HELDERSCHE COURANT
VOORHEEN GENAAMD 'T VLIEGEND BLAADJE
Nieuwsblad voor Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
No. 4413
DINSDAG 12 JANUARI 1915
43e JAARGANG
Abonnement per 3 mnd. 65 ct., franco per post 90 ct., Buitenland f 1.90
Zondagsblad 37£ 45 0.75
Modeblad 65 75 „1.00
Voor het Buitenland bij vooruitbetaling - Losse nummers der Courant 2 ct.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag
UITGEVER: C. DE BOER Jr. - HELDER
Bureau: Koningstraat 29 - Interc. Telefoon 50
Advertentiën van 1 tot 4 regels (bij voorultbet.) 30 cent Elke regel meer 6 ct.
Ingezonden mededeellngen van 1 tot 4 regels 75 cent Elke regel meer 15 cent.
Advertentiën op bepaald aangewezen plaatsen worden 25°/o hooger berekend.
Groote letters en clichó's naar plaatsruimte. - BewIJs-exemplaar 2cent.
Stelling van DEN HELDER.
Ontspannings-avonden in de eerste helft van Januari 1915.
Dinsdag 12 j 'Weeshuis
Sta fmu ziek
Zang, voordr. e
Op pagina 4 van dit blad is
opgenomen
1. Het nieuwe brooddiëet.
2. Ingezonden stukken.
3. Sport.
4. Feuilleton, enz.
DE OORLOG.
De officleele legerberlchten van
8, 9 en 10 Januari.
De strijd aan het Westelijk front,
vooral die. in Vlaanderen ondervindt
ontzettend' veel last van het slechte
weer. De loopgraven veranderen in
raodderrivieren. De soldaten staan er
soms tot hun knieen in het slik. Zelfs
word van Pransche zijde reeds gemeld
dat een loopgraaf in de nabijheid van
Arras moest worden opgegeven, om
dat deze vol modder geloopen was.
Volgens verschillende berichten
vorderen de bondgenooten nog steeds,
maar zeer, zeer langzaam.
Berichten van den 8ston Januari,
's avonds elf uur, meldden dat de
Franschen ten N. van Soissons twee
rijen loopgraven van de Duitschers
genomen hadden. Vorder deden de
Duitschers een hevigen aanval in de
Argonnon,en dwongen zij dePranschen
I K.M. terug te gaan. Door een tegen
aanval wisten de Franschen zich weer
meester te maken van hunne stel
lingen.
Een Fransch bericht van den 9en
meldt dat de Franschen een heuvel
bij Soupir, op de Duitschers veroverd
hebbeD. De Duitschers voerden drie
tegenaanvallen uit, doch zonder re
sultaat.
Soissons werd dooi- de Duitschors
gebombardeerd. In de streek van
Perthas werd een Duitsche aanval
afgeslagen en werd bij een tegenaan
val een loopgraaf van de Duitschers
genomen. Een tegelijker tijd onderno
men aanval had tot resultaat dat het
dorp Perthes door de Franschen werd
bezet. Ten N.O. van Verdun werden
kleine vorderingen gemaakt. In don
Elzas moesten de Franschen Ober-
Burnhaupt ontruimen.
De Duitsche mededeeling van den
9en meldt echter dat de Fransche
aanval ten N. van Soissons werd af
geslagen. Evenzoo was dit het geval
met een aanval bij Perthes. In het
Argonner woud maakten de Duit
schers vorderingen, terwijl zjj ten
N.O. van Verdun een loopgraaf in
de lucht lieten vliegen die toch niet
door hen gebruikt, en juist door de
Franschen bezet werd. Verder ook
van Duitsche zijde de mededeeling
dat Burnhaupt door hen bezet is.
De Fransche mededeelingen van
don lOen meldden dat de ten N. van
Soissons veroverde stellingen door
hen waren ingericht en niettegen
staande hevige aanvallen der Duit
schers werden behouden.
Duitsche aanvallen werden afge
slagen bij Wattwiller en Thann.
Het Duitsche bericht deelde mede
dat de aanvallen der Franschen wer
den afgeslagen, terwijl in de Argonnen
opnieuw terrein werd gewonnen.
Een poging van de Franschen om
Burnhaupt weder te hernemen werd
verijdeld.
Van het Oostelijk front komen
slechts weinig berichten. Ook daar
belet de slechte weersgesteldheid de
groote. operaties. Vooral in Polen waar
de in gewone omstandigheden reeds
slechte wegen thans door de aanhou
dende transporten en voortdurende
regens bijna geheel onbruikbaar zijn
gemaakt. Een Duitsch bericht van
den 9èn meldt dan ook dat de toe
stand op het front in Polen onver
anderd is.
In Galiciö daarentegen duren de
gevechten steeds voort. Een Oosten-
rijksch bericht van 9 Jan. meldt dat
een nachtelijke aanval der Russen
ten N. O. van Zaliczin werd afgesla
gen. In het Zuidelijk deel van de
Boekowina en in de Karpathen von
den slechts onbeteekenende schermut
selingen plaats.
Een Duitsch bericht van den lOen
meldt nog dat kleine aanvallen dei-
Russen ten Z. van Mlawa werden
Van het Russisch-Turksche front
wordt medegedeeld dat de Turken
om den aftocht van het in het nauw
gebrachte 10e legerkorps te dekken
krachtige aanvallen deden in destreek
van Karoergan.
Volgens een bericht uit Konstan-
tinopel gaan de Turken in de Perzi
sche provincie Aserbeidsjan nog steeds
vooruit.
Volgens een bericht aan Duitsche
bladen, afkomstig uit Rome, zou
Perzie een ultimatum aan Turkije
gesteld hebben, wegens de schending
van het Perzische grondgebied door
de Turken. De Duitsche bladen tee
kenen bij dit bericht aan dat het niet
erg waarschijnlijk is dat Perzie dit
zou hebben gedaan, tenzij onder
pressie - in dit geval dan YanRus-
- land.
De „Beriijnsche Morgenpost" heeft
over de gevechten in Oost-Afrika
vernomen, dat deze bijna zonder uit
zondering met een overwinning van
de Duitsche troepen zijn geëindigd.
De grootste zegepraal is in Tanga
bevochten. Daar kwamen de Engel-
schen en Indiörs met 8000 man aan
land. De Duitschers, die belangrijk
in de minderheid waren, en alles
met elkaar niet meer dan een 2
man hadden, lokten hun vijanden in
een hinderlaag en brachten hun op
den eersten dag een verlies toe van
600 dooden en gewonden. Nadat zij
den volgenden dag versterkingen
hadden gekregen, werden de Engel-
schen en Indiërs met een verlies van
8000 man verslagen en moesten op
hunne transportschepen de vlucht
nemen naar Mombassa. De Duitsche
verliezen waren gering.
Uit Duitsch Kameroen komt daaren
tegen het bericht dat een aanval der
Duitschers op het door de Franschen
bezette Eden (in Duitsch Kameroen)
onder groote verliezen werd afgeslagen.
De nederlaag der Turken In den
Kaukasus.
Petrograd (St. Petersburg), 9 Janu
ari. Do Beurscourant verneemt uit
Tiflis, dat Ischan-pasja, de bevelheb
ber van het IXde Turksehe leger
corps, vier divisie generaals en andere
gevangen genomen officieren daar zijn
aangekomen.
In een interview deelde Ischan-
pasja mede, dat hij de nederlaag
voornamelijk weet aan de vreeselljke
omstandigheden van het klimaat. Het
eerste gedeelte van het legercorps,
dat Sarykamysj bereikte en b(j het
welk de staf zich bevond, telde slechts
6000 man. De Russen omsingelden
hen en bestreken don pas met hun
artillerie. De Turken, die twaalf snel
vuurkanonnen en twaalf bergstukken
baddeD, deden zes vergeefsche nach
telijke aanvallen om door te breken.
Hun meeste artilleristen sneuvelden
en hun kanonnen werden buiten ge
vecht gesteld. Ischan-pasja gaf zich
over, toen er nog maar 800 man bij
hem overgebleven waren.
Onder de gevangenen zijn verschei
dene Duitsche officieren.
De Turken zeggen, dat men hun,
voor zij uit Erzeroem opbraken, had
wijs gemaakt, dat Batoem en Koetais
al in handen van de Turkenwaren
en dat Üe heele Kaukasus in opstand
as.
Een ander telegram uit Tiflis meldt,
dat de Turken van Erzeroem met de
beste transportmiddelen, zware artil
lerie, houwitsers en mortieren ver
trokken .waren,maar dat deze alle
onderweg bleven steken. De kleine
kanonnen werden toen op kameelen
meegevoerd.
De Russische artillerie vernietigde
de Turken volkomen.
Berlijn, 9 Januari. In officleele
Turksehe kringen te Berlijn meent
men dat de Russische berichten over
een Russische overwinning in den
Kaukasus in den vorm, waarin ze
zijn verspreid, niet juist kunnen zijn,
daar nergens in den Kaukasus een
geheel, laat staan 2 Turksehe leger
korpsen opereeren, maar ver van
elkaar verwijderde kolonnes, waarvan
er geen de sterkte van een geheel
legerkorps heeft.
Op Zea.
In het begin van October heeft een
Australisch schip in de haven Rabaul,
Duitsch Nieuw-Quinea, het oorlogs
vaartuig Kornet vermeesterd. Sedert
doet het onder den naam Una dienst
bij de Australische vloot. Uit een ver
haal, dat de Times nu geeft, blijkt,
dat het schip bij verrassing genomeD
is. Het werd 's nachts in de haven
opgemerkt. Het Australische schip
ging dwars voor den ingang liggen,
met z(jn 12 ponder en machinege
weren op de Kornet gericht. Niets
bewoog er op het Duitsche schip.
Een sloep met gowapenden roeide er
heen, de maDnen klommen aan dek.
Alles was in slaap, behalve de kapi
tein, die net was opgestaan en zich
in zijn hut stond te scheren. Toen
de deur openging zag hij een revolver
op hem gericht en hij was gevadgen.
De „Frledrlch Karl".
Het Russische gezantschap te 's-Gra-
venhage heeft bericht ontvangen, dat
uit wrakhout, dat op de Russische
kust is aangespoeld, ontwijfelbaar is
gebleken, dat de Duitsche kruiser,
die ongeveer een maand geleden in
de Oostzee in den grond werd geboord,
de gepantserde kruiser „Friedrich
Karl" is geweest.
Gezonken scbepen.
Las Palmas, 4 Jan. Het stoom
schip „Otavi" heeft alhier geland de
bemanningen van het Eng. stoom
schip „Bellevue", het Fransche stoom
schip „Mont Agel" en de Fransche
barken „Anne de Bretagne" en
„Union", die alle*door den Duitschen
kruiser „Kronprinz Wilhelm" tot
zinken werden gebracht.De „Bellevue"
met 8000 ton kolen aan boord, was
4 Dec. 600 mijlen ten westen van
hier prljsgemaakt en tot zinken ge
bracht op 20 Dec., nadat de lading
door den kruiser was overgenomen.
De bemanning zal heden per stoom
schip „Oronsa" de reis naar Europa
voortzetten.
Uit België.
De gevangenhouding van
Kardinaal Mercler.
Rome, 8 Jan. De Duitsche regeering
heeft aan het Vatikaan nadere in
lichtingen verstrekt omtrent het ge
beurde met kardinaal Mercier, waarin
zy verklaart, dat er geen grond is
voor de bewering, dat hij ooit ge
arresteerd is of zelfs verplicht in zijn
Paleis te blijven en dat hij verhinderd
zou zijn het te verlaten.
Daaraan wordt toegevoegd, dat de
Duitsche autoriteiten, op wie de zeer
delicate taak rust om de orde te hand-
haven en de vijandig gezinde bevolking'
de overtuiging bij te brengen, dat zij
het goed met haar meenen, alleen een
zeer eerbiedig verzoek hebben gericht
tot den kardinaal om geen houding
aan te nemen, die het vervullen van
hun taak zou bemoeileken, en daar
door ten slotte groot gevaar en na
deel voor de bevolking ten gevolge
zou hebben.
Daarmede beoogden de Duitsche
autoriteiten tevens het christelijk be
ginsel, dat bijzonder dierbaar moet
zijn aan priesters van de kerk, n.1.
om bloedvergieten te vermijden, toe
te passen, daar een voorval, dat zelfs
indirect zou kunnen leiden tot agi
tatie, tumult en opstand, strenge
maatregelen van de troepen tot her
stel van de orde zoude noodig maken.
De Paus en de arrestatie van
kardinaal Mercler.
Rome, 9 Jan. Zij, die gelegenheid
hebben den Paus te naderen, ver
klaren dat hij tot het uiterste de
neutraliteit van den Heiligen Stoel
wenscht te handhaven.
Hoewel Z. H. niet verheelt, dat de
ongerechtvaardigde arrestatie van kar
dinaal Mercier een ernstige beledi
ging van de Katholieke kerk is, wil
de Paus de officieele eu onpartijdige
berichten daarover afwachten, voor
dat hij een oordeel uitspreekt over
hetgeen gebeurd is.
Uit Engeland.
Het antwoord van Engeland op
de nota van Amerika.
Londen, 10 Januari. Het antwoord
van Engeland op de Amerikaansche
nota vergelijkt de cijfers van den
uitvoer van' Amerika naar de voor
naamste neutrale staten over Novem
ber 1913 met die over November 1914.
De nota van antwoord geeft daarbij
de volgende vergelijkende cijfers:
Nov. 1913 Nov. 1914
Zweden 377.00 2.858.000dollar
Noorwegen 477.000 2.818.000
Denemarken 558.000 7.101.000
Italië 2.971.000 4.781.000
Nederland 4.389.000 3.960.000
Het antwoord wijst in het bijzonder
op het geringe aantal schepen, dat
naar hetjjrijsrecht is gezonden, welks
beslissing Yoor de neutralen niet on
gunstig is geweest.
Tusschen 4 Augustus en 3 Januari
zijn 773 Amerikaansche schepen van
de Vereenigde Staten naar Nederland,
Denemarken, Noorwegen, Zweden 6n
Italië vertrokken. Daarvan zijn er
slechts 45 naar het prijsgerecht ge
bracht.
Het antwoord legt bijzonderen na
druk op de onmogelijkheid om ver
dachte schepen goed te onderzoeken
in volle zee, de lading kan alleen goed
worden onderzocht in een haven, en
wijst er op, dat katoen nooit op de
lijst van contrabande is gezet, maar
Engeland speciaal gewaarschuwd was,
dat in katoenladingen koper verbor
gen was en de eenige manier om dit
le onderzoeken is de balen uit te
laden en te wegen en dit is alleen
mogelijk als het schip in een haven
ligt.
In betrekking tot het ophouden
van schepen haalt het antwoord de
cijfers van den Amerikaanschen
koperuitvoer aan naar de neutrale
staten in Europa, die groote vermeer
deringen aanwijzen, die schijnen aan
te duiden, dat de groote hoeveelheid
van dit koper niet voor het eigen
gebruik van die neutrale staten, maar
voor een andere, en wel een oorlog
voerende mogendheid bestemd was,
die niet in staat is om rechtstreeks
in te voeren.
Nopens het in beslag nemen van
levensmiddelen zegt het antwoord
dat Engeland geneigd is om toe te
stemmen, dat voedingsmiddelen niet
moeten worden aangehouden, tenzij
er vermoeden bestaat, dat zij voor
den vijand zijn bestemd, maar Enge
land kan op dat punt geen bepaalde
belofte doen.
Het antwoord legt den nadruk op
het stijgende gevaar, dat de neutrale
staten, die aan het vijandelijk gebied
grenzen, op weergalooze wijze een
basis van toevoer voor den vijand
worden. Engeland is derhalve in het
belang van de nationale veiligheid
er op uit om goederen, die inderdaad
voor den vjjand zijn bestemd, te
onderscheppen, zonder het vervoer
van werkelijk neutrale goederen te
belemmeren.
Uit Dultschland.
Bij den étappen-dienst.
Hij is maar bij den étappen-dienst
Hoe dikwijls krijgt men dat niet te
hooren' en hoe vaak ziet men dan
niet een ongeloovige of zelfs een
hoonende gelaats-uitdrukking. Vooral
wanneer men er bij hoort: „Hij heeft
het IJzeren Kruis gekregen I" Alsof
allen, die kritiek willen oefenen, weten
wat dat beteekent, zoo lazen wij in een
aardig artikel iD 'de „Küln. Zeitung",
waarin het een ën ander over den
belangrijken étappen-dienst wordt
verteld.
Al de menschen, die zoo minach
tend daarover spreken, moesten eens
de gelegenheid hebben, den étappen-
dienst te zien. Men moest hen op de
locomotieven van munitie-transpor
ten of Roode-Kruis-treinen zetten,
wanneer franctireurs de baan blok-
keeren of uit een hinderlaag op den
machinist schoten lossen. Men moest
hen in een stormachtigen winternacht
op een brug de wacht laten houden
wanneer de vijand aanslagen pleegt
op het werk van Duitsche pioniers
en het in de lucht wil laten springen.
Men moest hen op de auto's van den
veldpost zetten, wanneer draadver
sperringen, onzichtbaar ook voor de
sterkste lantaarns, over den weg zijn
gespannen, zoodat er gevaar bestaat,
dat de brieven, misschien de laatste,
van dapperen uit de loopgraven, of
de laatste groeten van een patrouille
of van een vlieger aan zijn moeder,
aan zijn vrouw en kind, vernietigd
worden.
Gelegenheid om te weten wat
„étappe" is, krijgt men, wanneer men
vijandelijke vliegers ziet, die bommen
gooien in een trein-colonne of in een
depot van geneeskundige middelen.
Hij moest maar eens do brandstich
ters zien, die de inrichtingen voor
het Roodo Kruis, waar honderden
arme, verminkte menschen liggen,
willen in brand steken. En heeft hij
eindelijk met gevaar voor zyn eigen
leven, zijn broeders uit de vlammen
gehaald, dan zou hy misschien anders
denken.
Hoeveel plichtsvervulling er bij den
étappendienst behoort, hoe zeer de
menschen zich zelf daarbij moeten
wegcijferen, weet men niet. En wan
neer men dikwijls denkt, dat een
post overbodig is en dat de man
beter ergens anders te gebruiken is
gaat dan naar het étappe-gebied
en men zal bekeerd worden. Al zijn
ook de tijden van hen 36-uur-dienst,
welken het spoorwegpersoneel in de
eerste weken van den opmarsch had,
voorbij, toch is er nog overvloed van
werk. Wie zelf dat meegemaakt heeft,
wie zijn plicht heeft gedaan „bis
zum Uinfallen" die critiseert niet
meer, die helpt mede, om anderen
den mond te snoeren of hun liet
juiste oordeel over den étappe-dienst
bij te brengen.
Het is moeilijker, dagelijks 18.000
brooden in een étappen bakkerij te
Rethel te bakken, te verdeelen, op
te laden, te transporteeren en naai
de regimenten van een leger te ver
voeren, dan 's morgens oen belegd
broodje te eten, en daarbij op de
krant te schelden, omdat er niet
minstens 100.000 Russen gevangen
zijn genomen. En daarbij komt, dat
het aantal dagelijkscho brooden te
Rethel tot 80 k 35.000 stijgt. Men
moet ook de molens niet vergeten,
die moeten draaien en die dank zij
het werk van de pioniers in het
gansche vijandelijke land weer draaien.
Men denke eens aan het vervoer van
water en steenkolen, aan het aan
voeren van koren en meel, aan de
oneindige reeks wagens en paarden
die de trein ter beschikking moet
hebben, om deze reusachtige brood-
voorraden naar de voorste linies en
naar het laatste spoorweg-commando
te brengen.
De soldaat leeft echter niet alleen
van brood. Al kapt hij de brandstof
eenvoudig uit de bosschcn, om de
veldkeukens te stoken, toch wil hij
ook nog vleosch hebben, koffie moet
gekookt worden, vruchten en aard
appelen, rijst en gort moeten gekookt
worden, om den honger te stillen.
De étappen slagerij levert het vleesch
in kudden gaat het gerequireerde
vee naar de slachtbank, en de hui
den gaan naar Duitschland om daar
weer voor het leger bewerkt te wor
den.
In duizenden en duizenden zakken
liggen de peulvruchten opgestapeld,
de eene proviandtrein volgt op den
anderen en wacht er op, om leeg
naar het vaderland terug te keeren,
om misschien met munitie of „liebes
gaben" weder te verschijnen. Op
groote hoopen liggen de bussen met
geconserveerde levensmiddelen, in
reusachtige stapels de vaten met ben
zine en petroleum, om de vliegma
chines en auto's in beweging te
houden en om de soldaten licht te
geven gedurende de lange avonden.
Men moot de honderden wagens der
eindelooze munitie-kolonnes gezien
hebben, die op de stations leege hul
zen afgeven, nieuwe granaten en kar
tetsen ontvaDgen, om ze naar Saks-
sche, Wurtterabergsche of Pruisische
regimenten te vervoeren. Men moet
de lange treinen groote roode-kruis
auto's gezien hebben, waarin balen
verbandgoed, manden met medicijn-
flesschen uit het étappen-depot, dat
steeds maar niet leeg wordt, verdwij
nen. Dan ziet men de groote organi
satorische prestatie van den étappen-
dienst. Wagens met lazaret bedden,
met matrassen, kussens en ondergoed
trekken voorby en volgen de last-
auto's met gedeelten van barakken.
En voor het avond wordt, is op het
open veld bij een Fransche provincie
stad een nieuw lazaret ontstaan met
gordijnen voor de ramen, aardig
ingericht, verwarmd, met helder witte
bedden en met verplegers en verpleeg
sters, die met de doktoren wedijveren
om pijn en ellende te verzachten, "om
troost en genezing te brengen.
In de etappen-stad maken de etap
pen-schoenmakers de schoenen van
de soldaten, repareeren de etappen!
zadelmakers de zadels en het tuig.
Met honderden Fransche vrouwen
en meisjes werken de etappen-kleer
makers aan de scheuren in de uni
formen door prikkeldraad en doornen,
door bajonet-steken of door shrap-
nell's veroorzaakt. De etappen-smid
maakt de gebroken dissels weer heel
en ten slotte zijn daar onze pioniers
en spoorweg compagniën, die voor de
electriciteits- en waterlevering zorgen,
vernielde bruggen over de Aisne weer
herstellen, kringsporen bouwen, vlieg
velden glad maken of garages voor
de ontelbare auto's bouwen.
En het zou ondankbaar z|jn, aldus
besluit de schrijver van het artikel,
wanneer wij niet aan de veldpost
dachten. Wie wel eens de honderden
po.3tzakken gezien heeft, welke uil
het gebied van een leger naar Rethel
te zamen komen, wie de stapels
pakjes gezien heeft, zooals op de
Kerstmis, toen een regiment 9000
pakjes ontving, terwijl een compagnie
2000 brieven en „liebesgaben" kroeg,
of toen een onderofficier op één dag
137 brieven voor zich alleen kreeg,
die zal zijn schrljflust wat beperken.
En h(j houdt niet zijn mond, als er
over misstanden in de veldpost ge
sproken wordt, maar hij verdedigt
de veldpost, want zij heeft onmen-
schelijk veel te doen eu doet dat,
ook al is zij „maar van de etappe".
De Duitsche veldpost.
In den tijd van 23 tot 30 Novem
ber, het zevendaagsche tijdvak, waar
in de verzending van postpakketten
naar het veldleger word toegestaan,
zijn bij de postkantoren in Duitsch
land 6,950,114 particuliere postpak
ketten voor het veldleger aangenomen
Ontginning door
krijgsgevangenen.
Het bestuur van het district Gif-
horn (Hannover) heeft het voorbeeld
gevolgd van het district Fallingbostel
en besloten de krijgsgevangenen voor
ontginning van veengronden te ge
bruiken. Het districtsbestuur heeft te
dien einde bij Hestermoor een ter
rein van 1260 morgen aangekocht,
dat op het oogenblik nog volkomen
onontgonnen is. Het bestaat uit 300
morgen lichten zandgrond en 960
morgen veen. De waarnemende be
velhebber van het 10e legerkorps
heeft op verzoek 580 gevangenen be
schikbaar gesteld voor bet onginnings-
werk.
De oorlog en de Noderlandsch-
Indlsche Mohammedanen.
Men schrijft aan het „Bat. Nbl,"
van inlandsche zijde:
Dit begin van den uitgroei van
den Europeeschen krijg tot een
wereldoorlog heeft reeds het hoofd
van den Islam, den sultan van Turkije,
in den strijd medegesleurd. Door dit
feit nu wekt het oorlogsgebeuren in
het westen bij de Mohamrnedaansche
onderdanen in Nederl.-Indiö meer
belangstelling, dan het met den
Europeeschen oorlog vóór de uit
breiding reeds het geval is geweest.
En zooals te verwachten was, leven
inlander en vreemdeling, die den
Islam beleiden, met hun geloofs-
genooten in het land van den kalief
mede. In gesprekken en door de pers
komt dit sympathiseeren ten duide
lijkste naar buiten.
Men begrijpt in de Mohamrnedaan
sche samenleving in deze landen, dat
het Turkije te doen is een laatste
kans te wagen, waarom het zich in
den twist tusschen de pootige buren
is gaan mengen. Vroeg of laat zal
de „zieke man" door zijn zwakte
juist door den hedendaagschen be
langenstrijd, uit de rij der Europeescfie
staten verwijderd worden. Het wordt
voor Turkije dus, èn als staat èn als
handhaver van den Islam, langzamer
hand tyd, om nu partij te kiezen.
En met dezen nieuwen driebond valt
of staat de Islam als wereldgodsdienst.
Van deze ernstige tijden is heel de
Mohamrnedaansche samenleving in
Nederlandsch-Iudië zich bewust. Men
heeft alleen de persorganen van den
inlander te volgen, om dat te weten.
De „Oetoesan-Hindia" bevatte dezer
dagen eenige artikelen van de hand
van medewerkers, welke in verband
staan met de deelneming van Turkije
aan de krijgsverrichtingen in Europa,
wolker kennisneming niet geheel van
belang ontbloot mag worden genoemd.
In een lang artikel betoogt de
schrijver, die zich Seorang Islam
(Een Islamiet) noemt, dat de ware
Islamiet niet langer, in den waren
zin van het woord, „neutraal" kan
staan tegenover de moordpartijen in
het verre westen, nu de drager van
den Islam, de sultan van Lstamboel,
in den krijg gewikkeld is. Weliswaar
wenscht men niet in daden over te
gaan, welke de neutraliteit van Neder
land zouden in gevaar brengen, maar
toch valt het niet te ontkennen, dat
aller sympathie aan do zijde der
strijdende geloofsgenooten en hun
bondgenooten is. Politiek wenscht
men tegenover Turkije geheel onver
schillig te staan, doch van het stand
punt van den godsdienst bezien is
het des Indischen moslims innigste
hoop, dat het den handhaver van
den godsdienst Yan den profeet in
den krijg fortuinlijk zal gaan.
„Alle Ismalieten zijn broeders in
de wereld der levenden zoowel als
in het hiernamaals."
Deze leer van den Islam noemt
schrijver den hechten band, welke
de geloovigen als broeders elkander
de hand doet reiken in geval van
nood, wanneer hun geloof in de grond
slagen bedreigd wordt.
De schrijver wijst de krantenlezende
geloofsgenooten op de vele leugens,
die de |oorlogstelegrammen brengen.
De meeste draadberichten van het
oorlogsterrein staan onder Engelschen
invloed en belichten den toestand
van den oorlog zeer eenzijdig en
meest partijdig. Hij kan o.a. geen
geloof hechten aan het bericht, dat
10.000 Mohammedanen te Bakoe
(Rusland) in de moskee zouden hebben
gebeden voor de overwinning van
de vijanden van Turkije, en noemt
het, zoo dit bericht eenige waarheid
bevat, den waren moslim onwaardig.
De schrijver Wingnja Darmadja
sluit zich in zijn beschouwingen over
den Europeeschen oorlog, evengoed
als Jong Arabier in zijn protest
bij het betoog van Seorang Islam
boven medegedeeld, geheel aan. Ty
peerend voor den tijd, dien we allen
thans meemaken, is de welbewuste
uitspraak van W. D. voornoemd, die
uit de gebeurtenissen in de moord
partijen, door Christenen onder el
kander aangevangen, de gevolgtrek
king maakt:
„Het is nu aan ons, Oosterlingen,
om niet langer toe te laten, dat wij
door de Westerlingen als minder
waardigen worden genegeerd en onze
godsdienst de Islam als barbaarsch
wordt aangemerkt, want de tegen
woordige groote .oorlog heeft bewezen
dat zy en hun geloof niet beter zyn,
dan ze willen doen gelooven...."
BINNENLAND.
Vergoeding wegens kostwinnerschap.
De Minister van Oorlog heeft aan
de commissarissen der Koningin,
medegedeeld, dut do beslissingen,
welke sedert den aanvaug der hui
dige bijzondere tijdsomstandigheden
door de verschillende burgemeesters
zijn genomen ten aanzien van de
aanvragen om vergoeding wegens
kostwinnerschap, op hem den indruk
hebben gemaakt, dat er te groote
ongelijkheid bestaat ten aanzien van
den maatstaf, welken de burgemees
ters aanleggen voor de beoordeeling
van het als noodzakelijk toe te ken
nen vergoedingsbedrag, bepaaldelijk
waar het geldt de gemeenten, die
mogen worden geacht voor deze aan
gelegenheid op één lyn te kunnen
worden geplaatst.
Ten einde deze ongelijkheid, althans
gewestelijk, zooveel mogelijk op te
heffen, heeft de minister de commis
sarissen der Koningin uitgenoodigd,
maatregelen te overwegen, welke er
toe kunnen strekken, een zooveel
mogeïyk gelijke toepassing van het
vergoedings instituut te bevorderen.
Inhouding op da soldij.
De Inspecteur der Infanterie heeft
den Commandanten van de depót batal
jons der infanteriebrigades, leger-
depótbataljons en landweer-depóts
gemeld, dat het zijnen aandacht ge
trokken hèeft, dat hem zeer weinig
voorstellen tot inhouding van soldij
bereiken, terwijl een beduidend aantal
klachten hem bereiken,met betrekking
tot het zoek maken van voorwerpen
van kleeding en uitrusting.
Door den Inspecteur, voornoemd,
is thans om in doze allen twijfel
op te heffen - bepaald, dat ten
aanzien van alle militairen, door wier
schuld, nalatigheid of gebrek aan
zorg aan hen verstrekte kleeding- of
uitrustingstukken zijn of wordon
vervreemd, verloren of zoek gemaakt,
een voorstel moet worden ingediend
tot inhouding op de soldij.
Krijgsraad te 's-Qravenhage.
In 1907 gepasporteerd als onder
officier der grenadiers, was de man
bij het begin van den oorlogeen der
eersten, die zich als vrijwilliger aan
meldde. Gehuwd en vader van twee
kinderen kwamen de 80 gulden hand
geld het gezin goed te pas, wanthy
had geen vast inkomen.
De eerste weken ging alles goed,
totdat moeder, die in blijde verwach
ting was, onwel werd, en vader daar
om één dag verlof vroeg. Dit verlof
kon hem wèl gegeven worden, indien
hij een bewijs van een geneesheer
overlegde; hiertoe moest hij evenwel
naar huis. Zonder verlof ging hij naar
de echtelijke woning en vond zyn
vrouw ziek.
Twee dagen bleef hij thuis. Toen
zijn vrouw iets beter werd, begaf hij
zich naar zijn troep en legde een
bewijs van den dokter over, waaruit
bleek, dat zijn vrouw werkelijk ziek
was geweest.
Hem werd aangezegd, dat hem een
gestrenge straf zou worden opgelegd.
Onderwijl de zaak in onderzoek was
ging de man, wien geen voorloopig
arrest was opgelegd, nog even naar
zijn vrouw kijken en mankeerde
daardoor bij den dienst.
Weder teruggekeerd bij den troep,
werd hem medegedeeld, dat by voor
het eerste wegblijven gestraft was
met een zware provooststraf wegens
le desertie, en dat men hem voor
het zich ver wijderen uitkantonnement
en mankeeren bij den dienst zou
degradeeren.
Aldus geschiedde, de mau werd
Ingezonden Mededeeling.
HERMAN NYPELS - HELDER.
Telef. Intc. 140.
ABONNEMENTSKLEEDING
voor Hoeren.
Zeer doelmatig.
De goederen blijven het eigendom van
den geabonneerde.
Ons tarief wordt U op aanvraag on-
mlddelijk toegezonden.
teruggesteld tot de positie van soldaat
en overgeplaatst naar Haarlem.
Nu maakte hij zich weder aan
desertie schuldig, omdat zijn vrouw
en kinderen gebrek leden. Hij heeft
toen eenige dagen gewerkt en is
daarna weder naar zijn korps terug-
Nu hij deswege voor den krijgsraad
terecht stond, toonde de man berouw,
„maar," zei h(j tot den president,
mr. Zaayer, „er gaat zooveel in een
mensch om, als je 's middags een
schaal met heerlijk eten voor je krijgt
en je bedenkt dan, dat je vrouw en
kinderen gebrek lijden."
Verder deelde hij nog mede, dat
zijn giezin slechts éénmaal f2 onder
steuning kreeg van het Steuncomité.
Verdere ondersteuning kon het gezin
niet worden gegeven, omdat de man
als vrijwilliger in dienst was getreden.
Nadat de krijgsraad in raadkamor
was geweest, gelastte hij schorsing
van de zaak, teneinde een onderzoek
in te stellen naar de armoedige huise
lijke omstandigheden van 'smans
gezin en overlegging van een volledige
straflijst. Hieruit zal dan blijken, of
do man waarheid sprak.
Meel- en Broodprijzen.
Men schrijft uit vakkringen
Nu met ingang vanmorgen, blijkens
Vrijdagavond in de „Staats-Ct." ver
schenen communiqué, de prijzen van
Inlandsche tarwebloem met f 1.50 per
100 K.G. verhoogd zullen wordon,
werd hedenochtend van belanghebben
de zijden getracht met den voorzitter
der Commissie van levensmiddelen,
wethouder Wibaut, te confereeren,
ten einde den broodprijs nader vast
te stellen.
Wel luidt de ministerieels circu
laire, dat de verhoogde meel-en bloem-
prljzen „aanleiding mogen geven tot
verhooging van den broodprijs in de
verschillende gemeenten met 1 cent
voor wittebrood en bruin brood", doch
voor die verhooging der broodprijzen
moeten de burgemeesters toch eerst
toestemming geven.
De bovenbedoelde conferentie kon
echter wegens oogenblikkelijke af
wezigheid van den betrokken wot-
houder niet plaats hebben. In den
namiddag bereikte den leden der z.g.
Brood-commissie een uitnoodiging van
den secretaris der Commissie voor
levensmiddelen om Woensdag bijeen
te komen, ten einde eene bespreking
te hebben in zake vaststelling van
den broodprijs.
Door niet-on middellijke verhooging
der broodprijzen komen de bakkers
echter wel „in 't gedrang", daar dooi
de langzame wijze waarop de laatste
weken aanvragen om inlandsch meel
worden ingewilligd (er werd ponds
pondsgewijze geleverd) het overgroote
deel der bakkers dringend om meel
verlegen zit en dus a. s. Maandag
ochtend dadelijk verplicht is, dun
verhoogden prijs van f 18.50 uit te
leggen, hetgeen tegen den tegen woor-
digen Amsterdaraschen broodprijs
totaal geen rekening laat.
Naar wij nader vernemen, zullen
van verschillende zijden pogingen in
het werk gesteld worden, om de tegen
Woensdag uitgeschreven vergadering
vervroegd te krijgen.
De Burgemeester van Watergraafs
meer verleende hedenmiddag den al
daar wonenden bakkers vergunning
den prijs van bruin- zoowel als witte
brood a.s. Maandag met één cent te
verhoogen.
De Dlamantbewerkersbond en de
groote leening.
Naar „Het Volk" verneemt, heeft
de Bondsraad van den A. N. D. B.' in
zijn jongste vergadering besloten deel
te nemen aan de leening met een
bedrag van f125.000.
Die som is het kwart van de
werkloosheidskas, dat, volgens de
bepalingen der buitengewone werk
loosheidsverzekering, niet uitgekeerd
behoeft te worden, doch gereserveerd
moet blijven, opdat, als normale
omstandigheden zijn ingetreden, de
kas onmiddellijk weer normaal kan
functioneeren.
In den loop der discussie heeft de
Voorzitter, de heer Henri Polak, er
op gewezen, dat de regeering wel
eenig recht heeft op de erkentelijk
heid van de vakbeweging in het al
gemeen en den Bond in het bijzonder
voor - de instelling van de buitenge
wone werkloosheidsverzekering, die
van zoo groote beteekenis voor bet
behoud van de organistie is gebleken.
Vadermoord.
Een ontzettend drama heeft zich
Zondagavond omstreeks 9 uur in een
huis .aan de Conradstraat te Amster
dam afgespeeld.
In het benedenhuis van perceel 108
woont zekere Jan de Vries, een boot
werker, met zijn echtgenoote en
eenige kinderen. Kinderen van het
echtpaar zijn getrouwd en wonen
buitenshuis. Zondagavond werd een
kleine Jfeestelljkheid ten huize van
Jan do Vries gevierd; zijn vrouw
was jarig en dientengevolge kwamou