HELDERSCHE COURANT. M 942/ 1870. Jïieums-- en <RÖoertentie-öfaÖ. Woensdag Tiende Jaargang. Opmerkingen. Verschijnt DINGSDAG- en VRIJDAG-AVOND Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.00 franco per post 1.25 Men abonneert zich bij alle Boekhandelaren en Post directeuren. Brieven franco. De prijs der Advertentien van 1—4 regels is 66 Centen; voor eiken regel meer 15 Centen. Vóór des Dingsdag en Vrijdags middags 12 uur gelieve mon de Adverteutien intezenden. Ingezonden stukken minstens één dag vroeger. Uitgever S. GILTJES. De nieuwe abonné's op dit blad, !l|pr ingaande 1 Julij a. s.kunnen de, ge durende deze maand, nog te verschij- nommers kosteloos bekomen. In het laatste der dagen, enz. Is het te verwonderen, dat de pessimisten in de zonder linge verschijnselen van onzen tijd allerlei voorboden zien van volgende rampen Wij denken er minder zwaartillend over maar toch geeft een en ander ons stof tot verschillende denk beelden, die niet allen even aangenaam zijn. Wij denken on willekeurig aan eene donkere lucht, die regen voorspeltmaar wie waarborgt ons dat er geen hagel bijkomt, die den oogst des landmans vernielt Of aan een onweder, dat do lucht verfrischt en het evenwigt herstelt, maar dat welligt tevens hier en daar eene woning in de asch legt. Wij betwisten daarom niet het voordeel, dat de regen en het onweder aan brengen maar de goede uitwerking van een geneesmiddel maakt toch den smaak niet aangenaam. Zoo ook houden wij ons overtuigd, dat zich in onze maatschappij teekenen van koorts vertoonen, die welligt niet door kinini alleen kan genezen worden. Het kan geen kwaad daarop van tijd tot tijd de aandacht te vestigen. Ten tijde van Karei den Grooten konde men voor eenige guldens iemand van het leven berooven. Die tijd wordt dan ook met regt barbaarsch genoemd, en wij verheugen ons, dat wij hem achter den rug hebben. Zoo sprak in onze jeugd de meester tot ons, wanneer hij de vaderlandsche geschiede nis doceerde; wij geloofden hem, maar nu beginnen wij te wankelen. Prins Napoleon doodt eenvoudig Victor Noirhij wordt gevangen genomen, voor de regtbank geroepen, betaalt eene zekere som gelds, en, aus, ist das Liedchen. Montpen- sier deed het Dog goedkooper, want de erfgenamen van Don Enrico wilden de 30,000 fr., waartoe hij veroordeeld was, niet eens in ontvangst nemen. Waarin ligt nu het verschil? Toch bestaat er verschil. Toen schaamde men zich niet een vast tarief te stelleneen duidelijk blijk van gebrek aan beschaving. Zoo onkiescb is men beden niet meermen wil vrijheid, ook de regter moet vrij zijn. Nu kan hij den prins, den hertog, wien het niet aan geld ontbreekt, met eene geld boete vrijlaten, om schavot of kerkerstraf of deportatie op den armen drommel toe te passen, die onbeleefd genoeg is, om, al is het ook meer verschoonlijk, zich bet regt aan te matigen ook iets dergelijks te verrigten. Maar, zegt gij, Nederland is gelukkig geen Frankrijk, geen Spanje. Nu, wat het niet is, zou het kunnen worden eenige kadetten van Breda, die voornoemden prins hun naamkaartje hebben toegezonden, bewijzen ten minste, dat ook in ons land daarvoor bij sommige jonge lieden sympathie bestaat. Wij hopen dat aan dien aanleg zoo min mogelijk voedsel zal wor den gegeven. Men wil vrijheid, zeiden wij straks. Die vrijheidszucht geeft tegenwoox-dig nog al stof tot verschillende opmerkingen. Wij roeren daar echter een onderwerp aan, dat niet in eenige regelen kan afgehandeld worden. Wij gelooven echter dat het evenmin in honderd bladzijden zou kunnen geschieden daarom zullen wij ons hepalen om in losse trekken op enkele verschijnselen te wijzen uit den tegenwoordigen tijd en daar aan onze beschouwingen verbinden. Wij noemen ons zeiven liberaal, maar wat beteekent dat woord De conservatieven noemen zich zeiven vaak gema tigd-liberaal wil dat zeggen dat wij owmatig, of ongematigd, of bovenmate liberaal zijn Dan zouden zij het van ons winnen; maar watbeteekent eigenlijk gematigd-liberaal in hun mojxd Wat in den onzen Als wij te veel aan de eigenlijke beteekenis der woorden hechten, geraken wij in eene Babylo nische spraakverwarring, doch wij zien tegenwoordig maar al te vaak, dat de liberalen soms vaak zeer ^liberaal en de conservatieven even vaak hongré malgré liberaal zijn. Wij behandelen niet gaarne godsdienstige onderwerpentoch meenen wij, zonder ons partij te stellen, wel eens te mogen wijzen op sommige modernen onzer dagen, die wij niet enkel bij de protestantsche, maar ook bij de katholieke en andere gezindheden ontmoeten. Zij vooral wenschen den naam van liberaal te dragenmaar zjjn zij het Wanneer men anders denkenden in hunne vrijheid benadeeltdan is men verre van liberaalen wij gelooven dat dit maar ai te vaak uit het oog wox-dt verlox-en. Wij denken hierbij aan de handelingen van een officier te Ylissingen. Die heer vond goed in de kerk in een werkje van Göthe te gaan zitten lezen niet alleen maar ook on der het gebed gedekt te blijven. Zijne naburen vonden dat echter volstrekt niet goed zij vonden het zelfs zeer onfat soenlijk en gaven daarvan zeer duidelijke blijken. Maar zullen welligt zijne vrienden zeggen is men dan niet vrij naar den predikant te luisteren of niet Heeft men geen vrijheid liever in Göthe te lezen dan in den bijbel De an deren kunnen echter evenzeer zeggen hebben wij niet het regt te vorderen dat men in het kerkgebouw onze aandacht niet hindere dat men ons niet opzettelijk ontstichte wan neer wij eerbiedig onze harten tot God willen vex-heffen Wij zien hethier staat vrijheid tegenover regten daar op volgt de magt om te beslissen wie gelijk heeft. De invloed van deze drie woorden is onbeschrijfelijk. Waar zij elkander in evenwigt houden ontstaat een goed geheel maar zoodra één den boventoon begint te voex'en is het even wigt verbrokende vrijheid mag niet vergeten, dat er heilige regten bestaan die moeten geëerbiedigd worden de magt mag niet vergeten, dat zij eene betamelijke vrijheid niet kan on derdrukken, zonder zich aan dwiDgelandij schuldig te maken. Wanneer wij letten op hetgeen er hier en elders op staat kundig, godsdienstig en maatschappelijk gebied plaats heeft, dan zullen wij erkennen, dat het genoemde evenwigt nog verre te zoeken is. Reeds in een vorig hoofdartikel wezen wij op de invoering der leerpligtïgheid en op de redeneringen harer tegenstanders: Dezen willen vrijheid waarom Omdat zij in de zaak on- dragelijken dwang meenen te zien. Een van beiden moet echter waar zijn óf, zij erkennen met onsdat men den kinderen een behoorlijk onderwijs niet kan onthouden zonder zich aan de maatschappij dat isaan zijne medeburgers te vergrijpen maar dan zullen zij immers van zeiven zorgen voor hunne eigene kinderen en betreuren dat sommige ouders het verwaarloozen en waar blijft dan de ondragelijke dwang Of zij willen de vrijheid behouden hunne kinderen al of niet te laten leerenen zoo veel of weinig zij willenzoodat men in de maatschappij welligt binnen eenige jaren het getal idioten zou zien toene men ten nadeele van hunne medeburgers maar begrijpen zij dan nietdat zij zoodoende eene vrijheid verlangendie God zelf niet bezitnamelijk de vrijheid om kwaad te doen Wij zien in deze zaak wederom het bewijs van hetgeen wij in den aanvang zeiden dat de liberalen soms zeer conser vatief en de conservatieven soms zeer liberaal kunnen zijn en dat mendóóx-redenerende op den waren zin der woor den zich zeiven naauwelijks meer kan terugvinden. Immers de voox-standers vindt men meest bij de liberalende tegen standers bij de conservatieven en clericalen. De liberaal ver langt hier een beperking van de vrijheidomdat deze mis bruikt zou kunnen worden ten nadeele van de regten van anderen. Hij toont zich dus werkelijk liberaal en niet égo- ïstisch. Toch noemt de conservatief den maatregel zeere71i- beraal maar hij denkt daarbij minder aan de regten van anderen dan aan zijne eigenezoodat zijne denkwijze niet weinig égoïstisch mag worden genoemd. Wat moet men nu denken van dat gematigd liberalismewaarvan hij telkens den mond vol heeft Wanneer wij denken aan de afschaffing der doodstraf, aan de suiker wetdoch vooral aan de vergaderingen van het concilie dan zullen wij dit nog meer bevestigd zien. Waar schijnlijk komen wij op een en ander nader terug.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1870 | | pagina 1