HELDERSCHE COURANT
No. 4521
DONDERDAG 23 SEPTEMBER 1915
43e JAARGANG
Op pagina 4 van dit blad Is
opgenomen:
1. Persbaoordeellngen over de Troon
rede.
2. Da Balkan.
3. Feuilleton, enz.
Aan onze a b o n n s
buiten de gemeente wordt
beleefd"verzocht 't verschuldigde abon
nementsgeld Heldersche Courant,
Zondagsbladen Modeblad 3ekwar-
taal 1916 te willen overmaken per
postwissel of aan postzegels vóór 1
Oot. a.s., zullende anders daarover
met 5 cents verhooging per post
worden beschikt.
Postwissels voor dat doel behoeven
slechts met een zegel van 2Va cent
beplakt te worden.
Zij die zich thans reeds,
met ingang van 1 Oct. op
ons blad abonneeren ont
vangen de tot dien datum
verschijnende nummers
GRATIS.
DE WEEK.
21 September.
Ook zij, die geen meesters zijn in
bet spel der politieker!] zullen door
de Troonrede, die Hare Majesteit op
Prinsjesdag-1916 heeft uitgesproken,
wel den scherpen indruk hebben ge
kregen, het zeer levendig besef, dat
er dagen van strijd op komst zijn.
De Troonrede van tbans is optimis
tischer, zonniger van toon dan hare
voorgangster, toen de wereldbrand
nog geen twee maanden oud was.
En de verklaring, dat „zoolang de
buitengewone omstandigheden zich
niet te onzen nadeele wijzigen",
de „gewone wetgevende arbeid weder
kan worden ter hand genomen", is
ongetwijfeld bemoedigend. Maar ove
rigens zou men deze Troonrede kun
nen noemen de officieele bevestiging
van het program-Treub, bij de ver
dediging der 275 millioen-Leening in
groote lijnen reeds aangeduid. De
regeling der Vlottende Schuld uitge
steld tot lente-1916. Maar overigens:
de belasting hervorming van minister
Treub, met de bekende nieuwe „goud
bronnen" voor den Staat. En verder
de herziening der verzekerings-wet-
ten-Talma, in verband met de nade
ring van het tijdstip, .waarop do In-
validiteits-wet in werking „zou moe
ten treden". Het oorspronkelijk plan
van mr. Treub om met de indiening
der belasting-hervorming te wachten
tot de vrede op aarde zou zjjn terug
gekeerd, losgelaten. Behalve de mede-
deeling dat de voorstellen tot grond
wetsherziening „weldra" zullen wor
den ingediend, geenerlei andere aan
duiding van gewichtigen legislatieven
arbeid.
Minister Treub heeft de volle wapen-
ruslingaangetrokken.Ondankswereld-
crisis. En de groote worsteling kaD
beginnen. Onze Gogel II zal zich
zeker niet ontveinzen, dat 't hier een
kamp geldt, waarbij niet slechts het
uiterste van zijn forsche kracht, van
zjjn ijzeren zelfbedwang en stalen wil
wordt gevorderd. Doch ook, dat er
eene buitengewone mate van opti
misme noodig is om te durven aan
nemen, dat Rechts niet alles op 't
spel zal zetten om den man, die den
arbeid-Talma aan „duchtige correctie"
wil onderwerpen, te doen ervaren,
dat althans de Senaatsmeerderheid
ook en zelfs niet terwillé van den
Godsvrede zich zal laten vermurwen...
Zy heeft per Kuyper-driestar
reeds doen verluiden, dat minister
Ort'a tweede Eedswetteke voor haar
gansch-onaannemelyk is, tenzij de
weigering van eedsaflegging slechts
worde gedoogd van hen, die niet lid
van een kerkgenootschap zijn. En
van Katholieke zijde is dit vonnis
mede „bekrachtigd". Zoodat arme
Exc. Ort thans ten volle weet, waar
zich aan te houden.
Inderdaad, wij gaan zwoele
tijden tegemoet. „Vol van lotswissel
en menigerlei geval" zou Hooft voor-
In een interview, dat Amerikaan-
scbe bladen publiceeren, zou minis-
Ler Treub hebben voorgerekend, dat
de buitengewone regeerings-maat-
regelen, door den nood des tljds ge
boden, ons twintig millioen per maand
kosten. Het eerste jaar van wereld
oorlog 250 millioen gulden. En op de
bruinbrood prijzen wordt IJ millioen
per maand toegelegd. Cijfers, die in
normale tijden zelfs den kalmste zou
den doen sidderen. Edoch, we zijn
sinds nu haast veertien maanden ge
wend aan 't caramboleeren metmil-
lioenen, alsof 't onnoozele nikkeltjes
waren. De mededeeling in de nieuwe
Indische Begrooting voor 1916, dat
er een „nadeelig verschil van ruim
42 millioen tusschen Middelen en In
komsten bestaat: wü nemen 't merk
waardiger ustigjes op.
De Troonrede nogmaals getuigd
is zeer optimistisch van toon. De
Binnenhof-heeren kunnen wéér als
van ouds aau den arbeid tijgen. Slechts
van de „kleine vaart" der Nederland-
sche reederij wordt in tegenstel
ling met de groote geconstateerd,
dat haar toestand „zeer ongunstig"
is. Overigens geen stof tot ernstige
klachten of bezorgdheid. De werkloos
heid heet „over 't algemeen niet zorg
wekkend", schoon dan van haven
bedrijf, bouwbedrijf en diamant-nijver
heid wordt erkend, dat ze „kwijnen".
In zijn Amerikaansch interview zou
mr. Treub intusschen gewaarschuwd
hebben tegen de overijling van hen,
die nu reeds de mobilisatie over
dreven of onnoodige maatregel noe
men. Men wachte eens een maand
of drie, vier, zou Z. Exc. gezegd heb
ben. Wie weet, of do heeren critici
dan niet uit een ander vaatje gaan
tappen
Mysterieuse waarschuwing, hls
op waarheid beruBt. Zy zou kunnen
gericht wezen aan het adrea van dr.
Bos, die immers pas heeft verklaard
(in „De Yrijz.-Democraat") hoe 't nu
tijd is, dat de Regeering verduidelijke,
waarom zoovelen nog van hunne
zaken, belangen, studiën moeten ver
wijderd blijven.
De commissie uit den Vrijz.-Democr.
Bond is gekomen met haar ontwerp
voor eene buitengewone belasting,
heffing-ineens, ter bestrijding van de
oor logs uitgaven. Al wat beneden de
acht mille valt vrijlatend, - het
millioen treffend met c.c. een halve
ton plus 6 pCt. van al wat daarboven
valt. Staat het ontwerp tegenover 't
systeem-Treub?... Heeft men zich
voor te bereiden op een „da capo"
van het vinnige samentroffen tusschen
minister Treub en zijn voormalige
naaste vrienden in midwinter-1915?
Alles schijnt erop te wijzen.
't Zal er weldra stormen op het
Haagsche Binnenhof. Oók voor den
man, in mr. Troelstra's plaats tot
het vice presidium geroepen, zal extra-
stevige hand noodig z(jn. Yan den
heer Vliegen is thans bekend, dat het
Bestuur zijner partij hem geadviseerd
heeft zijne krachten geheel aan het
Amsterdamsche Wethouderschap te
wijden, volgens zijn eigen wensch
en inzicht. Ware 't anders, hij,
de voor presidéeren in de wieg ge
legde man, zou de aangewezen figuur
zlju geweest om nummero twee der
voordracht te worden, deze week H.M.
aan te bieden voor bet „speakerschap"
van ons Lagerhuis. Eo in de gegeven
omstandighedenin de huidige „storm
atmosfeer" mag men den veteraan
Borgesius wel zeer dankbaar zijn,
dat hij zich nogmaals waagt aan de
afmatting van het presidium. Inder
daad hopend, dat hij zijne physieke
kracht, het advies van zijn arts
volgend, niet mag overschat heb
ben. Alsmedédat onze vroede vnde
ren zoowel met den eisch van Gods
vrede, toch nog niet ganschelijk
te verwaarloozen als met het offer
van toewijding, door den grijzen
praeses gebracht, ietwat rekening
zullen houden I
Zeker, er is veel in deze dagen,
van groot en kleiner gebeuren, waar
van zou kunnen getuigd, dat 't „erger
had kunnen zijn".
Het gelukkig afgeloopen ongeval
der botsing van de auto, waarin
H. M. en prinses Juliana, op den
Leidachen straatweg bij Den Haag,
op 20 Sept. - mag hier zeker allereerst
genoemd, 't Is nu bijna dertig jaar
geleden den 19en Februari 1887,
op koning Willem's zeventigsten ver
jaardag dat onze Koningin (toen
met bare moeder in een rijtuig ge
zeten! het eerst in levensgevaar ver
keerde door 't op hol slaan der paar
den. Anton Kabelaar, de koetsier van
wijlen don Haagschen dokter Stein,
was toen de redder. En in den loop
der jaren is de Koningin meer dan
eens aan ernstig gevaar blootgesteld
geweest. En door bet goed gesternte,
dat Haar moge blijven bewaken, be
hoed.
Een ander ongeval met de Haagsch-
Voorburgsche stoomtram liep óók
betrekkelijk goed af. Inderdaad had
't daarbij óók „erger kunnen zijn".
De machinist, die 't ongeluk berok
kende, blijkt tijdelijk niet geheel toe
rekenbaar te zijn geweest. Gevallen
van plotseling aberreeren, van de
wijs raken, komen in deze dagen
verontrustend veel voor. Ik denk aan
de (nog steeds krankzinnige) beman
ning van de „Noordzee". En ook a3n
de Amersfoortsche dame, die van
eene logée een collier van f75.000
waarde zou ontvreemd hebben en
n wie te Utrecht drie maanden
gevangenisstraf werd gevorderd. Zij
zou in „droomtoestand" hebben ge
handeld.
Taak der phyehiaters, zenuwartsen
en zielkundigen, om zulk probleem
op te lossen.
't Is, voor ons allen, ook voor
de nuchterst-aangelegden - nu zaak
om het hoofd, de zinnen koel te hou-
En het kruit droog, werd ruim
jaar geleden van de Regeerings-
tafel geraden.
Combinatie, die in menig geval
lastig genoeg is.
En toch: wij moeten ons gaande
weg weten te gewennen aan het
torsen van zeer-zware lasten. En het
pogen op te lossen van uiterst moei
lijke vraagstukken
Mb. Antonio.
DE OORLOG.
De officieele legerberlchten van
20 en 21 September.
Yan het O o s t e 1 y k front.
Van Russische zyde wordt dd. 20
dezer gemold, dat de Russen er in
slaagden de door de Duitschers ver
overde loopgraven by IUuxt (N.W.
van Dunaburg) te hernemen. Langs
de wegen naar Dunaburg worden
hardnekkige gevechten geleverd,
evenals op de toegangen tusschen de
meren ten Z. en Z.W. van de s
Het dorp Widzy, ton O. van
spoorweg Wilna-Dunaburg is wederom
in Russische handen. Van hier loopt
het front naar de midden Njemen,
waar de Russen de rivierovergangen
op de lqn Wüeika-Molodetsjno (110
K.M. O. van Wilna) hardnekkig ver
dedigen. Op front Lida Biniakoni
(100 K.M. O. van Molodetsjno) is de
toestand onveranderd, evenals op het
front aan den rechterpever van de
Szczara.
Ten O. van Kowel aan den Stochad
hebben de Russen den vyand uit het
dorp Tsjerak verdreven. Indestreek
van Luzk werden de Oostenrykers
door do cavalerie over een afstand
van 5 K. M. achtervolgd. Zy verloren
200 man aan gevangenen.
De Oostenrijkers welke van Ki-
wertsy (16 K.M. ten N. O. van
Luzk) op Luzk terugtrokken, werden
door een tweede afdeeling bereden
troepen achtervolgd. Deze colonne
maakte een groot proviandeerings-
konvooi en 10 veldkeukens buit, en
nam 5 officieren en 500 man ge
vangen.
Het Duitsche legerbericht meldt
dat de Duitsche troepen onder von
Eichhorn ten N.W. en Z.W. van
Oschmany (50 K.M. ten Z.O. van
Wilna) hunne aanvallen voortzetten.
De linkervleugel van deze legergroep
heeft de streek ten O. van Lida en
ten W. vaa Nowogrudok (50 K.M.
Z.Z.O. van Lida) bereikt.
Ten Z.W. van laatstgenoemde
plaats hebben de Duitschers den over
gang van de Molczadz bij het dorp
Dworzec geforceerd. Meer zuidelijk
bereikten zij de streek ten W. van
Ostrow.
Op het overig deel van het front
is de toestand onveranderd.
Het Oostenryksche bericht van den
21sten meldt dat de Russen welke
de stellingen der Oostenrijkers ten O.
van Luzk aanvielen teruggeslagen
werden. Aan de Ibwa werd een
poging om naar den Westelyken oever
over te steken verijdeld. Overigens
is de toestand volkomen onveranderd.
Ingezonden Mededeeling.
HERMAN NYPELS - HELDER.
Heeren Regenjassen, In gummi en
waterproof.
Van af f 17.00.
Nieuwste kleuren en modellen.
Van het W e s t e 1 y k front.
Het Fransche communiqué van den
20sten meldt slechts artilleriegevech
ten. Atrecht werd met zwaar ge
schut beschoten.
In dat van den 21sten wordt de
voortzetting gemeld van de artillerie
gevechten in deze streek.
Van meer belang ia de mededeeling
dat de Franschen aan den rechter
oever van het Aisne Marne kanaal
vasten voet wisten te krijgen, niet
tegenstaande de talryke tegenaan
vallen der Duitschers.
In Champagne en Argonne artille
riegevechten.
In de loopgraven by- den Hart
man nsweilerkopf (Vogezen: maakten
de Franschen door hun aanvallen
met handgranaten flinke vorderingen.
Het Duitsche legerbericht vau den
21sten meldt een sterke beschieting
van het Duitsche front Souchez—
Atrecht.
Merkwaardig is de erkenniDg van
het forceeren van den kanaalover-
g by Sapigneul door dfe Franschen.
Het bericht geeft dit op de volgende
wyze aan:
„Het gisteren in puin geschoten
sluisgebouw van Sapigneul aan het
Aisno-Marne kanaal, ten N.W. van
Reiras, is des nachts, nadat men de i
overblijfselen in do lucht bad laten
vliegeu, volgens ons plan en zonder
aanraking met den vijand door ons
ontruimd".
Verder meldt het bericht het afslaan
van aanvallen aan den Hartmanns-
weilerkopf.
Van het Z u 1 d e 1 y k front.
Het ItaliaanBche legerbericht van
den 21sten geeft aan dat slechts
krygsverrichtingen van ondergeschik
ten aard plaats vonden. Daarentegen
wordt van Oostenryksche zijde mede-
;eld, dat de Italiaansche stellingen
ten N. van Ala (Tirol) door het
zwaarste geschut beschoten werden.
Op het Karintische front gebeurde
niets van belang.
Op het front in de kuststreek had
den ook slechts schermutselingen
plaats.
Van de overige gevechtsterreinen
komen slechts berichten van weinig
belang. In de Zwarte Zee werd
een Engelsch stoomschip door een
Duitsche onderzeeer voor de haven
van Odessa getorpedeerd.
De kosten der splonnage.
Op de Engelsche begrooting is de
post voor „secret service" met
200,000 verhoogd, zoodat die over
het komende begrootingsjaar 850,000
zal bedragen. Deze enorme sommen
zijn langzamerhand noodig geworden
om do regeering op de hoogte te hou
den van de plannen en daden yan
de anderen.» In 1886 werd slechts
60,000 voor dezen dienst uitge
trokken.
BINNENLAND.
Een opzienbarende splonnagezaak.
De correspondent van de Telegraaf
te Rotterdam schryft dd. 21 Sopt.
Naar ik uit de beste bron verneem,
heeft de Nederlandsche justitie de be-
wyzen in handen van een opzien
barend geval van spionnage waarbij,
behalve een Nederlandsch zeeman,
het Duitsche consulaat te Rotterdam
betrokken schynt te zyn.
Ongeveer een week geleden heeft
de Nederlandsche justitie beslag doen
leggen op een rol documenten, die
gevondon waren in een wagon van
een trein op het traject Bentheim
Den Haag. Deze rol was gesloten
met blauwe, papieren zogels, die het
opschrift droegen„Duitsch consu
laat te Rotterdam." De rol was ge
adresseerd aan het Nahrichten büreau
Admiralstab Berlin."
Het bleek, dat de rol drie zeekaarten
bevatte, welke 't mijnengebied aan
de Zuidkust van Engeland en aan
den mond van de Theems in beeld
brachten. Op een der kaarten was
zeer nauwkeurig de myn-vry'e door
vaart door de Theems aangegeven.
De kaarten bevatten in een hoek de
mededeelingen, dat zij geteekend
waren volgens gegevens, verstrekt
door den kapitein van de sleepboot
„Blankenburg" te Rotterdam.
Hoewel onze justitie reeds sedert
een week ia het bezit van dit mate
riaal is, zyn door haar nog geen maat
regelen tegen de by deze spionnage-
zaak betrokken personen genomen.
Gistorenuamiddag om 2 uur bevond
de kapitein van de „Blankenburg"
zich nog op vrije voeten.
Ik hoop u binnen weinige dagen
over de wyze, waarop de compromit-
teerende stukken in het bezit van de
Nederlandsche jusitie zyn geraakt en
over het werk der Duitsche spionnage
te Rotterdam, nadere bijzonderheden
te kunnen verstrekken.
Hat Intarnaeringskamp te Bargen.
Men schryft aan de „Telegraaf':
Behalve het honderdtal Mecklen-
burgers, dat reeds van den aanvang
van den oorlog, uit de dagen Yan
Visó en Luik, alhier geïnterneerd
werd (dit getal was aanvankelijk 150,
doch voor eenige maanden terug
kregen een 46 van hen vryheid om
naar Duitschland te gaan, aangezien
zy volgens hun beweringen, door het
Ned. Roode Kruis, zonder hun wü,
op Nederlendsch gebied waren ge
bracht van 26 van hen kwam reeds
bericht, dat zy gesneuveld waren.,
binnen), zyn er in het kamp nog
een 86 anderen ondergebracht, die
van het cultuurwerk genoeg hadden
gekregen en zoodra zij de kans schoon
zagen, op Nederlandsch gebied waren
gekomen.
Deze 36, waaronder een viertal
marine-soldaten uit den Elzas, zijn
evenwel in een afzonderlijk gebouw
ondergebracht en leven met de Meck-
lenburgers niet op al te besten voet.
Reeds driemaal kwam het tot een
klopparty en wel eenmaal na het
zingen van een Fransch lied, door
de Elzassers.
Met groot verlangen zien de deser
teurs-geïnterneerden den dag tegemoet
waarop zy hun vryheid kunnen her-
krygen om in Nederland hun brood
te verdienen.
Het vertrouwen hierop is nog zoo
veel grooter geworden, nu Duitsch
land van 16 Augustus af voor hen
ook niet meer aan Nederland betaalt.
Ook aan hun gezinnen, die achter
gebleven zijn, wordt thans alle steun
in Duitschland onthouden.
Da waanzinnige vimhars.
Grimsby, 21 Sept. De politie heeft
gisteren de maatregelen voor het
overbrengen der krankzinnige Neder
landsche vis8chera van den logger
Noordzee voltooid. Gedurende hun ge
vangenschap to Grimsby is de gees-
teiyke toestand der mannen verbe
terd. Zy zyn echter nog ver van nor
maal en hebben hun tyd grootendeels
doorgebracht met het zingen van
psalmen en met bidden.
De politie heeft aan boord van den
logger drie stukken menscheiyken
schedel gevonden. Toen den visschers
verweten werd, dat zy scheepska
meraden vermoord hadden, antwoord
de de leider van de troep, dat het
geschied was met Gods instemming
en de anderen, hun handen opheffend,
stemden vnet die bewering in.
De politie heeft uitgemaakt de
visschers drie groepen te verdeelen
"ie met verschillende schepen naar
Nederland te zenden. Twee groepen,
samen uit zeven personen bestaande,
zijn gisteren over Huil naar Neder
land vertrokken. De overigen zullen
vandaag uit Grimsby vertrekken.
Geld genoeg!
Als een bewijs, dat men in Neder
land volop in het geld zit, en -het
gaarne wil beleggen, kan dienen,
dat op de door de Semerang Cheribon
Stoomtram Mij. aangeboden f3 mil
lioen 6 °/0 obligatiön is ingeschreven
voor een bedrag van f72,507,000.
Diefstal van een paarlen collier.
Voor de rechtbank te Utrecht stond
Maandag terecht een dame uit Amers
foort, welke beschuldigd werd van
diefstal van een paarlen collier ter
waarde van 75.000 gulden.
Door een heer, welke mot zijn
echtgenoote ten huize van beklaagde
gelogeerd had, werd na zijn terug
komst uit die stad, by de politie te
Amsterdam aangifte gedaan, van het
vermissen van het collier uit zyn
jffer.
Aan een rechercheur, welke hierna
bekl. in haar woning opzocht, beeft
deze toen verklaard het collier wegge
nomen te hebben, terwijl zy als motief
een „zekere hebzucht" opgaf. Ter
terechtzitting herroept bekl. deze ver
klaring en zegt zy den rechercheur
medegedeeld te hebben, dat zij het
collier gevonden had op een tafeltje,
~i het vertrek van de familie.
Den dag van de vermissing werd
direct naar Amersfoort getelefoneerd
om te vragen of het voorwerp daar
was. Des avonds ging men persooniyk
er heen om het bekl. te vragen. Het
antwoord luidde ontkennend.
Bekl. zegt in eon overspannen toe
stand verkeerd te hebben, aangezien
zij toen zelf mee beeft helpen zoeken
en zij zich het bezit van het sieraad
niet bewust was. Den volgenden dag
herinnerde zij het zich weer.
Uit het rapport van eenige doctoren
blijkt, dat dezo van meening zyn, dat
bekl. in een droomtoestand de hande-
ltng gepleegd kan hebben.
Naar aanleiding van dezo rapporten
merkt de officier van justitie op dat
toen in 1912 de thans benadeelde
dame met bekl. een autotocht maakte,
zy na dien tocht een beurs en een
tascbje vermiste. Deze voorwerpen
werden naderhand door bekl. ver
kocht. Zeker ook in een droomtoestand.
Spr. is van meening, dat bekl. het
collier verstopt heeft om hot, zoo
noodig gesplitst, te verkoopen.
De waarde van het verduisterde
voorwerp in aanmerking genomen,
kan in dit geval geen geldboete opge
legd worden. En daar op deze bekl.
gevangenisstraf zwaarder moet druk
ken, dan op iemand uitlageren kring,
eischt by drie maanden gevangenis
straf.
Door den verdediger wordt opge
merkt, dat de ontvreemding van de
tasch en de beurs plaats had na een
val van een paard, van welke val de
abnormale toestand waarin bekl. soms
verkeert, een gevolg is.
Verder critiseert spr. het niet ge
noeg naar waarde schatten van de
rappor ten dér deskundigen. Het motief
tot den daad ligt volgens spr. nog in
hot duister, daar hebzucht doorhem
niot als een motief aangemerkt kan
worden. Geld had bekl. niet noodig.
Spr. komt tot de conclusie dat vrij
spraak moet volgen ter zak# van
ontoerekenbaarheid.
Uitspraak over 14 dagen.
Van schrik gestorvsn.
Men meldt uit Hattem d.d. 20 Sept.
aau de „Zw. Ct.": Hedenmorgen had
alhier een ongeluk plaats, welker ge
volgen zoo in-droevig zfjn, dat het
geheele stadje onder den indruk is.
In de Kruisstraat struikelde en viel
het paard van den stalhouder J. van
Piekeren alhier, gespannen voor het
rijtuig. Op de been geholpen, viel het
nogmaals; wederom opgeholpen, viel
het ten derde male. De schrik sloeg
den koetsier, een zoon van den stal
houder J. van Piekeren, oud 27 jaar,
om het hart on heeft hem dermate
bevangen, dat reeds hedenmiddag de
dood een einde aan zijn leven maakte.
Gasnapt.
Door het kordaat optreden van den
zoon des huizes is Maandagavond in
een perceel aan den Zuïdwal te 's Gra-
venhage een inbreker aangehouden
en aan de politie overgeleverd.
Bedoeld jongmensch, een student,
e met zyn mooder daar woont, was
gisteravond een boodschap gaan doen,
terwyi zyn moeder ook even later
het huis had verlaten. In zijn woning
terugkeerende en zich dadelijk naar
zyn op de bovenverdieping gelegen
studeerkamer begevende, bemerkte
hy twee hem onbekende personen,
die wilden wegloopen. Hy greep de
twee personen aan, doch een hnnner
wist zich by de straatdeur los te ruk
ken en te ontkomen. Den andere, een
man van omstreeks 80 jaren, hield
hy echter stevig vast, totdat hy hem
aan de politie kon overleveren.
Op den aangehoudene werd o.a.
een looper" gevonden die wondergoed
paste op het slot van de huisdeur.
De politie moet ook den ontvluchten
persoon reed8 op het spoor zy'n.
MARINE-BEGROOTING
voor het jaar 1916.
Onder de rubriek plaatselyk nieuws-
ebben wij reeds het een en ander
vermeld, ontleend aan de Marine-
Begrooting. Hieronder volgt nog een
resumé uit de Memorie van Toelich
ting:
Het ligt in het voornemen, om, in
verband met de met 1 Januari 1916
plaatsgehad hebbende invoering eener
bedryfsboekhou'ding op 'sRyks
werven te Willemsoord en Hellevoet-
sluis, van af 1916 jaarlyks een „ver
slag van 's Rijks werven" uit te geven,
waarin o.a. verschillende mededee
lingen'omtrent de uitkomsten van
het bedryf der werven zullen zyn
opgenomen.
Personeel.
De noodige voorbereidingen werden
getroffen om het mogelijk te maken
de opleiding van leerlingen-onder
officier met 1 September 1915 te
Leiden te openen. Waar in de wyze
van aanvulling van het personeel
der zeemacht door aanneming van
matrozen K. D. eene- ingrypende
wijzigiDg werd gebracht, werden ter
bevordering van de aanneming nieuwe
bepalingen vastgesteld.
De toeloop van matrozen K. D. is
bevredigend. Aan deze schepelingen
wordt gedurende hun verbiyf te
Helder gelegenheid gegeven eenig
ambachtsonderwys te genieten.
De exameneischen voor het perso
neel beneden den tpng van onder
officier werden herzien, waarbij aan
de practische bek waamheden, zoomede
aan de lichamelyke geoefendheid meer
dan tot nog toe invloed werd toege
kend.
Afgescheiden van de maatregelen,
door de commissie ter behartiging
van de belangen van het personeel
genomen, voor mannen, die voor ont
slag in aanmerking zouden komen,
bij het zoeken naar eene betrekking
behulpzaam te zijn, werden door den
minister van marine aanbevelingen
van de belangen van zoodanige per
sonen, ter vervulling van openkomen-
de betrekkingen, gericht tot diens
ambtgenooten, do besturen van voor
name gemeenteD, de directien van
verschillende maatschappijen, enz..
Het gevolg van deze bemoeiingen
was, dat 184 van de 301 werklieden,
die in het tijdvak van 1 April 1914
tot 5 Juli 1915 wegens maatregel
van bestuur werden ontslagen, wer
den geplaatst.
Hoezeer aanvankeiyk door de Re
geering besloten was voor 1916 geen
gelden voor lotsverbetering op de
begrooting te brengen, is zy ovenwei
van haar voornemen teruggekomen
door voor lotsverbetering van ver
schillende categorieën van lagere
ambtenaren, beambten en werklieden
op de betrokken begrootings artikelen
omstreeks de helft van de bedragen
aan te vragen, die in het vorige jaar
als gevolg van de crisis, van de be-
grooting werden teruggenomen.
Voor kosten van het per
soneel der actieve zeemacht, be
staande in traktementen, soldijen en
toelagen, is er - vergeleken bij 1915
eene hoogere raming van f180,000;
en voorts o.a. voor kosten van voeding
eone hoogere raming van f96,000.
Het tekort aan zee-officie
ren, dat in de toekomst tengevolge
van het feit dat in de laatste jaren
het aantal opengestelde plaatsen als
adelborst by het Koninkiyk Instituut
voor de Marino niet is kunnen wor
den vervuld, eer zal toe dau
noopte tot het onverwyld treffen van
maatregelen om, zonder in eenig op
zicht wijziging te brengen in het
bestaande stelsel van opleiding in
dezen noodtoestand te voorzien. De
overweging, dat in den lande een
breede kring van personen bestaat,
wier zonen, hoewel door opvoeding
en beschaving voor de betrekking
van zee officier geschikt te achten,
verstoken zyn van onderwys op hoo
gere burgerscholen met vijfjarigen
cursus, welker einddiploma toegang
geeft tot het Koninkiyk Instituut,
leidde den minister er toe aan de
KoniDgin voor te stellen om door
stichting van een internaat dezen
jongelingen gelegenheid te geven het
onderwijs aan de hoogere burgerschool
te Dordrecht te volgen, met verplich
ting, om, na behaald einddiploma,
de zee offlciersloopbaan te kiezen.
By Kon. Besluit van 8 Juli 1915
werd dit internaat gevestigd te Dor
drecht en onder leiding gesteld van
een gewezen zee-offleier, oud-directeur
van eene H.B.S. Na met goed gevolg
afgelegd eind exam H.B.S. worden de
jongelingen benoemd tot adelborst
der 2de klasse en by het Kon. Instituut
geplaatst. De kosten van het inter
naat komen ten laste van het rijk
aanschaffing en onderhoud van klee
ding en schoeisel, zoomede zak- en
reisgeld zyn ten laste van ouder9 of
voogden, die bovendien f800.- per
jaar bydragen tijdens het verbiyf van
hunne zonen 'aan het internaat. De
kosten per persoon worden geschat
op plm. f 750 per jaargerekend is
op 24 geplaatsten.
In verband met de reorgani
satie van de machinisten
opleiding van eene drie- tot een
vijfjarige, welke ook reeds van toe
passing zal zyn op de aanwezige
adspiranten-machinisten zullen zij,
die behooren tot de oudste afdeeling,
worden bestemd om 1 September
1916 hun opleiding voort te zetten
aan het Kon. Instituut voor de Ma
rine te Willemsoord. Met het oog op
de diensten, welke zy reeds gedu
rende de mobilisatie op de vloot be
wezen hebben, zullen zij in plaats
van te embarkeeren, gedurende den
cursus 1915-1916 by de Marine-
Machinistenachool in opleiding blijven.
De op hen volgende afdeeling zal
den cursus 1916—'16 mede aan die
school volgen, en op 1 September
1916 op het varend materieel worden
geplaatst.
Materieel.
Nieuwe aanbouw.
Op deze begrooting worden fondsen
uitgetrokken voor: den bouw van
twee kruisers tot een bedrag van
f 8.500.000; en vier onderzeebooten,
(van deze bedragen komt de helft
ten laste van het Iste hoofdstuk der
begrooting van uitgaven van Ned.-
Indie) de voortzetting van den bouw
van de torpedobooten Z 1 - 4 f820.000.
Groote herstellingen aan
dryvend materieel.
Behalve de onderhoudsvoorzieDin-
gen dat de in en buiten dienst zijnde
schepen en vaartuigen by 's rijks
werven te Willemsoord en Helie-
voetsluis, zullen bij eerstgenoemde
werf meer belangrijke voorzieningen
worden uitgevoerd aan de pantser-
dekschepen Golderland en Zeeland,
terwyi de groote herstellingen, die
de pantserschepen Heemskerck en
Hertog Hendrik behoeven na den
geruimen tyd, dien deze bodems
achtereenvolgens in dieDst zyn ge
weest, zoomede de machinereparaties
van de genoemde pantserdekschepen
aan particuliere fabrieken zullen wor
den opgedragen.
De opnemingsvaartuigen der mili
taire hydrograpbie Raaf en Geep
zijn 40 jaar oud en zullen zeer spoe
dig aan den dienst ontvallen, zoodat
het noodig is ze te vervangen. Dat
kan het goedkoopst geschieden door
den bouw van een nieuw vaar
tuig dat, bemand en uitgerust als
de Hydograaf, het werk zal kunnen
verrichten van Raaf en Geep samen
en jaarlyks ongeveer f 10.000 min
der aan exploitatie zal kosten.
Als eerste termijn voor dit vaar
tuig waarvan de totaalkosten worden
geraamd op f 140.000, is op de be
grooting f 20.000 gebracht.
Voor den Marine-luchtvaart
dienst wordt f98,000 uitgetrokken.
Maatregolen van materiee-
len aard als gevolg van de
opheffing van 's Ryks werf te
Amsterdam als werf van aan
bouw en herstelling. Terwyi
aanvankelijk op de begrooting van
1915 een bedrag van f 100,000 was
opgebracht voor de onder dit hoofd
bedoelde maatregelen, moest dit be
drag voor de definitieve samenstelling
der begrooting by het departement
tot f 50,000 worden teruggebracht in
verband met behoeften van meer
dringenden aard. Nu echter de ophef
fing van 's Ryks werf te Amsterdam
als inrichting van aanbouw en her
stelling een voldongen feit is, behooren
thans in aansluiting aan hetgeen
reeds in 1915 werd voorbereid, de
verdere maatregelen te worden geno
men die noodig zyn om het marine-
etablissement to Amsterdam zoodanig
in te richten als met zyngewyzigde
bestemming overeenkomt.
Daartoe wordt noodig geacht het
maken eener afscheiding te land en
te water van betten verkoop bestemde
gedeelte, het maken eener overkap
ping en helling voor lichte vaartuigen,
het gelijkmaken eener helling en het
maken van een kaaimuur, de ver
plaatsing eeuer loods, de vertimmering
van magazynen, de verplaatsing en
inrichting van gebouwen, het demon-
teerenj van over te brengen werk
tuigen, de vervoer naar elders en
opstelling enz.
Bovendien behoort by 's Ryks werf
te Willemsoord de z.g. eiken-
houtloods te worden ingericht
tot magazyn van machinekamer-
behoeften en electriciteitsbenoodigd-
heden.
Voor een en ander is eei
van f 95,000 uitgetrokken.
bedrag
Eindcijfer. Het eindcyfer van
dit hoofdstuk der Staatsbegrooting is
geraamd op een bedrag van f27,186,962
zy'nde f 6,971,068 meer dan voor hot
jaar 1916 toegestane bedrag van
f 20,165,894.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Verslag van de vergadering van
„Het Witte Kruit".
Onder voorzitterschap van den heer
C. G. van der Lee hield de afd. Helder
van de N. Holl. vereeniging „Het
Witte Kruis" Dinsdagavond in „Tl voli"
een algemeene vergadering.
Na lezing der notulen door den
secretaris, den heer G. de Ven, werd
mededeeling gedaan van de volgende
ingekomen stukken
1. Brief van het Dep. Helder der
Mij „Tot Nut van 't Algemeen" dat
het geen adhesie betuigd tot het
stichten van een Badhuis, wijl deze
bemoeiing niet valt binnen de wet
zyner werkzaamheden.
2. Dankbetuiging van de „Vereeni
ging tot Bestrijding dor Tuberculose"
voor het verstrekken van een rente
loos voorschot, dat bereids is terug
betaald.
1. Schryven van de afd. Schoten
verzoekende steun voor haar candi-
daat voor het H. B.
4. Idem voor de afd. Haarlemmer
meer.
Voor kennisgeving aangenomen.
Als afgevaardigden naar de 57e Alg.
Vergadering te Amsterdam worden
gekozen de heeren G. de Ven en
H. Roukens.
Daarna wordt behandeld de bescbrü-
vingsbrief dier Alg. Vergad. Hier en
daar worden eenige inlichtingen ge
vraagd en verstrekt.
De afd. Helder zal de candidatuur
van den heer Van IJzendyk te Aer-
denhout steunen.
Aan de beurt van aftreden zyn de
bestuursleden G. de Von en F. Rljkes,
de laatste niet herkiesbaar.
Door het bestuur zyn gesteld do
volgende dubbeltallen
1. Vacature de Ven de heeren
Q. de Ven en Dr. Stutirheim.
2. Vacature Rykesde heeren Dr.
Grunwald en Dr. Bakker.
Gekozen de heeren de Ven en
Grunwald.
Den laatste, niet aanwezig, zal be
richt gezonden worden.
De heer de Ven neemt de benoemiDg
aan en de voorzitter weDscht hem en
de afdeeliDg daarmee geluk.
Tot leden der commissie belast met
het nazien der rekening en verant
woording van den penningmeester
worden gekozen de heeren Van do
Bilt, van Heusden en Dr. Bakker.
De heer Van Olm bepleit als nu de
wenscheiykheid van een centraal
magazyn, waaruit de instrumenten
en benoodigdheden beter zouden kun
nen worden betrokken dan nu van
particuliere handelaren. De afdeelingen
zyn nu te veel af bankelyk van kleine
handelaren.
De heer de Ven somt eenige be
zwaren tegen zoo'n algemeen maga
zyn op noodig zou dan zyn behalve
een groot gebouw, de kosten van
beheer en exploitatie. Vele dingen
zyn aan bederf onderhevig. Hy meent
dat de onderlinge concurrentie tus
schen de "handelaren wel zal zorgen
dat de pryzen niet zoo hoog loopen.
Hij geeft den heer Van Olm in over
weging het voorstel nog eens te
overdenken en desnoods een meer
gedetailleerd voorstel in te dienen.
De heer Van de Bilt vraagt of hot
niet op den weg ligt der vereeniging
om wyksverpleging ter hand to
nemen. Voorzitter doet mededeelingen
van eene conferentie, gehouden met
het Bestuur van Wyksverpleging. De
baten dier vereëniging (de leden)
zouden niet overgaan bij overneming
en de kosten zouden zeker niet geriDg
zijn.
Voor alles meent hy moet de afd.
nu het oog gevestigd houden op haar
ideaalhet Volksbadhuis en mag zy
hare flnancieele krachten niet ver
zwakken.
Desgevraagd zou voorz. persoonlijk
niet zyn tegen een kleine subsidie
aan vereeniging of vereenigingen, die
zich met wykverpleging bezig hou
den, ingeval deze het zouden noodig
hebben.
Eerst en vooral moet echter gewerkt
worden voor het Badhuis, dat ook
voorbehoedend werkt.
De heer Van Heusden vraagt of het
Bestuur niet kan overwegen liet
stichten van een Bureau voor bakers.
Op verschillende gronden bepleit hy
het nut hiervan.
De voorzitter en de heer de Ven
wyzen op de velerlei bezwaren hieraan
verbonden.
't Doel, dat de heer Van Heusden
beoogt, zou toch niet bereikt worden
wyi de gediplomeerde bakers zich
hooger laten betalen en niet naar de
ranglyst zouden kunnen worden uit
gezonden, wyi het publiek meestal
voorkeur beeft voor bepaalde bakers.
Een vroegere pogiDg in dien geest
door de vereeniging gedaan mislukte.
Het bestuur wil evenwel overwegen
of er inzake de bakerkwestie niet iets
ban worden gedaan.
Daarna wordt de vergadering ge
sloten.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Dinsdag 21 Sept.
De heer Lieftincb, als oudste Kamer
lid in jaren, hield, als tydelljb Voor
zitter, de gebruikelijke speech.
Vervolgens ging de Kamer over
tot het opmaken van de voordracht
tot benoemiDg Yan een Voorzittar.
Als No. I werd gekozen de heer
mr. H. Goeman Borgesius, als No. 2
de heer J. H. A. Schaper en als No. 8
de heer Jhr. mr. Ch. Ruys de Beeren-
brouck.
De vergadering werd daarna ver
daagd tot Woensdag.