HELDERSCHE COURANT
VOORHEEN GENAAMD 'T VLIEGEND BLAADJE
Nieuwsblad voor Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
No. 4491
DONDERDAG 15 JULI 1915
43e JAARGANG
Abonnement per 3 mnd. 65 ct., franco per post 90 ct., Buitenland f 1.90
Zondagsblad 371 45 0.75
Modeblad 65 75 1.00
Voor het Buitenland bij vooruitbetaling - Losse nummers der Courant 2 ct.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag
UITGEVER: C. DE BOER Jr. - HELDER
Bureau: Koningstraat 29 - Interc. Telefoon 50
Advertentiën van t tot 4 regels (bij vooruitbet.) 30 cent Elke regel meer 6 cL
Ingezonden mededeelingen van 1 tot 4 regels 75 cent. Elke regel meer 15 cent
Advertentiën op bepaald aangewezen plaatsen worden 25°/o hooger berekend.
Groote letters en cliché's naar plaatsruimte. - Bewijs-exemplaar 2'. cent.
^Sommige abonnés schijnen nog
steeds niet te weten, dat de prijs van
liet Geïll. Zondagsblad verhoogd is en
thans bedraagt per 3 mdn.:
voor de stad f 0.45, per post (bin
nenland) f 0.526, buitenland f 0.85.
Wij hebben dit indertijd in ons blad
vermeld en er bijgevoegd, dat wij
deze prijsverandering aan den kop
van ons blad voorloopig niet konden
aanbrengen omdat die kop niet is
gezet uit losstaande letters, maar
een cliché, d.w.z. een vaste vorm, is.
Vandaar, dat aan het hoofd van ons
blad de oude thans niet meer gangbare
prijzen, voor het Geïll. Zondagsblad,
voorloopig gehandhaafd blijven.
DE UITGEVERS.
1. Sport.
2. Het getal in den oorlog.
3. Feuilleton, enz.
DE WEEK.
13 Juli.
Dat de „tijdsomstandigheden", sinds
ongeveer een jaar over de wereld
gekomen, heel wat zonderlinge din
gen teweeg brengen, waarvan ook
de meest-fantastischaangelegden nooit
zullen gedroomd hebben, - wij weten
't immers allen Er zijn wat men
in dit verband „natuurlijke om
standigheden" althans verklaarbare,
begrijpelijke noemt en ook andere.
't Zou te ver voeren om over deze
andere een hoogen „boom" op te
zetten.
Toch zijn er interessante dingen
onder.
Zoo heeft men het bericht van een
der bladen, dat verklaarde 't aan
zeer-betrouwbare bron te ontleenen,
en volgens hetwelk min. Treub
er aan denken zou, om de invoer
rechten af te schaffen. Teneinde Neder
land te maken tot „stapelplaats voor
vrijhandels-verkeer", 't Klinkt prach
tig. Maar het lichtelljk-lichtgeloo-
vige blad herinnerde er aan min.
Treub heeft in December j.1., bij de
verdediging van de 275 millioen-
leening, waarvan nu geen Hollandsch
nikkeltje meer over is, voorgecijferd,
dat zijn belastingplannon waaraan
nu, op den Haagschen Kneuterdijk,
inderdaad hard wordt gewerkt,
63 millioen zouden kosten aan accrès,
toeneming, der jaarfljksche middelen
voor de schatkist.
Het Tarief van Invoerrechten, zoo
als 't nu is, brengt om en bij de
zeventien millioen in het Rljkslaadje.
We krijgen dus de rekening van
68 17 80 millioen guldentjes.
En 't was in deze dagen noo
dig, dat minister Treub het bericht
als verzinsel brandmerkte. Ieder, op
zijn beurt, kan er in vliegen.
Zeker nu.
Ook, zelfs, het ernstige, goed-gere-
digeerde, hoogstaande orgaan, dat dit
„primeurtje" de wereld inzond.
Maar juist uit zulke dingen blijkt,
hoe zekere fantastische lichtgeloovig-
heid ons nu allengs allen gaat be
vangen. We hebben meer exotische,
uitmiddelpuntige dingen. Dat wij nu
leven in de periode der inbrekers,
Köpenickers, bedriegers, afdreigers
ik bedoel 't heelemaal niet. De o-zoo
oude spreuk van „mundus vult de-
cipi"De wereld wil gefopt worden,
welaan, bedriegen wij haar
ze is van alle tijden.
Maar dat er serieuse, echte, go-
oefende koerantiers zijn, die bijv.
voor waar ook slechtaéén moment!
beschouwen wonderlijke tijdingen
als dat B. en W. van de Hofstad,
met het oog op de „tijdsomstandig
heden", de hoog- en broodnoodige
verruiming der verkeerswegen van
liet arme, eenmaal kokette Haagje
niet uit-, maar ganschelijk afgesteld,
van de baan geschoven zouden heb
ben in trouwe, dat is kras
Voorzoo ver men herhaal ik
in deze dagen - nog het recht heeft
om van krasse, verbijsterende dingen
te gewagen I
Er zijn, in deze tijden ook
„grensgevallen". Daaronder reken ik
de „beweging", ondernomen door een
man als de oud-resident Fokbens, die
een Bond van Indische ambtenaren
aan 't vormen is, zich behoedend
tegen het gevaar, hen voor hun pen
sioen bedreigend als wanneer Insu-
linde in vreemde handen ia gevallen.
Patria geen koloniale mogendheid
meer is.
De menschen zei een sceptisch-
aaugelegde bespiegelaar, hebben
glad gelijk. Het hemd is er nu een
maal sinds we niet meer de ge
woonte hebben om in Paradijs-kostuum
te loop&n.
Poch komt de „beweging" mij,
zoo oppervlakkig beschouwend, wat
„voorbarig" toe. Dat de verdediging
van ons Ihsulinde zeker in deze tijden
eon even ernstig als zeer-actueel
vraagstuk is: tienduizendmaal toe
gegeven.
Dat wij over deze zaak, voor
Nederland van onberekenbare waar
de lang, zéér lang vóór de thans
brandende wereldcrisis hadden be
lmoren na te denken niet slechts,
maar ook te handalen: 't staat vast.
De Tweede Kamer onzer Staten-
Generaal heeft op Dinsdag 13 Juli
met wonderbaarlijke, door niemand
verwachte snelheid afgedaan al wat
op haar jongste agenda voorafging
aan de grootu militaire ontwerpen:
<en vioolbouw en de Landstorm-uit
breiding, - de „topics of the day".
En bQ de bespreking van minister
Rambonnet's vioolbouw-plannen zal
afgescheiden van de vraagkrui
ser of duikboot nu alles beheer-
schend, blijken hoefeer men,
over gansch de parlementaire linie,
begrijpt, dat 't zaak is om te besef
fen, dat er gevaar dreigt voor Neder
land als koloniale mogendheid in
periode van wereldbrand.
Ieder onzer ziet dat in.
Het zeer-innig verband tusschen
deze groote waarheid en het streven,
op dit moment, der Fokkens-beweging
ontsnapt mij niettemin.
De toelichting tot deze sommigen
vermoedelijk exotisch, vreemd, onbe
grijpelijk voorkomende thesis stel ik
met Uw verlof, tot later uit...
Er zijn ook „normale nieuwtjes",
in deze vreemde tijden zelfs. Daar
is de eindelijk uitgekomen, op 9
Augustus ingaande, niemand verras
sende en weinigen zeer interesseeren-
de benoeming van nar. Regoüt tot
het ambt van tijdelijk-gezant bij den
Paus. Welk Koninklijk Besluit zelfs
nö, al wat er over te doen is geweest,
hartstochten blijkt te kunnen doen
opvlammen.
Terwijl zwijgen, afwachten erover
immers 't verstandigst en meest-
vaderlandslievend moet heeten. Daar
is het afsterven van den hoogbejaar
den zeeschilder Mesdag, op 84-
jarigen ouderdom, - van den braven,
begaafden manden laatste der oud
sten, der veteranen, van de groote
„Israölsgarde" der negentiende eeuw.
Wiens ter aarde bestelling niet slechts
door den vertegenwoordiger der Ko
ningin, maar óók door den minister
van Buitenlandsche Zaken, represen-
teorend de Regeering, werd opge
luisterd.
Daar zijn de Raadsverkiezingen in
Patria. Daar is het nog niet vervul
len der functie van leider der S.D.A.P.-
Kamerfractie bij mr. Troelstra's tijde
lijke ontstentenis.
Al deze dingen nemen wel—'teen
wat sterkor dan 't ander natuurlijk-
de aandacht, nu, in beslag.
Maar de vreemde, exotische dingen
die stof geven tot gissing en be
spiegeling; de mysterieuse, toch het
meest, geloof ik.
Gelijk altijd zóó was in wondere,
veelbewogen tijden
Mr. Antonio.
DE OORLOG.
0e officieele legerberichten van
12 en 13 Juli.
Van hot W e s t e 1 y k front.
De Fransche mededeeling van den
13den geeft aan, dat Duitsche batte
rijen welke de loopgraven bij Nieuw-
poort beschoten, tot zwijgen gebracht
werden. BK Souchez en Carency wei
den de korten tijd geleden door de
Franschen verloren loopgraven her
overd, niettegenstaande het feit, dat
de Duitschors gebruik maakten van
vergiftige gassen.
Tegen de Fransche stellingen in
het „Doolhof" ondernamen de Duit-
schers een aanval, welke voorafge
gaan werd door een hevige beschie
ting. De aanval werd echter afge
slagen.. In het gebied van de Aisne
worden de mijnengevechten voortge
zet.
In de Argonne is het weer heel
wat levendiger. Aanvallen en tegen
aanvallen vinden hier zonder ophou
den plaats. Twee aanvallen der Duit-
schers bij Croix de Carmes werden
In de Vogezen duron dq beschie
tingen van de Fransche loopgraven
voort. Een aanval op het door de
Franschen öy Sondernach bezette
bruggehoofd werd afgeslagen.
Door een Fransch lucht-eskader,
«taande uit 35 vliegtuigen, werd
een aanval gedaan op hot door de
Duitschers ingerichte strategisch sta
tion bij Vigneules. Hier waren be
langrijke voorraden levensmiddelen
en munitie opgeslagen. Door do
Franscho vliegers werden 117granaten
naar beneden geworpen, waardoor op
verschillende plaatsen brand ontstond.
Alhoewel de vliegtuigen zwaar be
schoten werden, zijn zij alle behouden
teruggekeerd.
Het Duitsche legerbericht meldt
dat een aanval der Franschen bij de
suikerfabriek van Souchez werd af
geslagen. Aansluitend met de bestor
ming van het kerkhof werd het front
bij Souchez 600 M. vooruitgeschoven.
Bovendien maakten de Duitschers
zich meester van de aan den wèg
naar Atrecht gelegen „Cabaret Rou
ge". 3 Officieren en 215 man werden
gevangen genomen. Alle tegenaan
vallen der Franschen mislukten.
Tusschen Maas en Moezel ontwik
kelden de Franschen een bijzondere
bedrijvigheid met hunne artillerie. In
den avond en den nacht van den
12en werden de Duitsche stellingen
in het Priesterbosch tot viermaal toe
aangevallen. Echter zonder succes.
Van het Oostelijk front.
Van Russische zijde wordt dd. 12
Juli medegedeeld dat aan den Narew
en Bobr levendige gevechten geleverd
werden. De uitslag wordt er niet bij
vermeld.
Tusschen de Pisa en Rosoga werd
een aanval der Duitschers afgeslagen.
In de richting van Lublin werden
«1e gevechten afgebroken. Het tegen
offensief der Russen hetwelk op 5
Juli was begonnen is dus niet verder
doorgezet. De troepen nemen de hun
aangewezen stellingen langs den rech
teroever van de Urzendowska in.
Naar het schijnt trachten de Oos
tenrijkers thans verder Oostelijk
vooruit te komen. In het Russische
bericht wordt tenminste medegedeeld,
dat aanvallen in de richting van
Cholm afgeslagen werden.
In Galicie werd een aanval bij Busk
(aan den bovenloop van den Bug,op
ongeveer 45 K.M. O. van Lemberg)
afgeslagen. Evenzoo verliepen de
aanvallen aan de Zlota-Lipa, en in
het Dnjestergebied, ten O. van Sta-
nislau.
De Duitsche en Oostenrljksche me
dedeelingen geven den toestand als
onveranderd aan.
Van het Z u i d e 1 ij k front.
Het Italiaansche communqué van
den 13en maakt melding van het
afslaan van een aanval der Oosten
rijkers op den Monte Negro. Verder
wordt medegedeeld dat in Karin-
thie de Oostenrijkers uit hunne stel
lingen op de heuvels boven den
Anger-Waterval verdreven werden.
Het Oosten rij ksche legerbericht
noemt den toestand in Karinthie en
Tirol onveranderd. Voorts wordt het
afslaan van een aanval der Italianen
bij Redepuglia medegedeeld. In de
kuststreek werden artilleriegevechten
geleverd.
Aan deDardanellen schiet het
in het geheel niet meer op. Zelfs mist
men hier de aanvallen en tegenaan
vallen. Den laatsten tijd schijnt het
gevecht zich hier te bepalen tot het
beschieten van wederzijdsche verster
kingen.
Zoo af en toe waagt zich nog een
oorlogsschip, vergezeld van een aantal
torpedobooten, in de straat, ten einde
een handje mee te helpen bij de
beschieting der Turksche verster
kingen. Zoo meldt thans een Tursch
bericht dat door een Fransch oorlogs
schip van het Lype Jeanne d'Arc" een
gendarmeriepost, 4 K.M. ten O. van
Adalia, in klein Azie heeft beschoten.
Er weiden 30 granaten afgevuurd
welke geen schade aanrichtten.
Duitsch Zuidwest-Afrika.
Otawifontein, 11 Juli. Vandaag
kwam hier met den trein het eerste
gedeelte aan van de Duitsche troepen
die zich hebben overgegeven, zijnde
400 man. Het zijn reservistenmor
gen komen er nog 1100. jOinsdag
volgen de Duitsche rijkstroepen. De
krijgsgevangenen, die er flink uitzien,
hadden hun uitrusting bij zicher
waren alleen afzonderlijke schikkin
gen getroffen voor het vervoer van
hun wapenen en munitie. Er was bij
de aankomst van den trein geen be-
toogiug. De krijgsgevangenen zagon
er verre van neerslachtig uit. In
tegendeel scheen de opluchting over
den loop der dingen op hun gezicht
te lezen te zijn. Verscheiden droegen
een voorloopig IJzeren Kruis, nage
maakt van zwart laken met wit koord
omboord, een onderscheiding hun
in den afgeloopen veldtocht toege
kend. Do krijgsgevangenen verklaar
den, dat zij nog slechts rantsoen
hadden voor enkele dagen.
Het is merkwaardig, dat generaal
Botha zich het eerst met Myburgh,
die de omtrekkende colonne aan
voerde, in verbinding beeft kunnen
stellen door de beleefdheid van de
Duitsche hoofdmacht, die toen tus
schen ons hoofdkwartier en Tsoemeb
lag. De Duitschers sloten óie telefoon
aan en stelden aldus Botha in de
gelegenheid Myburg op de hoogte
van den toestand to brengen.
Er kon toen nog niet voorspeld
worden of de dag van morgen vrede
of een verwoed gevecht zou brengen.
De Unietroepen moesten zich klaar
houden om oogenbiikkelljk op te ruk
ken en hun stellingen in te nemen,
wanneer de tijd, in het ultimatum
gesteld, zou verstreken z|jn. Het waren
uren van dramatische spanning. In
de pikzwarte duisternis van den naam-
loozen nacht gingen de officieren,
tegen de scherpe kou in zware man
tels gehuld, kalm tusschen de struiken
rond om de manschappen te wokken
en op alle gebeur tel ÏJkheden bereid
te houden.
Intusschen wachtte op een eenzame
plek aan den spoorweg, eenige kilo
meters buiten Otawi, een officier van
den staf bij een snorrende auto op
de komst van den trein, die de ge
wichtige beslissing zou brengen.
Een minuut over half drie was de
termijn van Botha's strenge order.
Juist op dat oogenblik schenen lichten
door het geboomte en een korte trein,
bestaande uit een locomotief en een
wagen, hield op de afgesproken plaats
stil. Een Duitsch officier van den staf
stapte vlug uit den wagen en gaf
plechtig een verzegelden brief over.
De auto Ijlde naar het hoofdkwartier
terug en snel verspreidde zich het
nieuws, dat Zuidwest-Afrika het Brit-
sche Rijk was toegevallen.
Oe duikbootenoorlog.
London, 13 Juli. De treiler Hainton
uit Grimsby is gisterenmiddag inde
Noordzee door een Duitsche duikboot
in den grond geboord. De bemanning
is gered.
De bemanningen van de treilera
Merlin en Emerald zijn vandaag te
Lowestoft geland. Beide vaartuigen
zijn door bommen die d,e bemanning
Ingezonden Mededeeling.
HERMAN NYPELS - HELDER.
Heerenmode-Artikelen.
Gemaakte kleeding.
Kleeding naar maat.
Steeds het nieuwste.
van Duitsche duikbooten aan boord
had neergelegd, in de lucht gevlogen.
De „Königsberg" vernield.
Londen, 13 Juli. De positie van de
„Königsberg" maakte een aanval
hoogst moeilijk. Alleen vaartuigen
met weinig diepgang konden dicht
genoeg naderen om krachtdadig te
kunnen aanvallen.
Nadat een vlieger nauwkeurig de
plaats had bepaald waar het Duitsche
schip lag, stoomden de monitors den
4en de rivier op en openden het vuur.
De „Königsberg" antwoordde onmid-
delljk met goedgerichte, snelle salvo's
uit vijf vuurmonden. De „Mersey"
werd tweemaal getroffen. Een granaat
doodde vier man. Daar de „Königs
berg" geheel in het struikgewas lag,
hadden de vliegers de grootste moeite
om vast te stellen waar de schoten
vielen.
B(j het begin van het gevecht werd
het Duitsche schip vijf maal getroffen,
maar na zes uur rapporteerden de
vliegers dat de masten nog overeind
stonden. Toen trof een salvo de „Kö
nigsberg", met het gevolg, dat tus
schen de masten de vlammen uit
sloegen. Maar toch vuurden de Duit
schers met een kanon bij tusschen-
poozen door gedurende eenigen tijd,
doch op het einde van het gevecht
zweeg het stuk hetzij wegens gebrek
aan munitie, hetzij omdat het geschut
ontredderd was. Hoewel niet geheel
vernield, was het schip toch niet meer
instaat om te vechten.
De monitors worden geholpen door
den kruiser „Weymouth", welke hen
volgde over de zandbank aan den
mond van de rivier en het kleine ge
schut op de oevers onder vuur nam,
terwijl de kruiser „Pioneer" de kanon
nen aan de monding van de rivier
beschoot, Om de „Königsberg" geheel
te vernielen, werd op 11 Juli nog een
aanval gelast, waarbij het schip totaal
werd stukgeschoten.
Wij kregen daarbij slecht twee ge
wonden aan boord van de „Mersey."
De Engelsche monitors.
Tot de oorlogsschepen, voor andere
landen in aanbouw, doch door Enge
land bij het uitbreken van den oorlog
in beslag genomen, behooren ook drie
Brazilaanscne monitors, die bij Vic-
kers te Barrow op stapel stonden.
Zij heetten eerst „Javary", „Ma-
deira" en „Solimaes", doch werden
herdoopt in „Humber", „Severn" en
„Mersey". Deze weinig diepgaande
vaartuigen (1 M. 40) waren oorspron
kelijk bestemd voor de Braziliaansche
rivieren, doch de Engelsche admirali
teit begreep, dat deze schepen nog
wel bij acties in ondiep water goede
diensten konden doen, vooral omdat
Engeland niet over het type kleine
gepantserde monitors beschikte. Wel
bestaan er eenige rivier-kanonneer-
booten, die op de Chineesche rivieren
dienst doen, doch de bewapening is
niet sterk en de pantsering is slechts
tegen geweerschoten bestand.
De ex-Braziliaansche monitors toon
den reeds hun nut bij de beschieting
der Duitsche stellingen bij de Belgi
sche kust, toen zij met de landmacht
samenwerkten, om de Duitschers te
beletten naar Calais voort te rukken.
De „Humber" vocht ook in de Dar-
danellen, naar thans uit een der rap
porten gebleken is, terwijl thans de
„Severn" en „Mersey" de reis naar
Oost-Afrika "ondernomen hebben, om
daar de „Königsberg" af te maken,
die in een rivier door een kolenschip
opgesloten was. Met hun geringen
diepgang hebben zij de rivier kunnen
opstoomen tot dicht bij den Duitschen
kruiser.
De drie monitors dateeren uit 1913
de waterverplaatsing is 1280 tonde
snelheid 11.5 knoop. ZK hebben een
gepantserden commandotoren en pant
sergordel. Ook de geschuttorens zijn
gepantserd.
De bewapening bestaat uit twee
kanonnen van 15 cM., twee 12 cM.
houwitzers en vier 4.7 cM.-kanonnen.
De bemanning telt 100 koppen.
Gebrek aan geschut.
De correspondent van de N.Rt.Ct.
te Weenen schrijft dd. 5 Juli;
De oorlogscorrespondent van de
Sonn- und Montags-Zeitung telegra
feert als bewijs van gebrek aan ge
schut, dat de Russen gedwongen
waren en zwaar geschut uit de ves
tingen Kroonstad, Rowno, Luzk en
Dubno naar Galicie te brengen. BK
hun vlucht uit Lemberg hebben krygs-
gevangenen gezien, dat acht zware
scheepskanonnen uit Kroonstad, elk
met 12 paarden bespannen, de stad
verlieten. Deze omstandigheid doet
vermoeden, dat Rusland zijn vestin
gen van geschut ontblootte, omdat
het de stukken in de veldslagen
noodig bad. Zoo is Przemysl inder
tijd op die wijze van geschut voorzien.
Uit Engeland.
Londen, 13 Juli. In het Lagerhuis
heeft de minister van financiën aan
zKn mededeeling, dat de inschrKvin-
gen op de oorlogsleening 600 mil
lioen (7200 millioen gulden) beloopen,
toegevoegd dat het bedrag van 800
millioen, waarvan de bladen hebben
gesproken, door de regeering noch
verwacht, noch verlangd was. Indien
dat bedrag bereikt ware, zou het
noodig zijn geweest de inschrKving
te sluiten. Het aantal inschrijvers
door bemiddeling van de Bank van
Engeland bedraagt 550,000 en het be
drag, door hen ingeschreven is 570
millioen. De inschrKving door bemid
deling der postkantoren is nog niet
gesloten, maar 547,000 personen heb
ben er reeds 15 millioen ingeschre
ven. De genoemde bedragen vertegen
woordigen alleen de nieuwe inschrij
vingen en omvatten niet de stukken,
uit te geven voor conversie.
Deze uitkomsten zijn, naar do mi
nister uiteenzette, te opmerkelijker,
omdat de geldmarkten feitelijk ge
sloten zijn. Duizenden die fondsen
wilden verkoopen, om deel te nemen
aan de oorlogsleening, hebben niet
kunnen verkoopen.
Dientengevolge bestaan de inschrij
vingen bijna uitsluitend uit dadelKk
beschikbaar geld.
Aan deze vaderlandslievende be
tooging hebben alle standen der ge
meenschap deelgenomen, van de
groote banken tot de werkende stand.
Allen hebben daarvoor den dank van
het land verdiend. De goede uitkom
sten van deze leening bewKzen aan
bondgenooten en vijanden hoe groot
de financieele hulpbronnen van het
Britsche rijk zKn en hoe hecht En-
geland's krediet is.
Recruteerlng in Engeland.
Sergeant O'Leary is op het oogen
blik de lievenling van Londen. Het
is een Ier en hij heeft in den veld
tocht aan het Westelijke front het
Victoria-kruis verworven. HK ia met
verlof over en heeft Zaterdag in het
Hydepark een menigte van tegen de
honderdduizend menschen toegespro
ken om recruten voor het leger te'
winnen. Er was een geweldige geest
drift. De menigte drong gedurig op
O'Leary aan om hem de hand te
kunnen drukken. Het Parlementslid
T. P. O'Connor zei in een toespraak, dat
hK veel historische bKeenkomsten had
bijgewoond, maar geen zoo grootsche
als deze. Hy verzekerde zKn vriend
en landgenoot O'Leary, dat keizer,
koning noch heer ooit in Londen
machtiger en inniger welkomst heeft
gevonden dan tü,i.
O'Leary hield een korte rede, waarin
hy zei dat hK niets dan zKn plicht had
gedaan, en de menschen hem niet
moesten toejuichen, maar dienst
moesten nemen bK het leger. ErzKn
meer mannen noodig om de Duitsche
horden te verslaan, zei by.
Het geheim van O'Leary's popu-
larireit is, dat hy by een zekere ge
legenheid op zKn eentje tien Duitschers
heeft gedood.
Een nieuw werfmlddel
is Zondagavond met goed gevolg toe
gepast in een werfvergadering te
Londen. Nadat een korporaal, die juist
van het front was teruggekeerd een
korte toespraak had gehouden om aan
te sporen tot dienstneming, deelde
luitenant-kolonel Jameson mee dat
mejuffrouw Gaby Deslys,een Fransche
actrice, iederen jongen man, die zich
dien avond liet aanwerven, haar foto
met handteekening en een kus be
loofde. Het podium werd bestormd
en de jonge dame hield haar woord.
Bulgarije.
De Bulgaarsche oud-minister van
buitenlandsche zaken Gennadief is,
volgens den Boekarester correspon
dent van de Secoio, Maandag gearres
teerd naar aanleiding van een ont
hulling bij het geding voor den krijgs
raad tegen de daders van den bom
aanslag in het Casino te Sofia. Er
zou namelKk zijn gebleken, dat Gen
nadief vertrouvvelKke betrekkingen
onderhield met Vizenti Anastasof,
den hoofdaanlegger der samenzwering,
die met drie medeplichtigen is ter
dood veroordeeld. Gennadief zou hem
ook 10,000 francs hebben geleend.
De inhechtenisneming heeft in Bul-
garKe groote ontsteltenis gewekt.
BINNENLAND.
Nieuwe aanbouw bij de Marine.
De „N. Rott. Ct." schrKft in een
hoofdartikel
In de Memorie van Antwoord op
het Voorloopig Verslag over het
wetsontwerp tot aanbouw van snelle
kruisers en torpedobooten wordende
gronden nader aangegeven, waarom
kruisers in elk systeem van verde
diging van Oost-Indie noodig zullen
zKn. In hoofdzaak komen zK overeen
met hetgeen in de „N. Rott. Ct." van
6 Juli werd aangegeven. Dat, boven
dien, voor de actieve handhaving van
de neutraliteit snelle schepen van
het voorgestelde type groote diensten
zullen bewijzen, ja onmisbaar zKn,
is niet te ontkennen, en in aanmer
king genomen hetgeen in Oost-Indie
en in Nederland tijdens de mobilisa
tie van de vloot tot nog toe is ver
richt waarvan het groote publiek
slechts weinig ter ooro komt be
grijpen wij volkomen, dat de minister
zich niet verantwoord acht, als er,
nu het tegenwoordige z. g. groote
materieel, waarmede gewoekerd is
en waarmede tot nog toe alle schen
dingen der neutraliteit ter zee zKn
voorkomen, spoedig aan den dienst
zal ontvallen, geen verbeterde ver
vangers voorhanden zyn. Dat de
iegeering en met name de minister
van marine overtuigd is, dat zon
die kruisers de verdediging van de
koloniën niet met kans op succes
mogelijk zal zyn, blijkt duidelKk uit
de verklaring, dat langer uitstel van
den aanbouw lot ontwrichting van de
organisatie moet leiden.
In 's ministers antwoord wordt nog
steeds een raming of opgave gemist
van het aantal van die kruisers dat
noodig zal zynslechts wordt mede
gedeeld. dat het vanzelf sprekende is,
dat „niet met enkele kruisers kan
worden volstaan". In een uitgestrekt
eilandenrijk als onze Indische Archipel
kan niet de geheele verdediging zon
der meer aan onderzeebooten worden
overgelaten. Wij moeten weten, waar
en wanneer een vKand zich vertoont
of verbergt, we moeten landingen en
de bezetting van steunpunten kunnen
verkennen en beletten. Verkenning
en inlichtingendienst kunnen niet
door duikbooten worden verricht. De
verkenners moeten aan de onderzee-
vloot de plaats aanwijzen waar deze
den vijand kan verwachten; is be
kend, welke route een vijandelyke
vloot neemt of waar ze zich concen
treert of verbergt, dan komt de taak
der onderzeebooten, de plannen van
don vijand te verijdelen en hem zóo
mogelijk te vernietigen. Of hierbK ook
aan slagschepen een rol zal worden
toebedeeld, kan thans buiten beschou
wing blijven, maar zonder een onder-
zeevloot zal het zeker niet mogelijk
zKn. Wij zien aan hetgeen bK de Dar-
danellen gèschiedt, hoe krachtig de
onderzeeboot de actie tegen een kust
kan verijdelen. Evenzoo zullen de toe
gangen tot de Java Zee kunnen wor
den bedreigd en verdedigd, mits we
op de hoogte zijn van 's vKands voor
nemen, hetgeen alléén door goede ver
kenning mogelKk is.
Wat echter wèl verwondering mag
baren is, dat men aan het departement
van marine tusschen de indiening
van het wetsontwerp en de Memorie
van Antwoord tot de conclusie is
gekomen, dat de noodzakelijke groote
der kruisers 7000 ton zal moeten
worden in plaats van 6000, en na-
tuurlKkerwKze ook de kosten even
redig verhoogd moeten worden.
Hoe een dergelKke misrekening van
1000 ton water verplaatsing te rKmen
is met een deugdelKk deskundig op
gemaakt plan, is absoluut onver
klaarbaar. Aan de hand van wat in
andere landen bestaat, schatten wK
het vermogen van de machines der
voorgestelde schepen op ca. 60.000
1. P.K., en het lijkt ons voor den
technischen staf van den minister
van marine, die toch ook zijn licht
wel zal hebben opgestoken bij de
groote scheepsbouweis in ons land
of in het buitenland, geen vraagstuk,
dat aanleiding behoeft te geven tot
1000 ton misgissiog, te becyferen in
welke tonnenmaat dit vermogen, ge
paard aan de overige te stellen
eischen, moet worden onder dak ge
bracht.
De Nederlandsche marine staat op
het punt een zeer gewichtige be
slissing te nemen, door over te gaan
van schepen met een vermogen van
ten hoogste 10.000 P.K. tot schepen
van 60,000 I. P.K., een vermogen
van bljDa gelijkstaande met dat «van
„Lusitania" of „Mauretan:a",enabso
luut vertrouwen in de plannen is
noodig.
Ook het gezagvoerend, vooral het
machinekamer-personeel, staat na aan
neming van de schepen voor zeer
groote moeilKkheden, by de plotselinge
zeer groote verhooging "van het in-
dicateur vermogen, en de daarmede
noodzakelijkerwijze gepaard gaande
problemen van organisatie in den
dienst. Moge onze officieren-machi
nist toonen, dat zy hiervoor ten volle
berekend zyn, en dat zK het ontegen-
zeggelKk supérieure materieel tot hun
recht kunnen doen komen. Komt
onze marine in het bezit van de aan
gevraagde kruisers, dan hebben wK
toch een type schip, in bewapening
en in snelheid superieur aan soortge-
lyke schepen in aanbouw of in dienst
in Engeland, Rusland, Japan, Italië
en FrankrKk.
De bouw zal in twee jaar moeten
geschieden
WK helpen het den minister wen
schen, maar voorzien dat ook hierbij
later wel een „evenredige" misreke
ning zal worden geconstateerd.
Uit hetgeen wordt medegedeeld
over de onderzeebooten, moeten aflei
den, dat met de gegevens, die aan
het departement van marine ten
dienste staan, en na de ondervinding
met de K 1 en de buitenlandsche
booten opgedaan, de keuze gelukkig
is.
De werkingsfeer van 8000 zee-
myl en een vaart van 16ii 17 mKl boven
water en 12 mKl onder water zijn
o. i. alleszins bevredigend. Ook van
deze vaartuigen zKn de kosten be
langrijk hooger gebleken dan de ra
ming I
Op Texel is dus een plaats gevon
den voor een watervliegtuigstation.
In de maritieme directien of in de
nabyheid is blKkbaar geen geschikte
plaats te vinden. De stellingcomman
danten zullen echter hun verkenners
In de onmiddellKke nabKheid moeten
hebben, en de afstand van de Mok
tot den Helder IKkt ons voor het
doel te groot. Ook de verhooging van
dezen post had achterwege kunnen
blijven als alles van te voren en vóór
de indiening van het ontwerp nauw
keurig was overwogen en becyferd.
Nog één vraag: Waarom vraagt
de minister geen snelle mKnenleg-
gers aan, die toch onontbeerlKk zKn
voor een actieve verdediging van een
groot ryk? De in Oost-Indie aanwe
zige mKnenschepen kunnen met den
I besten wil niet „snel" genoemd wor-
I den.
Oe „K.W." 147.
Men meldt uit Leiden aan het Hbld.
WK zyn in staat gesteld een ge
trouw verhaal van het wedervaren
van twee geredde opvai enden van
de „Wilhelmina III" (K.W. 147, schip
per Willem van der Plas en stuur
man Jeroen den Hollander) als uit
hun mond op te schrKven.
Wij vertrokken, aldus vertellen deze
twee mannen, den 12den Mei uit
IJmuiden. Ons schip, eigendom van
den reeder A. den Duik te Katwijk
aan Zee, was hecht en sterk en voor
den aanvang van deze reis geheel
nagezien, gehellingd en verkeerde in
uitmuntenden staat, was geheel voor
de visscherK uitgerust, o. a. met
tachtig Hollandsche en zeventig
Fransche netten met reepen, broels
en toebehooren. Er lagen onder dek
560 tonnen. Onze bemanning bestond
uit veertien koppen. Wij vischten
voor het eerst op 16 Mei en zoo ver
volgens met afwisselend weder en
vangst tot 25 Juni. Dien dag hadden
wK aan boord 166 tonnen haring,
twee tonnen makreel en één ton
zoutevisch. Wij bevonden ons toen
op 57 gr. 18 min. N.B. en ongeveer
1 gr. O.L. buiten de Britsche terri
toriale wateren. Wij gingen dien dag
omstreeks 8 uur namiddag aan schot
bK mooi weer, wind O.N.O., helder
zicht.
Des namiddags half vyf was onze
vleet geschoten en bK zonsondergang
de voorgeschreven lichten ontstoken.
Er waren verschillende Nederlandsche
haringvisschers in onze onmiddellijke
nabijheid.
Den volgenden morgen, '26 Juni,
ongeveer 2 uur, begonnen wij onze
netten in te halen, het was toen zeer
mistig. Ongeveer een uur later, toen
wy dertig netten ingehaald hadden,
waaruit wK 4 k 5 kantjes haring
haalden, zagen wij plotseling dwars
van stuurboord een groot schip op
ons afkomen. De mistbel werd ge
luid, doch het vaartuig, dat met
groote snelheid naderde, veranderde
niet van koers en minderde geen
vaart. BK goed daglicht liep het
vaartuig met dezelfde ontzettende
vaart op ons middenschip aan stuur-
boodszijde, sneed dit als het ware
midden door en ging over ons schip
heen, zoodat het vaartuig onmiddel
lijk in de diepte verdween, de geheele
bemanning meesleepende.
Het vaartuig dat ons in den grond
voer was een groot oorlogsschip. Toen
wK tegelijk met den reepschieter
Klaas van Beelen, na op groote diepte
onder water te zijn geweest, weder
aan de oppervlakte kwamen pas
seerden ons nog meer dergelyke vaar
tuigen die denzelfden koers als het
eerste stuurden en wK werden door
de zuiging dier schepen verschillende
malen opniouw ondergedompeld. Den
Hollander kreeg een stuk hout te
pakken dat drKvende was en werd
20 80 minuten later gered door de
Britsche torpedoboot „Lazareth",
terwKl Van der Plas en Klaas van
Beelen, welke laatste zich aan v.d.
Plas had vastgekneld, worden gered
door de torpedoboot „Lapwing", welke
een boot had uitgezet. Wy werden
onmiddelyk aan boord goed verpleegd.
Van de andere opvarenden hebben
wK hoegenaamd niets meer bemerkt.
Vóórdat de doorvaring plaats had
waren alle leden der bemanning aan
het dek. Het schip dat ons over-
stoomde voer zonder stoppen verder.
8cbipper v. d. Plas heeft, toen de
andere schepen naderden, herhaalde-
Hjk geschreeuwd zonder cenig gevolg.
Het opgenomen drietal werd door de
„Lapwing" en de „Lazareth" den
zelfden dag te ongeveer 3 uur te
Cromerty aan wal gezet, allen ge
kwetst. Van Beelen had zelfs een
gapende wond aan het hoofd. ZK
werden onmiddellyk in het hospitaal
opgenomen waarzK uitstekend werden
behandeld. Aldaar vernamen zK dat
het oorlogsvaartuig, dat hun schip
had overvaren, genaamd is „Princess
Royal". In het hospitaal hebben de
mannen 10 dagen vertoefd en zKfi
toen vla Edingburg naar Londen go-
zonden. Daar vernamen zy dat van
do opvarenden van het schip do
joDgste nl. Arie Wassenaar gered
was en te Stouraway was aan laud
gebracht.
Wy, aldus besloot het tweetal hun
eenvoudig en sober verbaal, kwamen
op Donderdag 8 Juli behouden te
Katwyk aan.
Da werklieden van de Marinewerf.
B. en W. van Amsterdam hebben
toegezegd, dat er iets gedaan zou
worden in het belang vau de werk
lieden, die door het opheffen van de
marinewerf buiten betrekking zijn
geraakt. Thans verneemt „De Tel."
dat het dagelKksch bestuur in over
leg met de regeering besloten heeft,
voor deze categorie werklieden de
leeft ydsgrens voor aanneming van
gemeentewerklieden aanzienlKk te
vorhoogen.
Opziener Marlpe-etablieeement.
BK Kon. besluit van 12 dezer is do
Oost Indische ambtenaar met verlof
C. F. Ph. Miolée, laatstefljk opziener-
machinesteller by het Marine etablis
sement te Soerabaja, op zKn verzoek,
wegens lichamelyke ongeschiktheid,
gerekend van en met 31 Mei, eervol
uit '8 lands dienst ontslageD, onder
toekenning van pensioen.
Stuurliedenexamens.
's Graven hnge, 18 Juli. Geslaagd
groote stoomvaart eerste stuurman
H. van der Goot; derde stuurman M.
Fr. Eikerbout, L. Hebbenaar, M. J
Holtkamp.
