COURANT
DONDERDAG 6 JULI 1816
44e JAARGANG
De abonnementsprijs
van de Heldersche Courant" Is
thans per kwartaal In de stad
76 eent, trance per post
DE WEEK.
4 Juli.
W(j bevinden ons nu in een tijd
perk van overgang. Waarin allerlei
vragen opduiken. En ook de meest-
scherpzinnigen, in politieke dingen
helderst-zienden, weten er vooralsnog
geen bevredigend antwoord op te doen
volgendeinzen voor profetieën terug
iets, waaraan zij zeer verstandig doen.
De loyale samenwerking tusschen
Parlement en Kabinet blijft voorals
nog bestaan. Op 28 Juni j.1., voor
dat de Tweede Kamer haar tweede
miniatuur-recèsje, verloftijdje in
zakformaat nam, werd een gansche
reeks ontwerpen voetstootB
keurd. Dat de Heffing H -
komens voor extra-belasting treffend
van f 1200.— af evenals ontwerp I
zonder stemming zou worden aan
genomen: slechts weinigen zullen
't vermoed hebben. Maar de grootste
.surprise" was, dat ook het uitstel
der invoering van de wet-Talma,
de In validiteits-verzekering, er
kwam, zonder dat de neuzen geteld
waren IDit mag voorwaar een
succès heeten voor dr. Lely. Want
ook al vestigde de minister van
Waterstaat de overtuiging, dat 't hem
eerlijke en waarachtige ernst is met
de voorbereiding der invoering van
de lex-Talma: dat de vurig- en vin-
nig-hartstochtelijke kampioen uit Hil
versum, dat mr. Rutgers de ge
legenheid zich liet ontglippen om al
thans door zijn .tegen 1" te getuigen
zijn afkeuring van het driejaren uit
stellen in de „Handelingen" vast te
leggenschier niemand had 't immers
durven verwachten.
Een der grootste vragen,
tevens een der duisterste van het
oogenblik is nu: wat zal de Eerste
Kamer straks doen Met het ontwerp-
Ouderdomsrentemet het uitstel
wetje, en de gansche rest
De vraag lykt - zoo op 't eerste
gezicht wat naïef.
En toch I
De herstemmingen voor de Prov.
Staten hebben weet men niet
kunnen beletten, dat de Senaat in
zijn politieke meerderheid de Recht-
sche Coalitie getrouw zal blijven. Tot
1919 is daar geen verwrikken aan.
Dat staat vast.
Maar de herstemmingen hebben
wèl tot de eindbecijfering gebracht,
dat de anti revolutionairen en katho
lieken beide vier zetels verloren; de
liberalen vijftiende vrijz.-democraten
acht. Winst was er slechts voor de
chr.-historiichen, die met vier voor
uit gingen, en bovenal voor de sociaal
democraten, die met 27 vooruit
sprongen
De heer Kappeyne had in zijn te
Rotterdam gehouden rede dus wel
aanleiding om te beweren, dat de
liberale partij allengs „tusschen zwart
en rood" wordt doodgedrukt.
Op nieuwe partijvorming wordt nu
aangedrongen. Men wil den tijd doen
herleven, terugkeeren, toen in het
Parlement conservatief tegenover libe
raal stond. Dr. Kuyper's antithese
was toen nog niet geboren. Wanneer
aldus redeneert men straks de
Bevrediging in den schoolstrijd is ge
komen Exc. Cort v. d. Linden's ide
aal verwezenlijkt; als er geen school-
fltrijd meer is: welnu, wat belet ons
dan de kaarten dooreen te schudden
af te schaffen de oude leuzenuit te
wisschen de grenzenTegenover
elka&r te staan als conservatief en
liberaalZoodat vooruitstrevende
én behoudlievende mannen uit alle
politieke sferen - ongeacht religieuse
belijdenis - zich bij elka&r kunnen
Dat de drang tot nieuwe groepee
ring „in de lucht zit", ik geloof *t
gaarne. Maar nu reeds verluidt -
weet men dat het verwezenlijken
van mr. Cort v. d. Linden's pacificatie-
ideaal op 't stuk van Onderwijs nog
verre van zeker is
Wat de „politieke toekomst-muziek"
waarop ik zinspeelde, dus brengen
zal: wij hebben 't rustigjes af te
wachten.
Een andere vraag is wederom^ wat
na de herstemmingen voor de
Prov. Staten de Eerste Kamer
zal doen
De oud-minister mr. Van Raalte
heeft in „Thorbecke" herinnerd aan
hetgeen men in Engeland deed,
wanneer daar „de stem des volks"
zich in bepaalde politieke richting
deed kennen. Hoe het Huis der Lords
aan die „vox populi" gehoorzaamde,
ook al viel 't den heeren nog zoo
zwaar.
Zal ons „Huis der Lords" dat
voorbeeld volgen en straks het ont
werp Ouderdomsrente voor de Konink
lijke bekrachtiging rijp maken?
'tls niet onmogelijk.
Maar zeker evenmin.
Bn vooralsnog acht ik de kans,
dat de Senaat zal weigeren, 't aller
grootst.
De heer Van Raalte profeteert, dat
ons Hoogerhuis, aldus handelend, zijn
eigen doodvonnis opmaakt.
Oo^ dit is mogelijk.
Maar profetieën van allerlei soort
- ook „in politlcis" - worden in
dezen tijd zóó vaak gelogenstraft, dat
eenige twijfel hier gerechtvaardigd is!
De minister van Koloniën heeft
zijn taak hervat en minister Posthuma
zal - vernamen wij immers in
elk geval half Juli op zijn post terug
zijn. Van zessen klaar, naar we van
harte hopen. Gereed, in staat, om het
20 millioen-ontwerp in het Parlement
te verdedigen. Moge de „vaste hand"
zich aan de Haagsche Princessegracht
blijven doen geldenNaar „Het
Volk" vernam, is een ontwerp in
aantocht, vaste regelen stellend voor
de levensmiddelen-voorziening. Al
licht had praesea Borgeaius daarop
het oog, toen hü den 28en Juni j.1.
bij de „regeling van werkzaam
heden" zinspeelde op een ontwerp,
verband houdend met de levens
middelen-distributie, dat in elk geval
vóór het zomer recès moet afgedaaD.
Wij hebben allen gelezen het lijstje
van al wat het Parlement moet af
werken vóórdat de vroede lands-
vaderen eraan kunnen denken, tot
Prinsjesdag uiteen te gaan.
De heer Borgesius verklaarde, dat
mits de Kamer zoo kranig en
vlug voortwerkt als in de jongste
dagen 't geval waB alles best,
zonder twjjfel, vóór 1 Augustus kan
worden afgedaan.
En vervolgens kwam het officieuse
„on dit", dat onB Lagerhuis op 15 Juli
met recès wil gaan.
't Klinkt als een fabeltje. Maar -
zegt de Pranschman 't minst waar-
schijnlijk-lijkende is soms 't meest
voor de hand liggende.
En als vrucht mijner veeljarige
ervaring durf ik toch wel té zeg_
dat dit woord op een Parlement, in
„vacantie-stemming" verkeerend, vol
komen van toepassing is
Mr. Antonio.
DE OORLOG.
Da legerberlchten van
3 en 4 Juli.
Van het W e s t e 1 ij k front.
Het Engelsch-Fransche offe
duurt voort. In tegenstelling met de
vroeger ondernomen voorwaartsche
bewegingen, waarbij een snelle, krach
tige stoot op een bepaald punt van
het front werd toegebracht - waarbij
meer direct een succes behaald werd,
maar waardoor tevens de vijand in
staat gesteld werd snel reserves aan
le voeren - gaat het nu langzamer
in zijn werk. De uitgestrektheid van
het front waarop de verbondenen tot
het offensief zijn overgegaan, - en
naar het schijnt zal dit nog uitge
breid worden - maakt het gevaarlijk
voor de centralen. Het is thans niet
mogelijk „spoorwegveldslagen" te
leveren. De reserves kunnen slecht
op andere deelen van het front ge
mist worden, en van overbrengen
van troepen van het O. naar het W.
front is thans zoo goed als geen
sprake. De langzame voortgang is
ook een gevolg van de geweldige
versterkingen die den opmarsch be
lemmeren. De vernieling van het
geduchte netwerk van loopgraven
met de tallooze ingegraven kanonnen,
onderaardsche versterkingen enz.
eischt te groote inspanning, om in
enkele dagen te kunnen afloopen.
Het meest is men nog gevorderd op
het front van Montauban tot Estrées.
Over een lengte van 15 K.M. ia feite
lijk de geheele tweede Duitsche linie
in handen der geallieerden. Het aan
tal gevangenen bedroeg 8100, 30
kanonnen, w.o. zes zware stukken
zijn genomen.
Volgens inlichtingen van de vliege
niers, zou men nog „slechts" door
2of 3 achtereenvolgende linies moeten
breken, alvorens „de slag in het open
veld mogelijk zou zijn".
Alle berichten en beschouwingen
over het offensief wijzen er even
wel op dat de verdere vooruitgang
uiterst langzaam zal gaan, daar het
een grooten, geregeld voorbereiden
aanval geldt.
Het Fransche communiqué van den
Sen meldt, dat ten N. van de Somme
de toestand niet noemenswaard ver
anderd is. Ten Z. van de Somme
echter hebben de Franschen hun
succes uitgebreid.
Het dorp Feuillères (ten N.O. van
Frise) #n het dorp Assevillers (ten
Z. van Feuillères) werden genomen.
Ten Zuiden van Assevillers werd
de tweede Duitsche stelling in de
nabijheid van Estrées veroverd.
In den namiddag werden Buscourt
(ten Oosten van Feuillères) en Flau-
court bezet. Hier heeft het gewonnen
terrein een diepte van 5 kilometers
bereikt. Versterkingen van den vijand
zijn gemeld in de streek vanBellay-
en-Santerre. Andere versterkingen,
ten Oosten van Flaucourt, zijn door
artillerie-vuur verstrooid.
Het getal niet-gewonde gevange
nen gaat de 8000 te boven. Totdus ver
zijn onder het vermeesterde materiaal
zeven batterijen, met inbegrip van
drie zware; de machine-geweren en
loopgraaf kanonneD, alsmede de bat-
n, die in holen waren vastge
legd, zijn nog niet geteld.
Het communiqué van den éden
zegt, dat de nacht, zoowel ten N.
als ten Z. van de Somme, kalm
voorbij ging. Behalve het in het
bericht van den Sden genoemde aantal
batterijen, werden er nog drie ver-
meesterd. Twee daarvan bestaan uit
zwaar geschut.
Omtrent den strijd bjj Verdun, die
nog steeds voortduurt, melden de
Fransche berichten, dat een aanval
der Duitschers op de Z. helling van
den Mort Homme mislukte.
Ten N.W. van het werk van Thi-
aumont werden den geheelen nacht
de gevechten met groote hardnekkig
heid voortgezet. Zes aanvallen der
Duitschers werden afgeslagen. De
vijand leed zeer zware verliezen en
slaagde er niet in ook maar een
klein voordeel te behalen.
Ten N.W. van de batterij van
Damloup werd een stuk loopgraaf
door de Franschen vermeesterd.
De Engel8cbe berichten maken
melding van een tegenaanval der
Duitschers, gericht tegen Montauban.
De Engelschen slaagden 6r evenwel
in het steunpunt te behouden en de
Duitschers terug te slaan. Intusschen
hebben de Duitschers reeds verster
kingen ontvangen. Hevige gevechten
werden geleverd bij La Boiselle. De
Duitschers veroverden een klein ge
deelte van de stellingen ten Z. van
het dorp.
Meer naar het Z. wonnen de En
gelschen eenig terrein.
In de berichten wordt ook nog
melding gemaakt van de gevangen
neming van een Duitsch bataljon te
Fricourt. Deze afdeeling was snel naar
voren gebracht om de geleden verlie
zen aan te vullen. De loopgraven
boden echter slechts onvoldoende
dekking tegen het Engelsche vuur.
Na een kort schijngevecht gaven de
Duitschers ten getale van 20 officieren
en 820 man zich over.
Het aantal door de Engelschen ge
maakte gevangenen is reeds meer dan
4500.
Het Duitsche legerbericht van den
4en meldt: Terwijl de vijand ten
Noorden van de Ancre zijn aanvallen
niet heeft herhaald, heeft hij sterke
strijdkrachten in het vuur gebracht
tusschen de Ancre en de Somme tegen
het front Thiepval-Boiselle boschje van
Mametz, alsmede ten Zuiden van de
Somme tegen de linie Barleux
Belloy en Santerre. De vijandelijke
aanvallen zijn overal afgeslagen. Om
het bezit van het dorp Hardecourt aux
Bois wordt verbitterd gevochten. De
Franschen, die daar binnen gedrongen
waren, zijn er weer uit geworpen.
Ten Noordoosten van Yperen, ten
Westen van la Bassée en in de streek
ten Zuidwesten van Lens werden
plaatselijke vijandelijke aanvallen en
ten Oosten van de Maas, krachtige
aanvallen tegen de hoogte „batterij
van Damloup" volkomen afgeslagen.
Het Duitsche bericht noemt verder
de Fransche mededeeling over de
herovering van het werk Thiaumont
en de batterij van Damloup, alsmede
de opgave van het ten Z. van de
Somme gemaakte aantal gevangenen,
onjuist.
Van het O o s t e 1 ij k front.
Een bericht uit het Oostenrijksche
oorlogsperskwartier geeft aan dat de
moeras en zandvlakte aan de Ser-
wetsj en de Sesjtsjara plotseling het
terrein van bloedige gevechten is
geworden. Reeds bij het begin van
het tegenwoordige offensief hebben
de Russen de stellingen, die gedeel
telijk in moerassen en zand gebouwd
zljD, door roffelvuur getracht aan het
wankelen te brengen. Toen is de
aanval totaal mislukt, ofschoon op
enkele punten de veldversterkingen,
die in het ongunstige terrein waren
aangelegd, door het Russische vuur
nagenoeg volkomen met den grond
gemaakt waren. Thans hebben
de Russen opnieuw de stellingen
aangevallen en andermaal een ver
schrikkelijke massa vuur afgegeven
tegen de loopgraven en aarden bol
werken. Wederom mislukte de eerste
aanval, doch de strijd duurt nog
voort.
Het offlciéele Duitsche legerbericht
van den 4en Juli meldt dat op het
front der legergroep von Hindenburg
de Russen na een hevige beschieting
aanvallen deden ten O. van Wisjnef
en aan beide zijden van Smorgon.
Zij werden met zware verliezen terug-
Ook het front van de legergroep
Prins Leopold van Beieren werd
krachtig aangevallen. Krachtige tegen
aanvallen wierpen hen terug, ofschoon
zij eerst eenig voordeel hadden be
haald. 1883 man en 13 officieren
werden gevangen genomen.
De aanval der legers onder von
Linaingen maakt goeden voortgang.
Met behulp van krachtige verster
kingen ondernomen aanvallen der
Russen werden afgeslagen.
Ten Z. O. van Flamacz (40 K.M.
ten N. van Kolomea) werden de Rus
sen door de legers van von Botbmer
over een front van ruim 20 K.M., 10
K.M. teruggeslagen.
Het Oostenrijksche communiqué
van den 4en maakt nog melding van
het voortduren der hevige gevechten
bij Kolomea.
Het Russische bericht van den Sen
deelt het volgende mede
In de streek van Smorgon en in
het vak ten Noorden van Krewo heb
ben wij gevangenen genomen en ma
chinegeweren buit gemaakt.
In de streek ten Noordoosten van
Baranowitsj heeft zich na een hevig
bombardement een gevecht ontwik
keld, waarin tot nu toe 59 officieren
en 1400 soldaten werden gevangen
genomen en vier kanonnen ver
meesterd werden.
In de streek van de beneden-Lipa
hebben onze troepen den tegenstand
van den vijand gebroken en hem op
nieuw in Westelijke richting terug
gedrongen. In den loop van den nacht
werden 11 officieren en 992 soldaten
gevangen genomen en 5 machine
geweren buit gemaakt.
Volgens de mededeeling van den
4en duren de gevechten aan Styr
en Stochod met verminderde hevig
heid voort. Alle vijandelijke aanvallen
werden afgeslagen.
Op den rechter oever van den
Dnjestr trachtten de Oostenrijkers
tot driemaal toe tot het offensief
over te gaan in de richting van het
dorp Issakof, doch zij werden terug
geslagen.
In de richting van Kolomea is de
vijand uit enkele stellingen geworpen
en vervolgd.
Het vlek Potak—Czarny werd ver
meesterd. 4 kanonnen werden buit
gemaakt en eenige honderden vijan-
In een gevecht, dat nog voortduurt,
ten Zuiden van Tsirine en ten Noord
oosten van Baranowitsji, zijn wij door
twee linies der vijandelijke verdedi
gingswerken heengebroken. Het totaal
der gevangenen en van de buit, Maan
dag in deze streek gemaakt, beloopt
72 officieren en 2700 man, 11 kanon
machinegeweren en bomwerp
tuigen.
Aan het meer Noordelijke front
fel geschutvuur op verschillende plaat
sen, dat een.uiterst hevig karakter
aanneemt.
Van bet ItaliaanschOos-
tenryksche front.
Van Oostenrijksche zijde wordt dd.
4 Juli medegedeeld: Ons front tus
schen de zee en Monte Sei Busi is
des avonds en gedürende den heelen
nacht zeer zwaar gebombardeerd en
het voorwerp geweest van onophou
delijke aanvallen. De hevigste inspan
ning van den vijand was ditmaal
gericht tegen den rug ten Oosten
van Monfalcone, welken onze troepen
tegen zeven aanvallen volledig in
bezit hielden.
Voorwaartsche bewegingen van de
Italianen tegen onze stellingen bij
Bagni, aan den Monte Cosich en teD
Oosten van Selz zijn eveneens afge
slagen.
Ten Noorden van het Suganadal
en ten Noorden van het Posinadal
hebben onze troepen verscheidene
sterke voorwaartsche bewegingen van
de Italianen teruggeslagen.
Maandag werden 177 Italianen
vangen genomen.
Hetltaliaansche communiqué meldt
daarentegen dat op de Kaut, na een
verwoed gevecht in den sector van
Monfalcone, opnieuw vijandelijke ver
schansingen werden genomen
gevangenen gemaakt werden.
Op de N. hellingen van den Pas-
subio werden aanvallen der Oosten
rijkers afgeslagen.
Tusschen Etsch en Brenta werden
verwoede geschutgevechten geleverd,
terwijl op verschillende punten plaat
selijke infanteriegevechten plaats had
den. In het Posina dal werd de be
zetting van den Monte Galgari vol
tooid. 132 man werden gevangen
genomen en een groote hoeveelheid
wapens en munitie buitgemaakt.
Aan de N.zijde van de Valle d'Assa
werd een vijandelijke aanval
slagen. In de Valle Campelle werd
de vijand teruggeworpen. Hij verloor
daarbij 106 man aan
Van het Russisch-Turksche
front.
Het Russische legerbericht van den
4den meldt het afslaan van Turksche
aanvallen op verschillende punten van
het front. In het gebied van den boven-
Tsjorok maakten de Russen zich over
een breed front van verscheidene
i Turksche stellingen meestei
veroverden zij kanonnen, machine
geweren en bom werptuigen. Zij na
men officieren en soldaten gevangen.
Alle Turksche tegenaanvallen werden
Aan het Kaukasische front maakt
het offensief der Russen in de rich
ting van Bagboert goede vorderingen.
2 kanonnen, 11 munitie-caissons, 2
mitrailleurs en 3 bommenwerpers
werden buitgemaakt.
Van Turksche zijde wordt gemeld,
dat de troepen bezig zijn de ten N.
van den Tsjoroch vermeesterde Rus
sische stellingen te versterken.
Verder wordt medegedeeld dat de
Russen in het Z.O. Haroenabad, dat
door de achterhoede bezet was, hebben
moeten ontruimen.
Een Zweedschs passagiersboot
vermist.
Volgens een bericht hetwelk „Na-
tionaltidende"uit Stockhol m ontvangt,
heeft men daar ter stede niets ver
nomen van den Zweedschen atoomer
„Stockholm", die den 20aten Juni j.1.
met acht honderd passagiers aan
boord koers zette naar New-York.j
Het schip is van een installatie van
draadlooze telegrafie voorzien.
Uit Oultsohland.
Wederom zijn in Duitschland alle
zeventieojarïgen opgeroepen. Alle
mannelijke 'personen, die voor het
einde van Juni den 17-jarigen leeftyd
bereikt, moeten zich binnen
drie dagen voor den landstorm aan
melden.
Uit Engeland.
Goorge von S., een Duitsche burger
in Engelsche krijgsgevangenschap op
Man trachtte in de cel, waarin hij
wegens poging tot ontvluchting uit
het gevangenkamp was opgesloten
zelfmoord te plegen. Hij bond het
eene eind van zijn bretel aan een
tralie en het andere om zijn nek en
sprong toen van de verhevenheid,
waarop hij stond. Door de zwaarte van
zijn lichaam brak de bretel, die „made
in Germany" was, voegt de Times
er in grimmigen spot bij. HÜ zal nu
ook wegens poging tot zelfmoord te
recht staan.
BINNENLAND.
Mail aangehouden.
Het stoomschip „Rijndam", 17 Juni
van New York naar Rotterdam ver
trokken, heeft de post te Falmouth
moeten lossen.
De vuurtoren te Urk.
Op den vuurtoren te Urk, welks
draailicht nu bijna een jaar geleden
door een stilstaand vervangen werd,
brandde Maandagavond voor het eerst
het nieuwe pharolinelicht, dat een
sterkte heeft van 40,000 kaarsen,
ruim twintigmaal zoo sterk als het
vroegere, dat in tegenovergestelde
richting draaide. Het is thans ken
baar aan één schittering om de 5
seconden. Het zal voor de scheep
vaart en de visscherij op de Zuiderzee
een heele aanwinst zijn.
Hot conflict bij da
Nad. Scheepsbouwmaatschappij
te Amsterdam.
Dinsdagmorgen hielden de werklie
denorganisaties die leiding hebben in
het conflict, eene vergadering, naar
aanleiding van het voorstel der direc
tie om te onderhandelen met de R. K.
en de Christelijke vereenigingen, be
nevens „Eendracht" en „Kracht door
Recht", met uitsluiting der federaties
van metaalbewerkers en meubel
makers1
De voorzitter van de landelijke
federatie van metaalbewerkers wees
erop, dat het doel der directie was
de combinatie der werklieden vereeni
gingen uiteen te rukken door den hier
boven genoemden eisch te stellen.
De voorzitter van de Scheepmakers-
vereeniging, secretaris van de com
binatie der werkliedenverenigingen,
merkte op, dat er een kleine wrijving
tusschen de besturen was ontstaan.
De Katholieke en Christelijke bonden
hebben zich reeds uit de combinatie
teruggetrokken, omdat de jongens
ondersteuning ontvingen, niettegen
staande hun optreden werd afgekeurd.
Door de gecombineerde besturen is
een motie aangenomen, waarin wordt
voorgesteld een commissie uit het
personeel te benoemen, om te onder
handelen.
De voorzitter der Scheepmakers-
vereeniging merkte hiertegenover op,
dat het voorstel der directie beter
ware, daar men hierdoor reeds de
helft had gewonnen.
Twee organisaties worden erkend,
die samen op de werf 450 leden tellen,
de federaties samen slechts 65.
Bij stemming werd het voorstel der
directie aangenomen met 285 tegen 118
stemmen en 12 blanco.
Oude kunsttanden.
Te Antwerpen worden door een
kapper oude kunsttanden opgekocht,
„hoe slechter hoe beter", zooals hy
annonceert. Maar hy wil niet zeggen
wat hij er mee doet, schrijft de Ant-
werpsche corr. van de „Nieuwe Ct.",
die 't merkwaardig vond en er op
uitging om naar het „beroepsgeheim"
van den man te visschen, doch er
niet achter kwam.
De red. van de „Nieuwe Ct." schrijft
onder zijn brief:
Het is toch niet zoo iets buiten-
iwoons als hy denkt, wat-onze
correspondent heeft waargenomen.
Ook hier in Den Haag kan men in
meer dan een winkel in de volks
buurten geld voor oude tanden krijgen,
vooral b(j kleine horlogemakers. Ook
hier echter wil niemand hunner zeg
gen wat ze er mee doen.
De heer v. Kollem, tandtechnicus
te Leeuwarden, wil het geheim wel
verklappen.
Het is, zegt hij, den opkoopers niet
te doen om de oude tanden als zoo
danig, doch om de twee platina stiftjes,
die in iedere goede, oude kunsttand
zitten. Nii is de platina in den laat
sten tijd een artikel, waarmede enorm
gespeculeerd wordt. Het werd, door
tegen elkaar biedende opkoopers, op
gedreven tot ver en ver over den
gewonen koers. Het ging zoo erg,
dat de soliede firma's geen platina
meer kochten, zelfs nu nog niet, daar,
bij een koers van ongeveer f 8.50 k
f4 per gram, hetgeen al ontzettend
hoog is, de opkoopers in het laatst
tot f6.76 per gram betaalden!
Dus is het uitsluitend bet platina,
i, in mindere mate, het goud, waar
van de haakjes gemaakt zijn, het
welk de oude kunsttanden waarde
verleent, en is meteen het raadsel
opgelost, waarom zelfs gebroken tan
den worden gekocht.
Aanbouw voor da verdediging van
Nederland8ch-lndië.
de Tweede Kamer is thans in-
i gediend een wetsontwerp tot ver-
ïooging van het hoofdstuk marine
der staatsbegrooting 1916 en tot wijzi
ging en verhooging van het le hoofd
stuk der begrooting van uitgaven van
Nederlandsch-Indie voor 1916.
De regeering betoogt de noodzake
lijkheid van verdere stappen zonder
uitstel tot versterking van de vloot
in Indie, zoodat bij de thans aange
boden ontwerpen geldon worden aan
gevraagd voor het op stapel zetten
van een derden snellen kruiser van
hetzelfde type als de vroeger toege
stane kruisers en van twee onderzee
booten en wel, een som van 1 mil-
lioen gulden voor den kruiser en 1
millioen voor de onderzeebooten, waar
van men als ten vorigenjare de helft
ten laste van de begrooting van Neder-
landschlndiö wordt gebracht, in af
wachting van nadere verrekening met
het te stichten vlootfonds.
Wanneer deze suppletoire aanvra
gen worden goedgekeurd, zal dan in
totaal voor nieuwen aanbouw voor de
vloot in Indie een bedrag van 8
millioen gulden ten laste van het
dienstjaar 1916 komen. Bij gereedheid
van dat materieel zal dan in Indiè
de beschikking worden verkregen over
8 kruisers en 10 onderzeebooten,
zoodat bij eiken kruiser een 3-tal
onderzeebooten kan worden ingedeeld,
terwijl het mogelijk zal zijn door het
naar Indiè zenden van de thans in
aanbouw zijnde groole torpedobooten,
aan eiken kruiser ook nog twee jagers
en twee zeegaande torpedobooten toe te
voegen. Hierdoor worden dan drie
tactische eenheden gevormd, die een
belangrijke aanwinst voor de vloot in
Indiè zullen vormen.
Deregeering vestigt verder nu reeds
de aandacht op de noodzakelijkheid
van den aanbouw van enkele depot
schepen voor den onderzeedienst.
Aangezien nog niet alle eischen,
waaraan deze schepen moeten vol
doen bekend zijn, waren nog geen
gelden hiervoor aangevraagd.
De aangevraagde kruiser zal gelijk
worden aan de beide eerste.
Bij de keuze van het type der
onderzeebooten zal voor zoover het
mogelijk blijkt betrouwbare gegevens
daaromtrent te verkrijgen, getracht
worden party te trekken van de onder
vinding die met deze vaartuigen
tijdens den tegenwoordigen oorlog is
verkregen. Het is waarschyniyk dat
de waterverplaatsing daardoor nog
wat grooter zal worden d£& die der
vorige booten, zoodat ook de kosten
eene evenredige vermeerdering zullen
ondergaan.
Door prijsstijging der materialen
zijn de bouwkosten der schepen sterk
verhoogd. De geraamde prys van de
kruisers steeg van 10 tot 12J millioen
die van de onderzeebooten KIV—VH
van f 1,750,000 tot ongeveer 2 mil
lioen.
Voor de nieuwero booten K VIHX
zal de prys op 8 millioen per stuk
worden geraamd. Gedeeltelijk is dit
ook een gevolg van
waterverplaatsing.
Grondwetsherziening.
Blijkens het voorloopig verslag
over het wetsontwerp tot het in
overweging nemen van een voorstel
van verandering in het Ilde, lilde,
IVde Hoofdstuk en in de Additioneele
Artikelen der Grondwet, konden vele
leden wat betreft urgentie en oppor
tuniteit der Grondwetsherziening, niet
goedkeuren, dat de Regeering is afge
weken van de door haar na het uit
breken van den oorlog aanvankelijk
aangenomen houding, door voorstel
len tot herziening der Grondwet aan
hangig te maken, welke strekken
om in de regeling van het kiesrecht
diep ingrypende wyzigingen te bren
gen. Urgent kan de invoering van
het algemeen kiesrecht voor mannen
en de opheffing van de grondwette-
ïyke belemmeringen ten aanzien van
het vrouwenkiesrecht, volgens deze
leden, niet genoemd worden en het
tegenwoordige oogenblik is voor eene
Grondwetsherziening, naar zij meen
den ongeschikt.
Zeer vele leden konden zich met
deze beschouwingen niet vereenigen.
Dat de bestaande Grondwetteiyke
regeling van het kiesrecht onhoudbaar
is, wordt door alle politieke partijen
erkend.
Verscheiden leden bekennen dat de
grondwetsherziening alleen het kies
recht betrof en dat in de voorstellen
niet een herziening van art. 192 was
Door vele andere leden werd be
toogd dat er geenerlei aanleiding is
voor verwondering of bezwaar van
de door de Regeering ten opzichte
van het onderwijsvraagstuk; aaiw
nomen houding. Wèl de herziening
van het kiesrecht, maar niet die van
art. 192 stond in haar programma.
Tegen de toelichting van het voor
stel tot invoering van algemeen
mannenkiesrecht werd door
leden bezwaar geopperd. Hun
indruk hierover samenvattend, ver
klaarden zy tot geen andere conclusie
te kunnen komen, dan dat het alge
meen kiesrecht den minister volkomen
koud laat, en hy zyn voorstel alleen
heeft gedaan omdat het naar zyn
meening overeenstemt met den volks
wil. Dit werd door verschillende leden
bestreden.
Tegenover deze beschouwingen
achtten vele andere leden in het al
gemeen de op de toelichting uitgeoe-
critiek in menig opzicht onge
grond en onbiliyk.
Dat de toelichting biyk zou geven
van gemis aan eigen overtuiging, werd
ontkend.
Sommige leden wenschen dat de
regeering aan het voorstel tot invoe
ring van het algemeen kiesrecht zou
toevoegen eene bepaling tot toelating
van de uitoefening van dat recht
door gemachtigden.
Tegenspraak vonden deze wenschen
in de afdeelingen waar zy ter sprake
kwamen niet.
De toelichting by het voorstel be
treffende Vrouwenkiesrecht
werd door vele leden nog minder
bevredigend geacht, dan die by het
voorstel voor algemeen mannenkies
recht.
Men merkte op, dat er tegenover
tien vrouwen, die het kiesrecht vra
gen, zeker duizend zyn, wie de quaes-
tie van hot kiesrecht onverschillig
laat of die tegen toekenning daarvan
gekant zyn.
Zy die er naar verlangen maken
veel geraas, doch hebben slechts een
kleine minderheid achter zich.
Men erkende dat er tal van vrou
wen waren die voor de uitoefening
van het kiesrecht do noodige geschikt
heid bezitten. Maar het vrouwenkies
recht wordt gevraagd ten einde tot
volkomen gelijkstelling van de vrouw
als zoodanig met den man te komen
en die geiykstelling achten deze leden
uit den booze.
Dat de vrouw het kiesrecht nood ig
heeft ter bescherming van hare spe
cifieke belangen werd ontkend.
De aandrang voor vrouwenkiesrecht
werd als een opgeschroefde beweging
beschouwd.
Andere leden merkten hiertegen
over op, dat bet alleen aankomt op
de vraag of aan de vrouwen het kies
recht behoort te worden toegekend.
Dat deelneming aan de verkiezingen
voor vrouwen een beletsel zou- zyn
om zich aan bare zorg voor het gezin
of aan anderen arbeid te wijden, kan
moeiiyk beweerd worden. Voorts
kwam men op tegen de wjjze, waarop
over de vrouwenbeweging gesproken
is. Dat al de belangen der vrouwen
ondanks de onthouding van kiesrecht
behoorlyk in de wetgeving worden
behartigd, kon men geenszins toe
geven. Het tegendeel blykt uit de
wettelijke regoling van de burger
rechtelijke positie der gehuwde vrouw
en uit de arbeidswetgeving.
Eenige leden hadden geen bezwaar
tegen het wegnemen der grondwette-
ïyke belemmeringen, doch wenBchten
voorshands niet verder te gaan.
Voorts werden nog verschillende
meeningen geuit over het toekennen
van beperkt kiesrecht, nopens uitslui
ting van kiesrecht enz. Ook verschil
den de gevoelens over het al of niet
opnemen der uitsluitingen In de
Grondwet.
Verscheidene leden wenschten den
minimum-leeftyd van het kiezerschap
in de Grondwot op 25 jaar bepaald
te zien. Andoren wenBchen dat dit
verandore in 21 jaar. Velen konden
zich ook met de bestaande bepaling
van 23 jaren vereenigen.
Zeer vele leden konden zich in begin
sel met de invoering van even
redig kiesrecht voor de verte
genwoordigende lichamen vereenigen.
Door enkele leden werden principieele
bezwaren tegen het stelsel geopperd.
Betoogd werd, dat de volksvertegen
woordiging niet moet zyn een beeld
van het volk. Het moet zyn een
orgaan van het volk, samengesteld
de grootere uit elementen, die de meeste geschikt
heid bezitten voor het vervullen van
hun taak. De methode werd overigens
ver van eenvoudig en niet bevatteiyk
genoemd, en niet geschikt geacht om
door een natie gehanteerd te worden.
Anderen waren echter juist van
tegengestelde meening. zy betoogden,
dat de volksvertegenwoordiging be
hoorde te zijn een beeld van hot
volk of van de maatschappij. De
strekking van het algemeen kiesrecht
is om elke 3tem waarde, en evenveel
waarde toe te kennen, als haar naar
evenredigheid toekomt.
Al zyn by elk stelsel van e.v. on
volkomenheden niet te vermyden, het
komt alleen hierop aan/ of de voor
gestelde regeling boven het meerder
heidsstelsel de voorkeur verdient.
Dezevraag behoort, naar uitvoerig,
met tal van argumenten werd be
toogd, in bevestigenden zin te worden
beantwoord.
Aangaande stemplicht ver
klaarden verschillende leden, dat dit
niet overeenkwam met de vrijheids
zin van ons volk. In de tweede
plaats toonen alleen zy, die vrywillig
aan de verkiezingen deel nemen, de
beteekenis van het kiesrecht te be
seffen.
Zeer velen achtten dadeiyk invoe
ring van stemplicht gewenscht.
Zy beriepen zich op de uitspraak
dat publiek recht gelijk staat met
publieken plicht.
Anderen verdedigden den stemplicht
vooral in verband met de invoeriug
van het evenredig kiesrecht. Som
mige leden wenschten meervoudig
stemrecht. Enkelen wenschten gezins
hoofden, anderen 40-jarige kiezers een
Btem meer te geven. Door verschil
lende leden werd dit echter niet
wenscheiyk geacht.
_aande de Eerste Kamer
betreurden sommige leden, dat van de
regeering geen voorstel tot afschaf
fing daarvan was uitgegaan. Zy zagen
echter in, dat dit onder de tegen
woordige omstandigheden niet wel
mogelijk was, doch h.i. kon tenminste
in de wyze van samenstelling der
Kamer verbetering worden gebracht,
byv. door invoering van directe ver
kiezing ook voor dit lichaam. Door
andere leden werd dit bestreden op
;rond van het feit dat dan de Eerste
lamer een kopie van de Tweede
Kamer zal worden. Ter handhaving
van de zelfstandigheid der Eerste
Kamer moet de bestaande afstand
tusschen kiezers en gekozenen be-
wrard biyven.
Het voorstel om de leden der
Provinciale Staten geiyktydig
te doen aftreden, vond bij eenige
leden bestryding. Vele anderen merk
ten hiertegenover op, dat geiyktydlg
aftreding by invoering van evenredig
kiesrecht gewenscht is. Er waren
verder eenige leden die dadeiyk invoe
ring van het evenredig kiesrecht voor
Provinciale Staten en voor de
Gemeenteraden niet wenschelyk ach
ten.
Verscheidene leden vreesden by
invoering van algemeen kiesrecht
voor de gemeenteraden voor een on-
[unstigen invloed op het gemeente-
>estuur. De invoering zou althans
gepaard moeten gaan met beporking
van de bevoegdheden van den ge
meenteraad.
Anderen waren van meening, dat
de invoering van algemeen kiesrecht
ten onzent geen bezwaar voor een
minder behoorlyk gemeenteiyk be
heer oplevert.
Sommige leden wenschten het aan
tal leden der Kamer uit te breiden,
waardoor naar men meende de gang
van zaken bespoedigd zou worden.
Voorts gaven eenige leden als hun
wensch te kennen,dat het lidmaatschap
van den Kamer onvereenigbaarmethet
ambt van minister zou worden ver
klaard.
Uit de Mali.
Indlë en de oorlog.
De „Sum. Post" ontleent aan het
,N. v. d, D. v. N.-L.", dat het s.s.
van den Bosch" der Kon. Pak. My.
in Straat Soenda, even na het vertrek
van Telok Betong, door een Engelsche
kruiser werd aangehouden. Zeven
Duitsche en Oostenrykers en een
Duitschers dame, die zich aan boord
bevonden, werden naar den kruiser
overgebracht. Omtrent het lot der
dame werd draadloos overleg gepleegd,
naar het gerucht wil met Singapore,
waarna last werd ontvangen om de
dame op vrye voeten te stellen.
Ook Japansche oorlogschepen
begonnen nu onze schepen aan te
houden en te onderzoeken. Zoo was
dit het geval met de „Schouten" ter
hoogte van het eiland Karimon.
Zelfs moet, naar de „Sum. Post"
meldt, een vaartuig onzer gouver-
nements-marine door een JapanBch
oorlogsschip in den nacht zyn lastig
gevallende Japansche officieren
zagen hunne vergissing echter in en
boden hun verontschuldigingen aan.
't Zou niet kwaad zyn, als de vaar
tuigen onzer gouvernementsmarine
ook des nachtB, door het voeren van
een of ander byzonder licht, als zoo
danig terstond herkenbaar waren. Het
moet niet kunnen voorkomen dat
die schepen zjj 't by vergissing -
door schepen eener andere marine-
op zee worden aangehouden, schreef
de „Sum.-Post".
TWEEDE KAMER.
In de zitting van Dinsdag 4 Juli
werd het wetsontwerp tot heffing
van een statistiek-recht aangenomen.
(Het recht zal worden geheven van
goederen die worden ingevoerd voor
binnenlandsch verbruik, en van Neder-
landscho goederen die worden uitge
voerd naar het buitenland. Het be
draagt 1 ct. per f10.-. Men raamt
de opbrengst op f 8.000.000 per jaar.
De betaling geschiedt door middel
van statistiek-zegels. Hierdoor zal
