IK PROEF
KAHREL
EilSSk
Als g een Ioé
koopt
VIRGINIA
m
H-O of
QUAKER
De Nederlandsche Omroep als
volksvriend en volksopvoeder.
KITSCH en KUNST.
Jw pudding
van smaak?
N DE WEEK.
Niemeijer's
Ben Royaards iooneelleider
in Amsterdam.
DE PLOEGER.
Dr Frederik van Eeden
in het dagelijksch leven.
VIRGINIA van.
g te krijgen, die
nig smaakt, hoeft U
K./.F.-pudding te
»re KJ.F.-pudding
roomsmaak naast
of vruchtensmaak.
If door op Uw bon»
adding te koopen.
17» PUDDING
EN VIA
:tberichten.
ICHT ALKMAAR.
ni 1944. Aangevoerd 9
7000 kg. Fabriekskaas
nkaas m/merk f56. Han-
PAARDENMARKT,
SCHAGEN.
itie paardenmarkt ten
Weermacht waren 45
rd, waarvan 27 stuks
eurd; 18 paarden kon*
aar den eigenaar terug*
niet opgekomen en:
g genomen,
werden getaxeerd tot
>UWPRODUCTEN. s
;en in het stelsel van.
I'gE. 8 Juni. - In eert
leeling. elder^ in dit
n worden voot de lana-
grijke mededeelingen?
jzi gingen in het stelsel'
van -akkerbouwproduct
van de oliehoudende!
?n en dp peulvruchten^
appelen is het inleve—
irzien, doch voor dezei
icten zal de regeling
end worden gemaakt.-
grootste belang dat bè—
nauwkeurig studie ma-
blicatie.
SPIRANTENDAG.
dag van de afdeeling N.-'
n N.V.B., welke morgen
worden gehouden, is uit-
tweeöe helft van Augus-»
,EN IN ALKMAAR.
he krachtsportvereeniging
agmiddag in den Muziek-
strijden en zij heeft voor
?ezor-gd voor een uitstè-
ia. Immers, niet alleen
itelpartijen op het pro
ven ze even weer: El der-
in Ned.) tegen Schoen
nnekes (kamp. v. Ned.)
imp. '43). Minneboo (Be-
Beersen (Alkmaar), Groot
ïpioen van Ned.) tegen,
irmerever en Melgers (2e
,p.) tegen Arts (3e in d©
ar bovendien zullen ver-
-ten het gewichtsheffen
HJt zijn Jansen (Dellt),
1 1944, Beuker (Amste-
kamp van Ned., Slinger-
In de nat. kamp. en,
;rdam).
igen zullen In een korte
het worstelen als het
uiteenzetten, zoodat het
gelegenheid is, om wat
i van de krachtsportbe-
:er F. Schouten met Roos
demonstratie geven van
ïomeinsch worstelen en
n Halter-Ieden voor een
ie hoogrek en brug zor-
ik voor de meer en meer
tde acrobatiek.
n beginnen om half drie.-
'UZZLE.
rste Juni-opgave.
E BEROEPEN?
orletters der namen 3
oals Dinsdag aangegeven)
zes bedoelde beroepen!
brickschef, 2. Melkcon-
nregisseur, 4. Sluiswach-
nffenhandelaur, 6. Piano»
gemakkelijke puzzle, die
geroutineerde oplossera
roote moeilijkheden op»
Nieuwe Opgave. 1
der Juni-serie.)
ELK DER VRIENDEN?
en ontmoeten elkaar en
lesprek zegt A tegen B:
jaar? Juist, zegt
r zal driemaal mijn leef-
ial jouw leeftijd samen
D zegt A. en over 8 jaar
nijn leeftijd viermaal
samen 283 jaar zijn.
A. en B. op het oogen»
(2 punten) tot uiterlijk
i 12 uur aan het Bureau
onder motto: „Puzzle-
VIRUBRIEK.
robleem 1851 (a en W,
>rige rubriek.
ird. Zw. 11 sch. op: 8. 9,
19 23, 27, 34. 35. Wit 111
32 37, 38. 43, 44, 46, 47>
37—31 (zw. 27 X 36). 2.
X 40). 3. 47-42 (zw.
12—38 (zw. 32 x 43). 5.
35 x 24), 6. 46—41 J2V';
-45 (zw., 47 x 29) 8. 45 X 5.
rd. Zw, 9 sch. op: 81. sj,
S3. 54. 31. Wit 8 sch op:
33 22, 23, 12. Opl. 1.
li X 12), 2. 33-43 (zw.
I x 22 (zw. 12 x 61).
S x 64), 5. 44 x 82.
i. op: 2. 3, 4, 7, 9, 12. lS
II 22, 23. Wit 14 sch. op.
3. 34, 36, 38, 39, 42, 43, 48.
jeelt: 1. 3024 2. 39 3
13 x 11. 5. 38 x 7 en
zetten nu wit). Men 8a
h op: 10. 13, 14, 23, 24, SOL
25 34, 38, 39. 42 44. Zwart
vervolg was: 24—29. wi
35? wit 34—40. zw. 35 X 34,
29 x 20, wit 38 x 9, zw.
x 51
g voor deze week:
1852 van A. Polman.
rd3. 9, 12. 13. 14. 19. 30. 32.
op: 15, 23. 24, 28, 35. 37,
"r<73. 61. 62. 63. 64. 52.
)P: 54 43, 32, 33, 21.- zz'
;eldt: Wit speelt en wfn'-
lende rubriek.
jDER ONTRUIMD IJ -'*
SVAAR GERINGER.
T HOEKEN EN MURh
ZIJN.
Een VIVO-kruidenier zet
steeds alte zeilen bij, om
II In dezen tijd een goede
gezinsvoeding mogelijk
te maken!
LEVENSMIDDELEN-WIKKELS
KOFFIESURROGAAT VAN
ALKMAAR
•B de Waag, die tjji
onverbrekelijk net el
kaar verbond»» ea
zonder elkaar ondenk"
baar. Evenmin ali de
Nederlander zonder z$a
dagelijks ch kopje
troost, waarvan hg
ook nfi nog genieten
kan, dank zjj
koffiesurrogaat
PALM
.óeiMJ" p",!er
E«rt P F
met het Oorlogsgevaar*-
JPt V. -A"*" 'TftJI
Daar fcomc bet op neer* fo<fied>
men nalaat in dezen oorlogstijd
een molestverzekering te dui
ten. Het is een „gok" en de
„inzet* daarbij is dikwijls
bet gcheele tardsche bezie
van den speler. Gij zijt gee a
speler! Verzeker daarom
zonder uitstel Uw bezit
v tegea oorlogsschade.
Onder!.
NederlandscU
Moleatvwrakerlng Mij.
J<an4 4'tfam, Kelzersgr. 399, Tel. 30315
R.Heeft het zin, thans over de ver
houding Omroep en Volk, over een
©ogenschijnlijk thans zoo op den achter
grond" staand begrip als „Cultuur" te
spreken? Heeft het zin, thans te verwij
len bij wat de groote geesten op muzi
kaal en letterkundig gebied ons te zeg
gen hebben; stil te staan bij, den ster
kenden, stimuleerenden invloed, welke
van hun graotsche en sprankelende wer
ken kan uitgaan? Werken, wier klank
en woordrijkdom de Nederlandsche Om
roep ook nu nog, voor grooter audito
rium dan wie en waar ook mogelijk is,
lederen dag uitzendt?
Heeft het zin, nu, nu slechts voor ruim
een derde van het oorspronkelijke aantal
luisteraars een direct contact met den
Omroep via den luidspreker mogelijk is
en bij de anderen het verdriet om het
verlies van hun trouwé huisgenoot het
radio-toestel" nog niet geheel gestild is,
ons bezig te houden met den Omroep als
volksvriend? Een vriend, die Juist nü
ons Volk op de hoogte zou kunnen hou
den van wat de ontladingen van mili
taire krachten tot resultaat hebberi?ïen
volksvriend, die de spanning van het
Qogenblik, welke leder menschenkind on
dergaaf, zou weten te ontspannen door
een gepast luchtigen toon in lied en
muziek een tot verstilden glimlach en
innerlijk evenwicht leidend warm, men-
schelijk woord?
Ja,, heeft het zin, nu de gedachten te
wijden aan en feiten te stellen over dè
taak, welke de Nederlandsche Omroep
niet alleen als volks vriend. maar
ook als volks opvoeder heeft?
^Zeer natuurlijk is de reactie van dui
zenden, die de vraag naar den zin van
vele dingen, die bulten de eigen directe
waarneembaarheid en belangensfeer
plaatsvinden, ontkennend.
Zeer begrijpelijk is het. wanneer hon-<-
derden de hierboven gestelde vragen met
betrekking tot ,,de radio" met een schou
derophalen voorbij zouden gaan, omdat
zij „toch niet kunnen luisteren".
Wat het luisteren betreft: goede buren
en burendienst is het, dat bewoners van
huizen waar radio-aansluitinf? bestaat,
buurtgenooten inlichten over de belang
rijke dingen, die op korteren termijn
dan via het Dagblad mogelijk is vla
den Omroep aan de burgerij moeten
worden medegedeeld.
En in ontwikkeling Is het eebrnik. dai
kennissen en vrienden uit één buurt, bij
een centrale-bezitter samenkomen om de
belangrijke programma's te beluisteren.
Ruimer kan de praktijk van he^ luiste
ren naar de nieuws-, ontsoannings- en
cultuurbron, welk© de Omroep is. op het
oogenblik niet liggen. Waar ciifers een
taal kunnen sprek»n. daar zwijgen ze
niet. Het aantal centree-a an «luitlrtgen
dat langzaam maar zeker stijgt kan
met de nog aanwezige toestellen ttïffls
op ongeveer ,600000 worden geschat.
Het gemiddelde Nederlandsche gezin
overeenkomstig statistische gegevens op
vier personen stellend en er daarbij van
uitgaand, dat per 2 gezinnen gemiddeld
5 personen den leeftijd hébben om te
kunnen luisteren, beteekent dit. dat nog
steeds l.500.000 Nederlanders direct naar
den Nederlandschen Omroep kunnen
luisteren. Maar de werkelijke actie-ra
dius" van den Omroep is grooter; door
het meeluisteren en het doorgeven van
nieuwsberichten en meeningen over uit
zendingen blllft voor een beLangriik deel
van ons Volk de inhoud en Ie strekking
van de Omroep-uitzendingfn niet ver
borgen. Wie gemeend zou hebben dat
door het wegvallen van een groot deel
van de luistërmogeliikheid ons volk zou
vervreemden van zijn Nederlandschen
Omroep, heeft zich vergist.
De invloed van de radio.
En des te sterker spreekt dit, naar
mate men duidelijker leert zien dat de
feitelijke doorwerking van de stem van
den Omroep zeer dJep Is, dat de directe
èn indirecte invloed van ,,de radio" in
het algemeen en van den Nederland
schen Omroep in het bijzonder, op ons
volk zóó groot is, dat zij den invloed
van elk ander verspreidingsorgaan verre
te boven gaat.
Een invloed, dien alle Nederlanders.
ook z!ii die niét In het bezit Van een
In de plaats van Cor van der ï.ugt-
Melsert, die. naar wij reeds gameid
hebben, met .ingang van 1 Aug. a s als
intendant van^ den hoofdstedelijken
stadsschouwburg .zal aftreden, is tot
artistiek leider benoemd de heer Ben
Kovaards,
De nieuwe functionaris is door vele
en hechte banden apn het Nederlandsch
tooneelleven verbonden. Zi.in vader
dr Willem Royaards, die een goede
tien jaar geleden in het buitenland
overleef, was geruimen "tijd d e Ne
derlandsche regisseur van grooten stijl
Zijn Shakespeare-voorstellingen o.a-
worden nóg heden ten dage met eere
en bewondering genoemd. Hoewel de
groote kracht van dr Rovaards on het
gebied van de regie lag, heeft hij
toch ook als acteur en vooral in ka-
rakter- en costuumrollen opmerke
lijke creaties ten tooneele gebracht. De
moeder van Ben Rovaards, mevrouw
Jacqueline RoyaardsSandberg, maak
te vooral naam als de vertolkster van
d'e Badeloch-figuur uit Vonders Gijs-
brecht' van Aemstel, waarin zij voofal
op" het declamatorisch element den
nadruk legde. Ben Royaards trad in he*
huwelijk met de Nederlandsche actrice
Georgette Hagedoorn, die reeds op de
Amsterdamsche Tooneelschool een ta
lentvolle en veelbelovande leerlinge'
was. Zij heeft echter weinig de gele
genheid gehad in Nederland op te
treden. Dit was dan ook mede één der
redenen, dat Royaards en zijn jonge
vrouw besloten naar België te trekken
waar, onder Joris Diels, de 'Koninklijke
Schouwburg te Antwerpen hun bet,ere
-kansen bood. Het noodgedwongen ver
trek van het echtpaar Royaards—
Hagedoorn naar den vreemde was ken
schetsend voor den toestand van ver
val, waarin het Nederlandsch tooneel
destijds verkeerde.
Wat zal thans de taak van Ben Roy
aards worden? Hij heeft niet den titel
van intendant van den stadsschouw
burg, dien zijn voorganger had; hij is
artistiek leider. In feite
blijken echter beide benamingen het
zelfde begrip te dekken. Financieele
verantwoordelijkheid zal Ben Royaards
- «n dit is uiteraard zeer gelukkig
niet behoeven te dragen. Hij kan zich
onbelast met problemen van geldelij-
ken aard, rustig aan zijn kunstzinnige
bedoelingen wijden. Zijn voornaamste
arbeid zal bestaan in het uitkiezen van
de te spelen' stukken en het aanwijzen
van de regisseurs.
Ben Royaards staaf op het van
vele zijden reeds jaren verdedigde
standpunt, dat de regisseur van een
stuk zoo min mogelijk zelf moet optre
den. Natuurlijk zal niet altijd aan dien
gulden regel vastgehouden kunnen
worden. En Ben Royaards kondigt zelf
reeds de uitzondering aan, wanneer
hij vertelt, dat hij voornemens is een
geheel nieuwe opvoering van Gijsbrecht
van Aemstel te brengen, waarin hijzelf
de hoofdrol zal spelen. Voorts is hij
voornemens Shakespeare, Goethe en
Vondel te gaan spelen, en ronduit ver
klaart hij, dat het zijn streVeu is ook
oe jeugd een behoorlijke kans op de
I planken te gevert.
H. P. VAN DEN XAItD^Eg,
aansluiting zjjn, b»v. kunnen vaststel
len, als ztJ alch realiseeren, dat vrijwel
iedereen b.v. precies weet wat voor be
langrijke dingen de radio gezegd heeft
over den stand der oorlogvoering, ter
wijl van diezelfde „iedereen" slechts
een deel naar den Omroep kan luiste
ren. Ook de algemeeiie bekendheid van
melodieën, zangers en persoonlijkhe
den, die alleen via de radio be
kendheid verworven kunnen hebben,
spreken boekdeèlen over den werkeiU-
ken invloed van den In zijn mogelijk
heden thans zoo beperkten omroep op
het volk.
Om nog niet te spreken over de be
langrijke bijdrage, die 'de radio levert
tot het vormen van het volksoordeel
over de groote vraagstukken van den
dag. Aan het einde van dezen oorlog zal
de volledige bijdrage van de radio tot
het eindresultaat van den oorlog eerst
in vollen omvang bekend en.... gewaar
deerd worden.
Maar slechts In de laatste plaats zijn
het deze feiten, die een duidelijk
„ja!" rechtvaardigen op de vraag, of het
zin heeft ons juist nü bezig te houden
met den Nederlandschen Omroep als
volksvriend en volksopvoeder.
Temidden van de gigantische worste
ling der militaire grootmachten der we
reld vindt nog een andere, niet minder
geweldige worsteling plaats. Het is de
worsteling In hart en geest van iederen
Nederlander, ja van iedereen, die uit
eindelijk Europa zijn moederland kan
noemen. Ongekende millioenen behooren
hiertoe. Iedere blanke, hier in Europa
en In Amerika, in Australië en ih het
Oosten, aan Noord- en Zuidpool waar
ook blanken leven en strijden zij heb
ben, vaak door verre voorouders, het
avondland Europa als moederland als
gebied waaruit hun bloed stamt.
Onweerstaanbaar zal zich in de harten
van al die millioenen de niet loslatende
vraag nestelen naar het „waarom" van
dezen in wezen waarzinnigén oorlog,
\Vaarin het meest waanzinnige is, dat het
nu juist de hoofdzakelijk uit menschen
van uiteindelijk Europeesche afkomst
gevormde Engelsche en Amerika ansche
legers zijn, die dit oorspronkelijke moe
derland trachten te vernietigen, terwij]
in het Oosten een aan ons vreemde
Aziatische macht, met haar uit diepe oer-
gebieden samengetrokken millioenen-le-
gerscharen, dit Europa aan den anderen
kant onder den voet dreigt te loopen.
„Is dit nu een probleem, dat past in
de beschouwing over den Omroep?", zal
menig lezer vragen.
Ja! Dit is een probleem, dat wezen
lijk in een Omroepbeschouwing past.
Want waar het 'besef van het onwe
zenlijke van den oorlog in het Westen
doordringt en het gevaar van het Oos
ten herkend wordt, daar groeit na
tuurlijkerwijze het besef van en de
waardeering voer het eigene. Het na
tuurlijke instinct tot zelfbehoud dringt
door en doet de lang met het stof der
onachtzaamheid bedekte waarden van
óns eigen wezen zien in den glans van
het 'dierbare, het onvervangbare, het
levensnoodzakelijke. De hunkering naar
de zelfherkenning, naar het zichzelf
Worden, is de basis waarop de taak
van den Nederlandschen Omroer» als
vriend en opvoeder van het Neder
landsche volk rust.
Ömroep-taak.
Ons volk vóór te gaan in de herken
ning van het eigene, het inzicht te ge
ven in de waarden, die ons heilig zijn,
omdat zij onzen levenszin en levensmo
gelijkheid bepalen, is de opgave welke
do Nederlandsche Omroep te vervullen
heeft.
Talloos zijn de wijzen, waarop de Om
roep in dezen geest zijn taak volbrengt.
Bekend is bijvoorbeeld in ons volk het
gebrek aan muzische opvoeding, welke
tot resultaat heeft, dat té -(ceel menschen
een zekeren „angst" bezitten voor de
klassieke, in den volksmond „zwaar" ge
noemde muziek. Het is zeker niet in de
laatste plaats de verdienste van den Ne
derlandschen Omroep, dat thans een
merkbare kentering Intreedt. Anderzijds
is het streven, de in ontaarde vormen
geraakte vermaaks- en ontspahningsmu-
ziek weer in natuurlijker, bij onzen
aard en aanleg passende, banen terug te
leiden, een algemeen bekende activiteit
van den Omroep. Een ook buiten de di
recte luis^eraarskringen bekend gewor
den serie uitzendingen (waar binnenkort
de 100ste van gegeven yordtN zijn de
uitzendingen „Nederlanrisfche Volksklan
ken".
In deze uitzendingen die overal
slechts instemming verwerven en waar
bij de luisterdichtheid recordhoogten be
reikt is het streven naar het terug
leiden van den volkssmaak tot het
eieene zeer conseauent waar te nemen.
Ook met de uitzendingen 'onder den
titel „Het jonge Kvt" 1s bewust den
weg ingeslagen, welke leidt tot verhef
fing van het smaakaevoel van onze
jeugd boven het niveau, waarop het zich
vóór dezen oorlog bevond.
Talloos .zijn de -\tastbare bewijzen van
de resultaten van het opbouwende
cultuurwerk, dat de Omroep doet. Nog
een enkel vootbeeld: ieder kent het
beruchte lieg ..Ouwe Taaie".
Een dergelijk onzinnig, inhoudloos
deuntje zou in de jaren vóór den oor
log zonder slag of stoot, zonder een?-
gen weerstand van het volk uit. zijn
„zegetocht" door steden, en dorpen ge
maakt hebben.' Maar het Is mede een
gevolg van de muzische opvoeding van
den Omroep. dat deze „zegetocht"
overal hindernissen vond en nu reeds
is „doodgeloopen". De grootste er»
belangrijkste hindernis lag in het
hart van -het volk zélf dat instinctief
voelt, dat een dergeliik „lied" ons
volk niet waardig is. omdat het In zijp
wezen nog steeds het sterke en hoop
gevende bewustzijn van innerlijke
grootheid voelt.
Éénmaal zal deze oorlog voorbij zijn
Dan zal geheel Europa pn dus ook ons
land öf ondergaan in een totalen
chaos, öf het zal zieh. na zich oo den
rand van den afgrond bezonnen te heb
ben, ln een trotsche zelfherkenning op
heffen en zijn waarde als cultuurcen
trum der wereld op Indrukwekkende
wijze bevestigen.
Overal in Europa staan radiozenders.
Ieder van hen vertolkt de stem van het
eigen volk. Éénmaal zal het, naar wij
vertrouwen, zoover zijn, dat hun samen
klank een machtige, sterke symphonie
van levenswil en levensdurf aan de we
reld zal deen hooren. Een symphonie,
opklinkend uit de dan tezamen ge
brachte volken, die elkaar In den bitter-
sten nood van den strijd om het zijn of
niet-zijm gevonden hebben en met el
kaar een grootere eenheid zullen schep
pen.
Eén van die radiozenders die van
den Nederlandschen Omroep ver-
soreidt de uit ons volk gegaarde klan
ken.
Radiomenschen 'nijvere, immer be
zige Werkers scheppers op allerlei ge
bied. bewegen zich in een zeer ruim
geestelijk gebied. Hun gezichtseinder is
ruim, reikt ver in de toekomst. En in
die toekomst zien zij hun volk voort
gaan op den weg van zijn geschiedenis.
Zij zien hét als hoogwaardig volk ver
der groeien, verlost van alle leegheid en
franje, welke het zoolang ontsierd heeft.
De taak van deze menschen? die als
arbeidsgemeenschap den Nederlandschen
Omroep vormen, is, zwaar. Maar Juist nü
zijn zij zich meer dan ooit bewust van
hun grootsche opgave. En daarom kan
gezegd worden, dat het zin heeft om
thans stil te staan bij het werk van den
Nederlandschen Omroep Een werk dat
hem onzen Nederlandschen Omroep
eenmaal door hét gansche volk zal doen
erkend worden als volksvriend en volks
opvoeder.
door A. Roland Holst.
Ik vraag geen (fbgst; ik heb geen
schuren,
ik sta in uwen dienst zonder bezit.
Maar ik ben rijk in dit:
dat ik den ploeg van uw woord mag
besturen,
en dat gij mij hebt toegewezen
dit afgelegen land en deze
hooge landouwen, waar als in het
uur
der schafte bij de paarden van mijn wil
ik leun vermoeid en stil
de zee mij zichtbaar is zoover ik tuur.
Tk vraag maar een ding: kracht
te dulden dit besef dat ik geboren ben
in 't najaar van een wereld
en daarin sterven moet.
Gij weet hoe. als de ritselende klacht
van die voorbije schoonheid mii
omdwerelt,
weemoed mif talmen doet
tot ik welhaast voor u verloren ben.
Ik zal de halmen niet meer zien
noch binden ooit de volle schoven,
maar doe mij in den oogst geloven
waarvoor ik dien
Opdat, nog In dë laatste voor,
ik weter» mag dat mij uw doel verkoor
te zijn een ernstig ploeger op de
landen
van een te/Worden schoonheid:
eenzaam tegen
der eigen liefde dalend avondrood
die ziet beneden aan den sprong der
wegen
de hoeve van zijn deemoed, en het
branden
der zachte lamp van een gelaten dood.
Uit Voorbij de wegen".
door
DIRK KLOMP.
Wat is kitsch? Deze vraag Wordt thans,
nu ons volk weer in breede lhgèn belang
stelling voor kunst toont, zeker wel door
velen gesteld.
In het algemeen zal men op deze vraag
ten antwoord krijgen, dat kitsch gelijk is.
aan ersatz en dus geen kunst, want
kunst komt van kunnen: levend zijn. Een
geestig man, diemen eens een definitie
vroeg van kunst, antwoordde: „Kunst is
wat je niet kunt, want als je iets kunt
is het geen kunst meer."
Hoewel er inbeide antwoorden 'een
kern van waarheid ligt. komt men er
toch niet verder mee en dit is wel even
zeer het geval mét de definitie: „Kunst
ist was die groszen Künstler machen" al
valt tegen de juistheid daarvan niets in
te brengen.
Kitsch nu heeft in ieder geval niet met
de kunst gemeen, dat het uit den inner
lijk en drang om te schennen vervaardigd
is. Magr aangezien he4 zich aan de massa
voordoet als kunst is het voor vélen
moeilijk kitsch van kunst te onderschei
den,
Door alle tijden heen is gebleken, dat
slechts een deè1 der mensehheid ontvan
kelijk is voor kunst. Slechts zij die de
verschijning van de kunst als iets eigens,
iets ongemeen"! in het leven aanvaarden,
zijn toegankelijk voor kunst. Het begril-
oen van kunst gaat minder langs den ln-
tellectueelen weg van het denken dan
wel langs den emotioneelen weg van het
gevoel.
De kunst is meer dan dé bewerkte ma
terie De bewerkte materie is nas kunst
als de bewerker van het levenTooze ding
iets van zijn eigen leven heeft kunnen
geven. Kunst is ook afhankelijk van den
algemeenen maatschappelijken bloei.
Radio en Film.
Ons leven is voor een eroot gedeelte
met kitsch gevuld. De radio neemt een
belangrijke nlaats in, voldoet in hooge
mate als uitzender van mededeelingen.
doch wie bekend is met de muze der
muziek weet, dat op dit terrein de radio
slechts ersatz is, al was het alleen maar
nmdat men bij het uitzenden van een
concert door de radio de bindende kracht
mist, dl© uitgaat van het tezamen komen
in de concertzaal.
Tn de middeleeuwen betond een syn
these tusschen de groote bindingen in de
samenleving; Godsdienst. Economie en
Staatkunde. Daardooi; hadden de men
schen toen begrip van stiil en was het
handwerk, dat toen gemaakt werd, goed
In onzen tijd is dit verloren gegaan. De
film, do radio en do persen (voor het
drukken van een nummer van een Ame-
rikaansch Zondagsblad, dat na een week
waardeloos wordt weggeworpen, moet
een bosch van 30 H.A. gekapt worden
om voor het drukken voor zoo'n blad het
benoodigde papier te verschaffen) brach
ten een sensatie, die de spankracht van
den -geest te boven gaat. Het behoeft dus
geen verwondering te wekken, dat de
groote massa niet in staat is kitsch van
kunst te onderscheiden. De tijd om in
stilte eigen ziel te beluisteren en de na
tuur te leeren verstaan, onibreekt door
de sensatiebevrediging te eenen male
en wanneer er nog eens een enkele maal
een boek ter hand genomen wordt, dan
wordt er naar een of ander prul gegre
pen.- dat slechts uit winstbejag werd ge
drukt in plaats van naar een werk,
waardoor men het rhythm© van de taal
kan leeren verstaan.
Massa en Kunst.
Het Is vaak beschamend met hoeveel
gemak de massa w.o. ook de weten
schappelijk gevormden over kunst oor
deelt, eenvoudig, omdat ze niet wenscht
te erkennen, geen gevoel voor een werk
van kunst te bezitten. Voor een groot
deel is dat- het gevolg van het feit, dat
wij te veel naar het koele verstand zijn
opgevoec^ ten daardoor niet begrijpen, dat
in den kunstenaar kwaliteiten van hooger
orde aanwezig zijn, die zijn werk bè-
heerschen.
Een lichtpunt is, dat vele eenvoudigen
uit ons volk toegankelijk blijven voor
het werk van de scheppende kunstenaars
en tot de erkenning komen van het
groote verschil tusschen kunst, het pro
duct der gevoelsfeer en het product der
techniek, het voortbrengsel der denk
sfeer, om over kitsch maar te zwijgen.
Want het product der techniek, dat; zijn
glorie ontleent aan het momeaji waarop
het aan de tijdelijkheid wordt geschon
ken om die reeds weer bij de verschijning
van het volgende verbeterde product te
verliezen, is nog gèen kitsch, maar kan
voor een korte stonde zijn schoonheid
uitstralen. Men denke .maar eens aan een
nieuwe auto*"die reeds na een paar jaar
door de verschijning van volmaakter wa
gens haar schoonheid heeft ingeboet.
Kitsch nu is niets, omdat het bedrie-
gelijk op kunst poogt te gelijken en de
ziel van den schenpér mist. Wij Wezen
in een vorig artikel reeds on het gevaar,
dat thans door de gemakkelijke verkoop
baarheid dreigt, waardoor "zelfs Tcunste-
naars. in staat om goed werk te maken,
zich laten verleiden tot het vervaardigen
van zielloozè „verkoooertjes,"
Wanneer wil bedenken hoe groot de
strijd in het leven voor den kunstenaar
is. dan hebben wil zelfs niet het recht
hem daarover hard te vallen, maar die
nen wii tot het besef "te komen, dat de
samenleving aan den kunstenaar meer
verschuldigd is dan ze hem tot nog toe
bood. Een volk toch leeft door zijn kun
stenaars voort en re°ds daardoor dienen
zij de gemeenscha© Het is dan ook ver
blijdend dat steeds weer uit ons volk de
ionce kunstenaars naar voren komen,
bezield met een machtige drift uit hun
ziel el even en een energieke overtuigings
kracht om de in hen sluimerende gave
in ©en daad om te zetten en het gansche
leven in hun werk- te weerspiegelen.
Ons volk heeft, aan ziin kunstenaars
veel goed te maken en daarom, moeten
wii hen om hun talenten peren en hen
zeker- niet, omdat zij vaak voor hun
kunst hongeren, geringschatten.
Lodewijfe van Deijssel schrijft
in „Öe Gids" zijn herinnerin
gen aan den dichter-prozaïst
In het Juni-nummer van „De Gids"
geeft de nestor der Nederlandsche let
terkundigen, Lodewijk van Deijssel, zijn
herinneringen aan wijlelidr. Frederik
van Eeden. Herinneringen is misschien
wat weids gezegd. Want Van Deijssel,
die eenmaal met Kloos. Vérwey en Van
Eeden in innige wapenbroederschap
stormgeloopen heeft tegen de „predi
kantenpoëzie" van vóór 1880, zal stel
lig meer. en wellicht ook gewichtigere,
herinneringen hebben aan Van Eeden
dan die, welke hij ^thans in het genoem
de Gids-nummer gepubliceerd heeft.
Toch werpt Van Deijssel in enkele
regels een merkwaardig, en voor velen
nog onbekend." licht op den idealist van
Walden. Men kent Van Eeden en ik
spreek op het oogenblik zeer huiselijk
uit zijn werk en ook wel van de van
hem bestaande portretten als een ern
stig, een „gerfmpeld" man. Van Deijs
sel verhaalt ons hoe de schéfcper van
den „kleinen Johannes" en het trieste,
maar. melodieuze „Ellen" met zijn licht
grijze zomerpak en d'e bloem in het
knoopsgat „lichtelijk neigend was naar
het dandylike". Hij vertelt, dat Fre
derik van Eeden een man was, niet
alleen in staat tot het schrijven van
gevoelige verzenen wijsgeèrig en we
tenschappelijk proza, maar evenzeer
tot het verrichten van behoorlüke sport
prestaties, hockey, tennis. Voor Van
Eeden begon de dag dikwijls met
zwemmen in de open lucht wat hij
pen tijdlang deed in gezelschap van dr.
Herman Gorter en daarna begaf hij
zich naar Amsterdam, waar hij, teza
men met dr. Van Renterghem, in de
Van Breestaat een kliniek voor ziels
zieken leidde, 's Avonds zat hij te Bus-
\iim aan den maaltijd met logé's en
één-daüs-gasten en bracht verder den
avond tot half tien met hen door;'om
streeks dien tijd trok Van Eeden zich
terug in ziin studeerkamer, nam de pen
op en vervolgde zijn roman of drama
met dezelfde dadelijke gemakkelijk
heid, waarmee men volgens Van
Deiissel even een klein briefje zou
hebben geschreven.
Zooats ik reeds aanduidde, gaat Van
Deiissel niet diep in op de persoonlijk
heid van den waarschijnlijk veelzijdig-
sten auteur, dien wij ooit gehad heb
ben, maar hij onthult hem ons wel ln
enkele zeer menschelijke trekken.
v. d. A.
PROVINCIALE PUBLICATIE VAN HF.V
DEPARTEMENT VAN LANDBOUW EN
VIS S CHEF IJ.
ïnscharïnft runctvee.
De Provinciale Voedstelcommissaris voor
Noord-Holland maakt bekend, dat circa
15 Juni a.s de contróie on het inge-
schaarde rundvee volledig zal 'Plaats vin
den, zoodat een ieder, die geen vergun
ning tot inscharen heeft aangevraagd, in
moellükheden zal geraden. Daarom word*
geadviseerd, dat zij. die eenig rundvee
dus zoowel jongvee, melkvee als .ander
rundvee, al of niet uit het inundatie-ge
bied afkomstig, zonder vergunning bij
derdpn hebben ondergebracht, z'^h on
middellijk tot den Plaafselijken Bureau-
hoüder Wenden, waaronder zij ressortee
ren, om alsnog een zoodanige aanvrage
in te vullen en te onderteekenen. Door
den Plaafseliiken Bureauhouder zal een
ontvangstbewijs worden afgegeven,waar
uit blijkt, dat de goedkeuring op de in-
scharing Is aangevraagd.
INLEVERING ENOTTETEFORMULIEREN
SUIKER.
Detaillisten, die geregeld consumenten
bonnen voor suiker inleveren, dienen bil
de Inlevering in het tijdvak van 12 tot
en met 16 Juni 1944 een ennueteformuHer
MD 283-02 van de distributledlensten in
ontvangst te nemen. Aan de hand van
de aan de achterzijde van bovengenoemd"
formulieren geplaatste toelichting, moeten
de detaillisten deze formulieren invullen
en gelijktijdig met de Inlevering van bon
nen van 19 tot en met 23 Juni 1944 bil d°
distributiediensten inleveren. Onder con
sumentenbonnen worden ook begrepen
rantsoenbonnen en Duitsche bonnen.Da
distributiediensten zullen aan detaillisten,
die verzuimen bedoelde enóueteformulie-
ren in bovengenoemd tijdvak in te leve
ren, geen toewijzingen suiker meer uit
reiken.
OFFICIEEL* PUBLICATIE.
Wijzigingen systeem inneming granen,
zaden, peulvruchten*
Tn het sedert 1939 geldende stelsel van
inlevering yoo$ $9 akkerbouwgewassen
zullen voor den oogst. 1944 eenige wijzi
gingen worden gebracht. De hoofdwiizi-
gineen zijn, dat het zwaartepunt der
controle, dat tot nu toe lag bij het dor-
stehen. zal worden verlegd naar een taxa
tie van den oogst en dat aan <*en telo^
meer belang wordt gegevten om arn de
uitvoering dter maatregelen ziin algehee-
le medewerking te geven De groenen
waarover deze mededeeUng handelt, z.iin'
Groep 1: oliehoudende zaden: groen
2: tarwe, rogge, erwten: groten 3: gerst
havei1, veldboonen: groen 4: stamb^onen
Later zal een medpde^iinc verschijnen
over de regeling voor aardanpeien.
Plaat^cliike deskundigen uit - de distric
ten zullen de bedrijven, óf in hun ge
heel, soms ook voor elk. gewas a^zonder-
lük, 1n klassen Indeelen. Hierbij wordt
rekening gehouden met d° bodemkwali
teit, verhouding tuscr-hen kadastrale en
gemeten maat, stand van Ho epwicm
e.d. Zoodra, ongeveer ten tilde van het
oogsten, is vastgesteld hoe hoog in een
•benaald gebied de normale opbrengsten
zullen liggen, zal voor de klasse waarin
de gemiddelde bedrijven worden ge
plaatst (klasse 10). in kilogrammen per
ba. een hoeveelheid worden bepaald, -die
de teler tenminste zal moeten leverten
Voor de hoogere en lagpre klassen zul
len deze hoeveelheden oer klasse inn kg
hooger of lager worden gesteld Nadat
de Massificatie aan den feinr isr bekend
gemaakt, zal dez.è na vergelijking met d°
bedrijven uit zün district hiertegen in
beroép kunnen komen, waarvoor formu
lieren bil den P.B.H zullen zijn te ver
krijgen. De herklasslficatie kan worden
gevraagd van de gewassen van groep 1
en'of van die van groepen 2. 3 en 4 sa
men» De kosten hieraan verbonzün
f 10 Per ha. of gedeelten van een ha, be-
teeld met gewassen uit de groep of groe
pen. waarvoor bet beroep is aangevragd.
Dit bedrag wordt gerestitueerd Indien
de teler in het geliik wordt gesteld. In
dien het bedrijf méér opbrengst dan de
vastgestelde minimumhoeveelheden. zal
de teler van dit meerdere de helft mogen
behouden en voor zijn huisgenooten, zijn
arbeiders en zijn bedrijf mogen gebrui
ken Voor de 'gewassen van groep 1 geldt
de bepaling, dat de geheele gedorschte
hoeveelheid moet worden ingeleverd-
Voor de helft van het boven het mini
mum geleverde ontvangt, de teler bonnen
voor geraffineerde spijsolie terug. Als 'n
teler bii een benaald product niet aan
zijn verplichting kan voldoen, zal hij van
een ander product uit dezelfde green het
ontbrekende kwantum mogen bijleve
ren Deze verwisseling Is toegestaan voor
ten hoogste 1'5 deel. De gewassen van
groep 2. 3 en 4 mogen met toestemming
van den Plaateelijken Püireauhouder ook
onderling worden geruild, eveneens voor*
ten hoogste Bij deze laatste verwis-'
sellng staat ion kg. product van groen 2'
gelijk met 125 kg. van groep 3 en 80 kg
van groen 4.
BH de Massificatie Is 't natuurlijk niet
mogeHik. alles tot de laatste kiloSram
nauwkeurig te ramen. Het is zeer Wel
mogeliik. dat het eene product iets te
hoog. het andere le.ts te laag is gewaar
deerd Doordat men echter in beperkte
mate het ^ene product door een ander
mag vervangen, is deze moeilijkheid
oraetisch voorkomen. De in te leveren
producten moeten marktschnon en droog
zijn. Eventueel© onreinheden, evenals
vocht boven 18°/o worden in mindering
gebracht. Zooals gebruikelijk worden de
kosten van schoon en en drogen den te
ler in rpkening gebracht. Wanneer een
teler uiteindelijk niet ten volle aan zijn
verplichtingen voldoet, worden hem auto
matisch en zonder vorm van proces ver
schillende gunsten onthouden. De voor
naamste zijn wel:
1. de vergunning tot hulsslachting
wordt niet Uitgereikt (in het algemeen
zal men deze vergunning pas kunnen
krijgen, nadat de teler zijn minimum te
leveren hoeveelheden heeft ingeleverd):
2. het houden van kippen wordt ver
boden. 3. Alle producten moeten geheel
worden ingeleverd, ook de nog aanwe-
zoige hoeveelheden voor zelfverzorgïng
wat betreft granen, zaden en peulvruch
ten, alsmede de restanten van de tejers-
Maak er een
Zei! labak geplant? Behandel
Uw tabak met de origineele
Ten Have's Virginia-saus I
Per pakje, met gebruiksaan
wijzing, 20 ct (Voldoende
voor 250 Gr. tabak). Ook
geschikt voor Beka shag.
TABAKS AUS
Aüoen verkrijgbaar bij den winkelier.^
Fa. K. TEN HAVE I
TABAKSKERVERIJ SINDS 1828
kunt U vooraf den Inhoud keuren.
Bij verpakte levensmiddelen kunC
U vooraf niets keuren. Let dam
op den naam W. A. SCKOLTEN*
Een kwaliteitsgarantie. Voorko
mend o.a. op W. A. SCHOLTEN'3
Albumona, Bularoma, Transpa»
ranta, Sago en verpakt Aardap»
pelmeel. i
Geef uw groeiende
kinderen voor extra
energie het voed
zame, smakelijk»
VRAAG UW WINKELIER
premies. 4. Alle andere premies worden
ingehouden. Dit laatste houdt in, dat bij
voorbeeld de teler, die 'niet voldoende
oliezaad inlevert, geen oliepremie ont
vangt en ook voor zijn arbeiders geen
olie zal krijgen toegewezen. Eveneens
ontvangt men dan bijv. noch voor zich
zelf, noch Voor zijn arbeiders suiker
premies, linnenpremie e.d.
Onverminderd de inhouding dezer gun
sten zal tegen den teler, die zelfs de
minimum te leveren hoeveelheid niet
heeft kunnen verantwoorden èen proces
verbaal worden opgemaakt. Heeft echter
de teler in het desbetreffende oogstjaar
een overtreding begaan, die direct of in
direct in verband staat met de inlevering
van opgstproducten (valsche opgave bij
inventarisatie, frauduleus vervoer,' frau
duleus dorschen ,e.d.) waarvoor hij op
normale wilze door den tuchtrechter is
veroordeeld en levert hij minder in dan
de minimum vastgestelde Hoeveelheid,
dan wordt hij voor dit laatste niet door
den tuchtrechter berecht, doch krijgt hij
een zeer hoogè automatische boete op
gelegd, waartegen geen beroep meer mo
gelijk Is.
Door dezen maatregel wordt beoogd te
bereiken, dat eenerzijds dè telers, die
zeer goed Inleveren, méér dan tot nu toe
op hun bedrijf kunnen behouden, ter
wijl anderzijds degenen, die öf een abnor
maal slechte productie hebben, öf op Il
legale wijze een gedeelte van het geprodu
ceerde aan de inlevering trachten te ont
trekken, door het Inhouden van vrijwel
alle gunsten met daarnaast öf een tucht
rechtelijke verklaring óf een automati
sche boete, onaangename maatregelen te
gen zich genomen zullen zien.
c
