zulk een situatie, wat onherroe
pelijk volgtx uit het afgelasten der in
vasie, beteekent dat de geallieerden hun
machteloosheid om den oorlog actief
voort te zetten, moeten toegeven. Het
wachten is dus nog steeds op een acti
veering in de oorlogvoering, waarbij
Duitschland nog steeds aan' zijn tegen
standers de gelegenheid laat om den
eersten stap te zetten.
Op het oogenblik verkeert de oorlog
nog steeds in het passieve stadium,
dat aanbrak bij het intreden van rust
aan het oostelijk front. Alleen de in
vasie kan hierin verandering brengen.
Op geen enkele andere wijze is dit
mogelijk, noch door diplomatieke acties,
noch door verscherpte luchtaanvallen,
noch door den strijd op eenenkelen
sector, hoe hevig die ook moge zijn,
zooals thans in Italië. Hoogstens zou
men hierbij kunnen spreken vaneen
oorlog op verkleinde schaal.
Uiteraard is dit een beoordeeling in
het kader der algeheele oorlogvoering.
Want natuurlijk kunnen diplomatieke
acties plaatselijk een hevige spanning
verwekken. Natuurlijk doet dit niets
af aan de beteekenis, welke de lucht
aanvallen, waaronder vooral Frankrijk
en België juist met Pinksteren hevig te
lijden hadden, op zich zelf hebben en.
ook wordt hierdoor hfelaas het leed
niet verkleind, dat deze misdadige aan
vallen op weerlooze burgers, vrouwen
en kinderen veroorzaken. En natuur
lijk blijft desondanks het oorlogstooneel
in Italië onze aandacht ten volle ver
dienen. Maar het aspect der algeheele
oorlogvoering verandert er niet door.
Daarom blijft dit alles toch maar een
oorlogvoering op^ verkleinde schaal.
De wijze waarop deze oorlog
gevoerd wordt.
Bezien wij thans de wijze, waarop
deze oorlog op verkleinde schaal ge
voerd wordt, eens nader. De rede, welke
Churchill op 23 Mei voor het Lager
huis gehouden heeft, leert ons aller
eerst hoe vergankelijk lof en blaam
zijn, die den kleinen neutralen van de
zijde der groote geallieerden ten deel
valt: thans was het Spanje, dat lof,
Turkije, dat blaam ontving. Maar niet
zoolang geleden nog waren de rollen
juist omgekeerd en verheugde Turkije
zich in een uitermate vriendelijke be
jegening, terwijl Spanje harde woorden
moest aanhooren. Vervolgens en dat'
is belangrijker doet deze rede ons
de vraag stellen: wi£ voert nu eigenlijk
den oorlog tegen Duitschland. de geal
lieerden of de neutralen? De ophef, die
door de geallieerden steeds weer ge>
maakt wordt over de positie der neu
trale kleine mogendheden en over hun'
„moreele" verplichting zich aan de
zijde van Duitschlands vijanden te
scharen, zou bijna het vermoeden doen
rijzen, dat de geallieerden den neutra
len ofwel hun neutraliteit benijden, ofwel
in de paradoxale meening verkeeren,
dat kleine mogendheden wel succes
zouden hebben in een oorlog, waarin
dat succes aan de groote mogendheden
onthouden blijft.
De luchtaanvallen op West-
Europa.
Niet minder paradoxaal zijn de vra
gen, die de verscherpte Anglo-Ameri
kaansche luchtaanvallen op West-
Europa doen rijzen. Zijn deze aanvallen
het onmiddellijke voorspel der invasie?
Zoo ja, waarom kan er dan op het
zelfde oogenblik dat de doodende boih-
men op Fransche en Belgische steden
vallen, sprake zijn van een uitstel der
invasie? Of moet deze luchtterreur als
een wanhoopsoffensief worden opgevat,
nu veel er reeds op duidt, dat Engeland
zelf een slachtoffer dreigt te worden
van de zenuwachtige spanning, die het
rondom de invasie heeft ontketend?
Doch hoe het ook zij, vast staat, dat de
geallieerden door deze militair onge
motiveerde bombardementen op de
burgerbevolking in de bezétte weste
lijke gebieden, zichzelf de toch altijd nog
belangrijke troef uit handen slaan van
de sympathie, welke zij bij belangrijke
gedeelten der bevolking in die landen
nog bezaten. Op het oogenblik moge
van de verandering in de gezindheid
jegens de geallieerden, die zich thans
onder den indruk der bombardementen
overal in West-Europa voltrekt, nog
niet -veel te bespeuren zijn, later zal
Engeland de gevolgen van- de ellende,
die het thans aanricht, nog hevig aan
den lijve te voelen krijgen. Voor talloos
velen in West-Európa rust thans immers
een „vloek op al wat Engelsch is, een
vloek, die ook de tijd en ook straks de
vrede niet snel zal kunnen uitwisschen.
Geen beslissende verandering.
Dat de oorlog op verkleinde schaal
in het algeheele oorlogsbeeld geen be
slissende verandering kan brengen
blijkt nergens zoo duidelijk als in Italië.
Op den 12en Mei ontbrandde daar op
het hoofdfront, dat tusschen Rome en
Napels het Apennijnsche schiereiland
dwars doorsnijdt het geallieerde offen
sief. Het tweede stadium hiervaih leidde
tot enkele Duitsche frontverkortingen,
in het kader waarvan o.a. het zoo lang
durig en taai verdedigde Cassino werd
opgegeven, maar verder niet tot
langrijke veranderingen. Met dit ge
vaar van stagnatie voor oogen gingen
de Anglo-Amerikanen op 23 Mei tot
den aanval over vanuit het noordelijker
geïsoleerd gelegen bruggehoofd van
Nettuno en Anzio. dat zwaar met troe
pen en materieel was versterkt. Op 24
Mei werd Cisterna, halverwege aan de
Via Appia tusschen Rome èn Terracina
gelegen, door de geallieerden bezat.
Had de Duitsche frontlijn tusschen het
bruggehoofd en het hoofdfront reeds
sedert eind Januari een uitstulping ver
toond, met de beztting van Cisterna en
de afsnijding der Via APP*a werd het
gevaar voor deze uitstulping afgesneden
te worden al te groot en besloot maar
schalk Kesselring de kuststrook tus
schen Anzio en Terracina op te geven
en zijn stellingen naar de" Lepinische
bergen, achter de geïnundeerde en on
gezonde Pontijnsche kustmoerassen te
verlegen. De uitstulping verdween dus
en vanuit de kust distancieerend, werd
een nieuwe frontsector in de bergen ge
vormd, die in het westen aansloot bij
het Nettunofront, in het oosten bij het
hoofdfront, dat werd vastgelegd op den
westelijken oever van de Melfa, een zij
rivierje van de Liri. Terwijl er op de
hoekpijlers van den nieuwen front-
sector Cisterna en Pontecorvo
hevig gevochten werd. kon de distan-
cieering vanuit de kust naar de bergen
ongestoord plaats yinden, ÏVoor de
allieerden leverde deze Duitsche front
verkorting het tactische voordeel op
van een vereeniging van de zuidelijke
hoofdfrontlijn met het bruggehoofd;
dat dit echter pas 122 dagen na de vor
ming van het bruggehoofd geschiedde,
gaf het voordeel den wrangen bijsmaak,
die nog eens aan het verloop van het
slakkengangoffensief bij den zoo totaal
mislukten geallieerden stormloop naar
Rome herinnerde.
Nog aan den verkeerden kant.
Met dat al staan bovendien de ge
allieerden nog altijd aan den voor hen
verkeerden kant van den bergen&ordel
ten zuidoosten van Rome: de Albaan-
sche bergen, de Lepinische bergen en
de Monte Cairo, terwijl de Duitschers
het achter die bergen Noord-zuid loo-
pende Liridal en het west-oost loopende
Saccodal bezet houden. De geallieerden
moeten thans pogen, met de om malaria
en muskieten beruchte Pontijnsche moe
rassen in den rug den toegang tot deze
dalen te forceeren. Dit is dan de 3de
phase van het -offensief, waarvan de
lste bestond uit' den aanval op het
hoofdfront en de 2e uit den aanval
vanuit het bruggehoofd. Zoo bezien,
blijkt met deze 3e phase het eigenlijke
offensief eerst' recht te beginnen; al
wat er aan voorafging was voorberei
ding. Hier stuiten de geallieerden ech
ter overal op sterke Duitsche verdedi
gingslinies, in de eerste plaats tusschen
de Albaansche bergen en de kust, waar
een vlakte van 20 km. wel voor aan
vallen geschikt is, maar waar een ge
allieerde als verkenning bedoelde lan
dingspoging reeds werd afgeslagen; dan
bij Velletri en Valmontone tusschen de
Albaansche en Lepinische bergen en ten
slotte bij Ceprano in het Liridal. Na
tuurlijk zijn geallieerde penetraties tus
schen deze stellingen steeds mogelijk,
met name in de Lepinische befgen, maar
zoolang de Duitsche verbindingswegen,
d.w.z. de groote rivierdalen niet kun
nen worden afgesneden, beteekenen
deze weinig.
Moet men dezen strijd nu opvatten als
een strijd rechtstreeks om het bezit van
Rome? Geenszins, want dé door de
natuur gewezen aanvalsrichtingen, met
name naar Valmontone, wijzen in noor
delijke richting aan Rome voorbij, ter
wijl bovendien de bergcomplexen, die
de Eeuwige Stad beschermen, vast in
Duitsche hand zijn. Hoe betrekkelijk
dus van beteekenis voor het verloop
van den oorlog, verdient deze strijd in
Italië toch den naam van het militaire
wonder van deze eeuw. indien men in
aanmerking neemt met hoe weinig troe
pen veldmaarschalk Kesselring dezen
aflpewgtjfld vqert
