HELDERSCHE COURANT VOORHEEN GENAAMD 'T VLIEGEND BLAADJE Nieuwsblad voor Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Pauiowna Aardrijkskunde Het Eiland Texel No. 4340 DONDERDAG 23 JULI 1914 42e JAARGANG Abonnement per 3 mnd. 65 cl, franco per post 90 cL, Buitenland f 1.90 Zondagsblad 37£ 45 0.75 Modeblad 65 75 1.00 Voor het Buitenland bij vooruitbetaling - Losse nummers der Courant 2 cL Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag UITGEVER: C. DE BOER Jr. - HELDER Bureau: Koningstraat 29 - Interc. Telefoon 50 Advertentiën van 1 tot 4 regels (bij vooruitbet.) 30 cent Elke regel meer 6 cL Ingezonden mededeelingen van 1 tot 4 regels 75 cent Elke regel meer 15 cent Advertentiën op bepaald aangewezen plaatsen worden 25°/o hooger berekend. Groote letters en cliché's naar plaatsruimte. - Bewijs-eiemplaar 21 cent Hot eerstvolgend nummer van ons blad verschijnt Zaterdagmiddag. BINNENLAND. - De Federatie Schagen van den Bond voor Staatspensionneering heeft ovor de navolgende afdeelingen een onderzoek ingesteld ter oplossing der volgende vragen, en de daar achter gestelde resultaten verkregen. Wieringer waard, Barsingerhorn, Schagen, Oude-Niedorp, Veenhuizen, St. Maarten, Dirkshorn, Oudealuis, Anna Pauiowna, Helder, Wieringen, Burgerburg, Schagerbrug, Warmen- huizen, Winkel, St. Maartensbrug, Petten en Langedijk. Ie. Het aantal behoeftige 70-jarigen in het geheel 1118 personen. 2e. Het aantal dezer 70-jarigen die besteed worden, waardoor zij volgens voorstel Treub hun pensioenrecht verbeuren, 419 personen. 3e. Rentetrekkers volgons do wet Talma 1020 personen. 4e. Daarvan werden bedeeld 218 personen. 5e. Van deze werden aangemerkt als niet behoeftig 206 personen. Verder gaf dit onderzoek aan, dat in 7 gemeenten do bedeelden hun pensioenen zonder eenigen aftrek behielden. In één gemeente werd in het huis van ouden van dagen één gulden afgehouden. In één gemeente was de bedeeling met de helft ver minderd. In de overige gemeenten werd de bedoeling met 80 cent of 1 gulden verminderd doch gegeven aan de niet rentetrekkenden. Enkele afdeo- lingen brachten hulde aan de Diaconie voor de milde opvattingen in ver band met de bedeelden. Op slechts 8 afdeelingen na, en één op heden wel, maar in de toe komst niet, achten zij het toekennen Ingezonden Mededeeling. DE AANGENAME BEHANDELING. VOOR HER DIE AAR DE MAAG LIJDEN. Wanneer men tandpijn gehad heeft, is men erkentelijk aan den tandarts die uwe tanden heeft weten in orde te brengen, hen voor een lang ge bruik op nieuw geschikt heeft weten te maken, te repareeren en die niet tot den te snellen maatregel, ze te trekken, is overgegaan. „Behandelen, maar niet trekken", is de zinspreuk van den goeden tandarts. Zij die aan de maag lijden, zouden zonder twijfel even dankbaar zijn aan hem die hen iets anders gaf, dan dezen raad: „Gij lijdt aan de maag, eet dan niet meer". Men weet hoe pijnlijk het is, zich te bepalen tot oen leefregel die u de geliefdste spij zen en de aangenaamste dranken onthoudt, die u in één woord, alle geueuchten der tafel verbiedt. Laten wij bovendien hieraan toevoegen dat zulk een behandeling practisch on mogelijk is voor duizenden zieken, tengevolge van hun beroep dat hen verplicht buitenshuis te eten. Aan al die ongelukkigen, die ver oordeeld zijn te ljjden omdat zij zich het eten niet kunnen ontzeggen, raden wij een proef te nemen met een aan gename behandeling, een behandeling die niet overmatig streng is, die ge makkelijk gevolgd kan worden, zelfs op reis, die niet kostbaar noch saam- gesteld is en die toch de beste resul taten geeft. Wij bedoelen de behan deling met de Pink Pillen. Een of twee Pink Pillen na iederen maaltijd gedurende eenige dagen en dat zal voldoende zijn om uw maag te repareeren. De Pink Pillen zijn verkrijgbaar a fl.75 per doos, en f9.— per zes doozen bij het Hoofddepót der Pink Pillen, Dacostakade 15, Amsterdam voor Helder en Omstreken bij H. DE BIE Biersteker. Keizerstraat 93 en H. W. ZEGEL, Kanaalweg 63 te Schagen bij J. ROTGANS; te den Burg (Texel) bij T. BUIS en verder bij verschillende Apothekers en goede Drogisten. van door P. DEUZEMAN, Hoofd der School te De Cocksdorp op Texel en Leeraar Middelbaar Onderwijs in Aardrijkskunde. In 19i4 herzien door: J. Daalder Dz. en W. Mets Tz. 14) Naar men zegt, is hier in de vorige eeuw een Romeinschen grafheuvel gevonden, waaruit onderscheidene voorwerpen werden opgedolven. Te Waal komen vier harde wegen samen een van Den Burg, een van Oosterend on een van Eierland, terwijl een vrij rechte, beharde weg naar Oudescbild voert en aan de haven uitkomt. Alle Texelsche dorpen zijn onder ling telefonisch verbonden, ook Waal. Ook de Eierlandsehe vuurtoren en „Het Horntje" zijn hierbij aangesloten. Koog. Koog lag, volgens de overlevering, in oude tijden ver van zee. Aan de westzijde van het dorp schijnt in den loop der tijden veel land verzwolgen e zijn. Het is een kerkdorp, welks van het pensioen bij hun gemeente raad in veilige handen. Alle afdeelingen waren van oordeel dat de Invaliditeitswet verkeerde toe passingen aankleefden, doch erkenden tevens dat de uitkeering voor velen' een zegen was. Een onderzoek werd ingesteld maar het ledental der ver schillende aangesloten afdeèlingen. Dit getal bedroeg 2064. De flnancieéele toestand der afd. is van 3 goed, van 3 vrij goed, 2 matig en 10 slecht. De vergaderingen worden bij 2 afd. vrij goed, bij 6 afd. matig en bij 10 afd. slecht bezocht. De propaganda- avonden worden bij 10 afd. vrij goed, bij 2 afd. slecht bezocht. 8 afd. hielden deze winter één propaganda avond. 7 afd. hielden deze winter twee propaganda-a vonden. 1 afd. hield deze winter vier pro paganda avonden. 1 afd. hield deze winter vijf pro paganda-a vonden. 1 afd. hield dezen winter geen pro paganda-a vonden Twee afd. hebben een Propaganda- club. Zeven afd. hebben geen hulp voor Propaganda. Negen afd. hebben hulp van plaat selijke vereenigingen. Eenige belangrijke voorstellen tot verandering en verbetering der Alg. Bondsvergadering tot oprichting van meerdere Federatie's en tot het ver krijgen van meerdere rechten der Federatie's zijn van het Secretariaat van de Federatie's aan de Bestuurs leden voor nader advies en ter onder zoek rondgezondenverder zijn er nog eenige zeer belangrijke voorstellen van aangesloten afdeelingen inge komen waarover Preadvies zal wor den uitgebracht. Do najaarsvergade ring der Federatie's beloofd zeer be langrijk te worden. Prins Hendrik in Zweden. Reuter seirit uit Stockholm, d.d. 21 Juli: Prins Hendrik maakte' vandaag een rijtoer door de stad en de om geving, en gebruikte den lunch bij den Nederlandschen gezant. 's Avonds bood de Zweedsche marine-officierselub een banket aan ter eero van den Prins, waaraan ook genoodigd waren de Nederlandsche gezant, de Nederlandsche consul- generaal, de officieren van de „Zee land" en de Zweedsche minister van marine. Na het banket begaf de Prins zich weer aan boord van de „Zeeland", die 's nachts de ankers lichtte. Men meldt uit St. Petersburg d.d. 20 Juli aan de Brusselsche Matin. Gisteren om 7 uur 's ochtends signa leerde men aan boord van de „France", terwijl de president van de Fransche republiek aan het ontbijten was, op ongeveer 5 mijlen afstands de Neder landsche kruiser „Zeeland", stoomen- de in een richting, tegengesteld aan die van de Fransche en Russische schepen. De Nederlandsche kruiser wijzigde zijn koers om de Fransche schepen te naderen. Hij had Prins Hendrik der Nederlanden aan boord, die 14 dagen in Rusland had doorgebracht. De Prins zond den president een draadloos telegram om hem goede reis toe te wenschen en de kruiser salueerde, na de Fransche vlag te hebben geheschen, met 21 kanon schoten. De „Jean Bart" heesch de Neder landsche vlag en beantwoordde het saluut én Poincaré beantwoordde terstond het telegram, den Prins dankend voor zijne goede wenschen en hem verzoekend Koningin Wilhel- mina te groeten. Stuurlieden-examens. 's-Gravenhage, 21 Juli. Geslaagd groote stoomvaart eerste stuurman D. Dedert; tweede stuurman H. K. L. Veldheer, J. B. A. Lamet en A. Wijtsma; derde stuurman A. J. van der Weide. Verdronken. Maandagmiddag liet een knecht van het Circus Corty Althoff een paard in den Rijn te Arnhem baden. Plotseling verloren man en paard toren hersteld en verfraaid is in 1895. Men vertelt, dat hier vroeger wal- vischvaarders woonden. Geboomte is hier zeer weinig te vinden. Door het Staatsboschbeheer is evenwel een denbeplanting nabij het badhuis aan gelegd. Op het naburige duin bevindt zich een baken of scherm, teneinde voorbijvarende schepen tegen stran ding te behoeden. De bodem in de nabijheid van het dorp is schraal (Kooger Mient!) Vee teelt is hier het hoofdmiddel van bestaan. De grintweg, die van Den Burg naar hier leidt, heeft het bezoek doen toenemen. In 1896 is op het duin nabij bet dorp een badhuis verrezen, waardoor dus de Koog tot een badplaats is ver heven. 't Plan bestaat, een groot badpaviljoen te bouwen, waarvan de kosten op f60.000 geraamd worden. Kerkelijk is Koog gecombineerd met Waal; beide dorpen hebben éen predikant. Het dorp telt een twintig huizen, benevens een school en eene kerk. De Westen. De Westen was vroeger een aan zienlijk dorp, dat zich van Den Hoorn tot nabij Koog uitstrekte. Nog langen tijd stond hier een hoogen toren, de zoogenaamde „Westertoren", die als vasten grond. De man is verdronken, hét paard werd gered. Japan onze vijand in de Oost? Zeer opmerkelijk is, volgens den vandag-tot-dag-schrijver in 't Hbl., de wijze, waarop tegenwoordig rond uit in ons land op Japan als Neder lands grooten vijand in het Oosten gewezen wordt. Wellicht gaat men zelfs een weinig te ver in zijn open hartigheid. De schrijver twijfelt evenwel of Japan inderdaad wel zoo ernstig als vijand moet worden beschouwd. Is de Japansche bevolking zoo oorlogs zuchtig en tuk op verovering als be weerd wordt? Japan is te veel ge prezen en gevleid door tal van schrijvers, die het bezochten na 'slands overwinningen op Rusland. Japan heeft te blindelings en on nadenkend Europa's voorbeeld gevolgd bij de organisatie van nijverheid en bedrijven. Al de vergissingen, door Europa begaan bij 't oprichten van groote fabrieken en de vorming van het industrieele stelsel, heeft Japan herhaald. Van het land en de bebouwing van den grond werden meisjes en vrouwen naar de steden gelokt. Vrouwen en kinderen doen het meeste werk in de fabrieken. De gezondheid van het voik lijdt daardoor, want ze worden over werkt, de loonen zyn schraal en wrange ontevredenheid vervangt die blijmoedige tevredenheid, welke voor heen de Japansche lagere standen op zoo beminnelijke wijze kenschetste. De „Jiji", een conservatief blad in Japan, noemt de katoenfabrieken „kuilen van de hel". Een van de beste, behoorende aan een groote maatschap pij, heeft 3000 werklieden, waarvan 2300 vrouwen en meisjes zijn, allen vrouwen van het land, die onder contract drie jaar moeten arbeiden in de fabriek, zonder ontslag te mogen nemen. Ze werken twaalf uren in dag- en nachtploegen tegen slechts 'n kwartje per dag, van welk loon nog 20 ets. wordt afgetrokken voor zeer armelijk voedsel. Ze slapen in houten loodsen binnen de ommuurde omheining der fabriek en mogen zon der bijzondere vergunning niet buiten de fabriekspoort gaan. Ze zijn feitelijk gevangenen gedurende drie jaar. De Fransche schrijver Eug. Brieux, die maanden in Japan heeft doorge bracht en land en volk heeft bestu deerd, schrijft er o. a. dit van „Op het oogenblik heeft Japan het einde bereikt van zijn krachtsinspan ning. Het rijk schijnt uitgeput. Een bleeke jongen^ gelijk, die te snel ge groeid is, doorleeft hel nu de crisis van groeikoorts. Inwendig is het zeer ernstig ge raakt door socialisme. En uitwendig vormen zijn drie buren, China, Rus land en de Vereenigde Staten, die gevaren, waartegen het zich slechts zal kunnen verdedigen door nieuwe inspanning. Die inspanning is zeker niet te groot voor 's lands moed. Maar het is voor Japan te hopen dat zij niet verijdeld worde door wat materieel onmogelijk is. De militaire uitgaven zijn buiten evenredigheid met 'slands rijkdom. Met een wer- kelijken moed, die zwijgend, onopge merkt en uit nationalen trots op zettelijk aan het oog ontrokken wordt, heeft Japan zijn gewone uitgaven vermeerderd door meer gepantserde schepen, kanonnen en geweren zich aan te schaften, en een geheel leger voortdurend op oorlogssterkte te houden. Zijn overwinningen op China en Rusland hebben geen geld opge bracht. Oorlogvoeren was voor het land een tak van nijverheid, die zijn kosten niet goed maakte. En daarom is Japan zeer impopulair geworden. „Wij hebben er meer dan genoeg van", zeide tot mij een man van goeden doen, „om ons te ruïneeren voor de militairen, die een te hoogen toon aannemen en te veel geld eisclien. Wij hebben geld noodig voor onderwijs en openbare werken." Men begrijpe wel, dat zoo 'slands onafhankelijkheid bedreigd werd, de Japanners met geestdrift zich weer den dood zouden wijden. Maar ze beginnen onduldbaar zwaar de opofferingen te vinden, die in volle vrede van hen gevorderd worden. De ontwikkeling van de nijverheid baken diende in zee. Ettelijke jaren geleden is die toren afgebroken. Hij stond midden op een kerkhof, dat vrij hoog gelegen is en nog bestaat. De grond van dit kerkhof, met allerlei onkruid begroeid, is afgegraven om als mest voor de omliggeude lande rijen gebezigd te worden. Bij. die af graving kwamen steeds deelen'van menschelljke geraamten (schedelbeen deren, ellepijpen, spaakbeenderen, dij beenderen enz.) te voorschijn. De hui zen zijn gering in aantal, liggen ver spreid in de lengte langs den zandigen weg. Ten noorden van De Westen heeft de Nederlandsche Heidemaat schappij voor korte jaren een bosch aangelegd, 't welk vrij goed aanslaat. Het Staatsboschbeheer zet het werk voort. Naar de geschiedenis mededeelt, landden in 1571 de Watergeuzen alhier, die een deel van het dorp vernielden. In de nabijheid vindt met de „Fon teinsduin". HOOFDSTUK XXI. Texels Verleden en Toekomst. De naam Texel leidt men af van Ter IJsel, omdat langs dit eiland voorheen een der IJselmonden in de Noordzee stroomde, dus Ter IJsel= Tljssel=Tessel=Texel heeft het socialisme doen geboren worden en ellende en armoede hebben oproer gemaakt. In de stad Tokio al leen overtreft het aantal werkloozen vaak de honderdduizend". Niet alleen echter Japans armoede is het volgens Boissevain, die het land minder gevaarlijk maakt. Japan is niet zoo gevaarlijk als men algemeen meentmits Frankrijk en Engeland met Duitschland zich voldoende ver zoenen om het beschaafde centrum van Europa krachtig en onverdeeld te houden. Zoo lang geen groote Europeesche oorlog Japan de lang- gehoopte gelegenheid geeft om zijn slag op menige plaats te slaan, zal het gele gevaar, meen ik, niet drin gend worden. Wie het best voor Nederlandsch- Indiê strijdt en Ijvert is de staatsman, die de beschaving en toekomst van Europa redt door ille gevaar voor een oorlog tusschen Triple Entente en Drievoudig Verbond weg te nemen. Gevaarlijker dan de Japanners zijn de twistzoekers en oorlogsstokers in Europa. De parasol model 1914. In de laatste jaren genegeerd, wijl de breedgerande zomerhoed van den oinvaDg van een wagenrad ze over bodig maakte, heeft thans de parasol, in onmisbare navolging van don kleinen hoed, weer haar entree ge daan in de modewereld. T. B., die in het Hbl. over de para sol schrijft, merkt een onderscheid op tusschen de vroegere en de nieuw ste zonneschermen. Vroeger hadden alle ouderedames een zwart zijden parasol met kanten draporie, regelrecht in strijd met het feit, dat een donkere kleur warmte Een jongere editie voolde zich den koning te rijk met een helroode, hei groene, hardblauwe of gele parasol; do jonge rneiskes bedienden zich van kokette witte. Dat waren zoo ongeveer de gang bare genres. Maar nu heeft haast elk toilet een bijpassend parasol en er is even veel verscheidenheid in de modellen als in de bokleeding. Veel origiueels is er niet bij't is alles louter imitatie maar aardige imitatie, en smaak voller, dan de moer dan vervelende, vroegere modelloiH die het aankijken niet waard zijn. Daar hebben we in de eerste plaats de Japansche parasol: groot eh plat met ver uitstekende nerven en een ronde, vlakke dop in plaats van de nijdige plek die nergens toe dient, omdat we er toch den grond niet mee mogen beprikken, als de parasol gesloten is. De bekleeding is natuurlijk frisch van kleur met een groot, bont bloemenmotief. Hot Japansche zonnescherm ishaute nouveauté en daarbij komt, dat het practisch is, want de steeds hooger wordende hoeden, zouden bij een ge bogen parasol in de baleinendwarre ling verward raken. En aangezien een Japansche parasol bij een licht zomertoiletje kan worden gedragen, maar niet bij een tailleur, ontstond daarnaast een soort „ge- kleede" parasol van een geheel ander model, dat tweemaal zoo diep is en sterker gebogen nerven heeft. De fabrikanten hebben hun fantasie den vrijen loop gelaten en maakten een serie allerzonderlingste parasols. Zoo zag ik er b. v. een, die sprekend leek op het dak van een draaimolen aan elk kanteeltje van den afhangenden rand, was een flonkerende, geslepen glaspegel gehangen. Een andere leek in de verte op een reus van een roze poederdoosje met een veel te lang beenen steeltje. Op elke nerf was precies in 't midden een marsepeinen roos gezet. Weer een ander leek een getrouwe copie van het dak van een Chineesche pagode. Dan zijn er nog een serie lampekapparasols, de meesten met een diep dak, dat over gaat in een breeden, recht omlaag- gaanden rand. Iets geheel op zichzelf staans vormt de autoparasol, waarvan de stok boven aan van een scharnier is voorzien, zoodat de beschermende kap naar alle richtingen kan worden gebogen. Zijn de gewone parasols dit jaar abnormaal groot, de auto-parasol is Er zijn er ook, die het woord Texel afleiden van „Texla", wat zuidelijk eiland beteekent. Texel is namelijk het zuidelijkste der Wadden-eilanden. Weer anderen zeggen dat Texel den naam gekregen heeft naar de Haaks, de zandplaat, ten zuidwesten van dit eiland gelegen. Texel Taxel Haax. Dit Haaks schreef toen vroeger met eene x, vandaar de letter x in het woord Texel. In oude tijden was Texel vastland en veel grooter. De Romeinen schijnen hier vroeger tijdelijk verblijf te hebben gehouden. In een voormalige heuvel ten oosten van Waal, de zoogenaamde Sommeltjesberg, heeft mep, volgens de overlevering, Romeinsche oud heden gevonden, waaronder een ketel, metalen lepels, enz. (Zie ook Hoofd stuk XX). Dat Texel door stormvloeden ver kleind is, is buiten twijfel. Men denke aan de vloeden van 839, 1170, 1260 en 1395. Waar nu de Wadden en de Zuiderzee zich bevinden was voorheen land. Dit blijkt uit eene menigte boomstronken,door visschers in hunne netten opgehaald in de nabijheid der Texelsche kust. Men wil zelfs, dat eenmaal ten westen en noordwesten van De Koog zóóveel land lag, dat Volgons AUiin. zeer klein, juist groot genoeg om het gezicht tegen de zonnestralen te be schutten en te klein om veel wind te vangen. Ze zijn zeer chic, maar alleen in de auto; wie er mee uit wandelen gaat, maakt zich belachelijk uit een mode-oogpunt beschouwd. Aan den eenen kant hebben we dit jaar overdreven luxueuse parasols, aan deD anderen kant zij n ze eenvoudig en practisch. Tot de eerste groep behoort een parasol met een dubbel dakhet bovenste van kant, het onderste van zijdehet merkwaardige ervan is, dat het zijden kan worden neergelaten, terwijl het kanten opengespannen blijft. De practische parasol is van wit geborduurd linnen, dat met zeep en water kan worden gewasschen. Zij past bü elk zomertoilet, is niet op zichtig als de kleeding eenvoudig en niet banaal, als deze elegant is. Jongedames dragen geen parasols meer. Die doen aan sport en behooren er - willen ze met de mode meegaan flink verbrand uit te zien. BUITENLAND. Parachuts-ongeluk. Brussel, 21 Juli. Mevrouw Cayat- Castella, die proeven deed met een parachute, is van 600 meter hoogte doodgevallen. Het apparaat, opende zich niet. Automobiel-ongeluk. Volgens den „Lokal-Anzeiger" heeft te Galdar, op de Canarische Eilanden, een verschrikkelijk automobiel onge luk plaats gehad. De wagen stortte in een afgrond, waardoor zeven per sonen gedood werden, twaalf levens gevaarlijk gewond en twintig zwaar gewond. Het snelste linie-schip der Duitsche vloot. Het nieuwe Duitsche linieschip „Grosser KurfQrst" heeft op zijn eersten tocht van Altenbruch naar de Noordzee en terug een snelheid van 24J zeemijl in het uur bereikt en is nu het snelste groote schip van de Duitsche vloot. Tot dusver had bet linie-schip Kaiser met 23£ zeemijl het record gehad. Een merkwaardig legaat. De Fransche Touring-Club ontving dezer dagen een legaat van 400.000 francs. De helft van deze som is voor het Toerisme bestemd, de andere helft zal door de Touring-Club besteed moeten worden voor jaarlijksche uit keering aan de Fransche moeder, die minstens zeven kinderen ter wereld gebracht heeft op een hoogte van minstens 1000 ii. Deze hoogstaande vrouw zal gezocht moeten worden onder de echtgenooten der Fransche gidsen, erkend door de „Club Alpin". De hooggeboren kinderen moeten een streek bewonen op dezelfde hoogte. Een merkwaardige huwelijksdag. Zaterdag trouwden indeLondensche gemeente Bethnal Green de vier ge zusters Bradley, oud 25, 23, 21 en 19 jaar. Het zijn weezen en toen ze, met nog een jongere zuster, alleen op de wereld bleven, spraken de vier oudere meisjes af, dat zij om de kosten der huishouding te kunnen betalen zij waren arm - bij el kaar zouden blijven en niet zouden trouwen voor zij dat alle vier tegelijk konden doen. Dit is gebeurd. Het jonge zusje komt bij een van de vier inwonen. DE WEEK. 22 Juli. Men zou in verband met de staking der trambeambten, die in de jongste dagen „het oog des lands" op de residentie deed gevestigd zijn, een groot relaas kunnen schrijven over wat men „de suggestie der massa" noemt. Op het Binnenhof is nage noeg volkomen rust, thans, en slechts te-hooi en te-gras hoort men iets van „de Haagsche heeren" en hun gedoè. Een enkel berichtje over de Onder- wijs-commissie, dewelke toch nog niet geheel en al door den recès-geest is een boer per dag niet meer dan drie vrachten hooi kon thuis brengen. In het jaar 985 werd Dirk IH, graaf van Holland, door den Duit schen Keizer Otto III met den erfe- lijken eigendom van 't landschap of graafschap Texel begiftigd. Texel werd gemengd in de twisten, die het land tijdens de regeering der Hollandsche graven beroerden (1203, Ada van Holland). In 1398 werd „Den Ouden Hoorn" door de West- Friezen aangevallen en verbrand. Ook in den Jonker-Fransen oorlog werd Texel betrokken en zelfs door Jan van Naaldwijk in bezit genomen (1491). Door de afgezonderde ligging was dit eiland zeer geschikt als verban ningsoord (Ada van Holland) of als toevluchtsoord. Immers in de dagen van Prins Maurit3 moest het eiland tijdelijk een vluchteling herbergen, die aan den arm der gerechtigheid trachtte te ontsnappen. Het Reinier van Groenevelt, zoon van Oldeubarneveld, die betrokken was in den aanslag op het leven van Prins Maurits (1623). Van Scheveningen af was hy het strand gevolgd tot Petten, vanwaar hij naar Texel en vervol gens naar Vlieland ging. Op dit laatste eiland werd hij achterhaald en gevan kelijk teruggevoerd. bevangenhet Voorloopig Verslag ('t niet juist „rooskleurige"!) over het onderwerp-Aalberse op de oneerlijke concurrentie, - dat zooveel geestdrift deed ontvlammen in den kring der Middenstanders, voor de tweede maal te Dordt op hun Congres vergaderd, 't is ai wat men van de Binnen- hofferij thans te hooren krijgt. De rest sluimert totdat September in zicht komtInmiddels kunnen de brood etende profeten zich weèr doen gelden waar de vraag op 't tapijt komt, wie de man zal blijken, de Kroon voor gedragen tot vervulling van het zeer- hooge ambt van „onder-Koning", vice-president van den Raad van State, door het plotseling overlijden van den betreurden Joan Röell opengevallen. Ook kunnen zij, die lust gevoelen om over iets anders te „boomen" dan de „topics of the day", - de verschroeien de Senegambische, drukkende, smel tende hitte, de Haagsche tramstaking, en nog wat, zich vergasten aan het aller-nieuwste „on-dit" over den vermoedelijken opvolger van Land voogd Idenburg Nu is 't eens, voor de variatie, de gezant Van Limburg Stirum.Een grappenmaker, die het „naar men verzekert, zouenz." onder de oogen kreeg, beweerde.dat bet praatje uit den koker kwam van iemand, wien „de kleine Van Stirum" nog vóór den geest staand men weet wel, de Indische specialiteit, die altijd een „koffie-speechje" hield het levendige mannetje, jaren-lang een der ijverige en bekwame Tweede Kamer-leden, die den eenen dag in het Parlement verscheen met blonde pruik en langen knevel, dan plots weer kaal van schedel en wangen... De ietwat-excentrieke figuur, wiens heengaan ook buiten den kring zijner naaste vrienden werd betreurd. Er zijn al zoovelen „gedoodverfd" als opvolger van den heer Idenburg, en totdat het Staatsblad „den waren Joseph" vermeldt, zullen nog zoo- velen voor het stadshouders-ambt „aangewezen" worden, dat deze heer Van Limburg Stirum er veilig bij kan Ondanks reeksen van „ont- nnchterings-gevallen" blijven de raen- schen, waar 't geruchten betreft, nu eenmaal tot de dikhuidige hard- leerschen behooren. De heer Talma thans goed en wel in zijn herdersambt te Benne- broek bevestigd, - is ook ettelijke malen gedoodverfd voor allerlei hooge ambten, behalve het ministerschap. De stadshouders-waardigheid behoorde daar ook toe, hoe weinig aanne melijk dit „on dit" ook moest klinken voor dengeen, die slechts oppervlak kig „au courant" wasZóó is eenmaal de massa. En ik kom terug tot de opmerking, waarmee ik deze „terugblikkende" bespiegeling aanving Indien 't nu niet bijna-absolute rust was op het Binnenhof, zou ik mijn voorbeelden kunnen ontleenen aan figuren in onze Vertegenwoordiging wanneer deze zich „in actie" bevindt. Thans wil men over iets anders dan het Haagsche Binnenhof hooren. Ge durende de enkele weken, welke ons nog scheiden van het moment,' waarop zal aanvangen de periode, „vol van lotswissel en menigerlei1 geval" 't Is nu veel tc warm om „relazen", bespiegelingen, te gaan houden. Nie mand heeft lust, ernaar te luisteren. De taak om oog of oor van heer Jan Publiek te trekken, is er eene, die reuzenkracht vordert. Zelfs de ver slagen der zittingen van het Parijsche Hof, waar de ongelukkige mme. Cail- laux thans voor terechtstaat, trekken slechts slappe aandachtWanneer zulke dingen slechts met „lodderoog" worden aangehoord, dan zou zelfs een Barnumde zaak tydelyk slui ten De Koerantier, die zich ver beeldt, dat, hetzij de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht in haar ver gadering, hetzij de Landdag van den Zionisten-Bond, of zélfs de zevende algemeene vergadering der Neder landsche Vereeniging van Vakvere nigingen een „ruimen kring" ver mogen te interesseerende man mist de sprieten, do voelhorens, het reuk orgaan, de intuïtie, hoe gij 't noemen wilt, om te snappen, wat In 1571 kwamen de Watergeuzen op het eiland. In 1683 strandden veel schepen aan de kust van Texel. De reede van Texel was getuige van Neerlands macht ter zee in de 17e eeuw. Hier lagen de vloten van Tromp en de Ruiter, Neerlands meest be roemde zeehelden. Tijdensde Fransche overheersching had het eiland veel te lijden; de handel stond stil; de douanen pleegden afpersing; de be woners werden onderdrukt. In 1825 werd het eiland door een geweldigen watervloed geteisterd. Wij hebben slechts enkele punten aangestipt en vermelden volledigheidshalve alleen nog, dat de tegenwoordig nog be staande Hervormde kerken van ouderen datum (uit vorige eeuwen) zijn, doch dat de meeste Katholieke kerken in deze eeuw gebouwd zijn, evenals de tegenwoordige inrichting van onderwijs. De barde wegen zijn in den laatsten tijd aangelegd, evenals de telegraaf- en de telefoonlijn. En nu Texels toekomst. De afgezonderde ligging des eilands ten opzichte der groote verkeerswegen is oorzaak, dat Texel nooit een hooge vlucht zal nemen. Het ligt verder in den aard der zaak, dat ook in de toe komst weinig nieuwe middelen van bestaan zullen te vinden zijn.'t Kan zijn, dat de bloembollenteelt en de meneer Jan Publiek eigenlijk wil en wenschtGy ziet, ik doe grepen in het nieuws van de bladen der jongste dagen De benoeming van een nieuwen bisschop te Breda, tot welk ambt mgr. Hopmans werd ge roepen, - nu ja, de kleinere kring van geloofsgenooten-Brabanders zal 't zeker wel interessant achten. De kersveische „onthullingen" over het nieuwe, zeer-groote, zeer-mondaine hótel, dat op den Dam in de hoofd stad komt, - 't „pakt" niet. De dood van „papa Bamberg", eenmaal door Willem III tot „hofartist" ver heven, - deze tijding, ja, zal ge voelens van weemoedige herinnering doen opleven in vele harten van ouderen De jeugd is zeer wreed en onge voelig in zulke dingenVan de ouderen, zeg ik, dien het bericht beelden voor den geest tooverde van vele, vele jaren terug. Toen wij, sceptici, spotters, twijfelaars, ont nuchterden, van nu, - nog schater den van jool over de pannekoeken, die uit pa's splinternieuwen hoogi- zyê werden getooverd Die met ontzetting, bewondering, eerbied op zagen naar den man met de geestige zwarte oogen, die, al-babbelend met onbegrijpelijke radheid en tong vlug heid, wonderen echte wonderen, hoor!, deed, zooals de toovenaars uit de sprookjes, die wij pas hadden gelezen Zoodat wy elk oogenblik verwachtten het binnenzweven van de gouden tooverfee. Of 't hooren bonken, tegen den vloer, door de houten kruk van de „boozo fee" Het was, bij die gedachte, of Ijskoud water ovor onze ruggen straalde Of het verschijnen van den goeden, machtigen prins, dien wij innig lief hadden, omdat-ie verlost had, na duizend gevaren en vele worstelingen met reuzen en draken, de arme prinses, door den gemeenon toovenaar opgesloten in den griezeligen toren, waar ze bewaakt werd door oen geniepig-wreede heks Wanneer - door de droeve tijding van papa Bamberg's dood - die her inneringen in onze ziel opleven, dan spreidt zich zachte, diepe, schrijnende weemoed uit over de ziel van som migen onzer, wel dertig of veertig jaren verwijderd, nu al, van die heer lijke uren Voor zulke sensaties zijn velen van ons vatbaar, zelfs bij eene tempera tuur van honderd-zooveel graden, ge lijk we nu doorleefden En vooral op luwe zomeravonden, als wü zitten of liggen te „bekomen" van den snik- heeten dag, - ja, dan schijnt veler gemoed bijzonder ontvankelijk voor zacht-weemoedige herinneringsbeel den. Over de „suggostie der massa" wilde ik „een boom opzetten". Hoe 't komt, dat „men" plotseling zoo veel gevoelt voor deze staking, ter wijl genê strike do massa koud laat of vijandig stemt In hoever hier zelfs gril, mode, het volgen van andoren zonder dat men „eigenlijk weet waarom" de schaapkens van Panurge! in het spel is. Of dat wy, nu en dan, werke lijk voor ons krijgen treffende, mooie voorbeelden van wezenlijk-ontwakend solidariteitsgevoel in onze oudo maat schappij Maar 't is veel te warm om te verwachten, dat men deze bespiege ling zou willen aanhooren. Denken wij daarom liever aan wijlen papa Bamberg en den goddclijken sprookjes- tijd, voor ons, ouderen, verdwenen voor altijd Mr. Antonio. Advertentie. Het blad „De Manufacturier" haalt deze advertentie aan van een groot winkelier „Uitverkoop! Van wege het reus achtige kapitaal dat ik volgens myn aanslag in de belasting heet te bezit ten, zie ik tnij verplicht, mijn zaak op te heffen, en daarom bied ik alle voorradige artikelen, als bedden, meubelen, kleedingstukken, alsmede een partij bankbiljetten beneden in koopsprijs aan. N. B. Tegelijkertijd wordt een poppekast tu koop ge vraagd." teelt van groeten in de toekomst nieuwe vruchten zullen afwerpen, in verband met het tot stand komen van eene markt te Den Helder. Alleeu als badplaats is voor Texel misschien de toekomst gunstig. Indien het aantal badgasten te Koog, de nieuwe badplaats, aanzienlijk mocht worden, kan het personen- verkeei merkelijk toenemen, waai door de flnancieéle kracht zal stijgen. In verband hiermede zou het leggen van een tramweg, hetzij van 'tHorntje, hetzy v»n Oudeschild over Den Burg, naar Koog eene hoogst wenschefijke zaak zyn. Ken gezond klimaat, een gunstig strand en de aanwezigheid van natuurschoon op Texol kunnen er toe medewerken om de welvaart der bewoners, in verband met het geen wy hier schetsten, aanmerkelijk te verhoogen. Wij hopen van ganscher harte, dat de toekomst ons in deze niet zal teleurstellen. En hier mede achten wy onze taak teneinde gebracht; wij voegen er tevens den oprechten wensch bij, dat hetgeen wij hier schetsten, don lezer niet ongevallig moge zijn. Mut do beste wenschen voor Texel en zijne bewoners leggen wij de pen ter neder. EINDE.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1914 | | pagina 1