UITGESTELD.
Openbare
Vergadering
Ds. KOERS,
voorloopig
Laatste berichten.
N. EISELIN,
-- J
AGENDA.
Eaiste Halderacha Bloacoop. Kanaalwefi
UiL Hoofdnummer.Het hul» met de
duizend kandelaars".
Cinema Palate. Binnenhaven 8. Hoofd-
„Om zi)n eer te redden",
i.Bioscoop. Spoorgracht. Hoofd-
i: „Verwaarloosd" eu .Oorlog
en vrede".
28 Nov Zangveroen „Harmonie" Uitvoering in
Casino, 8 uur.
26 Nov. „Burgerkring Harmonie". Uitvoering in
Tivofl, 8 uur.
26 Nov. Buitengewone Tooneelvoorstelliog Op
voering van; „Onder één dak", Casino,
8 uur.
8 Dec- Ondsroff Vereen. „Vaderland en Oranje".
Feestvierende Vergadering ln Casino,
883 uur.
MARINEBERICHTEN.
De officier van gezondheid der le klasse J.
Bosman, thans ter beschlkkiDg, wordt 24 No
vember 19'6 geplaatst in de Marinekazerne te
Amsterdam ter vervaaging van den officier
van gezondheid dei le klasse 3. Citroen, die
met alen datum wordt gesteld ter beschikking.
BU Koninklijk beslnit vaa 15 November 1916
No. *8 ie aan den op rijn verzoek weder in at-
tlevon dionst gostelden geponsiornoerden lnlte
nant ter zee der 2e klasso A. F,. Thlerens. de
titulaire rang verleend van luitenant ter zee
der le klssse.
De luitenant ter zee der 2e klasse A.8. Thom
son wordt l December 1916 onder Intrekking
van zt)n detacheering te Schellingwouée weder
geplaatst ln het Vliegkamp te Soesterberg en
aaagewezen als instructeur voor hot personeel
der zeemacht. turwUl de luitenant ter zee der
2e klasse K. Muller met don 20sten November
1916 wordt gedotachoerd te Schelllngwoude
Luitenaat ter zee2de kl. M.S, Wijnberg wordt
bluneakort per particuliere gelegenheid uit
Oost Indl» terugverwacht.
Be officier van administratie 2e kl. A van
Houte, laatstelijk dienende 1>U hel eskader i»
Ned.-Indlé, wordt binnenkort hier te lande terug
verwacht.
De officier machiDist der 3e klasse I. C Vet-
meer van Hr. Ms. Koningin Emma is bostomd
om te worden gecommitteerd naar NfUnburg
(DuitachlnBd) teneinde toezicht uit te oefenen
op den aanmaak van motoren.
Metden8denl
der mariniers J. Grouwstr» v
n boord Hr. Ms Wachtschip
te Willsmaoord.
In -het Commandement der Mariaa te Wil
lemsoord la de kleine gouden medaille voor
36jarigen dienst toegekend asa, schipper D.
Zwaan, schrijver majoor H. Minikoe, Weken-
vorpleger majoor C Beneker, bootsman F. Cor-
des, sergeani torpedletfi Peporkoorn,scheerder
.„...wi der le klasse J. H. Keni|n
orgeant hofmeester vast peiBoncel hü het Ko-
ninkliik Instituut voor de Marine B. Hoittng.
Met den 23sten November 1916 la de xeemili-
clen machlredrijver C. Kroon bevorderd
ralllclen-machineditiver-majoor-
Penaloenan.
Bij Kon. Besluit zyn de navolgende
pensioenen verleend
C. Noordstrand, wed. J. J. H. Raves,
opperkonstabel, f 308; J. M. en A.
J. van der Hoek, kinderen van wljleD
S. van der Hoek, sergeant-majoor der
mariniers, en van wijlen H. Boon
f 165.
A. W. van Leeuwen, weduwe van
C W. Schuyns, matroos 1ste klasse,
f 125J. de Vries, weduwe van J.
N. Krijgsman, matrooskok, f 125.
STOOMVAARTBERICHTEN.
Stoomvaartmaatschappij Nederland.
Boeroe, thuisreis, vertrok 18 Nov. v Colombo
Kingean, uitreis, vertrok 1» Nov van Falmouth
Boudo, v. New Tork naar Java, passeerde 19 Nov.
Fernando Noronha
Krakatau,uitreis, arnv. 20 Nov te Singapore.
Nlas.ultrels,passeerde21 Nov St. Kllda.
Pr. Julia aa, uitreis, vertr 19 Nov. v Las Falmaa
Sumatra vertrok 22 Nov. van A'dam naar J»
Rottardamscha Lloyd.
Kawi,uitreis, bevond zich 21 Nev op61 gr N vol-
geas een rsdlotelegrasa uit BorgenAllee wel.
Koninklijke Hollandsche Lloyd.
Oaasterland vertrok 16Nov. van Buenos Ayres
naar Amsterdam.
Ksnnsmerlsnd, uttr., passeerde 19 Nov Fernando
Noronha.
Amstelland. ttauisr., arriv 21 Nov. te Falmouth.
'ZeeUndia,uitreis, vertrok 21 Nov. van Ceruna
Hollsndta arriveerde hedenmorgen van Buenos-
Ayres to Amsterdam.
Haven te Nleuwedlep.
>v. Aangekomen van Harliagen ea
trokken naar GooleNed s e „Friesland".
Idem van Huil naar Nsrllngea Ned.a.s.
,P/of. Buile".
Idem van Ljrth naar Hariingen Eng
sa. „Amulet".
VISSCHERIJBERICHTEN.
-,12 mand achar, per mand f8.—
a fS.60, 2 kabeljauwen, por stuit f7.-.
Door 7 garnalenvlsscbers460 K G. gekookte
garnalen, per K G f0.88 a fO.40.
28 Nov., vm. 8 uur. Niets.
MARKTBERICHTEN.
Broek op Dangedtjk, 22 Nov. 1916
Bloemkool, binnenland le soort f8 90 a f7 60,
buitenland f20.60 a f8260, Idem voor inmaak
re - a f 10.60. roode kool f880 a f 18.40, gele kool
f890 a f 18.40, witte kool f9.60af2780, allesner
100 stuks, wortelen f 4.- a f 4 66, grove ule~
kaas f77.-, 0 stapel fabrleks commieslekaas
r 84 stapels boeren commlesiekaae f77.—,
ut) stapels middelbare kaas 100.—.
Totaal 88 stapels, wegende 66.000 K.G.
(Handel matig.
DE OORLOG.
Van het Westelijk front.
De Fransche en Duitscbe berichten
maken meldiDg van artilleriegevech
ten op verschillende punten van het
front. Het Duitsche lege i bericht geeft
verder npg aan, dat een aanval der
Eugelachen ten N. W. van Serre
afgeslagen werd.
Van het Oostelijk front.
Berlijn, 22 Nov. Ten N. van Kam-
polung herhaalden de Roemeniers
vergeefs hun aanvallen tegen het
Duitsch-Oosteniyksche front.
Aan den weg van den Roode-Toren-
pas en in de zijdalen van de Alt is
terrein gewonnen. De tegenstand van
d^n verslagen vijand is snel gebroken,
's Ochtends drongen uit het Noorden
infanterie, uit het Westen eskadrons
kurassiers als eerste Duitsche troepen
in Crajowa binnen.
Van het Macedonliche front.
Berlijn, 22 Nov. Tupschen Ochrida
en het Prespa meer en in de vlakte
van Monaatir kwamen de voorhoede
troepen der geallieerden in het bereik
der Duitsch Bulgaarsche stellingen.
Ten O. van Paralogo werd een
hoogte heroverd. Tegenaanvallen wer
den afgeslagen.*
Het Bulgaarsche legerbericht meldt
nog het afslaan van vijandelijke aan
vallen bij de dorpen Groenisjte, Ti-
mowa en Toesje.
Da „Dautschland" waar op rais.
New-York, 21 Nov. De „Doutsch-
land" passeerde Rhode Ishnd om
4.18 's middags, koersende naar net
oosten. Men verwacht niet, dat het
schip zal duiken voordat Point Judith
is gepasseerd.
De Veraanlgde Staten en Mexleo.
New-York, 22 Nov. De regeering
der Vereenigde Staten heeft aan de
Mexikaansche commissieleden mee
gedeeld dat zij bereid is op redelijken
termijn haar troepen uit Mexico terug
te trekken, doch dat zy daarna zal
staan op haar onbeperkt recht om
de rooverbenden op de grenzen te
vervolgen en te straffen.
De regeering gaf to verstaan dat
dit de laatete gelegenheid is voor
een vr oi.happc ijK' sc'u.kklng.
De Mexikaansche commissieleden
dringen hunnerzijds aan op beperking
in de bewegingen der Araerikaarsche
troepen op Mexikaansch grondgebied.
Keizer Franz Joieph.t
Uit Weeuen wordt du. 22 dezer
gemeld, dat de buitengewone weer
standskracht, welke de hoogbejaarde
grijsaard bij de herhaalde, vry zware
ziekten van de ademhalingsorganen
de laatste tien jaren aan den dag
legde, en go toewijdende zorgen eu
kunde van de hem behandelende
geneesheeren, in de omgeving van
den keizer zoowel als bij het geheele
volk de hoop gewekt hadden, dat
ook deze ongesteldheid, welke begin
November begon, overwonnen zou
worden.
Zooals uit de bulletins, die de
waarheid getrouw weergaven, bleek,
hield dn keizer zijn gewone levens
wijze tot Maandag vol.
Na ééu uur des nachts nam de
kooris sterk toe en in den namiddag
van den 21sten nam die ziekte een
keer, en naderde het eiude.
Maandagavond begaf de keizer zich
voor het eerst vroeger dan gewoonlijk
ter ruste. Aartshertogin Maria Valerie,
die onafgebrokèn aan het sterfbed
van haar vader verwijld had, was
tegen acht uur 's avonds naar het
station gereden om haar dochter af
te halen, doch werd dadelijk naar
Schönbrui.n teruggeroepen. Korten
ljd a haar teiugkeer overleed de
keizer. Hoewel de avondbulletins
geen t wijfel meer lieten aan den ei nst
van dentoestand, bleef de bevolking
toch nog hopen op herstel, waarvoor
in alle kerken door oen buitengewoon
groote menigte gebeden werd.
Het bericht van 's keizers overlijden
werd reeds tegen elf uur in .Veenen
bekend en had een verpletterende
uitwerking op de bevolking, die het
gebeurde nauwelijks kon gelooven.
Sinds 18 Nov. echter was de eetlust
verminderd; Maandag werkte de
keizer nog den geheelen dag. In zijn
onmiddellijke omgeving wekte 'skei
zers toestand echter ernstige onge
ruatheid.
In de geheele Oostenryksche zoo
wel als DUitsche pers wordt het over
lijden van Frans Joseph met de diep
ste smart besproken. De met zwart
omrande bladen bevatten de levens
geschiedenis en de beschrijvingen van
de regeering van den overleden vorst.
Het „Handelsblad" merkt op, na
herinnerd te hebben aan de moeilijke
omstandigheden waaionder de keizer
de regeering aanvaardde Hungailje
en Boheine waren in opstand, in
Weenen wai en barricadesopge worpen,
in Italiö stryd en revolutie hoe
met bewonderenswaardige elasticiteit,
met een geestkracht die eerbied af
dwong, de zwaarbeproefde vorstonder
alle omstandigheden des levens zich
heeft weten staande te houden, door
zijn vertrouwen, zyn plichtsbesef en
zyn arbeid voor het welzijn van zijn
landen.
Zwaar beproefd werd Franz Joseph
zeker. Allen, die de keizer eenmaal
als jonge man om zich hean zag, zijn
gevallen. En velen daarvan door het
moordend staal. Zyn broeder, de aarts
hertog Maximiliaan, die keizer van
Mexico werd, werd door de Junta ter
dood veroordeeld, en gefusileerd te
Quaretaio. Zijn gemalin, Elizabeth
van Beieren, eens als jonge keizerin
de roem 8n do hoop van Oostenryk,
werd, toen zij alleen en slechts door
een hofdame vergezeld, ronddoolde
door Europa, gedood door het schoen
makersmea van Luccheni.
Zijn zoon en erfgenaam, de kroon
prins Rudolph, van wien allen de
grootste verwachtingen hadden, werd
gedood in het geheimzinnige drama
van Meyerling, dat tot nog toe nooit
volledig is opgehelderd; zyn neef en
aangenomen troonsopvolger, Frans
Ferdinand, werd met zijn gemalin,
de heitogiu van Hoheubeig,
Serajewo vermoord.
En hoeveel prinsen uit het Habs-
burgscbe huis hebben, om zich te
onttrekken aan de strenge huiswetten,
geea afstand gedaan van naam, en
titel en apanage, om onder een bur-
geriyk masker te zoekeD. wat de
groote wereld van Oostenrijk hun
niet geven kon?
Na al het leed, in een langduiig
leven ondervonden, na de smart over
alle rampen die hem en zyn gezin
getroffen hadden, kon by in wanhoop
uitroepen: „Mij werd ook niets be
spaard
En de oude^vorst, die niets liever
wenBchte, dan in vrede te sterveD,
werd in zijn laatste levensjaren nog
genoodzaakt den gruweiyken wereld
oorlog te aanschouwen, door een
Oostenrljkschen eisch aan Servié
ontbrand, 6n die geheel Europa,
een groot deel van de overige wereld
in zijn vlammen dreigt te vernietigen.
Over den nieuwen keizer zegt het
H.blad":
Een jonge keizer, aartshertog Karl
Franz Joseph, de zoon van aarts
hertog Otto, geboren in 1887, komt
nu aan de regeering. Een onbeschre
ven blad, tot voor korten tijd nauwe
ïyks bekend, eerst door de gebeurte
nissen van 1914 te Serajewo op den
voorgrond gekomeD. De jonge keizer
is gehuwd met prinses Zita van
Bourbon-Panna. In den oorlog heeft
aartshertog zich eenigen naam
gemaakt, door het voeren van het
opperbevel aau het zuidelijk front in
Rusland. Maar, ook ten gevolge
den oorlog, heeft hij nog geen en
gelegenheid gehad zich anders te
onderscheiden dan op het gevechts-
veld.
AaD dezen jongen vorst wordt- nu
het lot van de Oostenrljksch Hongaar-
scbe Monarchie, met al haar volken
en landen, toevertrouwd.
Moge het hem beschoren zyn, goede
raadgevers te kiezen en mede te
werken tot het herstel van den vrede
jpa, die niet het minst in het
belang zal zijn van de toekomst der
Oostenrljksch HongaarscheMonarchie.
Langs dn kust zyn vis
serschepen gestrand.
Bij Chiavari is een goederentrein
in zee gestort.
Do vloedgolf heeft ook de haven
van Marseille geteisterddaar moe
ien eenige honderden visscherssche
pen gezonken zyn.
Uit Toscane wordt gemeld dat de
Arno buiten haar oevers js getreden
en veel sclrd0 het ft aangericht,
vooral in Signa, Poggio en Cagano.
Do Tiber btj Rome staat ook on
rustbarend hoog.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Een vloedgolf.
Omtrent een vloedgolf in de Golf
van Genua wordt gemeld dat tus-
schen Livorno en Savona zware
schade is aangericht. De spoorweg
Genua Spszia is op drie plaatsen ver
nield, de iy-i Genua Savona op ver
scheidene plaatsen.
In de haven Genua zijn tal van
lichters en andere kleine schepen
Holdortche Winkelweek.
Naar men ons mededeelt, hebben
zich venr de winkelweek met étalage
wedstrijd luiui 7u deelnemers opge
geven.
Telefoon en Telegraaf.
De telefonische en telegrafische ver
binding van onze gemeente met de
overige deel6n van ons land ia op
dit oogenblik nog altijd niet hersteld.
Sinds Zaterdag:-./vü-i ia den Helder
dus in dit opzicht geheel geïsoleerd,
Gonoert Marine-kapel.
In een gedeelteonzeropiaagspreken
y van een hobo-solo (zie pag. 1);
het hier badorLo i s.Mim»T.t was
echter een Engelsche hoorn.
Vergadering Ambachtsschool.
Dinsdagavond hield de vereenigiug
„Ambachtsschool voor Helder en
Omstreken" in het schoolgebouw
66D6 algemeene vergadering.
Na een kort inleidend woord van
den voorzitter, den heer D. .H. Grun
wald, werden de notulen gelezen door
den waarn. secretaris, don heer Van
der Vet.
De heoren Dornickx en de Boer
zondc-n bericht van verhinderiig.
Tot leden, die de rekeDiog en
verantwoording óver het jaar 1916
zuilen nazieD, werden gekozen de
heeren Francken, Btirgerfi en Meijers.
Tot plaatsvervangers de heereo
Schellinger en de Jong.
Bij de verkieziDg van bestuursleden
werden herkozen de heeren D. H.
Giunwald, R. Kastelijn en 8. J. J.
Doruickx. In de vacature, ontstaan
door het vertrek van den heer J. de
Winde, werd gekozeD de heer Slinger
voet: Ramondt.
De heer Grunwald daukte voor bet
vertrouweu dat in het zittend bestuur
gesteld wordt. Het Bestuur meent,
dat het al deed, wat het kon, ora de
Ambachtsschool tot nog hooger bloei
te brengen. Hij hoopt ook dat het te
zijner tyd zal mogen meewerken tqr
uitvoering der plannen omtrent eeu
nieuwe Ambachtsschool, die tot heil
zal strekken van ons ambachis-
onderwijs.
Voorzitter doet vet volgen» mede
deel Ing van de conferentie, die het
Dag. Bestuur had bij B- en Wom
eone subsidie veihoogiDg van f 2000
te bepleiten, noodig door de tydaom-
siandighedeu. Vermoedelijk zal ook
1916 sluiten met een nadeelig saldo.
Uit die confeientie kreeg het. Dag.
Bestuur den indruk dat B. en'W. w»-l
zullen trachten zulkdanig bedrag
de bogrooting te brengen. Wel heeft
de Raad de, beslissing in) handen,
maar spr. vertrouwt dat ook de Raad
wel overtuigd zal zijn van het groote
belang van de Ambachtsschool.
Wat betreft tmt dienBtnemen van
jongelui der Ambachtsschool als mon
teur by de Marine, in de vorige
vergadering ter epruka gebracht,
deelde voorzitter mede, dat enkele
jongelui zich als zoodanig opgaven
en dat zij uiterst tevreden zyn over
wat. zij daar ondervonden en leeren.
Dit zal, meent spr., een aanmoediging
zijn voor de overige leerlingen. De
tyd is gunstig voor monteurs, die
ook later, bij het eindigen van hun
dienstverband, in de burgermaat
schappij een goede betrekking kunnen
krijgen.
Naar spreker voorts bleek maken
de leerlingen onzer Ambachtsschool
daar een goed figuur, 6D zy'n tevreden
over hetgeen zU daar leerden.
Voorzitter deelde nog mede dat de
leeraar A. Korff geslaagd is voor de
acte M. d.
De leeraar in Electrotechniek,
heeft ontslag gevraagd tegen 1 Ja
nuari. Het bestuur heeft réeds stappen
gedaan om hem te vervangen door
een insgeiyks bevoegde.
De rondvraag leverde niets op,
waarna de voorzitter de vergadering,
onder dankzegging ar.n do opgc
kom enen, sloot.
Een Nedarlandsche schoonor
getorpllleerd.
Volgens een te Groningen ontvan
gen bericht is het aldaar thuisbe
hoorende schoenerschip „Dolfijn" op
reis van Cbristiania naar WestHartle-
pool, beladen met mijnstutteo, in de
Noordzee getorpilleerd. De Kapitein
en de bemanning zijn allen in North-
flelds geland.
Aanvoer van veevoeder enz.
uit Indltf.
De Indische stoomvaartmaatschap
pijen zullen, nadat ter zake ovor li-g
is gepleegd mot de regeering, 60 °/0
'van haar scheepsruimte beschikbaar
stellen voor den aanvoer uit Indiè
van veevoeder en artikelen, die voor
de bereiding van levensmiddelen de
vereischte grondstof opleveren.
Spionnage.
De politie te Vlisaingen is op hot
spoor gekomen van een uitgebreidea
upionnagedieust. In verband daar
mede zijn reeds eenige Belgen, ond> r
wie een tweetal darass, gearresteerd.
By een huiszoeking moeten cornpio
mitteerende stukken zijn gevonden
en in beslag genomen,
Dlafstallan van krant.
De Delftscbe recherehe is op het
spoor gekomen van belangrijke dief
stallen van brons, welke reeds over
geruimen tijd loopen, ten nadeele van
's Rijks Construktie Werkplaatsen te
Delft. By een koopman aldaar z(jn
honderden kilo's brons, waaronder
stukken van kanonnen, kussenblok
ken, koperdraad enz. gevonden en in
beslag genomen.
Reeds zijn drie werklieden, L., L.
en v. V., werkzaam in het magazijn
van die werkplaatsen, aangehouden
zy legden een volledige bekentenis af.
De heler van het gestolen©, de
koopman O., bevindt zich reeds in
handen der Justitie.
In veilige kavan.
Door den stoomkorder IJ. M 116 „Mea-
dows" is hedenmorgen te IJmuiden
binnengebracht de te Grenaa, in Dene
marken, thuisbehooieiido inotorvisch
kotter „Emanuel', gezagvoerder,
tevens eigenaar P. Halm.
Den Hen Nov. was de „Emanuel''
met 5 man equipage van Esbjerg
naar de visscheiygronden vertrokken.
Na korten tyd gevischt te hebben
werd het schip door een storm be
loopen, waardoor het steeds meer do
de Noordzee indreef, aangezien
motor niet tegen de hooge zeeën
was opgewassen. Toen hot zeewater
in het peiroleumreser.oir doo drong
en de machine bovendien nog defect
raakte, werd het schip een prooi der
golven. Spoedig was het schip lek
geslagen. Driokwater en proviand
waren op. Maandagavond ontdekte
men eindelek eon stoomkorder en
wist men de aandacht van de op
varenden te trekken. Dit was on
geveer ten N. W. van het Hornsrif.
Eerst werden de schipbreukelingen
van eten en drinken voorzien, ver
volgens bracht meu een sleeptros
over. Hierna werd koers gezet naar
IJmuiden.
Het, Deensche vaartuig, dat behalve
machineacbade, stormschade en lek
kage had, verloor ook een anker en
ankerspil. Ongeveer een twintigtal
haanden viscb is aan boord, die in
de markt zullen worden gebracht.
BINNENLAND.
Geldleening 125 vnillioen.
Door de regeering ia een wetsont
werp ingediend tot het aangaan van
een geldleening van f 125.000.000,
rentende 4 pCf., tegen een koers van
97 pCt. Indien de geldleening niet
wordt volteekend, zal een gedwongen
leening worden uitgeschreven,
Indlenststelllng landstorm
Jaarklanen 1909 on 1908.
De opkomst van landstormplichti-
gen der jaarklasse 1909, die zou plaats
hebben in het tydvak van 16-20
December a s., wordt tot later uitge
steld. Nader zal worden bekend ge
maakt wanneer de opkomst van de
jaarklassen 1909 en 1908 moet
schieden.
Door deze kennisgeving vervalt
hetgeen omtrent de opkomst van die
jaarklasse reeds werd bekendgemaakt.
Do „Tenbergin."
Volgeus bij Furness' Scheepv. k
Agentuur My. te Rotterdam ontvan
gen telegram, is baar stoomschip
„Teubergen" op de rotsen by den
ingaDg van de haven van Brcst ge-
loopeu en met de lading graan be
stemd voor do Nedarlandsche regee
ring, totaal verloren. De le stuurman
wordt vermist.
(De „TeDbergen", op reis van
Buenos Ayres naar Rotterdem, was
bruto 3026 ton groot en werd ge
bouwd in 1906.)
Zilvor on zllvorbono.
Op het oogenblik is een bedrag
van 37 millioen aau guldens en ryke-
daalders en een bedrag van 15 mil
lioen aan zilverbons in omloop. Dit
bedrag schynt Dog iiiec voldomde
om iu de behoefte aan dit ruilmid
del te voldoen, waarom de regeering
een weisontwerp heeft ingediend,
waarbij zij machtiging vraagt, voor
de uitgifte tot een maximum bedrag
van 40 millioen aan zilverbons.
Nu zonder eenige opoffering open
bare in bijzondere scholen kunnen
worden omgezet en het gevaar grooter
wordt, dat de laatste openbare school
in een gemeente verdwijnt, is het
noodig te bepalen„In elke gemeente
des rijks wordt van overheidswege
voldoend openbaar algemeen vormeDd
lager onderwijs gegeven in een
genoegzaam aantal scholen". Op dien
regel zouden uitzonderingen zijn toe
te staan. Dit wordt geregeld in de
tweede alinea van het amendement.
Spr. komt vervolgens tot het tweede
amer.dement (betreffende do gciyke
deugdeiykheid van openbaar en by-
zonder onderwys). De heer Tydeman
heeft aan de vryheid van richting
van het bijzonder onderwys niet wil
len afdoen. Vandaar dat hij alleen de
zesde alinea heeft willen wijzigen.
Iu de redactie d..arvan heeft spr. een
belangtyke wyziging gebracht. „Ge
lyko eischeD" ware to vervangen door
„gelijkwaardigheid', maar dan be
stond het gevaar, dat het peil der
openbare school zou kunnen dalen.
Vandaar de gokozen uitdrukki g:
eischen, welke gelijke deugelykheid
waarborgen. Daartegen kan de rech
terzijde geen bezwaar hebben.
Spr. is van meoning dat hot onmo
gelijk is de ei3chen ln de Grondwet
nader te omiynen.
Voldoende is, dat uit de Grondwet
biyke, dat men niet genoegen behoeft
te nemen met de verklaring der
rechterzijde, dat deugdeiyk byzonder
onderwijs zal worden gegeven. Overi
geDS hebbeD linker- en rechterzyde
elkander te vertrouwen.
De vergadering wordt hierop ver
daagd tot Donderdagmorgen.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Woensdag 22 November.
Aan de orde is h6t voorstel tot
verandering van art. 192 der Grond
wet over het o n d e r w ij s, met de
daarop ingediende amendementen.
De heer Van Raalte (u.-L) licht
zyn amendement toe. De termen van
het compromis moeten z. i. in
Grondwet scherp omlynd worden.
Tegenover de financieele geiykatel.-
ling van het byzonder onderwys zal
moeten staan, dat het openbaar
onderwys overal in den lande in
voldoende mate wordt gegeven. De
formuleeriDg van het regeeriügsartikel
acht spr. eenigszins nevelachtig.
Spr. wyst op wat door de Staats
commissie wordt voorgesteld. Hy
noemt een aantal gemeenten, waar
de openbar» school ontbreekt, en
vestigt de aandacht op de aan den
wetgever toe te kennen bevoegdheid,
om bij de wet van het grondwels
artikel af te wyken. De rechterzyde
wijst hy op de mogeiykheid van
anti confeBsioneele scholen, als de
openbaro school ergens mocht ont
breken.
De heer Eerdmans (u.-l.) licht
het door hem met den heer De Mui alt
ingediend amendement toe, dat, even
min als dat van den heer v. Raalte
betreffende de 4de alinea, een nieuwe
gedachte inhoudt en slechts meor
duidelijkheid verlangt voor de 5de
en de 6e alinea. Het regeeringsvoor
stel acht spr. geen gelukkigen vorm
voor de gedachte, die bij den arbeid
der Be vredigingacommissie heeft voor
gezeten. Niets is omlynd; alles is
aan de toekomst overgelaten.
Spr. meent, dat in het nieuwe
artikel niet uitkomt wat opeDbaar
onderwys is, wat in het oude artikel
wel het geval was. Er wordt n.1. niet
gezegd, dat het vau overheidswege
wordt gegeven. Spr. komt vervolgens
aan de eischen van deugdeiykheid,
welker regeling aanleiding tot ver
warring geeft.
De heer Otto (u.-I.) licht de amen
dementen toe, waarvan h6t eerste de
bedoeüDg heeft volkomen objectiviteit
van het openbaar onderwys niet alleen
in godsdienstig, maar ook in elk ander
opzicht vast te stellen en niet rela
tieve, doch absolute neutraliteit voor
te schryven.
Voorts wenscht spr. invoering van
een nieuw lid, waarvan de strekking
het noodeloos oprichten van by-
zondero scholen zooveel doeniyk to
voorkomen, terwijl spr. verder alinea
6 aldus wil redigeeren, dat waarbor
gen worden verkregen, .dat openbaar
en byzonder lager onderwys beide
van gelyke deugdeiykheid zullon zyn,
zonder een van beide meer of minder
als norm op den voorgrond te plaatsen.
Ten slotte stelt hij een redactioneele
verandering in het 6e lid voor, in
verband met andere amendementen.
De heer Visser van IJsen-
doorn (v.l.) licht een tweetal amen
dementen toe, die formeel van hem,
inderdaad echter van den heer Tyde
man afkomstig zyn.
Provinciale Staten van
Noord-Holland.
In de vergadering van Dinsdagen
Woensdag j.1. werd het voorstel van
Ged. Staten betreffepde de oprichtiDg
van een Provinciaal Eleclriciteita-
bedrijf aangenomen.
By de verdere behandeling werd,
door de heeren Quarles van Ufford,
Bok, Grunwald en Michels voorge
steld, met betrekking tot het rapport
van den deskun&ige te lezen: „Be
sluiten: zich in beginsel te vereeni
gen met de in het rapport van den
heer H. Lohr te Nymegen van 16
October 1916 sub. 2o en 5o gestelde
conclusies, met dien verstande, dat
ten behoeve van de stroomvoorziening
van Noord Holland, ten noorden van
het Noordzee kanaal door of vanwege
de Provincie alleen tot den bouw
eoner Centrale te Helder zal worden
overgegaan, wanneer betreffende de
levering van de ten behoeve van de
Marine wei f benoodigde electriciteit
uit gemelde Centrale met het, R(jk
overeenstemming is te verkrijgen."
In de toelichting werd opgemerkt
„WanDper, zooala ondergeteekenden,
op grond van verkregen inlichtingen,
reden hebben aan te nemen, bet Rijk
uit Doodzakelyk defensie bei
beslist over eene Centrale binnen de
stelliDg Helder wil beschikken, achten
zy het met Gedeputeerden, op grond
van de door den heer Lohr aange
geven motieven, gewenscht, dat de
voorziening van het Noordeiyk deel
van Noord Holland zal geschieden
uit een door of vanwege de Provincie
op te richten centrale.
Doel van de voorgestelde redactie-
wUziging is daarbij echter, om duide-
lijk het besluit te doen uitkomen,
dar. er geen sprake van kan zijn, dat
er te Helder twee Centralen komen,
één van het Rijk (eventueel vergroo-
tlng en moderniseering van de be
staande) en één vanwege de Provincie.
Wordt onverhoopt over de levering
ten behoeve vau de Marinewerf geen
overeenstemming verkregen, dan
worde de electriciteit hetzy uit de
Ryks Centrale, hetzij uit IJmuiden
of uit Amsterdam betrokken, al naar
gelacg zulks, na gevoerde onderhan
delingen met het Ryk, het voordee-
ligst zal biyken te zyn."
Door den heer Yan der Waerden
werd dit voorstel bestreden. Volgens
spr. verdient het voor de provincie
geen aanbeveling om in Den Helder
een eigen centrale op te richten.
Zoo'n kleine centraio verhoogt de
zekerheid van het geheele net niet,
omdat het toch het werk van het
grootere - net niet kan overnemen
Meer aanbeveling verdient het om
naar Den Helder oen hoogspanniugs
kabel aan te leggen.. Men zegt wel,
dat wordt erg duur voor Den Helderj
maar dit gaat niet op, want de kabel
is binnenkort toch noodig voor Alk
maar. Wil de marine in Den Helder
toch een centrale hebben, laat ze
dan zelf daar een centrale bouwen.
Wil ze dan met de provincie gaan
concurreeren, dan behoeft de provincie
toch nog niet angstig te zyn, want
in de eerste jaren kan zoo'n nieuwe
centrale niet concurreeren met
provincie.
Besloten werd het voorstel van
Ged. Staten, om zich te vereenigen
met de in het rapport van den he6r
H. Lohr uitgesproken wenscheiykheid,
dat ten behoeve van de stroomvoor
ziening van Noord Holland ten Noor
den van het Noordzeekanaal of van
wege de provincie tot het bouwen
eener centrale te Den Helder
worden overgegaan, aan te houden.
Op het Donau-front en in de Do-
broedzja geen verandering.
Parys, 22 Nov. Hutin schryft in
j „Echo do Paris": Iu Walachfje
voeren de Roemeniers een strate
gischen terugtocht uit'. Verschillende
omstandigheden laten echter een be
slissende ondernemiDg d6r Russen
Roemeniers in de Dobroedzja
voorzien. En een ander, ongetwijfeld
machtig Russisch leger zal weldra
in Moldavië optreden.
De „Temps" maakt zich ongerust
over den toestand in Roemenie. Maar
ze merkt op: Wanneer de spoorweg
Orsova—Fdiasi grootendeels vernield
is, kan men -nog hopen dat de Roe
meniers met behulp der Russen een
tweede Marne-beweging uitvoeren.
Van het gevechtsterrein In
Macedonië.
Parys, 22 Nov. De zware mist in
de streek van Monaatir heeft de
ferygavemchtingon belemmerd. De
Bulgaren bieden krachtigen tegen
stand op hun linie welke over de
heuvels loopt van Inegevo, 4 K.M.
ten N. van Monaatir, tot hoogte 1050.
Ten Z.W. van Makovo hebben de
bondgenooten opnieuw 500 gevange
nen gemaakt.
Op den westelyken oever vau het
Preaa meer hebben de troepen der
bondgenooten Leskovez bezet. Zij zet
ten hun vooruitgang io Noordelijke
richting voort.
Boriyn, 22 Nov. Ten Noordoosten
van Monaatir zijn aanvallen der
entente-troepen op het Duitsch-Bul-
gaarsche front mislukt.
Van het Russlsch-Turksche
gevechtsterrein.
8L Petersburg, 22 Nov. Ten Z.O.
van Agnot hebben de Turken met
aanzieniyke strydkrachten onze troe
pen aangevallen. De stryd duurt
voort.
In de richting van Boeroedjir heb
ben de Turken eergisterochtend eeD
aanval tegen Sultanabad gedaan. Zij
zijn met reusachtige verliezen terug
geslagen.
gezanten der centralen
uit Griekenland vertrokken.
Athene, 22 Nov. De vyandelyke
gezanten zyn met hun personeel per
Grieksch stoomschip, dat hun vlaggen
aan de groote mast voerde, naar
Kavalla vertrokken. Het vertrek ging
kalm in zyn werk.
Engelsch hospitaalschip
vergaan.
Londen, 22 Nov. De Admiraliteit
maakt bekend, dat het Engelsche
hospitaalechip Britannic op den och
tend van 21 November in het Zee
kanaal, Egeiache Zee, doof een myn
of torpedo is vergaan.
Er zyn 1106 menschen gered, van
wie er 28 zijn gekwetst. Men schat
dat: er 50 menschenlevens zijn ver
loren gegaan.
De duikboot- en mljnoorlog.
LondeD, 22 Nov. Het stoomschip
Alrce (822 ton), te Rouaan thuis
hoorend, ia deu 20en dezer door een
Duitsche duisboot in den grond ge
boord.
Beriyn, 22 Nov. Duitsche duik
booten hebben Fransche zeilschepen
in den grond geboord: drie der schepen
waren met kolen naar Frankryk
onderweg.
Londen, 22 Nov. Naar Lloyd's
verneemt, moet het Fransche zeil
schip Lélie inden grond zyn geboord.
De „Vaderlandtehe Hulpdienst" In
Dultsohland.
Het wetsontwerp op den Vader-
landschen Hulpdienst, waarbij elke
manneiyko Duitscher van 17-00 jaar
voorzoover hy niet tot den dienst
in de gewapende macht is opgeroe
pen, tijdens deu oorlog verplicht
wordt tot- vaderlandseho hulpdienst,
is Dinsdag door den Bondsraad aan
genomen.
van
Engelsche les asngeboden
door iBtraar M. 0.
Brieven, onder No. 318, aan hot
Bureau van dit blad.
L. Z0R6,
Ass.-Mach. K. P. M. Ned. Iodiö.
t.a.
Verloren een Portemonnale, in
houdende ongeveer 80 gulden,
van een broodbezorger van „De Vol
harding", gaande Langestraft -loor
i Wachtstraat naar de Windwijzer.
Tegen belooning terug te bezorgen
Dijkweg 93.
Van hut Itallaansoh-
Oostenrljksche gevechtsterrein.
Rome, 22 Nov. In TreDtino hebben
wij kleine vyandelijke aanvallen in
het Asticodal afgeslagen.
In het Kustland verhoogde bedrij
vigheid der. wederzydsche artillerie.
Van het Roemeensche front.
Weenen, 22 Nov. Crajowa is na
korten strijd genomen.
Aan weerszyden van de Olt zijn
de Roemeniörs verder teruggetrokken.
Ten Noorden van Campolung zyn
alle pogiDgen van den vyand, om
door verbitterde aanvallen succes te
behalen, vruchteloos gebleven.-
Berlijn, 22 Nov. Bij Crajova maak
ten wy vorderingen.
St. Petersburg, 22 Nov. In hetJiu-
dal trekken de Roemeensche troepen
ondor den druk van den vyand al
vechtend naar Cntjowa terug.
Op de rest van het front is de
toestand niet noemenswaard ver-
PLAATSELIJK NIEUWS.
Uit het polltle-rapport.
Door een hoofd machinist der MariDe
is kennis gegeven dat Maandagavond
uit een krat, staande in de portiek
van zyne woning aan den Polderweg,
een geel koperen pyp van 1.66 M.
lengte is ontvreemd.
Ten omstreeks 10J ure werd gis
terenavond de hulp der politie inge
roepen in een café aan de Zuidstraat,
alwaar marineschepelingen ongere
geldheden pleegden. By dé komst der
politie was de belhamel, een stoker
van Hr. Ma. „Holland", reeds gevlucht.
Hy had met den parapluiestandaard
dq. gaslamp vernield, waardoor stuk
ken hiervan op het biljart vielen en
het laken hier en daar verbrandde.
Proces-verbaal wordt opgemaakt.
Advertentiën.
De Heer en Mevr. T. L, KRUYS—
Koumans geven kennis van de ge
boorte van een Isvanlaozan Zoon.
Helder. 20 November 1916.
Heden overleed, na een lang
durig en smartelijk lijden, onze
geliefde Moeder, Behuwd-Groot-
en Overgrootmoeder,
ANNA MARIA CATHARINA VOST,
Wed. L. F. van Loo,
in den ouderdom van 78 jaar.
Uit aller naam:
J. F. VAN LOO.
Helder, 23 Nov. 1916.
2e VrooDBlraat 18.
Ondertrouwd
JAN 0IELES
en
MARTHA VAN WAARDENBURQ.
Den Buig, Texel, 1
Helder*""1"" 22 No"- 19'e-
BonaélaMiweg 7,
Eenige kennisgeving.
Gevraagd een Dienstbode voor
dag eu nacht, tegen 1 Januau <-f
eerder. Loon flëO.— en waschgrld.
AdresBureau van dit Blad.
Gevraagd
een nette Dienstbode.
Adres: Parallelweg 75.
Gevraagd:
een DAG-DIENSTBODE.
AdresWeatstraat 59.
Wordt gevraagd
een flinke Dagdienstbode.
Adres: Bureau van dit Blad.
Gevraagd
een net DAGMEISJE.
AdresWeststraat 75.
Gevraagd een net Dagmeisje,
niet beneden 18 jaar. Zondags vij.
AdresBureau van dit blad.
Voor direct gevraagd een flink
tweede Meisje, niet boneden de
16 jaar, van 8 8 uur.
AdresLE RüTTE, Kanaalweg 166.
Gevraagd
een flinke Boekhoudster.
AdresBureau van dit blad.
Bekwame costuumnaaister vraagt
nette Naaihuizen.
Br. no. 328, Bureau van dit Blad.
Wegens sterfgeval du eet gevraagd
een bekwame Schoenmakers
knecht, tegen hoog loon.
AdresP. GOVERS,
Anna Paulowr».
Een flinke LOOPJONGEN
wordt gevraagd in de Coöperatieve
WinkelvereenigiDg „Eigeu Hulp",
Koningstraat 7—9.
Gevraagd
een flinke LOOPJONGEN.
Adres: Hoogstraat 38.
BANKETBAKKERIJ.
Wordt gevraagd een nette Jongen
voor loop en bakkeiijwerk.
Adres: VIS, Kanaal weg 87.
Aan het Ryks-Iostituut voor Hydro
grafisch Visscherij-onderzoek kan een
Jongen geplaatst worden, voor lichte
werkzaamheden. Zich te vervoegen
van 9 12 en van IJ5 uur aau de
Koopvaarders8cbut8luia.
Gelegenheid voor twee netto per
sonen, met huiselijk verkeer.
AdresBureau van dit blad.
Kost en Inwoning aangeboden
(met Slaapkamertje) in klein gezin,
voor net persoon.
AdresBureau dezer Courant,.
Bevraagd een ongemeubllaerde Kamer
voor man, vrouw on twee kinderen.
Liefst by bejaarde menschen.
Br. onder no. 329, Bureau van dit blad.
Te huur groote of kleine Zit
kamer met Slaapkamer togon
billyken prys, in het centrum van
de gemeeDte, direct te aanvaarden.
Brieven fr. No. 327, Bureau van
dit blad.
Voor billijken prijs ter overname
aangeboden een net Zaakje in
Kruideniers- en Grutterswaren, Tabak,
Sigaren, Koek, Snoep, enz. Flinke
byverdienste. Mooi winkel ea woon
huis. Brieven no. 330, bureau van
dit blad.
Te koop aangeboden
een rood pluche Canapé.
Adres: Bureau van dit blad.
Te koop voor spotprijs:
een groote Huis-Bioscoop,
heeft gekost f26.-, en ongeveer 1000
M. eohte Bioscoop-filmen, waar
onder praahtlge stukjes van 180 Meter.
De filmen zijn ook per etuk te koop
vanaf 20 ct. per Metar.
Adres: MOLENSTRAAT No. 11.
Te koop pulkbest HOOI f3.60
de honderd pónd, (geperst), en
STROO f2.- de honderd pond,
(geperst).
Bij: J. MAKELAAR, Artillerie
straat 48, Helder.
Te koop een zoo goed als nieuwe
Hand-Naalmachlne voor f8.50 en oen
Singer Ringspoal (trap) voor f 12.50.
Adres: le Vroonstraat 12.
Te koop een mooie zwarte Pianlno,
kruissDarig en in metaal gebouwd,
voor f180.-.
Adres Waagstraat, 9, by de H.B.S.
Afbetaling Muziekinstrumenten.
Brammophoons, Platen, Violen, Mandoli
nes, Buitaren, Ofgel$,Plane'»(ook2ehan«fi).
Gratis inlichtingenMolenstr.24(geheimh.)
Broche't, Manchetknoopon,
Dasspelden, Horlogeaanhae-
gers aa Zakspiegels mot
Portrat, verkrijgbaar bij:
Fotograaf.
