HELDERSCHE COURANT
No. 4822
ZATERDAG! 26 SEPTEMBER 1016
43e JAARGANG
Tweede Blad.
LIJST van Ingekomen en vertrokken
personen.
INGEKOMEN.
Naam: Beroep: Woonplaats: Van: Gel.
J.J.deKler,apoth.-assi8t„2eVroonBtr.lOB.A'(l. N.H.
L.Adoma,aerg.-torpt.,Rozenst.r.2l,Vlaardlngeii.„
F. Dell, kolonel Art., Dijk straat 39a, A'dam.
M. l.lndenborgh, bootsni.,Bloemstr. 2. id.
P. v. d. Reiiden, marln., Gasatr.23a, Leiderdorp.
J. A. Klaassen, gepd., Californiestr. 2b, Horst.
F. van Dük, botermakor, Janzenstr. 81, Ezinge.
CP.Dokker,stuurman,Broewatcrstrü6,Hooro.
"3,Dtreoht-NX
l,Schagen.N.H.
,„jz.dw.str.62,Gron. Ger.
A.Charmes, vorlosk Kanaalw.49/50, A'dam. N.H.
H.Oukes.treinsmldH.IJ.S.Oostsl atr.47,Schagen
C.F.IIaagon-Ligger, z., Kanoalw. 147, A'dam. Gor.
W. C'. Lau, zooman, Voastraa 118, Leiden. N.H.
0,D.Mulkons,kp.-tim,,Achtor-Binnonh.28,R'd. R.C.
P.J.torBuig.mach.,loGov.dw.atr.l2,Batuvla. NJI.
Wed.K.dovrios, zonder, Hartenatr.12, Borgen.
M.B,M.Korving,modlato,Koningatr.B4,Hoorn. R.C.
Wed.Th-A.H.Binjé, z., Ankorpark 39, 'a-Hage.
G.K.Fucb8,oDlc.v.goz. ld. id. N.H.
VERTROKKEN.
Naam: Beroep: Van: Naar; Gel.
W.Lammers.z ,Loodsgr.9,Watergraafsmeer. N-H-
M.H.Klaaasen,ond.w.,Mol.8lr.68.Grootebroek.RC.
J.H.Blandv.d.Bergl'oldors.z Dbkstr.53Apeld.N.H.
RJ.H.J.Rijlkogel,off.v.gez,H.gr58,Vli88iuB. Rem.
L.H.Vogolaar,kp -3tokor,Walvischatr.22,A'd. N.H.
J.v.Oudonnardo,bootsmnn,v.Galenstr.28, ld.
Jb. Kunst,gozagvoordor, Korkgr. 40, R'dam.
W. Brizoo, olectrlclen, Rozenstr. 82, A'dam. E.L.
l'.Mours, werkman, Artlllerie8tr.lB, ld. IJ.
DE OORLOG.
De algemeene toestand.
Het voornaamste nieuws was tot
gisterOp het Oostelijk gevechtster
rein, benoorden de Pripetmoerassen,
is de toestand nagenoeg volkomen
onveranderd.
Bezuiden de Pripetmoerassen, in
Wolhynië, zijn de Oostenrijkers over
de Styr teruggetrokken en hebben
zü waarschijnlijk Luck (Loetsk) ont
ruimd.
Serviö heefc verklaard gereed te
zijn aan eiken aanval, onverschillig
van welken kant, het hoofd te bieden.
Do tegenaanvallen, der Russen over
de Duna heen worden voortgezet.
Gelijk de vorige maal zeggen de
Duitscbers, dat de gevechten nog niet
zijn geëindigd, maar dat zij tegenaan
vallen doen. Het gevolg van zoo'n
tegenaanval zal het hardnekkige ge
vecht ten Noorden van het station
Neugut (aan de spoor Tufekura-Duna-
burg) bij het dorpje Atkalien zijn,
waarvan de Russen ons vertelleD, dat
het telkens van bezitter wisselde.
Ook verder naar het Westen maken
de Russen melding van aanvallen
hunnerzijds tot in de nabijheid van
bovengenoemden spoorweg. Zij hebben
hem tot nog toe niet kunnen berei
ken. Het zal er den Duitschers veel
aan gelegen zijn dezen spoorweg, die
hen voor de verplaatsing van troepen
van het eene punt van het front naar
het andore diensten kan bewijzen, te
behouden.
Voor Dunaburg zijn de gevechten
allerhevigst. Bij Smelina hebben de
Russen tegenaanvallen gedaan om
den Duitschers de hier verkregen
voordeelen afhandig te maken. Te
vergeefs, zegt het Duitsche hoofd
kwartier. De Russen zelf geven eenige
gevangenen en buit op, in dezelfde
streek behaald en geven door de
mededeeling, dat een heuvel zesmaal
van bezitter veranderde, een denk-
baeld van de hevigheid der gevechten,
maar over den uitslag hoort men
verder niets. Zelfs is niet duidelijk
in wiens bezit ten slotte die ééne
heuvel bleef.
De Duitschers geven iutusschen te
kennen, dat zij ook ten Westen van
Dunaburg een vooruitgeschoven Rus
sische stelling binnengedrongen.
Van Russische zijde wordt wel ge-_
zegd, dat er ten Westen van het meer
Swenten (dat, is dus ten Westen van
Dunaburg) gevochten wordt. Doch zij
melden er alleon het aantal gevan
genen bij, door hen in dat gevecht
gemaakt, de uitslag wordt in het
midden golaten.
Hetzolfde geschiedt in het vervolg
van het Russische communiqué ten
opzichte van gevechten, om niet min
der dan zes onderscheiden plaatsen.
Wij citeeren
„In de buurt van Smorgon,
op het front ten Zuidwesten van Wilna
en in de streek van de rivier Gawja,
ten Oosten van Lida,
overal gevechten dikwerf zeer hevig.
Op den rechteroever van de Monts-
jatsj, een linkerzijrivier van de Njemen,
aan de overgangen over den boven
loop van deze rivier
en in de streek van het Orginski-
kanaal zijn verscheidene ernstige
krijgsbedrijven geleverd, waarbij het
tot bajonetgevechten kwam."
Men verwacht iets omtrent den
uitslag van al die gevechten te ver
nemen, maar neon, men hoort alleen
„Bij al deze veelvuldige gevechten
en andere operaties in den laatsten
tijd gaan onze troepen onveranderlijk
voort bewijzen af te leggen van hun
uitnemende hoedanigheid, dapperheid
en volharding."
Dit gelooven wij grif. Niemand trekt
de dapperheid en de volharding van
het Russische leger in twijfel.
Maar welke was de uitwerking van
de betoonde dapperheid en volharding?
Het antwoord komt.
r Welke eigenschappen hun uitwer
king toonen in de toeneming van de
verbittering, waarmee de vijand.
Btrlidt."
Waar dit antwoord niet zeer af
doende is, moeten we ons tevreden
stellen met te constateeren, dat de
plaatsaanduidingen in het Russische
communiqué do erkenningen inhou
den, dat de Duitschers over den be
neden Moltsjasj zijn getrokken en
moeten wij ons om inlichting over
den uitslag der gevechten wel bij het
Duitsche hoofdkwartier vervoegen,
hetwelk ons meldt, dat de Russen
ook hun tegenstand aan de Gawja,
(d.i. ten Oosten van den spoorweg
Wilna—Lida) hebben opgegeven en
terugtrekken,
Hier verplaatst zich het krijgsbe
drijf langzamerhand naar het moei
lijke gebied van de zijrivieren van de
boven-Njemen.
Ten Zuidwesten daarvan ligt Wa-
lowka, 19 K.M. ten Oosten van de
Moltsjatsj, waar Leopold van Beieren
meldt een Russische stelling te heb
ben genomen.
Het schijnt, dat eenige fingelsche
schrijvers hebben gevreesd, dat na de
üankeerende bewegiDg der Duitschers
langs de de Wilia, onmiddelljk een
groot aantal Russen in Wilna zouden
zijn omsingeld en gevangeD geno
men. Dat valt althans op te maken
uit de vreugde, door hen erover aan
den dag gelegd, dat zulks niet is
schied. Zoowel die vrees als
vreugde schijnen ons voorbarig.
Van een omsingeling is geen sprake
geweest, wel van een flankbedreiging.
De Russische legers zijn er door
gescheiden en de centrale groep trekt
terug op zoodanige wijze, dat haar
positie er voorbands minder gunstig
door wordt. Men bedenke dat het
hier om reusachtige afstanden gaat.
Het zal nog wel eenige weken duren,
voor we het resultaat van den strijd
in het Njemen- en Wilia-gebied kun
nen overzien.
Wel vermogen wij dat nu eenigs-
zins te doen met een ander krijgs
bedrijf, dat voor de Russen een gun-
stigen loop genomen heeft.
De heele aanvallende beweging
der Oostenrijkers in Wolhynië is op
een mislukking uitgeloopen.
Hun troepen, die Derazno, ten
Noordwesten van Rowno aan de
Goryn, hadden bezet, daardoor Rowno
zelf en den spoorweg van Rowno
naar het Noorden bedreigden, en te
vens een flankbedreiging van de
Russische legers verder naar het
Zuiden vormden, zijn teruggetrokken
tot achter de Stry (over een afstand
van 50 K.M. derhalve) en aangezien
Luck (Loetsk) pp den Oostelljken
oever van die rivier ligt, is het waar
schijnlijk, dat deze vesting door hen
werd ontruimd. Deze beweging is
wellicht voor een niet gering deel
het gevolg van de actie van de Rus
sische cavalerie in een flank en den
rug van de vooruitgeschoven Oos-
tenrijksche troepen; deze immers
was in de streek van den spoorweg
naar Kowel tot over de Styr en tot
aan de Stochod naar het Westen op
gedrongen. (N.Rott.Ct.)
Van het Oostelijke gevechts
terrein.
St. Petersburg, 23'September. Me
dedeeling van den generalen staf.
In een gevecht bij het dorp Stoeng
aan de rivier de Eckau in de streek
van het station Gross-Eckau, namen
de Duitschers de vlucht, met achter
lating van talrijke handgranaten, ge
weerpatronen en eetketels.
hardnekkig gevecht ontstond
btj het dorp Atkalien in de streek
van het station Neugut. Het dorp ia
afwisselend in onze handen en in
die van den vijand.
In de buurt van Smelina, by Nowo
Alexandrofsk, namen-wij in een hard
nekkig gevecht van man tegen man
twee machinegeweren en maakten
ruim 200 soldaten gevangen. Een van
de hoogten daar wisselde zes maal
van bezitter.
In de streek ten Noordwesten van
Dubno, hebben onze troepen, trots
de pogingen des vljands, om door
tegenaanvallen ons offensief tot 3taan
te brengen, zich meester gemaakt
van het dorp Wolnietse op den lin
keroever van de rivier de Ikwa; zij
namen opnieuw 27 officieren en 1400
soldaten gevangen en vermeesterden
drie machinegeweren.
In de buurt van het dorp Dworjets,
ten Zuidwesten van Krzemjenetz,
maakten zich onze troepen vaD een
hoogte meester en namen daarbij
twee officieren en 100 soldaten ge
vangen.
In de streek ten Noorden van
Zalescziki wierpen zij den vijand
uit de dorpen Worwolinz en Glnko-
wicz. De cavalerie vervolgde den
vijand, nam eeu deel der Oostenrijkers
gevangen en sabelde een een ander
deel neer.
Berlijn, 24 September. Offlcieele
mededeeling uit het groote hoofd
kwartier:
Legergroep Hindenburg.
Ten Z.W. van Lennewaden zijn de
plaatsen Rose en Strygge, die tijde
lijk ontruimd waren, teruggenomen.
Voor Dunaburg ten N.O. van Sme
lina zijn nieuwe stellingen van de
Russen bestormd en daarbij ongeveer
1000 gevangen gemaakt.
Onze bij Wilejka in de flank, van
de terugtrekkende Russen zich be
vindende strijdkrachten zijn in een
hardnekkig gevecht gewikkeld.
Krachtige aanvallen van do Russen
hadden op een plaats tijdelijk succes,
daarbij gingen verscheidene kanonnen
en hun bediening, die tot het laatst
toe volhielden, verloren.
Het den terugtrekkenden vijand
scherp vervolgende front trok de linie
Soly Olschany - Traby -Iwje-No-
wogrodek over.
Legergroep prins Leopold van
De tegenstand van den vijand is
op het geheele front gebroken.
Bij de vervolging is de Serwetsch-
sector stroomopwaarts van Korelitzei
en de Szczacra-sector ten N.W. van
Kraschin bereikt.
Meer naar het Zuiden worden nog
gevechten met vijandelijke achter
hoeden geleverd.
Honderd gevangenen en 3 machine
geweren vielen in onze handen.
Legergroep Mackensen;
De vooruitgeschoven afdeelingen
ten N.O. en O. van Logikhin zijn
tegen een omvattenden aanval van
de Russen achter het Oglnsci-kanaal
en de Jasïolda teruggetrokken. Onze
troepen namen daarbij 2 officieren en
100 man gevaDgen.
Zuidoostelijk oorlogsterrein: Geen
verandering.
Amerika en Oostenrijk.
Londen, 24 Sept. De .Morning
Post" verneemt uit Washington, dat
Dumba'a houding den president zoo
heeft geörgerd, dat deze het noodig
achtte maatregelen te nemen. Naar
aanleiding van* het verzoek van de
regeering te Washington om Dumba
terug te roepen, vroeg Dumba een
verlof om eeD persoonlijk rapport
over de zaak uit te brengendit werd
door de Oostenrljksche regeering toe
gestaan, maar tevens werd aan het
departement van buitenlandsche za
ken te Washington vertrouwelijk
medegedeeld, dat Dumba na het ein
digen van z(jn verlof niet zou terug-
keeren. Daarmede zou de president
tevreden zijn geweest. Maar Dumba
giDg nog verder. En nu eischt Wilson,
dat Dumba formeel zal worden terug-
Dit werd medegedeeld na de be
spreking, die gisteravond tusschen
Wilson en den waarnemenden staats
secretaris Polk werd gehouden. Dumba
heeft aan het departement van buiten
landsche zaken gevraagd aan Enge
land en Frankrijk te verzoeken hem
ongehinderd te laten reizen aan boord
van een Nederlandsch stoomschip.
Het departement weigert dit te
doen, tenzij Dumba officieel wordt
teruggeroepen. Zoo Dumba zonder
vrijgeleide vertrekt hangt hij af van
de genade van Engeland, zoo de Re
geering het raadzaam acht kan hij
door een kruiser van het Nederland-
sche schip worden gehaald en geïn
terneerd.
Kapitein von Papen, die naar ge
meld wordt in Mexico is, moeteven-
oens vertrekken, daar zijn opmerking
over het Amerikaansche volk als „die
idiote yankees" zoo veel verontwaar
diging heeft gewekt, dat hij niet kan
worden behouden.
Londen, 24 Sept. De „Morning
Post" verneemt uit Washington dat
president Wilson de Oostenrljksche
regeering verzocht dr. Dumba formeel
terug te roepen, daar hij anders wei
gert den geallieerden een vrijgeleide
voor hem te vragen.
Uit Italië.
Het „Berl. Tageblatt" bevat van
zijn bijzonderen correspondent aan
het zuidelijk front een uitvoerig tele
gram van 21 dezer uit het Oosten
rljksche oorlogs perskwartier, dat tot
titel draagt: „De verloren zomer-
veldtocht van Italië". Daarin betoogt
de correspondent dat Italië in een
strjjd van vier maanden over een
front van vierhonderd kilometer niet
één stap vooruitgekomen is en dat
er toch reeds honderdduizenden Itali
anen gesneuveld en gekwetst zijn.
Tegen dien prijs van tweehonderd
duizend dooden en gekwetsten, zegt
de berichtgever van het „Berl. Tage
blatt", hebben de Italianen bij Ver-
megliano en Sdraussina zich van den
rand van het plateau van Dobevdo
meester gemaakt, d.w.z. zij zijn één
kilometer naar het oosten opgeschoten.
Maar militair gesproken beteekent
het geen stap vooruit, want de helling
van het plateau bestaat uit losse, rol
lende steen en een afhellenden weg.
Het plateau van Doberdo is, volgens
den correspondent, nog steeds het
doelwit vau de Italiaansche aanvalleD,
omdat het den weg opent naar het
voor de Italihnen politiek zoozeer
gewichtige Triest.
Do duikbooten-ooriog.
Het Engelsche stoomschip Alexan-
der" werd den 22sten door een Duit
sche duikboot ten Z. van Kaap
Pa lm as getoipedeerd. Verder werden
het Russische s.s. „Rhea" en het
Engelsche s-8. „Dictator" in den grond
geboord.
Aan de kust van Oran isdeFran-
Bche stoomer „Land" door een Duit
sche onderzeeör tot zinken gebracht.
In verband met dit optreden van
Duitsche onderzeeërs in de Middel
landsche zee worden te Gibraltar
uitgebreide voorzorgsmaatregelen ge
nomen.
PLAATSELIJK NIEUWS.
VERBADERINQ van den Raad der
gemeente Helder,
op Maandag 27 September 1915, des
avonds ten 7l/g uur.
1. Herstemming over het verzoek
van het hoofd van school 7b. om
overplaatsing naar school 8.
2. Oprichting Werkloozenfonds.
3. Vaststelling auppletoiro begrooting
dienst 1915.
4. Vaststelling kohier belasting op
de honden, dienst 1915.
- Winnubst geeft hedenavond
8Vg uur zijn 4e en laatste gemeente
concert op 't Dijkje, onder directie
van den heer Jb. ter Hall.
PROGRAMMA.
L Paal d'r Op. marach
2. Ouverture Au Vil lage
8. Valse Brun
W. Blokland.
G. Krier!
Z. Bajua.
6. Eiu Treuer Freund, Lied voor
Pistonsolo (do heer v. Borne). KarLHeins.
0. Potpourri PopulairOoms.
7. Zand voort h(J de Zoo, marach. Larensky.
- Blijkens bij het departement
van marine ontvangen bericht is
Hr. Ms. pantserschip „Kortenaer",
onder bevel van den kapitein ter zee
L. P. W. van der Wal, 23 dezer te
Sint Vincent aangekomen en de
zelfden dag weder van daar ver
trokken
- Door den architect Vos is aan
den aannemer W. J. Braggaar alhier,
opgedragen het verbouwen en ver-
grooten van de Confectie fabriek van
de firma Gebr. Meijer te Helder.
- Bij het heden te 's Gravenhage
gehouden examen slaagde voor tweede
stuurman groote vaart, de heer
H. Zander, leerling der Zeevaart
school alhier.
- Bij Kon. besluit van 22 dezer
is als blijk van goedkeuring en te
vredenheid de bronzen eerepenning
voor men8chlievend hulpbetoon en
een loffelijk getuigschrift toegekend
aan: J. den Boer,korporaal-macbine-
drljver der 2de klasse, wegens de
door hem met levensgevaar ver
richte redding van een kind uit het
water van de buitenhaven van de
Marineschutsluis te Helder, op 17
Juli 1915.
Bij Kon. besluit van 22 dezer
is, ingevolge de Weduwenwet voor
de zeemacht 1909, met ingang van
20 Augustus, aan M. den Heeten,
weduwe van den machinedrijver-
majoor A. 0. Korver, een pensioen
verleend van f220.
J. Q. 0. B.
De JoDgelieden-Geheel Onthouders-
Bond, hield Vrijdagavond in Tivoli
een Feest-propaganda-avond, die goed
bezocht was.
Kees Vermeulen, de voorzitter,
sprak oen woord van welkom tot de
aauwezigen en zei 't heel aardig dat
hij hoopte dat de avond niet alleen
aangenaam zou zijn, maar ook nut
zou afwerpen.
Onder leiding van den heer C. W.
Rustint zong het zangkoor „Ons'Doel"
voor ïR pauze een tweetal liederen
cn na de pauze een drietal, die wel
aangenaam klonken. „Ons Doel" i3
wel eeniklein koortje, maar 't is onder
leiding van den directeur geschoold
en maatvast. Het „Goeden Nacht"
b.v. was een juweeltje. Voor de toe
gift was het publiek het zangkoor
zeer dankbaar.
Jo Dunk gaf bij afwezigheid van
den heer Sprink, die verhinderd was,
een drietal nummers op de piano.
De „tableauxclub" gaf een drietal
tableaux„Thans" (de kennis), „Be
taaldag" en „Jeugd", 't Laatste von
den we 't mooiste en 't aardigst
gedacht.
Barend Davidson sprak over: „Wat
wij J. G. O. B.'ers willen".
Hij bracht vooraf dank aan de leden
der afdeeling die deze avond hadden
voorbereid en bood als herinnering
der vereeniging een vlag aan. Blauw
doek waarin de opgaande zon als
symbool, met de initialen der ver
eeniging. Spr. wees er op, dat de
J. G. O. B. wil weren in het leven der
jeugdige monschen de alcohol, die
zooveel kwaad doet. De levensgang
der meesten is nog zoo onbeteekend.
Dat wil de J. G. O.B. anders doen
worden door het weren van den drank
die altijd en overal gedronken wordt.
De jeugd moet breken met de drink
gewoonten. Zy kan dat nog gemak
kelijk. En dat 't noodig is ook hier
in Helder, daar haalde spr. een paar
staaltjes van aan.
De gevaren zijn zoo groot. Elk
dronkaard is ook een jeugdig mensch
geweest, wellicht vol goede voorne
mens. Spr. toonde aan waarom reeds
de jeugd moest meedoen aan 't be
strijden van het drankkwaad.
Naast besLrljding van de drinkge
woonte, wil de J. O. B. ook de jeugd
opheffen tot hooger peil, reiner leven.
De jeugd moot oprecht met elkaar
leeren opgaan - niet in „Spoor-
straatjes" de afleiding zoekeD. De
J. G. O. B. wil der jeugd een levens
ideaal geven, hij wil zijnde stuur
man, die de handelingen der jeugd
bestuurt, Spr. pleit voor aansluiting
bij de vereeniging opdat er verande
ring kome in de sleur van het leven
en daartoe moeten jongens en meisjes
meehelpen.
Debat, waartoe gelegenheid was,
werd niet vorlangd.
Do voorzitter dankte aan 't slot de
medewerkenden en sprak de hoop uit
dat de vereeniging nog vele malen
de aanwezigen in haar midden zal
mogen zien.
Cinema Palace.
Gisterenavond namen wij op verzoek
van de Directie een kijkje in dé Cine
ma Palace aan de Binnenhaven. Het
nieuwe programma, geldig tot 30
September, werd dien avond voor het
eerst vertoond. We kregen, behalve
actualiteiten uit hot Pathé Journaal
(Kiekjes van Fransche koloniale troe
pen en Engelsche manoeuvres fraai-
gekleurde opnamen uit het schilder
achtige Brotagne. Deze gekleurde
films z(jn werkelijk artistiek en een
lust voor de oogen. Een acrobaten-
nummer volgde en vertoonde merk
waardige staaltjes van acrobatuur,
die bij een deel van het publiek zeer
iu den smaak Yielen.
Het grooto nummer ia getiteld „De
Dief", realistisch drama in 8 af
deelingen, van Henri Bernstein, den
beroemden Franachen dramaturg.
Verschillende artisten van de Comé-
die francaise hebben aan dit film
drama medegewerkt, en we kregen
dan ook prachtige staaltjes van bios-
coop-tooneelspeelkunst te genieten.
De bioscoop vereischt bizondere dra
matiek, daar alles hier actie is en
ook het gesproken woord door ge
baren enz. moet weergegeven worden.
En alle artisten die hieraan mede
werkten toonden zich bekwaam voor
hun taak, ia 't bizonder noemen wij
de beide dames Prévost en Gauthier.
Vooral mad.lle Prévost. „de lieve en'
talentvolle artiste," zooals het in het
programma heet, „geeft met juist
heid het, zeer vrouwelijke karakter
van Marise weer en de heer Escoffler
speelt op aandoenlijke wijze de rol
van Richard, den nobelen, loyalen en
te goeder trouw zljndo echtgenoot,"
die zoo edelmoedig vergiffenis schenkt.
Dit drama is inderdaad een lust voor
de oogen.
„Het foefje van Jan" is een uiterst
grappige vertooning, die geestig en
vlot gespeeld werd en waar het on
mogelijke niet duimondik opligt,
wat meermalen bij dergelijke kluch
ten het geval is, maar die binnen de
grenzen van het gebourlijke is ge
houden. Prachtig gekleurde beelden
alweer geefc „Beatrice d'Este", ver
haal van een ongelukkige liefde, ter
wijl een grappig nummer „Willlam
is een ontrouw gemaal" het pro-
gramme besluit. Of eigenlijk is dit
niet juist, er is nog een „toetje" dat
het publiek dankbaar aanvaardt.
Een afzonderlijk woordje dient ge
wijd aan de muzikale illustratie van
het programma. Behalve de pianist
is de heer Pala met zijn instrument
aanwezig om stemmingsvolle scènes
te begeleiden en de wijze waarop hij
dat weet te doen ia concertbezoekers
bekend. Bizonderlljk weten de artisten
in het drama „Beatrice d'Este" de
pakkende scènes te illustreerende
orgelmuziek, die de piano nu en dan
afwisselt, werkt daarbij zeer sug
gestief.
De directie beijvert zich om „elck
wat wils" te geven en zorgt voor
aangename afwisseling.
RAADSOVERZICHT.
Het schooldebat in den Raad I Het
scheelde waarlijk niet veel of we
hadden een zeer principieel en dus
uiterst onvruchtbaar debat gehad
over openbaar en bizonder onderwijs
en de consequenties daarvan. Het
was waarlijk thans al principieel ge
noeg, hoewel ieder voor zich zeide
er niet verder op te zullen ingaan.
De heer Adriaanse was het, die de
kat de bel aanbond. Deze heer voel
de de fundamenten van de m. u. 1. o.-
school met den bijbel? wankelen en
kwam dus voor zijn zaak op, in
dachtig aan het oud-Hollandsch ge-
O Nederland, let op u saek.
En gelukkig waren er verschillende
raadsleden, die haastiglijk, poes don
nek omdraaiden. Deze mauwde wel
en blies, maar stierf toch den held-
haftïgen kattendood.
De kwestie was deze. Daar de
vergadering van Donderdag hoofd
zakelijk belegd was om twee be
langrijke zaken tot een goed einde
te brengen, n.1. die van de m. u. 1. o.-
school en de andere van het werke-
loozenfonds, bracht de voorzitter deze,
na eenige ondergeschikte punten,
het eerst aan de orde. Dat dit juist
gezien was van den Voorzitter, zal
de lezer met ons toestemmen, als
hy weet, dat we des avonds om half
twaalf nog maar aan artikel 8 van
het reglement voor werkeloosheids
verzekering waren gekomen. „Hoe
veel artikelen motten we nog?"
vroeg de publieke tribune aan den
verslaggever. Deze ging aan 't tel
len: drie, vier, vijf, tot tien toe.
Een aantal bladzijden in de byla-
schricklyck om t' aanschou
wen. „De heemel staa ons bij, dit
is een mislyck teecken", was het
antwoord van de publieke tribune,
die haastig wegliep. Gelukkig kwam
er toen een voorstel om de rest van
de zitting later af te doen.
Revenons nos moutons. De zoet
gevooisde naam „mulo-schocQ" een
eigenaardig verschijnsel in de men-
Bchelyke psyche, dat, al hoort iemand
zichzelf nog zoo graag praten, en al
gebruikt hij nog zooveel overbodige
woorden, hfj toch dadelijk een vorm
ils deze voor het onpraktische begrip
.,scliool voor meer uitgebreid lager
onderwijs" accepteert deze naam
werd de aanleiding tot een fel debat.
Want de commissie, die inflertjjd de
kwestie omtrent de oprichting van
zoo'n school onderzocht had, en die
bestond uit de heoren Grunwald,
Biersteker en Bommel, had bij haar
advies tevens een schoolgeldhefflng
ontworpen en hoewel deze volstrekt
niet aan de orde was de Raad had
alleen te beslissen over het principe
der oprichting zag de heer Adri
aanse reeds de fundamenten zijner
bijzondere mulo-school ondermijnd.
Want eene regeling zooals de com
missie voorstelde, was progressief
en begon met een minimum van
f0.— per jaar voor het eerste kind.
Nu zeide de heer Adriaanseals men
dit aanneemt, is de toevloed van leer
lingen niet te overzien. Ik kan dat
beoordeelen, want ik ben zelf mede
bestuurder in een bijzondere mulo-
school en ik weet hoe groot daar
waar de heffing f 30.— per
kind bedraagt, de toeloop is van leer
lingen, hoeveel opofferingen zich de
ouders willen getroosten om hun
kinderen goed onderwijs te geven.
Deze redeneering sloot schijnbaar
als een bus, maar was wat voorbarig.
Het was een schreeuwen vóór men
geslagen werd.
Maar volgens anderen was het
niet voorbarig, want terwijl de
een beweerde, dat een reglement geen
haast had omdat het alleen ging om
het principe eener mulo-school, zeide
de ander, dat zonder reglement geen
nieuwe school kon gecreëerd worden.
En de heer Michels vroeg dan ook
aan den Raad om het hem niet kwalijk
te nemen als hy d'r niet erg veel
van snapte. De lezer vindt in het
verslag voldoende gegevens om de
zaak te begrijpenhet gaat hier om
de kwestie, dat school 8 voorloopig
zal blijven functioneeren, doch als
de leerlingen by klasse 5 zyn aan
geland, zal zij gesplitst worden in
een opleidingsschool voor H. B. S.
aan den eenen en een zuivere Mulo-
school aan den anderen kant.
En aldus werd besloten. Op aan
:n Voorzitter gedane vragen hoe het
met die regeling zat, werd geant
woord, dat vóór 1 Januari eene
nieuwe regeling voor Bchool 8. zal
worden gemaakt, doch dat voorloopig
geen verandering zal komen in de
schoolgeldheffing.
Aan deze schoolkwestie zat nog
ist de benoeming van een hoofd in
plaats van den heer StumphiuB. Men
kent de geschiedenisde heer Colpa,
hoofd van school 76, had destijds ge
vraagd om aan school 8 te mogen
worden benoemd, en b(jna ware hem
dit toen toegestaan. Te elfder ure
kwam de heer Bommel met een voor
stel ter verdaging, daar nu toch dé
kwestie van de uitbreiding dezer
school aan de orde zou komen en
men de benoeming tot dien tijd wel
kon uitstellen. Aldus geschiedde.
Thans stelden B. en W. voor om den
heer Colpa aan school 8 over te
plaatsen. Doch de kansen van dozen
heer waren thans lang niet meer zoo
gunstig dan voorheen.- De School
meester zou zeggen: „Er was een
zeker iets, dat ik niet noemen zal,
aan den knikker". En dat maakte,
dat de Raad in comité-generaal ging.
En dat na heropening de heer De
partikel p van de wet" noemde,
waarvoor de heer Colpa geene be
voegdheid bezat Maar we wisten
allemaal, dat dkt maar een pseudo
niem was. Maar de kansen voorden
heer Colpa zijn verminderd. In deze
zitting staakten de stemmen, zoodat
in de volgende vergadering het voor
stel wel eens kon kelderen.
Het tweede belangrijke principieele
punt was de oprichting van een
werkeloosheidsfonds.'.Ook hieromtrent
zal de lezer in het verslag voldoende
gegevens vinden om de zaak te
kunnen beoordeelen. Tot beter begrip
releveeren wij nog even, dat in het
begin van de huidige crisis, toon de
werkeloosheid zoo schrikbarend groot
was, minister Treub met een plan
kwam, dat bedoelde met behulp van
Rijks- en Gemeentegelden de kassen
der vak organisaties intact te houden.
Deze kassen waren natuurlijk bij lange
na niet ingericht op een dergelijke
crisis, en de minister wilde nu, dat
de gemeenten tijdelijke kassen zouden
vormen om die der organisaties, die
in normale tijden schitterend functi-
onneeren, tc sparen. Maar de Hel-
dersche Raad, die het principe hul
digt: vooral niet te democratisch,
anders breekt onze klomp, wilde er
niet aan en zou zelf wel een regeling
maken. En die regeling kwam dan
nu ook ter tafel.
Het geschil over dit punt bewoog
zich uitsluitend om de kwestie of de
inrichting en functioneering van zoo'n
fonds moest uitgaan van de leden der
vak-organisatie zelf dan wel Yanwege
de gemeente. En de Raad scheen
bang te zijn, dat, door de aanvaarding
van het eerste principe, daarmede
een besluit was genomen van zuiver
sociaal-democratischen aard. Uit vele
verschijnselen was dit te merken. De
Voorzitter wilde wel, vond wat de
heer Verstegen wilde, een ideaal
toestand, en, ofschoon hij zich niet
tegen een ideaal-toestand verklaarde,
wilde hy ook niet medewerken om
dien te verwezenlijken. Was het uit
vrees het roode spook, dat bij; de
woordvoerders der s.-d. fractie; na
tuurlijk telkens om den hoek keek,
kwaad te maken? Maar de heeren
Baak en Spruit en Breda dan, die
met de soc.-dem. medegingen Heb
ben die zulke roode neigingen Noen,
lezer, de kwestie is alleen maar, dat
deze, zelf bestuurders of leden Yan
arbeiders-organisaties of althans van
nabij met de werking daarvan bekend,
meer sympathie hebben en hart voor
wat den arbeider toekomt.
Aaugezien bij artikel 3 de verdere
behandeling der agenda geschorst
werd tot Maandagavond, valt er voor
loopig niets meer te reviewen en
kunnen wij niet anders dan afwachten
wat er van dit fonds terechtkomt.
Maar de twee principieele vragen
zijn reeds beslist.
De Burgemeester had zich in de
kwestie der werkeloozenkasaen en
ook der mulo-Bchool al aardig goed
ingewerkt. Uit de slagvaardigheid
van vele zijner antwoorden bleek dit.
En die vakvereenigings-toestanden
zijn nu waarlijk geen materie, die
zich gemakkelijk laat verwerken door
een leek.
BINNENLAND.
De „Qronlngen" in de luoht gevlogen.
Het bekende Engelsche stoomschip
„Groningen" hetwelk in de weke-
Hjksche reis van Harllngen—Londen
v.v., steeds onze reede passeerde, is
Donderdag in de Noordzee in de
lucht gevlogen. Een der opvarenden
wordt vermist. De rest van do be
manning werd gered. Enkelen waren
gewond.
Het schip mat 944 ton, waB in
1902 gebouwd en behoorde aan de
General Steam Nav. Cy. te Londen.
Men meldt uit Amsterdam:
De directie van de Stoomvaart
maatschappij Nederland heeft giste
ren Dirkzwager's Berging Maatschap
pij uitgenoodigd, een onderzoek in te
stellen naar de „Koningin Emma".
Daartoe vertrekt de sleepbsot Schelde,
van de Intern. Sleepdienst Mij., met
het noodige du ikermaterieel derwaarts.
Indeellng.
Op Vrijdag, 1 Oetober e.k., zulien
bij het depöt-bataljon der Xe infante-
rie-brigade worden Ingedeeld 500
landstormplichtigen der jaarklasse
1914.
Vliegtochten door ministers.
Gisteren brachten de minister van
oorlog, generaal Bosboom, en de
minister van marine, kapitein ter
zee Rambonnet, vergezeld van Jiun
ad j udan tenonderscheidenlij k kapitein
Van Everdingen en luitenant ter zee
le klasse mr. Jager, een bezoek aan
het vliegkamp te Soesterberg.
Na het terrein, de toestellen, ge
bouwen enz. in oogenschouw te heb
ben genomen, maakten de ministers
en hunne adjudanten vliegtochten
mede.
De minister van oorlog steeg
met de le luitenant van de lucht-
vaartafdeellng Van Heyat, terwijl
kapitein Van Everdingen den vlieg
tocht medemaakte met den le luite
nant A. K. Steya van die afdeeling.
De Minister van Marine vloog met
luitenant Thomson en 's Ministers
adjudant mr. Jager met luitenant
Roeper Bosch.
Poging tot afpersing.
Een jongmensch stapte gistermor
gen om elf uur 't bijkantoor van de
Disconto- en Effectenbank in de Re-
guliersbreestraat te Amsterdam bin
nen, richtte een revolver op den chef
van het bijkantoor en eischte aangifte
van het in het kantoor aanwezige
bankpapier. De chaf vroeg een bediende
om de politie te waarschuwen, waarop
het jongemensch heenging. Op het
Rusland werd hij gearresteerd. Het
bleek een 25 jarig kantoorbediende te
zijn, die buiten betrekking was en
op deze wijze aan geld had trachten
Het beschieten van luohtschepen
en vliegtuigen.
Van bevoegde zijde wordt mede
gedeeld
Ongeveer twee weken geleden heb
ben zich luchtschepen van Duitsche
nationaliteit gedurende eentgen tijd
boven Nederlandsch rechtsgebied be
wogen.
Dit wordt onzerzijds beschouwd
als een gebledsschonding, afgeschei
den Van de vraag, of de verkeerde
koersrichting het gevolg is van op
zet, dan wel van slechte oriönteeriDg
als gevolg van de weersgesteldheid.
Het ligt dus voor de hand, dat
genoemde gebiedsschending, evenals
elke andere, met de wapenen wordt
bestreden, voor zooveel daartoe de
gelegenheid bestaat.
Nu hebben in de laatste dagen over
het bestrijden van de op 3 dezer
vastgestelde schending verschillende,
deels geheel ODjuisto, meermalen ge
heel uit de lucht gegrepen mede-
deelingen en beschouwingen in de
pers de ronde gedaan, hetgeen te
meer bedenkelijk is; daar bedoelde
beschouwingen blijkbaar worden ge
houden door terzake onkundigen.
Wat de bestrijding van luchtschepen
en vliegtuigen, die ons gebied schen
den, betreft, medegedeeld kan worden,
dat aan land- en zeemacht reeds in
Augustus 1914 de pertinente order
is gegeven, op luchtschepen en vreem
de vliegtuigen, die bovon Nederlandsch
rechtsgebied hieronder behooren ook
de z.g. territoriale wateren) komen,
te beschieten.
Wat vliegtuigen betreft, ls hierbij
alleen het voorbehoud gemaakt, dat
zij met zekerheid als niet Nederland-
sche vliegtuigen zyn herkend. BJj
luchtschepen is uit den aard der zaak
dat voorbehoud niet gemaakt.
Dat ook werkelijk, wanneer een
vreemd vliegtuig of luchtschip zich
boven ons rechtsgebied beweegt, daar
op wordt geschoten, is ook ditmaal
weer gebleken, doordien van eenige
forten, die een luchtschip waarnamen,
alsmede door wachten en andere
troepenafdeelingen, welke daarvoor in
de gelegenheid wareD, het vuur
daarop geopend is.
Men schijnt zich echter t» hebben
verwonderd, dat niet dadelijk daarop
eenige Zeppelin» neerploften.
Het is daarom niet zonder belang,
nog eens erop te wijzen, dat het vuren
met eenige trefkans op met groote
snelheid zich door het luchtruim be
wegende doelen groote moeilijkheden
opleverd. Doordien namelijk het doel
zich verplaatst tildons het projectiel
(geweerkogel, afgeschoten door een
schutter of uit een machinegeweer,
dan wel geschutprojectiel) zich in de
lucht bevindt, moet men er op bedacht
zijn, te richten op een ander punt,
d§n datgene, wat men wil treffen.
Dit bezwaar wordt uit den aard der
zaak grooter, naarmate de afstand
tot het doel in de lucht grooter ia.
Daarbij komt, dat een geweerdragend
patrom desnoods onder zeer groote
verheffing kan schieten, doch dat bij
machinegeweren en by geschut, niet
in.het bijzonder daarop ingericht, de
helling, waaronder kan worden ge
vuurd, aan grenzen gebonden is. Het
gevolg hiervan Is, dat wanneer het
luchtschip of vliegtuig, wat zijn hoog
te en afstand betreft, zich niet be
vindt binnen de kogelbaan, beschre
ven bij de grootste verheffing van het
machinegeweer of den vuurmond,
hetzelve niet getroffen kan worden,
terwijl de kans van treffen zelfs bin
nen die baan by eenlgszins belang
rijke hoogte van het luchtschip of
vliegtuig uiterst gering is. Dit
verklaart dus, waarom men op enkele
plaatsen, waar men een luchtschip
waarnam, niet vuurde, terwijl dit op
vele andere plaatsen wel geschiedde.
Dat men van uitwerking van het
vuur geen tastbare resultaten (behalve
verandering van hoogte of van koers)
waarnam, is zeer verklaarbaar. Een
zich snel bewegend luchtvaartuig is
zeer moeilijk naar beneden te schie
ten; geweer-of granaatkartelakogels
kunnen in het omhulsel van een
Zeppelin honderden gaatjes maken,
zonder dat het luchtschip in zijn
vaart daarvan cenigen hinder onder
vindt in de eerste uren. Van het
neerschieten van een luchtschip door
de oorlogvoerenden leest men dan
ook geen berichten.
Varduisterlng van f 20,000.
Door den chef van een import- en
export-firma te Amsterdam ia by de
politie aangifte gedaan, dat zijn com
pagnon zich vermoedelyk hoeft schul
dig gemaakt aan verduistering van
f 20,000 ten nadeele van de firma.
Uit de safe der firma in de koopmans
beurs werd dit bedrag vermist. De
compagnon is Zaterdag naar New-
York vertrokken.
WÊfÊÊÊ^ÊÊ te komen. De ?e vol ver bleek niet ge-
Zwart hot kind een naam gaf en het laden te zijn.
Ontspanning van de gemobiliseerde
troepen.
De Min. v. Oorlog heeft aan de
autoriteiten van Land- en Zeemacht
als zyn wensch te kennen gogoven,
dat de lichamelijke oefeningen zich
behooren aan te sluiten aan hot pro
gramma, bedoeld in art. 70 der Mi-
Stiewet. (Voor-geoefendheid).
Door óók in het leger de over
eenkomstig dat piogramma voorden
soldaat verlangde lichaamsontwikke
ling te verbreiden en te propageeren,
waren, naar 't Minister's oordeel, de
door zyne Excellentie zoo zeer ge-
wenschte eenheid op het gebied der
lichameiyke ontwikkeling te bevor
deren.
AGENDA.
Witte Bioscoop, Koningstraat. Hoofd
nummer: „Mieter Robin 7"
Cinema Palace, Binnenhaven 2. Hoofd-
ntunmor„Do Dief'.
Eerste "Heldersche Bioscoop-Theater,
Kanaal wog 112. Hoofdnummer: „De
Zigeuner-Koningin".
38 Sept. Vereen, voor Vrouwenklenrecht, Open
bare vergadering in Casino, 3 uur.
9V Sopt Holl. Operette-GereiBchnp, „Do Boemel-
baron". Casino, 8 uur.
