HELDERSCHE COURANT
No. 4374
ZATERDAG 10 OCTOBER 19Ï4
42e JAARGANG
Stelling van DEN HELDER.
Ontspannings-avonden in October.
Zaterdag 10 D.-Admiroal
„Casino"
Zondag 11 Erfprins
'Zangk. „Ons Doel" met Stafm.
iSpeenhoff
Muzikale en andere voordr.
I „Casino" I Speenhoff
Maandag 12) Parallelweg I Lezing Stumphius
Langeatraal i Cither-avond en voordr.
Dinad;ig 13 Weeshuis j Lezing Slingervoet Ramondt
Erfprins Lozing Boon
8} u.
Binn.h. 2 en 87,
Torp.-mag.,
01Nautliis,
^5 u- ParalLw., Afd-
Huisd., weesb.,
- Neptunus.
8 11-.
8 u*i
8 u.
8
Op pagina 4 van dit blad zijn
DE OORLOG
De algemeene toestand.
De heele aandacht is op Antwerpen
gevestigd. De strijd op het groote slag
veld in Frankrijk is op dit oogen-
blik geheel uit de berichten ver
dwenen. Het blijkt slechts dat de
linie zich over een nog grooter uit
gestrektheid heeft uitgebreid. Het
tegenwoordige gevechtsfront voor
beide- legers bezit enkele sterke steun
punten, maar loopt voor een grooter
deel door vlakke terreinen. Mochten
evenwel de Duitsche troepen door
afsnijding hunner verbindingslijnen;
gedwongen worden de stellingen tus-
schen' St. Quentin en Reims op te
geven, dan zullen zij niet eer dan;
in het Maasdal een bruikbare ver
dedigingslinie aantreffen.
De oorzaak van het langdurig on
beslist blyven van den strijd is het
aanvoeren van versche troepen, die
nog steeds aan weerszijden plaats
heeft en niet minder de werkzaam
heid der vliegers, die nagenoeg elke
verrassing uitsluit.
Men vergete niet dat het genie
van Napoleon, vermaard om zijn
snelle verrassende verplaatsingen,
nog geen rekening had te houden
met spoortreinen en telegrafen, en
dat von Moltke wèl deze, maar nog
niet de telefoon; de draadlooze tele
grafie en het vliegtuig in zijn bere
keningen had op te nemen.
In het Oosten zijn, zooals nu ook
wel heel duidelijk uit de Duitsche
berichten blijkt, de Duitschers terug
geslagen. Officieel wordt medege
deeld, dat een Russische colonne, uit
Lomsja komende, Lyols heeft bereikt.
En daar Lyck in Oost-Pruisen ligt,
zijn dus de Russen daar weder over
de Pruisische grenB getrokken.
De Russische berichten zeggen-
verder, dat alle aanvallen, die door;
de Duitsche troepen in do omstre
ken van Wirballen en Philïpof zpn
gedaan, werden teruggeslagen, en
dat de grensplaats Biala door de
Russen is bezet.
Ook in de omstreken van Premylz,
in Galicié, wordt weer hevig ge
vochten, naar het schijnt, met af
wisselend succes.
Belgische
vluchtelingen.
De groote ströom van Belgische
vluchtelingen nee uit thans ontzagge
lijke afmetingen aan. Duizenden en
nog eens duizenden trekken ons land
binnen, en moeten geholpen wor
den. Want het is een bedroevend ge
zicht al deze ongelukkigen, dikwijls
zonder het hoognoodige, te zien aan
komen. En hoezeer blijkt hier weer
de zegen van onze neutraliteit, waar
door wij toch iu staat ziju te helpen.
En er wordt geholpen. Oud en jong,
rijk en arm, allen spannen zich in.
Overal waar deze uitgewekenen ge
bracht worden kenmerkt de bevolking
zich door een groote vrijgevigheid en
een weldoend medegevoelen.
Dat zal den Belgen, wanneer zij
eens zullen weten, hoe hunne land-
genooten hier ontvangen en verzorgd
werden, zeer zeker een ander idee
geven over de houding van Nedor-
land en zijn bevolking.
Te Rotterdam zijn Woensdag
tot diep in den nacht steeds achter
een extra-treinen vol vluchtelingen
aangekomen. Steeds maar door kwa
men er nieuwe groepen aan. En dit
duurde vau 11 uur 's avonds tot
uur in den morgen. Velen werden
gebracht naar de loodsen der Holland-
Amerika»lijn. Woensdagmorgen be
vonden zich hier alleen 1360 vluchte
lingen. Na wat geslapen te hebben,
zagen de meesten er niet zoo ter
neergeslagen, zoo bedrukt uit als
Woensdagavond. Er waren er, die
ongerust waren over de weinige
bagage, die ze in de overijlde vlucht
nog hadden weten mede te Demen
en die ze Woensdagnacht aan het
station-D. P. hadden moeten achter-,
laten. Doclr ze kregen bij navraag de
stellige verzekering, dat voor die
bagage goed gezorgd werd.
Niet allen konden onderdak ge
bracht worden in daarvoor ter be
schikking gestelde gebouwen. Velen
bleven ook in de wachtkamers van
de stations.
Steeds wordt er hard gewerkt om
de vluchtelingen weer verder, naar
hun bestemming, te sturen. Want de
groote ruimten to Rotterdam moeten
vrijblijven als eerste rustplaats voor
de velen die nog steeds aankomen
en nog onderweg zijn.
Niet alleen per spoor komen zij
hier aan, ook per boot. Zoo bracht
Donderdagmiddag de stoomboot „Eu-
genie" wederom een SOO tal vluchte
lingen.
Donderdagmiddag kwam ook weder
een extra-trein uit Roozendaal aan,
welke.op zijn minst duizend vluchte
lingen aanvoerde. Deze werden eerst
aan het station van eten voorzien,
en daarna ondergebracht in de oude
loodsen van de H.A. L. en het Ura-
nium-Hotel.
Velen gingen ook verder. Naar
Amsterdam, Den Haag en Haarlem.
Er heerschte Donderdagavond een
buitengewone drukte in de stad.
Overal zag men groepjes, waaronder
zich veelal vluchtelingen bevonden,
in levendig gesprek over het bom
bardement van Antwerpen. Men
wilde van de uitgewekenen zoo gauw
de allerlaatste berichten te weten
komen, doch die nieuwsgierigheid
werd allerminst bevredigd. Het bleek
toch telkens, dat de Antwerpenaren
niet goed op de hoogte waren van
den toestand hunner bedreigde stad.
Op de vraag van een der omstan
ders, hoe het met de stad stond,
kwam het vaag, doch droevig troos
teloos bescheid: „Slecht,heel slecht"
maar dan een oogenblik latei-
met van aandoening trillende stem:
„Maar gijlieden moet niet denken,
dat onze jongens zich niet dapper
houden. Ze vechten met den moed
van een leeuw. Doch wat baat dat?
Als ze honderd Duitschers hebben
neergelegd, dagen er weer duizend
in hun plaats op
Den ganschen avond bemerkte men
troepjes vluchtelingen, man, vrouw
en kinderen, belast en beladen met.
hetgeen in de overijlde vlucht nog
kon worden medegenomen. Deze
zochten tégen e6n niet al te hoogen
prijs een onderkomen in kleinere
pensions of bij particulieren. Ook
vele rijtuigen van snorders waren,
behalve met vluchtelingen, overbe
last met allerlei soort huisraad, vooral
beddegoed, dat naar hier was mee
gevoerd. Ook deze uitgewekenen, die
niet geheel van middelen ontbloot
walen, vonden eindelijk onderdak.
1200 van do te Rotterdam tijdelijk
ondergebrachte vluchtelingen vertrok
ken Vrijdagmorgen naar hunne ver
dere bestemming. Naar Schiedam
gingen er 300 en naar Den Haag en
Scheven ingen 900. In den loop van
den dag zouden er nog weer 3000
vertrokken.
Te Amsterdam kwan Donder
dagavond eveneens een trein met
600 vluchtelingen. Het was stil op
het perron, toen de trein leegliep.
In lange rijen werden ze gesteld,
en toen ging het in optocht naar de
Effectenbeurs. Het Stationsplein, dat
al uren zwart van de menschen stond,
zag nog nimmer zulk een luguberen in
tocht. Door een nauw kanaal in de
mensohenmenigte ging de stoet heen.
Het was een merkwaardige ont
vangst van de zijde van het publiek.:
een stil, eerbiedig zwijgen. Met mede-
doogen zag men den armelijken stoet
doortrekken. De bagage was aan het
station op een paar last-auto's gede
poneerd, die ze overbracht naar de
Effectenbeurs.
De schitterende zaal van Cuypers'
jonge beurs ontving de vluchtelingen
en in een oogwenk waren alle hokjes
dooi de verschillende groepen en
families bezet.
'I. Ging keurig ordelijk toe.
De buffetten in de aangrenzende
zalen waren geopend, brood, koffie
en sigaren werden uitgedeeld. Maar
er was geen sprake van bestorming
onderweg, van Roosendaal hierheen,
waren de ballingen aan de verschil
lende stations overvloedig gespijsd
en gelaafd en de avondboterham
werd in alle kalmte gebruikt.
Allen moesten zich aan de guide-
bank melden, binnen welks veilige
omheining de heeren hadden post
gevat, die de papieren der vluchte
lingen moesten controleeren.
De vluchtelingen worden bestormd
met vragen door hen, die reeds eerder
uit Antwerpen gevlucht zijn.
- Staat ons huis er nog op de
Keyserlei? vroeg een dame in den
rouw.
Dat weet ik niet, was het ant
woord, overal brandt het, overal
storten huizen in.
En dan ging de zwarte gestalte
met den zwarten sluier weer voort
naar haar hotel. Haar man gesneuveld,
haar zoons gedood, haar huis vernield.
In de nachtverblijven was het dik
wijls aandoenlijk, om te zien hoe de
menschen, na eerst angstig te hebben
rondgekeken, eindelijk tot het besef
kwamen, dat hen hier geen gevaar
meer dreigde. Hoe zij zich met een
behaagelljk „hè" tenslotte onder de
dekens verborgen. Het was dan ook
een weldoende rust na zooveel uren
van angst, en daarbij nog een reis
van vele uren.
Ontroerend was 't te zien hoe vader,
nu móéder werkelijk niet meer kön,
zich tot het kleintje wendde en het
toesprak om toch maar te gaan
slapen, want dat haar hier werkelijk
niets gebeuren zou. En heel gauw
sliep ze, en moeder ook. Hij, de man
die zoo lang voor hen had gewerkt
en 't nu niet meer kan, hjj sliep
nog niet, ook nog niet toen wij heen
gingen, met een gevoel van dankbaar
heid voor de taak, die Nederland is
weggelegd, om, voor zoover het kan,
te lenigen het leed dat door anderen
is toegebracht. Moge het, ook ter
wille van de velen, die onder dat
leed gebukt gaan, in staat gesteld
worden die taak te blijven vervullen
tot het einde.
Niet alleen echter in onze hoofd
plaatsen komen de vluchtelingen aan.
Begrijpelijkerwijze trekken er velen
naar de dicht bij de grens gelegen plaat
sen. Ook steken er velen over naar
Engeland. Uit V 1 i s s i n g e n meldt
men dat er duizenden vluchtelingen
aankomen. De boot naar Folkestone
van Vrijdag en Zaterdag is reeds
uitverkocht. De vluchtelingen worden
echter zoolang het noodig is bij de
burgers opgenomen.
Aldus is het ook te Breda. Ook
hier moest huis aan huis gevraagd
worden of de Burgers de menschen
zoolang op wilden nemen. En allen
vonden plaatsing.
Te Utrecht zijn eveneens een
aantal vluchtelingen onderdak ge
bracht. Hier worden er nog meer
verwacht
Uit Roosendaal komt nog het vol
gend^ bericht.
Sedert Woensdag wordt het vee
voor Afltwerpen weer over Roosen
daal teruggezonden. Donderdag gingen
ook de manden visch niet door.
Verschillende vluchtelingen trach
ten van Roozendaal over Terneuzen
hun land weer te bereiken. Ook
het dienstdoende spoorwegpersoneel,
waarvan de gezinnen in veiligheid
zijn gebracht, wordt uitgenoodigd
langs dien weg terug te keeren. Ik
ontmoette hier een spoorwegman
met een grooten zak geld, de kas;
van het Antwerpsche centraalstation,
die hij niet meer had kunnen bergen,
omdat alle banken gesloten zijn.
Onverpoosd rijden de treinen van
hieruit naar Holland en ten deele
ook naar Zeeland door. Daar de ba
gage meest zonder eenige aanwijzing
maar in de goederenswagens is
geladen, schijnt het hopeloos, om in
deze verwarring den weg te vinden.
Onze soldaten loopen nu ook met
emmers drinkwater langs de wagons,
om de uitgeputte vluchtelingen te
laven.
Zooeven gingen daar de deuren
van vijf donkere bagagewagens open,
waar wij, bij het licht van een draag-
lantaarn, 250 weezen ontwaarden.
Zeker een 100 kindertjes beneden
de 5 jaar schuw en naast elkaar
gekropen op de vloeren, slaperig,
hongerig, dorstig vooral. De uitge-
leidende zusters vertelden, dat zij met
haar armzalige kuddekens twee dagen
onderweg waren geweest en sedert
vanmorgen vroeg hadden zij niets
te eten of te drinken gehad. Maar
nauwelijks hadden ze het gezegd, of
daar kwamen ze van alle kanten
aandragen met dikke boterhammen
en glazen water, en het was aan
doenlijk zooals de wurmen daar
gretig in beten en het opslokten,
terwijl de soldaten hen al weer weg
droegen iu hun armen. En de oudo
ren, gehoorzaam, kwamen in rijen
van twee aan twee door het ge
drang, later met een dekentje over
den arm.
Een heer kwam zeggen, dat er in
's-Hertogenbosch nog ruimte was
voor 2000 vluchtelingen en dat voor
ieder een warm maal eten wachtte.
Inderhaast werd een extra trein
daarheen gevormd. Inmiddels wor
den zieken doorgedragen op bran
cards, en het bezinksel van zoo'n
groote stad scheen nu wel mede
gekomen zoo gruwzaam haveloos
waren die stoeten in lompen.
Ze schreeuwden nog telkens weer
de herinnering uit aan de visioenen
bij hun vlucht uit de stad. Daar wa9
geen waarheid meer van verbeelding
te schiften, en ik herhaal u enkel
wat ik opteekende, telkens hetzelfde
weer uit verschillende monden.
„Vliegtuigen wierpen hun bom
men, een Zeppelin goot een naar
naphta riekend, brandend vocht uit.
De granaten floten door de lucht en
staken de overgoten gebouwen ont
ploffend in lichte laaie.
„Het waren alle granaten van een
sterk brandstichtend vermogen, want,
waar ze vielen, laaiden aanstonds
de vlammen uit. Dooden en gewon
den lagen in de straten. Bcrtghem
stond geheel in brand, het zuiden
der stad is één vuurzee. De schip
brug over de Schelde is kapot ge
schoten. En om 12 uur vanmiddsig
ging de politie huis aan huis om de
laatste menschen de stad uit te
drijven, in een onbeschrijfelijke pa
niek."
Uit Roosendaal schrijft men d.d.
9 Oct.De toevloed van vluchtelingen
heeft niet opgehouden. Duizenden en
duizenden zijn nog met treinen,
samengesteld uit allerlei soort wagens,
binnengekomen. Niettegenstaande alle
scholen, kerken en andere openbare
gebouwen, overvuld zijn met mannen,
vrouwen en kinderen, moesten nog
velen in de buitenlucht kampeeren.
Het perron van het station was den
geheelen nacht vol menschen, die op
hun bagage sliepen. Op de hekken en
in het gras, overal zag men ze.
Soldaten gaan rond om de menschen
ten minste voor honger te bewaren.
Een oogenblik heeft de spoorweg
directie gemeend voor het verdeie
vervoer der menschen vrachtprijs to
moeten vragen. Dit heeft echter on
middellijk aanleiding gegeven tot een
beroep op de regeering; de minister
heeft daarop onmiddellijk aan den
burgemeester geseind, dat allen, die
geen middelen hebben, verder het land
in vervoerd kunnen worden. Uit ver
schillende steden komen aaubiedingeD
om zoo- en zooveel vluchtelingen
door te zenden. Het comité te Amster
dam bood aan 2000 vluchtelingen op
te nemen, Utrecht 1000, enz. enz.
Te Amsterdam werden Vrijdag
morgen nog weer 2000 vluchtelingen
verwacht.Des morgens te 7 uur kwam
het eerste groepje, te zamen ongeveer
een 70 personen aan het Centraal
station aan. Vandaar werden zij naar
de effectenbeurs geleid, waar hen
voedsel en ververschingen werden
verstrekt, en hen een eerste onder
komen verschaft werd.
Van de verschrikkingen, die hun
land en liuu vaderatad teisteren, ver
telden ze niet veel. Het waren alle
losse mededeelingen van een ontzet-
tenden vuurgloed, die uitlaaide over
Antwerpen, van luchtschepen, van
waaruit de Autwerpsche huizen met
petroleum werden bespoten en daarna
_>oid met vuurballen; van het
achterlaten van have en goed. Een
verschooning hadden ze kunnen red
den en een vogelkooi met een
Saksische kanarie. Te midden van
al de ellende van het afscheid van
huis en haard, waarvan zij wel nim
mer iets dacht terug te zien, had
het jonge meisje aan den vogel ge
dacht, die anders den hongerdood
zou sterven. Ze had het kooitje ge
dragen naar Esschen, tot waar ze
was geloopen en nu fladderde het
dier achter de tralies in het benauwde
hokje.
Naar Esschen hadden ze allen hun
goed getorst, de vrouwen wat er aan
lijfgoed was mee te nemen, de man
nen de kinderen.
Volgende treinen brachten nog
steeds meer vluchtelingen aan.
In de Effectenbeurs spraken wij
Hollanders, die uit Antwerpen ge
vlucht waren. Woensdagochtend 8 A
9 uur waren zij vertrokken, te midden
van den ontzettende regen van kogels,
shrapnels enz. Het Zuid stond toen
in brand. De huizen werden van uit
de Zeppelins met petroleum bespoten
en daarna liet men er vuurballen op
vallen, zoodat ze in minder dan geen
tijd in brand stonden. Het groote
statiOD, waarin de menschen op de
treinen wachtten, schudde op zijn
grondvesten, zóó hevig was het;
kanongebulder.
Vóór het station nam in den loop
van den morgen de belangstelling,
voor de nog komende vluchtelingen
toe. Bereden politie hield den door
gang vrij.
Uit verschillende plaatsen komen
de berichten van de aankomst van
Belgische vluchtelingen.
Zoo uit Schiedam, waar er weder
100 aankwamen, te Nijmegen 150,
te Almelo evenzooveel, te Bergen op
Zoom, vanwaar zij weder verder het
land ingaan, kwamen er Woeüsdag
2500, Donderdag echter minstens
een 10.000 aan. En Vrijdag hield de
stroom nog maar steeds aan.
Te Maastricht zyn er thans nog
200. Te Alkmaar kwamen er Vrijdag
ook reeds 300 aan.
Te Breda kwamen er Vrijdagmor
gen weder 470. In totaal zijn er daar
thans ongeveer 8000.
Te Den Bosch kwamen er Donder
dagavond en Vrijdagmorgen onge
veer '1000.
Ook te Rotterdam komen er nog
steeds meer aan. Vandaar vertrokken
er. reeds weder lf 9 naar Ede. Vlij'
dagmiddag kwamen er weer een 2500
aan. Hiervan zijn er 1100 reeds ver'
der doorgegaan. In hoofdzaak naar
Groningen, en 800 naar Arnhem.
Naar van verschillende zijden ont
vangen bericht van de leden van de
Goraité's moeten zich- reeds een
half m i 11 i o e n vluchtelingen in
ons land bevinden.
De Correspondent van de „N. Rott.
Crt." schrijft uit Amsterdam:
„Belgiè zal nooit vergeten, wat
Nederland dezen tijd doetzeide mi)
gisteravond een Belgisch collega, en
hij wendde zich even af van dien
eindeloozen stoet van uitgeputte, van
alles beroofde landgenooten, die langs
ons heen trok, de gastvrije stad tege
moet. Zijn gemoed schoot vol. En ik
dacht terug aan oen ander oogenblik,
nu vier jaar geleden, op ditzelfde
perron, toen ik mij eveneens in zijn
gezelschap bevond. Toen hadden wij
óók Belgisch bezoek: Koning Albert
en Koningin Elizabeth. Nög zie ik
hem voor mij dien grooten, forschen
jongeman met het trouwhartige ge
laat en daarnaast de kleine Koningin,
tenger en teeder als fijn porcelein
en van even brooze liefelijkheid.
Doodstil was het op het perron,
toen de extra-trein met de honderden
ellendige vluchtelingen uit het land
van Koning Albert en Koningin Eli
zabeth het Centraal-station binnen
reed; doodstil bleef het ook, toen de
schamele, sombere stoet zich in be
weging zette naar buiten. Alleen het
loome geschuifel van de vermoeide
voeten en voetjes och wat waren
er een kinderen bij! - weerklonk,
en dan telkens kort en helder de aan
wijzingen der begeleiders. De vrouwen
sleepten zich voort; deoogendik van
't huilen. En een paar arme zielen
God weet waar hun mannen zijn 1
- barstten opnieuw in tranen uit.
Zacht troostten de dames van het
comité. Alles zal terecht komen!
weg te voeren en inmiddels wordt
de vrachtgoederenloods van de H. IJ.
S. M. met matrassen en kussens in
gericht door het Roode Kruis voor
een geheelen trein met gewonde
soldaten van om Antwerpen heen.
Gisteren zond de militaire overheid
10000 brooden, vandaag weer; en wat
al dat volk schrokkig aanvalt op die
boterhammen, want daar waar ze
vandaan komen, was immers alle
voedsel lang op. Ook zag ik een me
nage-wagen, waarvan de soldaten
dikke soep uitschepten voor de hon
gerige menschen.
Uit Rooseudaal seint men aan het
„Handelsblad"
Roosendaal was Vrijdagmorgen in
de grootste verontwaardiging over
het optreden van den onder-inspecteur
der Staatsspoor uit Utrecht, die, des
avonds aankomende, er op stond, dat
al de duizenden vluchtelingen van
het perron werden gedreven en ver
volgens door den ingang terugkwa
men; alleen diegenen zouden worden
medegenomen, die van kaartjes voor
zien waren. Daardoor ontstond een
vreeselyke paniek. Slechts het ener
giek optreden van den burgemeester
vau Roosendaal, die zich onmiddellijk
bjj den Minister beklaagde, en de
hevige oppositie der militaire auto
riteiten deden eindelijk deze order
intrekken, maar de klacht van de
directie der Staatsspoor, dat zij op
deze treinen zooveel geld verliest,
vindt hier thans onder de autoriteiten,
die dag en nacht met de grootste
opoffering werken, onverdeelde af
keuring.
Te Bergen-op-Zoom, alwaar ook de
Bisschop van Mechelen, Kardinaal
Mercier, moet zijn aangekomen, werd
door eenige meer gegoede vluchte
lingen eene collecte onder elkaar
gehouden voor ons steuncomité. Des
avonds kon men reeds f 500 afdragen.
Esn klinkende waardeering.
Onder dagteekening van 8 October
ontving mr. Th. Stuart, President
van het Nederlandsche Comité tot
Steun van Belgische en andere slacht
offers te Amsterdam het volgende
schrijven
„Mijnheer. Zwaar is de last,
welke aan Tle Nederlanders door
dezen „verschrikkelijken" oorlog
is opgelegd. De zorg voor de onschul
dige en hulpelooze vluchtelingen
uit België is een menschlievende
taak, in' welker uitvoering ik van
ganscher harte met u mede voel,
Wilt u mijne bijdrage van f 1000
tot steun voor dit werk aannemen.
Hoogachtend, Henri v. Dyke, Ame
kaansch gezant."
Vrijdag morgen en -middag kwa
men er te Amsterdam ook weder
270 vluchtelingen aan.
Ook deze zijn weer op liefderijke
wijze in de nieuwe Effectenbeurs ge
bracht en daarna per auto eu extra
tram naar hun tijdelijke verblijfplaat
sen vervoerd. De meesten zijn gister
ochtend uit Antwerpen gevlucht.
Er ging een verhaal onder de vluch
telingen, dat er een groot aantal
weeskinderen bij het oversteken van
de Schelde was verdronken, doordat
een gedeelte van de brug werd opge
blazen.
Roosendaal, 9 October. Eindeloos
trekt de uittocht voort door ons land,
den ganschen nacht, den heelen dag
komen de menschen hier steeds nog
door aan. Het is overweldigend, om
den moed erbij te verliezen. Dat ge
drang, die verwarring, waar haast
geen schot meer in komt, overal in
en aan dit groote station. Menschen
bezwijmen er, krijgen er toevallen,
de zieken schijnen het wel haast te
besterven, op de zakken met geredde
bullen uitgestrekt. De dijken en bergen
bagage strekken zich steeds langer
uit, hoopen zich hooger en hooger
op. Er is geen materiaal om dat alles
Antwerpen.
Aan de N. Rott. Ct. werd Donderdags
avond uit Bergen op Zoom gemeld
Ik ben juist met een auto uit Ant
werpen terug. Het is er een vreese-
lijke toestand. Vannacht om 12 uur
de beschieting van de stad be
gonnen.
Dadelijk ontstond erop verschillende
plaatsen brand.
Heel den nacht regende het projec
tielen, soms meer dan twintig inde
minuut.
De bevolking vluchtte in de kelders.
Maar toch werden velen verrast en
verscheiden werden er gedood of ge
wond. Hun aantal is bij benadering
niet op te geven. Bij het station Zuid
werden vele huizen geheel vernield.
Het hippodroom is afgebrand. Het
gerechtsgebouw en het museum zijn
zwaar beschadigd.
Bij tienduizenden verlieten de men
schen de stad, meest in de richting
van ons land. En aldoor zag men
door de stad gewonde Belgische en
Engelsche soldaten vervoeren.
Vanochtend kwamen nieuwe Engel
sche troepen uit Oostende, over Gent
en Sint Nikolaas, in Antwerpen. Zij
gingen aanstonds de voornaamste
stellingen buiten de stad bezetten.
Ook werd er aldoor Engelsch en
Fransch geschut aangevoerd. De bin
nenste fortenlinie zal, gelijk een pro
clamatie zegt, tot het uiterste worden
verdedigd.
Buiten Antwerpen, op den weg in
de richting van Nederland, was het
een uittocht van menschen, heele
karavanen, tienduizenden menschen
bewogen er zich op voort.
Het plotseling met groote kracht
aangepakte beleg van Antwerpen en
de woedende pogingen der Duitschers
om de Schelde over te trekken en
daardoor de verbindingen tusscben
de Belgische zeekust en de belegerde
vesting af te snijden, hebben hier
den oorlogstoestand ineens zeer acuut
gemaakt en doen een zeer snelle op;
lossing verwachten.
Omtrent de gevechten op de Schelde-
linie bü Scboonaerde verluidt alleen,
dat er met verbittering gevochten
wordt. Een vooruitgeschoven patroelje
werd gisteren tot bij Wetteren gezien
en daar door de Belgen vernietigd
Aalst schijnt nog maar zwak door
de Duitschers bezet te zijn.
Te Schoonaerde is de groote che
mische fabriek door de Belgen wegens
strategische redenen in de asch gelegd.
Te Gent is de stemming natuurlijk
zeer opgewonden.
Het is nog steeds de Nethe-linie,
die het tooneel van den strijd is.
Waelhem is Vrijdag in den loop van
den namiddag verlaten, nadat de
bevelhebber het fort in de lucht had
laten springen. Van de 600 man
garnizoen, kwamen er 450 terug.
Voor Wavre-8t.-Katherina zijn deze
cijfers 300 op de 350 man garnizoen.
Koningshoyckt is eveneens Vrijdag
middag om één uur verlaten, nadat
groote Duitsche kanonnen de koepel
vernield haddenhet overschot is
onbruikbaar. Het garnizoen heeft zich
terug kunnen trekken.
Aan een telegram van Donderdag,
door het N. v. d. D. ontvangen ont-
leonen wij nog
„Het is deu "Eagelsohen ernst Ant
werpen te behouden. In de binnenste
fortenlinie werd het zware scheeps
geschut opgesteld en van daar uit
een onafgebroken bombardement op
de Duitsche stellingen begonnen. Het
oppercommando over de troepen werd
iu Engelsche handen gegeven en
Belgen en Britten streden gezamen
lijk tegen een over machtigen vijand.
Was aanvankelijk alleen de aanval
door de Duitschers gedaan op de bres
in de fortenlinie, Maandag werd die
met groote hevigheid met flankuit
breiding ondernomen op de overgan
gen over de Nethe bij Lier en op de
forten bij Puers. Oorspronkelijk wisten
de Duitschers door te breken tusscben
Boom en Puers, doch de Engelsche
versterkingen, welke over Rupel-
monde snel oprukten, kwamen hun
strijdmakkers te hulp en bloedig werd
den aanval afgeslagen, waarbij de
bajonet de beslissing bracht en hon
derden en honderden vielen.
De Belgen hadden alle bruggen over
de Nethe en de Rupel 'opgeblazen,
maar toen Dinsdag de Duitschers
Lier en Puers weer met ongewone
heftigheid, aan vielen, konden de ver
dedigers niet voorkomen, dat de
Duitschers bij Boom over do Nethe
en de Rupel wisten te komen. Onder
dekking van een vreeselijk geschut
vuur zwommen Duitsche pontonniers
de Nethe over, het werk vau twee-
kanten aanvattendzoo slaagden de
Duitschers er in, een pontonbrug te
slaan, waarover ze hun mannen en
hun zwaar geschut konden transpor
teeren. Terwijl de aanvallen op Lier
en Puers onverflauwd doorgingen en
nog doorgaan, werd het zware bele
geringsgeschut opgesteld en het bom-
)ardement aangekondigd.
„Om twaalf uur Woensdagnacht
werd de bedreiging uitgevoerd. De
geheele plattelandsbevolking uit den
sector noordelijk van de Nethe vluchtte
naar Antwerpen, dat men veilig dacht.
Duizenden stadsbewoners vluchtten
aan de andere zijde er uit, naar ons
land, maar de stad bleef overvuld
met menschen.
Toen het bombardement begon, is
de bevolking, die bevend afwachtte,
uit de stad of in de kelders gevlucht.
De treinen konden zou gauw niet
weg, want de Zuid-statie was al gauw
in brand geschoten en ook van de
Midden-statie vertrokken geen trei
nen meer. Alleen door het Land vau
js, naar Esschen en Roosendaal
kon men gaan, doch er was gebrek
aan materieel gekomen, daar alles
voor troepenbewegingen werd ge
bruikt.
Een artillerie-duel ontstond. De
Engelsche snelYuurkanonnen sloegen
regelmatig hun vier achtereenvol
gende slagen uit de tweede linie en
bij Boom antwoordde hot Duitsche
snelvuurgeschut met vijf snelle sla
gen. De Duitsche granaten sloegen
in het zuidelijk gedeelte van de stad
en vooral ook in 't voorstadje Berchem
en het Zurenborgwijk. Die gedeelten
leden erg. Telkens kwam fluitend
een granaat er op af en dan sprong
met een helschen klap het moord
werktuig uiteen. Of er veel dooden
vielen, of de schade groot was, of
de gebouwen met de rood-witte vlag
gen gespaard bleven, weet ik niet.
Was tot één uur 's nachts slechts
het zuidelijk gedeelte van de stad
geteisterd, daarna vlogen de granaten
ook over het oostelijk en noordoos
telijk deel van Antwerpen. Het vér-
dragende geschut slingerde zijn doo-
delljke projectielen zelfs tot over de
stad. Er stond in het noordoostelijk
deel een trein klaar, die spoorweg
personeel, als de nood drong, naar
Nederland zou voeren. Die trein zou
's nachts om één uur reeds vertrek
ken, maai' pas na drieén durfde men
de reis ondernemen, en de reizigers
hoorden twee uur lang het angst
aanjagende geluid van de projectiolen
om en over zich heen.
Om acht uur kwam die trein in
Roosendaal aan en de menschen go-
loofden een hel te ziju ontvlucht. De
enorme troepenmassa's der Duitschers
schynen alles er op gezet te hebben
Antwerpen in hun bezit te krijgen.
De Belgen en de Britten zetten er
eveneens alles op, om de stad te
behouden.
Men strijdt met ongekende dapper
heid, zonder aan wijken te denken.
En het feit-, dat de Britten bij de
verdediging van de vesting de leiding
hébben en steeds versterkingen aan
voeren, wijst er op, dat Engeland
tot het laatste zal trachten, niet „liet
pistool op de borst" te krijgen."
Belgische soldaten geïnterneerd
Te Breda zijn Donderdagavond 40
Belgische soldaten aangebracht welke,
terwijl zij op verkenning waren, tot
over onze grens gedwaald waren.
Zij worden Daar Gaasterland overge
bracht.
Te Eindhoven arriveerden Woens
dagavond een troep Belgische vrij
willigers ter sterkte van 105 man.
Deze hadden reeds 15 dagen in bet
Noorden van Belgie rondgezworven
en werden Dinsdag, vroeg in den
morgen opgejaagd door 2000
Duitsche wielrijders. Al vechtende
trokken zij toen achteruit en wisten
zij zich een tijdlang in het bosch
van Hamont te verbergen. Van daar
uit weken zij naar Hollaudsch ge
bied waar zij door de sterke grens
wacht ontwapend werden. Uit hunne
verhalen blijkt dat de Duitschers van
plan, en ook reeds bezig zijn, Noord
Belgie tot aan onze grenzen schoon
te vegen.
De ontwapende afdeeling werd naar
Gaasterland overgebracht.
Roosendaal, 9 Oct. Er is heden
een geheel Belgisch bataljon over
de grens gekomen bij Putten
geïnterneerd.
Londen, 9 October. De „Daily Tele-
graph" verneemt d.d. Woensdag uit
Belgie het volgende:
Woensdag zijn de Duitschers er in
geslaagd de Schelde over te komen.
Dit gelukte hun onder dekking van
den mist, nadat tevoren reeds tal
van pogingen waren afgeslagen. De
overgang van de rivier was gefor
ceerd op een punt tusschen Schoon
aerde en Eegenem. Het is thans
duidelijk, dat de Duitschers de laatste
dagen groote versterkingen uit de
richting van Brussel hadden opge
voerd. In alle vorige en mislukte
pogingen om over de rivier te
komen, was van Duitschen kant uit
sluitend gevochten met mannen van
den landstorm en een zeker aantal
marine-troepen.
Zoodra bekend werd, dat de Duit
schers over de rivier waren, ontboden
de Belgen versterkingen om hen tegen
te houden onder dekking van batte
rijen, die de voornaamste stellingen
van den vijand aan den overkant
beschoten. Verder in den rug stond
een geheele divisie van het Belgische
leger.
Om half twee in den middag was
men langs de geheele linie In een
verwoeden slag gewikkeld, waarin
de mitrailleurs een voorname rol
speelden.
Na verscheidene uren van verwoed
vechten, liet de vijand van uit het
zuiden krachtige versterkingen aan
rukken, wierp groote afdeelingen in
fanterie over de pontonbrug en hoe
wel er velen door de mitrailleurs
weiden neergemaaid, slaagden tal
rijke groepen er in over de rivier te
komen en huizen van Berlaere te
bezettenen van deze gunstig ge
legen punten onderhielden zij een
bijna vernietigend geweervuur op de
Belgische infanterie.
Een batterij slaagde er echter in
den overtocht te forceeren. Zij werd
snej opgesteld en opende een krach
tig vuur op het door de Belgen ten
oosten van Berlaere bezette gebied.
Op het oogenblik, dat dit telegram
werd verzonden, duurde de slag nog
voort. Ofschoon zij nog geen groote
macht over de Schelde hebben kunnen
zetten, rukken de Duitschers blijk
baar vastbesloten op met het doel
Antwerpen van het zuidwesten te
naderen.
Duitsche berichten.
Berlijn, 9 Oct. (C'orr. E.) De onein
dig lange slag in Frankrijk heeft haar
culmina tie-punt bereikt. Het Fransche
leger komt steeds meer aan het wan
kelen. Do Engelsche bladen zijn van
meening, dat de beslissing in de
eerste dagen moet vallen en roemen
het in do Duitschers, dat ze met
een onvergelijkelijke hardnekkigheid,
waarvan men zich geen voorstelling
kan maken, voorwaarts dringen.
Joodschc officieren In het
Duitsche leger.
Zooala men woet, worden lii de
meeste staten van Dultschland, spe
ciaal in Pruisen, Joden in vredestijd
stelmutig uit den officiersrang ge
weerd. Dat hun echter niet ontbreekt
aan de voor een officier vereischte
hoedanigheden, blijkt wel uit het feit,
dat tijdons den oorlog tot begin Oc-
tobeik reeds 150 Israölieten uit den
troep tot officier werden bevorderd.
Volgens de Norddeutsche Ailg. Ztg.
hebben de Duitschers totnogtoe aan
Bolgische en Fransche steden oorlogs
schattingen ten bedrage van 271.5
inillioen francs opgelegd. Hiervan is
totuutoe echter slechts een kleinge-
deelte opgebracht. Brussel hoeft b.v.
van de 200 millioèn nog maar 30
millioen betaald.
De Duitsche oorlogsleaning.
Berlijn, 8 October. (Wolff.) Decon-
tante betalingen op de oorlogsleening
hebben hedenochtend de som van
2420 millioen mark bereikt, d. i. 54.26
procent van de som waarvoor is in
geschreven en 686 mihoen mark of
14.26 procent méér dan op 5 October
moest betaald worden. Er kan aan-
jenomen worden dat dit de grootste
betaling is, die ooit door een volk iu
zoo korten tijd is gedaan.
Iu de Duitsche bladen vinden wu
als staaltje van hetgeen er zooal in
het hoofdkwartier van hot Duitsche
leger omgaat, meedegedeeld, dataldaar
zoo ongeveer 9000 telegrammen per
dag vorwerkt worden, en dat deze
reusachtige arbeid met de meeste
kalmte en regelmaat gedaan wordt.
De afdeeling telegrafie van het groote
hoofdkwartier heeft tot taak de ver
binding met alle legercorpsen te
onderhouden. Voor Berlijn iseen recht-,
streeksehc lijn aangelegd omdat via
deze stad de relatie wordt onder
houden met die plaatsen, waar men
zelf geen contact mee heeft.
Het Duitsche grosta
hoofdkwartier.
Berlijn, 8 Octobor. (Van Duitsche
zijde.) Het groote Duitsche hoofd
kwartier bevindt zich thans, nadat
het eerst in Koblenz en daarna in
Luxemburg gevestigd was, in een
Fransche stad op 50 kilometer achter
het front. De dagelijksche koerier-
dienst brengt de stukken van Berlijn
iu drie dagen over Keulen en Luxem
burg naar het hoofdkwartier heen
en terug.
De getorpedeerde Duitsche
torpedoboot.
Berlijn, 8 October. Volgens de
avondbladen is Dinsdagmiddag de
torpedoboot S 116, bij den voorpos-
tendienst in do Noordzee, door een
torpedoschot van een Engelsche duik
boot verloren gegaan. Bijna de geheele
bemanning is gered.
(De S 116 behoorde tot do zos
torpedobooten, gebouwd in 1902/3,
van 420 ton water verplaatsing, loo
pende 26 m(jl, met een bemanning
van 56 tot 60 koppen. Van deze zijn
er, volgens een ander telegram dat
wij uit Berlijn ontvangen, negen ver
dronken. Dit telegram zegt ook, dat
deze torpedoboot roods, wegens ouder
dom, buiten dienst gesteld was ge
weest. - Red.)