HELDERSCHE COURANT
No. 4384
DINSDAG 3 NOVEMBER 1914
42e JAARGANG
Stelling van DEN HELDER.
Ontspannings-avonden in de perste helft van November.
Dlusdug 3 Erfprins
Wachtschip
Dirks Admiraal
Erfprins
Woeehula
N'optunus
Lezing mot pianospel en voor-
draenten as, Warnere
Ensemble VanTrigt
Lozing mot llchtb. dr. Minkema
Ensemble Van Trigt
Lozing Stumphius
l'opul. wotenscli. lez. Kranten
Bioscoop Rumpll-Staalman
ju. Kaaplioofd, Bollona, W.-oover,
O.-oovor, Marine, Harssons, Wier-
hoofd en Visclimarkt
8 u. Zoo mogelijk ook afd. Landvak
Op pagina 4 van dit blad zijn
opgenomen:
Tweede Kamer.
Qevecht aan het Yserkanaal.
Soldatenbrieven.
Een moedige vrouw.
Marine en Leger.
Sport.
Militaire vliegers.
Feuilleton, enz.
DE OORLOG
De algemeene toestand.
De houding van Turkije, dat aan
de zijde van de Midden-Europeesche
mogendheden aan den oorlog gaat
deelnemen, is het belangrijke feit
van den dag.
Dat Turkije dien oorlog begonnen
is, zonder voorafgaande oorlogsver
klaring, wordt in de Engelsche pers
de Porte zeer hoog aangerekendde
„Times" neemt zelfs de gelegenheid
waar om Duitschland voor dezever-
meonde schending van de oorlogs-
gebruiken de schuld te geven, en
zegt: dat de Turken zich goede teer
lingen betoond hebben van de Ber-
lljnsehe militaire professors.
Het verhaal, dat de Russische vloot
den aanval begonnen is, toen Donder
dag de Turksche troepen voor een
oefeningstocht de Zwarte Zee in-
stoomden, wordt van Russische zijde
officieel tegengesproken. Hoe het ook
zij, dat de strijd is uitgebroken, is
niet meer te betwijfelen, nu officieel
wordt gemeld, dat aan de gezanten
der oorlogvoerende staten de passen
zijn toegezonden.
De „Times" schrijft dit toe aan den
Duitschen invloed. Turkije, zegt het
blad, is een Duitsche provincie; de
commandant der Turksche strijd
macht is generaal Liman von Sanders,
on deze heeft Enver-pasja opzij ge
duwd, en zijn plaats ingenomen. Alle
commandanten van legerkorpsen in
Turkije zijn Duitsche officieren en
er zijn heel wat Duitsche onderoffi
cieren en manschappen in het Turk
sche leger verspreid.
Dit optreden van Turkije moet wel
oenige bezorgdheid wekken in Enge
land, al verklaart ook de „Times":
Het Engelsche garnizoen in Egypte
is goed voorbereid en weet wat het
doen moet, in geval van troebelen;
het weet ook wat het doen moet als
de vijand het Suez-kanaal bedreigt.
Egypte heeft Indië, Australië en
Nieuw-Zeeland achter zich. De Tur
ken in Mesopotamië zijn onmachtig,
maar zij kunnen de olievelden in
Perzie bedreigen..
Dat echter Turkije in staat zou
zijn de Mohammedaansche wereld in
beroering te brengen, en de Moham
medanen te doen deelnemen aan den
strijd acht de „Times" onmogelijk:
Turkije kan den Heiligen oorlog niet
prediken, sinds het de fez heeft
vervangen door den" Pruisischen
Pickelhaube. De Mohammedanen in
Indië zien met leedwezen, dat de
Porte zich in dienst heeft gesteld
van Pruisische intriges en Pruisisch
goud.
Evenals de Engelsche bladen zeg
gen ook de Russische bladen, dat
het optreden van Turkije geen be-
teekenis heeft, slechts vreest men
te Petrograd, dat de Turken een
inval zullen doen in den Kaukasus,
doch daar heeft Rusland de noodige
occupatietroepen.
De Sultan heeft aan alle mogend
heden een nota gezonden, waarin
hij protesteert tegen de Engelsche
occupatietroepen in Egypte, die hem
beletten de hem toekomende sou-
vereiniteitsrechten in dat land be
hoorlijk uit te oefenen. De Khedive
van Egypte, die nog steeds in Kon-
stantinopel vertoeft, zal op grond
daarvan Engeland den eisch stellen,
zijn regeering niet langer te be
moeilijken, en het onrechtmatig be
zette land te ontruimen.
In een proclamatie, die de Sultan
in de Arabische taal heeft doen toe
komen aan de Mohammedaansche
soldaten, die in de gelederen der
bondgenooten strijden, wordt gezegd,
dat: Engeland, Frankrijk en Rusland
de oorzaak zijn van alle ongelukken,
die over den Islam zijn gekomen,
en dat daarom de Mohammedanen
in die landen niet moeten strijden
tegen de vijanden dier landen.
Welken invloed het optreden van
Turkije voor Azië zal hebben, staat
nog af te wachten. In Perziëismen
overtuigd, dat nu of nooit het oogen-
blik is aangebroken om het Russisch-
Engelsche juk af te werpen. Uit
Afghanistan komen berichten van
toerustingen, die zoowel Rusland als
Indiö bedreigen. Het optreden van
Turkije schijnt een geheele reoks
van nieuwe oorlogen na zich te zullen
sleepen. De tiende oorlogvoerende
staat zal, als alle voorspiegelingen
en voorspellingen bewaarheid worden,
het aantal oorlogvoerenden weldra tot
vijftien brengen.
Daarbij is nog niet gerekend Egypte,
dat in een allerzonderlingste toestand
komt te verkeeren. Het maakt deel
uit van Turkije, dat in oorlog is met
Engeland, en het staat onder Engelsch
bestuur. De khedive, de vorst van
Egypte is in Konstantinopel, en zijn
regeering bestaat uit Engelschen.
Dat er in Egypte gewerkt wordt
tegen Engeland onder de Jong-Egyp
tische groepen is zuker; en ook van
buiten af worden er troepen tegen
de Engelsehen in Egypte bijeenge
bracht. Maar het resultaat van dit
alles schijnt nog zeer onzeker.
Bij de nieuwe verwikkelingen kun
nen de weinig beteekenende berich
ten van de oorlogstooneelen in het
Westen en het Oosten, met enkele
woorden worden behandeld.
De opmarsch naar Calais, dien de
Duitsche troepen meenden te kunnen
volvoeren, is nog steeds niet verder
gekomen, dan het Yser-kanaal, en de
lijn Nieuwpoort Dixmuyden La
Bassée. Sedert veertien dagen nemen
de Engelsch-Belgisch-Fransche legers
daar een defensieve stelling in, die
de Duitschers, ondanks de herhaalde
pogingen en de vele verliezen, nog
geen stap heeft doen vooruitgaan.
De troepen die den Yser waren ovor-
gegaan, moesten door de overstroo
ming van het terrein, een gevolg
van de vernietiging der sluizen bij
Nieuwpoort, terugtrekken.
De berichten van het Oostelijk
oorlogsterrein geven weinig verande
ring in den stand van zaken aan
na den terugtocht voor Warschau,
die zich tot achter Lodz heeft uit
gestrekt, wordt geleidelijk een nieuwe
reeks gevechten geleverd, en ook op
het zuidelijk deel van het oorlogs
terrein hebben gevechten plaats ge
had, maar zonder dat belangrijke
beslissingen gevallen zijn.
Op zee heeft de „Emden" in Penang
een Russische kruiser en een Fran-
sche torpedoboot in den grond ge
boord. En in de Noordzee heeft een
Duitsche onderzeeboot het vergaan
veroorzaakt van een Engelschen
kruiser, „Hermes", een ouden kruiser
die slechts voor het transporteeren
van watervliegtuigen werd gebruikt.
(H.blad.)
Op het Westelijk oorlogstooneel.
De Duitschers in België.
Berlijn, 1 Nov. (W. B.) (Offiiceel).
Uit het groote hoofdkwartier wordt
onder dagteekening van 1 Nov. 's nam.
bericht: In Belgiö worden de ope
raties bemoeilijkt door overstroo
mingen tengevolge van de vernie
ling van de sluizen bij Nieuwpoort
van het kanaal van de Yser naar
Yperen.
Bij Yperen zijn onze troepen verder
doorgedrongen. Er werden minstens
600 man krijgsgevangenen gemaakt
en eenige kanonnen op de Engelschen
veroverd.
Ook de ten westen van Rljssel
strijdende troepen zijn vooruit geko
men.
Het aantal der bij Vailly gevangen
genomen manschappen is geklommen
tot ongeveer 1500.
In de streek van Verdun en Toul
hebben slechts kleinere gevechten
plaats gehad.
Uit Sluis d.d. 1 Nov.
Hoewel tot dusver nog uit geen
enkele beweging der Engelsche vloot
zou kunnen worden geconcludeerd,
dat een landing in het voornemen
ligt, doen de Duitschers alles om zich
nu reeds tegen de mogelijkheid te
vrijwaren. Niet alleen, dat overal langs
de kust loopgraven worden aangelegd
en kanonnen opgesteld, ook de pier
bij Blankcnzergh is door brand ver
nield.
Blijkens het kanongebulder, dat nog
steeds wordt gehoord, duurt het ge
vecht aan het Yserkanaal onafgebro
ken voort.
Parijs, 1 Nov. Het oflicieele com
muniqué luidt:
Er valt niets nieuws van het front
Nieuwpoort-Dixmuiden te melden.
De Duitschers hebben hun hevige
aanvallen in heel het noordelijk ge
bied voortgezet. Wij hebben vorde
ringen gemaakt ten noorden en oosten
van Yperen. Op het overige gedeelte
van het front hadden hevig kanon
vuur en eenige tegen aanvallen geen
resultaat.
Alleen in de week van 14 tot 20
October zijn er 76S3 Duitsche krijgs
gevangen geïnterneerd, ongerekend
het konvooi krijgsgevangenen, dat
van het front naar de achterhoede op
weg is.
Fransche berichten.
Barijs, 1 Nov. Het communiqué-
van elf uur luidt:
Uit België niets nieuws. In den
loop van den dag hebben wij scherpe
aanvallen afgeslagen in de omstre
ken van Lihons, Guesnel-en-Santerre
(beide ten O. van Aruiens), Vailly-
sur-l'Aisne en het bosch van Grurie
in het Argonnengebied.
Ten Noorden van Souain blijven
wij langzaam terrein winnen.
In de Vogezen maakten wij ons
meester van de hoogten bij St. Marie.
Duitsche berichten.
.Berlijn, 2 Nov. De Duitsche troepen
hebben bij Soissons den vijand uiteen
sterk bevestigde positie verjaagd en
zyn gewichtigste steunpunt Vailly
ingenomendaarbij werden 1500 man
gevangen genomen. Bij Reims, in de
Argonnen en ten westen van Rljssel
winnen de Duitschers dagelijks meer
terrein. B(j Toul en Verdun hebben
slechts kleine gevechten plaats.
Fransche tegenspraak.
Parijs, 2 Nov. Op grond van het
offleieuse relaas van het gevecht bij
Vailly sur TAisne hecht uien iu de
Duitsche pers een overdreven betee-
kenis aau hot gebeurde. Eenige Fran
sche troepen slaagden er met groote
stoutmoedigheid in vasten voet te
krijgen op de hellingen aan den rech
teroever van de Aisne, maar zij ver
mochten het plateau niet te bereiken.
De Duitschers trokken overmachtige
strijdkrachten samen, terwijl de ter
reingesteldheid den Franschen reser
ves belette hulp te bieden, tenzij met
groote verliezen. Derhalve kregen de
Fransche troepen bevel op de Aisne
terug te trekken.
Deze gevechtsepisode nu trachtten
de Duitschers voor te stellen als een
groot succes voor hen. Het is onjuist,
dat zij gevangenen maakten.
Eveneens wordt officieus ontkend,
dat Verdun ooit is ingesloten geweest
of dat de Duitschors in het Argon-
nenwoud vooruit zijn gekomen. Niet
alleen is in de stad geen enkele gra
naat gevallen, maar het fort Douhau-
mont is het eenige werk, dat de
Duitschers op grooten afstand hebben
kunnen beschieten gedurende 24 uur,
en dan nog zonder eenig succes.
Een Duitsche afdeeling
afgesneden.
Londen, 2 Nov. De „Times" ver
neemt uit Noord-Frankrijk dat ten
gevolge van de vernieling van een
spoorbrug door een Belgisch wielrij
derscorps een aanzienlijke Duitsche
legermacht van de hoofdmacht werd
afgesneden en zich moest overgeven.
Van de Zeeuwsch-
Belgische grens.
Vlissingen, 1 Novemher.
Gisteren en vandaag is er op geheel
Walcheren nog onophoudelijk zwaar
kanongebulder uit de richting van
de Belgische kust gehoord.
Aardenburg, 1 November. (Part. P.)
Alle militaire wagens van de Burcht
plaats te Brugge vertrokken met 2
kanonnen door de Smedenpoort op
weg naar Thourout of Oostende. Twee
lange groengemaakte treinen met
zingende Duitsche militaren gingen
naar Oostende of Blankenberghe. Nie
mand mag door Standries naar
Oostende. Verder kan ik mededeelen,
dat er gevallen van zelfmoord en de-
sertatie onder de Duitschers voorko
men. N. Rott. Ct.
De stemming onder de
Duitschers in België.
Een correspondent van „De Tijd"
te Brugge meldt het volgende over
de. stemming onder de Duitschers in
België, dat gedeeltelijk klopt met
hetgeen ook in ons blad reeds over
deserties in hun gelederen is gemeld
„Wat ik in Ostende reeds heb
meenen op te merken, zag ik hier
bevestigd. Er begint zich, en dat is
begrijpelijk, een onrustige stemming
onder de Duitsche troepen voor te
doen en een mopperend geluid tegen
de officieren, die nutteloos menschen-
offers brengen om de Yser te for-
ceoren, te hooren. Niet zoozeer nog
onder de nieuwe aankomende troepen,
maar onder hen, die van het front
terugkeeren.
Wanneer de soldaten van den strijd
zijn teruggekeerd en in de achterhoede
wat pauseeren, komen hun zinnen
tot kalmte en beseffen ze wat waan
zinnigen strijd ze hebben meegemaakt.
Ik kan dan ook als volstrekt zeker
mededeelen, dat de laatste dagen
verscheidene gevallen van desertie
in de geheele streek zijn voorgeko
men. Daartegen zijD reeds verscherpte
bewakingsmaatregelen genomen en
den soldaten is verboden den nacht
bij particulieren door te brengen, daar
sommigen daarvan gebruik gemaakt
hadden, om zich in burgerkleeren te
steken en aldus uit te wijken.
Ook de zelfmoorden onder de offi
cieren nemen aanmerkelijk toe en in
het Hotel du Sablon alhier hebben
zich reeds drie officieren een kogel
door het hoofd gejaagd, terwijl een
majoor zich verdronken heeft. Wan
neer de Duitschers dan ook blijven
voortgaan,overwinningen te forceeren
door massa-offers en het roekeloos
verspillen van kauonnenvleesch, zal
men spoedig nog wel erger hooren
dan deze deserties."
De burgerlijke gouverneur van Ant
werpen heeft, in antwoord op een
desbetreffende vraag, als zijn meening
te kennen gegeven, dat de bemiddelde
Duitschers thans voorgoed naar Ant
werpen kunnen terugkeeren.
Te Gent moeten tal van Duitsche
soldaten, die zich in burgerkleeding
bevonden, teneinde te deserteeren,
gevuDgen genomen zijn. (N. Rott. Ct.)
De Brusselsche oorlogs
schatting.
Na langdurige onderhandelingenis
de Brusselsche oorlogsschatting op
45 millioen francs vastgesteld. Dit
beteekent een vermindering met 5
millioen. Wekelijks moet 121/" mil
lioen worden afbetaald.
Fransche troepen in den Elzas.
Een aanwijzing omtrent de aan
wezigheid en de operaties van Fran
sche troepen in Elzas zou men kun
nen vinden in de mededeeling van
de Duitsche posterijen, dat postpakket
ten naar de Elzassische steden Alt-
kirch, Mülhausen, Thann, Geibweiler
Colmar, Diedolshausen, Dreigehren,
Urbeis nietkunnen verzonden worden.
Militaire vliegers.
De Daily Mail meldt een aanval
van Fransche vliegers op het Duit
sche hoofdkwartier, dat bij Dixmui-
den in een villa was gevestigd. Acht
vliegtuigen, zes tweedekkers en twee
eendekkers, gewapend met 240 bom
men, trokken er op uit. Toen zij zes
bommen op de villa hadden gewor
pen, raakte deze in brand. De gene
rale staf zocht een goed heenkomen
in 't aangrenzende bosch.
In aansluiting op de 64ste Pruis-
sische verlieslljst maakt de Reichsan-
zeiger de 38ste Beiersche, de 43ste
Saksische en de 46ste Wurtemburg
sche verlieslijst openbaar.
Op het Oostelijk oorlogstooneel.
Russisch legerbericht.
Petrograd, 31 Oct. De groote gene
rale staf bel icht van hot front in Oost-
Pruisen: Het plan van ned vijand
om onze versterkte positie bij Beka-
largewo door te breken is mislukt.
Sinds vijf dagen doen de Duitschers
vergeefsche aanvallen. Zy leden buiten
ge woon groote verliezen. Onze troe
pen zijn op een groot aantal punten
vooruitgegaan.
Aan de overzijde van de Weichsel
houden wij Postynu, Lenezica, Lodz
en Ostrowez bezet.
In Galicië duren de gevechten
voort, zonder dat een feitelijke wijzi
ging van den toestand is ingetreden.
St. Petersburg, 31 October. De Rus
sische groote generale staf meldt
Op het front in Oost-Pruisen is het
plan van den vijand om het centrum
van onze verstrekte stelling by Ba-
kalarzewo (ten westen van Soewalki)
in te drukken, mislukt!
De Duitschers hebben bij hun ver
geefsche aanvallen vijf dagen lang
reusachtige verliezen geledon.
Onze troÉpen hebben in verschei
dene districten op het Oost Pruisische
front vorderingen gemaakt.
Aan het front over de Weichsel
hebben wij stelling genomen op de
lijn Lemezica—Lodz-Ostroviec.
In Galicië duurt de strijd voort
de toestand is daar niet noemenswaard j
gewijzigd.
Van het Poolsch-
Gallclsche front.
Weonen, 1 November. Officieele
mededeeling van hedenmiddag:
In Russisch Polen ontwikkelen
zich nieuwe gevechten. De aanvallen
op onze stellingen werden terugge
slagen en eenige vijandelijke deta
chementen vernietigd. De verbitterde
slag, die verscheidene dagen geduurd
heeft ten noordoosten van Toerka en
ten zuiden van Stary Sambor, heeft
gisteren tot een volledige overwin
ning van onze wapenen geleid. De
vijandelijke troepen, twee divisies in
fanterie en een brigade scherpschut
ters werden uit al hun stellingen ge
worpen.
Te Czernowitz handhaven onze
troepen zich. Het vooral op het ver
blijf van den aartsbisschop gerichte
artillerievuur der Russen bleef zonder
uitwerking van boteekenis.
St. Petersburg, 1 November. Het
communiqué van den generalen staf
meldt
Aan de overzijde vau den Weich
sel zijn wij zegevierend over het heele
front vooruitgerukt en hebbon de
plaatsen Petrokof, Opochna on Pja-
roff bezet.
In de gevechten, welke op den weg
naar Opatof zyn geleverd, hebben wij
400 krijgsgevangenen gemaakt, mi-
trailleuses, convooien en munitie buit
gemaakt.
Aan de San, nabij Lozachovo, heeft
een Russisch regiment een aanval
gedaan op een naburig hulpfort en er
5 officieren en 500 soldaten gevangen
genomen on mitrailleuses buitge
maakt.
Een vijandelijke colonne, welke van
de Karpathen was afgedaald en zich
nabjj Nanvorna had versterkt, is door
Russische troepen aangevallen en
verdreven.
Van het
Oostenrijksch-Servische front.
Weenen, 1 November. (Wolff.) Offi
cieel is gisteren medegedeeld:
De Oostenrijksch-Hongaarscho troe
pen, die destijds bij hun vooruitdringen
in het landschap Macva (in 't Noord
westen van Servië) op sterke, door
draadversperringen beschermde stel
lingen stieten, waarin zij eerst twee
dagen geleden na een langen, zwaren
strijd bij Ravnue bressen kouden
slaan, hebben thans aanmerkelijke
vorderingen gemaakt. Ondanks den
wanhopigen tegenstand der Serviërs
en de moeilijke begaanbaarheid van
het gedeeltelijk moerassige terrein in
Macva zijn heden alle troepen die
over de Save en de Drina waren ge
trokken met een breed front verder
opgerukt en hebben de plaatsen
Srdanbaro (bij de Bosnische grens),
Banovopolje, Radenkovic, Glusci, Ta-
banovic en Potiorek genomen.
Aan het
Duitsch-Russlsche front.
Berlijn, 1 Nov. (Wolff.) Officieel.
Het groote hoofdkwartier heeft van
ochtend medegedeeld:
In het noordoosten waren onze
troepen ook gisteren nog in een on-
beslisten strijd met de Russen.
St. Petersburg, 1 Nov. (Reuter.)
Het communiqué van den generalen
staf meldt van het Pruisisch-Russi-
sche front:
De Russische troepen maken vor
deringen in het gebied van Vladislavof
en het bosch van Romentigen.
De vijand heeft zyn aanvallen in
den omtrek van Bakalarjevo gestaakt.
In Polen.
De St. Petersburgsche correspon
dent van de „Daily Mail" geeft de
volgende beschrijving van de jongste
krijgsverrichtingen in Polen.
„Het Duitsche krijgsplan was, den
overgang over den Weichsel te for
ceeren, door het Russische centrum
heen te breken, do vesting Iwangorod
te vermeesteren en de Russische legers
uiteen te slaan, voor de winter in
viel. Toen de groote generale staf op
11 dezer te Radom zijn laatste be
schikkingen trof, vroeg de (Duitsche)
Kroonprins met de taak belast te
mogen worden om den vijand den
doodelljken slag toe te brengen.
De Duitschers hadden zeer sterke
troepen samengetrokken en rekenden
op de bewegingon van een ander
Duitsch leger in de richting van
Warschau, om het verzet van de
Russen to fDuiken en een wig tus-
schen hen in te dijjveu.
De beste Pruisische troepen werden
ter beschikking van den Kroonprins
in het centrum gesteld en versterkt
met Oostenryksche infanteriebrigades
en een groote hoeveelheid kanonnen,
waaronder zware belegeringsartillerie,
waarmee men Iwangorod in een paar
dagen klein hoopte to krijgen. Op
den linkervleugel stond generaal v.
Hindenburg met de Beieren, en aan
den rechtervleugel waren de'Oosten
rijkers.
Het algemeene denkbeeld was, om,
terwijl het centrum Iwangorod aan
viel, beide vleugels de Russen te laten
omvatten en hen geheel te verplet
teren. Maar de Kroonprins hield geen
rekening met wat de Russen zouden
doen. Niet alleen beletten zfi den
Duitschers om den Weichsel over te
trekken, maar zij staken zeiven die
rivier over en dreven de Duitschers
op de vlucht.
De onverwachte en hevige tegen
aanval der Russen brak allen tegen
stand. Het leger van den Kroonprins
week in het centrum en liet veel
oorlogsmaterieel achter, o.a. zes en
dertig zware kanonnen, die diep in
den modder waren weggezonken. Het
Duitsche leger trachtte zich staande
te houden langs een linie van stel
lingen, die voorafin gereedheid waren
gebracht, maar de vervolging was te
hevig. Een tweede poging werd ge
daan, om de verstrooide troepen op
nieuw te groepeeren met den rug
naar den spoorweg toe, maar opnieuw
dwong de krachtige aanval van de
Russen de Duitschers tot den terug
tocht.
Dinsdagavond was de Kroonprins
te Radom teruggekeerd, dat hij veer
tien dagen met zoo groote verwach
tingen verlaten had. Hij hoopte toen
zijn leger langs de linie Edlinsk-Iga
op te bunnen stellen, met Radom als
centrum. Maar ook dit plan werd
spoedig opgegeven. De Russische
ruiterij zat den Duitschers den vol
genden dag op de hielen en trok
Radom binnen.
Tezelfdertijd werd het leger van
generaal v. Hindenburg aan don
linkervleugel te Esien uit al zijn
stellingen ten N. van de Pilitsa ge
worpen, ondanks dapper verweer, en
was ook in vollen aftocht.
De rechtervleugel van de Oosten
rijkers bood minder tegenstand en
werd spoedig op de vlucht gedreven.
Intusschen gaat de vervolging van
het DuitSche leger, dat van voor
Warschau teruggedreven is, voort.
Op het Oostelijke front is het Duit
sche opperbevel in nog geen drie
maanden vijfmaal veranderd. Hot
ziet er naar uit, of er weer een ver
andering in gebracht zal worden."
Aldus de correspondent van de
„Daily Mail".
De winter.
Het Berliner Tageblatt verneemt
uit Koningsbergen dat in Oost-Prui
sen de vorst zijn intree heeft gedaan
met een scherpen Noordoostenwind.
De thermometer is al 2 graden onder
't vriespunt gedaald.
In Archangel heerscht al sedert
eenige dagen 15 graden vorst.
Een Oostenryksche soldaat, die in
Galicië had gevochten was zoo on
voorzichtig geweest op een open brief
kaart naar huis te schrijven, dat het
met de Oostenrijkers in Galicië niet
goed ging en hij voor zich er niet
rouwig om zou zijn, indien hij door
de Russen krijgevangenen werd
De familieleden van den soldaat
vonden op de keerzijde van de kaart
de aanteekening„Doodgeschoten op
vonnis van den krijgsraad".
Turkije en de geallieerden.
Onverwachts is thans ook Turkije
in den grooten oorlog betrokken, zoo
dat thans reeds 10 staten er aan deel
nemen.
De reden welke Turkije tot deel
neming aan den oorlog hebben ge
leid worden van beide zijden ver
schillend opgegeven. Van Turksche
zijde beweert men dat een Turksche
vloot welke oefeningen in de Zwarte
Zee hield door de Russen werd aan
gevallen, terwijl men van den ande
ren kant beweert dat de Turken
zonder eenige reden begonnen zijn
met het bombardeeren van de Rus
sische Zwarte Zee-havens Theodosia
en Nowo-Rossisk. Over het algemeen
schijnt het echter dat men in Turkije
over de houding der geallieerden
weinig gesticht is geweestmet
name over de houding van Engeland.
De ontwapening der Egyptische
troepen en het onder militair bestuur
stellen van Egypte heeft veel kwaad
bloed gezet. Daarbij kwam nog de
verklaring van den commandant van
het Engelsche eskader voor de Dar-
danellen, welke inhield dat de Turk
sche schepen als vijandelijke bodems
beschouwd zouden worden. Hiertegen
over staat de kwestie van de „Goe-
ben" en de „Breslau". Deze schepen
hadden moeten worden ontwapend.
Echter verklaarde Turkije ze gekocht
te hebben daar zij verplicht was zich
op mogelijke gebeurlijkheden voor te
bereiden, en de door haar in Engeland
bestelde en betaalde schepen dooi
de Engelschen in beslag genomen
waren. Dit is zeer goed mogelijk
indien dit streng was doorgevoerd.
Echter hebben beide schepen nog
steeds de Duitsche bemanning.
Van de zijde van Turkije wordt
verder nog aangevoerd dat de regee
ring naar aanleiding van de verkla
ring van den commandant van het
Engelsche eskader besloot de Darda-
nelïen te sluiten. Hiertegen kwam
Rusland in verzet en zond eenige
torpedobooten, welke de uitgang van
den Bosporus moesten versperren.
Daardoor werd de toestand zoo ver
scherpt dat Turkye tot vijandelijk
heden is overgegaan. Behalve de
bovengenoemde plaatsen werd ook
Sebastopol gebombardeerd en de
,Donetz",eenRussischeonbeschermde
kleine kruiser van 1250 ton in den
grond geboord.
Het bombardement van de Zwarte
Zee-havens is van groote beteekenis.
Indien het toch den Turken gelukt
deze havens af te sluiten, zal het
voor Rusland zeer moeilyk, hoewel
niet onmogolyk zijn, troepen-afdee-
lingen naar Turksch gebied over te
brengen.
Do weg langs de Wolga en vau-
daar over de Kaspische Zee, blijft
thans nog mogelijk. In den winter
is deze weg echter zoo goed als
onbruikbaar. Inderdaad rekende Rus
land op troepenvervoer over de Zwarte
Zee, hetgeen tijdens den Balkan-oorlog
bleek, toen na het opnieuw bezetten
van Adrianopel door de Turken een
groote Russische troepenmacht te
Nowo-Rossisk werd samengetrokken.
In zooverre is dus het eerste suc
ces van de Turksche schepen van
belang dat voorloopig het transport
van Russische troepen over de Zwarte
Zee verhinderd is.
Het gevolg van don aanval van
Turkije is geweest dat.de Russische
gezant zijn post heeft verlaten. Ook
meldt men reeds dat de gezanten
der overige geallieerden Constantino-
pel verlaten hebben.
In Duitschland heerscht natuurlijk
groote vreugde over het optreden
van de Turken. Het zal dan ook wel
zijn invloed op den loop der zaken
doen gevoelen. Of het echter van
dion aard zal zyn als de Duitsche
bladen het doen voorkomen, valt te
betwijfelen. Wel heeft de missie
onder den Duitschen generaal Liman
von Sanders hard gewerkt, maar of
de reorganisatie van het leger, en
vooral die van de intendance welke
gedurende den Balkan-oorlog totaal
niet voor haar taak berekend bleek
te zijn - nu reeds voltooid zal zijn
moet nog afgewacht worden.
In Engeland is men natuurlijk
hoogst verontwaardigd. In een be-
beschouwing van de „Times" ovor
de aanval van Turkije komt het vol
gende slot voor:
„Door zich aan te sluiten bij onze
vijanden, en onze bondgenooten aan
te vallen, heeft Turkije alle rechtop
onzen steun verloren, voor nu cn
later. Het heeft zich een onvertrouw
baren bewaker getoond van de groote
positie in Konstantinopel en kan
daarin dus niet langer worden ge
handhaafd. Do bondgenooten zullen
de straf voor dit optreden te gelege
ner tijd uitspreken, en Turkije heeft
de gevolgen van zijn optreden alleen
aan zich zelf te wijten."
Van groot bolang is thans de hou
ding der overige Balkan-staten. Tus-
schen Bulgarije en Turkije schijnt
op het oogenblik een zeer vriend
schappelijke verstandhouding te be
staan. Wat de overige staten betreft,
hieromtrent is weinig bekend. Dat
zal dus de toekomst moeten leeren.
Berlijn, 1 November (Wolff.) De
„Tagliche Rundschau" bespreekt de
deelneming van Turkye aau den
wereldoorlog. Turkije kent Rusland
on Engeland beide als zijn doodsvij
anden, die de verdeeling van Klein-
Azië in hun politiek hebben opgeno
men. Duitschland heeft zich echter
een vriend van Turkije betoond. Rus-
laDd krijgt nu een nieuwen, zeer
lastigen tegenstander. Voor Engeland
kan het te wapen snellen van den
Islam onberekenbare gevolgen hebben.
Dit wereldrijk kraakt in alle voegen.
Bij zijn moeilijkheden met Turkije,
Egypte en Indië, komen nu ook de
Zuid-Afnkaanscho moeilijkheden. Het
vuurtje, dat Engeland snoodelijk heeft
aangestookt om 't Duitsche staats
gebouw in den asch te leggen, slaat
zijn vlammen steeds feller uit naar
't Engelsche staatsgebouw.
De „Börsen-Courier" geeft in een
artikel over den Russisch-Turkschen
oorlog eon historisch overzicht van
de geschiedenis der Russisch-Turk-
sche betrokkingen in de laatste jaren.
Het blad schrijft, dat het thans uit
gebroken conflict reeds lang in den
lucht zat en zoekt de oorzaak in de
nu eens fijne, dan grovere spelden
prikken, welke Rusland en zijn bond
genooten Turkije toebrachten. De
„Börsen-Courier" herinnert aan de
inbeslagneming van twee Turksche
>antserschepen door Engeland, aan
iet Russische dreigement om Turk
sche schepen bij het verlaten van de
territoriale wateren aan te vallen en
eindigt als volgt„Duitschland heeft
tot dusver een kalmeerenden invloed
op den Balkan geoefend. Ons heele
streven is er op gericht geweest om
een zwenking van de neutrale staten
in de richting van onze vijanden te
voorkomen. Thans heeten zij den
vijand onzer vijanden als vriend en
wapenbroeder welkom.
De „Lokal-Anzeiger" schrijft dat het
ilotseling ontwaken van de Turkscho
levenskracht voor de Parijsche pers
geheel onverwacht schijnt te zijn
gekomen.
De bladen vinden de houding van
Turkije onbegrijpelijk. Wat de bond
genooten voorloopig voornemens zijn
tegen Turkije te beginnen, moet
volgens de Parijsche pers geheim
blijven. Met zulken praat - zegt de
„Lokal-Anzeiger" tracht men te
Parijs zijn verrassing te verbloemen.
Berlijn, 1 November. (Wolff.) De
Vossische Zeitung verneemt uit
Athene, dat volgens daar ontvangen
berichten 8000 Bedouïnen over Suez
in Egypte zyn gevallen.
Konstantinopel, 1 November. (Wolff.)
In een officieel commiqué wordt
Blijkens uitlatingen van Russische
matrozen had de aanwezigheid van
een m(jnlegger bij de Russische vloot
ten doel den uitgang van den Bos
porus met mijnen te versperren, om
do Turksche vloot, welke dan door de
mljnversperring in twee deelen ver
deeld zou zijn te vernietigen. Op
grond dat zij hierdoor aan het gevaar
van een overval zou zijn blootgesteld,
is de Turksche vloot, aannemende
dat de Russen de vijandelijkheden
hobben geopend zonder voorafgaande
oorlogsverklaring, begonnen meteen
vervolging van dc Russische schepen
en heeft deze in den grond geboord.
Engelsch-lndië en het optreden
van Turkije.
Simla, I November. Het nieuws
omtrent het optreden van Turkije en
de Turksche vijandelijkheden is heden
in heel Engelsch-Indie bekendgemaakt
in den vorm van een kalm gesteld
communiqué, waarin de onderkoning
verklaart het te belreuren dat
chauvinistische elementen pogin
gen doen om Turkije in een oorlog
met Engeland te betrekken alleen
ten voordeele van Duitschland en
Oostenrljk-Hongarije, die eeuwenlang
de vijanden van de Turksche natie
zijn geweest.
'Men zal eerst na eenigen tijd kun
nen weten hoe do bevolking in do
ver afgelegen gedeelten vau Indië
het communiqué zal opnemen, doch
de toonaangevende hoofden der
Mohamodaansche gemeenten houden
vergaderingen om Engeland testeunen.
Reeds vóórdat het communiqué ver
scheen is in de moskeeën in alle
deelen van Indië gedurende de thans
beëindigde Mohammedaansche feesten
gebeden voor de zege der Engelsche
wapenen en hebben de verschillende
Mullahs preeken gehouden waarin zij
Turkye vermaanden om hetzij de
onzijdigheid te handhaven, hetzij zich
te scharen aan do zijde der bondge
nooten.
Bulgarije en Turkije.
Berlijn, 1 November. (Wolff.) Het
Berliner Tageblatt laat zich uit Rome
seinen dat er volgons eon verklaring
van den Bulgaarsche gezant aan
Romeinsche journalisten, tusschen
Bulgarije en Turkije een nauwe vriend
schap en eensgezindheid bestaat.
Een Duitsche oorlogsbljdrage.
Londen, 2 Nov. Uit Kopenhagen
wordt aan de „Times" gemeld, dat
Duitschland aan Turkije een voor-
looplge oorlogsbljdrage van 200 mil
lioen mark heeft verstrekt.
OP ZEE.
Engelsche kruiser
in den grond geboord.
Londen, 31 October. (Reuter.) Offi-
cieolEen door eon Duitsche duik
boot afgeschoten torpedo heeft beden
in het Kanaal den ouden kruiser
„Hermes", die van Duinkerken terug
keerde, doen zinken.
Bijna alle officieren en matrozen
zijn gered. Het verlies is uit militair
oogpunt niet zeer belangrijk.
De „Hermes" was een zusterschip
van de „Highflyer", die den Duit
schen hulpkruiser „Kaiser Wilhelm
der Groaze" in den grond heeft ge
boord. Het was een pantserdekkrui-
ser van 5700 ton, die in 1898 van
stapel was geloopen. De Hermes"
was aangewezen als moederschip
voor de luchtvaartuigen, liep onge
veer 20 mijlen en was o.m. bewa
pend met 11 kanonnen van 15.2 cM.
Dover, 1 November. (Reuter.) De
„Mennes" werd gisterenmorgen om
S uur door 2 torpedo's getroffen. Het
schip bleef 45 minuten drijven, voor
dat het kapseisde en zonk. Andere
schepen hebben de bemanning gered,
waarvan er 40 vermist worden.
De „U 9" en een Hollandsche
trawler.
De correspondent van het „N. v.
d. D" te IJmuiden verneemt dat oen
stoomtrawler bij de Haaks de be
faamde „U 9" heeft aangetroffen,
onklaar gemaakt door een trawlnet.
Schade aan de Engelsche
handelsvloot.
1 Nov. (W. B.) De „Berl.
Lokal-Anz." neemt een bericht over
uit de „Corriore della Sera", waarin
wordt medegedeeld, dat men te Lon
den de schado, die tot dusverre door
Duitsche kruisers aan de Engelsche
vloot is toegebracht, op 80 millioen
Mk. schat.
De „Emden" alleen heeft aan die
vloot een nadeel van 40 millioen be
rokkend.
Nog grooter echter is, volgens het
bericht, hot moreole nadeel, daar zich
in de handelswereld teekenen van
groote ongerustheid voordoen.
Ministercrisis in Italië.
Rome, 31 October. Naar aanleiding
van het aftreden van den minister
van financiën Rubini heeft het minis
terie besloten zyn ontslag aan te
bieden. Salandra, de minister-presi
dent, heeft hedenmiddag dit besluit
medegedeeld aan den Koning, die
zicli een beslissing voorbehield.
Belgische vluchtelingen in
Frankrijk.
Volgens een telling van het Fran
sche ministerie van oorlog, bedraagt
het aantal van de naar Frankrijk
gevluchte Belgen 400,000.
De Nobel-prljs.
Uit Christiania wordt gemeld, dat
tegenover hot voorstel van hot blad
der sociaal democraten, ditmaal den
vredesprijs der Nobelstichting tot
lator tijden te bewaren, TidensTegn
voorstelt den prijs aan de Nederland-
sche regeering aan te bieden wegens
verzachting van don nood der Belgi
sche vluchtelingen.
Duitsche vluchtelingen uit
Portugal.
Berlijn, SI Octobor. Meer dan dui
zend Duitsche vluchteliDgon uit Por
tugal zjjn te Barcelona aangekomen.
