DE OORLOG.
Advertentiën.
EVAHGELISATIE_PALMSTRAAT.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Te Haarlem slaagde voor bet
akte examen L. O. de heer P. Kramer,
alhier.
Mr. J. Limburg in „Casino".
Donderdagavond had de Vrijzinnige
Kiesvereeniging alhier eene openbare
vergadering belegd, waar de heer mr.
J. Limburg, lid van de Tweede Kamer
der Staten Generaal, het woord voerde.
Nadat de Voorzitter der Kies
vereeniging, de heer D. H. Grunwald,
den spreker en aanwezigen welkom
geheeten had, kreeg de heer Limburg
het woord.
We leven in een geweldigen tijd,
aldua begon Bpr., waarby opzichzelf
de verkiezing in dit kleine landje
van één zetel in het parlement een
miniem gebeuren is. De geweldigste
oorlog, dien de geschiedenis ooit ge
kend heeft, sleept zich voort van
dag tot dag, van week tot week,
zonder dat vooralsnog het eind te
zien is. Een geweldige tyd is het,
ook omdat in het meest autocratische
land der wereld tot opbloei is ge
komen de vrye ontplooiing van den
vryen mensch en in menig ander
land, waar in dit opzicht nog niet3
is gebeurd, deze vrye ontplooiing door
hervorming van het staatswezen
wordt verwezeniykt. Uit dezen oorlog
zal een versterkte democratie omhoog-
rijzen, en gelijk alle groote gebeur
tenissen ontstaan uit toestanden van
ellende, zoo schynt het ook thans
niet anders te kunnen. Multatuli had
wellicht geiyk, toen by zeideIndien
een graankorrel spreken kon, zou zij
zeggen, dat er smart is in het ont
kiemen.
Wat de beteekenis is van de ont
wikkeling der democratie, zal spr.
aan do hand van de gebeurtenissen
op politiek gebied in ons land uiteen
zetten. In dit verband brengt spr.
een eere salutaan den beer De Meester,
voor hetgeen hy gedaan heeft ter
verbreiding van de vrijzinnige be
ginselen.
Ook in ander opzicht beleven we
groote tyden. Het Nederlandsche
volk, gelegen te midden van oorlog
voerenden, dat zich aaogegord heeft
om zyn onafhankelijkheid, mocht het
noodig zyn, te verdedigen, heeft toch
nog de kracht gevonden zijn regeering
te bezielen tot groote dingen als de
voorgenomen grondwetsherziening.
Waar van zekere zyde hierop wordt
gesmaald, daar is het spr.'s overtui
ging, dat bet in de toekomst de roem
zal zijn van onze regeering, dat zij
in deze dagen tot zoo'n krachtigen
maatregel is overgegaan.
In 1918 kwamen de vryzinnige
partyen met een program, waarop
voorkwam als eerste eisch grond
wetsherziening ten einde mogelijk te
maken de invoering van algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen,
met toepassing van het beginsel der
evenredige vertegenwoordiging, en
wegneming van de belemmeringen
ten opzichte van vrouwenkiesrecht.
Als verdere eisch vermeldt het pro
gram ouderdomsrente. De uitslag van
de verkiezingen was, dat de linker-
zyde tezamen met de sociaal-demo
craten de meerderheid in het parle
ment verkregen. De koningin droeg
hierna aan dr. B03 de vormiDg op
van een ministerie uit die geheele
linkerzyde bestaande, dus ook uit
sociaaldemocraten, en deze laatsten
weigelden, zooals bekend is. Hierdoor
was het niet mogelyk een regeering
te vormen uit de meerderheden der
Kamer, hetgeen een eisch der zuivere
democratie is. Het extraparlementair
kabinet Cort van der Linden ontstond
en de sociaaldemocraten hebben geboft
dat dit kabinet de eischen voor alg.
kiesrecht en ouderdomsrente over
nam. Want aan hen heeft het niet
gelegen, dat ze thans zullen komen.
Immers, we hadden even goed een
kabinet Cort van der Linden kunnen
krygen, dat geen zin had om dien
ook door de soc. dem. gestelden eisch
over te nemen, en het is waarlijk
meer geluk dan wijsheid, dat het ge
beurd is. En toen Troelstra hulde
bracht aan den Min. van Binn. Zaken
inzake het feit, dat hy met de grond
wetsherziening niet wachtte tot na den
oorlog, had hy zeer zeker geiyk, maar
hy had er by moeten voegen, dat
die hulde ook gold voor het feit, dat
dit program ondanks het gebeurde
met de soc. dem. is gehandhaafd. By de
hulde aan den minister van binnenl.
zaken, die in deze moeilijke dagen de
grondwetsherziening niet liet loopen,
sluit spr. zich gaarne aan, voegt er
zynerzyds een woord van hulde aan
toe voor den min. vau buitenlandsche
zaken, door wiens beleid wy buiten
den oorlog zijn gebleven.
De candidaat van de vryzinnigen
de heer Oud, is vryzinnig, d.w.z. hy^
beschouwt de volkomen vryheid van
meeningsovertuiging in ons land als
het hoogste goed. De vryz. dem. bond
streeft krachtens zyn program naar
ontwikkeling van onzen constitutio
neel-parlementairen regeerings vorm
in democratischen zin en te dien ein
de naar algemeen kiesrecht voor de
vertegenwoordigende lichamen en
naar geiykstelling, ook wat de ver
kiesbaarheid tot lid dier lichaam be
treft, van mannen en vrouwen. Dit
program gaat uit van het beginsel,
dat alle menscken geiyk zyn. Men
prate niet, zooals vroeger ve6l ge
schiedde, dat een ongeletterde geen
verstand van 's lands zaken zou heb
ben. Indien men het kiesrecht alleen
zou willen geven aan hen, die vol
doende van alle kwesties op de hoogte
zijn, zou het zóóver moeten worden
ingekrompen als zelfs geen reaction-
nair zou willen gaan.
De v. d. partij is geboren uit den
stryd om het algemeen kiesrecht,
Nog in 1901 was zy één met de li
berale unie, en het was juist de strijd
om het algemeen kiesrecht, die haar
deed afscheiden. Mannen met socialen
zin en meegevoel voor anderen had
den de nieuwe party ten doop ge
houden, radicalen van voorheen. De
sociaaldemocraten eischen den strijd
voor het algemeen kiesrecht voor
zich alleen op, maar ze vergeten, dat
het mannen van de burgerlijke par
tyen zijn, die met de leus: voor het
algemeen kiesrecht zijn begonnen.
Want in 1901 was de soc. dem. partij
als zoodanig nog ver te zoeken. Maar
het is altyd zoo, als er iets goeds
gebeur!;, komt het van de sociaalde
mocraten, terwyl het kwaad van de
andere partyen komt. Spr. ontkent
volstrekt niet de warme genegenheid
van de soc. dem. voor het algemeen
kiesrecht, maar het is uitgegaan van
de burgeriyke partyen. Dit bewyst,
dat er onder hen steeds mannen
waren, die warm voelden voor de
democratie.
Maar de komende geschiedschrijver
zal vanj^et ministerie Cort van der
Linden nog iets anders hebben te
vermelden, n. 1. de grondwetsher
ziening, de meeat democratische
maatregel, dien wy sinds 1848 hebben
gehad. Het is niet gering wat daar
voor ons ligt als deze maatregel
wordt aangenomen.
Het aantal kiezers, thans ongeveer
1 millioen, zal indien algemeen kies
recht wordt ingevoerd, bedragen
ongeveer 1,400,000. Een nieuw ver
schiet opent zich, indien voor de
vrouw de belemmeringen uit de
grondwet worden genomen. Nog lang
niet allen zyn tevreden, zy wilden
reeds dadelijk bet vrouwenkiesrecht,
en betreurden het, dat de grondwet
nog niet zoover gaat. Maar het is
reeds een stap vooruit, dat de deur,
die tot nog toe op slot is geweest,
geopend is, en de eerste de beste
kieswet kan thans aan de vrouw het
kiesrecht geven. Ook de vryzinnig
democraten hadden dadeiyk vrouwen
kiesrecht willen hebben, en hadden
we een ministerie gehad, dat zich
gericht had naar de meerderheid der
Tweede Kamer, dan zou deze eisch
waarschyniyk krachtdadiger kunnen
zyn herhaald. Niettemin is het een
stap vooruit wat thans geschiedt. Er
zijn er, die niet verder willen gaan
dan de mogelykheid voor de vrouw,
maar niet weinigen zyn er die zeggen,
dat het wel niet lang zal duren dat
ook de vrouw kiesrecht heeft en bij
de vraag, die zich dan voordoet
welke vrouw? erkennen velen, dat
een deugdelijke scheiding niet wel
mogeiyk is.
En als eenmaal de deur is ontsloten,
is er nog een tweede mogelykheid,
nl.j dat de vrouw reeds aanstonds
verkiesbaar wordt voor verschillende
lichamen, en dan zal het wel niet
lang duren dat ze buiten kan blijven.
Te minder thans niet, nu allerwege
in de oorlogvoerende landen wordt
ondervonden hoezeer de vrouw be
rekend is voor haar taak, en nu zelfs
een man als minister Asquith van
tegenstander van vrouwenkiesrecht
voorstander is geworden. En is
maal in de omringende landen
vrouwenkiesrecht ingevoerd, dan zal
het ook in Nederland geschieden.
Een vierde democratische maatre
gel is het gevolg van de grondwets
herziening, n.1., dat de leden der
Eerste Kamer niet meer, zooals thans,
gekozen worden uit de hoogst aan
geslygenen of hen, die aanzienlijke
ambten bekleeden, maar de nieuwe
regeling maakt het mogelyk, dat
ieder Nederlander van 30 jiar ook
verkiesbaar wordt voor de Eerste
Kamer. Verder wordt stemplicht in
gevoerd, d.w.z. niet plicht om te
stemmen, maar wel wordt men ver
plicht zich naar het stembureau te
begeven en zyn biljet- al of niet in
gevuld in de bus te doen. Het op
halen van kiezers vervalt hierdoor
dus. Een tweede hoogst belangrijke
hervorming is de invoering van h t.
evenredig kiesrecht. Bpr. zet in groote
trekken uiteen, hoe dit werkt, en
toont aan, dat het als stolsel veel
meer voldoet aan eisehen van billyfe
heid dan het tegenwoordig stelsel
der meerderheid. Ook ten opzichte
van eigen beginsel werkt het even
redig kiesrecht zuiverdervooral by
herstemmingen wordt men thans
vaak gedwongen op een candidaat
te stemmen, dien men, als men
eigen beginsel zou kunnen volgen,
niet zou kiezen. Coaliseering is dan
ook niet meer noodigmen krijgt
geen personenstryd meer, maar een
zuivere Btryd van beginsel tegen be
ginsel.
De onderwijskwestie zooals die in
de nieuwe grondwet zal worden ge
regeld, zal ook in democratischen
geest worden opgelost. Met het oog
op den tyd zal spr. dit niet in zijn
geheel behandelen, maakt echter met
een enkel woord duidelijk, hoe de
schoolstryd een geheel ander karakter
zal gaan dragen. Het denkbeeld van
de liberalen van 80, 40 jaar terug:
één school voor alle kinderen, is
inderdaad gebleken een droom te zijn.
Onder de partyen der rechterzijde
zyn er te veel, die bezwaren maken
bun kind naar de openbare school
te zenden. Men moge als vryzinnige
dien toestand betreuren, er dient
niettemin rekening mede te worden
gehouden. De beBtaaDde toestand was
de oorzaak van een feilen schoolstryd,
die 80 jaar lang werd gevoerd, en
die allerlei verbeteringen op onder
wijsgebied tegenhield. De opleiding
der onderwyzers, hun salarisregeling,
zyn zaken, die tengevolge van dezen
stryd verhinderd werden. Spr. heeft
gegronde hoop, dat de grondwets
herziening mag leiden tot eene op
lossing van deze kwestie in demo
cratischen geest.
Aan al die bovengeschetste maat
regelen is de vryzinnige partij niet
vreemd. In 1903 deden de vryzinnige
leden reeds een voorstel tot invoe
ring van een ander manneckiesrecht
en tot het op andere leest schoeien
der verkiesbaarstelling voor de Twee
de Kamer. Het voorstel-Troelstra
kwam eenige maanden later. Dit is
nu op zichzelf van zooveel beteekenis
niet, maar waar de soc. dem. altyd
zeggen, dat zy het hebben gepredikt,
mag het wel eens worden gememo
reerd. De commissie, die de bevre
diging brengt ten opzichte van de
grondwetsherziening stond onder
voorzitterschap van den betreurden
leider dr. Bos.
Over de economische paragraaf van
het beginsel program der v.z. party
wil spr. een enkel woord zeggen.
Afschaffing van privaatbezit, zooals
de soc.-dem. wenschen, is in de eerste
tijden niet te voorzien. Maar wie dit
predikt, moet ook kunnen aangeven
boe de toekomstige maatschappy er
uit zal zien. De v.d. partij zegt, dat
de wetgever de bestaande ongelijk
heid moet opheffen door zooveel
mogelyk de ong6iyke levenskans door
de wetgeving wegteuemeD. Dit kan
door hete geven van kosteloos onder
wijs, waardoor den arme de kansen
geboden wordt zich door het leven
heen te slaan. De leerplichtwet moet
worden uitgebreid, ook herhalings-
onderwys, progressieve schoolgeld-
heffiog, verbeterde woningtoestanden.
De Nederlandsche woningwet legt
een groot gedeelte vau de woning-
politiek in handen der gemeenten
en het zyn niet de democraten, die
betere woningtoestanden tegenhou
den. Yerder noemt spr. als eischen
van democratisch beheer nog verkorte
arbeidsduur, verbetering van de sala
rissen der lagere ambtenaren, van de
minima der onderwyzerssalarissen.
Ook brengt de vryz. gedachte mee,
dat men komt tot kiesrecht voor de
vrouw. Als de vrouwen kiesrecht
hebben, zal de achterlyke wetgeving
verdwijnen. Spr. wyst op de voor
stellen van dr. Bos o.s. tot eene
heffing ineens, en tot hoogere pro
gressie voor de inkomstenbelasting,
die niet zyn aangenomen. Hier en
daar wordt eene actie gevoerd tegen
dB grondwetsherziening. Het zyn niet
de democraten, die haar voeren. Zyn
het de democraten, die zeggen, dat de
Tweede Kamer in deze dagen niet
zoo lang daarover moest praten ?Zy
die zoo smalen, zien niet de groote
moreele beteekenis om zich paraat
te maken voor de periode, die na den
oorlog komt. Wil het gansche volk
mee helpen opbouwen aan den staat,
dan is het noodig, dat het ook mede-
helpt aan dit alles.
Naast den heer Oud staat eener-
zyds de heer Staalman, een christen
democraat. De Standaard zeide van
hem, dat hy niet mag worden ge
steund, omdat hy indertyd tegen het
rechtsche ministerie was. Maar in
ieder geval is hij van de rechterzyde,
en van de onzen zal wel niemand op
hem stemmen.
Aan den anderen kant staat de
sociaaldemocraat. Deze party bevindt
zich een eigenaardige positie. Zij staat
op het standpunt van den klassen
strijd, van de onderdrukking van het
proletariaat, en het is eene party,
die daarvan moet bestaan. Maar van
deze leerstukken hoort men thans
niet meer. In de Kamer is de soc.
dem. een burgeriyke hervormingspar
ty geworden, en alleen terwille van
de propaganda komt men weer met
dién klassenstrijd aan zetten, die een
aantrebkingspunt is voor de massa.
.Arbeiders van alle landen, vereenigt
ui" Zoo riep Marx. Maar op het
oogenblik ban alleen worden gezegd,
dat de arbeiders van elkander ge
scheurd zyn.
Spr. zet uiteen de beteekenis van
de weigering der ministerieele porte
feuilles. Als ze de hun aangeboden
portefeuilles hadden aanvaard, hadden
ze met meer kracht hun eigen wet
ten kunnen verdedigen. De partij be
weegt zich tusschen half-revolutionair
en half bewust van hare verantwoor
delijkheid. In Frankryk en Denemar
ken hebben de soc. wel portefeuilles
aanvaard. Ze zitten tuscben twee vu
ren, ze bezitten thans 16 zetels, en
reeds 8 jaar geleden, toen ze de
helft hadden, schreef Vliegen, dat
het standpunt om geene verant
woordelijkheid te aanvaarden niet
houdbaar was. Ze zijn revolutionair,
maar aan den anderen kant danken
ze den hemel, dat inin. Cort deze
grondwetsherziening ter band heeft
geuomen. Zy stemmen vóór de mo
bilisatiecredieten, maar tegen de oor
logsbegrooting terwille van hun be
ginsel.
De vryzinnig democraten hebben
die tweeslachtige positie nietzU
zeggen, dat all6 talenten in het volk
door de wetgeving tot uiting moeten
kunnen komen. Zy trachten door de
wetgeving het levensgeluk te ver-
hoogen van velen door middel van
sociale wetgeving.
Jong en oud, allen zult gy dus stem
men op Oud, opdat de vrijzinnige
vlag, die sinds 1905 den Heldsr heeft
gesierd, biyve waaien 1
Na een korte pauze kreeg de heer
ds. Buiskool het woord om nameDs
een aantal H. B. scholieren den spr.
dank te zeggen voor hetgeen hy ge
daan heeft om mogelyk te maken,
dat ook voor H. B. scholieren de
deur tot de academie wordt geopend.
Ook spr. zeide nog een aanbevelend
woordje voor de candidateur Oud.
Hierop nam de heer Grunwald het
woord om te constateeren, dat z.i.
het parool van de soc. d6m. om niet
te komen debatteeren berustte op
vrees, en dat hun mededeoliDg, dat
de vrljz. een debatavond geweigerd
hebben, een scheve voorstelling van
zaken geeft. In de verkiezingscourant,
die verschenen is, is dit nader uit
eengezet. De heer Oud zal niet aarzelen
te debatteeren, met wien ook.
Nu niemand zich voor debat aan
meldde, hernam de heer Limburg het
woord om nog een kort woord te
wyden aan de levensmiddelen-voor
ziening. De soc.-dem. hebben een
krantje verspreid van alles wat zy
voor de levensmiddelen-voorziening
in de Kamer gedaan hebben. Wyien
prof. Buys schreef eens bijgelegen
heid van een verkiezingsstrijd
Kiezers, past op uwe neuzen 1 Spr.
zou dat ook hier willen zeggen. Als
het Bestuur van den Vryz. Kiesver.
eens de moeite wil doen de Hande
lingen op te slaan, dan zal bet zonder
de miuste inspanning voor de vryzin
nige Kamerleden ook zoo'n lijstje
kunnen opstellen. Dergelijke vragen
worden ieder oogenblik gedaan. Een
der laatste vragen van den heer De
Meester was nog over den tarwe-
voorraad.
Ook op dit gebied alweer dezelfde
tweeslachtigheid, met-hun figuur-ver-
legen-zijn als bij het andere. Ze
zeggen: zie je wel, dat de Staat bezig
is te socialiseeren? Jawel, zegt men
dan, dat zie ik. Ea nu ben je zeker
in je schik? Neen, dat zyn ze niet,
de revolutionaire fractie scheldt op
Posthuma, maar zorgt tegelijkertyd
dat by niet weggaat. Ea gaat bet
nu goed of hoort men van den mor
gen tot den avond klachten? Waar
wyst dat op Dat wy gelijk hadden,
die altijd zelden't is allemaal theorie
van jelui, maar hoe is de praktyk?
Indertyd i3 er in 1908 op het Stutt-
garter congres een commissie be
noemd, die een beeld zou ontwerpen
van de toekomst-maatschappij, maar
het beeld is er nog altyd niet. En
dat het nu zoo gaat met die leveDS
middelen voorziening komt niet om
dat we dat beeld niet hebben, maar
omdat de maatBchappy er niet op
ingericht is. Spr. zegt niet, dat het
misschien over 600 jaar niet zal
kunnen. Maar in 25 jaar kan de
maatschappy niet een zoodanige
ontwikkeling doormaken.
De soc. dem. zeggen: socialiseer
maar op, maar wy zeggen dat na
den oorlog de staat in de oude bed
ding terugvloeien zal en dat wy die
bedding zoo min mogelyk moeten
ondermijnen. De soc. dem. noemen
dat achter de feilen aankomen.
Terugkomend -ojp de verkiezings-
courant der soc. dem. noemde by het
het middel, om aldus het vraagstuk
der levensmiddelen voorziening te
exploiteeren voor de propaganda niet
groot. Wanneer een deel der kamer
leden tegen de distributiewet gestemd
had, zou men het recht hebben tot
zooiets. Maar die wet is unaniem
aangenomen.
Te ruim tien uur sloot de Voorz.
de vergadering.
Hsldersche Wijkverpleging.
Donderdagavond hield bovenge
noemde vereeniging hare jaarver
gadering op de bovenzaal van café
„De Pool". By afwezigheid van den
voorzitter, de heer D. H. Grunwald
die eene andere vergadering moest
presideeren, werd het voorzitterschap
waargenomen door den heer Kastelijn.
se heette de aanwezigen welkom
ar constateerde met eenigen spyt
geringe opkomst Hy meende dat
het werk der vereeniging wel eenige
meerdere waardeering verdiende.
De notulen der vorige vergadering
werden door- den secretaris Ds.
Koster gelezen. Zonder op- of aan
merkingen werden zy goedgekeurd.
Namens de commissie belast met
het nazien der rekening en verant
woording van de penningmeesteres
bracht de heer Baart verslag uit.
Alles was in uitstekende orde bevon
den. De penningmeesteresse werd
daarop gedechargeerd onder dankbe
tuiging voor het door haar verrichte
werk.
Mevr. Delgorge, penningmeesteres
bracht daarop het fiaancieel verslag
uit over 1916.
De ontvangsten warenaan con
tributie f 398.35, verpleeggelden
f 393 07», subsidie der gemeente f 300,
onvoorziene inkomsten f62. Totaal
f 1153.42».
De uitgaven warenSalaris van de
wijkzuster f 760.—, verzekering
f 230.28, bodeloon, zaalhuur, adver
tenties f 20.566, rijwielhuur f 50.—,
drukloon f 19.50, onvoorziene uitga
ven f 30.08». Totaal f 1100.88.
Er is dus een voordeelig saldo van
f 53.095
Wyi de zuster dit jaar geen vacan-
tie bad genoten, ook omdat niet ge-
makkeiyk een plaatsvervangster was
te krygen was dit batig saldo grooter
dan het anders zou geweest zijn.
Aan de zuster werd dank gebracht
voor haar werk.
Uit het jaarverslag van den secre
taris teekenen wy aan dat het aantal
leden op 31 Dec. 1916 bedroeg 111,
dat der begunstigers 149, terwyl de
vereeniging 2 donateurs heeft.
Het aantal bezoeken door de wyk-
zuster bedroeg in 't geheel 8629,
waarvan kosteloos 1453. Het vorig
jaar bedroegen die getallen 4130 en
1876.
Voorts wijst het verslag op het
wenschelyke om het ledental wat
grooter te doen zyn.
Mej. Dekker zegt wel bezwaar te
hebben tegen het niet nemen van
vacantie door de zuster. De psnning
meesteresse wijst er op dat moeilijk
een plaatsvervangster te krygen is.
Het Bestuur is ook voor vacantie.
Dit jaar zal het Bestuur alle pogin
gen aanwenden om voor de zuster
gedurende eene vacantie een plaats
vervangster te krygen.
Den secretaris wordt daarop dank
gebracht voor zyn verslag.
Als commissie tot het nazien der
rekeningen over 1917 worden aange
wezen de heeren Baart, Biegel en
Jaring. Tot bestuursleden worden
herkozen Mevr. Delgorge en Mej.
Dekker. In de vacature wordt geko
zen Mevr. Spruyt.
Daarna wordt de
sloten.
Diafstal van staal op 's Rijkswerf te
Willemsoord.
Het ÜOJg Militair Gerechtshof deed
Donderdag in hooger beroep uitspraak
in de strafzaak tegen den sergeant-
geschutmaker, die in eersten aanleg
voor den Krijgsraad te Willemsoord
had terechtgestaan, beschuldigd dat
hij in het begin vau Januari 1917
op 's Rykswörf te Willemsoord heeft
weggenomen een aan het Ryk der
Nederlanden toebehoorende hoeveel
heid sneldraaistaal van.ongeveer 12
K.G., met het oogmerk van weder
rechtelijke toeëigening. Beklaagde
was door den Krygsraad deswege
veroordeeld tot vier maanden gevan
genisstraf, met ontzegging van het
recht om bij de gewapende macht of
als militair geëmployeerde te dienen
voor den tijd van vyf jaren.
Het vonnis van den Krygsraad
werd door het Hof teniet gedaan en
beklaagde van de hem ten laste
gelegde beschuldiging vrygesproken,
De legerberichten
van 9 en 10 Mei.
Met groote hevigheid worden
gevechten aan het W e s t e 1 y k
front voortgezet. Aanvallen der
geallieerden en der Duitschers volgen
elkaar zonder ophouden. Geweldig
zyn de offers die beide partyen bren
gen ton einde eenig voordeel te be
halen, of een door den vijand behaald
voordeel te niet te doen. Groote
troepenmassa's worden op beperkte
frontgedeelten ingezet, het munitie-
verbruik, om de vyandeiyke stelliDgen
stormryp te maken is enormen wat
is het resultaat?
Na de eerste groote successen der
geallieerden, waarby flinke terrein
winst viel te constateeren, is de
tegenstand der Duitschers steeds
meer toegenomen. Allengs werden de
vorderingen der Franschen en Engel-
schen kleiner, zoodat thans weder
gevechten om een enkele loopgraaf
geleverd worden. Het kan zijn
dat door de talryke aanvallen de
Duitschers afgemat worden, doch dit
zal eerst later kunnen biyken. Tot
nog toe is daar echter weinig van
te bespeuren. Iqtegendeetjwyzen de
krachtige tegenaanvallen op een nog
ongeschokt weerstandsvermogen.
Voor het oogenblik is de beslis
sing die op het westelijk front aan
staande leek, dus weder uitgesteld.
De verschillende berichten maken
dan ook slechts melding van plaatse
lijke gevechten. Naar het Fransche
communiqué van den 9en aangeeft,
werden by Chevreux aanvallen der
Duitschers afgeslagen. Hierby werden
200 gevangenen gemaakt. Ten N.W.
van Reims leidde een aanval der
Franschen tot de vermeestering van
eon Duitsche schans. Hier werden
100 man gevangen genomen.
Ook het communiqué van den lOen
maakt melding van tegenaanvallen
der Duitschers o.a. op den Chemin
des Dames, en by Chevreux, die
echter afgeslagen werden. Er werden
hierbij eenige gevangenen gemaakt
terwijl ook eenige machinegeweren
veroverd werden. Een versterkt steun
punt viel in banden der Franschen.
Ook op het plateau van Vauclerc
werd eenige terreinwinst behaald.
In de streek van Bullecourt, waar
reeds dagenlang met de uiterste
verwoedheid wordt gestreden, duur
den de gevechten voort. In weerwil
van de tegenaanvallen der Duitschers
werden hier door de Eogelschen vor
deringen gemaakt. Ook beoosten
Gricourt en in de streek bezuiden de
Souchez-ri vier konden het front eenigs-
zins naar voren worden gebracht.
Eenige vijandelijke front- en steun-
linies werden genomen, waarbij ook
eenige gevangenen werden gemaakt.
De Duitsche legerberichten maken
melding van vruchtelooze aanvallen
der Eogelschen ten W. van Lens,
j Avion en by Bullecourt.
Ook de herovering van Fresnoy
was het doel van hernieuwde aan
vallen der Eogelschen, evenwel
zonder eenig succes. Het dorp bleef
geheel in handen der Duitschers.
Verder geeft het bericht aan dat
verscheidene aanvallen der Franschen
o. a. ten O. van Cormicy en ten N.W.
van Prosnes afgeslagen werden.
Het totaal aantal der op het ge
vechtsterrein aanwezige Eogelschen
was, volgens dit bericht, nog kleiner
dan het totaal aantal manschappen
dat de vyand by deze aanvallen ver
loor.
Van het O o s t e 1 Ij k front wordt
niets gemeld. De stryd bepaalde zich
tot geschutactie en zwakke aanvallen.
Ook op het ItaliaanschOos-
tenryksch front laat het offen
sief op zich wachten. Men zal zich
berinneren dat eenigen tyd geleden
vry positieve mededeelingen versche
nen die op een Oostenryksch offen
sief wezen. Dit werd door de gebeur
tenissen in het westen biykbaar in
den war gestuurd. Daarop verschenen
de geruchten over een aanstaand
Italiaansch offensief. Ook daarvan is
tot nog toe niet veel te bespeuren.
Echter wijzen de byeenkomsten der
leidende politieke en militaire figuren
der Entente op krachtige samenwer
king en als een uitvloeisel daarvan
meet dan ook waarschyniyk de ver
bcogde activiteit der Ententetroepen
in Macedonië worden beschouwd.
Groot zijn de hier behaalde voor-
deelen tot nog toe niet geweest. Reeds
gedurende eenige dagen maakten
Duitsche, Bulgaarsche en Turkache
berichten melding van bet afslaan
van door sterk artillerievuur voorbe
reide aanvallen, die langs het ge
heele front, nu hier, dan daar werden
ondernomen.
Vooral by het Doiranmeer en de
Tserna-bocht, alsmede op de Belasi-
ton Planiva werden de aanvallen
krachtig voortgezet. Het uitbiyven
van Eagelsche berichten wees er
evenwel op dat deze aanvallen tot
nog toe niet het gewenschte resul
taat hadden.
Thans is het anders geworden. Van
Duitsche zyde werd dd. 10 Mei reeds
gemeld dat ten N.W. van Monastir
de Franschen over een front van 3
K.M. tot den aanval over gingen,
doch met zware verliezen terugge
slagen werden.
In de streek van de Wardarwerd
de vyandelijke aanval over een front-
breedte van 16 mijl ondernomen.
Na het afslaan van de eerste
golf werd het artillerievuur weder
tot groote hevigheid opgevoerd, waar
op een nieuwen aanval volgde. Over
het geheele front werd de vyand af
geslagen behalve ten Z. van Orle,
waar een hoogte verloren ging. Meer
dan 200 gevangenen en 2 machine
geweren vielen in handen der Duit
schers.
Het Engelsche communiqué geeft
aan dat ten Z.W. van het Doiran
meer over een front van 4 myi aan
gevallen, waarby de vyandeiyke loop
graven over een breedte van 2 myi
bezet werden. De linie werd hier
ongeveer 500 yards vooruit gebracht.
Op den rechtervleugel van het
aanvalsfront werden de vyandeffjke
stellingen eveneens genomen, doch
moesten deze tengevolge van vyande-
lyke tegenaan val llen weder worden
prijs gegeven.
Van de overige fronten worden
geen gebeurtenissen van belang ge
meld.
Een zeegevecht.
De Eogelscbe admiraliteit deelt
d.d. 10 Mei medeEen verkennings-
afdeeling. bestaande uit lichte kruisers
en torpedojagers, die onder commo
dore Tyrwhitt uit Harwich was
uitgevaren, kreeg vanochtend op een
kruistocht tusschen de Eogelscbe en
de Nederlandsche kust elf Duitsche
torpedojagers in zicht. Da onzen
openden dadeiyk het vuur op den
vyand, die haastig met volle kracht
in Zuidelyke richting wegstoomde,
onder dekking van een dik rook
scherm. De vervolging duurde 80
minuten en de vijand werd van
grooten afstand beschoten, doch de
onzen konden hem niet ia halen. Vier
jagers vervolgden de Duitschers tot
binnen het bereik van de batterijen
van Zeebrugge. De vyandeiyke sche
pen zyn getroffen; aan onzen kant
is een man gedood.
De duikboot- en mljnoorlog.
Naar het Deensche ministerie van
marine mededeelt, zyn het Deensche
stoomschip „Marie", op weg van Noor
wegen naar Engeland, en de Deensche
schoener „Elisabeth", van Amerika
op weg naar Engeland, in den grond
geboord. Twee opvarenden van de
„Marie" zyn omgekomen.
Een vermomdo duikboot.
De correspondent van het „Hbld."
te IJmuiden meldt:
Een Duitsche duikboot, als visschers-
vaartuig vermomd, wist de vorige
week tot in een Schotsche Oostkust
haven door te dringen.
Van eenige daar liggende schepen,
welke wegens storm waren binnen-
geloopen, werd het Noorsche stoom
schip „Gerda", van Nantes naar Skiën
bestemd, tot zinken gebracht en een
ander ernstig beschadigd.
UIT PEN OMTREK.
Texolt Eigen Stoomboot
Onderneming.
Texel, 10 Mei.
Aan de aandeelhouders van T.E.S.O.
zullen op de jaarvergadering de vol
gende Balans en Winst- en Verlies
rekening over 1916, overgelegd
worden
Balans:
Ongeplaatste aandeelen f 28946.—
obligaties 9100.-
isa983.71
Kassiers Boerenleenb. 18419.44
Effecten10119.37
S.s. „De Dageraad" 76852 92»
„Ada van Holland 80951.25»
Gebouwen4606.89»
Scheeps inventaris 1207.20»
Kantoor inventaris 48.61
Oprichtingskosten 4721.45*
Extra boothuur1520.—
Postvervoer 1760.—
Personen- enrywielen-
vervoer218.80
Goederenvervoer 21.05
Vischvervoer0.55
Provinciale subsidie 3000.—
nterest208.30
Steenkolen853.70
Suppletie water. 23.—
Machinekamer- en dek-
beboeften 68.63
Assurantie-premiön. 949.28
Prem. Rijks-Verzeke
ringsbank en „Het
Anker"30.—
Dienstkleeding 80.—
Drukwerken,couranten
kantoorbehoeften. 79.60
f 189753.67*
Aandeelen Kapitaal f 100000. -
5% Obligatie-leening 44000.—
Te betalen coupons
5% Oblig.-leening 918.75
Afscbiyving op stoom-
sch., geb. enz. 41496 64
Crediteuren 826.07*
Voordeelig saldo voor
afscbryving 3018.81
f 189758.67*
Verlies- en Winstrekening:
Interestf 889.81
Steenkolen 14803 52
Suppletie water. 277.02
Onderhoudskosten 6577.17»
Machinekamer, dekbe
hoef ten1372.36*
A8s. premiën 1755.51
Arbeidsloonen en sala
rissen 9396.72»
Prem. Ryks-Verz. en
„Het Anker" 496.90
Dienstkleeding 281.90
Vervoer goederen n/d
Burg1068.-
Belasting- en Haven
gelden 62.21»
Drukwerk, Couranten,
Kantoorbehoeften 371.56
Onkosten782.52»
Schadevergoedingen 30.—
5 afschryving op
f 115138.28 voor st.-
schepen, gebouwen,
inventaris en boot-
huur 5766.91
deel van het post-
contract f 16242.25 4060.57
6°/o van de oprichtiogs-
kosten h f 5553.95* 277.50
Voordeelig saldo 3018.81
f 49744.14»
Postvervoer f 7000.—
Personen- en rijwielen-
vervoer 26169.66
Goederenvervoer 979087»
Veevervoer 710.08
Vischvervoer1664.09
Ontvangen boothuur 1160.—
Huis- en Pakhuishuur 249.60
Provinc. subsidie 8000.-
f 49744.14*
INGEZONDEN.
Dsbitavond tusschen de heeren
Thomassen en Oud.
Het komt ons noodig voor in de
kolommen van Uw blad even teiug
te komen op den debatavond-kwestie,
waarover brief wisseling gevoerd werd
tusschen de Held. Fed. der S.D.A.P.
en onze Centrale. Beleefd vragen wij
U daarom eenige plaatsruimte.
In overleg met den heer Oud, re
gelde het Vryzinnig Comité van Ac
tie diens spreekbeurten door het ge
heele district en publiceerde deze in het
eerstvolgend verkiezingsorgaan. Dat
voorbeeld werd door de socialistische
partij eerst veel later gevolgd.
Met deze regeling der vergaderin
gen had het Vryzinnig Comité de be
doeling, den candidaat zooveel mo
gelyk by eiken kiezer bekend te
maken. Wy wisten toch, dat ons dis
trict door de Vryzinnigen was ver
waarloosd en de heer Oud was de
eerste, die hierin verandering noodig
vond. Hy wenschte dan ook vóór de
verkiesing zooveel doenlijk elke
plaats in het district zelf te bewer
ken.
Maar om op de debatkwestie terug
te komen. Op 20 April kwam by
ons in een schryven van de Fed.
Helder der S.D.A.P. om een debat
avond tusschen de beeren Thomassen
en Oud op 10 Mei in Casino. Wat
stond ons op dit voorstel te doen
Eenerzyd8 zagen wy in den voor
gestelden debatavond een succes voor
onzen candidaat.
Anderzyds vonden wy in het voor
stel twee ernstige bezwaren.
Allereerst was de avond van 10
Mei door ons reeds vastgelegd voor
een spreekbeurt van Mr. Limburg in
Casino ter aanbeveling der candida-
tuur Oud.
Verder zou op 10 Mei de heer
Oud elders in ons district optreden
en kwam het ons zeer gewen echt
voor, de kiezers van buiten niet te
leur te stellen.
Dit deed ons besluiten geene be
8lissing te nemen buiten den heer
Oud om, die by ontvangst van het
schryven der Fed. Helder van de
S.D.A.P. reizende was tusschen Om
men en Oudesluis, en daardoor niet
dadelyk te bereiken.
Zoo spoedig mogelyk en wel op
2 Mei werd met den heer Oud ge
confereerd en afgesproken, dat den
socialisten een debatavond zou wor
den aangeboden op 3 Mei en wel te
Den Burg op Texel.
Ons was toch gebleken, dat de heer
Thomassen op 3 Mei zou Bpreken te
Oudeschild op Texel, terwyl de heer
Oud dien avond optrad te Den Burg.
De belde candidaten waren dus in
elkanders onmiddellyke nabijheid en
ons voorstel leek ons de meest een
voudige oplossing.
Dit voorstel werd door ons dien
eigen dag 2 Mei verzonden naar den
heer Borkert, secr. der fed. Helder
van de S. D. A. P. en was om 8 uur
middags in zyn bezit.
Een uur later antwoordde de heer
Borkert afwyzend op ons voorstel,
zeggende, dat de tyd van voorberei-
reiding voor zyne party te kort was.
Onze candidaat, de heer Oud, sprak
daarop 2 Mei 's avonds te St. Maar
tensbrug, terwyl hy 8 Mei te Den
Burg optrad.
Maar wat geschiedde te Oudeschild?
Daar werd by bekkenslag bekend ge
maakt, dat de heer Thomassen door
ziekelijke omstandigheden niet zou
optreden. Eigenaardig is het, dat onze
secretaris terzelfder tijd bericht ont
ving, dat de heer Thomassen Zater
dag 5 Mei te Den Oever, Zendag 6
Mei op een meeting aan 't Zand zou
spreken.
Ten slotte willen wy hier nog me-
dedeelen, dat wij in ons antwoord
aan de fed. Helder der S. D. A. P.
een debatavond tusschen de beide
candidaten in uitzicht stelden, maar
dan na 15 Mei, den stemdag, zoo
beide candidaten in herstemming
mochten komen.
Op dit voorstel ontvingen wij geen
antwoord.
Namens de Vrijzinnige Centrale,
D. H. GRüNWALD.
P. DE GEUS.
Helder, 11 Mei 1917.
I. 0. 6. T. N.
Den 29an April j.1. werd hier ter
plaatse door prof. Dr. J. van Rees de
Logo „Fraternitas" (Broederschap)
No. 77 van de Neutrale Orde van
Goede Tempelieren gesticht.
Deze Loge hield Woensdagavond
een open zitting in het met planten
en bloemen versierde lokaal van de
Theosofische VereenigiDg in de Sluis-
dykstraat, waar behalve de leden een
twintigtal genoodigden aanwezig
waren.
De voorzitter, de heer J. Zwertbroek,
opende de bijeenkomst met een woord
van welkom en gaf verder een korte
uiteenzetting van het Goede Tempe-
lierenwerk.
Spreker zeide dat hoewel de G. T.
de gewone maatschappeiyke drank-
bestryding niet op den achtergrond
stellen, zy nochtans het persoonlijke
reddingwerk tot hun meer byzondere
taak rekenen. Den drankzuchtige op
te zoeken, hem onder bescherming
te nemen en zoo mogelyk als een
nuchter en een nuttig burger aan de
maatschappij terug te geven is het
werk van de Orde van Goede Tem
pelieren, zoowel van de Neutrale als
van de Oude op Orthodox Christeiyken
grondslag wet kende.
Voor dit werk is het noodig, zegt
spreker, dat de gewone zittingen
gesloten zyn en het karakter dragen
van een familiekring, opdat de zwak
ke, die weer in zyn oude euvel terug
gevallen mocht zyn, zich onder
broeders en zusters gevoelende, die
overeenkomstig hun belofte, tot ge
heimhouding verplicht zyn, zich
vryeiyk zal kunnen uitspreken en
nieuwen raad en steun ontvangen.
Na deze toespraak werd pauze
gehouden, terwyl thee met een ver
snapering werd rondgediend. Een en
ander werd opgeluisterd door eenige
nummers muziek, orgel en viool.
Hierna werd de vergadering met
een woord van dank aan de bezoekers
en aan allen die tot het welslagen
hadden meegewerkt gesloten.
Een vy'ftal der aanwezigen gaven
zich op als candidaat voor het lid
maatschap.
Het secretariaat der Loge is geves
tigd Sluisdykstraat 64, waar gaarne
nadere inlichtingen worden verstrekt.
P. Siesllng, Secretaris.
Ondertrouwd
BERNARDUS VIS DiEPERINK
ALIDA E. DE VRIES LENTSCH.
Den Helder, tA
Nieuwendam,)
Huwelijksvoltrekking te Nienwendam2*Meia.
Geen receptie. Qeen bloemen.
Hiermede vervullen wy den
treurigen plicht, U kennis te
geven van het overiyden van
onze geliefde Moeder, Behuwd
en Grootmoeder, Mej.
M. ARENTS- VERHAGEN,
in den ouderdom van 84 jaar.
Namens Kinderen, Behuwd-
en Kleinkinderen:
!A. A. ARENTS.
J. ARENTS-
Buitendijk.
W. A. ARENTS.
M. ARENTS-
Buehbe.
B. B. ARENTS.
Beverwijk, B. ARENTS-
v. d. Wal.
j A. L. PAUW-
Haarlem, Abents.
F. PAUW.
Helder, 23 April 1917.
Wegens familie-omstandigheden
eerst heden geplaatat.
ZONDAB v.m. half 11 in ds Westsrksrk
Ds. C. J. WARNERS,
'8 avonds ZES uur in geb. Palmstraat
Da. D. E. BOEKE
Evangelisatie-Predikant
te ScbageD,
DONDERDAG v.m. half 11 In de Nleuwskark
Ds. C. J. WARNERS.