3fn0C3onben.
BURGERLIJKE STASD DER GEMEENTE TEXEL.
BURGERLIJKE STA.\D DER GEMEENTE WiERIXGBM.
BURGERLIJKE STAND DER GEMEENTE TERSCHELLING.
Deze omstandigheden overkwamen den landverhuizers on
der de verschrikkelijkste vormen aan boord van de Leibnitz.
Gedurende de geheele reis kon geen enkele poort geopend
worden, en in het benedenste gedeelte van het schip, het
welk het tusschendek of ruim wordt genoemd, was volstrekt
geene ventilatie. Het was daar zelfs voor den sterksten
mensch, onmogelijk, op den duur te leven. Ten einde
dit gedeelte voor den ontvangst van passagiers geschikt
te maken, had men eene vloer van planken gelegd over de
onderste balken van het vaartuig. In de nabijheid dezer
sombere verblijfplaats had men eene groote hoeveelheid leder
en wol geborgen, waardoor de onzuiverheid der lucht onuit
staanbaar was geworden. Er was daargeen licht, met uitzonde
ring van het weinige dat door een klein luik van het bovendek
werd aangebragt. Toen het ruim van het schip bij zijne aan
komst kort bij N.York werd geïnspecteerd, was het nog in volle
zee en van alle zijden vrij, en evenwel kon men op twee of
drie voet afstand geene voorwerpen onderscheiden. De ka
pitein verzekerde, dat gedurende de reis in dit ruim lan
taarns waren opgehangen, doch erkende dat zij uithoofde van
de bedorven lucht meestal niet branden konden. Het was
er, als in een kelder met verrotting en peststof gevuld. In deze
verschrikkelijke plaats waren niet minder dan 150 passagiers
gedurende 70 dagen opeengehoopt, want voor de reis van
Hamburg naar New-York werd niet minder tijd vereischt.
Maar de bedorven lucht gedurende dien tijd was nog de
grootste ramp niet. Aan boord van dit verfoeijelijk vaartuig
waren slechts vier privaten, en in het ruim, waarvan wij
hebben gesproken, was er niet één. Verscheidene passagiers
door de koorts en pestlucht aangetast, konden niet naar het
dek klimmen; zoodat de afschuwelijkheden van de eerste helft
der reis niets waren in vergelijking van hetgene nog moest
volgen. De kapitein schijnt niets gedaan te hebben, om
eenige verbetering in dezen toestand te brengen.
Om het lijden der passagiers te volmaken, werden hun
slechts zeer karige rantsoenen levensmiddelen uitgedeeld, en
waren deze daarenboven dikwijls onbruikbaar, ja, zegt men,
somtijds waren die geheel verrot en bedorven. Stellen wij
ons die groote vereeniging van menschen voor in die kleine
ruimte met een weinig water tot hun gebruik, zoo kan men
zich een flaauw denkbeeld vormen, welk lijden deze personen
hebben uitgestaan. Immers elk passagier ontving dagelijks
niet meer dan een halve pint drinkbaar water, en dat wel,
terwijl de hitte in het schip onuitstaanbar was en in plaats
van vleesch, drie malen per week haringen werden rondge
deeld. De boter was bedorven, en men heeft verklaard dat
de boonen en de zuurkool gewoonlijk zoo slecht waren ge
kookt, dat men die over boord wierp.
Met eene verschrikkelijke barbaarscheid werden de zieken
van dezelfde spijzen voorziengeen verschil hoegenaamd in
de voedingsmiddelen tusschen de gezonden en de zieken. Tot
overmaat van ramp, was er geen docter aan boord, en de
medicijnkist reeds na 14 dagen geheel uitgeput. Het kon dus
niet lang duren, dat de dood aanving slagtoffers te maaijen,
vooral toen de vreeselijke cholera onder de ongelukkige
passagiers was uitgebroken. Diegenen welke werden aan
getast kon niets tot herstel of verligting worden toegebragt,
en zij stierven, zoo als het verslag zulks uitdrukt, als scha
pen. Het schijnt ongeloofelijk doch de overlevenden hebben
verzekerd, dat de lijken somwijlen dagen tusschendeks
werden gehoudenjazelfs met ongedierten waren over
dekt alvorens zij aan de zee werden toevertrouwd. De
ziekte breidde zich uit en won meer en meer veld, zoodat
geheele huisgezinnen bezweken. In sommige gevallen stierven
vader en moeder en bleven alzoo hunne kinderen zonder be
scherming achter. Een voorval hetwelk in het rapport werd
medegedeeld, zal ons een denkbeeld kunnen geven van den
toestand dezer landverhuizers bij hunne aankomst. Toen
men aan de weezen vroeg waar hunne ouders waren, wezen
zij op den oceaan en zeiden met tranen in de oogen: »daar
onder." Van 544 passagiers die Hamburg verlieten, is een
vijfde deel ongeveer gestorven. 105 overleden gedurende de
reis en 3 in de haven.
De Leibnitz is naar Hamborg teruggekeerd en zal waarschijn
lijk op dit oogenblik worden aangekondigd als een uitmuntend
zeiler en buitengewoon geschikt tot het vervoer van land
verhuizers ten einde een nieuwe troep emigrantenvol hoop
op fortuin in 't nieuwe werelddeel, te ontvangen. Zeker zullen
velen daarvan weder over boord worden geworpen na weken
lijdensin het afschuwelijk tusschendek te hebben doorgestaan
Moge de bovenstaande geschiedenis thanshoewel ruim
laattot eene leering verstrekkenen in 't vervolg zulk schan
daal worden voorkomen.
De Redactie onderschrijft niet altoos de gevoelens der inzenders.
Mijnheer de Redacteur.
Ik acht mij verpligt en geregtigd u mijn innigsten dank te betuigen, voor
het woord van hulde, bij de vermelding van het onverwacht en treffend
afsterven des heeren M. T. MANDEN, Officier van Gezondheid der 2e klasse
hij Zr. Ms. Zeemagt, aan boord Zr. M. stoomschip Zoutmanin den mor
gen van Vrijdag den 28 Februarij jl.
Van die welverdiende hulde heb ik gezorgd dat een paar exemplaren
zijner zoo zeer bedroefde familiebetrekkingen zijn geworden, die als ik, slechts
noode troost weten te vinden in het oude woordNemo beatus ante mortem,
„niemand is gelukkig voor zijn dood."
Het herdenken van afgestorvenen is eene eere, zoowel als eene vertroos
ting voor de levenden; vooral wanneer het een man geldt, die zoozeer mensch
edel mensch was, als mijn veel betreurde vriend.
Een karakter, dat naar gelang men het langer waarneemt, in degelijkheid
en waardering winteenvoudig en opregtontfankelijk voor de diepst ge
voelde aandoeningen; streng, soms te streng van beginselen, ook in derzelver
naleving; der studie, der natuur- en geueeskundige wetenschappen zich ge
heel toewijdendemensch en geneesheer in de schoonste bcteekenis dezer
woorden; een hart, gloeijeude voor vriendschap en liefde, en bitter beproefd;
een helder oog bij de geheurteuisseu van deu dag een open oor voor alles
wat welluidt; een milde hand overal waar hij gelegenheid vond wel te doen;
zie daar den man dien Zr. Ms. zeemagt verloor, dien der menschelijkheid
ontviel dien de liefde, de vriendschap en de kameraadschap zoo bitter be-
weenen ziedaar het getuigenis dat ik na 16 jaren van intieme bekendheid,
kan eu moet afleggen.
Daarom nogmaals hartelijken dank met de verzekering van hoogachting.
Uw dienstwillige dienaar
VAN OPDÖRP.
Mijnheer de Redacteur
De tooneelvoorstelling door eenige leerlingen der zangten voordeele van
de Bewaarschool alhier over welke voorstelling uw beste vriend van der
Fluit het zoo ongemakkelijk scheen te hebben, heeft gister avond met succes
plaats gehad. Getuigde eene talrijke opkomst van de belangstelling des pu
blieks, de voortreffelijke wijze waarop het programma zoowat betreft de
zaug- als tooneelstukjes, werd uitgevoerd, bewees ten volle hoezeer die be
langstelling door het jeugdig, werkend personeel werd verdiend. Gaarne zou
ik omtrent eenige Nos. in bijzonderheden tredentijdsgebrek echter dwingt
mij te bepalen tot de verklaring „dat de tooneellisten hunne rollen uit
muntend hebben vervuld, dat de zaug voortreffelijk was, en ik bij het hooren
daarvan den wenseh niet kon onderdrukken, dat de harmonie tusschen zekere
Kamer en zekere Regering even schoon mogt zijn als tusschen de verschil
lende partijen onzer departementale Zangschool. Helaas 1 wanneer zal die
wenscli worden vervuld en aan zekere groene tafel een directeur den toon
aangeven waarmede de meerderheid kan instemmen Moge het spoedig zijn
Doch politiek eu kunst hebben in ons gezegend land niets gemeens met
elkander; laat ik mij daarom bij mijn verslag bepalen. De directeur der
Zaugschool .de heer Slangen en zijue leerlingen verdienen allen lof, voor
de moeite en opoffering die zij zich hebben getroost, om, én eene goede
zaak te steunen én eenen genotrijken avond te verschaffen.
Dat ik niet alléén dus oordeel, werd bewezen, toen, aan het einde der
uitvoering, een der aanwezigen het woord nam, en namens of niet namens
de vergadering, dit is mij niet duidelijk gebleken, hulde bragt aan de ver
diensten van den heer S. en zijue leerlingen in eene speech, die, wat uit
gebreidheid aangaat niets te weuscben overliet. De heer S. antwoordde zeer
gepast en werd daarna aangenaam verrast toen een der zangers hem namens
al de leerlingen voor het genoten ouderrigt dankte op eene wijze, die deed
uitkomen hoe weinig woorden het hart behoeft om welsprekend te zijn. Dat
er na afloop der voorstelling Bal, en dat Bal zeer geanimeerd was zal wel
niet behoeven te worden gezegd.
Ik eindig M. d. R. met den hartelijken wensch dat de Departementale
Zangschool steeds moge bloeijen, en door aankweking en verbreiding van
kunstzin krachtig moge medewerken, om Schagens ingezetenen in het alge
meen en de jeugd in het bijzonder de zegeningen der beschaving op den
regtcn prijs te doen schatten.
Schagen, 6 Maart. YERITAS.
Van 27 Feb. 5 Maart 1868.
ONDERTROUWD Abraham Geus, kagchelmaker en Neeltje Molenaar.
Hermau Jacob Keijser, veehouder en Dieuwertje Kooiman. Cornelis
Keijscr, veehouder en Marrctje Leiën.
GETROUWD Pieter Kuiper, zeeman en Gerritje Brouwer.
GEBORENSacom, zoon van Simon Bakker eu Januetje Dogger.
Grietje, dochter van Cornelis de Porto en Trijntje Gieles. Lourens, zoon
van Louwe Halsema en Martje Dijker.
OVERLEDEN Cornelis Pieter Moojen, 16 maanden, zoon van Johan-
nes Gerardus Moojen en Antje Keijzer. Dieuwertje Koorn, 44 jaar, ge
huwd met Klaas Roeper. Jannetje Daalder, 63 jaar, gehuwd met Cor
nelis Pieter Kuiper. Een levenloos aangegeven.
Gedurende de maand Febr. 1868.
ONDERTROUWD: Volkert Koorn en Maartje Bakker. Jan Bakker
en Antje Bakker.
GETROUWD: C. Veerdig en G. de Boer. V. Koorn en M. Bakker.
J. Bakker en A. Bakker.
GEBOREN: Pieter, zoon van J. Dekker en Antje Veerdig. Grietje,
dochter van N. Mulder en Antje Poel. Antje, dochter van Cs. Everts en
Geertje Ruijter. Catharina, dochter van K. Boersen en Johanna Wilhel-
mina Vroone. Sijü Helena, dochter vau E. A. de Lint eu Trijntje Vissers
OVERLEDEN: Geene.
Vau 1 29 Febr. 1868.
ONDERTROUWD: Jacob Jans Schaap, zeeman, 33 jaren en Neeltje Cor
nelis Kooijman 29 jaren. Albert Cornelis Roos, zeeman, 30 jaren en
Neeke Roos, 28 jaren. Jacob Schaap, zeeman, 26 jaren en Neeke Span-
jer, 26 jaren.
GEHUWD: Willem Jortsen Smit en Geertje Pais. Jort Kooijman en
Maamke Roos. Sipke Swart en Trijntje Bakker. Albert Jacobs Grol
en Elisabet Hessels Puijt. Tjaard Ruijg en Japke Rogge. Cornelis
Cornelis Kooijman en Grietje Gaauwes Spanjer. Jacob Jans Schaap en
Neeltje Cornelis Kooijman. Albert Cornelis Roos eu Neeke Roos.
GEBOREN: Arie, zoon van Arie Mink eu Sjoertje Wever. Klaas,
zoon van Cornelis van Keulen en Elisabeth Bierman. Dirkje, dochter
van Thcodorus Rnijgh en Marretje de Vries. Martje, dochter vau Gerrit
Gerrits Luijdenga en Jantje Jacobs Klijn. Barber, dochter van Cornelis
Jans Cupido en Niltje Jemkes Kooijman. Antje, dochter v. Rijnder Rijnders
Buren en Maamke Jans de Boer. Willem Johannes, zoon van Willem
Meijer en Adriana Johanna van 't Zelfde. Klaas, zoon van Andries
Cornelis Bos en Trijntje Jans Lieuwen. Jetske, dochter van Cornelis
Cornelis Ruige en Jetske Mulder.Rijnder, zoon van Jan Rijnderts Spits
en Antje Jans Winter Johannes, zoon van Jan Groendijk en Catharina
Cornelia de Weerd.Grietje, dochter van GerritLeenderts Pais en Trijntje
Jans Limburg. Susanna Maria, dochter van Adriaan van Keulen en
Geurtjen Olthuizen.
OVERLEDEN Neeltje Starrenburg, 26 jaren. Teunis Spits, 3 maanden.
HARKTBEIilGTËN.
PURMERENDE, 3 Maart 1868.
Kleine Kaas, hoogste prijs tot half tweef 28. Redelijke voorraad,
langzaam aan den prijs verkocht.
Aangevoerd 63 stapels Kleine Kaas, 1 Middelbare. Boter van fl.17^ tot
fl.27§ per ned pond. Gemiddeld f 1.22-^ per ned. pond. Aangevoerd 36 Run
deren. Vette Koeijen waren door geringen aanvoer iets beter te plaatsen.
In Melkkoeijen was ook meer leveudigheidde prijzen zijn echter niet
hoog te noemen. Kalfkoeijen voor uitvoer naar Braband enz. zijn niet zoo
vlug meer te plaatsen. 15 Paarden. 57 Vette Kalveren. Prijs van 80 tot
100 et. per ned. pond. Handel stug. 206 Nuchtere Kalveren. Prijs van
f 4 tot 9 per stuk. Handel stug. 16 Vette Varkens. De prijs was van 41
tot 53 ets. per ned. pond. Haudel vlug. 35 Magere Varkens, van f 10 tot
15 en 98 Biggen van f3.50 tot f5.50. Handel matig vlug. 769 Schapen en
Lammeren. In Vette Schapen is geen handel. Dc Overhouders worden tot
