Hotel Bellevue.
Diners. Soupers.
Advertentiën.
EVANGELISAT|E_PALMSmAAT.
„De wonderen van het ongeloof".
Uitvoering
Verhuisd
[tijdelijk] naar Loodsgracht 39,
L. DEKKER,
De Franschen overvallen thaus hot
bosch van Sair.r. Pierre Vaast, dat
reed3 in het Westen en het Zuideü
omsingeld is. De Duitschers, die het
gevaar voelen aankomen, brengen
thans de talr^ke artillerie, die er stond
opgesteld, naar het bosch van Vaux
en naar de linie van la Tortillo
tusschen Moy.slaios en Manancourt
over.
Van Eogelsche zijde wordt dd. 18
dezer gemeld dat een aauval werd
gedaan op het front van Gueudecourt
tot. de hoogte van Warlencourt. Meer
dan 150 Duitschers werden gevangen
genomen Volgens het bericht van
den 19en werden de stellingen bij
laatstgenoemde hoogte nog eenigszins
vooruitgebracht. Tegenaanvallen van
den vijand werden afgeslagen.
Het Duitsche legerbericht van den
19en spreekt van voorspoedige ge
vechten ten N. van de Somme. Een
met sterke strijdkrachten ondernomen
aanval der Engelschen tusschen Mor-
val en I,e Sars, met het doel
Duitsche front te doorbreken, werd
afgeslagen.
Weliswaar behaalden de Engelschen
eenige terreinwinst, doch deze stond
niet in verhouding tot hunne zware
verliezen.
Dat de Franschen bij Biacbes voor
uitkwamen, wordt oveneens erkend,
doch ook deze vorderingen worden
onbeteekenend genoemd.
Van het Oostenrljkach-Ita-
1 i a a n a c h e front.
Op. den Pasubio duren de gevech
ten voort. Nadat de Italianen orin
geslaagd waren, de geweldig ver
sterkte Pasubio tand een groote
rots ter hoogte van 2200 M.
veroveren, deden de Oostenrijkers
herhaaldelijk tegenaan vallen, o
sterke stelling te hernemen. Naar
van Italiaanache zijde, dd. 19 Oct.
wordt gemeld, slaagden de Oosten
rijkers erin zich voor korten tijd
weder in hun vroegere versterkiug
te nestelen. Na een gevecht van man
tegen man, dat met groote verbitte
ring werd gevoeld, slaagden de Ita
lianen er echter weder in den vijand
te verdrijven. Een honderdtal Oosten
rijkers, w.o. 9 offlciereD, vielen in
banden der Italianen. Bovendien ver
meesterden deze een kanon en een
houwitser van 10.5 c.M.
Op de Karst hadden slechts kleine
gevechten plaats. Enkele gevaDgenen
werden gemaakt en een machine
geweer vermeestert!. Op het overige
front artillerie gevechten.
Volgens de Oostenrljksche berichten
van den 19sn vielen de Italianen den
bergtop aan, en slaagden zij erin de
voorste stellingen binnen te duogen.
Door tegenaanvallen werden echter
alle stellingen hernomen waarbij 11
officieren en 153 man, benevens 2
machinegeweren in handen der Oosten
rijkers vielen. Daarna werd een nieuwe
aanval der Italianen afgeslagen. (Vol
gens de Italiaaüsehe mededeeling
werd de top hernomen).
Van het Oostelijk front.
Het Duitsche legerbericht van 19
Oct. meldt, dat bij Siniawkade vijande
lijke loopgraven op den W. oever van
den Stochad genomen werden. Aan
vallen der Russen bij Bubnow werden
met zware verliezen voor den vijand
afgeslagen.
Het Russische communiqué van
den 18en geeft aan, dat vijandelijke
aanvallen ten Z.O. van Czeriany
afgeslagen werden. Noordelijk van
Korytnica duren de verbitterde ge
vechten voort. Alle tegenaanvallen
van den vijand werden tot mislukking
gebracht. Verder gingen de Centralen
bij Bolzowce, Dorna Watra en Körös-
mezö tot den aanval over, doch ook
hier behaalden zij niet het geringste
succes.
Naar d.d. 19 dezer wordt medege
deeld, werd ten N. van het dorp
Ki8ielln een vijandelijke aanval af
geslagen. Bij Swiniuchy duren de
verwoede gevechten voort. Ook hier
werden de aanvallers steeds terug
geworpen.
Naar uit St. Petersburg d.d. 18
Oct. aan de Daily Tel. wordt geseind,
is er, volgens inlichtingen uit goed
op de hoogte zijnde kringen, „iets als
een algemeene aanval van Broessilof's
strijdkrachten gaande". De hierbij in
hoofdzaak betrokken troepen zijn de
legers van Kaledin, wier offensief
gericht is tegen Wladimir Wolynski
en Sokal, van Sakarof, die in de
richting van Lemberg opereeren, on
van Sjerbatsjef in de richting van
Halicz.
Er zijn op het oogenblik geen
gegevens over den vermoedel(jken
afloop .van den strijd.
Van het Ze ven bergs che front.
Van Duitsch Oostenrijksche zijde
wordt gemeld, dat aan de grens van
Zevenbergen voorspoedige gevechten
plaats hadden. Nadere bijzonderheden
worden echter niet medegedeeld.
Volgens het Roemeensche leger
bericht van den 19en werd de vijand
in het Trotus-dal bij Agas overvallen.
12 kanonnen en wagens werden ver-
Dield en 600 man gevangen genomen.
Een andere afdeeliug verraste den
vijand in het Troes-dal, veroverde
eenige machinegeweren en nam 300
inan gevangen. Ia het Luzul en
Loituz dal duren ds gevechten voort.
De vijandelijke aanvallen werden hier
alle afgeslagen.
Overigens is de toestand onver
anderd.
Van het Macedonische front.
Het Bulgaarsche legerbericht van
18 dezer maakt melding van ver
schillende aanvallen der geallieerden,
o.a. bij Negotsjeni, Slivnitza, bij de
Dobropolje-hoogte, ten Z. van het
Doiran meer en aan het Stroema-front.
Alle aanvallen werden afgeslagen.
Ia de mededeeliDg van den 19en
wordt gesproken van het voortduren
der hevige gevechten in de bocht
van de Tsjerna en van een zwakken
vijandelijken aanval tegen Larnowa.
Resultaten van deze gevechten wor
den evenwel niet gemeld.
Daarentegen wordtin hetFranBcho
bericht van den 18en gemeld, dat op
dan rechter Wardar-oe ver de vijande
lijke loopgraven ter diepte van 400 M.
Ingezonden Mededeeling.
wordt door 21OOO «Hsen erkend
■I* hot beste «-ereterklngemlddel
Zenuwen en Ucheem
vermeesterd werden. Op de hellingen
ten N.W. van Dobropolje zf n de Ser
viérs in gevecht en maken zij eoede
vorderiDgen, niettegenstaande den
hoftigen tegeastaDd der Bulgaren.
Verder geeft het communiqué van
den 19en nog aan, dat de Serviérs
op den linker Tsjerna oevor na een
hevig gevecht het gebeele dorp Brod
veroverden. 50 man werden gevangen
genomen.
In den nacht van 17 op 18 0etober
ondernamen de Bulgaren een>anval
op de stellingen der geallieerden bij
Dodjeli. Zij werden met zware ver
liezen teruggeworpen.
Van Engelsche zijde wordt nog
molding gemaakt van oen aanval op
de Engelsche stellingen in het Doiran
vak. Ook hier werd de vijand terug
geworpen.
De duikboot- en mljnoorlog.
Aan het Amerikaansche ministerie
van buitenlandsche zaken is oen vei'
slag toegezonden aangaande het in
den grond boren van de „Stephano".
De kapitein van bet schip verklaart
hierin dat vele passagiers Amerikanen
waren. Het eerste schot, dat op het
schip gelost is, was een scherp schot
en werd zonder voorafgaande waar
schuwing gelost. Het trof het voor
schip.
De officieren van den Amerikaan-
scben torpedojager Benham", die het
meerendeel der passagiers redde,
verklaarden dat er een hooge zee
stond en dat, indien de torpedo-flotieljo
niet bijtijds aangekomen was, er
vermoedelijk een groot aar.tal slacht
offers geweest zouden zijn.
Het Engelsche stoomschip „Alan-
nia" (13,405 ton), behoorende aaD de
Cunard-lfn te Liverpool, is in den
grond geboord. De kapitein en 163
leden dor bemanning z{jn gered.
De passagiers, ongeveer 180 in
getal, o. w. een aantal vrouvtfeu en
kindereö, waren "reeds vóór de be
manning geland.
Het Noórsche stoomschip „Sten",
met een lading nikkelerts onderweg
van Skiën naar Grimsby, is Dinsdag
ochteDd door een Duitsche duikboot
getorpedeerd. Een Zweedsch atoom
schip heeft de bemanning, die uit 16
koppen bestond, te Kristiansand aan
wal gezet.
De Zweedsche bark „Gretha", uit
Stockholm, met mijnbout van Goten-
burg naar Sunderland onderweg, is
door een Duitscbe duikboot m brand
geschoten. De bemanning van acht
tien koppen kreeg 10 minuten tijd
om het schip te verlaten en werd
door een Noorschen poolvaarder op
gepikt en te Frederikshaven geland.
Van Duitsche zijde wordt medege
deeld, dat in de Middellandsche Zee
de volgende schepen in den grond
werden geboordOp 4 October het
leege Engelsche troepentransportschip
„Franconia" (18,150 ton); op 11 Oct.
het gewapende Engelsche transport
schip „Crosshill" (5Ó02 ton) met
paarden en Servische geleiders; 12
October het gewapende Engelscho
diep geladen troepeutransportschip
„Sebek" (4600 tOD).
De .Crosshill" en de „Sebek'
waren op weg naar Saloniki.
Os „Bremen".
Washington, 19 Oct. Heden werd
door voorname Duitsche diplomaten,
die met de bewegingen van de
.Bremen" op de hoogte waren, erkend,
dat het schip verloren is gegaan.
BINNENLAND
Marlnebegrootlng 1917.
Marine-attachés.
Voorgesteld wordt tusschen de ar
tikelen 30 en 31 der begrooting in
te voegen een nieuw artikel' 30a:
verblljfstoelagen voor marine attaché?
in het buitenland, na aftrek van de
bijdrage van het Departement van
Buitenlandsche Zaken, tot een bedrag
van f4500.
Ter toelichting wijst de Minister
van Marine er op, dat reeds meerdere
malen het groote nadeel werd ge
voeld, dat door het ontbreken van
attachè's inlichtingen omtrent onder
werpen, die van belang zijn voor de
organisatie en technische uitrusting
onzer weermiddelen ter zee, niet of
slechts gebrekkig konden worden
verkregen.
Ook van de lessen van den hul
digen oorlog zal weer en eerder
voordeel kunnen worden getrokken,
indien door den attaché de verbin
ding is gevormd, waarlangs betrouw
bare gegevens kunnen worden ont
vangen.
Ook wanneer in Europa weder nor
male verhoudingen zijn ingetreden,
zal het instituut der attachés ge
handhaafd moeten blijven.
Door de militaire attachés te Parijs
on te Berlijn in verband met wier
plaatsing bij de gezantschappen al
daar gelden zijn aangevraagd op de
oorlogsbegrootingl917 zullen voor
loopig ook de marinebelangen wor
den behartigd.
Te Londen, waar de te verkrijgen
inlichtingen in meerdere mate op
krijgskundig maritiem gebied thuis
bebooren, wordt het wenschelyk ge
acht thans een officier der zeemacht
bjj het gezantschap te plaatsen.
Daarom worden bij deze Nota gelden
aangevraagd voor het plaatsen van
een vasten mariDe attaché aldaar. De
kosten worden deels ten laste van
het Departement van Buitenlandsche
'Zaken, deels ten laste van de Marine
begrooting gebracht.
De geldelijke positie zal zoodanig
worden geregeld, dat de inkomsten
nagenoeg gelijk zijn aan die, welke
de marine-attachés van de meeste
der andere niet groote mogendheden
ter plaatse genieten.
DJambi-Palembang.
Men seint uit Soerabaja, aan de
N. Rott. Ct. d.d. 16 dezer:
Het Soerab. Hdbl. verneemt, dat
te Palembang het gerucht loopt, dat
bij huiszoeking aldaar correspondeni ie
is gevonden tusschen de Sarikat
Islam te Palembaog en het bestuur
van de Centaal Sarikat Islam op Java,
betreffende den opstaud in Palembang
en Djambi.
Raden Nangling, een afstammeling
van de sultansfamilie en hoofdleider
van de Sarikat Islam te Palembang,
is spoorloos verdwenen. Kooplieden
van* Palembang, die te Moeara Roepit
waren gevestigd, zijn gevluchtalle
goederen zijn verwoest en de dieren
gedood. Zij waren gedwongen zich
aan te sluiten bij den opstand, maar
wisten te outkomeD.
De opstand in Rawas begon 12
October om 12 uur. De opstandelingen,
ten getale van dertig man, vereenig ien
zich onder een leider met een roode
slendang.
Vandaag zijn te Palembang drie
honderd marechaussees aangekomen.
De door kolonel Kroesen gevraagde
mitrailleurs zyn geweigerd.
Aan de Tel. wordt d.d. 18 dezer
uit Weltevreden geseindDe opstand
in Palembang breidt zich langs de
Rawas-rivier uit. De colonne Grashuis
is bij Paoeh waarschijnlijk met de
rebellen slaags geraakt. De bevolking
van Pemangoeng keert terug. Bij
Ajes Itan, in het Tabir-gebipd, hadden
kleine gevechten plaats, waarbij 15
opstandelingen werden gedood en
evenveel gevangengenomen.
De Controleur van Tambesi heeft
f 18.000 aan belastinggelden gestolen,
waarvan f8.000 teruggevonden is.
Bij het departement van koloniën
is nog het volgende telegraphiscbe
bericht van den gouverneur-generaal
van Nederlandsch Indié ontvangen
De controleur van Rawas bezocht
alle benedenstrooms gelegen rawas-
doesoens, waarbij 8 opstand., lingen
werden gevaügen genomen. In de
Rawas is het nu rustig. De patrouille
van den kapitein Fraukamp kwam
via Moeara Klingi, Moeara Bliti en
Trawas te-Moeara Roepit aan.
Het Vlmherijbedrijf te Uitluiden.
Donderdagmorgen ontstond stag
natie in den vischverkoopinderijks-
vischhallen te A'dam, met het gevolg,
dat de publieke afslag, die anders te
zeven uur begint, thans eerst te 10
uur kon beginnen.
De oorzaak was een bezwaar van
de commissie uit de reedersvereeni
ging, die de overeenkomst tusschen
de reedersvereeniging en de Eogelsche
regeering heeft na te leven, om visch
in voldoende .toate beschikbaar t,o
stellen als regéeringsvisch voor ons
land. Er waren nameljjk slechts zes
stoomtrawlers aan de markt, die to
zamen ongeveer 700 kisten visch bad
den aangevoerd van de soort, waar
over voor ons land beschikt mag
worden. De zeeviscbvereeDÏging had
2400 kisten regeerings visch noo lig,
eischte dus de 700 aangevoerde kisten
voor zich op. Bovengenoemde com
missie uit de reeders die zich aan
haar overeenkomst wildo houden, om
35°/0 der aangevoerde visch voor Enge
land te doen koopen, maakte nu be
zwaren de 700 kisten af te staan,
waarop de verkoop van visch werd
opgeschort en do regeering met her.
feit in kennis werd gesteld en machti
ging tot inbeslagneming werd ge
vraagd door tu9scbenkomst vaD den
burgemeester. Voor daartoe werd
overgegaan, gaven de reeders toe en
werden de 700 kisten visch ter be
schikking van de zeevischvereeniging
gesteld.
Fiuancieele schade hebben de eige
naars van de visch daar niet van,
daar onze regeeringsprljzer. thans
hooger zijn dan de gereduc erde
Eogelsche prijzen.
Er gaan te IJmuiden geruchten, dat
behalve de drie genoemde trawlers
nog een groot aantal andeie schepen
zou zijn opgebracht, naar Eogelsche
havens en dat dit opbrengen te wijten
zou zijn aan de omstandigheid, dat
de reedersvereeniging tot hedeu niet
de volle 35 procent der aangevoerde
visch voor Engeland heeft doen lcoo
pen, doch we hebben daaromtrent
nog geen offlcieele bevastigingkunnen
verkrijgen.
Omtrent de reden voor het op
brengen der reeds genoemde schepen
verkeert men nog steeds in het
duister. Inmiddels worden de binnen
gekomen stoomtrawlers voorloopig
opgelegd. (Tel.)
Da zaak Ter Spill.
De rechtbank te 's-Gravenhage heeft
bet Tweede Kamerlid mr. Ter Spill,
wegens beleediging van Carl Gosch,
door onder dieDs naambord tegen de
pui van diens woning het wQord
„mof?" te schrijven, veroordeeld tot
f100 boete of 6 dagen hechtenis.
Ovar da grana gekomen.
Te Winterswijk kwam Woensdag
een krijgsgevangene over de grens,
die gelijk met twee aldaar aangekomen
Franschen op transport naar Rotter
dam werd gesteld. Daar aangekomen
ontpopte bjj zich echter als Duitsch
deserteur, die aldus op goedkoope
wijze te Rotterdam was beland.
Te Well kwamen Woensdagavond
twee Duitschors over de grens. Een
van hen werd, terwijl by zich reeds
op Nederlandsch gebied bevond, door
de Duitsche grenswacht doodge
schoten.
Een avontuurlijke tocht van een
krijgsgevangene.
Een Russisch krijgsgevangene, die
uit het kamp bU Langensalzer in
Thurlngen wist te ontsnappen, heeft
na een langen zwerftocht Nederland
bereikt en meldde zich gisteren
op het hoofdbureau van politie te
Arnhem aan.
De man maakte deel uit van een
brigade die door de Duitschers bij
Lodz in Janyari 1915 was omsingeld
en die zich in haar geheel het
waren 9000 man overgaf. Na een
verblyf verschillende kampen o.a.
te Hasselberg, waar hij ontvluchtte
doch weer gearresteerd werd, hetgeen
hem twee maanden gevangenisstraf
kostte, kwam hij in Langensalzer. De
Rus, een electro monteur, die in
Duitschland goede kennissen had en
vlot Duitsch spreekt, wist voor geld
burgerkleederen in zijn bezit te krij
gen en op een goeden avond door de
draadversperring door te knippen te
ontvluchten. Hij ging 's nachts nog
naar Gotha, met den trein naar
Leipzig en vervolgens naar Berlijn.
Helder.
Telefoon Interc. 49.
Partijen speciale
condities.
Vergaderlokalen disponibel.
WILHELMINA-BILLARD.
Diners worden aan huls berorgd.
Daar bleef bij 20 dagendoor be
middeling van een consul kreeg hij
geld en kon toen verder reizen, eerst
naar Hannover en daarna naar
Dortmund. Zijn vlucht was tot dusver
voorspoedig geweest, maar dicht bij
de Nedorlandsche grens was hij byna
gearresteerd.
Hy had deD raad gekregen over
Oberbausen naar Nederland te gaan.
Tusschen Emmerik en Elt.en werd de
trein op de spoorbrug door de mili
taire posten gevisiteerd. Men kreeg
verdenking tegen den Rus en verbood
hem verder te reizen. Hy wist even
wel uit den trein te komen en van
de spoorbrug te springeD. Onder de
brug hield hy zich eenigen tijd schuil,
zwom de rivier over en meende nu
in Holland te zijn. Smokkelaars licht
ten hem evenwel in, dat hij er nog
niet was. Hij gaf hun 20 Mark en
sloot zich bij hen aan. Zoo kou bij
onopgemerkt over de grens komen,
na drie grensposten zijn gepasseerd.
Na een kort verblijf begaf hij zich
naar Arnhem met het voornemen via
Rotterdam verder te reizen.
Duitsche versterkingen bij de
Nederlandsche grens.
Van de grens wordt aan de „Tel."
gemeld: Op verschillonde plaatsen
langs de Oostgrens worden door de
Duitschers thans loopgraven gemaakt
en hier en daar kanonnen geplaatst.
In Tüd'dern, naby de gemeente
Broek-Sittard, zijn een paar honderd
Duitsche soldaten gearriveerd en al
daar ingekwartierd.
Dicht by de Nederlandsche grens
zijn zy bezig met het aanleggen van
loopgraven.
Smokkelaar-Raadslid.
Woensdagnacht zijn door de kom
miezen onder de gemeente Bergh 37
koeieD in beslag genomen. Tusschen
smokkelaars eu ambtenaren werden
meer dan honderd schoten gewisseld.
Op een der gearresteerde smokkelaars,
een Raadslid, werden scherpe patro
non gevouden.
Smokkelen.
Een correspondeut aan d6 Oost
grens schrijft in, het „Handelsblad"
Ondanks de herhaalde bekeuringen
en de verbanning u.t het in staat van
beleg verklaarde gebied, blijven de
smokkelaars nog maar steeds er hun
„hebben en houden" aan wagen, om
een amokkelwinstje te bemachtigen.
En tochvrachten in beslag genomen
smokkelwaar liggen hier en daar en
elders opgestapeld. „Wat geeft bet,
of de kommiezen me al een enkelen
keer snappen", redeneert de smokke
laar. „Eén vrachtje naar de overzijde
en de Bchade van een paar inbe
slagnemingen is al lang hersteld".
En dat is zoo; plantenvet, margarine,
buk, die de smokkelaar hier graag
kan koopen voor 45 - 55 ct. per pond.
kan hij, eenmaal aan de andere zijde
der landspalen, gemakkelijk aau den
man brengen voor 10 15 mark per
pond. Een liter bakolie van 50 tot 80
cent wordt er gaarne betaald met 15
mark ey meer. Meelsoorten breDgen
den smokkelaar 1000 en meer procent
winst. Dan spreken we nog niet eens
van rubber, elastiek, koper, enz.,
waarop de winst nog veel hooger is.
En dat is het juist, wat den smokke
laar, ondanks vele vergeefscbe po
gingen en herhaalde teleurstellingen,
op den „ingeslagen weg" doet voort
gaan.
Smakelijk eten.
In het huis van den hondenkoop
man C. L. W. K. aan den Nieuw
Terbergschenweg te Rotterdam waar
op al eenigen tijd de aandacht
gevestigd, hebben een inspecteur en
een hoofdagent van politie een inval
gedaan en in beslag genomen 131
kilogram vleesch afkomstig van
honden en katten, welke dieren daar
geslacht gebracht werden. Dit vleesch,
gedeeltelijk tot zult verwerkt, werd
op het abattoir voor de consumptie
afgekeurd.
In hetzelfde huis oefende de elders
woonachtige spekslager H. J. F. zijn
bedrijf hit en is er ook een zultkokery
en een rookinrichting gevestigd. De
spekslager markte al over het jaar
op de weekmarkt aan den Goudscben
Singel en verkocht er zijn worst en
zultwaren tegen scherp concurree-
rende prijzen.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Dondardag 19 October.
Na aanneming van een wetsont
werp tot nadere wijziging van art. 9
der wet van den 27sten April 1904,
houdende nadere bepalingen betrel'
fende mljnontginning, worden de alge
meene beraadslagingen over de wots
ontwerpen betreffend de
Grondwetsherziening
voortgezet
De heer Troelstra (s.d.a.p.)zet
zijn Woensdag afgebroken rede voort.
Spr. herinnert aan het socialistische
volkspetitionnement voor algemeen
kiesrecht, waarop 325 000 handteeke-
ningen voorkwamen, w.o. deel
van vrouwen. De groei van het aan
tal stemmen der S.D.A.P. was de
thermometer van de stijgende belang
stelling voor het algemeen kiesrecht.
In 1913 werden op de S.D.A.P. 145 000
stemmen uitgebracht, in 1900 ver
klaarden de anti-revolutionnaire ar
beiders zich voor een kiesrecht, dat
feitelijk op algemeen kiesrecht neer
kwam. Ook de Katholieke arbeiders
in notoir voor algemeen kiesrecht.
Het zou getuigen van een hooge
mate van politieke kortzichtigheid te
beweren, dat niet de volkswil zich
voor algemeen kiesrecht heeft uitge
sproken. Spreker meent, dat de Eerste
Kamer van een en ander wel ernstig
nota mag nemen.
Spr. betoogt vervolgens dat de
Minister allo argumenten, ontltor-d
aan individueels geschiktheid, terzijde
stelt met het oog op het massaal
karakLer van het algemeen kiesrecht.
Spr. kan zich hiermede vereeuigen,
maar toch bevredigt 's Ministers
argumentatie hem niet geheel. Zij is
hem te vaag.
Spr. is van oordeel, dat gelijk op
het feodale tijdperk is gevolgd het
kapitalistische, daarop zal volgen het
socialistische tijdperk, waarin do
arbeidersklasse overheerschend zal
zijn.
Werd aan de arbeiders thatis'het
algem. kiesrecht niet gegeven, dan
zou hun ontwikkeling zich voltrekken
op een wijze, die door ons niet zou
worden gebillijkt. Het vrouwenkies
recht is voor ons niet allereerst een
sexezaak, zij is voor de socialisten
allereerst een arbeiderszaak, en eerst
daarna vrouwenzaak, want de vrouw
ondervindt allereerst 5e bardheden
der economische uitbuiting van het
kapitalisme.
Spr. wijst er verder op dat men
een idealistische voorstelling kan
geven vau het huis gezin, maar hot
kapitalisme gevoelt daar niets voor,
en rukt met het industrialisme, het
fabriekswezen, het gezin uiteen. Wij
kunnen daaraan zelfs niet ontkomen
voor do gehuwde vrouw, en van het
huisvrouw zijn wordt daarbij nog vaak
misbruik gemaakt, om haar lager
loon te betalen. De vrouw is in de
eerste plaats arbeidster.
De leuze „algemeen kiesrecht voor
mannon en vrouwen" is derhalve de
eenige consequente toepassing der
beginselen vau de Sociaal democratie.
Al bevinden zich onder de arbeiders
nog politiek niet volwaardige elemen
ten, dan is dat geen reden om de
eenheid der arbeidersklasse te breken,
dat is dan ook geen reden om de
vrouwen uit te sluiten, die thaus
wel stemmen mogen winnen, en
daarvoor trap op trap af loopen, on
kiezers paar de stembus mogon bren
gen, doch niet. mogen meestemmen.
Spr. zegt. dat deze grondwetsher
ziening- voor de vrouwen feitelijk
belangrijker is dan voor de mannen.
De vermeerdering van het aantal
manlijke kiezers zal ongeveer zijn
30 °/0 van 1 Va millioen mannen. Bij
de vrouwen echter is het 100 °/t
van l'/s millioen vrouwen.
Verder herinnert de spr. eraan,
dat de minister heeft toegegeven,
dat het aandeel der vrouw in den
maatschappelljken arbeid toenemen
de is. Men staat, dit toegevende,
zwak als men in de Grondwet de
vrouw niet op precies dezelfde wijze
wil behandelen als de man. Er is
echter in deze materie, een dogmi-
tisch-utopistische en een practische
strooraing. Hoezeer spreker de quae
stie van het vrouwenkiesrecht thans
finaal zou willen regelen, hij
waarschuwt die utopistisch aange
legde vrouwen voor oveidrljving.
Hf zou ze willen toeroepen„acht
hetgeen de Minister tbans voorstelt
niet gering!"
De verwezenlijking van de eischen
der vrouw zal thans bf de gewone
wet kunnen plaats hebben. Spreker
acht het standpunt, dat de Minister
ten deze inneemt, zwak, en het esmg
argument daarvoor is, dat de rech
terzijde anders tot deze voorstellen
niet medewerkt.
Spr. bestrijdt vervolgens de op
vattingen van de heeren van Idsinga
en Lohman. Er moet geen uil slui
ting zfn van de gehuwde vrouw.
Wij hebben voor hot kiesrecht
noodig de normale vrouw, die weet
wat er omgaat in de ziel van het
opgroeiend geslacht, niet de vrouw,
die op kamers woont., maar de vrouw,
getrokken uit het gezin. De vrouw
kan do groote vraagstukken behan
delen, de vrouw, het kind, het gezin
betreffende, het militarisme, enz.
Spr. betoogt verder dat het argu
ment. dat de vrouwen geen tfd meer
zullen overhouden voor hun gezin,
overdreven is. De mannen houden toch
ook tijd over voor hun werkzaam
heden. Spr. verwacht, dat als dit
voorstel wordt aangenomen, spoedig
het algemeen vrouwenkiesrecht
zal volgen, want dat is een politieke
noodzakelijkheid.
Spr. verklaart voorstander te zfn
van evenredige vertegenwoordiging.
De invoering van de stemplicht
daarentegen acht spr. vooral mot het
oog op de invoering van het vrouwen
kiesrecht zeer ongewenscht.
Spr. komt vervolgens tot het onder
wijs. In het artikel van de bevredi
gingscommissie lezen wf nu priori
teit van het openbaar onderwijs. Er
zal overal gelegenheid worden go-
geven openbaar onderwijs te ont
vangen. Zeker kan daarin een gevaar
schuilen. Het amendement-Van Raai te
kan dit gevaar ondervangen, en
indien men dit wenscbelijk acht, zal
spr. daartoe gaarne medewerken. In
elk geval zal de openbare school alfcfd
de standaardschool blijven.
Spr. gelooft niet, dat deze to goeder
trouw tot stand gekomen regeling
zal worden misbruikt.
Spr. protesteert tegen de voorstel
ling als zouden de soc.-dem. de open
bare school hebben verraden.
Er is een leemte in het artikel
betreffende de waarborgen. De quin-
tessence van deGroninger schoolmotie
is: „Wf willen allerwegen voldoend
lager onderwijs". Noode missen wy
daarom in het artikel de uitdrukke
lijke verklaring, dat men werkelijk
wil een gelijk peil van technische
kennis op beide sooiten van lagere
scholen.
Met genoegen las spreker in „De
Tijd" een voorstel van oplossing, dat
wellicht tot overeenstemming kan
leiden tusschen rechts en links: de
technische eischen van deugdelijkheid
voor het volksonderwijs wordep by
de wet geregeld, met behoud, voor
zoover het bijzonder onder wys betreft,
van de vrijheid van richting.
Ten slotte constateert spr. dat er
voor de soc. dem. aanleiding bestaat
met volle ambitie voor de totstand
koming van art. 192 mede te werken,
naar spr. hoopt, gewijzigd in den
aangegeven geest.
De heer De Meester (u.-l.)acht
het oogenblik voor Grondwetsberzie
ning bf uitstek geschikt. Als de vrede
er zal zfn, zal heel ander werk ge
daan moeten worden, en dienen de
dingen aan kant te zfn die zoolang
ons politieke leven bebeerschten.
Spr. komt op tegen de redeneering
van den heer Troeistra. Deze heeft
over het algemeen kiesrecht het licht
wat eenzijdig laten scbfneD. Van
vrfzinnige zyde is steed3 op verrui
ming van het kiesrecht aangestuurd.
Wat thans wordt voorgesteld, zal
de eindbeslissing zfn inzake het
mannenkiesrecht. Het geeft blijk van
groot vertrouwen in het gezond ver
stard van het Nederlandsche volk.
Bezaten wij dat vertrouwen niet, dan
zouden wy na de rede van den heer
Troelstra eenigszins huiverig worden
om hiertoe over te gaan.
Want de socialistische voortbren
gingswijze, die de heer Troelstra ver-
laDgt, wenschen wf niet. Tegenover
diens historisch materialisme stelt
spreker, dat de taak vau de wetgeving
is om den zwakke te helpen en te
schragen.
Spreker zou gaarne zfn stem geven
aan het algemeen vrouwenkiesrecht,
waardoor werkelijk het geheele volk
tot de stembus zou worden geroe
pen, en het sentiment zich ook in
de wetgeving zou kunnen doen
gelden. Waar echter de Grondwets
herziening erdoor in gevaar zou wor
den gebracht, zal geen enkel lid van
spreker's fractie er toe medeworken
om het algemeen manneckiesrecht.
in gevaar te brengen. Bovendien, in
dien de tfd voor algemeen viou
wenkiesrecht rfp is, dan zal de ge
wone wetgever dit ongetwijfeld wel
dra aan de vrouw verleenen.
Wat de uitsluitingen van bet kies
recht aangaat, is spr. van meening
dat de Minister ten onrechte de uit
sluiting van bedeelden liet vervallen.
Bedeeling schijnt een afhankelijkheid,
die neerdrukt. Spreker erkent echter,
dat de toepassing"van de [uitsluiting
der bedeelden zeer moeilijk is.
Het beginsel der evenredige ver
tegenwoordiging juicht spr. ten
zeorste toe; daardoor zullen party
coalities overbodig worden.
De Stemplicht acht spr. een com
plement van de evenredige vertegen
woordiging, maar als het kiezers
corps door toetreding der viouwen
wordt verdubbeld acht spr. met den
heer Troelstra een andere regeling
noodig.
Noode gaat spr. met de regeering
mede, waar deze de Provinciale
Staten als kiescollege voor de Eerste
Kamer behoudt.
Komende tot de wijziging van art.
192, zegt spr. dat er iDderdaad een
gevaar bestaat, dat het peil; van het
onderwijs zou dalen, als niet de con
currentie tusschon openbaar en
zonder onderwijs bleef bestaan. Hf
is het echter in hoofdzaak eens met
de beschouwingen en hoopt dat bf
de behandeling een] verzoenenden
geest zal beerscben.
De heer Tydeman (v.1.), is van
meening dat [de belangstelling van
bet volk in deze Grondwetsherziening
wel eenigszins ontbreekt.
Spr. had een meer generale her
zienin; gewild. Talrfke wenschen
hierover geuit, zfn waard overwogen
te worden.
Met den inhoud van art. 192, zooals
het thans is geformul-erd kon spr.
zich niet goed vereenigen. Spr. gaat
dan na de wf ze waarop de herziening
van dit artikel aan de orde is gesteld.
De heer Tydeman breekt hierna zfn
rede af, waarna de vergadering wordt
verdaagd tot Vrijdagmorgen.
(Zie verder Tweede Blad).
Den 29sn October hopen onze
geliefde Broeder en Zuster, Oom
en Tante,
W. H. DONKERSLOOT
en
H. FORMER,
Parallelweg No. 01, den Helder,
j hunne 25-Jarige Echtvereenigfng te
herdenken.
J. FORMER,
Echtgenoote en Kinderen,
il, Texel, 21 October 1916.
Donderdag 2 Nov. a.s. bopen
I onze geliefde Ouders en Groot-
ouders,
PIETER OE JONG
en
MARIA KATHARIHA DE BOER
hunne 45-Jarfge Echtvereeniging te
I berdenken.
Namens hun dankbare Kinde-
ren, Behuwd- en Kleinkinderen.
Helder, 21 October 1916.
Middenstraat 60.
Uit aller naam
A. J. DE JONG.
Heden overleed na een kort
stondige ongesteldheid, in den
ouderdom van 47 jaar, onze lieve
Man en Vader, de HoogEdelGe
strenge Heer
MATTHIJS SCHOO,
Kapt.-Luit. ter zee.
M. L SCHOO—KROL.
MATTHIJS SCHOO.
LOUISE SCHOO.
Rfswijk (Z, H.), 19 October 1916
Regontesselaan 14.
Geen bloemen.
Bezoeken kannen niet worden afgewacht.
Volstrekt eenige kennisgeving.
M. J. VALKHOFF,
Ass. Mach. K. P. M.
p. p. c. a/b. s.s. „Mooltan".
C. OE BOER,
Ass.-Mach. K. P. M.
p. p. c. a/b. 8.8. „Mooltan".
Hierdoor betuigen wf onzen wel-
gsmesndan dank voor de vele blfken
van belangstelling, ondervonden bij
de geboorte van onze Dochter.
W. H. STOKER.
M. H. J. STOKER -HELL
Helder, 21 October 1916.
Polderweg No. 60.
Oa Heei en Mevrouw ALBARDA - LOOI JEN
zullen gaarne ontvangen Zondag 22
an Zondag 29 October a.s.
ZONDAG voorm. half 11 uur;
Ds. C. J. WARNERS,
in de Westerkerk.
's Avonds 7 uur
Ds. C. J. WARNERS,
in de Nieuwe kerk.
TEHUISvoor MILITAIREN
Aid. Helder ven den Hederl. Mil. Bond,
Kanaalweg 91-95.
Woensdagavond 25 October 1916
hoopt voor de Militairen op te treden
de WelEerw. Heer
Ds. C. C. G. VISSER,
Pred. bf de Luth. Gom. alhier,
met het onderwerp:
Alle Militairen van Land- en Zeemacht
zijn welkom.
HET BESTUUR.
Gymn.en Ex.-Vereeniging
„Pro Patria".
Opgericht 1 October 1884.
op 28 October a.s., In „Casino".
Zaalopening 7Vs uur.
Aanvang 8 uur precies.
De Secretaris,
M. R. LEEFSMA,
Kana:ilw«g 54.
N.B. Introducties tot uiterlijk Donder
dag a.s. 'smidd. 12 uur.
van Breewaterstraat 26
Muzlekonderwfjzeres.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van
Helder brengen ter openbare kennis,
dat ter Secretarie dezer gemeente
van des voormiddags 9 tot des namid
dags 2 uur ter inzage ligt een
verzoek met bijlagen van het Bestuur
van de Coöperatieve Ijsfabriek „Het
Noorden", om vergunning tot, uit
breiding van de Ijsfabriek „Het
Noorden" op het perceel kadastraal
bekend in Sectie C no. 6704, door
oprichting van een smederij;
dat op Vrijdag, den 8 November 1916,
des namiddags ten 2 uur, ten Raadhuize
gelegenheid zal worden gegeven om
daartegen bezwaren in te brengen en
deze mondeling en schriftelijk toe te
lichten,
dat., zoowel de verzoeker als zij,
die bezwaren hebben in te brengen,
gedurende drie dagen vóór evenge
noemd tijdstjp, op de Secretarie der
gemeente, van de ter zake ingekomen
schrifturen kunnen kennis nemen, en
dat, volgens de bestaande jurispru
dentie, niet tot beroep ingevolge de
hinderwet gerechtigd zijn, zy, die niet
overeenkomstig artikel 7 dier Wet
voor het Gemeentebestuur of één of
meer zijner leden zijn verschenen,
ten einde hunne bezwaren mondeling
toe te lichten.
Helder, 20 October 1916.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van
Helder brengen ter openbare kennis,
dat ter Secretarie dezer gemeente
van des voormiddag» 9 tot des namid-
daga 2 uur ter inzage ligt een ver
zoek met bf lagen van G. DE BEURS,
om vergunning tot oprichting van
een slachterij met rookerf in het
perceel aan de Bassingiacht no. 3,
kadastraal bekend in Sectie C no. 4685
dat op Vrf dag den 8 November 1916,
des namiddags ten 2 uur, ten Raad-
huize gelegenheid zal worden gegeven
om daartegen bezwaren in te brengen
en deze mondeling en schriftelijk toe
te lichten,
dat, zoowel de verzoeker als zy,
die bezwaren hebben in te brengen,
gedurende drie dagen vóó. evenge
noemd tfdstip, op de Secretarie der
gemeente, van de ter zake iDgekomen
schrifturen kunnen kennis nomen, en
dat, volgens de bestaande jurispru
dentie, niet tot beroep ingevolge de
Hinderwet gerechtigd zijn, zy, die niet
overeenkomstig artikel 7 dier Wet
voor het Gemeentebestuur of één of
meer zfner leden zfn verschenen,
ten einde hunne bezwaren mondeling
toe te lichten.
Helder, 20 October 1916.
Gevraagdeen JUFFROUW, boven
30 jaar voor ds Kiosk station Heldor.
Kleine borgstelling vereischt.
Br. No. 249, Kiosk-onderneming,
Amsterdam.
Mevrouw HAGETHORN, Buiten
haven 24, vraagt met 1 November
een flinke nette Dienstbode.
BANKETBAKKERIJ.
Wordt gevraagd een nette Jongen
voor loop- en bakkerijwerk, loor: f2,25.
Adres: VIS, Kanaalweg 87
Gevraagd een Handelsman en
een stoker, voor een heimachine.
AdresFirma Starren burg Boerdf k.
Aannemers.
Te koop 5 zoo goed als nieuwe
Woonhuizen, waarvan 3 staande
In den Helder en 2 in de Bothostraat.
AdresBRAGGAAR, Schagen-
straat 50.
Te koop voor spotprijs, een prach
tige lange Damesbont: zoo goed
als nieuw.
Te bevragen Koningstraat 112a.
Te koop 2 Burgerwoonhuizen
1 Winkelhuls, OP GOEDEN
STAND, waarop hypotheek gedeel
telfk gevestigd kan blfven.
Brieven onder No. 268, Bureau
van dit blad.
