HELDERSCHE COURANT Laatste berichten. GEMEENTERAAD VAN HELDER. No. 4548 DONDERDAG 25 NOVEMBER 1915 43e JAARGANG I Tweede blad. Wille Bioscoop, Koningstraat. Do Circusbrand. Eersto Qoldersche Bioscoop, Kanaalweg 112. 2Hoofdnummers: 1.Memento'Mon IGodonk to sterven), en 2. De 'J'ooneel- inecht. Bioscoop Tavonu, Spoorgraclit. H«ofd- nummwDoor wien9 band r. MoziekATond in Casino, 8 uur. r. „Kunst aan "IVolk". Concert in Casino, 8 uur. r. Danscl. „Feodora". Bal-Masuin- in Tivoli. r. ..Holdcr'sMannenkoor",Conwrt,Casino, „Do toiTojongons van het 7o",in Casino. DE OORLOG.: De algemeene toestand. De veldtocht in Servië loopt op zijn eind. Alleen het Merelveld is nog in handen der Serviërs. Hoeveel troepen zich daar nog bevinden is niet be kend. Maar dat er nog zijn blijkt uit de pogingen, o die zij hebben aange wend, den opmarsch van hun vijan den aan de goed verdedigbare toe gangen tot die hoogvlakte tegen te houden. Dit is hun tot nog toe niet mogen gelukken. Van drie zijden maken de centralen in de richting van Prisjtina en Mitrowitsa voort gang. De Duitscbe troepen waren volgens het Weensche bericht van gisteren nog slechts een halven dag- maracli van Prisjtina verwijderd, werwaarts zij door het Lapdal, (dat hier al weer broeder is) naderen. Mitrowitsa stond Dinsdag voor den val. De Bulgaren zijn, op de Dzego- wats Planina van het Zuidoosten, mede nog slechts een 20ital kilo meters van Prisjtina verwijderd. De Servischen troopen, die zich nog op het Merelveld bevinden, zul Ien dus naar Albanië moeten vluchten, als zij zich niet willen overgeven. Dat dit een keus tusschen Scylla en Oharibdis is, hoeft niet meer opnieuw In het licht te worden gesteld. („N. Rott. Ct.") Van het Oostelijke front. St. Petersburg, 23 Nov. Op het front in de streek van de Duna hebben wij ten noorden van het Swenten- meer een verschansing van de eerste vijandelijke linie genomen. Ten Z.W. van Dunaburg is vijand langs de rivier Lawkes tot het offensief overgegaan, doch is door ons vuur, dat hem verliezen toebracht, gedwongen op zijn oude stellingen terug te trekken. Verder naar het Zuiden tot aan de Pripet geen ver andering. Op den linkeroever van de Midden- Styr hebben onze troepen den vijand ten westen van het dorp Kozlinitsji aangevallen. Een deel der vijandelijke troepen is gevlucht, de rest over de kling gejaagd. WJj hebben 2 officieren, 177 soldaten gevangen genomen, 1 machinegeweer, 190 geweren, veel patronen en munitie buit gemaakt. In Galicie, op den oostelijken oever van de Strypa is het vijandelijke offensief tegen het dorp Kmelewka (ten wasten van Trembowla) door ons vuur gestuit. Van het Zuidelijk front. Rome, 23 November. Ten Noord oosten van Oslavia is den 20sten en den 21sten gevochten. De wanhopige tegenstand der Oostenrijkers is nu overwonnen. De Italianen zijn stevig geïnstalleerd in bun nieuwe'posities. Het krijgsbedrijf rondom öorizia (Goerz) duurt voort, waar de Italianen de kam van den Cal varia bereikten. Aan de Karst een krachtige weder opleving van den strijd, waarbij sterke verschansingen genomen zijn. Uit de Vereenigde Staten. Bij de behandeling van de zaak tegen de Duitsche agenten verklaarde de ambtenaar van het O. M. te kunnen bewezen, dat onmiddellijk na het uit breken van den oorlogschepen werden gecharterd tot het voorzien der DuitscheoorlogsschepenopdenOceaan. Hiertoe werd 600.000 dollar te San Francisco uitgegeven. Er werd een verkeerde bestemming van het schip opgegeven. Naderhand bleek dan dat men de Duitsche oorlogsschepen zocht. Het O. M. wilde aantoonen dat de beklaagden samengespannen hebben om deze dingen te doen, en zoodoende de Amerikaanscho wetten hebben geminacht. Bij het getuigenverhoor gaf de advocaat der verdediging toe, dat meer dan 2 millioen dollav was uit gegeven door de Duitsche regeering voor de uitgaven der Duitsche agenten in de Vereenigde Staten. PLAATSELIJK NIEUWS. - Geslaagd voor het Gymnastiek- examen (vrije en ordeoefeningen) te Amsterdam, de heer J. Visser en mej. F. Heijselaar van Schagen, kweeke- lingen der Rijks-Normaallessen alhier. Brieven voor Hr. Me. „Hertog Hendrik". De directeur generaal der posterijen en telegrapgie maakt bekend dat aan Hr. Ms.pantserschip „Hertog Hendrik" brievenmalen zullen worden verzon den naar Pord Said op 27 Nov. en naar Malaga op 15 en 18 Dec. Deze brieven moeten zijn voorzien van twee elkander snijdende lijnen over het geheele adres, loopende van den eenen hoek naar den anderen. H. F. C. Op oen geheel ander terrein, dan waar we de Heldersche Football-club „Helder" gowoon zijn te ontmoeten, zagen we ze Dinsdagavond in „Casino". De club hield n.1. een feestelijke bijeenkomst ter gelegenheid van de aanbieding van de H.F.C.-banier. De voorzitter, de heer Letschert, heette de aanwezigen welkom, in 't bijzonder de beutui uu der plaatselijke vereenigingen, die deze vergadering met hunne tegenwoordigheid vereer den. De gelegenheid waarbij H.F.C. een vaandel werd aangeboden, meende het bestuur met eenige feestelijkheid te moeten doen samengaan, 't Is de eerste feestavond in de 6 jaar, dat de club bestaat en zoo is deze op een terrein gekomen dat door haar nooit be troden werd, waarom hij de clementie der vergadering inriep voor het te gevene. Een lang verhaal van 't geen met H.F.C. gebeurde, zou spr. niet geven, dat zou op andere wijze ge schieden. Hij sprak echter de hoop uit, dat deze avond de vriendschaps 1 nog versterken zou tot bloei van de vereeniging. Toen trad de heer H. Denker naar voren om te zeggen dat hij als toe schouwer bij het eerste optreden van deze. voetbalclub niet had kunnen denken hier nog eenmaal te staan om een vaandel aan te bieden. De belangstelling is voor hem niet in eens gekomen, maai langzamerhand, zooals dat ook bij 't publiek 't geval was. Men leerde het spel van H.F.C. waardeeren. En zoo vormde zich een commissie, die geld inzamelde, om de club een vaandel te kunnen schenken in welken arbeid de com missie, dank zij den steun van velen, heerlijk mocht'slagen. Spr. bood dit vaandel aan als een eereteeken voor H.F.C. in zijn geheel, aan ieder lid in 't bijzonder voor zijn deel. Moge zoo zei hij, het rood het symbool zijn van het vuur, waarmee de club werken zal, het wit dat van trouw aan de vereeniging. Een bijzonder woord van hulde bracht hij aan 't bestuur, inzonderheid aan voorzitter Letschert, die steeds met tact wist op te treden. Hem offreerde hij een vulpenhouder en een barometer. Ook de verdiensten van den secretaris Taylor en den penningmeester Van Schoonhoven huldigde hij en wees op 't vele, dat zij voor de club deden. Hij hoopte dat het vaandel dikwijls getuige zou mogen zijn van overwin ningen en'met die hoop gaf hij het in handen van den voorzitter. De voorzitter bracht dank voor het geschenk aan allen, die haddon bijge dragen, aan spelers en supporters. Met een drie werf hoerah, waarmee het publiek onder fanfares instemde, eindigde hij. Een koor van dames en heeren zong onder leiding van deu heer H, Denker een toepasselijk vaandellied dat door het publiek met een tegen- vaandelliëd beantwoord werd. „Cheffie" gaf eenige koddige voor drachten. Cheffie staat in den pas bij zijn makkers en geen wonder! 't Is een leuke baas. In een aardige voordracht schetste een der leden, de captain meenen we. de heele geschiedenis van H.F.C. Daar kwam wat by kijkenEn menig een kreeg, onder gullen lach van het publiek, „een haal uit de mok Een drietal leden gaven voorts een tweetal stukken voor piano en viool op zeer verdienstelijke wijze. Het koor van den heer Denker zong als toegift een tweetal aardige liederen. Het „vroolijke elftal" kwam ook verhalen van de lotgevallen der spelers. Wel struikelden zij nu en dan over -de verzen, maar verzen zingen is hun ambacht ook niet, en 't gaf te grooter vroolijkheid. Na de pauze werd een blijspel ge geven :|„De Macht van 't Magnetisme" dat heel leuk in elkaar zat en meneer Neushoorn (een bestein zijn helder ziendheid gelegenheid gaf tot beschou wingen, die een gewoon mensch, die niet helderziend is, nu eenmaal in een kluchtspel niet geven kan. 't Was in zijn geheel een zeer amusante avond. Toen we -tegen t waalf uur huiswaarts keerden moest het „BaL met verrassingen" nog beginnen! Enfin, zoo'nnapretjehoort er bij. Militair Manntnkoor „D.M.V." Onder leiding van den directeur, den heer Joh. Brands, gaf „Door Mobilisatie Vereenigd" Woensdag avond in „Casino" een concert, dat in alle opzichten geslaagd mag heeton. Do verwachting was natuurlijk ge spannen, doordien het Dubbelmannen- kwartet, dat Zaterdag en Zondag te Amsterdam niet minder dan drie prijzen behaalde, zou meewerken. De zaal was flink bezet. De conzert-zangeres Mej. Neli Kaan, sopraan, en de heer Anton Lampe, bariton, verloenden eveneens hunne medewerking. Mej. Kaan is eene jeugdige zange res, die zeker wel een toekomst heeft, ze zingt met gevoel en temperament en heeft een lief geluid. Lief en schalksch klinken hare liedjes en ze weet den juisten toon te treffen. Dat kwam b.v. goéd uit in „Voor 't Kantkussen", 't aardige liedje van Hullebroeck „Losjes, losjes, losjes vliegen er de klosjea, Van d'eenen naar d'anderen kant", dat we den componist-zelve hier reeds een paar maal hoorden voordragen. Diens schalkschen voordracht had ze wel te pakken. Ook Anton Lampe zoDg ten lied van Hullebroeck „Van Lapper Kris pijn", en ook hU heeft Hullebroeck's bedoeling best gevat. Hij oogstte met dit lied een kolossaal applaus. Trou wens, ook de andere liederen zoDg hij mooi en met diep gevoel. Het koor zelve zong een drietal liederen en - 't mag den directeur ter eere gezegd worden - hU heeft de stemmen aan een touwtje. Zacht, met zuiver geluid, met krachtige crescendo's zongen de mannen. Het sterkst kwam dit naar onze meening uit in „Die Vesper", van Beethoven. Dat was een heerlijk, gedragen lied. Het gelauwerde Dubbelmannen- kwartet had twee nummers voor zijn rekening. Voor de pauze zong het 't verplichte nummer, waarmee het een prijs behaalde„Morgenlied", van v. d. Roovaard. Eerlijk gezegd - we kunnen oua de bekroning best be-1 gr;jpen T is een uitgezocht stel stommen, dat ook nu prachtig op dreef was. 't Andere lied was „Ave Maria", van Fr. Witt, en ook dit was een juweeltje. Na het eerste lied werd namens het Bestuur aan den directeur een fraaien lauwerkrans aangeboden, en, zooals de Voorzitter zei, 't mocht zeker wel als een bijzonderheid ver meld worden, dat het kwartet niet minder dan drie prijzen behaalde, waarvoor den directeur hulde toe kwam. Het publiek toonde het met die welverdiende hulde door hartelijk applaus eens te zijn. ,,D. M. V." heeft zeker door dit concert den goeden roep, die or van uitging, nog verhoogd. BINNENLAND. De financieeie verhouding tusschen het Rijk en de Gemeenten. Bij de Tweede Kamer is thans in gekomen het wetsontwerp tot wijzi ging van de financieeie verhouding tusschen het Rijk en de gemeenten, welke bij de - wet van 25 Mei 1897 was tot stand gebracht en thans algemeen als ontoereikend wordt aangemerkt. Voorgesteld wordt de vorming van een „Gemeentefonds", waaruit de gemeenten over elk jaar een uitkee ring zullen ontvangen naar in het ontwerp vastgestelde regelen. Tot dekking van de uitgaven van dat fonds zullen worden bestemd 25 pCt. van de opbrengst der accijnzen met uitzondering van den accijns op do suiker, on een uitkeering uit 's Rijks middelen tot zoodanig be drag als noodig blijkt. BH de nieuwe regeling van het belastingstelsel is de opbrengst dei- accijnzen (behalve die op de suiker) geraamd op f 53 millioen. Hiervan zullen dus de gemeenten 25 percent ontvangen. Bij de verdeeling tusschen de ge meenten van het gezamelijt uit te koeren bedrag wordt ter vaststelling van het verhoudingscljfer, uitgegaan van de gezamenlijke gemiddelde op brengst van de Rijksinkomsten- en de vermogensbelasting per inwoner van het Rijk en van elke gemeente. De verschillen in welvaartspeil dei- bevolkingen van de verschillende gemeenten zullen in aanmerking worden, genomen door bij de bepa ling van het verhoudingsöijfer, waar voor de gemeenten per inwoner in het gemeentefonds deelen, de ge middelde opbrengst der genoemde belassingen per hoofd der bevolking van het Rijk te deelen, door de ge middelde opbrengst dier belastingen per inwoner van de gemeente. Dit geefc voor elke gemeente een hooger quotiënt naar gelang het welvaarts peil van haar bevolking lager is, en omgekeerd. Dan ook moet rekening gehouden worden met den verschillenden finan- cieelen toestand der gemeenten. Dit zal geschieden door het zooeven be doelde quotiënt te vermenigvuldigen met den plaatselijken belastingdruk per inwoner van de gemeente en te deelen door dien druk per inwoner van het geheele Rijk. Hierdoor zullen beide elementen tot hun recht komen. De minister van finantiön berekent, dat de uitkeering van het Rijk aan vankelijk zal bedragen fll/j millioen, welke som betrekkelijk spoedig zal stygen tot ten naastenbij f 2l/9 millioen, om daarna tengevolge van het automatische accres der inkom sten van het „Gemeentefonds" lang zaam te dalen. Drooglegging van de Zuiderzee. Naar- thans kan worden medege deeld, is hot wetsvoorstel betreffende drooglegging van de Zuiderzee naai den Raad van State verzonden. Rijkstuinbouwwlnterschool te Alkmaar. Gisternamiddag heeft in het nieuw gestichte gebouw der tuinbouw winter- school te Alkmaar de overdracht van deze inrichting aan het rijk, en tevens hare offlcieele opening plaats gehad. Het dienstweigering8-manifest. Het Haagsehe Correspondentie bureau verneemt, dat op een ua alle onderteekenaren van het manifest inzake dienstweigering, behoorende tot onder het departement van Water staat ressorteerende personeel, hunne onderteekening van bedoeld manifest heb ben teruggenomen. Togen het smokkelen. De militaire wacht tegen het smokkelen aan onze Oostgrens te Lonneker is Dinsdag weder versterkt met 80 wielrijders uit Lochem, van waar er heden nog 40 worden ver wacht. Uit Zutphen kwamen 190 man infanterie aan en worden er heden nog 50 verwacht. Dé geheele verster king in de laatste drie dagen be draagt ruim 400. Een vermiste trawler. Men schrijft uit IJmuiden: De reederlj van der. stoomtrawler „Hibernia" vermoedt dat het schip is verloren gegaan. Het is reeds te lang weggebleven om nog hoop te koesteren. De bemanning bestaat uit elf koppen. Gesnapt en toch ontsnapt. De visecher Jan Louw te Harder wijk werd Dinsdagnacht betrapt op het vervoeren van een negental ge- interneerde Belgische militairen. Hij was reeds met zijn botter buiten de haven toen hij gesommeerd werd terug te keeren, waaraan hij dan ook voldeed. Alvorens echter een militaire patrouille ter plaatse was, hadden de Belgen gelegenheid over de weide langs zee te ontsnappen. Ze hadden zich vóór de afvaart van hunne unifor men ontdaan, die netjes opeen rijtje aan den dijk lugen. Louw, die bekende reeds meerdere militairen te hebben vervoerd tegen belooning, werd in verzekerde bewaring gesteld. Postdlefstal. Sinds eenige dagen is een gesloten postzak, afkomstig van Albergen en bestemd voor Almelo, zoek. Deze postzak, bevattende o.m. f 400 aan bankpapier en f 160 aan zilver, moest verzonden worden per postrit van Albergen naar Oldenzaal en van daar per spoor naar Almelo. De conduc teur van het postrijtuig in den trein, waarmede het vervoer van Oldenzaal naar Almelo moest geschieden, ver miste den postzak op het traject 01- zaal-Hengelo en gaf van het ontbreken onmiddellijk bij aankomst kennis. Ook de justitie werd kennis gegeven en onmiddellijk een onder zoek ingesteld, doch tot nu toe zon der resultaat. Een goede vangst. (Zie Ie pag.). De aan het station te Naarden Bussum gearresteerde rijwieldief is naar Alkmaar overgebracht, 'waar hij bekende, dat ten zljnent 24 rij wielen waren, afkomstig van een broeder. Deze is daarop te Amster dam aangehouden en naar Alkmaar overgebracht. Deze broeder werd in het bezit gevonden van een bedrag van f 1100, verschillende gouden voorwerpen be nevens van een bo3 loopers. Onmid dellijk werd de politie te Hilversum met den uitslag van het onderzoek in kennis gesteld, die daarop alle rijwielen in beslag nam, waarvan er acht zijn herkend als afkomstig van diefstal te Amsterdam, 4 idem te Hilversum en 3 idem te Alkmaar. Tevens is nog in beslag genomen te Laren een rijwiel eveneens van den aangehoudene afkomstig. Eon gewichtig stuk. Dinsdagavond is uit den winkel van den smid De Wilde aan de Kampervest te Haarlem een kasregister met ongeveer f100, dat op de toonbank stond, weggenomen. De cassa weegt 100 K.G. Het vermoeden is dat de dieven door het magazijn in den winkel gekomen zijn en het gestolene op een hand wagen hebben vervoerd. Van het Servische front. Berlijn, 24 Nov. Mitrowitsa is door Oostenrijksch-Hongaarache troepen, Prisjtina door Duitsche troepen ge nomen. De Serviërs zijn ten Westen van Prisjtina over de Sinitsa geworpen. Weeneo, 24 Nov. Bij Priboj z|jn onze troepen naar den zuidelijken oever van de Lim overgestoken. Ten zuiden van Nowibazar rukken de O.-H. troepen tegen de Montene- grljnsche grens op. De O.-H. troepen zijn Mitrowitza binnengetrokken. Ztj hebben 700 man gevangen genomen, o. w. 4 officieren. Sofia 24 Nov. Bericht over de krijgs verrichtingen van den 22sten dezer In de vlakte van Kossowo (het Merelveld) duren de gevechten voort. Wij hebben 6 snelvuurhouwitsers, 2 snelvuurkanonnen en een grooto hoeveelheid munitie buit gemaakt; bovendien is een aanzienlijk aantal gevangenen in onze handen gevallen. Berlijn, 24 November. UitWeenen wordt aan de „Berliner Ztg." geseind, dat het offensief der Bulgaren in Zuid-Macedonië goede vorderingen maakt. Zij hebben bij Kriwolats ver scheidene steunpunten der Fransche stellingen bestormd. Qriekenland en de entente. Athene, 24- November. De gemeen schappelijke nota cfer enientemogend heden aan Griekenland is gistermid dasj overhandigd. Bij het noenmaal, dat de koning aan den Franschen staatsminister Cocbin aanbood, is er over gesproken. De koning liet doorschemeren dat de nota gunstig zou worden opgenomen. De nota is in vriendschappelljkon geest opgesteld. Ze vraagt van Grie kenland in 't algemeen een bevesti ging van de reeds gegeven verzeke ringen aangaande den toestand dei- entente troepen in Griekenland. Het stuk laat geen uitstel toe en eischt zoo spoedig mogelijk antwoord. Men gelooft hier, dat de Grieksche regeering geh3el aan de ëischen zal voldoen. Van het Oostelijk front. Berlijn, 24 Nov. Bij een aanval op Bersermünde, waardoor de Russen tijdelijk uit die plaats werden ver dreven, hebben wij 6 officieren en 700 man gevangen genomeD, 2 ma chinegeweren buitgemaakt. Een vooruitgeschoven post in Ja- nopol (ten Noorden van Illoekst) heeft zich tijdelijk voor een aanval der Russen moeten terugtrekken door een tegenaanval is later het gehucht hernomen. Offensieve bewegingen van Russi sche afdeeliDgen ten Noorden van den spoorweg Kowel-Rowno zijn afgeslagen, 50 gevangenen en 3 ma chinegeweren ingeleverd. Van het Zuidelijke front. Van Oostenrijksche zijde wordt ge meld ter weerszijden van den Monte San Michele verwoed werd gevochten. Aanvankelijk kregen de Italianen vasten voet in de Oostenrijksche stellingen, doch door tegenaanvallen, die met afwisselend geluk in gevech ten van man tegen man overgingen, werden zij verdreven. Eveneens werden de Italiaansche aanvallen op den Monte San Michele zelf, zoowel als op den Monte dei Busi afgeslagen. In Masopotamlë. Londen, 24 November. De Engelaebe troepen hebben na hevige gevechten, die den goheelen dag duurden een Turksche stelling bij Ktesiphon op 18 mijlen van Bagdad, veroverd, waar bij hen 800 gevangen en groote hoe veelheden wapens en uitrustingsstuk ken in handen vielen. Onze verliezen worden op tweeduizend man aan dooden en gewonden geschat. In den nacht van den 23sten op den 24sten zijn tegenaanvallen van de Turken afgeslagen, maar heden noodzaakte gebrek aan water onze troepen terug te trekken naar de rivier ongeveer drie of vier mijlen voorde veroverde stelling. INGEZONDEN. Helder, 22 Nov. 1915. Aan de Redactie van de „Heldersche Courant". Geachte Redactie, Mag o. g. naar aanleiding van het stukje van den sergeant-majoor Telj- geler opname verzoeken in Uw blad voor het volgende? Deze „chef der equipage" van het eiland Vlieland is in de war. De acht personen welke hij met blauw potlood aanteekende op een lijst, die hem indertijd iu handen word gespeeld, waren niet alleen lid. En de majoor weet trouwens zelf ook wel dat er momenteel 39 leden van den „Bond voor Minder Marine Personeel" op het eiland Vlieland zijn, dit is 31 meer dan 8. Maar aangenomen eens, dat er zoo weinig schepelingen lid van den Bond zijn, laat hij dan eens aantoonen, waar het aan te wijlen is dat de geest onder hen over het algemeen geno men, beter is dan op Terschelling. Daar gaat het om. Hoogachtend, De Red. v. „Het Anker". ZITTING VAN W0ENS0A6AV0N0. Afwezig de heeren Van Breda (met kennisg.), De Zwart, Zander en Terra. Voortgegaan wordt met de Algemeene 'beschouwingen. De heer De Geus beantwoord de sprekers. Wanneer ik in mijn betoog zal trachten de zaken onzer gemeentelijke huishouding en in 't bizonder de wijze waarop deze door het Dagelljksch Bestuur in de laatste jaren werden geleid, eenigszins in gunstiger licht te plaatsen dan door het meerondeel der voorgaande sprekers werd gedaan, dan is het een vanzelf sprekend iets, dat mijn beschouwingen beknopt zullen zijn, omdat immers de w lj z e en de t ij d waarop deze heeren hunne kritiek uitoefenen geen vol doende gelegenheid geeft voor een behoorlijk voorbereide uiteenzetting onzerzijds .Waren die beschouwingen, was die kritiek uitgesproken bij het afdeelings-onderzoek der begrooting, dan ware van het D. B. in zijn geheel met eenig recht een principieele en gedocumenteerde verdediging te ver wachten, iets wat thans, gezien den korten tyd van voorbereiding, onmo gelijk te verlangen is. Ik zal mij dan ook bepalen tot datgene, wat alsnog sinds gisteren avond door mij kon worden nagegaan en voor zoover het gesprokene min. of meer direct betreft de handelingen als lid van het College van B. en W. of datgene wat volgens deze sprekers werd nagelaten en nochtans door hen gewenscht werd geacht. Spr. deelt vervolgens mede, dat wel niemand, allerminst de soc. dem. zelf, verwacht zullen hebben, dat het College zijn bestuurstaak opvat in soc. dem. zin, spr.'s betoog zal, daal de Voorzitter niet dan in gunstigen zin in het geding is gebracht, uitter- aard voor zijn persoonlijke rekening zijn. Tijd tot samenwerking heeft ontbroken. Na een woord van dank te hebben gebracht aan de h.h. Grunwald en Adriaanse voor de waardeerende woorden aan het adres van het Col lege constateert spr., dat het ont breken van waardeering in het betoog der andere sprekers te danken is aan de eenzijdige opvatting, die deze heeren van hun taak als vertegen woordigers der burgerij hebben. Spr. zal met of.zonder waardeering voort gaan zyn ambt waar te nemen als vertegenwoordiger van alle lagen der bevolking, naar spr. vrijzinnige be ginselen volgens zijne opvatting aan de hand van het vrijzinnig program. Den heer Grunwald verwijt spr. geen nieuwe bronnen van inkomsten te hebben aangewezen, of wel zullen de bestaande inkomsten uit sommige posten hooger moeten worden ge raamd. Deze posten zullen tastbare, werkelijke inkomsten behooren aan te geven, en geen speculatie mogen zijn op zien komen, of op hoop van zegen. Met dergelijke onpraktische en volgens de' wet ongeoorloofde speculatie mag een gemeentebestuur zich niet inlaten. De heer Verstegen heeft ons mede gedeeld, dat zijn godsvrede thans op zij is gezet. Het is gelukkig, dat ZED. ons daaraan herinnerde, anders had den wij niet geweten dat er nog zoo iets heeft .bestaan. In deze plaats en van de zijde der sociaaldemo craten is er precies gedaan alsof wij in normale tijden leefden. Dezelfde spr. heeft het gehad over de militaire vergoedingen, er is daar mede meermalen od op velerlei wijze geschermd, zeer ten onrechte, naar bleek uit de inlichtingen van den burgemeester gisteren gegeven, en te meer onbillijk jegens de wethouders, waar het den heer V. bekend is, dat dezen daarover niet het minste te zeggen hebben, evenmin als bjj de voorziening in levensbehoeften tegen lagere prijzen. De heer Verategen heeft beweerd, dat de Wethouders de voorziening in de behoeften, ontstaan door wer keloosheid, en wel door middel van oen tijdelijk fonds systeem mr. Treub hebben tegengehouden. Deze uitdruk- klug was niet juist, het College heelt geadviseerd om daartoe niet over te gaan, en de Raad heeft met groote meerderheid aldus besloten; Over de maatregelen inzake den kolennood acht spr. het onnoodig verder uit te Woningnood. Het College nam te dezen opzichte een zeer tegemoet komende houding aan, door de be slissing te willen uitstellen tot betere tijden. Een par force genomen be slissing zou, het bleek duidelijk, niet in het voordeel van deze wijze van bouwen zijn uitgevallen. Daarom had het geen zin om niettemin deze zaak tóch in een principieel debat aan te binden, daardoor bereikte men alleen, dat een vruchteloos en eenzijdig be toog later wellicht nog eens herhaald zal worden. Als het werkelijk nood zakelijk zal blijken te zijn en de tijden weer normaal zijn, zal, wat spr. be treft, met den meesten ernst dit sociale vraagstuk weer overwogen worden. De spreker heeft voorts beweerd, dat de Wethouder, die met het wer keloosheidsfonds was belast, niet op de hoogte was van dat onderwerp, ja, zeide de spr. zelfs, dat deze een treurig figuur maakte bij de behan deling daarvan in den Raad. Ofschoon de uitdrukking niet zeer parlementair is, kan den heer Verstegen in dezen veel vergeven worden niet alle men- schen mag men in dezen denzelfden maatstaf aanleggen, maarer is iets, wat daarmee in tegenspraak is, n.1., dat reeds bij de behandeling van het concept schriftelijk zoowel als mondeling in de commissie ad hoe aan den heer Verstegen duide lijk was gebleken, dat de daarmee belastte Wethouder integendeel in het door den heer Verstegen opge maakte concept zóóvele wijzigingen voorstelde, wijzigingen van welker aanneming bij zijne medewerking afhankelijk stelde, dat daaruit bleek lo Jdat de wethouder deze zaak wel degelijk bestudeerd had en 2o dat hij principieel ten opzichte dezer voorziening op een geheel ander standpunt stond dan de ontwerper van het concept. Scheidsgerechten. Hoewel hier zoo goed als niets te berechten valt, en in weerwil van het feit, dat er reeds drie sociaaldemocraten in dat scheids gerecht, dat we wèl hebben, zitting hebben, nl. in den Raad, verklaart deze spr. zich zelf en anderen in competent en wil aan deu 'gem. arbeider die geschil heeft wat nog niet het geval is - eigen rechters geven, die ze al reeds hebben, nl. in den Raad. Wettelijke winkelsluiting. Het is in strijd met alle begrip van de con tinuïteit in de gemeentelijke wetge ving om eene kwestie, die na breed voerige besprekingen van de baan is, weder in het debat te brengen. Betreffende de kanaalplannen vroeg de heer Verstegen naar den bekenden weg. Voor zoover spr. het betoog des heeren Michels heeft kunnen volgen, bleek daaruit, dat deze spr. beweert, dat de winsten uit de bedrijven steeds zijn gebruikt om de belastingen laag te houden. De spr. heeft het eenigszins mis, want uit een staat, door m|j uit de begrootingen getrokken sinds 1904, dus twaalf jaar, blijkt, dat ondanks die winsten, de belastingen toch be duidend verhoogd zijn en wel, in 1904 (f45000.—) tegenover do voor gestelde heffing in 1916 (f175000.-) met 288 pet. De heffing van opcenten op de Rijksbelasting steeg in dat zelfde jaar met 22£ pet. De indirecte belastingen, nl. die op het gedistilleerd, verminderden geleidelijk met 38%, de schoolgelden, ondanks de toenemende bevolking met 15%. Deze cijfers bewijzen vol doende, dat de meerderheid van het College en van den Raad niet kunst matig de directe belastingen heeft getracht laag te houden. Nu zal men vragen, waar bleef dan de winst uit de bedrijven? De volgende cijfers zullen het aantoonen. Het huish. bestuur der gem. nam in dat tijdvak toe met 74%, onderhoud straten, enz. met 92%, openbare veiligheid met plm. 20%, onderhoud politie enz. met 85%, gezondheids- politie met 156%, lager onderwijs met 34%%, midd. ond. met 106%, armwezen met 52Vs%, kosten invor dering belastingen met 88%, rente en aflossing van leeningen met 173%. Nu springt het dadelijk in het oog, dat in de toename van iil deze pos ten van uitgaaf niet had kunnen worden voorzien door eene verhoo ging der directe belastingen, omdat op een zóódanige verhooging de draag kracht der ingezetenen Dietberekend is. Temeer niet, daar deze belastingen toch reeds zullen moeten worden verhoogd. Eén van beiden dus: was er geen winst uit de bedrijven ge trokken, dan had men in den loop van deze jaren deze nuttige en noodige zaken niet kunnen daarstellen. Nu beweerde de heer Michels eene ver hooging van f 50000.- zal niet noodig z\jn bij een goede exploitatie der be drijven. Dat wil dus zeggen als er meer winst wordt gemaakt. Dat is een sfinx-achtige bewering, want de heer M. wil juist geen winst maken. De heer M. weet raad, het Rijk moet bijspringen, en nu gaat deze geachte spr. zweven. Wij zullen hem niet navolgen, wij houden van vasten grond onder de voeten. Spr. komt nu op den heer Adriaanse, die sprak over een nieuw armhuis. Van de zijden van spr. bestaat er geen bezwaar met een nieuw plan te komen, hoewel hij liever een goede verzorging enz... laat voorgaan. In verband met een in te dienen plan voor een nieuw ziekenhuis zullen dan ook eerstdaags besprekingen daarom trent in het College plaats hebben. De voor het loopende dienstjaar ge raamde kosten voor verpleging zijn echter onvoldoende. Wat de heer Adriaanse beweerde omtrent opzette- lijk lage raming van verschillende posten komt spr. voor meer uit be- laaliug-vrees voort te spiulUu, Maai nu spr. bekeerd is tot de bedrljfs- politiek der soc.-dein. zal hij die vrees toch moeten afschudden, want dan zal er nog wel oen ton op den h. o. moeten komen. _jTenslotte zegt spr. nog een enkel woord over hetgeen de heer Verstegen zei over de benoeming van hot hoofd van school 7b. Spr. ontzegt aan eon ieder het recht een raadslid of oen wethouder van onbewezen handelin gen te betichten, die door den vorm, waarin ze geuit worden, veel hebben van eene beschuldiging. Men iB om trent eene stemming geene verant woording schuldig. De heer G r n w a 1 d protesteert tegen de wijze, waarop zijn voorstel om geene belastingverho'oging in 't; geding wordt gebracht en dat spr. wordt gesommeerd om middelen tot dekking aan te wijzen. Spr. heeft juist in zijn beschouwing gezegd dat de ontvangsten te laag en de inkom sten tc hoog geraamd zijn. Spr. zal de middelen aanwijzen. De heer Ver stegen vond spr.'3 rede ministerieel. Spr. onderschrijft die meening niet zoozeer, en handhaaft wat hij zeide over de opening van het kanaal. Spr. komt er tegen op, dat alleon de soc. dem. zich voelen de vertegen woordigers van- de onderste lagen der maatschappij. Zoowel voor de onder ste als de bovenste lagen is spr. steeds gereed. Wie heeft do salaris sen en de pensioneering van gemeente werklieden aan de orde gesteld? De vrijzinnig democraat Biersteker. Op verschillende punten repliceert spr. Betreffende het werklieden-regie ment wil spr. eerst oeus gaarne de doorwerking van het huidige, dat, van 1912 dagteekent. Inzake wettelijke winkelsluiting verschilt hij met den heer De Geus van meening. Ten op zichte van dit standpunt, dat niet is van een politieke partij zijn de mee ningen tamelijk homogeen. Wat de gemeente-exploitatie betreft, van de tram, spr. zal gaarne daaraan mede werken. De heer Michels heeft voel werk- gemaakt van don finantieelen tou- stand. Normaal zou het zeer zeker zijn als we de middelen uit dc ge wone belastingen konden vinden, maar de heer de Geus heeft aange toond, dat dit niet kon. Als we de bedrijven niét gehad hadden, zouden we niet hebben kunnen doen wat we hebben gedaan. Wat regeeringshulp betreft, - de regeering helpt andere gemeenten óók al niet. Wij moeten onszelf helpen en de wettelijke regelingen, Woning wet e. d. kosten veel geld. De heer Michels sprak van zakkenrollerspo- litiek, maar is het nu zoo erg. dat uit de gas- en waterleiding bedragen in de gemeentekas komen die mede helpen om de belasting op dit peil te houden? Er tegenover staat, dat de verbruikers óók van dat gas en water profiteeren. Met de meening van den heer Adriaanse dat de winst van gasfabriek en waterleiding aan de. verbruikers moet komen, zou spr. kunnen mee gaan indien alle inwoners daarvan konden profiteeren. Maar dat kan niet. Spr. doet een beroep op dé samen werking van alle partijen. De heer Biersteker zou zich, gehoord de redevoeringen van de heeren Verstegen, Michels en Adriaanse, bijna gaan schamen tot de vrijzinnige partij te behooren, zóó slecht komt die partij eraf. Is het zóó erg vraagt spr., dat men op een zoodanige manier moet spreken, alsof er door ons altijd roekeloos mot de gemeente-flnanciéu wordt omgespron gen Spr. wyst op wat door de vrij zinnigen in de laatste ja,ren tot stand is gebracht. Wij vragen geon waar deering, als wij voor ons slechts de erkenning hebben naar eer en ge weten onzen plicht te hebben gedaan. Wij vertegenwoordigen niet, als de soc.-dem., een bepaald deel van de maatschappij, wij moeten integen deel rekening houden met de geheele bevolking. Als ik dc heeren zoo bezig hoor lijkt het wel een driemanschap. Toch zijn het antipoden. Maar de heer Verstegen spreekt van „mijne vrienden van rechts" en de lieer Adriaanse is daar zoo van gechar meerd, dat hij er niets aan tootevoe- gen heeft. Het kon hier wel eens wei den: „Heer, bewaar me yoor mijn vïien den I" Wel eigenaardig in dit verband optemerken, dat dr. Kuyper in een rede getiteld „Wij Calvinisten" heeft gezegd: „Van Kar nebeek tot Troelstra heeft alles zich vereenigd in een persoonshetze". Als ik daarover na denk, dan vraag ik.... De heer Verstegen: Wat kan daar achter steken? (Gelach). De heer Biersteker, voortgaande, betoogt, dat de bedoeling was der heeren om het vrijzinnige blok af te breken. Een serieus man van rechts, ernstig candidaat voor den raad, heeft spr. persoonlijk gezegd Ik zou in den Raad willen zitten, alleen om de vrijzinnigen eens flink te p Als hier wordt gesproken van moeraspolitiek" zegt spr. denkeen? aan het spreekwoord van den pot en de ketel; laten we liever over die dingen zwijgen. Den heer Adriaanse wil spr. echter wel zeggen den strijd niet te vreezen. Spr. Ts trotsch op zijn vrijzinnig beginsel, dat hom geen bandeloosheid oplegt, maar een opkomen voor de waarheid, het be vorderen van recht en plicht, zede lijkheid en deugd, en om het te kunnen toepassen is een groote mate van liefde en zelfverloochening noodigboven alles een gehoorzaam heid aan de zeden en wetten van het land. Het beteekent niet, dat dit beginsel niet wol eens uit het oog verloren wordt, maar het intense beginsel blijft waar. Spr. tart om te bewijzen, wat hier in een aanval op het vrijzinnig be leid gezegd wordt. Niet om er ons op te verheffen is door de heeren GrQn wald en de Geus naar voren gebracht wat door de v. z. tot stand is ge komen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1915 | | pagina 1