DE OORLOG,
Advertentiën.
EVAHGELISATIE_PALMSTRAAT.
De legerberlchtea
van 2 en 3 Mei.
Van het W e 81 o 1 ij k front.
Het Frausche communiqué van den
2en meldt nieuwe vordermgen in de
bosschen ten W. van den Moot Cor
nilet. In Champagne werden hevige
artilleriegevechten geleverd. Volgens
do mededeeliog van den 3*ti Mei
werden overvallen der Duitscüers bij
de Mont Cornilet en deD Mirt Haut
afgeslagen. In laatst genoemde streek
werd oon sterk vijandelijk steunpunt
genomen. De uit 9 officieren en 210
man bestaande bezetting viel in han
den der Franschen.
Een Duitsch legerb^richt van den
3en geeft aan, dat op het Enirelsche
front nieuwq infanterie naavail*'.
begonnen. Na.aanhoudend roff Ivuur,
op de b.ide oevers van du Scaipe,
dat verscaeidene dagen aanhield, volg
den over 6en breed front aanvallen
der Eogelscb6n. Volgens het avond
bericht van denzelfden datum, is deze
doorbraakpoging evenals alle vorige,
mislukt aan de Aisne en ten N. van
Reims.
Daarentegen wordt van Engelscbe
zijde gemeld, dat ov6r het geheele
Hindenburg front, van bezuiden de
Sensée tot den weg van Acheville naar
Vimy,zware gevechten geleverdzijo.
Eon aantal sterke stellingen van den
vijand werden gonomen. Volgens een
boricht van een oorlogscorrespondent
werden vorderingen gemaakt in de
richting vah Fresnoy, Cherisy en
Bullecouit. Io het bosch van Gavrelde
ondernamen d9 Duitschera vinnige
tegenaanvallen doch deze zijn meer en
deels door artillerievuur afgeslagen.
Op de overige Europeesche fronten
geen gebeurtenissen van belang. Van
het Roemeeusche front wordt
iu de wederzljd8ch9 berichten mel
ding gemaakt van het afslaan van
vijandelijke aanvallen.
Een uitvoerig commuu'quó van den
8sn Mei bevestigd deze mededeelingen.
Dit bericht luidt
Den geheelen dag duurde een hevige
stryd voort van Quéant tot ten
Noorden van Fresnoy, vier mijlen
ten Oosten van het dorp Vimy. De
vijand maakte weer gebruik van
groote reserves aan manschappen en
kanonnen en deed herbaalde tegen
aanvallen langs nagenoeg het geheele
gevechtsffont. Deze troepen leden
zware verliezen door ons geconcen
treerd artillerie- en mitrailleur vuur;
zoowel toen zij zich voor den aanval
concentreerden als tijdens den strijd
zelf.
Ondanks den hardnekkigen tegen
stand drongen onze troepen Donder
dagmorgen door den sector van de
Hindenburg-linie ten Westen van
Queant en handhaafden zich daar den
geheelen dag, niettegenstaande de
voortdurende krachtige tegenaan
vallen.
Wij maakten verder eveneens
vorderingen in de buurt vau Cherisy,
aan weerszijden van den weg van
Ateectt naar Kameryk en op de
oevers van de Scarpe, waar de stel
lingen, die nu door de eene, dan
weer door de andere party veroverd
werden c-n waar tegenstand werd
geboden, thans in ons bezit zyn.
Aan hst linkergevechtsfront maak
ten w!j ods meester van het dorp
Fresnoy en de vijandelijke stellingen
ten Zuiden en Noorden van Oppy.
Ook op andere punten daar nog
voort.
De vijand leed zware verliezen
aan dooden en gewonden, terwijl wij
eenige honderden kriJgagevan genen
maakten.
Uit M e s o p o t a m i
Naar van Engelsche zijde da. 2 Mei
wordt gemeld, werden de Turkscbe
troepen, die zich ter weerszijden van
de Sjat-el-Adh6m hadden verschanst,
bij vorrasaing aangevallen. De eerste
tWEO veratorkte linies, waarbinnen
ook een dorp lag, werd in den eersten
aanval genomen. Door een sterken
vijandelijken tegenaanval ging het
dorp weder verloren, doch later
slaagden da Engelschen er weder in
het dorp te hernemen. De vijand
werd daarop naar de Joobel Hamrin
heuvels "teruggeworpen. 859 man
werden gevangen genom-n.
Het Turksche comraun qué geeft
aaD, dat de aanval der E gelachen
werd afgeslagen in van te .-oren in
gereedheid gebrachte verdedigiugs
Btellingen, waarna een tegenaanval
werd ondernomen. Hierbij werden
4 officieren en 101 soldaten der
Engelschen gevangen genomen. -
D« duikboot- en mljnoorlog.
Naar de E»gelache admiraliteit
mededeelt, is her Ei^acbe transport
schip „Arca^an" (8939 ton, an de
Royal Mail s.s. Cy. tu B-lf.-st), dat
troepen -ervoetde, duo l&Jen April
in het oosten van de Middellandscbe
Zee getorpedeerd en in vijf minuten
gezonken. 279 opvarenden worden
vermist en zijn vermoedelijk ver
dronken.
Hef; Deeasche zeilschip „Hawila"
(1421 ton) met een lading mals van
Buenos-Ayres op W6g naar Dene
marken via Engeland, is door een
Duitache duikboot in den grond ge
boord. Hetzelfde lot trof het Noorsche
stoomschip „Hektoria" (5002 ton).
Yan beide schepen werd de bemanning
gered.
Het Engelsche stoomschip „Roe-
kingham" werd door twee duikbooten
tegelijk aangevallen. Door handig
maDoeuvreeren wist de kapitein zijn
aanvallers een tijdlang te ontwijken,
doch op een gegeven oogenblik werd
het schip door een der duikbooten
ingehaald en door een torpedo ge
troffen. Het projectiel drong aan
stuurboordzijde het schip binnen,
vlak bij de machinekamer, doodde
ean hulpmachinist en verwondde een
olieman.
Bij de ontploffing werd een der
reddingsbooten vernield. De beman
ning verliet het schip in de overge
blevene booten en de „Rockingham"
zonk binnen 26 minuten.
De duikbooten hadden niet gewaar
schuwd vóór zij aanvielen en de
commandant weigerde hulp te ver-
leenen aan de slachtoffers.
De resultaten van den
dulkbootoorlog.
Volgens berichten verschaft door
het Amerikaanscbe departement van
Buitenlandsche zaken, hebben de
duikbooten in hst geheel 686 onzijdige
schepen in den grond geboord. Een
derde van de sinds 1 Februari (begin
vau den verscherpten duikbootooi log)
tot zinken gebrachte schepen bestaat
uit neutrale vaartuigen. Van Noor
wagen werden 410 schepen in den
grond geboord, van Zweden 111, van
Nederland 61, Griekenland 50, Spanje
38, Amerika 19, Peru en Argentinië
beide één.
Volgens SJöfartstidende verloor de
Noorscho koopvaardijvloot in April
tengevolge van het optreden der
duikbooten op zijn minst 40 stoom
schepen van 61.500 ton bruto en 24
zeilschepen van 82.772 ton netto, bij
elkaar 64 schepen met 94 272 ton.
Ia Maart gingen 190.000 ion aan
scheepsruimte naar den kelder.
Blijkens berichten via Zwitserland
heeft de afgevaardigde Tissier bij de
Fransche kamer een rapport inge
diend over den duikbootoorlog. Hij
zegt dat tot einde 1910 31/9 miilioen
tou scheepsruimte in den grond ia
geboord, waarvan 1.228.000 in 1916
en 2.108.000 in 1916. Voor 1917
schat hy de scheeps verliezen op 6 ton.
Dat.de duikbootbedreiging ernstig is
kau derhalve niet worden ontkend.
Titsier vindt dat de ministers van
marine niet genoeg hebben gedaan
om het gevaar het hoofd te bieden
en hij bepleit konvooieering der
koopvaarders door de gezamenlijke
ententevlotea.
Luchtaanval op
koopvaardijschepen.
Dinsdag ii het Engelsche stoom
schip „Gena" (2484 ton) b(j Alden-
burgn door een watervliegtuig in don
grond geboord. Het schip werd door
2 vliegtuigen aangevallen, aan elke
zyde van het schip één.
Het schip vuurde en beschadigde
er een, maar de andere, die zoo goed
als op het water lag, slaagde erin de
„Gena" iu den grond te boren. Het
vernielde vliegtuig werd naar den
wal gesleept. De bestuurder en de
waarnemer z(jn gevangen genorueu.
Een van hen was gewond en werd
in het ziekenhuis opgenomen. De be
manning van de Gena die uit 27
koppen bestond, werd ook aan land
gebracht. Het is de eerste maal da',
bekend gemaakt wordt, dat een schip
door een torpedo van een zeevliegtuig
in den grond ia geboord.
China en Dultschland.
Naar dd. 4 Mei uit Peking wordt
gemeld, nam het kabinet met alge-
meene stemmen een resolutie aan ten
gunste eener onmiddellijke oorlogs
verklaring aan Duitschland.
Uit Zweden.
Voor eenige dagen werd reeds
melding gemaakt van hongerbetoo-
gingen die in verschillende Zweed
sche plaatsen gehouden werden en
waarbij het niet altijd even zacht
zinnig toeging. Zoo kwamen ook uit
Stockholm, waar de internationale
socialistischs partyleiders bijeenko
men, berichten over revolutionaire
woelingen.
Aangezien de politie er alleen Diet
in kon slagen de orde te handhaven,
werd een burgerwacht geformeerd.
Als tegenmaatregel hebben toen de
sociaal democraten zich nok gewapend,
ten einde, zooala het blad „Politiken"
het noemde, de orde In het land en
het volk te verdedigen tegen „reactio
naire bandieten".'
Deze geschiedenis kwam ook in
den Zweedschen Rijksdag ter sprake
en gaf daarby aanleiding tot scherpe
gedachtenwieseling tusschen den
minister-president, en den soc. dem.
afgevaardigde Branting. Het resultaat-
daarvan was, dat de minister-presi
dent beloofde de burgerwacht te
zullen opheffen, waartegenover Bran
ting dan moest verzekeren dat de
orde door de soc. dem. niet zou
worden verstoord.
Naar hat Hbl. mededeelt, zya het
vooral de hooge prijzen door hande
laars en producenten van levensmid
delen voo- hunne waren gevraagd,
<iie aanleiding geven tot ongenoegen.
In sommige streken hebben de werk
lieden zelf do maximum-prijzen vast
gesteld, en dwingen zij verkoopers
daarmede rekening te houden. Op
til vau andere plaatsen worden be-
oogingen gehouden, hongeroptochten.
En de geest in het leger is niet zoo,
dat de regeering op de troepen kan
rekenen, om betoogingen of onge
regeldheden te onderdrukken.
De onmiddeiyke aanleiding tot deze
betoogingen is slechts gelezen in de
economische toestanden, maar de
oorzaak van het verzet in Zweden
tegen de regeering zit dieper. Er
heerscht ontevredenheid over de
slechte regeling van het kiesrecht,
óver de mogelijkheid dat partijen, die
in het parlement en in de gemeente
raden een meerderheid kunnen kry-
gen. Eq daartegen heeft Branting
reeds lang gewaarschuwd. Da regee-
ring in Zweden echter heeft die waar
schuwing in den wind geslagen.
Nu dringt Branting in de Kamer
opnieuw aan op medewerking van
de regeering tet invoering van een
democratische grondwetsherzieniDg
met invoering van algemeen,-gelijk,
en direct geheim kiesrecht voor de
Tweede Kamer.
De democratische storm, die door
Europa gaat, laat' ook Zweden niet
ongemoeid.
Cinidfliiaht oorlogskosten.
In de Canadeesche begrooting wor
den de oorlogskosten sedert het begin
van den oorlog op 600 miilioen dollars
berekend. De staatsschuld steeg van
886 tot 990 mill. en zal aan hot einde
van het fiscale jaar 1200 mill. dollars
bedragen.
Engsland's verliezen asn menschen-
materlaal gedurende den oorlog.
De president der groote Engelsche
verzekeringsmaatschappij „Pruden
tial" Sir Thomas Dewey, heeft in de
onlangs gehouden jaarvergadering
der maatschappy medegedeeld, dat
tot einde Februari meer dan 270.000
EngelscheD, de koloniale en gekleurde
troepen niet medegerékend, in den j
oorlog zyn gevallen. Hiervan waron
alleen by de „Prudential" 90.0001
verzekerd, met een totaal verzeke-
ricgsbeirag van ca. 40 miilioen pond
aterling.
PLAATSELIJK NIEUWS.
By het te 's Gravenhage gehou
den examen slaagde voor het voor-
loopig machinisten diploma de heer
D. Byl alhier.
Bij het Donderdag te Haarlem
gehouden examen Blaagde voor de
acte L.O. de heer P. H. Gielis, leer
ling vau de R.K. Kweekschool te
Bevorwyk, vroeger alhier.
Twsede Kamerverkiezingen.
Voor a.s. stemming voor een lid
van de Tweede Kamer in het kies
district Helder zijn Donderdag candi-
daat gesteld de heeren P. J. Oud (vrljz.-
dem.) te Ommen, C. Thomassen
(S.D.A.P.) te Busaum en A.P. Staal
man (chr. dem.) te Amsterdam.
De stemming heefc plaats Dinsdag
15 Mei, eventueele herstemming op
Dinsdag 22 Mei.
J. E. W. Duyi In „Tlvoll".
De verkiezingsactie zette Donder
dagavond in met eon rede, welke de
heer Duya in „Tivoli" hield, en die
getiteld was „Stemt rond". De zaal
kon niet aile belangstellondon be
vatten, zeer velen stonden in dó
vestiaire es den foyer of hadden een
plaatsje langs de kanten en in de
hoeken. Iu afwachting van de opening
korttedeArbeidera-muziekvereeniglng
den tyd met het blazen van ver
schillende strijd- en andere liederen.
De heer Verstegen opendo de by'een-
komst en herinnerde er aan, dat ba
halve een politieke vergadering, deze
dag ook bestemd was voor de viering
van het 1 Mei-feest. Spr. drukte de
hoop uit, dat het het laatste Meifeest
zou zijn van de oorlogsperiode en dat
wij het volgend jaar weer onder
andere omstandigheden feest zouden
mogen vioren.
Hierna kreeg de spr. van den avond
het woord. Is het nog Doodig, zoo
vroeg hy, om in dezen tyd de massa
door het woord aan te sporen rood te
stemmen? Een tijd, waarin de doo-
ven hoorende zijn, de steen^n spreken,
oen tijd, waarin voor hem, die de
feiten 'zien wil, zo duidelijk zijn. Daar
hebt gij nu de consequenties, waartoe
het kapitalistisch stelsel, van deze
maatschappij van particulier initiatief,
h5efc geleid! Spr. voelt zich thana
als cficior van justitie voor een
rechtbank, en lïlj vraagt aan de
vryziunige en antirevolutionaire pro
pagandisten, die hier aanwezig moch
ten zynbomt. thans bier en pleit
voor uw clientel Want wy, het
openbaar ministerie, eisehen er de
doodstraf voor.
Wie hebben den grootsten mond
over het feit, dat de soo.-dr-m. te
zwak zyn gewe63t om den oorlog te
voorkomen? Zij, die ons bsl&t hebben
sterker te worden, die alle machts
middelen van hun staat gebruikten
om onzen opkomenden bloei te
stuiten. Niet wy, maar zij zya de
schuldigen. Z§ zeggen: ziet eens
naar Zaandam, zy kunnen niet re-
geeren. Misschien doen wy het slecht,
maarwy beginnen ook nog pas,
een schaatsenrijder kan ook niet
ineens rijden. Maar voor de regeer
kunst van de anderen hebben wij het
diepste respect.
Leven we thans in een gekkenhuis
of niet? vroeg spr. Maar was dat
vóór den oorlog ook niet het geval
Leg twee rijksdaalders naast elkaar
ze zullen niet vermeerderen. Toch
wordt er rente gemaakt op kapitelen
en dat kan alleen geschieden door
arbeid. Eo het gekke van de geschie
denis is, dat de arbeidersklasse niet
zelf beseft, wat ze eigeniyk ontbeert,
en dat ze vau die rente eigenlijk
slechts weinig terugkrijgt. Bh nu
bedoel ik niet cgüb nog het geld,
maar het geestesgenot. Er is zoo
ontzaglijk veel aan geestelijke goede
ren, die totaal onbereikbaar zijn voor
den arbeider, zy weten niet welk een
schat aan cultuur, aan intellect enz.,
de wereld bevat.
Is het geen gekkenhuis, dat vrou-
wes en kinderen uit hun gezin en
hun school worden gehaald om toe
gevoegd te worden san de machine?
Oude mannen hebben de keus tus
schen werkhuis, gevangeniskerkhof
of bedeeling. Er loopon werkeloozen
rond, niet wegens een tekort aan
werk, maar juist wegens overpro
ductie. Omdat cr niet gearbeid wordt
voor de behoefte, maar om do winst.
Is h&t geen gekkenhuis als een
Staat eenerzyds een ambtenaar op
leidt, die beatudeeren moet op welke
wyze het bsat en het snelst menschen
naar de andere wereld kunnen wor
den geholpen, en hy leidt tegelijkertyd
een ambtenaar op, die do gebroken
ledematen weer zooveel mogelijk
repareeren moet? We moorden om
't hardst en tegeiykertyd collecteeren
we voor 't Roode Kruis.
Spr. citeert thans üit eene rede
van den heer Oud. Volgen? het
verslag in de Schager Crt. zeide die
heer, dat de vrijzinnigen geen aD deren
staat wensehen, wel de gebreken
van den buidigen wegwerken. Hoe
ia dat mogeiyk, vraagt spr., zonder
het stelsel tevens weg te werken?
Als de Russische revolutie mislukt
ware, waren zij, die thans de be
vrijders van Rusland zijn, boevenen
schurken geweest. Ja, w|j willen een
audere orde, gevestigd op recht, niet
op onrecht.
Men zal misschien vragen: zijnde
sociaal-democraten de gekken en is
het andere gedeelte der maatschappy
het verstandige? Van vrijzinnigen
kant wordt alles gedaan om te be
pleiten, dat het kapitalisme niet de
schuld is van dezen oorlog. Ja, ze
kunnen moeiiyk anders doen. Als ze
zouden zeggende oorlog is de schuld
van ons stelsel, konden ze wel in
pakken. Maar ieder voelt wel waar
de kneop zit, dat de oorlog de logi
sche consequentie is van den voort-
durenden concurrentiestrijd, die in
vredestijd plaats heeft. Een stTyd,
die tenslotte leiden moet tot een
conflict, dat slechts met de wapens
beslist kan worden. Zoolang dus
dit kapitalistische Btelsel, gebaseerd
op doodende concurrentie, bly'ft be-
staan, zoolang zullen er oorlogen
biyven. En dan, als er een oorlog
is, heeft men andere groepen van
menschen, die noodig zyn om hem
te voeren. In dit verband citeert spr.
Jhr. de Savornin Lohman, die schreef,
dat het volk zeker niet zou mede-
gaan indien hst da ware oorzaken
van den oorlog wist. Spr. gaat hier
nog uitvoerig op in, en betoogde, dat
de vaderlaud3lfefde der heerschende
klasse, toen die noodig was, en de
schatkist leeg was, slechts 'k raison
van eene rente van 5% te krygen
was, terwijl het proletariaat ze gratis
moest afslaan.
Deze oorlog is door ons voorspeld,
niet omdat we helderziend zijn, maar
eenvoudig, omdat we da weiten van
het economisch Btelsel kennen. Her
haaldelijk heelt men onze party ge
raadpleegd bij conflicten, o. a. het
Marokko conflict-, en zeer zeker ware
al eerder een oorlog begonnen indien
men niet bang wa3 voor het roode
spook. Maar 't kwam thans to plot
seling, ons hoofd was er niet by, en
de orkaan rukte ook den dam van
ons internationalisme omver. Ea nu
zou de misdadiger - de beerschende
klasse willen hebben, dat. de politie
agent, die hem niet pakken kon, moet
gestraft worden voor dat feit! Elke
stem op eon v.-d. of een clericaal
beteekent een stem op den oorlog.
Er wordt natuurlijk ook wel door de
vryzinnigen en clericalen het ver-
schrikkeiyke van den oorlog gevoeld,
maar spr. zegtals gij dat verschrik
kelijk vindt, toont u dan niet langer
solidair met de machtén, die hem
veroorzaakt hebben. Gebruik uw stem
biljet om heerschers to kiezen, dieu
een anderen plicht dan dien van
doodschieten van medemenschen op
leggen. Da s.d.a.p. hield overal protest-
meetings, toen de Balkan-oorlog
dreigde. Nu mag meneer Qud en de
zljuon smalend zeggenbet biyft bij
hén maar by meetings, maar gij on
de uwen zaten bijeen en maakten
den oorlog. Wy hebben tenminste
gedaan wat we konden, maar wij
hadden geen geld, dat hebt alleen gy.
Wy kunnen niet anders doen dan
steentje voor steentje werken aan den
opbouw van ons stelsel. En dat duurt
heel lang. Spr. deelt thans mede wat
er door de s.d.a.p. geprotesteerd is,
en leest treffende staaltjes voor van
moord en plundering door de troepen,
ook de Nederlandsche, zooal? biykt
uit eene correspondentie in de „H.
Rott. Crt.". Waar waren toen in de
Kamer de heeren Oud c. s. om dit
t.e laken Van Kol alloen was het
die protesteerde. Maar zeurt gijlieden
dan .ook niet over medelijden met de
slachtoffers 7an den oorlog, helpt ons
mee strijden tegen andere toestanden.
Wy hebben den strijd tegen het
stelsel aangebonden om een andere
maatschappij te vestigen. Wie vraagt
hoe die maatschappij er zal uitzien,
bewijst daarmede zijn domheid. Het
socialisme is een exacte wetenschap
vau cijfers; het leert hoe de econo
mische structuur der maatschappy
esn natuurproces is, dat zich eiken dag
wyzigt, zondor dat wij het bemerken.
In het kort zet spr. dit uiteen, en
toont aan hoe het kapitalistisch stelsel
zich ontwikkeld hééft uit het feodale.
Zooals in het ei het kuiken geleidelijk
groeit, tot op zeker oogenblik de
schaal openbarst en langs revolutio
nairen weg de geboorte plaatsheeft,
zoo g&at bet pok met den groei der
maatschappij.;
Spr. noemt eenige data op van
protesten der 'Ad. toen in 1912 het
■Balkau gevaar dreigde. Deze protest-
vergaderiDgen werden uiteengeslagen
vaak door de menschen, die vóór den
oorlog waren.
Ook over de binnenlandsche politiek
sprpekt de heer Duljs vervolgens
eenige woorden. Hy zet uiteen hoe
ton opzichte van de ministerszetels
nimmer door dr. Bos overleg is ge
pleegd met de soc; dem. leiders. De
vryzinnigen hebben vergaderd, en
hebben op die vergadering uitgemaakt
hoe het wezen moest. Wy hebben
geweigerd met drie zetels de ver
antwoordelijkheid voor 6 zetels te
aanvaarden. 8pr. deed een tussphen-
voorstel om het recht te mogen
hebben, evenals een wethouder, zijn
minderheids standpunt te kunnen
weergeven, maar dat werd smadelijk
ontvaDgen.
Het volk moet invloed krijgen op
de internationale politiek, dan zouden
conflicten als het huidige niet meer
voorkomen, 't Ia dwaasheid, dat acht
personen te beslissen hebben over
het lot van naties. In dit verband
noemde apr. de kwestie van de be
wapende handelsschepen en van het
telegram van den opperbevelhebber,
Spr. heeft dit telegram zelf gslezen
er stond met ronde woorden in, dat
een onmiddellijke inval derDuitschers
dreigde. De volksvertegenwoordiging
wist daar niets van. Toen wy, op
26 Jan. 1915, een bescheiden motie
stelden, stemden alle vrijzinnigen
tegen. Zy zyn het, die den accijns
op suiker legden, die het dwaze
belastingstelsel hebben gemaakt. ZIJ
zeggenwy bekommeren ons niet
om den middenstand on coquetteeren
met het staatsponsioen. Wy hebben
van den aanvang af gevochten en
het hardst tegen de vrijzinnigen. Op
alle mogelijke manieren schelden zy
het staatspensioen uit. Het moge
waar zijn, dat w|j in den allereersten
tijd van de staatspensioen kwestie
streden alleen voor arbeiders, maai
de vrijzinnigen streden voor dwang
verzekering. Eer3t nadat wij de
zweep erover hebben gelegd, zyn do
vryzinnigen van kleur veranderd.
Spr. vergeleek den toestand met een
beeld uit Rostand'» Chantecler: De
haan, die de zon ziet opgaan, meeDt,
dat dat door zyn kraaien geschiedt,
en is zeer verbaasd op een morgen,
dat hy vergat te kraaien, toch de
zon te zien. Zoo is hetniet de zon
gaat op omdat Troelstra c.s. kraaien,
maar zij staan op een top en zien
den dageraad van het socialisme
komen, en dien begroeten zy.
Tenslotte wijdde spr. nog eenige
woorden aan do viering van den
1 Mei-dag, als symbool van de komst
eener betere samenleving. Toen ver
leden jaar de Zuiderzeedijk doorbrak
en polders onder water liepen, heeft
mon aanstonds alles aan het werk
gezetniet om dien dyk óp te
ruimen, die het water niet bon
tegenhouden, neen, om hem te
dichten en te versterken. Zoo moeten
wy ook doen met den dijk van ons
socialisme, die door de vloedgolf van
den oorlog i3 doorgebroken. Wy
moeten dat gat dicht maken, en
hom sterk en hecht maken, opdat
hy tegen volgende stormvloeden be
stand is. Gy allen behoort u daar
aan te geven I
Van de gelegenheid voor debat
werd gebiuik gemaakt door een heer
Gompertz. Deze vestigde allereerst de
aandacht op de bewering, door den
spr. gebruikt, dat men den agent
verwijten zou den misdadiger niet
gepakt te hebben. Hadt gy het ons
dan niet telkens wys gemaakt, dat
lij hem pakken zoudt, zeide debater.
Nij eischten niet van u, dat gy hem
paktet. De spr. vroeg bij zijne bewe
ringen telkens smalendwaar waren
toen de vryzinnigen? Zy waren er,
zegt debater, in een Int. pacifistische
organisatie, die evenmin als de soc.,
sterk genoeg was om den oorlog te
beletten. Hy bestreed voorts de be
wering, dat de oorlog een consequentie
van het huidigs stolsel zoude zyu.
Neen, volgens debater was hy oen
uitwas ervan, dien men dient afte
snijden. Debaters overtuiging is, dat
de schuld van den oorlog ligt bij het
Pruisische Junbertum, dio kerels in
Pruisen, die als student al mekaar
ovor de wang snyden en daarmee
als een eeretrophee hun leven lang
rondloopen. De Duitsche kroor.rprins
sprak immers van een frischen,
fiöhlichen Krieg.
GeroepDat is ook een kapitalist I
Debater, voortgaand. Maar hot is
een kwestie Van geestesgesteldheid.
De Duitsche soc.dem. heeft niet
genoeg gedaan om den oorlog tc
voorkomen. Zij is de sterkste party
in Duitschland, of althans een van
de sterkste. Zy ook heeft het volk
wijs gemaakt, dat het vaderland in
gevaar was, en stemt ook vóór de
oorlogscredieten.
GeroepMaar wie zit er in dc
gevangenis.
Debater: Zeker, een enkeling is
er wel, die zich verzet heefr, maai
de meerderheid staat nog op hetzelfde
standpunt. De „Vorwirts" is nog even
regeeriDgsgezind, al is er thans een
sterke strooming voor den vrede. Het
is allemaal grootspraak wat de soc.
dem. zeggen, zij zyn mede verant
woordelijk voor wat ia geschied.
Ook vóór de binnenlandsche politiek
geldt dit laatste. De spr. heeft de
binnenlandsche politiek verwaarloosd,
byoa geheel over het buitenland ge
sproker, Zij zeggenhet kiesrecht is
te danken aan de soc., dem., neen,
het is te danken aan de vryzinnigen,
dat het thans zoover is. (Gelach).
Het is het beleid geweest van d6
vrijz. concrentratie, die de vrh'e libe
ralen bewogen om met hen mee
te gaan.
Debater komt pu op de weigering
der portefeuilles. Ze zijn wel degelyk
aangeboden, alleen de manier waarop
dit geschiedde beviel de heeren niet.
Er waren bezwaren aan de aanvaar
ding verbonden, maar datjsaltjjdby
eene combinatie, en bszwar6n zijn er
om te worden overwonnen, 't Wa3
natuuriyk gemabkeiykor ze niet te
aanvaarden en men vreesde kritiek
van auderen. Debater gaat hier nader
op in en betoogt, dat een sop, dem.
wethouder bv. thana geen principieel
soc. werk meer verricht. Nog gisteren
verzette Wibaut zich tegen voor
stellen van socialistischen kant, o.a.
een duurte toeslag voor gepensio
neerden.' En wethouder YUegen be?
handelt 'nu den gemeenteraad zooal's
vroeger burgemeester van Leeuwen:
alsof er geen raad was. Neen, de
soc. dem. aanvaarden liever geen
verantwoordelijkheid, en kis zo het.
doen, zijn ze net als anderen.
Ook debater betoogt, dat er oen
maatschappeiyke ontwibkeh'ng is, dio
men kan tegenhouden of kan be-
vordoren, en dat men niet moet
vragen: wat belooft gy ons in een
verre toekomst, maar wat bunnen
we in het heden doen? Toen spr,
het had over de gruwelen in Iadiö
riep hy uit: waar waren de vryzin
nigen Debater noemt den naam
van den heer Van Deventer, door
wiens toedoen langzamerhand de
politiek is ingevoerd, di© de belangen
van Iadiö in het oog houdt. Toen
hy het had over de oorlogsleeniDg
van 6%, verzweeg spr. het voorstel
van dr. Bos voor eene heffing ineens.
Wat deden de heeren Qud en de
zynen Ze hebben het krachtig ge
propageerd, maar hun kraehten scho
ten te kort, Spr. eischt de doodstraf
voor het kapitalisme. Debater houdt
niet erg van de dood3fcraf, en ia het
kapitalisme zoo misdadig als het
geschilderd wordt? Is het noodzake
lijk dat die uitwassen die we thans
zien blijven bestaan? We verkeeren
in ongunstige maatschappelijke om
standigheden, maar wat hebben de
menschen aan een theorie over socia
lisering van productiemiddelen als
men die toch niet geven kan
Noodig is het, dat voor iedereen de
gelegenheid openstaat de plaats in
te nemen, waarop zyn capaciteiten
hem recht geven. Dat kan langs
wettelijken weg bereikt worden in
democratischen geest. En wij, die
dat trachten, stuiten op tegenwer
king van soe. kant. Nog op andere
punten debatteert de spreker.
In zijn antwoord zeide de heer
Duijs, dat de debater er niet in ge
slaagd ia aan te toonen, dat de oorlog
niet het gevolg was van het kapita
listisch stelselhet ia toch wat al te
eenvoudig om de schuld te geven aan
do Pruisische Junkers. Was dat Jun-
kertum ook schuld aan den Transvaal-
oorlog en zooveel meer andere? vraagt
spr. Waar hebben wij ooit gezegd
vóór d9n oorlog, dat wy een oorlog
tegengehouden hebben? Spr, heeft
alleen aangetoond, dat de s.d. interna
tionaal krachtiger had moeten worden
om het kapitalistisch stelsel te kunnen
weerstaan. Wat de Duitsche soc.-dem.
betreft, wy hebben nog wel een
appeltje met hen te schillen na den
oorlog. Maar ik ontzeg u het recht
om ons dit te verwytende slechtste
van ons in Duitschland is altyd nog
beter dan de beste van u. Nog op
verschillende andere punten wordt
debater beantwoord en te ruim twaalf
uur wordt, deze geanimeerde verga
dering gesloten.
Faust In „Casino".
Daar zullen wel weinig menschen
zyn die niet een of ander gedeelte
uit het groote meesterwerk van
Gounod, zyu Faust, kennon. Zangers
en zangeressen nemen een stuk er
uit op hun repertoire en als een
koor ietwat durf.heeffc, waagt het zich
ook wel aan de mooie koren, die in
het werk voorkomen.
Maar een groot deel van hun heeft
wellicht nooit de Faust in zijn ge
heel gezien. Voor hen is op de op
voering van het geheel wel eens
goed, om beter de onderdeelen te
begrijpen.
Daar zyu er ook, en wellicht velen
die Donderdagavond in „Casino" ge
weest ziju, die het stuk gezien heb
ben in eeu van onze groote schouw
burgen, in het buitenland, wellicht
in Parys Zy zullen beat begrij
pen dat de maatstaf, dkkr gebruikt,
niet mag aangelegd worden hier.
Dat zou niet aangaau. Lichteffecten
en decor, koren van zeptig, tachtig
man, orchest met even groote be
zetting zooals men dat daar ziet, en
die „Faust" doen worden een lust
van oog en oor, dat kan hier niet
geöischt noch verwacht worden.
Hier waren zes h zeven man, een
zeker goed, maar toch klein orchestj9,
benevens een bescheiden decor.
En toch gelooven wy dat de op
voering voldaan ban hebben. Het
stemmen materiaal was goed. Trou
wens alleen eerste krachten zyn in
staat de hoofdrollen te vertolken.
Mephistof jles, Dokter Faust, ValentyD,
ze waren goed en hebben alle drie
een machtig geluid. Eu ook de ver
tolkster der Margaretha rol mag zeker
om hare stem geroemd worden. Er
mogen enkele acèaca geweest zyn,
die, als alloa aangewend wordt wat
het tooneel geven kan, een machtigen
indruk maken en het nu wellicht
niet zoo deden, alweer, rekening
houdend met het bereikbare, moge
men zeer tevreden zyn. Den muzikalen
leider den het: Jan van Duinen komt
zeker een woord van lof toe voor
wat hy er uit wist te halen.
„Casino" was stampvol en 'snsiddags
al uitverkocht. Voor acteurs en muzi
kanten moge dit een genoegdoening
zyn, ook dé dames dio zich voor de
opvoering met zooveel succes geïn
teresseerd h6bben, hebben eer van
haar werk. Zy zullen met genoegen
de groote recette gezien hebben die
haar in staat stelt aan de nagelaten
bet rekkingen der slachtoffers van het
ongeluk op de „Gelderland" een be
langryke som af te dragen.
Afgaande op het applaus gelooven
wy ook, dat de bezoekers wel voldaan
zyn geweest.
Het opera solisten ensemble een
woord van dank voor de opvoering.
„Oefening kweekt Kunst".
Dinsdag j.I. werd in „Casino" de
jaarlijksche algemeene vergadering
van bovengenoemde Vereeniging ge
houden.
Nadat door den Voorzitter, de heer
T. Kemp, het afgeloopen jaar en het
35 jarig bestaan waren herdacht, werd
de vergadering geopend en door den
secretaris den heer W. B. Oruyff en de
notulen der vorige vergadering voor
gelezen, welke onveranderd werden
goedgekeurd.
Uit het nu voorgelezen jaarverslag
over 1916 mocht blijken, dat de Ver
eeniging zich iy gc-eden toestand mag
bevindeD, eene krachtige propaganda
voor de gymnastiek heeft gevoerd en
het ledental van alle afdeelingen te
zamen 171 bodraagt. Aan den secre
taris werd, onder applaus der ver
gadering. dank gebracht voor de keu
rige uitoenzetting van de verschillen
de feiten.
By monde van den heer Schooneveld
werd door de commissie tot het na
zien der rekening van den penning
meester rapport uitgebracht omtrent
het nazien der rekening over het
voorgaande halfjaar en geadviseerde
tot vaststelling van een en ander,
waarmede de vegadering zich ver-
eenigde.
Bljjkena do rekening en verant
woording van den penningmeester,
den heer H. Zegel, over het laatste
halfjaar, kan ook de Inancieele toe
stand der Vereeniging gunstig ge
noemd worden en waren de ontvang
sten niet ongunstig, zoodat de reke
ning sloot met een flink saldo.
Tot commissie voor het nazien van
de rekening werden benoemd de hee.
ten Roodenburg, Schooneveld en
Visser.
Besloten werd tot het vormen van
een reservefonds, om te komen tot
aflossing van de hypotheek, welke op
het gebouw ruat.
Bij de nu volgende verkiezing van
2 b0stuu8laden werd de heer J. F.
Schellinger by acclamatie als vice-
voorzitter herkozen. De heer Cruijff,
mede aan de beurt van aftrediDg
zyade, was niet te bewegen eene her
benoeming te aanvaarden en werd in
zyn plaats benoemd de heer M. 6. v. d.
Plas, die verklaarde de benoeming
te aanvaarden.
Tot vice penningmeester werd in
diens plaats benoemd de heer H.
Haringa, die mede de benoeming aan
nam.
Aan den afgetredon secretaris werd
dank gebracht voor al bétgeen by in
het belang der vereeniging heeft ge
daan.
Na bespreking van verschillende
zaken, de belangen der vereeniging
rakende, sloot de voorzitter met dank
zegging voor de goede opkomst der
gadering.
ÜIT DEN OMTREK.
Breezand.
Vsrkiezfngsreds Schapar.
Donderdag 8 Mei hield het Kamerlid
de heer Schaper in de zaal van den
heer G. Borst een rede ter aanbeveling
van den heer Thomassen.
Spreker zal het niet hebben over
personen, maar over beginselen. Den
heer Oud kent hy zelfs niet eens,
maar het is feiteiyk nog een jong
broekje, dat door de vrijzinnigen tot
eon „geweldig intellect" wordt opge
kamd. Dat etiket kan echter maar
aan zeer weinigen, zooals b.v. Prof.
Drukker, en Prof. Treub, worden ge
hecht. Be heer Thomassen daaren
tegen is geen overweldigende geest,
maar een eenvoudig, trouw, recht
schapen en zeer ontwikkeld man, die
by de aanwezigen genoeg bekend is.
Daarop critiseert spreker het ver
slagje eener rede, door den heer Oud
gehouden, tracht aan te toonen, dat de
politiek der 3. D. A. P. daarin ten
od rechte miskend wordt, waarop in
den breede wordt betoogd, dat op den
weg der verbetering en van den voor
uitgang sprekers partij steeds is ge
weest de locomotief, de Vryzinnig-
heid daarentegen altoos de achteraan
komende bagagewagen.
Na de pauze was de oorlog den
spreker het uitgangspunt, om de
houding der Nederlandsche en Duit
sche 3. Democraten tijdens demobi
lisatie en den verderen oorlog te be
lichten en in verband hiermede wer
den de Internationale en de Zending
van Troelstra e.a. naar Stockholm
beaprokeD. De arbeidersparty bad dan
oorlog niet kunnen tegenhouden, daar
toe was zy niet sterk genoeg. Het
lag dus op den weg der arbeiders
om de party krachtiger te maken en
met betrekking tot deze verkiezing,
hun stem uit te brengen op den
heer Thomassen.
De rede, die herhaaldelijk tintelde
van geest, werd door de vele aan
wezigen met groote aandacht gevolgd.
Van de gelegenheid tot debat werd
gebruikt gemaakt door de heeren A.
Woudstra en N. Kos.
Texel, 4 Mei.
In den loop dezor week werden van
hier naar elders uitgevoerd 93 koeien,
114 kalveren, 91 schapen, 9 paarden
en 67 varken».
De heer H. J. Montó, sedert velo
Jaren werkzaam als gemcentebode,
heeft tegen 15 Juni als zoodanig
ontslag aangevraagd. Reeds ia eene
oproeping naar sollicitanten voor do
openvallende betrekking gedaan.
Door den omroeper werd gisteren
te Oudeacbiild (aangekondigd, dat de
heer Thomassen, die zou sprekeu
over de a.Js. verkiezingen, wegena
ziekeiyke omstandigheden verhinderd
was te komen.
Nog altyd zitten wy hier schraaltjes
in de brandstoffen. Heden werd een
partytje kolen aangevoerd, waarvan
ieder gezin H.L. kan bekomen.
Ook liep een tjalk met turf de haveu
binnen. Deze voorraad wordt ook
gedistribueerd. Voor de smed -n en
garnalenvisschers kwam nog nicta
aan.
Wlsrlngan. De heer C. Kaan Pz
landatormplichtige van de jaarklasse
1909 werd j.1. Dinsdag te den Helder
by de militie ingedeeld en de volgen
de dag wegens een gebrek aan zijn
oog afgekeurd.
De lammerenmarkten op 't eiland
zullen worden gehouden op Woenu-.
dagen 9, 16, 23 en 30 Mei, 6, 13, 2(|
en 27 Juni a. s.
Verleden jaar was er veel vraag
naar dezo viervoeterljes en werden
voor de markten begonnen al groote
partyen in voorkoop gekocht, tervryt
er heden totaal geen vraag naar is.
De mosselkokeryeu staan wegens
gestopte aanvoer geheel stil.
Met de haringvisachery waaraan
ook vele visschers deelnamen is
niet voordeelig geweest. Thans zijn
de meeste visschers bezig aan '~t m
orde brengen der ansjovisnetten, doch
men voorspeld voor die visschery
ook niet veel goeds, doch het kan
verkeeren zegt Bredere en staan
de beste stuurlui wel eens aan den
wal.
De handöl in gevlscht zeegras is
vry goed en wordt de opgeborgen
wintervoorraad geperst voor f 3.25
per 100 kilo.
Ook naar gemaaid zeegras was do
laataten tijd nog al veel vraag en is
al 't gemaaide gras byna door de
maaiers afgeleverd aan de Gemto-
Exploitatie, 't geen in jaren niet go
beurd is.
NIEUWE UITGAVEN.
„Een pleidooi voor gewetens
vry beid", 2e oplage. Rotterdam,
D. vau Syn Zonen. Prys
f 0.25.
Deze brochure, waarvan wij de 2e
oplage aankondigen, bevat een op
christeiyken grondslag gebaseerd
pleidooi voor het goed recht dei dienst
weigering. Da schrijver, een land
weerman, voelt gewetensbezwaren,
op grond der christeiyke levensleer,
dat men niet dooden mag. Hy tracht
tevergeefs by zijn geloofagenooten
steun te vindendr. Kuyper ontwykt
een principieel debat over de netelige
kwestie en ook bij dr. de Visser vond
hy geen troost.
Zoo is deze, ook zonder dat men
op schr.'s standpunt staat, sympa
thiek aandoende brochure ontstaan
eene verzameling citaten, uitspraken
etc., tezamen vormend „een pleidooi
voor gewetensvryheid".
Wy ontvingen voorts de rodevoeriDg
van den Engelschen Premier, gehou
den 19 December 1916, waarin de
Duitsche vredesvoorstellen werden
besproken.
Hiermede vervullen wy d?n
treurigen plicht, U kennis te
geven van het overlijden van
onzen lieven Echtgenoot, Vader,
Behuwd- en Grootvader, den Heer
CORNELIS VIS,
in den ouderdom vau 64 jaar.
Den Heider, 8 Mei 1917.
Wed. C. M. VIS Hoosenbossh.
Bezoeken kunnen niet worden
afgewacht.
Verzoeke geen bloemen.
Dankbetuiging.
Hiermede betuigen wy onzen har-
telijken dank voor de vele biyken vau
belangstelling, zoowel van binnen als
buiten deze gemeente by ons 25 jat ig
huwelijksfeest ondervonden.
P. J. BOSCH.
Fb. BOSCH-Steeman.
Helder, Mei 1917.
Emmastraafc 79.
Hartilijke dankbetuiging voorde vele
blijken van belangstelling, op 1 Mei
ondervonden, in het bizonder aan
het Peraonesl en dsn heer Van dkn
Bebkhof, Directeur der Gemeente-
Reiniging, voor den genoegeiyken
dag, mfi bereid.
M. BRIZEE.
Z0NDA8 v.m. half alf en 's av. half zet
Dr. J. WEENER,
van Haarlem.
DINSDABAVOND 8 uui: Bijbellezing,
Da. T. KLOOSTERMAN.
