GEMEENTERAAD VAN HELDER,
Zitting van Dinsdag 23 Novambar.
Aanwezig alle leden.
Voorzitter de Burgemeester.
De notulen van de vorige verga
dering worden zonder op of aanmer
kingen goedgekeurd en vastgesteld.
Ingekomen zijn de volgende
Ingekomen stukken.
Aanneming van de benoeming als
Hoofd van School no. 8 door den
heer B. T. Avenai ius, als Hoofd van
School 7a door den heer Y. Lunshof
en als onderwijzer aan school no. 6
door den heer H. N. Muts.
Goedkeuring van Gedeputeerde
Staten van twee kohieren 1916.
Missive van Gedeputeerde Staten,
berichtende de ontvangst van de
gewijzigde instructie voor den ge
meenteontvanger.
Voor kennisgeving aangenomen.
Verzoek van de firma C. de Boer Jr.
inzake het plaatsen van advertentién
in de „Heldersche Courant".
Verzoek van P. de Beurs te Jullana
dorp om inzake de BtichtiDg van een
nieuwe school te Koegras thans eene
beslissing te willen nemen.
Missive van de afd. Helder van den
Alg. Ned. Timmerliedenbond met ver
zoek om het artikel in 't gemeente
bestek, waarin het loon van een
timmerman gesteld wordt op 24 cent
per uur, te willen wijzigen zóódanig,
dat een timmerman een loon moet
worden uitbetaald van 26 per uur.
Verder wordt verzocht den werktijd
des Zaterdags te doen eindigen te
4 uur.
Verzoek van H. H. London om een
bouwcrediet en hypotheek van ge-
meemewege teneinde eenige nieuwe
woningen te kunnen zetten op de
plaats van do onbewoonbaar ver
klaarde in de Oude Kerkstraat.
Verzoek van A. Bakker, conciërge
bij deD gemeentelijken vischafslag,
om eene salaris-vei hooging nu volgens
de wet de cantine by dien vischaf
slag niet meer mag worden gehouden
en adressant dientengevolge de helft
van zijn wekelyksch inkomen moet
derven.
Bovenstaande stukken geren voyeerd
naar B. en W. om advies.
Do heer G r u n w a 1 d dringt ten
opzichte van bet adres van P. de
Beurs op spoed aan, daar reeds in
een vorige vergadering hierover ge
sproken is. Kunnen B. en W. niet
in de volgende vergadering advies
geven? vraagt spr.
DeVoorzitter kan hieromtrent
geen toezegging doen, maar wel be
loven, dat zooveel mogelijk spoed zal
worden gemaakt.
Arbeidsbeurs.
Aanbieding van een concept-veror
dening voor een arbeidsbeurs.
(Zie Held. Crt. van 20 Nov.).
De artikelen 1 tot en met 8 wor
den zonder stemming en zonder dis
cussie vastgesteld. Bij artikel 9, waar
omtrent in het ontwerp twee lezingen
zijn gegeven, licht de heer Verstegen
het standpunt van de Commissie toe.
De commissie is uitgegaan van dit
standpunt nl., dat- bij economische
conflicten tusschen werkgever en
werknemer de overheid zich op abso
luut standpunt hobbe te stellen. Wan
neer dus de overheid alle hulp wei
gert b\j conflicten, is dat het eenig
juiste standpunt. Doet ze daarentegen
mededeeling aan een van de partijen,
dan werkt ze daardoor reeds mee
aan het conflict, neemt een stand
punt in.
Do Voorzitter daarentegen ver
dedigde het standpunt van B. en W.
De arbeidsbeurs moet het vertrouwen
genieten van beide part{jeD, aldus
zegt spr. en spr. betreurt het, dat de
commissie dit standpunt is blijven
innemen. De bepalingen zijn zoo neu
traal mogelijk gemaakt, wat spr.
thans zegt is de meening van de
minderheid der staatscommissie.
In stemming gebracht wordt de
lezing der commissie, om b|j geschil
len zich te onthouden, verworpen
met 9 tegen 12 stemmen. Tegen
stemden de heeren Bommel, De Ven,
Boon, De Geus, Harjer, Biersteker,
GrQnwald. Verfaille, Bok, Van Neck,
Krijnen en Zander.
De overige artikelen, alsmede de
verordening in haar geheel, worden
vervolgens bij acclamatie goedge
keurd.
Benoemingen.
Voor de benoeming van een Ge
meente Ontvanger is de volgende
aanbeveling ingediend:
1. P. Van Dalen, Controleur der
Plaatselijke Belastingen te Helder.
2. H. G. Jansen Fzn., Gemeente
Ontvanger te Ridderkerk.
Benoemd wordt de heer Van Dalen
met 14 stemmen. De heer Jansen
kreeg 7 stemmen.
Ter voorziening in de vacature
ontstaan door de periodieke aftreding
van de Heeren F. Boon en W. Poll
als leden van het Burgerlijk Arm
bestuur zijn de volgende dubbeltallen
ingediend:
1. F. Boon.
2. G. Bramlage.
1. W. Poll.
2. A. Klopper.
Gekozen worden de beeren Boon
en Poll met resp. 13 en 18 stemmen.
De hoer Bramlage kreeg 5, de heer
Klopper 4 stemmen. Verder werden
uitgebracht op de heeren A. W. Mi-
chels en W. Spangenberg elk 3
stemmen.
De Voorzitter deelt mede,
dat van den heer Biersteker een
voorstel is ingekomen om mot ingang
van 1 Januari 1916 aan den ontvanger
der belastingen tevens op te dragen
den controledienst en de bezoldiging
dezer functies te stellen op een
salaris van 2600.- tot een maximum
van f2800.—
Gasfabriek.
Voorstel voor het aanstellen van
een adjunct gasmeester aan de Gas
fabriek. (Zie „Held. Crt." 20 Nov. 1915).
Bij acclamatie goedgekeurd.
Onderwijs.
Advies op het adres van den heer
Dr. Oosting. (Zie „Held. Crt."
20 Nov.).
Als boven.
Ziekenhuis.
Voorstel betreffende belooning voor
de lessen aan de leerling-verpleegsters
van het Ziekenhuis. (Zie „Held. Crt."
20 Nov.).
Als boven.
Thans is aan de orde de behande
ling der
Begrooting, Dienst 1916.
De algemeene beschouwingen wor
den geopend.
De heer G run wal d
BH de vorige begrooting meende
spr. geene algemeene beschouwiogen
te moeten houden wegens den oorlogs
toestand. Niemand had zeker ver
wacht dat ruim een jaar later Europa,
neen, de gebeele wereld, nog geteis
terd zou zijn door den vernietigenden
verachrikkelyken krijg, die de bloem
der naties opoffert aan eén ideaal
wat geen ideaal meer is.
In verband hiermede bespreekt
spr. de lasten der gemeente daardoor
opgelegd. De afsluiting van het Hel
derscbe Kanaal, de belemmering der
gemeente reiniging, het in gebruik
nemen door de militaire overheid van
schoolgebouwen, enz. Door de afslui
ting van het Heldersche Kanaal al
leen is een hoogere onkosten rekening
voor vervoer van kolen ontstaan van
f 16.600.—. Buitendien zyn er ver
scheidene artikelen welke uitsluitend
per scheepsgelegenheid kunnen wor
den afgeleverd, belangrijk in waarde
verminderd door de hoogere onkosten
der overlading. Ook aan handel en
nijverheid heeft die sluiting belang
rijke schade veroorzaakt. Spr. [dringt
opnieuw bij B. en W. aan om alle
pogingen in het werk te stellen de
opening van het Kanaal te verkrijgen.
Er is spr. medegedeeld, dat de stel
lingcommandant er geen bezwaar
tegen had.
Ook dringt spr. er op aan, dat als
nog getracht worde schadevergoeding
te krijgen van het Rijkz. i. is het
Rijk verplicht de schade te vergoeden,
ook wat betreft het wegwerpen van
faecaliën in zee.
De begrooting overziende treft bet
spr., dat B. en W. de noodzakelijkheid
betoogen om den hoofdelijken omslag
te verhoogen met 40 °/0. Spr. kan zich
voorstellen, dat bij het opmaken der
begrooting het spook van een groot
nadeelig saldo B. en W. voor den
geest zweefde, maar ware het, nu de
behandeling zoo laat geschiedt, niet
wenscbelijk geweest deze nog eens
te.herzien? Het wil spr. voorkomen,
dat door B. en W. de uitgaven zoo
hoog mogelijk, doch de ontvangsten
zoo laag mogelijk zijn geraamdzeker
een voorzichtige politiek, wanneer
niet daardoor de belasting met 40%
verhoogd zou moeten worden. Het
gaat echter niet aan dit nu te doen,
te minder daar wij belangrijk hoogere
Rijksbelastingen krijgen, welke door
dezelfde menschen, hoofdzakelijk mid
denstanders, moeten worden opge
bracht, die volgens spr. meening zoo
groote lasten niet kunnen dragen.
Spr. merkt vervolgens op, dat de
voordeelen, die onze plaats geniet
van de mobilisatie, niet zoo heel
groot zijn. Tegenover groote omzetten
van winkels staan ook duurdere in-
koopen en belangrijk meer onkosten.
De losse werklieden verdienen over
het algemeen goed geld, doch uit
den aard der zaak betalen deze weinig
in de gemeenschap. Spr. heeft de
overtuiging, dat de Raad dan ook
een dergelijke last, verhooging van
den h. o., niet zal aanvaarden, zoo
lang het mogelijk is daarvoor andere
middelen aan te wijzen. Dat die er
zijn, gelooft spr. stellig, wanneer wij
de cyfers der gemeente-bedrijven
juister onder de oogen zien.
Spr. releveerde nu hetgeen door
den Raad in het afgeloopen jaar ver
richt is. Het instituut van schoolarts
is bestendigd, een commissie voor
een mulo school werd in het leven
geroepen, waarvan het resultaat was,
dat de Raad besloot zoo'n school te
stichten, de verplaatsing van de stads
reiniging, verlaging van den cokes-
prijs, het werkoloosheidsfonds, de ver
hooging van het belastbaar inkomen,
dit alles werd door spr. even ge
releveerd. Het Steuncomité
woorden van waardeering,
spr. hoopte, dat de verdeeling van
de functies door B. en W. de gelegen
heid mocht geven aan dit college
te doen wat in het belang der ge
meente noodzakelijk is.
Spr. herdenkt de overleden ambte-
üaren dezer gemeente, de heeren
Van Steyn en Swaving, en den af
tredenden ontvanger, den heer De
Jongh, en breogt hen woorden van
hulde en achting, en eindigt met den
wensch uittespreken, dat de huidige
burgemeester nog vele jaren in het
belang der gemeente werkzaam moge
zyn.
De heer Over de Linden be
spreekt het door hem den 5den Maart
1916 aan den Raad ingediende voor
stel om eene leening te sluiten van
f60.000.— aflosbaar in 80 jaarlijksche
termijnen van f2000.- om daaruit
te betalen het geldelijk bedrag dat
waarschijnlijk voor het jaar 1915,
door stijging van den koleDprlj8 méér
voor aanschaffing van benoodigde
kolen voor de gasfabriek vereischt.
zou worden dan op de begrooting
voor 1915 werd geraamd. Hoewel
door den waarnemende voorzitter,
den heer Van Neck, in een volgende
vergadering geantwoord werd dat de
zaak In behandeling was by het col
lege, heeft spr. er tot op heden, 8
maanden na dato, niets van verno
men. Integendeel is in de ontwerp-
begrooting voor 1916 een voorstel
opgenomen om den hoofdelijken
omslag met dit bedrag te verhoogeD,
in strijd dus met spr. voorste], dat
juljit eene belasting-ver hooging wilde
voorkomen. Is deze behandeling, zou
spr. willen vragen, moedwillig achter
wege gelaten, of is mijn voorstel door
het lange tijdsverloop uit het geheu
gen geraakt? In het eerste geval zou
het miskenning zijn van den Raad
en van den voorsteller, welke handel
wijze niet met een minzaam woord
zoude zyn te qualiflceerenin het
tweede geval geeft spr. zijne ver
wondering er over te kennen,dat een
zoo belangrijke zaak vergeten kan
worden en is bet natuurlijk dat de
Voorzitter in dezen ook verkeerd ia
ingelicht.
Nu inmiddels gebleken is, dat de
schadepost door verhoogden kolen-
prijs aanmerkelijk grooter is gewor
den, stelt spr. voor f 100.000. - te
leenen, ook met eene aflossing in
80 jaar. Spr. vermeent, dat Gedepu
teerde Staten tegen deze leening en
aflossing geen bezwaar zullen heb
ben, daar vroegere leeningen voor de
bedrijven ook werden goedgekeurd.
Als de ongunstige tijdsomstandig
heden binnen niet te langen tijd
voorby zullen zijn en de kolenprijzen
normaal, dan zullen de winsten uit de
exploitatie van de Gasfabriek weder
even ruim in de gemeentekas vloeien
als gedurende de laatste jaren, en de
voldoening van rente en aflossing
der leening den gemeentenaren min
der pijnlijk treffen dan een aflossing
in korten tijd na het doorstaan van
den duren tijd.
Nog wenscht spr. te bejammeren
de schade aan de gemeente berokkend
door het eigenaardig optieden van
den wethouder De Ven, die op eigen
gelegenheid twee duizend ton kolen
bestelde, niettegenstaande, volgens
door spr. ontvaDgen informatien, de
directeur der gasfabriek dit bad
ontraden, omdatlo. het kolenbureau
nog te leveren had volgens bestaand
contract en bij opvraag daaraan
voldeed; 2o. alle kolenbergplaatsen
van de gasfabriek geheel gevuld wa
ren en voor meerdere kolen geen
plaats was; 3o. de marktprijs voor
kolen reeds dalende was, zoodat
voordeeliger aanbiedingen voor de
gemeente te wachten waren4o. niet
vooruit kon worden nagegaan of de
aan te voeren kolen, niettegenstaande
deu hoogen prijs, wellicht zeer infe
rleur van kwaliteit zouden zijn. Spr.
legt een prijscourant aan den Raad
over, waaruit blijkt, dat reeds 5 Sep
tember, dus ongeveer een week na
de bestelling van den heer De Ven,
dezelfde soort gaskolen werden aan
geboden tegen een prijs, die ruim
f 15,000.— minder uitgaaf zou ge
vorderd hebben.
Het feit, aldus eindigt spr., dat
het beheer van de bedrijven sedert
is overgegaan aan den Burgemeester,
is geruststellend voor hen, die ver-
meenen daardoor meer gevrijwaard
te zullen zijn om geldelijke lasten te
moeten voldoen die noodig kunnen
worden als door onervarenen kracht
dadig wordt ingegrepen bij handelin
gen,die boven hun geestelijke krachten
gaan.
Tenslotte deelt spr. nog mede, dat
by de aanvaarding van het burge
meesters-ambt door den Voorzitter
gesproken is van de belangeloosheid
van den heer Van Neck, die al die
maanden lang de functie van waar
nemend burgemeester heeft waarge
nomen zonder daarvoor geldelijke
vergoeding te hebben genoten. Reeds
toen verwonderde dit spr., daar art.
78 der gemeentewet van vergoeding
wel degelijk spreekt. Spr. heeft het
eens nagegaan en heeft becijferd, dat
de heer Van Neck in het tijdsverloop
van 16 Mei tot 5 Aug. heeft genoten
een bedrag van f777,76. Daar den
vorigen keer hierover in openbare
vergadering gesproken ia, wenscht
spr. dit in openbare zitting ook recht
te zetten.
De lieer Verstegen heeft niet.
zonder genoegen geluisterd naar de
redevoeringen des heeren Grunwald
en Over de Lindennaar de eerste
in de goede beteekenis van het woord.
Wat spr. te zeggen heeft is een
tegenhanger van 'sheeren Grunwald's
ministerieele rede. De behandeling
der begrooting is voor de politieke
partyen in den Raad bet eenige
moment, waarin zij gelegenheid heb
ben hunne ideeën, hare kritiek en
waardeeriog uit te Bpreken. Waar
de heer Grunwald woorden van
waardeeriüg heeft gesproken, wensch
ik me tot de kritiek te bepalen.
De wijze, waarop de begrooting
thans in de afdeelingen wordt be
handeld, is onvolkomen, zoolang daar
geene gelegenheid gegeven wordt tot
het houden van algemeene beschou
wingen. Over het beleid van B. en
.W. kan daar niet worden gesproken
er wordt dus ook niet schriftelijk op
geantwoord en daarom komt een en
ander niet tot zijn recht. Spr. dringt
er op aan, dit in den vervolge anders
te doen. Thans krijgen we een heele
bladzijde toelichting over een post van
f45. terwijl een post van f 100000. -
met eenige regeltjes wordt becommen
tarieerd.
Er zijn er, die nieenen, dat de po
litiek buiten den raad moet blijven.
Dit is een vrome wensch; met de
personen komen in den Raad de in
zichten. Spr. beeft eens door een
zeer geacht collega hooren zeggen
we moesten eigenlijk een economl
schen.raad hebben ;'diu tijd ligt nog
ver voor ons, wij worden gekozen op
een politiek progam.
De verkiezingen hebben een andere
constellatie in den Raad gebracht.
Spr. wyst hier op, omdat nog maar al
te ve8l de sociaaldemocraten als een
ongewenscht aanhangsel worden be
schouwd, en zou den Raad in over
weging willen geven er aan te den
ken, dat z|j eon aanzienlijk deel van
do kiezers vertegenwoordigen. Wij
hebben voor ons doen en laten den
juisten weg aan oos politiek pro
gram daaraan zullen wij ons houden.
In het afgeloopen jaar is aardig
wat gepasseerd. Toen de heer Grun
wald de handelingen van het D.B.
ter sprake bracht, moet hij toch ook
wel gevoeld hebben dat daaraan nog
een en ander haperde. Verleden jaar
heerschte de godsvrede, feitelijk een
onding, maar het geschiedde onder
den druk der tijden. Die godsvrede
is thans verbroken, en waar in de
eerste plaats de nadeelen van den
kritieken toestand op de arbeiders
komen, daar gevoelen wij ons ver
plicht den strijd weer opteneraen.
Vanaf Aug. 1914 heeft spr. niet bij
het Dagelljksch Bestuur kunnen vin
den de vasten hand, de activiteit,
die noodig waren. Zonder eenigo
schriftelijke verbinding zijn allerlei
bindende bepalingen aangegaan en
wij moeten maar afwachten of we
vergoeding krygen van het Rijk. De
militaire vergoedingen zijn te laag
en stonden ver ten achter by andere
gemeenteD. Als wij er over spraken,
werd ons van de bestuurstafel gezegd,
dat ze tot volle tevredenheid waren
geregeld van den Minister. Jawel,
maar niet van de burgerij. Bij de
verstrekking van goedkoop brood
heerschte een taktiek van de-kat uit-
den-boom-kjjken. Eorst bij de tweede
circulaire van den minister word iets
gedaan. Met de vleeschvoorziening
is het net zoo gegaan. In andere
gemeenten werden bouwcredieteu in
't leven geroepen om do werklieden
aan den gang te houden, hier werd
niets gedaan.
Er is thans een andere stroom
werkzaam. Wij houden er niet van
om de loftrompet te steken, maar
toch mag hier wel gezegd, dat in
den korten tijd, dat de Burgemeester
hier werkzaam is, reeds meer gedaan
is dan in het afgeloopen jaar. Wij
kregen den indruk spr. toont dit
door enkele voorbeeldtn aan dat
niet een vrijzinnig college regeerde,
maar een college, dat van zinnen
vrij was. Toen de reserve-voorraad
kolen opraakte werd eerst de opper
bevelhebber gewaarschuwddat had
veel eerder moeten gebeuren, dan
waren we voor de ontzaglijke kosten
gevrijwaard geworden. Toen zijn kolen
gekocht, f 10.— per ton dnurderdan
het kolenbureau ze levert, wat de
gemeente op f 100.000 - extra komt.
Spr. levert op verschillende punten
kritiek, zoo over het niet aansteken
der lantaarns gedurende eenige weken,
welke bezuiniging naar spr. becijfe
ring neerkomt op '/so van het gas
verbruik. Hoewel we geen bewonde
raars zijn van het politieke stelsel,
dat ook de Burgemeester huldigt, moet
een woord van waardeering gespro
ken worden voor hetgeen deze deed
door met vaste hand in te grijpen.
Bij de Wethouders, die verschil
lende takken van dienst voorzitten,
ontbreekt de kennis van zaken.. Bij
de behandeling van het werklozen
fonds maakte de betrokken Wethou
der een treurig figuur. De burge
meester, die hier pas eenige maanden
was, kon wèl met kennis van zaken
een voorstel verdedigen, wat de Wet
houder, tot wiens ressort het be
hoorde, niet kon. Toen onzerzijds
gesproken werd over woningbouw,
antwoordde de heer Van Neck niets,
de heer De Geus sprak van kranten
vulsel, en principieel ging men er
niet op in. Toch is het zeer nuttig
om principieel op iets in te gaan.
Het belastingvraagstuk ging boven
het bevattingsvermogen van de hee
ren uit. Spr. wilde, dat hij, als de
heer Grunwald, ook een ministerieele
speech kon afsteken, maar het ia
hem onmogelijk. Misschien in de
toekomst. Door du vrijzinnigen is
bij hunne verkiezing een program
voorgelegdwij zullen hen daaraan
van tijd tot tijd herinneren. Als ze
het willen verwezenlijken, kunnen ze
op. onzen steun rekenen. Maar we
willen ook vrijzinnige daden. De
benoeming zooals nu weer geschied
is bij het Armbestuur, is dat niet;
want vrijzinnigheid sluit in, dat men
waardeeriüg hebbe ook voor andere
overtuigingen dan vrijzinnige alIeeD.
Het vrijzinnig program zegt wel, dat
de vrijzinnigen er prijs op stellen
arbeiders in het Armbestuur te heb
ben, maar in de praktijk biykt uiets
daarvan.
Volksbadhuis is naar het hart der
vrijzinnigen. Een ziekenhuis staat
eveneens op het program. Wij voor
ons zeggendat hierin zoo spoedig
mogelijk moet worden voorzien en
geven in overweging de zaak flink
aantepakken en een modem flink
ziekenhuis te bouwen met aan het
hoofd een geneesheer directeur. Het
mag niet getolereerd, dat op het
oogenblik de operaties voor arme
menschen kosteloos geschieden. Mis
schien kan dan tevens de armhuis
kwestie worden opgelost.
Ook in het onderwijs zooals dat
in het program der vrijzinnigen is
opgenomen, hebben wy een aan-
knoopingspunt. Hoe denken de heeren
over school voeding eD -kleeding?
Spr. heeft liever, dat dit uitgaat van
het D. B,, maar als dat in gebreke
blijft, zullen wij ermee komen. De
werkliedenreglementen vragen om
verandering; een scheidsgerecht ont
breekt, wel worden geschillen scheids
rechterlijk behandeld, maar het is
onzuiver, dat hierin geen arbeiders
zeggenschap hebben. Dit is geen
specifiek soc. eisch, want het blad
„Gemeentebelangen" spreekt in den
zelfden geeBt.
De spr. behandelt nog in het kort
het vraagstuk der wettelijke winkel
sluiting, der volkshuisvesting, waar
omtrent het D. B., zijn plicht heeft
verzuimd en hoopt dat eens tot eene
woningtelling kan worden overgegaan.
Tenslotte de bedrijven. Als even
tueel hier electrisch bedrijf komt, zal
het misschien mogelijk zijn de tram
in eigen beheer te nemen. De misère
die we thans met dit moderne
meubelstuk hebben, is van dien aard,
dat dit niet lang uit kan blijven.
De Kanaalplannen. Misschien kan
men dezen winter nog wel een begin
maken. Is er iets gedaan toen bleek,
dat de directeur der gasfabriek on
juiste opgaven bad vorstrekt betref
fende cokes? De directeur had gezegd,
dat alle handelaren vol zaten, maar
dit bleek niet waar en het bracht de
zaak der goedkoope cokes in gevaar.
Spr. hoopt, dat de salarisregeling aan
de gasfabriek haar beslag krijgt. Ten
opzichte van die regeling heeft een
soort lijdelijk verzot in den Raad
geheerscht.
Nog bespreekt de heer Verstegen
een geval van broei in steenkolen,
die te hoog waren opgestuwd en
waar al broei inzat, toeD ze werden
opgetast.
Het is ons niet te doen, aldus
eindigt spr., om willens en wotens
iemand onaangenaam le zijn. Wij
willen steeds de goede zaak dienen
zoo zakelijk mogelijk. Iedere poging
om in vooruitgaande richting te
werken kan op onzen steun rekenen,
we zullen ons houden aan de pro
gramma's der verschillende partijen.
De heer M i c h e 1 s bespreekt het
flnancieele gedeelte der begrooting.
Spit is bij de bestudeering ervan nl.
tot eenige conclusies gekomen, die
hy zoo beider mogelyk wenscht uit
een te zetten, en die niet van de
aangenaamste zyn.
Spr. heeft de begrootingen van de
laatste 10 jaren nagegaan, en hem
bleek, dat bij eene stijging van do
ontvanesten uit de gewone middelen
van 300% in het tijdvak 1900-1916
de bevolking slechts is toegenomen
met 8 Dat wijst al op een grooter
bedrag dat per inwoner moet, worden
opgebracht, maar ook op grootere
uitgaven in engeren zin. Er is hier
dus finantieelo nood ontstaan en do
rykswetgever heeft dat ook al erkend
door een oud stelsel accijnzen dat
nog slechts in 'een paar gemeenten
bestaat, te laten besteld ige.
In de jaren 1900, 1901 en 1902
toen men nog geen bedryfsuitkeerin-
gen had, moest de begrooting met de
gewone middelen op de gewone ma
nier sluitend worden gemaakt. Deze
toestand, dat de directe belastingen-
de middelen leverden, was de nor
male, en die belastingen moesten
zoo progressief'mogelijk worden toe
gepast. Willen wij dus de plaats ge-
had hebbende veranderingen in de
gemeente voorstellen, dan moeten
we ods dus een oogenblik voorstellen,
dat we ook nu die middelen niet
zouden hebben. Als we in 1911 geea
bedryfs-uitkeeringen hadden gehad,
dan zouden we een belasting-opbrengst
hebben gehad van f 280000. - inplaats
van f76000.— dat wijst toch wel op
finantieelen nood. Spr. geeft toe, dat
het heffen van indirecte belastingen
voordeelen heeft, maar de nadeelen
zijn, dat hierin geea progressie be
staat en ze op alle belastingacbul
digen even zwaar drukken. Het kan
dus geen goede politiek zijn het groot
ste deel der ontvangsten te willen
dekken door bedrljfa uitkeeringen.
Een andere vraag is: kon do ge
meente wel anders? (Geroep, juist!)
Maar toch had niet in de mate als
waarin het geschied is, deze uitkeering
behooreu te geschieden. In eeo tijd,
dat de uitgaven stegen, zijn de directe
belastingen verminderd, o.a. is de
stiaatbelasting afgeschaft.
In het tijdvak 1903-1911 is de
totale som per hoofd uit de gewone
ontvangsten gestegen met 50 de
directe belastingen met slechts 25
de bedrljfs-uitkeeringen daarentegen
met 450 Zóó erg had ik het zelf
ook Diot verwacht. Men kan zeggen,
dat een dergelijk cijfer te subjectief
is, omdat de vergelijking gemaakt
wordt met een minimum eener- en
een maximum anderzyds, maar over
het jaar 1910/11 alleen bv. zijn de
cijfers 6 wat belasting-verhooging,
32 wat vermeerdering van be-
drijfs-uitkeering betreft, dus toch
waarlijk een zeer aanzienlijk ver
schil.
Spreker heeft eenige malen het
jaar 1911 genoemd, in dat jaar n.1.
heeft de grootste bedrijfsuitkeering
plaats gehad. Dat na dien tijd 'de
uitkeeringen verminderd zijn, zal wel
ook te danken zijn geweest aan de
kritiek van sociaaldemocratische en
christendemocratische zijde daarop
uitgeoefend.
Was men na 1907 doorgegaan met
een geleidelijke stijging der directe
belastingen, en eene daling der be
drijfsuitkeering, dan waren thans de
lasten billijker verdeeld. Ik neem aan,
dat de belasting eindelijk een hoogte
punt bereikt had, waardoor verzet
ontstond tot nog hooger opdrijven.
Maar zelfs indien men ze toch hooger
opgevoerd had, ware dit beter ge
weest, want dan had de bevolking
tenminste geweten waarvoor ze be
taalde, terwijl haar nu een rad voor
de oogen is gedraaid. In deze ge
meente trouwens niet alleen. Mag de
overheid op een dergelijke manier
belasting heffen vraagt spr. en
antwoordt, dat dit immoreel is.
Afgescheiden van de meening, dat
het Rijk al eerder had moeten
ingrijpen indien de belasting al niet
zoo opgedreven was, doet zich deze
vraag opware, indien al deze be
dragen nu eens waren gebruikt om
rente en aflossing te betalen van de
schulden der gemeente, niet veel be
spaard De netto winsten - of wat
men zoo noemi zijn verbruikt
Langs min eerlijken weg en door
schandelijk lage afschrijvingen heeft
men alles gedaan om de belastiDg
laag te houden. Dat aan de water
leiding ook geen commercieel boek
houden is ingevoerd evenals aan de
gasfabriek is niet 'oirbaar. Een derge
lijke politiek wreekt zich aan de
bedrijven zelf. We hebben immers
de déb&cle voor ons in den vorm van
eene belastingverhooging. Wij hebben
geen hezwaar er tegen, op het
oogenblik, dat de belasting opgevoerd
wordt tot f 175,000. wel dat dit
met zoo'n grootec sprong moet ge-
beureu. Als onze politiek vroeger
doorgevoerd ware, waren we wellicht
ook wel aan dit bedrag gekomen
thans, maar dan was het althans
geleidelijk gegaan.
Wij hebben bewondering voor den
moed van B. en W. om een derge
lijk bedrag als thans geschiedt op de
begrooting te brengen, ofschoon we
voor den moed op zichzelf geen be
wondering voelen. Het is een soort
wanhoopsmoed. B. en W. hadden
moeten zorgen voor oen behoorlijke
reserve. Thans kan de gemeente zich
zonder rijkshulp niet meer redden.
Ze doet' thans al niet wat ze doen
moet, een armhuis als het tegen
woordige is een schande voor eene
gemeente als deze.
Daar in de afdeelingen geen al
gemeene beschouwingen konden
worden gehouden, wenscht spr. thans
nog eenige woordeD te zeggen naar
aanleiding van het voorstel der s.d.a.p.
Wij hebben ons afgevraagd: wat
moet hier nu gedaau worden? We
hebben het tekort niet in den zak,
als we tien jaar geleden anders ge
daan hadden, zou dat wel het geval
zijn. Spr. Is van meening dat het
Rijk moét helpen.
Er zijn drie wegen: lo. eene be
lastingverhooging van f 50.000, 2o.
de begrooting indienen meteen tekort.
Zaandam heeft dit gedaan, maar dit
geschiedde in overleg met Ged. Sta
ten en niet dan nadat men zoo goed
als zeker was van hulp. Daar wy
ons op het standpunt hebben geplaatst,
dat het Ryk ons de f73.000 vergoe
den moet, willen wy niet zoo revo
lutionair zijn de begrooting met een
tekort intedienen, maar het bedrag
als leening opbrengen. Wy moeten
dan f 100.000 van het Ryk leenen,
uit welk bedrag een fonds wordt ge
vormd, waaruit de oorlogs-onkosten
worden bestreden in afwachting van
definitieve hulp door het Rijk.
Dit voorstel is reeds bestreden met
de opmerking, het Ryk zal niet by
springen, dit heeft de weigering van
den minister van Oorlog bewezen om
vergoeding te gevsn voor het werpen
van faecalien in zee. M. d. V., dit is
juist eeD bewijs vóór ons. Gelukkig,
dat Oorlog niet wil, nu staan we
sterker tegenover het Ryk. Als wy
wel vergoeding hadden gokregeu
hiervoor had het Rijk kunnen zeggen,
bet zal wel niet zoo erg zijn, gij hebt
nu reeds vergoeding gekregen.
De gemeente Utrecht is bezig over
leg te plegen met verschillen groo
te gemeenten teneinde rijkssutwidie
te bekomen. Onze gemeente is daar
niet by, als wy niet tot de groote
gemeenten behooren, is dat de schuld
van B. en W. En de groote gemeen
ten zullen met den bdit schootgaan
als wy ons niet haasten ons daarbij,
aantesluiten.
Resumeerende stelt spr. dus voor
het bovenomschreven stelsel van tij
delijke leening te aanvaarden en zoo
spoedig mogelijk met het Ryk in
onderhandeling te treden teneinde in
den noodstand te voorzien.
De hoer Adriaanse gevoelt iets
voor den lof door den heer Grunwald
het [college toegezwaaid. Daarentegen
wenscht spr. zachter het beleid te
critiseeren dan dit door den heer
Verstegen is geschied, die, wel wat
eenzijdig de zaken bekykt en som
migc goede dingen over het hoofd
ziet. In vele dingen zijn verande
ringen tén goede geschied. Door de
verandering van voorzitter is er ver
betering gekomen in de Raadsver
gaderingenverder is het een groote
verbetering, dat de byiagen van den
Raad worden gedrukt. De waarne
ming van de functie door de oudste
Wethouder zou spr. niet zoo willen
becritisoeren als de heer Verstegen
beeft gedaan. Deze speech hadde
beter gepast bij de installatie van den
nieuwen Burgemeester. De heer Van
Neck heeft gestreefd naar het bereik
bare, en de tekortkomingen zijn het
gevolg van sleur. Hierin zal nu wel
verandering ten goede komen. Zeker
is het, dat door de activiteit der
s.d.a.p. de anderen wakker zijn
geschud.
Er is reden om op verschillende
dingen inzake het beleid van B. en W.
te wijzen. Zoo de vertooning door het
bedanken van een van de wethouders,
waarna de Raad, zonder verder on
derzoek, dien Wethouder handhaaft.
Als deze zaak niet in den Raad tot
helderheid komt, heeft de Raad ook
niet de bevoegdheid zooiets te doen.
Spr. kan overigens veel van wat de
sprekers zeiden, met sympathie on
derschrijven. De beantwoording van
het algemeen rapport stelt spr. teleur;
spr. kreeg den indruk, dat de uit
gaven laag, de inkomsten hoog zijn
geraamd, en waar het hier zoo'n be
langrijk voorstel betreft van belasting
verhooging, daar moeten alle midde
len' worden aangewend die te voor
komen. By de woorden van den heer
Michels, die dezen belastingsprong te
hoog vond, sluit spr. zich aan. Met
wat over de bedrijven gezegd is, kan
spr. instemmen, wy behooren te gaan
in de richting der sociaal-democra-,
ten. Het winstcyfer der Gasfabriek
is onrechtvaardig. Laat men in
kleine sprongen dat bedrijf anders
regelen, goede salariaregeling invoe
ren, flink afschrijven. De winst be
hoort te komen aan de verbruikers.
Oök het bouwen van een nieuw
armhuis is urgent. De beantwoording
in het rapport van de hieromtrent
gedane vragen is geene beantwoor
ding, want de vooretellen, die inder
tijd van de zyde van B. en W. zijn
ingediend, zijn afgewezen op grond
van hun praktische onbruikbaarheid.
De gemeente heeft grond in eigen
dom, die ze er voor gebruiken kan.
De toestand van het tegenwoordige
armhuis is eene schande voor deze
gemeente.
Op de verkiezinga speeches zal spr.
niet iugaandaar er in den Raad
geen scherpe kritiek is geleverd, zal
spr. zich daarvan ook onthouden.
De Voorzitter beantwoordt,
voor zoover ze hem zelf betreffen,
de verschillende sprekers. Allereerst
dankt hy voor de waardeerende woor
den aan zyn adres gericht, en vraagt
voor de verdere behandeling der be
grooting de welwillendheid van den
Raad, daar spr. natuurlijk nog lang
niet voldoende in alle zaken thuis
is en dit de eerste begrooting is,
welke hy medemaakt.
Categorisch beantwoordt de Voor
zitter thans de opmerkingen. Wy zul
len ze even categorisch en kort ver
melden.
Afsluiting Held. Kanaal.
Door den Stellingcommandant zelf
is bij de Regeering aangedrongen om
den dam te verwijderen, waaropeen
weigerend a'ntwoord is ontvangen.
Vergoedingen. Het D. B. zal
nogmaals aan den Minister schry ven.
Hoofd. Omslag. De sprong die
thans gedaan wordt, wordt te groot
gevondeD. Het D. B. heeft nagevolgd
wat men in Engeland heeft gedaan.
Daar redeneert men wat we verteren
moeten we betalen. Trouwens, de heer
Vliegen heeft hetzelfde gezegd.
Arbeidsbeurs. Spr.hoopt,dat
deze iu een behoefte zal blijken te
voorzien. Aan de instelling zyn be
langrijke onkosten voor de gemeente
verbonden.
Steuncomité. Spr. sluit zich
gaarne aan by den lof, den Voorz.
van dit comité toegezwaaid,
LeeninRsvoorstelOverde
Linden. Waar B. en W. meenden
het tekort te vinden uit een ver
hooging van den h. o., daar behoeft
het geen betoog, dat we het voorstel
van den heer Over de Linden op zy
legden. Spr. verdedigt den heer Van
Neck tegen den aanval van den heer
Over do Linden en brengt, dien heer
hulde voor dieDS arbeid, al die maan
den verricht (applaus).
Algemeene beschouwingen
in de secties. Met dit plan kan
spr. zich zeer goed vereenigen. Spr.
hoopt die het volgeDd jaar in te
voeren.
Partypolitiek In den Raad.
Zeker, ia nuttig, maar ze mag geen
eerste viool spelen. Dat bij den gods
vrede alleen de bovenste lagen der
maatschappij voordeel zouden hebben,
is een wei wat stoute bewering. Juist
de socialistische party heeft er zijde
bij gesponnen,
Werkverschaffing, De ge
meente heeft niet te klagen over te
weinig werk in de bouwvakken. Er
wordt veel gebouwd,
De heer Verstegen dankt spr. voor
zijne woorden; merkt ten aanzien
van de kritiek op don wd. Voorzitter
op, dat deze waarnemend burgemees
ter was, terwyi spr. beroeps-burge
meester is, hetgeen ten aanzien van
de verantwoordelijkheid, wel verschil
maakt, zooals België bewezen heeft.
Kolenvoorziening. Is ge
makkelijk achteraf te kritiseeren.
Volksbadhuis Hieromtrent
bestaan geen directe plannen. Het
zou er nog wel eens eerder kunnen
zijn dan men dacht.
Ziekenhuis. We zyn het eens,
dat deze toestand niet is zooals het
behoort. Maar vergeleken met vroeger
is er groote vooruitgang te consta-
teerenspr. heeft den Helder gekend
zonder ziekenhuis. Het is echter te
kleiD, ook het Armhuis, maar Keulen
en Aken zijn niet op één dag ge
bouwd.
Van hetgeen de Voorzitter verder
zeide, releveeren wy de opmerking,
dat de Kanaalplannen gereedliggen
eD dat de vergunning van de re
geering verkregen is om een loozing
te maken met de fortgracht. Echter
wachten ze op dringender zaken.
8pr. verdedigd den directeur der
Gasfabriek tegen de aanvallen op
hem gericht, en beantwoordt verder
nog den 'heer Michels in enkele
dingen.
De heer Van Neck zal kort zijn
in zyne repliek. De heer Verstegen
levert thans kritiek op handelingen
mynerzijds, toen ik verplicht was de
fuuctie van wd. burgemeester waar
te nemen. Kritiek achteraf is ge-
raakkelyk te leveren, men kent de
omstandigheden niet waaronder gu
werkfwerd. Aan de zaak der vergoedin
gen is door spr. altyd gewerkt, maar
steeds weer bond de min. spr. aan de li
raitede vergoedingen z{jn zoo hoog
mogeiyk opgevoerd. Zelfs in het korte
tijdsverloop dat de heer Van Steyn
hier was, heeft deze goed gevonden
ze hooger te stellen, en de Minister
schrbef terug: dan moet de gemeente
dat zelf betalen.
Spr. protesteert ertegen, dat de beer
Verstegen het voor doet komen,
alsóf spr. willens en wetens verzuim
zou hebben gepleegd inzake de brood
en vleeschlevering. Integendeel is
alles gedaan om die levering ook
bier te krijgen de burgemeesters der
groote gemeenten confereerden on
middellijk met den minister hierover.
Spr. is voor zichzelf overtuigd, dat
op de regeliDg zooals die door spr. is
gedaan, weinig af te dingen vair. De
burgemeester zegt, dat thans dezelfde
regeling nog onveranderd geldt.
Op de opmerkingen van den heer
Over de Linden zal spreker niet in
gaan, daar hy dat beneden zich acht.
Spr. vermeent aanspraak te mogen
hebben op waardeeiing, niet eene
reprimande te hebben verdiend.
De heer Over de Linden wil
interrumpeeren, doch de Voorzitter
legt hem het zwijgen op.
De heer B i e r s t e k e.r merkt op,
dat het ook hem gegriefd heeft, dat
de heer Over de Linden deze zaak
ter sprake heeft gebracht. De heer
Van Neck moge dan niet alles gedaan
hebben zooals wy wel hadden ge-
wenscht, gedurende den korten tijd,
dat hij Balaria heeft genoten, komt
hem dat volkomen terecht toe, en zal
wel Diemand hem dat misgunnen.
(Applaus).-
De heer De Ven beantwoordt
eenige opmerkingen en kritieken. Nie
mand zal van ray verwachten, aldus
zegt spr., dat ik mij op de onzinnige be
schuldigingen van den heer Over de
Linden verdedig. Als Voorz. van het
Steuncomité betuigt spr. zyn dank
voor de waardeerende woorden aan
den arbeid van dat comité gebracht,
en onderschrijft wat is gezegd in
zake de waterleiding. De beschuldi
ging van den heer Verstegen als zou
het D. B. niet goed gehandeld hebben
inzake de broodvoorziening schuift
spr. van zich af, daar die alleen tot
de competentie van den Voorzitter
behoort.
Op verschillende andere punten
beantwoordt, spr. de repliek en con
stateert er nogal genadig afgekomen
te zijn.
De heer De Geus wenscht ver
schillende opmerkingen te maken,
maar vindt het niet goed als dat te
vluchtig zou moeten geschieden.
Beter is het als ook van de bestuurs
tafel op het gesprokene dieper wordt
ingegaan.
De heer Michels stelt dan voor
de zitting 3f te breken, en to verdagen.
Juist de groote grief van ons is, dat
onze kritiek altyd zoo kort wordt
behandeld, meestal hls de Raad moe
ia van den ganschen avond verga
deren en naar huis wil. laten wy
dus de zitting afbreken, dau kan de
heer De Geus aan het begin van een
nieuwen avond het woord krygen.
De heer Van Neck heeft er be
zwaar tegen omdat er op deze repliek
weer dupliek volgt en de behande
ling der begrooting daarmede niet
vooruitgaat. Deze begrooting staat
niet in contact met de thans be
sproken principieele zaken, die heel
goed op oen anderen beer tot haar
recht kunnen komen. We z(jn al zoo
ten achter met de indiening der be
grooting.
De heer Michels: Maai-er wordt
altijd gezegd: later gaan wo er wel
eens op in, zonder dat het gebeurt.
De heer De Geus zegt, dat in de
afd. waarvan spr. voorzitter was, de
gelegonheid is gegeven om algemeene
beschouwingen te houdefi, doch daarna
werd geen gebruik is gemaakt.
Één enkele dag van vertraging kan
op de begrooting geen invloed heb
ben. De wethouders zijn hier in 'f
geding gebracht en we kunnen van
onzen Voorzitter, die nog maar koit
hier Is, niet verwachten, dat hij alle
opmerkingen goed beantwoorden zal.
Er is gesproken van hot program
der vrijzinnigen, on spr. kan dat niet
op xich laten zitten.
Hut voorstel Michels om de zitting
te verdagen wordt met algemeene
stemmen aangenomen.
(Zie het vervolg van
het Raadsverslag in.
het tweede blad)t
