Aan de Staatsbegrooting voor 1869 ten aanzien van Hoofdstuk VI
•^Marine) ootleenen wij nog het volgende
De minister ontwikkelt als zijn stelsel, dat ons zeewezen in hoofdzaak
moet zijd zamengesteld uit gepantserd materieel voor onze kust- en rivier
verdediging en uit een eskader, bestemd om voor de handhaving onzer sou-
vereine regten in Oostindie te waken terwijl alle andere diensten, zooals
het vertoonen van de vlag, de bescherming van groote handelsbelangen, de
oefening van officieren, schepelingen en miliciens, met behulp van dat ma
terieel kunnen geschieden en voor onze W. I. bezittingen slechts een gering
getal stoomvaartuigen van het kleinste charter vereischt worden. Wij zijn
thans zoo goed als in het bezit van 4 ramschepen, waaronder de Prins
Hendriken 3 monitors, en te Amsterdam zijn in aanbouw 1 ramschip en
2 monitors.
De minister acht het raadzaam vooreerst zich te bepalen tot de aanschaf
fing van monitors, vaartuigen, die, even krachtig gewapend, minder blootgesteld
zijn aan het vijandelijk vuur, minder kosten en in ouze zeegaten steeds uitste
kende strijders zullen blijven. Hij heeft mitsdien voor het volgende jaar de
middelen aangevraagd voor den aanbonw van slechts 2 monitors, omdat bij de
waarschijnlijkheid dat bovendien een gepantserd rivier-vaartuig zal kunnen wor
den op stapel gezet, eene ruimere aanvraag de krachten van de productie onzer
pantserinrigting zeker zou te boven gaan en er geen dringende aanleiding
bestaat tot eene snelle aanschaffing van het nog ontbrekende materieel te
besluiten.
Een nieuw ontwerp is in bewerking van een gepantserd rivier-vaartuig,
waarbij de afmetingen van reeds bestaande en bij de Braziliaansche marine
in dienst zijnde vaartuigen, van gelijke soort als wij behoeven, tot grondslag
zijn genomen. Bij een diepgang van 1.5 el, zijn zij 36.5 el lang en 8.5
el breed.
Van het type Iijambi zullen nog 2 schepen worden aangebouwd. Moet
men weder tot den aanbouw van houten schepen overgaan, dan zou men
moeten trachten aan die type verhoogde strijdmiddelen te geven. De ver
wezenlijking dier gedachte schijnt niet onbereikbaar. Maar met 't oog op
de kosten, is het de vraag of het niet doelmatiger zou zijn om, in plaats van
12 schroefstoomschepen le kl., 6 of 7 gepantserde zeeschepeu aan te bou
wen. Niet slechts dat 3 dezer strijders meer afdoende aan hunne bestem
ming kunnen beantwoorden dan 6 üjambis; dat op die wijze onze O. 1.
bezittingen geleidelijk van gepantserd materieel worden voorzien en dat de
ter aflossing bestemde, bijaldien er in oorlogstijd te veel gevaar bestaat om
die derwaarts te bestemmen, op onze kusten gewigtige diensten te kunnen
doen, maar zij eischen slechts de helft van de bemanning die de Ljamlis
vorderen. De normale getal sterkte zou dan met plus minus 600 koppen
worden verminderd.
Weuschende met de aanschaffing van getrokken geschut van zwaar kaliber
voort te gaan, zonder de kosten der artillerie aanmerkelijk op te voeren,
zijn de gewone uitgaven lager geraamd dan die van het vorige jaar. Door
vroeger gedane bestellingen zal in de behoefte van het oogeublik kunnen
worden voorzien.
Ofschoon de voorraad houtwaren eene vermindering aanwijst, is er slechts
eene som van f 100,000 noodig geacht tot aanvulling, omdat men vooreerst
geen houten schepen zal aanbouwen.
Met 't oog op den aanwezigen voorraad wordt de post voor materialen
met f 100,000 verminderd. Die voor aanschaffing van materieelen voor
gepantserde schepen met f 319,000 minder.De som voor verstrekkingen
is f20,000 hooger gesteld. Die voor artillerie-materieel met f55,000 ver
minderd; die voor de stoomvaartdienst met f 21,300; die voor werktuigen
verhoogd met f 27,800 die voor steenkolen met f 20,000. Voor gewone
onderhoudswerken is f21,000 minder uiteetrokken.
Als eerste termijn is eene som van f 150,000 uitgetrokkeu voor de daar-
stelling van een gebouw tot huisvesting en opleiding der adelborsten van
het Koninklijk Instituut voor de marine, in plaats gelijk tot dusver op het
wachtschip Kortenaer.
Tengevolge van een door den minister in 't belang van het lot van den
werkman genomen maatregel, gevoegd bij de noodzakelijkheid om de arbeids-
loonen van de werklieden voor de gepantserde schepen te verhoogen, is de
betrekkelijke post met f 50,600 verhoogd.
De kosten voor uitzendingen van officieren en schepelingen naar ïudië is
aanzienlijk hooger.
Bij de waarschijnlijkheid dat de opleiding der kweekelingen voor de mi
litaire geneeskundige dienst eene belangrijke wijzigiug te gemoet gaat, en
alzoo de bijdragen in de kosten van het onderwijs niet met naauwkeurigheid
te bepalen zijn, is daarvoor bij ramiug eene som van f 10,000 uitgetrokkeu.
Noordhollandsche staatsspoorweg Heider-Uitgeest. Julij
1868. Opbrengst: reizigers f 16,509.91, goederen en vee
f2602.10, divers f6.—. Totaal f 19,118.01.
Aug. 1868. Opbrengst, reizigers f16,416 563; goederen
en vee f2843.853; diverse f25.Totaal f 19,285.42.
Eenige officiers van gezondheid 3e klasse, voor de
Indische dieust bestemd, zullen eerlang hunne bestemming
opvolgen, te weten de heer G. J. N. Loomeijpr met zijne
echtgenoote tegen 15 October per Josephine Bernhardine,
gezagvoerder C. Willms, van hier naar Suriname, de heer
P. H. de Waal tegen 10 Oct. per LeopoUlgraaf van Lim
burg Stirumgezagvoerder C. Campbell uit -Botterdam naar
Batavia en de heer A. Feikema tegen 15 Oct, per Ferdi-
naoiden Louis, gezagvoerder Vogelzang, van hier naar Batavia.
Niettegenstaande de rijkswerf te Vlissingen geheel ont
ruimd is, zullen de mariniers er nog voorloopig garnizoen
houden, en staat zulks iu verband, naar men verneemt, met
een uitbreiding van het korps.dat, op weinige mariniers na
geheel compleet is. Eene verandering van uniform, gewij
zigd naar dat van de marine, waarin onze zeesoldaten zich
gemakkelijker bewegen kunnen, wordt mede te gemoet gezien.
Voortaan zullen al de miliciens van de in te lijven
ligting bij de infanterie, tot hunne eerste oefening, 10 maanden
achtereen onder de wapenen blijven, en bij de vesting-artil
lerie, de ponteuiers, den trein en de mineurs en sappeurs
6 maandeu.
In het jaar 1869 zullen onder de wapenen worden
gehouden, boven en behalve de officieren, 13,600 man kader
en vrijwilligers6600 miliciens, die dienen moeten tot aan
vulling van het incompleet der vrijwilligers; 10,400 miliciens
die 6, 10 maanden en 1 jaar onder de wapenen moeten
blijven; 7800 miliciens, bestemd tot het bijwonen der na
jaarsoefeningen, waartoe zullen worden bestemd al de miliciens
behoorende tot de ligting van 1865 en verder die van de
overige ligtingeD, welke tot dusverre slechts gedurende 5
maanden in den wapenhandel zijn geoefend geworden, terwijl
het getal paarden zal bedragenbij de cavalerie 2300 en
bij de artillerie 1100.
In het volgende jaar zal er geen kamp bij Milligen
worden gehouden, maar rullen een gedeelte der artillerie en
van het bataillon mineurs en sappeurs weder in het kamp
bij Zeist en het corps pontoniers in dat bij Aude! worden
geoefend.
Thans zijn op de begrootiug van Oorlog de noodige
gelden aangevraagd tot oprigting van twee compagnien hos
pitaalsoldaten en eene compagnie transporttrein.
De vroeger voorgenomen tractements-verhoogiug voor
de kapiteins en luitenants blijft ook nu nog, om finantiëele
redenen, achterwege. Maar voor de soldijen der onderofficieren
wordt dit jaar eene verhooging voorgedragen, terwijl tevens
wordt voorgesteld het zakgeld van de soldaten tot 25 cents
per vijf dagen te suppleren, iu die garnizoenen waar het
zooveel niet bedraagt.
Yan Terschelling 30 Sept. schrijft men ons het volgende
Heden werd door den heer Termeulen in presentie van
twee leden der commissie, op het duikerstoomschip de Antago
nist, in de haven alhier, eenige proeven genomen met ver
schillende tot de visscherij op de Lutine bestemde werktui
gen, als o. a. eene machine om het zand weg te blazen en
een boormachine, zijnde de eerste op het achter- en da
laatste op het voorschip bevestigdde werking van deze
beide machines liet provisioneel niets te weuschen over en
verstrekt den uitvinder, de heer Termeulen, zeer ten roem
daar echter de haven uithoofde van de vele kleispecie geene
geschikte plaats oplevert om een degelijk resultaat dier werk
tuigen te kunnen waarnemen, zal men eerstdaags buiten de
haven de proeven herhalen en om daarbij met goed succes
later de visscherij op de Lutine te bewerkstelligen.
Naar wij vernemen zijn de leden der commissie voor
Terschelling: de heeren D. Reedeker, P. Altena en W. S. L.
Eschauzier.
Als een nieuw blijk van 's Konings belangstelling in
de vereenigingen tot bevordering onzer weerbaarheid, deelt men
mede dat het Z. M. behaagd heeft, den Grootmeester van
's Konings Huis, graaf Schiinmflpennmck van Neyenhuis, te
benoemen tot HDs. Commissaris bij den Nederlandschen
Weerbaarheidsbond.
Z. M. heeft aan den scherpschutter I. I. Michon,
werkzaam ter Algemeene Landsdrukkerij, een prachtig gouden
horologie met gouden ketting geschonken, als een bewijs van
Zr. Ms. tevredenheid over de vaardigheid door genoemden
scherpschutter bij den afgeloopen wedstrijd betoond.
De scheepvaart te Harlingen is tegenwoordig zeer druk,
zoodat in de havens overal groote en in de kleinere vaarwa
ters der gemeente een tal van binnenvaartuigen gezien worden,
en wel zoo veel, dat ze zich bijna niet wenden noch keeren
kunnen, ja dat de wensch wordt geuit, dat aan den oostkant
der gemeente eene aanlegkaai voor kleinere vaartuigen wordt
gemaakt. De aanvoer van hout is zoo groot, dat de grach
ten en havens het niet kunnen bergen en bij het bestuur van
Franeker aanvrage is gedaan door handelaars om tijdelijk een
deel van die gracht der stad tot berging van hout te mogen
bezigen.
De Engelsch Board of Trade heeft een gouden horologie
aan kapitein J. A. v. Winkel, van het Nederl. barkschip
Francina Willemina, ten geschenke gegeven, voor zijne mensch-
lievendlieid betoond aan de bemanning van het schip Lrechin
Castte.
Men schrijft uit 's Gravenhage aan den Arnli. Ctdat
door den heer John 51. Millan, te Londen, bij onze Regering
aanvrage is gedaan voor eene concessie tot het aanleggen van
een havenhoofd in zee, lang ruim 400 ellen, op de kust van
Scheveningen, vóór het Stedelijk Badhuis. Het zou voorna
melijk bestemd zijn tot uitspanningsoord en tevens moeten
dienen tot het gemakkelijk aanleggeo en ontschepen van vaar
tuigen. De voorgestelde constructie is, zooals die met vrucht
op de Engelsche kust wordt toegepast.
Het Journal de Rome deelt een brief mede van den paus
aan de protestanten en andere niet-cathoiieken, opdat zij zich,
ter gelegenheid van het te houden concilie, aan de catholieke
kerk aansluiten en zoo doende de vereeniging helpen tot stand
brengen, waarvan voornamelijk het heil der christelijke maat
schappij athangt: de wereld zal geen ware vrede genieten,
zoolang er niet eón kudde bestaat, door één herder geleid.
Eene Amerikaansche vennootschap heeft consessie ge
vraagd voor den aanleg van een telegraafnet in China en
zoodanige eonsessie reeds van keizer TschuDg-Tsehe bekomen.
De lijn zal 900 mijlen lang worden en van Canton zich uit
strekken naar Shanghai. Deze zaak zal voor de Chinezen
van groot gewigt zijn; zij zullen er even druk gebruik van
maken als de Chinezen in Californie, en daaruit vloeit voort
dat zij zich van een ander alphabet moeten bedienen daar
het Chinezen niet geschikt is voor telegraaftoestellen. Dat
die verandering van grooten invloed zal zijn voor het verkeer
van China met de beschaafde wereld ligt in den aard der
zaak.
Te Nieuw-York heeft zich thans eene vereeniging ge
vestigd, die zich ten doel stelt het- dobbelen tegen te gaan.
De vereeniging bezigt geheime agentenom de salons te
bezoeken, waar gedobbeld wordt, en bewijzen te leveren voor
