HELDERSCHECOURANT
VOORHEEN GENAAMD 'T VLIEGEND BLAADJE
Nieuwsblad voor Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
No. 4865
DONDERDAG 3 AUGUSTUS 1916
44©JAARGANG
Abonnement per 3 mnd. 65 ct, franco p>r poet 80 et, Buitenland f 1.90
Zondagsblad 46 M#„ „0.85
Modeblad 75 100 <18
Voor het Buitenland bij vooruitbetaling - Losse nummers der Courant 2 ct.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag
UITGEVER: C. DE BOER Jr. - HELDER
Bureau: Koningstraat 29 - Interc. Telefoon 50
Advertentiën van I tot 4 regels (bij vooruitbei) 30 cent. Elke regel meer 7 ct.
Ingezonden mededeellngen van 1 tot 4 regels 75 cent. Elke regel meer 15 cent.
Advertentlën op bepaald aangewezen plaatsen worden 25°/o hoogar berekend.
Broote letters en cllché's naar plaatsruimte. - Bewijs-exemplaar 2h cent
pSgP* De abonnementsprijs
van do „Helderscha Courant" Is
thans per kwartaal In de stad
75 cent, trance per post tl.—.
Wij vermelden dit hier afzonderlijk,
aangezien het op het oogenblik nog
niet mogelijk is, dit in het hoofd van
het blad te veranderen.
0E WEEK.
1 Augustus.
Op de kentering van het tweede
naar het derde jaar van den wereld
brand heeft zich ook in het oude
Patria, het groote, hunkerende verlan
gen, naar den terugkeer van den
vrede op aarde krachtig doen gelden.
De sociaal democraten uit de landen
der onzljdigen kwamen in Den Haag
bijeen, en voor 't eerst na langen
tijd sprak weder mr. P. J. Troelstra
namens de Nederlandsche delegatie.
De Anti-Oorlogsraad vergaderde, en
daar was 't dr. van Leeuwen, net
zoo bekwame soc.-democratische
'Kamer-lid, die uiting gaf aan hetgeen
nu in zoovele harten leeft van ver
langen naar 't einde van het bloedbad.
En ook de mannen en vrouwen van
.Vrede door Recht", den Bond,
die gesticht werd toen de groote be
weging voor arbitrage nog jong was
en de vreeseljjke botsing nog in ver
verschiet lag, - zij hebben getuigd'.
Maar wie naleest wat. er op al deze
bijeenkomsten is gesproken, bespie
geld, hij zal helaas, niet den indruk
krijgen, dat men in ernst gelooft,
vertrouwt in een spoedig einde van
de ramp,,die 1 Augustus 1914 over
do menschheid is gekomen.
In de voorlaatste openbare zitting,
door ons Lagerhuis gehouden, heeft
minister Loudon weet men op
kranige wijze gesproken over de
houding, die het kleine Nederland aan
neemt tegenover de „onrechtmatige"
eischen van mr. John Buil. Van de
1018 Nederlandsche visschersschepen,
die hun bedrijf op de Noordzee uit
oefenen, worden er thans 85 in Engel
sche havens opgehouden. Dat is zeer
zeker een ernstige toestand; geiyk
jhr. Loudon zei: in flagranten strijd
met de in 1917 getroffen Haagsche
Verdragen.
Wil Engeland beletten, dat zijn
Duitsche vijand ons „zeebanket" zal
krijgen (aldus onze minister van
Buitenlandsche Zaken) welnu, het
kome op onze open markt en ver-
schaffe zich, tegen goed geld, wat 't
verkiest. Dat fiksche woord, tevens
een protest bevattend tegen Enge-
land's optreden, werd in ons
Parlement met kreten van warme
instemming ontvangen. Terwijl ik
dit schrijf, is men nog niet tot over
eenstemming gekomen. Maar er zijn
teeltenen, erop wijzend dat men
wellicht tot eene schikking zal ge
raken. In elk geval heeft onze
Regeering blijk gegeven, zich niet
door dreigement te laten overbluffen.
Eu waar de onzijdigheid, door ons
land van meet-af aan bewaard, van
hoogen en eerlijken ernst was, daar
hebben wij het góed-recht geheel aan
onze zijde. Door sommigen moge dit
in deze tijden niet geheel ten-onrechte
als een zwakke bescherming worden
beschouwdde zedelijke kracht, die
ardoor gewekt wordt, is op zeker
moment toch van meer waarde dan
men wel vermoedt
Op de kentering van het tweede
tot het derde „oorlogsjaar" is er
eindelijk rust gekomen op het Haag
sche Binnenhof. De Senaat is uiteen
gegaan, na eene Commissie van
Voorbereiding te hebben benoemd
voor de flnantiëele wetten. Niet
'/.Gnder reden stelde mr. Van Nierop
de vraag, of zy, die verantwoordelijk
•zijn voor den „wagen van „Staat",
wel het recht hebben thans vacantie
te nemen. Maar de belofte kwam,
dat ihen met' meer-dan-bekwamen
spoed zou werken. En trouwens, -
het Hoogerhuis zal beseffen, dat in
deu nood der Schatkist moqt worden
voorzien, zoodat minister Van Gijn
bij het opmaken der Begrootingen
wel rekening zal houden met de
zekerheid, dat het Hoogerhuis zijn
belasting ontwerpen zal goedkeuren.
Ten aanzien der wijziging van de
Successie wet (de heer 't Hooft liet
't reeds gevoelen) is wellicht eenige
twijfel gerechtvaardigd. En vaststaat,
dat mocht het Hoogerhuis inzien,
hoe verwerping den gang der zaken
al te zeer zou belemmeren - 't toch
voor meer dan één senator 'n uiter-
mate-bittere pil zal zijn om te slikken.
Maar in deze tijden hebben wij nu
eenmaal allen offert te brengen van
allerlei soort,— ook wat overtuiging
betreft omtrent ingrijpende kwestiön,
waar de nood nu eenmaal grootere
en kleinere wetten bracht
Ook ons Lagerhuis is op recès.
Na het 20 millioen-ontwerp en- de
Distributie-wet te hebben afgedaan in
een „tempo", sneller dan de mees
ten durfden hopen. Dank zij de Com
missie van Rapporteurs en haar
talentvollen voorzitter, onzen finan
cier mr. Patyn, is de bijdrage der
gemeenten vastgesteld op Vie in-
plaats van V», gelijk minister Post
huma oorspronkelijk had voorgesteld.
Het Lagerhuis, - dat minister Pleyte
bij zijn eerste weder-verschijnen in
de openbare zitting zulk een gevoelig
échec toebracht, was voor den minis
ter van L., N. en H. tamelijk ge
nadig. Slechts de heer Duys, met
zijn aandringen op parlementaire
enquête in verband met de geruchten,
dat de Staat „voor mlllioenen" zou
bestolen zyn, speciaal bij de graan-
politiek, wekte een soort van inci
dentje, op Vrijdag 28 Juli j.1., maar
werd door den leider zijner politieke
fractie, den heer Schaper, rondweg
verloochend. Ik heb naast mij liggen
de officiêele „Handelingen" der zitting
van dien 28en Juli. En lees daarin,
hoe de heer Duys o.a. zei„De ver
klaring van Schaper is absolute onzin
ik ben niet de advocaat van Polak,
maar het gaat om de vraag, of de
beschuldigingen van hem juist zijn
of niet."
Waarop Exe. Postbuma nog kwam
verklaren„Ik ben niet bang voor
degenen, die in het graaubureau zit
ten en elke contröle die ik noodig
acht, zal geschieden"
De heeren van het Parlement waren,
dien 28en Juli, niet in de stemming
om het „incident" te rekken. Maar
men kan er zeker van zijn, dat
zooals juffrouw Van Naslaan,-uit
Hildebrand's „Camera" zou zeggen
dit parlementaire muisje zal blijken
een staartje te hebbenEn mis
schien een iets-langer dan sommigen
vermoeden
Op dezelfde plek, ten zuiden van
het lichtschip „Noordhinder", waar
zoo kort geleden de „Maas" werd
vernield, is thans de „Koningin Wil-
helmina", van de Mij. „Zeeland",
op een mijn geatooten. De 46 passa
giers werden gered, maar een water
man en twee stokers zijn bij de
scheepsramp omgekomen. En de
gewone mail ging verloren. Wij raken
allengs gewend aan dergelijke jobs
tijdingen, waarvan er nog vele
valt te duchten zullen volgen voor
dat aan het wereld-bloedbad een eind
is gekomen.
Niemand vermag eene voorspelling
wagèn ten aanzien van de be
proevingen, welke wij nog te ver
duren zullen hebben, ook al hebben
wij het groote geluk, dat het vader
landsche erf niet door het vuur wordt
aangetast. De tijdingen omtrent het
tekort aan bloem, waardoor de leve
ring van wittebrood weer zou moeten
stopgezet, ze komen thans uit ver
schillende streken des lands. De heer
Teenstra, het vrljz.-democratische
Parlementslid voor Zuidhorn, heeft
Vrijdag j.1. in de Kamer gezegd, dat
toestand aan het departement van
Landbouw, Nijverheid en Handel hem
„met bezorgdheid vervult". Bezorgd
heid voegde hij er aan'toe „voor
den landbouw, voor de productie,
voor de distributie". De heer Posthuma
verklaarde daarop „niet te zullen
toelaten, dat in de organisatie van
zijn departement zou worden ge
roerd".
't Is kordaat uitgedrukt.
En mr. Marchant, de leider dér
vryz.-democraten, erkende volkomen,
dat Z.Ex. „de man is, voor de orga
niBatie van het Departement verant
woordelijk". Maar voegde de heer
Marchant er dadelijk aan toe „om
dat de minister verantwoordelijk is
voor de richtige vervulling van den
dienst aan zijn Departement, déArom
heeft hij daarvan verantwoording te
doen tegenover de Staten Generaal.
Dit is de grondwettelijke verantwoor
delijkheid van den minister".
leder zal 't den heer Marchant
toegeven. En ik voeg er nog bij
't was lkng niet de echte, jolige recès-
stemming, die ons "Parlement dien
28sten Juli 1916 beheerschte.
Mb. Antonio.
DE OORLOG.
Da Iegerbarichten van
31 Juli en 1 Aug.
Van het W e a t e 1 ij k front.
De toestand is vrijwel onveranderd.
Naar het Fransche bericht van den
3l8ten meldt, zetten de Duitachers
hunne tegenaanvallen tegen het bosch
van Hem en de hoeve Monacu voort,
zonder evenwel eenig succes te be
halen.
In de streek van Verdun en vooral
ten O. van de MaaB onderhielden de
Duitschers een hevige beschieting.
Volgens het communiqué van den
lsten dezer nam deze later, vooral in
de streek van het Thiaumont-werk
en bjj het Furmin-bosch, in hevigheid
toe.
Ook de Engelsche berichten maken
geen melding van bijzondere gebeur
tenissen. Ten W. van Bazentin le
Petit werd een aanval der Duitachers
afgeslagen.
Het Fransche blad „Liberté" deelt
mede, dat de bondgenooten op SI Juli
het offensief hervatten, na een vooraf
gaande beschieting, die 86 uur duurde.
Het front, waarop zij aanvielen, was
ongeveer 6 mijl lang en strekte zich
uit van het bosch van Delville tot
aan de rivier, niet ver van het dorp
Clery. De eerste resultaten zijn zeer
bevredigend geweest. De spoorweg
yan Combles naar Péronne, die door
de Duitschers gebruikt is als steun
punt voor hun voornaamste linie, werd
op verscheidene punten gebroken. De
strijd was -wanhopig, ofadat de loop
graven achter de eerste linie plat ge
bombardeerd waren. Onze soldaten
stonden tegenover een aanzienlijke
troepenmacht, die eiken duim grondB
woedend betwisten.
De Engelschen zijn ook vooruitge
komen ten oosten van het bosch van
Delville, de hoeve van Waterlot en
het Troonbosch, waar ook verwoed
gevochten is. De positie van de Duit
schers is vooral te GuiUemont zeer
kritiek.
In het Duitsche legerbericht van
1 Aug. wordt gemeld dat ten N. van
de Somme kleine, doch verbitterde
gevechten geleverd werden ten W.
van het Foureaux bosch. Engelsche
afdeelingen die in de Duitsche stel
lingen wisten door te dringen wer
den door tegenaanvallen weder ver
dreven.
In de streek van Maurepas en bij
de hoevé Monacu werden devljande
Hjke aanvallen, die met groote kracht
werden ondernomen, alle afgeslagen.
Ten Z. van de Somme en rechts
van de-Maas levendige artillerie-ge
vechten.
In de buurt van Flirey werd een
Fransche stelling van 200 M. lengte
door een mljnontplofflng vernield,
In een Duitsche beschouwing over
het offensief van de Somme wordt
gezegd, dat weliswaar door de gealli
eerden op een frontbreedte van onge
veer 28 K.M. een indeuking van het
Duitsche froDt ter diepte van gemid
deld 4 K.M. bereikt ia, maar dat de
Duitsche linie op geen enkel punt
geschokt is.
De verliezen der Franschen en
Engelschen worden in dit bericht op
850.000 man geschat.
Van het Oosteiyk front.
Van Duitsche zijde wordt d.d. 1
Aug. gemeld dat aanvallen van een
Russische compagnie aan het Oginski-
kanaal afgeslagen werden, en de
vijandelijke afdeeling totaal vernietigd
werd. Ten W. van Logisjin werden
70 man gevangen genomen.
Ten N. van het Nobel-meer, en aan
het Stochod-front werden alle Russi
sche aanvallen afgeslagen.
Ten N.O. van den spoorweg Ko-
wel—Rowno werden de Russen door
tegenaanval teruggeslagen. Tus-
schen Witoniez en Kisielin liepen
Russen zes maal storm. Evenveel
len werden zij teruggeworpen. Al
leen bij Witoniez wordt om het bezet
der loopgraven nog hardnekkig ge
vochten. 5 officieren en 200 man
werden hier gevangen genomen.
In de maand Juli werden door de
troepen onder von Linsingen 70 offi
cieren en 10.998 man gevangen ge
nomen, en 53 machinegeweren buit
gemaakt. Ten Z.W. van Boekanof
werd een aanval der Russen afge
slagen.
Volgens het Oostenrliksche bericht
zyn de aanvallen der Russen ten
N.W. van Kolomea mislukt.
Eveneens werd een vijandelijke
aanval by Welesniow gestuit.
Het Russische legerbericht van 1
Augustus meldt, dat de Duitsche en
Oostenryksche troepen in de bocht
van den Stochod, by de dorpen Selitz,
Welitzk en Kochary teruggedreven
werden. In de richting van Kowel
werden alle tegenaanvallen van den
vijand afgeslagen.
Bij de offensieve beweging ten Z.O.
van Monasterzyska ziju de Russen
zwemmende de rivier Koropiec over
getrokken en hebben zy zich op den
W. oever genesteld. Meer dan 1000
Oostenrijkers werden gevangen ge
nomen.
Uit het Russische oorlogsperskwar-
tier wordt nog gemeld dat de beweging
in de richting van Kowel zich krachtig
ontwikkelt.
De Duitschers houden hardnekkig
stand, maar er is reden om aan te
nemen dat men met een achterhoede
gevecht te doen heeft, daar de waar
nemers in ballons melden dat de weg
naar Kowel zwart ziet van de terug
trekkende soldaten. Het land is hier
zoo vlak als een pannekoek en de
Stochod st roomt langzaam en spreidt
zich uit door bedden van waterlelies.
De moeilijkheden voor den opmarsch
zyn haast ongelooflijk. Desniettemin
zijn de Russen op de doorwaadbare
plaatsen over de rivier gegaan, waar
netten van prikkeldraad onder water
lagen.
Van het Italiaansch—Oosten
ryksche front.
Naar van Italiaansche zijde bericht
wordt, hebben de Oostenrykers een
aanval gedaan op de Italiaansche stel
lingen op den Monte Cimone, doch
konden zij niet het minste voordeel
behalen. Eveneens mislukte een aan
val tegen de stellingen ten Z. W. van
Castelletto, op het plateau Sette
Communi.
Het dorp Paneveggio, dat door de
Italianen werd bezet is krachtig
versterkt. Een vijandelijke aanval,
in het Tofana-gebied werd afgeslagen.
Verder geen belangryke gebeurte
nissen.
Op het Russisch—Turksche
front worden de Turken hi de richting
van Mossoel door de Russen achter
volgd. Naar het Turksche bericht
meldt, is de toestand onveranderd.
Lucht-aanvallen op Engaland.
Volgens een Engelsch bericht heb
ben in den avond van 81 Juli 6 of 7
Zeppelins een aanval gedaan op de
Engelsche Oostkust.
Eenigen tyd kruisten zy boven
Lincolnshire, Norfolk, Suffolk, Cam-
bridge, Essex, Kent en Hungtington.
In het wilde weg werden een 60 tal
bommen geworpen. Een der lucht
schepen zag men vallen, in den mist,
nadat het met afweergeschut was
beschoten. Er werd zoo goed als geea
schade aangericht.
Aangezien in het Duitsche bericht
wordt gomeld, dat „Londen en de
Oostelijke Engelsche graafschappen"
werden aangevallen, wordt er den
nadruk op gelegd, dat er te Londen
niets van een dergelyken aanval is
gemerkt, zoodat men moet aannemen,
dat de Duitschers niet wisten waar
zij zich eigeniyk bevonden.
Volgens het Duitsche bericht had
de aanval zichtbaar goeden uitslag.
Naar een bericht uit Christiania
aan de „Voss. Ztg." meldt, vertelde
de bemanning van een aldaar aange
komen stoomschip, dat te Huil lag,
toen deze stad in den nacht van
Juli door een Zeppelin werd aange
vallen, dat er vele personen gedood
en gewond werden. Eenige fabrieken
werden vernield.
Pruisischs verliezen.
De Pruisische verlieslysten no's 580
t/m. 589 vermelden de namen van
42,405 gesneuvelden, gewonden en
vermisten. Totaal der Pruisische ver-
lieslljsten t/m. no. 589 2,843,926.
Een legerorder van Beneraal Joffre.
Het bullitin de 1'Armée maakt de
volgende legerorder van den Fran
schen opperbevelhebber openbaar:
Soldaten der RupubliekU w derde
oorlogsjaar gaat in. Twee jaar ach
tereen hebt gy onverflauwd den on-
verzoeniyken strijd volgehouden. Gy
hebt alle plannen onzer vyanden doen
mislukken. Gy hebt hen overwonnen
aan de Marne, hen aan Ysor tot staan
gebracht, hen verslagen in Artoia en
Champagne, terwyi zij vergeefs in
de vlakte van Rusland de overwin
ning zochten. Voorts heeft uw zege
vierende weerstand in een slag van
vijf maanden, den Duitsche opzet voor
Verdun gebroken.
Dank zy uw hardnekkige dapper
heid, hebben de legers onzer bond
genooten wapenen kunnen smeden,
waarvan onze vyanden thans de
kracht op alle fronten gevoelen.
Het oogenblik naakt waarop de
Duitsche militaire macht zal bezwij
ken onder onzen gemeenschappelijken
druk.
Soldaten van Frankrijk! Gij kunt
fier zyn op het werk, dat gij reeds
hebt volbracht. Gij zjjt besloten, het
te voltooien tot den einde toe. De
overwinning is zeker.
(w. g.) Joffre.
Da houding van Roemeniü.
Aan de „Wiener Allg. Zeitung"
wordt uit Boekarest geseind, dat
aldaar officieel is afgekondigd, dat de
Roemeensche grens aan de zyde van
Bulgarije voor onbepaalden tyd is
gesloten. De grensplaats Siskow,
tevens overgangaplaats van Bulgarye
Roemenië, was op 30 Juli ge
sloten.
Onlusten ta Hankow.
Londen, 1 Aug. De „Morning Post"
verneemt uit Sjanghai, dat er Zondag
te Hankow ernstige onlusten plaats
hadden. Een groot deel van de nieuwe
Chineesche wijk en van de aan
grenzende Duitsche concessie is ver
brand. De schade bedroeg millioenen
De toestand In Dulttchland.
In de „N. Rott. Ct." treffen wy de
volgende mededeelingen aan, die
zoo zegt het blad afkomstig zijn
van een onderdaan van een onzydigen
staat, geen Nederlander echter, die
In de gelegenheid is geweest in dezen
oorlogstijd in Duitschland veel rond
te kyken en die beschreven wordt
„als fijn opmerker en zeer bezadigd
man", „eerder Produitscb, uit mede-
ïyden", maar „wiens nuchter verstand
de zaken met groote bezadigdheid
beschouwt".
Het volgende is een samenvatting
van zyn indrukken en ervaringen,
die hy in Duitschland heeft opgedaan
„De oorlogsmoeheid, de z.g. Kriegs-
UDlust, drukt als een niet meer af te
wentelen last op hét geheele volk.
Deze moeheid heeft in de laatste
maanden, zelfs weken, zulke propor-
tiés aangenomen, dat men tegen deze
loomheid en afmatting niet meer op
kan. Van vrywillig dienstnemen is
sedert het laatste halve jaar al geen
sprake, dat bestaat niet meer, en
degenen, die naar het front moeten,
trachten er zich op alle manieren
aan te onttrekken. De weerzin is tot
een verstikkenden last gegroeid, die
alles overwoekert, door geen „Sieg"
meer te keeren.
De psychische toestand wordt nog
verergerd door de groote verbittering
die er onder het volk begint te heer-
schen. Algemeen is de overtuiging
gevestigd, dat de regeering het gun
stige oogenblik tot het sluiten van
een voordeeligen vrede, in 't voorjaar
van 1915, heeft laten voorbygaan.
Steeds sterker gedreven door heb
zucht,{door overwinningsroes, zou het
juiste oogenblik verloren zyn gegaan,
zonder hoop, het weer terug te kunnen
winnen. Deze meening is zoo alge
meen verspreid, dat de steeds groei
ende verbittering tegen de regeering
reeds uit dien hoofde verklaarbaar is.
Bovendien echter worden de lagere
volksklassen hoe langer hoe radicaler
in haar optreden. By hen uit zich de
verbittering tegen al wat boven hen
staathet volk in de groote steden,
vooral Beriyn, is in groote gisting.
De regeering gaat hiertegen in met
een algeheele minachting van feite-
lijke toestanden en rechten.
De eene wild-reactionnaire maat
regel volgde er op den anderen.
Relletjes komen elk oogenblik voor,
waarby er bloedig op ingeslagen
wordt. Vooral na de veroordeeling van
Liebknecht waren zy aan de orde van
den dag. Het volk was razend over
die veroordeeling. Als protest hier
tegen heeft o.a. de geheele arbeiders
groep, in dienst van de Elektricitdts-
A(ktien) Gfesellschaft), een dag ge
staakt. Den volgenden morgen zijn
2000 leden opgelicht en naar het
front gestuurd. Dit sturen naar het
front is een maatregel welke op allen
toegepast wordt die de regeering on
welgevallig zynhet heeft als voor
behoed- en strafmaatregel ontzaglijke
proporties aangenomen. Op deze wijze
werd indertijd de bekende dr. Hans
Wehberg, hoewel beziende op blind
heid af, onschadeiyk gemaakt, en
sedert zyn hem in onafzienbare rijen
die- duizenden eri nogmaals duizenden
gevolgd, welke „weg" moesten, en,
dank zij de met zorgvuldigheid ge
kozen plaats aan 't front, ook hun land
niet meer zullen terugzien. Die
regeeringsdaad na die ééa-daagsche
staking heeft echter een zoo groote
verbittering gewekt, dat zij nog steeds
niet bedaard is. De burgerklasse, de
kleine én gegoede middenstand, uit
zich op andere wyze. Zij werpt zich
op Bethmann-Hollweg persoonlyk.
Een heftige campagne is, zooals
Neder landsche dagbladen reeds gemeld
hebben, sedert maanden aan den gang
tegen den Rijkskanselier, en wordt
gevoed door een stroom van z.g. ge
heime geschriften, die, over allerlei
onderwerpen handelen eninreusach
tig aantal circuleeren.
Daar elke vergadering, elke open
bare uiting in druk een onmogelyk-
heid is, gaat alles geschreven of getypt
van hand tot hand. De post is op 't
punt van 't briefgeheim al lang niet
meer vertrouwen. Er broeit op deze
wijze van alles, zonder dat men eenig
overzicht kan verkrygen, wat voor
omvang de een of andere beweging
feitelijk heeft. Pacifistische litteratuur
schijnt daarbij een zeldzaamheid,
meestentijds gaat bet om binnenland-
sche politiek, over de annexatie-plan
nen en tegen de regeering. Eén feit
staat onomstootelijk vastde minder
heid der socialistische leden van den
Ryksdag heeft ten minste negen-tiende
van alle „party"-leden achter zich,
bovendien echter is de ontwikkeling
van de andere politieke partijen zoo
danig, dat de Rijksdag, door ver
schuiving binnen de partljgroepen,
reeds moet worden beschouwd, als in
over-groote meerderheid links ge
worden te zyn. Dit staat zoozeer vast,
dat geen verkiezings-manoeuvre, wel
ke deze verschuiving in concreto moet
voltooien, meer in staat zal zyn er
verandering in te brengen. Zelfs kan
men aannemen, dat alles wat binnen
de conservatieve partijen vrij gematigd
liberaal dacht (naar Nederlandsche
opvatting liberaal, want de Duitsche-
„liberalen" zyn eigenlijk, naar Neder
landsche opvatting, conservatief) nu
de linkerzyde is overgegaan,
sze drie factorende oorlogsmoe
heid, de verbittering van het volk,
de steeds scherper wordende aanvallen,
het algemeen wederkeerige wantrou
wen en vooral de haat, die er als 't
ware in de lucht hangt, brengen eene
stemming teweeg, welke bijna onhoud
baar is. De lucht is dermate geladen
met electriciteit, dat ieder eenigszins
ontvankeiyk mensch er een voort
durende beklemming van ondervindt.
Daaruit moet men echter niet afleiden,
dat er ooit zooiets als een revolutie,
in bloedigen vorm, uit zou voort
komen. Wel bestaat or een groeiende
angst voor het. aaubreken van het
na-den-vrede"-tydperkDe gisting is
zoo groot," de haat en de aanvallen
zijn zoo bitter, zoo diep invretend in
het geheele party en klasseleven, de
regeering, en achter haar, de regee-
rende „klassen" gaan er zoo mee-
doogenloos en nietsontziend tegen té
keer, dat de afrekening er een zal
wezen, waartegen men reeds nu
maandenlang opziet als tegen een oor
deel, veel erger dan de eindstryd van
den oorlog brengen kan. Vooral het
censuskiesrecht in Pruisen, waar zich,
zooals elders, de meest ongunstige
elementen verrijkt hebben, baart nu
verhoogde zorgagrariéers, industri-
eelen en al die nieuwe parvenu's
tezamenhoe dit bloc te breken
Men gelooft nog vast aan terrein
winst, in het Oosten wel te verstaan.
Reeds vrfj algemeen wordt ingezien,
dat men Belgis niet zal kunnen hou
den. Dejaren-en-jaren-langecampagne
voor het veroveren van den uitweg
naar de Noordzee, waar men over't
algemeen meer Nederland met den
Rijn mee bedoeld heeft dan België,
had in Aug. 1914 slechts de uiteriyke
inbezitneming noodig, om daarmede
haar volkomen voltooiing te besluiten
de geesten Waren er voor geprepa
reerd.
Deze zelfde geestestoestand brengt
nu echter teweeg, dat de prysgave
van België, die men langzamerhand
niet af te wenden acht, zy het ook
eerst in de toekomst, beschouwd
wordt als roof aan Duitsch eigendom
gepleegd, een meening, die misschien
generaties noodig zal hebben om uit
te siyten, dermate is zij erin gestampt.
Men behoeft zich geen illusie te
maken over het tegendeel, ondanks
hst bestaan van een niet-annexatie-
party.
Het vraagstuk der compensatie
Polen, wordt nu druk besproken en
bestudeerd.
Men is zoo oorlogsmoede, dat de
stryd betrekkeiyk heel weinig meer
interesseert, men praat er niet meer
over. Het eenige thema in alle gej
sprekken is nu al maanden lang: de
voeding. Het is buiten twyfel, dat
er in Duitschland hongersnood
heerscht De systematische onder
voeding is zóó groot, dat zelfs het
beste kaartensysteem daar niet* aan
I kan veranderen. Hut weinige wordt
nu geiykeiyk verdeeld, maar dat is
en blijft te weinig. Daarbij wortd het
huiselijk leven op een reddelooze
wyze ontwricht. Moeders, dochter
tjes, dienstboden, allen moeten zy
uren lang voor de winkels wachten,
haar huishouden verwaarloozen. Hare
gezondheid ïydt er zeer onder en de
verwildering der kinderen is tot een
heilloos kwaad geworden. Er waren
streken, die het goed hadden, maar
nu wordt het eigeniyk overal slecht,
dank zij het Rtjkskaartensysteem.
De overwinning die Pruisen met
dit rykssysteem behaald heeft, heeft
de reeds bestaande verbittering van
de Beieren tegen Pruisen nog ver
groot. Hun inziens heeft Pruisen
indertyd geón behooriyke voorzorgen
genomen, heeft het de agrariërs niet
aangedurfd, heeft het de eigen be
volking daaraan opgeofferd, en nu
moeten de andere staten, die met
hunne levensmiddelen-voorziening
veel economischer te werk waren
gegaan, in het tekort voorzien. Het
is daarby een groote, steeds heftiger
wordende grief, dat de Beiersche
regimenten overal heen gestuurd
worden, waar met zekerheid de
grootste verliezen verwacht moesten
worden. Dit geheele thema trouwens
zal zeker na den oorlog geducht onder
handen genomen worden. Er is, vol
gens Duitsche meening, door het
legerbestuur met groot overleg ge
bruik gemaakt van alle legerdeelen
waar „ongewenschte" elementen in
waren, tot het verrichten van het
doodelijkste werk. Men meent dat de
Polen, de katholieke regimenten, de
Elzassers en de regimenten waarde
meeste sociaaldemocraten in voor
kwamen met overleg opgeofferd wer
den. Nu, is onder de Beieren de ver
bittering, over het h.i. met voorbe
dachten rade opofferen van juist het
Beiersche leger, 't Welk schrikbarende
irliezen geleden heeft, zeer groot.
Men ziet er een gewilde verzwak
king van Beieren zelf In, juist omdat
in deze oorlog aan den dag kwam,
dat Beieren feitelijk een veel grootere
politieke en economische macht in
den Duitschen Bond beteekende, dat
het zichzelf bewust was.
Dit 'bewustzyu van macht is in-
tusschen groeiende, en hoewel er,
staatkundig gesproken, geen enkele
grond bestaat voor gedachten van
afscheiding, is de psychische kloof er
zooveel te grooter door geworden.
Men voelt zich door Pruisen in de val
gelokt, niet wat den oorlog zelf be
treft, maar wel wat het verpruisen
van Beieren aangaat. De geheele Prui
sische geestesdispositie is er onge
merkt binnengeslopendaartegen dan
zot men zich nu welbewust schrap.
Zy is strydig met den Zuld-Duitschen
volksgeest. Zij moet er, het koste wat
het wil, weer uit. Men heeft ineens
ontdekt, dat men meer verpruiBt was,
dan men zelf voor mogeiyk hield
en nu verzet men zich met bit
terheid tegen een geestestoestand,
dien men geheel verkeerd vindt.
Dezen psychischen ontwikkelingsgang
vindt men ook nog elders. Zy ver
giftigd de atmospheer in Duitschland
op de pyniykste wyze. Daarbij komt
aan de critiek, aan het wantrouwen
en de oproerigheid geen einde. Men
critiseert, critiseert tot ziekworden
toe. H e t groote succes der Duitschers
Turkije wordt hun boyendien nog
vergald. Buiten de grenzen wordt het
weinig bekend, hoe grenzeloos den
Duitacher deze aanwinst verzuurd
wordt.
Men stelt alle mogeiyke pogingen
in het werk, om dit rijk aan de Duit
sche handelsbelangen ondergeschikt
te maken. De wyze echter, waarop
de kooplieden, de officieren, tot vry-
wel de hoogste rangen toe, er met
minachting en grofheid bejegend wor
den schijnt haar wederga u iet te vinden.
Kooplieden die er eenmaal geweest
zyn willen er niet meer heen.
Voegt men by dit alles nog het feit,
dat de soldaten, die met verlof van
het front komen, niet te stillen zijn
over al datgene wat daar gebeurt:
slecht eten, slechte verzorging, te
zware dienst, en een ongelooflijk bru
tale, ruwe toon en behandeling van
de zyde der superieuren, de beruchte
„Unterofflzierston", iot een graad op
gevoerd, waar men zich geen voor
stelling van kan maken, dan begrijpt
men, dat de verbittering een stem
ming is, welke niet meer wykt, welke
van een navrante scherpte wordt, die
door alles, men zou zeggen, zelfs door
de levenlooze diDgen heendringt.
Toch hoort men niet zoozeer van
vredeswenschen in het concrete.
MeD bereidt zich voor op de winter-
campagne, maar met onderling wan
trouwen. Dat zich ter bestrijding van
dit alles een nieuwe bond gevormd
heeft, teneinde de eenheid nog eenigs
zins te redden, is in deze tyden niet
anders te verwachten. De kloof ia
echter naar alle zyd'en heen reeds te
diep.
BINNENLANO.
De ramp van da
„Koningin Wilhelmini".
De stoker De Vri9s, die by de rauip
der „Kouingin Wilhelraina" ernstige
brandwonden bekwam, is overleden.
Ook de derde machinist, Hollebrands,
is orerleden.
De toestand van den timmerman
Baan, den stoker Labbeur en den
steward Dierondonck is ernstig. zy
allen hebben ernstige brandwonden
aan gelaat, handen en voeten. De
stoker Lippens is licht gewond aan
den voet.
N.V. Stoombootdienst
van Gebr. Zur Mühlen.
GOEDKOOP REIZEN.
DAGELIJ KS:
van NIEUWEDIEP
morg. 7 uur, 'a avonds 11 uur,
van AMSTERDAM
's morg. 9.15 uur, 's mldd. 3.30 uur.
Da maatschappij „Zaaland".
De Etoomvaartmaatschappij „Zee
land" heeft tot nader order den dienst
gestaakt.
Een luchtschip bovan ons land.
Dinsdagnacht tegen half drie kwam
uit het Westen met groot geraas een
luchtschip over Roosendaal (N.-Br.j.
Zonder dat het in de nachtelyke
nevelen gezien kon worden, verdween
het in Oostelijke richting.
Ean onderdeel van aan
Duitsche vliegmachine gevonden.
Op het zeestrand achter de Zuidpier
te IJmuiden is een vleugel van een
vliegmachine gevonden met het num
mer Oostende 82, welke volgens het
verder in het Duitsch gestelde op
schrift schynt afkomstig te zyn van
een tot het vliegerstation te Oostende
behoord hebbende machine.
De vondst ia by de marine autori
teiten te IJmuiden afgeleverd en later
naar het marine-etablissement te
Amsterdam doorgezonden.
De groentevoorziening.
Ten einde paal en perk te stellen
aan de belemmering by de voorziening
van versche groenten voor de binnen-
landsche behoefte, ondervonden door
de omstandigheid, dat groote voor
raden van voor de binnenlandsche
consumptie geveilde groenten door
conservenfabrieken, inmakeryen, zou-
teryen, drogeryen enz. worden opge
kocht, wordt vanwege het ministerie
van Landbouw, Ny verheid en Handel
ter algemeene kennis gebracht, dat
op uitvoer van deze partyen niet
gerekend hoeft te worden.
Exodus van Dultsohs sn Belgische
kinderen.
Naar uit Alkmaar wordt gemeld,
men in den lande bezig een comité
te vormen, waaraan ook eenige hoog
geplaatste Belgische regéeriDgsper-
sonen deelnemen, met het doel in ons
land plaats te zoeken voor een 300,000
Belgische en Duitsche kinderen, die
door den heerschenden voedselnood
in Duitschland ten gevolge van do
blokkade zeer hebben te ïyden. Een
groot aantal vereenigingen hebben
hare gebouwen daarvoor reeds toe
gezegd. De voorbereidende maatrege
len zyn reeds getroffen. Vooral in de
badplaatsen stélt meu zich voof, na
het seizoen duizenden kinderen onder
te brengen.
Oorlogswee.
Een dezer dagen ontmoette de politie
te Hilversum des avonds laat in de
Kerkstraat een meisje, als dienstbode
gekleed, dat zich zeer zonderling
aanstelde. Men nam haar mede en
waarschuwde den politie dokter, die
constateerde, dat het meisje niet goed
by het hoofd was. Het bleek een
Duitsch meisje te zyn, dat met haar
mevrouw in een pension te Hilversum
vertoeft en krankzinnig was gewor
den door het bericht van het sneuvelen
harer drie broeders.
De ongelukkige is naar de kliniek
te Utrecht overgebracht.
Esn Nsdsrlandschs legsrflim.
Aan de firma Albert Frères is door
het legerbestuur vergunning verleend
tot het doen van cinematografische
opnamen van oefeningen van leger
en vloot, van den aanmaak van
munitie en van de werkwijze van
verschillende diensttakken, teneinde
een film te kunnen samenstellen in
den geest van de Engelsche oorlogs
film, die door deze firma onlangs te
Amsterdam werd vertoond.
Wser gepakt.
Men meldt uit Alkmaar:
Een Duitsche geïnterneerde, die in
het gesticht Duin en Bosch te Castri-
cum werd verpleegd, wist eenige dagen
geleden te ontsnappen. Daar hy ner
gens anders bekend kon z(jn dan te
Bergen en omgeving, was de politie
van oordeel, dat hy zich in de Berger
duinen of bosschen moest schuil hou
den. Zy werd in dit vermoeden ver
sterkt door dat de laatste dagen in
verschillende woningen ingebroken
was en voornameiyk eet- en drink
waren werden ontvreemd. Maandag
avond laat is het den gemeenteveld
wachter van Bergen, van der Kerk
en den Ryksveldwachter Strooker,
gelukt onder Schoorl den Duitscher
te pakken te krygen. Het bleek, dat
by om zich min of meer onbekend
te maken, uit het hotel „De Rusteude
Jager" te Bergen een slappen deuk
hoed had ontvreemd en tevens eën
jaa van den kellner. Zyn schoeisel
had de Duitscher by een schoenwin
kelier te Bergen gestolen.
Onder .goed geleide is hy weer naar
Caatricum getransporteerd.
Over dt grens gekomen.
Maandag en Dinsdag kwamen op
verschillende punten niet minder dan
9 Oostenryksche en 4 Duitsche deser
teurs, 1 Fransche en 16 Russische
krijgsgevangenen, over de grens.