HELDERSCHE
COURANT.
M 942/
1870.
Jïieums-- en
<RÖoertentie-öfaÖ.
Woensdag
Tiende Jaargang.
Opmerkingen.
Verschijnt DINGSDAG- en VRIJDAG-AVOND
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.00
franco per post 1.25
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaren en Post
directeuren. Brieven franco.
De prijs der Advertentien van 1—4 regels is 66
Centen; voor eiken regel meer 15 Centen.
Vóór des Dingsdag en Vrijdags middags 12 uur gelieve
mon de Adverteutien intezenden.
Ingezonden stukken minstens één dag vroeger.
Uitgever S. GILTJES.
De nieuwe abonné's op dit blad,
!l|pr ingaande 1 Julij a. s.kunnen de, ge
durende deze maand, nog te verschij-
nommers kosteloos bekomen.
In het laatste der dagen, enz.
Is het te verwonderen, dat de pessimisten in de zonder
linge verschijnselen van onzen tijd allerlei voorboden zien van
volgende rampen Wij denken er minder zwaartillend over
maar toch geeft een en ander ons stof tot verschillende denk
beelden, die niet allen even aangenaam zijn. Wij denken on
willekeurig aan eene donkere lucht, die regen voorspeltmaar
wie waarborgt ons dat er geen hagel bijkomt, die den oogst
des landmans vernielt Of aan een onweder, dat do lucht
verfrischt en het evenwigt herstelt, maar dat welligt tevens
hier en daar eene woning in de asch legt. Wij betwisten
daarom niet het voordeel, dat de regen en het onweder aan
brengen maar de goede uitwerking van een geneesmiddel
maakt toch den smaak niet aangenaam. Zoo ook houden
wij ons overtuigd, dat zich in onze maatschappij teekenen
van koorts vertoonen, die welligt niet door kinini alleen kan
genezen worden. Het kan geen kwaad daarop van tijd tot
tijd de aandacht te vestigen.
Ten tijde van Karei den Grooten konde men voor eenige
guldens iemand van het leven berooven. Die tijd wordt dan
ook met regt barbaarsch genoemd, en wij verheugen ons, dat
wij hem achter den rug hebben. Zoo sprak in onze jeugd
de meester tot ons, wanneer hij de vaderlandsche geschiede
nis doceerde; wij geloofden hem, maar nu beginnen wij te
wankelen. Prins Napoleon doodt eenvoudig Victor Noirhij
wordt gevangen genomen, voor de regtbank geroepen, betaalt
eene zekere som gelds, en, aus, ist das Liedchen. Montpen-
sier deed het Dog goedkooper, want de erfgenamen van Don
Enrico wilden de 30,000 fr., waartoe hij veroordeeld was,
niet eens in ontvangst nemen. Waarin ligt nu het verschil?
Toch bestaat er verschil. Toen schaamde men zich niet
een vast tarief te stelleneen duidelijk blijk van gebrek aan
beschaving. Zoo onkiescb is men beden niet meermen wil
vrijheid, ook de regter moet vrij zijn. Nu kan hij den prins,
den hertog, wien het niet aan geld ontbreekt, met eene geld
boete vrijlaten, om schavot of kerkerstraf of deportatie op
den armen drommel toe te passen, die onbeleefd genoeg is,
om, al is het ook meer verschoonlijk, zich bet regt aan te
matigen ook iets dergelijks te verrigten.
Maar, zegt gij, Nederland is gelukkig geen Frankrijk, geen
Spanje. Nu, wat het niet is, zou het kunnen worden eenige
kadetten van Breda, die voornoemden prins hun naamkaartje
hebben toegezonden, bewijzen ten minste, dat ook in ons land
daarvoor bij sommige jonge lieden sympathie bestaat. Wij
hopen dat aan dien aanleg zoo min mogelijk voedsel zal wor
den gegeven.
Men wil vrijheid, zeiden wij straks. Die vrijheidszucht
geeft tegenwoox-dig nog al stof tot verschillende opmerkingen.
Wij roeren daar echter een onderwerp aan, dat niet in eenige
regelen kan afgehandeld worden. Wij gelooven echter dat
het evenmin in honderd bladzijden zou kunnen geschieden
daarom zullen wij ons hepalen om in losse trekken op enkele
verschijnselen te wijzen uit den tegenwoordigen tijd en daar
aan onze beschouwingen verbinden.
Wij noemen ons zeiven liberaal, maar wat beteekent dat
woord De conservatieven noemen zich zeiven vaak gema
tigd-liberaal wil dat zeggen dat wij owmatig, of ongematigd,
of bovenmate liberaal zijn Dan zouden zij het van ons
winnen; maar watbeteekent eigenlijk gematigd-liberaal in hun
mojxd Wat in den onzen Als wij te veel aan de eigenlijke
beteekenis der woorden hechten, geraken wij in eene Babylo
nische spraakverwarring, doch wij zien tegenwoordig maar
al te vaak, dat de liberalen soms vaak zeer ^liberaal en de
conservatieven even vaak hongré malgré liberaal zijn.
Wij behandelen niet gaarne godsdienstige onderwerpentoch
meenen wij, zonder ons partij te stellen, wel eens te mogen
wijzen op sommige modernen onzer dagen, die wij niet enkel
bij de protestantsche, maar ook bij de katholieke en andere
gezindheden ontmoeten. Zij vooral wenschen den naam van
liberaal te dragenmaar zjjn zij het Wanneer men anders
denkenden in hunne vrijheid benadeeltdan is men verre van
liberaalen wij gelooven dat dit maar ai te vaak uit het
oog wox-dt verlox-en.
Wij denken hierbij aan de handelingen van een officier te
Ylissingen. Die heer vond goed in de kerk in een werkje
van Göthe te gaan zitten lezen niet alleen maar ook on
der het gebed gedekt te blijven. Zijne naburen vonden dat
echter volstrekt niet goed zij vonden het zelfs zeer onfat
soenlijk en gaven daarvan zeer duidelijke blijken. Maar
zullen welligt zijne vrienden zeggen is men dan niet vrij
naar den predikant te luisteren of niet Heeft men geen
vrijheid liever in Göthe te lezen dan in den bijbel De an
deren kunnen echter evenzeer zeggen hebben wij niet het
regt te vorderen dat men in het kerkgebouw onze aandacht
niet hindere dat men ons niet opzettelijk ontstichte wan
neer wij eerbiedig onze harten tot God willen vex-heffen
Wij zien hethier staat vrijheid tegenover regten daar
op volgt de magt om te beslissen wie gelijk heeft.
De invloed van deze drie woorden is onbeschrijfelijk. Waar
zij elkander in evenwigt houden ontstaat een goed geheel
maar zoodra één den boventoon begint te voex'en is het even
wigt verbrokende vrijheid mag niet vergeten, dat er heilige
regten bestaan die moeten geëerbiedigd worden de magt mag
niet vergeten, dat zij eene betamelijke vrijheid niet kan on
derdrukken, zonder zich aan dwiDgelandij schuldig te maken.
Wanneer wij letten op hetgeen er hier en elders op staat
kundig, godsdienstig en maatschappelijk gebied plaats heeft,
dan zullen wij erkennen, dat het genoemde evenwigt nog
verre te zoeken is.
Reeds in een vorig hoofdartikel wezen wij op de invoering
der leerpligtïgheid en op de redeneringen harer tegenstanders:
Dezen willen vrijheid waarom Omdat zij in de zaak on-
dragelijken dwang meenen te zien.
Een van beiden moet echter waar zijn óf, zij erkennen
met onsdat men den kinderen een behoorlijk onderwijs
niet kan onthouden zonder zich aan de maatschappij dat
isaan zijne medeburgers te vergrijpen maar dan zullen zij
immers van zeiven zorgen voor hunne eigene kinderen en
betreuren dat sommige ouders het verwaarloozen en waar
blijft dan de ondragelijke dwang Of zij willen de vrijheid
behouden hunne kinderen al of niet te laten leerenen zoo
veel of weinig zij willenzoodat men in de maatschappij
welligt binnen eenige jaren het getal idioten zou zien toene
men ten nadeele van hunne medeburgers maar begrijpen zij
dan nietdat zij zoodoende eene vrijheid verlangendie
God zelf niet bezitnamelijk de vrijheid om kwaad te doen
Wij zien in deze zaak wederom het bewijs van hetgeen wij
in den aanvang zeiden dat de liberalen soms zeer conser
vatief en de conservatieven soms zeer liberaal kunnen zijn
en dat mendóóx-redenerende op den waren zin der woor
den zich zeiven naauwelijks meer kan terugvinden. Immers
de voox-standers vindt men meest bij de liberalende tegen
standers bij de conservatieven en clericalen. De liberaal ver
langt hier een beperking van de vrijheidomdat deze mis
bruikt zou kunnen worden ten nadeele van de regten van
anderen. Hij toont zich dus werkelijk liberaal en niet égo-
ïstisch. Toch noemt de conservatief den maatregel zeere71i-
beraal maar hij denkt daarbij minder aan de regten van
anderen dan aan zijne eigenezoodat zijne denkwijze niet
weinig égoïstisch mag worden genoemd. Wat moet men nu
denken van dat gematigd liberalismewaarvan hij telkens
den mond vol heeft
Wanneer wij denken aan de afschaffing der doodstraf, aan
de suiker wetdoch vooral aan de vergaderingen van het
concilie dan zullen wij dit nog meer bevestigd zien. Waar
schijnlijk komen wij op een en ander nader terug.