S. COLTOF,
Groote Uitverkoop
Kanaalweg 141-142
Niettegenstaande en
mobilisatie èn steeds
hooger worden der
prijzen en het steeds
moeilijker worden
om de goederen te
bekomen,
ZATERDAG en ZONDAG
KIJKDAGEN.
MAANDAGMORGEN
9 UUR BEGIN.
liever deu datum vau Het Kon. öesiuit
niet zagen opgenomen.
De heer Zondervan: De rege
ling, zooals wij die hebben voorgesteld,
is aangenomen door de Vergadering
van Besturen te Arnhem.
De heer D e G e u sWordt de taak
der commissie hierdoor Diet te veel
beperkt Zy is nu toch veel vrijer
De heer Van N e c k is het met
deze laatste opmerking niet eens. De
taak der commissie blijft op dezelfde
wijze gelimiteerd. De Commissie za!
adviseeren over dingen waarover ze
te zeggen heefr, niet over andere
kwesties. Dat m Arnbem de redactie
des heeren Zondervan c. s. is aange
nomen, beteekent niets: de kwestie
is of de redactie van B. en W. goed
ia volgens de jurisprudentie. Als men
het Kon. besluit Dteoit, bindtmenzich
daaraan.
De beer Biersteker vraagt of
we de commias e wel noodig hebben.
Spr. m>eat ook, dat ae beperking ligt
iD het voorstel van den heer Zonder-
van, die alleen advies wil doen geven
bij vaststelling van algemeete rege
len, terwijl B. en W. ook dit willen
ten opzichte van werkeloozeDkassen.
Deze laatste geeft dus meer vrijheid
binnen de perken van het Kon.
besluit.
De heer De Geus heeft met ge
noegen bemerkt,- dat de belangstel
ling in de werkeloosheidsverzekering
stijgende is. Spr. merkt verder op,
dat de instelliDg eener Commissie,
die B. en W. terzijde staat, haar nut
heeft, daar haar werk anders zou
moeten worden opgedragen aan een
ambtenaar. De regeliDg is voor 2jiar
aangenomen. Verschillende gemeen
ten hebben geklaagd, dat haar zoo
weinig bevoegdheden waren toege
kend, dus eene commissie kan nuttig
zijn.
De heer Zondervan betoogt,
dat eene commissie, ook na aanne
ming van spr. amendemeat, nog wel
degelijk redenen van bestaan heeft,
en zet haar werkzaamheden nader
uiteen.
De heer De Zwart komt terug
op de bezwaren des heeren De Geus
inzake de clausule van het Kon.
Besluit. Spr. zet nader uiteen hoe
thans aan de arbeiders meer zeg
genschap gegeven wordt over eigen lot.
De heer Biersteker repliceert
en antwoordt o.a. den heer Zondervan
inzake diens opmerking over de mi
litie, dat dit geheel iets anders is, en
een algemeen landsbelang betreft, ter
wijl werkeloosheidsverzekering meer
betreft een indi-idueel belang.
Er wordt nog nader van gedachten
gewisseld en ten slotte komt het
amendement op art. 1 in stemming
en wordt met 6 tegen 13 stemmen
verworpen. Yóor de hh. De Zwart,
Spangenberg, Baak, Zondervan, Mi-
chela en Spruit. De beer Van der
Veer stemde blanco.
Art. 1 wordt aangenomen. Op art.
2 stelt de heer Zondervan
kleine wyzigicg voor, waarna ook dit
art. gewijzigd wordt aaogenomen,
De overige artt. worden oveneens
aangenomen en als datum van in
werkingtreding der verordening be
paald 6 Juli.
De heer De Zwart vraagt of de
raadsleden geen kennis kunnen nemen
van de door den Haag ingebrachte
bezwaren. Zy zullen dan nog wel
nader beslissen.
De V o o r z i 11 e r zal het betref
fend schrijven ter inzage leggen voor
de leden.
Woningbouw.
IX. Voorstel van A. W. Michela
c.s. om tot den bouw van minstens
50 noodwoningen over te gaan met
advies van Burgemeester en Wet
houders. (Held. Crt., 26 Juni).
De heer M i c h e 1 s hebft zich ver
heugd over de evolutie in het College
van B. en W. De geschiedenis van het
woningvraagstuk iu deze gemeente,
zooals spr. die heeft meegemaakt, is
eene lijdensgeschiedenis. Het eerste
adres van de s. d. a. p. was in 1909.
Daarin werd al met krasse cijfers
aangetoond de heerschende woning
nood en werd gevraagd om gemeen
teljjken woningbouw. Hoewel ook de
Gezondheidscommissie gunstig advi-
Beerde, werd toch het verzoek afge
wezen. Io 1910 werd de Vereeniging
voor Volkshuisvesting gesticht. Dit,
biet k voor den Raad eeD goede blik
semafleider om zich van de zaak van
den woningbouw af te maken. Hoe
wel spr. zelf een werkzaam aandeel
heeft in het bestuur der Vereeniging
is ook haar werk een lijdensgeschie
denis, en langen tijd was, trots den
ijver van de bestuursleden, haar be
staan omgekeerd eveniedig aan het
nut dat zij gedaan heeft. Over ieder
plan is 2£ jaar gedaan, haar eenige
nut is, dat de toestand veel erger
zou zijn als zij er niet geweest was.
De gemeente kan veel vlugger bou
wen dan particulieren en de woning
nood is zeer gestegen. Onlangs i3 de
kwestie weer ter sprake gekomen,
en B. en W. gooiden den woningnood
op de aanwezigheid van het groote
garnizoen hier ter plaatse c-n wilden
de demobilisatie afwachten, Thans
echter is de toestand onhoudbaar ge
worden, zoodat wij tenslotte tot ons
voorstel inzake de noodwoningen
kwamen.
Dit voorstel was een noodschot,
Spr. is zelf in Amsterdam geweest
aan den overkant van het IJ, en het
moet gezegd, de schrik slaat je om
het hart bij het zien daarvan. Maar
als we straks onze medeburgers geen
onderdak kuDnen geven, zal de ge
meente er toch toe moeten overgaan,
Spr. vindt het bouwen van nood
woningen aanbevelenswaardig, maar
er zal vlug moeten worden iogegre
pen. Volkshuisvesting is bezig aan
92 woningen. Daarvan z^n er voor
loopig 18 g6zet.
Ia dezen tijd, nu de nood zoo hoog
is, en er tenminste één vereeniging
is, die wat doet, is ons bezwaar, dat
deze vereeniging van het gemeente
bestuur niet de noodige medewerking
geniet. Wat die materialen buiten het
bestek om betreft, spr. is niet over
tuigd, dat ze van zoo slechte kwaliteit
zyn. De vereen, moet een opzichter
bekostigeD, die niet eens de materialen
keuren mag. Eq als we by het
Bouwtoezicht komen en zeggen, dat
er materialen gekeurd moeten worden,
Iaat men ons 10 dagen wachten. Al
dien tyd moeten wy het werkvolk
aanhouden, looaen uitbetalen, enz.
terwyl het werk stilstaat.
Dd bezwaren van B. en W. tegen
ons voorstel inzake de noodwoningen
onderschryven wy, en als wij ons
voorstel intrekken, geschiedt dat in
de verwachting, dat B. en W. Volks
huisvesting zullen helpen. Alleen
onder die voorwaarde trekken wy
onB voorstel in, en behouden ons het
recht voor er nader op terug te
komen.
De heer Van N e c k hoort met
genoegen dat de heer Michela dezen
weg opgaat. Maar by breDgt iets in
het geding, wat er niet in hoort, nl.
het bouwtoezicht. De heer Michels
weet zeer goed, dat een klacht hier
over naar B. en W. moet worden
gezonden, en die nemen dan maat
regelen. Maar het College heeft nog
geen klacht ontvaDgen, dus kan het
geen verwyten treffen.
De heer Spruit verheugt er zich
evenzeer in, dat de heer Michels
bekeerd is van de noodwoningen,
Noodwoningen zyn wel het aller
laatste wat men bouwen moet. Spr.
vestigt er de aandacht op, dat
jammeriyk afgeweken is van de
bedoeling inzake woningbouw, dat er
geknoeid is, thans wellicht niet meer.
Als er goedkooper gebouwd mo^t
worden, is er nog wel een weg. B
architect moet het bestds; nalevbn.
De beer Adriaanse heeft ook
met genoegen gehoord, dat het voor
stel ingetrokken wordt. Spr. had niet
anders verwacht, daar in het prae-
auvies de oplossing te vinden is. Het
zou te betreuren zyu als de gemeente
de richting der noodwoningen
ging. Maar de voorstellen hebben dit
bereikt, dat ze een middel aan de
hand deden om wat draDg uitteoefe-
nen. Ea spr. heeft goedea moed, als
het voorstel van B. en W. wordt,
aangenomen, dat er wel een middel
kan worden gevonden om de zaak
te bespoedigen. Spr. brengt dank aan
het College voor de oplossing, die het
aan de hand doet.
De heer Biersteker merkt nog
op, dat het evenzeer wenscheiyk is
met andere woningbouwvereenigin-
gen contact te zoeken, en de Voor
z i 11 e r zegt, dat het plan hiervoor
reeds bestond, waarna conform het
voorstel Dag. Bestuur wordt besloten.
Centrale keuken.
XI. Voorstel tot stichting eener
centrale keuken op het terrein tus-
schen de Oostbattery en de Poststeeg
en tot vaststelling van een verorde
nicg op het beheer van het keuken-
bedryf met rapport der Commissie,
inzake de centrale keuken.
(Held. Crt., 24 Moi).
XIX. Rapport der Commissie, in
zake de centrale keuken.
(Held. Crt., 28 Juni).
De heer Michels vraagt, of thans
niet kan worden beslist over de
stichting. De verordening kan later
wel worden vastgesteld.
De heer Biersteker meent,dat
we gauw klaar zyo, daar er alleeu
het voorstel van B. en W. ligt.
De heer Van Breda wil echter
wel degeiyk bespreken hetgeen de
Raad heeft uitgelokt en hetgeen
thans tejr visie ligt, n.1. het rapport
van de Commissie. Vergeten was in
het rapport, de mededeeliDg, dat de
door den Raad afgevaardigde com
missie unaniem van oordeel was, dat
het hier een tydelyke noodmaatregel
betrof zonder blyvend karakter. Ook
is vergeten melding te maken van
het salaris van den bedrijfsleider.
Spr. is het eens met den heer Michels,
dat de Raad thans moet beslissen
over de oprichting. Spr. durft persoon-
lyk de verantwoording niet aan om
geen koukenbedryf op te richten. Ea
spr. beveelt de stichting aan van de
keuken zooals het rapport der com
missie die aanbeveelt. Misschien zul
len er leden worden gevonden, die
hier niet voor zyner zyn spr.
diDgen bekend, die het noodzakelijk
maken tot een dergeiyk keukenbedrijf
over te gaan. Zooals de commissie
baar voorstelt is de keuken ingericht
zooalB zij wellicht noodig zal kunnen
zyn. Als we ingaan op het voorstel
van B. en W., zal z(j wellicht ontoe
reikende capaciteit hebben. Uit ons
bezoek aan den Haag en Amsterdam
is gebleken, dat ons project veel
beter en veel economischer is dan
die van B. en W. In den Haag was
het personeel, zeer gering, en met
een project met atookketels is dat
niet te bereiken. Ook is een derge-
lyke project veel minder economisch
wat brandstof betreft. De penning
meester van de bestaande keuken
ging ook met dit rapport accoord.
De heer Biersteker zal wegem
het late uur niet meer op alle, den
vorigen keer te berde gebrachte
dingen ingaan. Uit een financieel
oogpunt is de zaak van zeer groot
belang. De gemeente moet zorgen,
dat als noodmaatregel voor de voor
ziening van eten wordt gezorgd. De
kwestie is maar op welke wfize dat
moet geschieden. Er iB feitelfik alleen
een rapport van B. en W., de Com
missie als zoodanig mist de bevoegd
heid voorstellen te doen. Zij geeft
alleen een rapport met eeo conclusie.
Thans komt de heer Van Breda
zelfstandig met een voorstel en gaat
de vraag dus hieroverwelk voorstel,
dat van B. en W. of dat van deD
heer Van Breda? Volgens de meening
van spr. mag -en kan het voorstel-
Breda niet worden aangenomen,
omdat het een geweldige sproDg in
t duister is. Meu weet immers niets
omtrent de kosten. Dat cyfer van
f50000.— is veel te laag, daar moet
nog minstens 20 bÜ gerekend
worden. Er staan b.v. kookketels op
voor f 13000.— tezamen, dat is per
stuk f2166,-. Het is spr. bekend,
dat de Amaterdamsche ketels f4000.
per stuk kosten, en men moet hierbij
niet uit het oog verliezen, dat de
monteering aldaar heel wat minder
kostbaar is dan hier, aangezien men
daar onmiddeliyk by de fabriek is.
We komen te staan voor eene uit
gave van f60 k f70000. Is die
gewettigd, vraagt spr., met het oog
op wat we daarvoor krygen en ook
den flnan'tieelen toestand der ge
meente? We krygen daarvoor 5000
porties per dag
Geroep: Wel neen, 150001
De heer Biersteker, voort
gaande By tweemaal koken. De ca
paciteit is gebaseerd op 5000 porties
per dag. Dat vordert aan uitgaven
alleen, volgens de berekening van de
Commissie, die ruim 15 C6nt per
portie rekent, eene dagelyksche uit
gave van f182 90. Immers, van elke
portie, die 15 cent koatt krijgt de
gemeente 12 ct. terug, alzoo blyven
ruim 3 cent over per portie. Dat blyft
echter nog buiten bespreking, de
groote uitgave voor de oprichting
vindt Bpr. niet gewettigd. We weten
niet hoelang het duren zal, maar is
dat bedrag wel gewettigd, vraagt spiT
Door het voorstel van B. en W. wordt
óók voorzien in eene behoefte van een
deel der gemeentenaren. Er worden
in geprojecteerd ,18 ketels van 4500
L., dat zal voor een groot deel in de
behoefte voorzien en er kan dan ook
altyd tweetaai gekookt worden, dat
is een kwestie van meer personeel.
Met een dergeiyke uitgave is
meente verantwoord, niet met eene
van 50 70000 gld. Laat de Raad
dus ernstig overwegen wat te doen,
en laat dag heer Van Breda eens ko
men met een uitgewerkt plan,
Spr. is nog lang niet klaar, en als
de Raad ongeduldig wordt, wenscht
hy er liever een gaDsehen avond voor
te zien bestemd dan nu gehaast te
beslissen. Voor stoomkoken voelt spr.
wel, maar we verkeeren hier in een
gansch andere positie als den Haag
en Amsterdam. De heer Van Breda
interrumpeert, en zegt waarachtig
niet. Laat de heer Van Breda voor
zichtig met zijne bewering. Amster
dam b.v. ontleent zyn bedryfskracht
aan het vlak naast de keuken gelegen
electrisch bedryf. Wy zyn hier op
ons zelf aangewezen. Ea als wy.een
deskundige om juiste cyfera vragen,
dan wil apr. wel zeggen, dat die wei
70 k 80000 zullen beloopen. Het iB
een stap in 't wilde en in ieder geval
wenscht spr., een limiet te stellen
van 50000, anders komt er van
keuken niets terecht. Het voorstel
van B. en W. is te overzien. Den
vorigen keer sprak de heer Baak
smalend van de bestaande keuken, als
zouden er maar 30 porties op een
keer verstrekt zyn. Ik tart den heer
Baak dit aan te toonen. We hebben
van het tydperk, dat deze heer aan de
keuken werkzaam was, geen enkel
gegeven, wel van de periode daarna.
En daarin valt geen enkele dag van
80 porties. Het minst was 79. Dit is
wel frappant, en het iB gefulmineer
tegen de bestaande keuken, waarin
de heer Baak gesteund wordt door
den heer Michels. Deze heeft beweerd,
dat het, een smeerboel is, ea wryft
daarmede den kok een smet aan,
De heer Michels: Die kan er
natuuriyk niets aan doen.
De heer Biersteker: de heer
Michela is er eenmaal geweest en
praat nu van „een smeerboel". Spr.
is er gerust op, dat volgens het voor
stel B. en W. we voldoende doen en
verantwoord zyn.
Geroep: Schel nou uitl
De heer Biersteker, voort
gaande Mynheer de Voorzitter, dan
schei ik er liever uit en stel voor,
dit punt op een afzonderiyken avond
te behandelen.
De Voorzitter stelt voor des
anderen daags twee uur des middags
te vergaderen.
De heer Biersteker wil het
rapport van de Commissie bespreken,
Deze wyst er zelf op, dat de in het
rapport genoemde kostpryzen alleen
bereikt worden ala alle factoren
gunstig zyn en het bedrijf op de
meest economische wyze wordt be
heerd. Er is nog ietsde indirecte
kosten zyn, naar de commissie zegt,
moeielyk op te geven. Dat rapport
is dus in zoover absoluut onvolledig
en we kuDnen niet nagaan wat .het
aan de gemeente zal kosten. Spr,
kan daarom geen vrijheid vinden
voor het voorstel der Commissie te
stemmen. Wel wil spr. stemmen
voor het voorstel B. en W., daar
dat eene uitgave is, die te dragen
is. Bovendien heeft dit ontwerp nog
het voordeel, dat het ten allen tyde
uit te breiden is.
De heer Michels: En dus de
smeerboel ook.
De heer Biersteker protesteert
ertegen, dat iemand, die eenmaal in
de Oostslootatraat is geweest, klakke
loos van „smeerboel" praat. H6t
treft hier een ernstige zaak, waarvan
men zich ook ernstig op de hoogte
dient te stellen, en niet moet praten
over 30 porties, die zyn afgeleverd.'Uit
fiaantieel oogpunt wenscht spr. het
voorstel niet te accepteeren.
De heer Van Breda: Het spyt
me, dat de beer Biersteker geen lid
van onze commissie was, dan ware
het rapport niet anders geweest dan
het thans is. De cijfers van den ge
meentebouwmeester betreffen alleen
maar het gebouw, en de andere cyfers
zyn verstrekt door de leveranciers
onder beding. Die cyfera zyn heusch
maar niet uit do lucht gegrepen door
de Commissie, dat kan de Comm.
niet verweten worden. We hebben
die cyfers eenvoudig te accepteeren.
Ook die van het gebouw, die niet
precies kuDnen worden opgegeven.
Ea wat da flaantieele offers betreft:
als de heer Biersteker bekend was
met den toestand, dan zou hij niet
aldus durven spreken, dat wij straks
voor 23000 moeten koken. We mogen
het er niet op aan laten komen, dat
we straks niet klaar zyn als de nood
dringt.
De Voorzitter merkt op, dat
de Commissie niets nieuws verteld
heefc. Een stoomketel, zooals zy wil,
moet altyd aanblijven. Eenprutsdïng
als onze huidige keuken is naar het
model te Hamburg. Die stad prutst
dus ook. Neen, in Amsterdam prutst
men, daar geeft men in verhouding
hetzelfde aantal porties als wy op
het oogenblik bier tegenover de in
gezetenen leveren. Amsterdam zou
dan voor 600.000 menscbea eten
moeten koken, wilde men het ver-
geiyken.
Ea wat personeel betreft, in
den Haag en Amsterdam, waar ze
legio gemeente-ambtenaren hebben
pikken ze er maar een paar op als
ze die noodig hebben, terwyi wy hier
alles apart moeten aanstellen. Spr.
erkent niet het recht dergelijk bedryf
gepruts te noemen. Als wy met
keuken komen, staan wy niet achter
by Amsterdam. De vraag is alleen
wat is het voord eeligste Zonder
stoom of met stoom, het is hetzelfde.
Alleen om die vraag gaat het. Stoom
ketels eiscben een machinist, en ze
moeten dag en nacht aanbiyven.
De heer Van Breda: op het
oogenblik is de bestaande keuken op
het oog een prutsding. En als de
heer Biersteker dit bedryf wil voort
zetten, dan is dat prutsen. Wat het
rapport betreft, beroept spr. zich op
de cyfers, die verstrekt zyn en die
met deze ketels heel wat voordeeliger
zijn dan voor andere. Voor atookke
tels zyo op zyn minst voor elke 2
ketels 1 kok noodig. Io den Haag
wordt het geheele bedryf gedreven
door één kok met 2 bykoks. Ean
leger peisoneel ia noodig voor atook
ketels. Ook hygiënisch is een stoom
ketel aan te beveleD. Spr. durft niet,
als de heer Biersteker, de verant
woording aan door voor de helft der
bevolking eten-te bereiden.
De heer Biersteker: Amster
dam heeft op het oogenblik voor 5
ketels, 2 koks en 2 bijkoks. Van
belang is dat ingevolge het project
van den gem. bouwmeester kan wor
den voorzien in de behoefte van 5000,
zoo noodig van 10000 gezinnen. Des
noods kan men dan nog hal veer en
en om den anderen dag warm eten
verstrekken.
Ook bestaat de mogeiykheid om
in korten tyd de bestaande keuken
uittebreiden. Maar waar zou de grens
zyn als we in de behoefte van de
gansche bevolking zouden moeten
voorzien Amsterdam is ook zoo mal
niet om voor de gacscbo bevolking
te koken. Wy doen meer dan Am
sterdam, als wij V« van de bevolking
voorzien van eten.
De heer V e r f a i 11 e zrgt, dat de
bestaande keuken een desillusie is
geweest. Voor stoomkoken voelt spr.
niet. Om 30 porties te verstrekken,
mo6t even geel de ketel opgestookt
wordeD. Ala spr. de overtuiging had,
dat de keuken op volle capaciteit
kon werken, was het wat auders.
De heer Baak z.egt, dat op den
3 den April 27 porties rijBt met suiker
werden verstrekt. Dit in antwoord
op de opmerking van den heer Bier
steker. Dat deze heer geen cijfers had
van de periode, dat spr. werkzaam
was, is zyn eigen schuld.
De heer Van Neck: U behandelt
de tegenwoordige keukeD. Dat is niet
aan de orde. Ik wil gaarne naar huis.
De heer Baak: Dat wil ik ook.
De heer Biersteker is er over ba-
gonnen, en de Voorz. heeft hem laten
praten.
De heer Zon der van wil ook
nog spreken.
De vergadering wordt verdaagd
tot Vrijdagmiddag 2 uur.
BINNENLAND.
Aardappelen.
De Min. v. Landt), heeft bepaald
dat de maximum kleinhandelprljs voor
vroege aardappelen, vastgesteld
zya beschikking van 4 Juli, met in
gang van 7 Juli 1917 uitsluitend zal
gelden voor z.g. groote aardappelen
waaronder wordt verstaan de gewone
consumptiewaar.
Met ingang van 7 Juli 1917 wordt
voor poters of drielingen de maxi
mum kleinhandelprljs vastgesteld op
9 cent per K.G.
Het Haagsche Correspondentie-bu
reau meldt:
Naar aanleiding van de Dinsdag
J.1. in een conferentie met de delegatie
van den Amsterdamschen Bestuur-
dersbond, de S.D.A.P. en de Dageraad
by den miniater van Landbouw, Han
del en Ny verheid gedane mededeeling
dat Woensdag en volgende dagen
15 k 20 waggons aardappelen naar
Amsterdam zouden worden gezonden,
is in verschillende dagbladen de vraag
gesteld, waarom deze toezegging niet
reeds vroeger had kunnen zyn gedaan
daar thans de indruk werd gevestigd,
dat ongeregeldheden, als te Amster
dam zy n voorge vallen, het beste middel
zijn om de noodige voorraden van
bepaalde levensmiddelèc te verkry-
in.
Het antwoord op deze vraag is
zeer eenvoudig, wanneer men kenni3
neemt van de sinds 20 JuDi j.I. da-
geiyks op de veiligen voor het bin
nenland beschikbare hoeveelheden
vroege aardappelen.
Op 20 Juni bedroeg de aanvoer
29000 K G. en steeg deze geleidei ijk,
zoodat op 4 Juli reeds 1656.000 K.G.
werd aangevoerd. Zoodoende was de
vorige week de beschikbare hoeveel
heid vroege aardappelen nog onvol
doende om dagelyks 15 20 wagons
aardappelen naar Amsterdam te ver
zenden, maar bleek tevens dat op 3
Juli te voorzien was, dat de aanvoer
de volgende dagen daartoe ruim
schoots toereikend zou worden. Van
daal- dat toen zonder bezwaar een
ruimere aanvoer kon worden in uit
zicht gesteld.
De „Bestvaer".
Uit de mededeelingen der beman
ning blykt dat het stoomschip „Be-
stevaer" getroffen werd door de tor
pedo op ongeveer zes mylen uit de
kust.
Niettegenstaande het stoomschip snel
zonk, hadden alle 15 opvarende toch
tyd om in de boot te komen, die
evenwel, zooals reeds gemeld werd,
is omgeslagen door de zuigiDg van
het zinkende vaartuig. De thans nog
vermisten hebben dan ook vry zeker
den dood in do golven gevonden. On
der hen is degene, die voor deze
reis het bevel over het stoomschip
voerde, nameiyk de eerste stuurman
Kok, eerst onlangs gehuwd. Kapitein
Geertsema had verzocht voor deze
reis aan wal te mogen blyven. Reeds
op de vorige reis, toen de Bestevaer"
in tegenstelling met nu in convooi
voer, werd een torpedo op het schip
afgeschoten, die echter miste.
De gemeentekas bestolen.
Men scüryft uit Hoogkerk in Gro
ningen aan „Het Volk":
Zooals bekend, ia eenigen tijd
deden onze vroegere gemeente
secrotaris Kraan plotseling spoorloos
verdwenen, wat in verband gebracht
werd met het verduisteren van ge
meentegelden. Zooals nu ook in
raadsvergadering gebleken is, heeft
by de gemeente voor een tamelijk
bedrag bestolen. Op een vraag van
een der raadsleden betreffende dit
punt, werd nl. door den burgemeester
geantwoord, dat er reeds een bedrag
van f 11,500 onverantwoord is, en
alle3 nog niet eens onderzocht is.
Ontploffing.
Op de superfosfaatfabriek aan de
Minervahaven te Amsterdam heeft
Dinsdagmiddag omstreeks 4 uur een
ernstig ongeluk plaats gevonden. Op
dat uur blonk plotseling een hevige
knal. Een der grootste ketels was
gesprongen in de distilleerinrichting,
een derneveobedryven van de fabriek.
Het gebouw der distilleerinrichting
werd voor een groot gedeelte ver
woest. In het geheel werden zeven
werklieden gewond, van wie echter
drie wonden van geen beteekenis
opliepen. Twee werklieden werden
met zware brandwonden overdekt
naar het ziekenhuis vervoerd.
Ongeluk bij de Staatsmijn „Emma".
Op de Staatsmijn Emma" te Hoens-
broek is Donderdag een houten nood
brug ingestort. Van de veertig myn-
werkers, die zich op de brug bevonden,
bekwamen er slechts eeDigen geen
letsel. Wegens by den val bekomen
zware kneuzingen zyn vier personen
in het hospitaal opgenomen. Voor
het leven van één hunner wordt ge
vreesd.
Onder hen bevonden zich een paar
honderd die Woensdag hadden ge
staakt. Zy werden voorwaardelijk
toegelaten, terwyl de directie zich
voorbehield welke maatregelen te
hunnen aanzien zullen worden ge
nomen.
De militaire werklieden zyn ter
aanmelding verwezen naar de eerste
werklieden-compagnie.
Ten onrechte is gemeld, dat een
desl der werklieden van de Marine
werf te Amsterdam eveneens het
werk nederlegde.; Dit is echter niet
het geval geweest.
Een gedeelte der voormalige Rybs
werf ia in bruikleen afgestaan aan
het munitie-bureau en is nu een
afdeeling van de artillerie-inrichtingen
aaD de Hembrug. Dit perBoceel was
het dat staakte.
Door deze werklieden werd de
arbeid des middags te 2 uur hervat.
Oa relletjes te Amsterdam
Op den dag was het Donderdag
overal in de stad rustig.
Optochten van vrouwen, opstootjes
enz. vonden niet plaats en overal
geschiedde de aardappelverkoop zon
der stoornis.
De politie van het bureau Muider-
poort heeft 6 jonge mannen gearres
teerd, die Dinsdagavond hadden deel
genomen aan de plunderiDg van
een winkel in de Pontanuastraat.
Het zijn alle bekenden van de politie
leden van een bende jong gespuis,
die geregeld de buurten buiten de
Muiderpoort onveilig maakt.
Donderdagmorgen is ook een aan
vang gemaakt met huiszoeking op
groote schaal, in een aantal wonin
gen op de eilanden.
Een betrekkeiyk groote hoeveel
heid werd in beslag genomen. Het
politie bureau aan de Kattenburger-
gracht is een soort van pakhuis ge
worden van gestolen spek, aardappe
len, kruidenierswaren enz.
Een drietal arrestaties had plaats.
Een blokwachter op het rangeer
terrein in Watergraafsmeer, heeft
geprobeerd de aankomst van mili
tairen te Amsterdam tegen te houden.
Toen een militaire trein Amsterdam
binnenreed, weigerde hy het sein op
veilig te zetten, zoodat do trein ge-
ruimen tijd moest blyven staan. Toen
de dienstweigering ontdekt werd,
namen de chefs van den blokwachter
de noodige maatregelen. De man
werd onmiddeliyk geschorst.
Op de fabrieken te Amsterdam
waar Woensdag gestaaktwerd, gingen
de werklieden Donderdagmorgen we
der aan den arbeid. Zonder onderscheid
werden allen weder toegelaten.
Aan de Hembrug zyn Donder
dagmorgen 1500 k 2000 van de 55f"
man weer aan het werk gegaan.
Nadat door de arbeiders was be
sloten bet werk weer op te nemen,
kwamen Donderdagmiddag te 1 uur
groote drommen door de Polder naar
de Hembrug.
Eenige afgevaardigden die vooruit
waren gegaan om met de directie te
confereeren hoorden daar dat de
arbeiders die gestaakt hadden voor
waardelijk zouden worden aangeno
men, met uitzondering van de mili
tairen, die zich onmiddeliyk hadden
te melden bij de éérste Werklieden
Compagnie op het Rokin te Amster
dam.
Hiermede werd echter geen ge
noegen genomen en besloten werd en
bloc het werk niet te hervatten,
zoodat allen weer door den polder
naar Amsterdam terugkeerden.
De directie, die des morgens een
conferentie had met het departement
van Oorlog, besloot daarop de fabriek
tot Maandagmorgen stop te zetlen.
De werkl-eden die niet geste
hebben zullen gedurende de vrije
dagen het volle loon behouden.
De verplichte aanmeldiDg van de
militairen bij de werkliedencompagnie
te Amsterdam werd als een rancune
maatregel beschouwd en wegens deze
besluiten der directie vroeg het be
stuur van dan Bond van Rijkswerk
lieden een audiëntie by de Minister
van oorlog. Naar aanleiding van dit
onderhoud hielden de bestuurders een
bijeenkomst die tot laat in den nacht
duurde, eu waar het volgende
sluit werd genomen
„Gehoord de pertinente verzekering
van don Minister van Oorlog, dat
geen rancune maatregelen zullen wor
den genomen
overwegende, dat de maatregelen
al getroffen waren om de artillerie
inrichtingen twee dagen stop te
zetten
overwegende, dat de Minister hoeft
toegezegd, dat a. s. Maandag allen
dus ook de militairen het werk
kunnen hervatten, en de organisatie
van losse Rybswerklieden op het
standpunt stond en blijft staan
„Allen er in"
overwegende dat dit is ingewilligd
adviseert het bestuur a. s. Maandag
het werk te hervatten."
Deze staking aan de Hembrug heeft
weder onlusten tengevolge gehad,
waarbij helaas een doode en
wonden "te betreuren zijn. Naar het
„Hbl." meldt, lag de aanleidende oor
zaak nu in de onderlinge oneenigheid
der werklieden. Onbekend nog met
het feit dat de directie van de Hem
brug het voornemen had geuit do
de fabrieken Vrydag en Zaterdag ge
heel te sluiten, kwamen Donderdag
avond een aantal werkwilligen voor
de nachtploeg naar de halte aan de
Zaanstraat, gereed om zich naar de
werkplaatsen te begeven. Daar drom
den echter ook honderden stakers te
zaïhen en het duurde niet lang of bet
kwam tusschen groepen werklieden
tot hevige vechtpartyen. Dit werd
zóó erg dat de politie moest ingrijpen,
waarby van de wapenen gebruik ge
maakt moest worden. Daarop begon
men zich echter tegen de politie te
verzetten.
Nadat het publiek uit de Spaarn
dammerstraat verdreven was, vulde
het Nassauplein en het Haarlemmer
plein zich weldra met een dichte
menigte. Verspreiden scheen niet
mogelyk en weldra zag de politie,
geassisteerd door militairen, zich ge
noodzaakt ook hier met wapengeweld
op te treden.
In alle richtingen werd vuur
gegevende Marnixstraat, de Plan-
ciusatraat, de Wittestraat en Haar-
lemmerdyk, De mannen van den
Geneeskundigen Dienst volgden de
soldaten en politieagenten op den
voet om de gewonden want overal
vielen onmiddeliyk de gekwetsten
op te rapen en per auto brancard te
vervoeren. In de zijstraten van den
Haarlemmerdyk bleef het publiek
samenscholen en ook daar werd
gesommeerd uiteen te gaan waar
aan helaas niet spoedig genoeg werd
voldaan. Toen werden ook de zy straten
leeg geschoten door een zestal
infanteristen dat voorop giDg. Op den
hoek van de Dommerstraat werd een
salvo gegeven in de lengte van de
Vinkenstraat in de richting van de
Korte Prinsengracht. Daar viel
onmiddeliyk een onschuldig slacht
offer, dat voor zijn woniDg stond, de
48 jarige lampenist by de spoorwegen
Jan Schoenmaker, gehuwd en vader
van twee kinderen. Een schot door
zyn hoofd maakte terstond een einde
aan zyn leven. De militairen giDgen
verder en losten nog verschillende
schoten op de Brouwersgracht en
Palmgracht.
Behalve de gedoodo man, werden
nog negen personen zoodanig gewoDd
dat zy naar bet Binnen-Gasthuis
moesten worden vervoerd.
Uit Duitschland.
Volgens een bericht van het „Hbl."
heeft het er allen schyn van, dat de
Ryksdag de nieuwe crediet-aanvrage
ten bedrage van 15.000.000.000 Mark
n keer niet zonder meer zal
aangenomen worden. Van de geheele
sociaal-democratische zyde ia verzet
te wachten, d. w. z. verzet, niet van
principieelen aard, maar alvorens
deze party hare goedkeuring aan de
nieuwe credieten zal hechten, zal zij
erop staan, dat de regeering eindelijk
hare beloften inzake den nieuwen
koers ih de binnenlandsche politiek
en andere onderwerpen waarmede de
belangen der lagere volksklassen zijn
jemoeid, nakomt of tenminste duide-
ijker dan tot dusverre toone, dat het
haar daarmede ernst is.
Dit zal weliswaar de aanneming
niet kunnen verhinderen, doch de
moreele uitwerking, die het tegen
stemmen der socialistische groepen
(te zamen beschikkende over 110
stemmen) op de bevolking en op het
leger zal hebben," is een factor waar
mede de regeering wel ernstig reke
ning zal houden.
Verschillende bladen, w. o. de „In
ternationale Correspondenz", het or
gaan der Duitsche soc. meerderheids
partij, het „Berl. TagebJatt" en de
„Vorwarts," die deze mogelijkheid
bespreken, wyzen op denoodzakeiyk-
heid om den nieuwen koers in de
binnenlandsche politiek te volgen.
Zoo wijst" de „Vorwarts o.a. op de
moeilijkheden die te overwinnen 7.yD.
In den Pruisischen Landdag kan
het gelyke kiesrecht slecht na zoor
hevigen strijd ingevoerd worden. Ook
in den Ryksdag zyn er nog moeielyk-
heden, maar een woord van de re
geering zou voldoende zijn om dit
uit den weg te ruimen. „Waarom
wordt dit woord niet uitgesproken
vraagt de „Vorwarts". Omdat wij
ondanks alle luid geprezen „grootheid
van tyd", nog altyd niet uit een angst
vallig bureaukraten-zielen-gedoe ge
komen zyn."
BUITENLAND.
INGEZONDEN.
Beleefd vraag ik opname van o. b.
By voorbaat myn dank.
Allereerst wilde ik opmerken, dat
myn aan Uw blad gericht scbryven
geenszins ten doel had, een antwoord
uit te lokken op de vraag hoe het
kwam, dat ik slechts kon beschikken
over 22 M.3 kookgas, (zie onder corre
spondentie in Uw blad, d. 30 Juni) doch
jn hoofdzaak vroeg ik toelichting op:
le. Hoe laat het zich verklaren,
dat aan een bepaald gezin, waarin
verlichting van twee vertrekken
wmechelijk is, driemaal zooveel gas
wordt verstrekt, als aan een gezin,
waarvoor verlichting van één vertrek
noodzakelijk is.
2e. Waarom is het noodig, dat aan
neringdoenden een verbruik van 9
M.s en meer in deze maand (Juni)
wordt toegestaan.
Een antwoord heb ik hierop niet
ontvangen en daar, hoewel bekend,
dat by de teuuitvoer legging fouten
zyn begaan, b. s. niet op een zoo
danige fout wyst, moet er dus aan
het systeem iets haperen.
Even wilde ik in 't midden brengen
dat dit inderdaad het geval is en het
gezegde van den heer de Zwart (zie
raadsverslag 30 Juni), de regeling
„zooala die thans is durf ik voor mijn
rekening nemen", voorbarig, is.
Volgens voornoemden heer werkt ook
b.v. het broodkaartensysteem goed.
Nu werkt het broodkaartensysteem
nog even beroerd, als by de in
voering hiervan noch wat is het geval
de menschen hebben zich de om
standigheden weten aan te passen en
hebben kans gezien, buiten de distri
butie om, hun broodrantsoen langs
verschillende wegen op te voeren.
Een belangryke factor werd by
de broodkaartentoekenning over bet
hoofd gezien, n.1. die van behoefte.
Een klein voorbeeld tor illustratie:
Ik heb met myn gezin en dienst
bode recht op 4 broodkaarten per 9
dagenbinnen enkele dagen wordt
dit aantal vermeerderd tot 5.
Nu wordt er ten mijnent brood
gebruikt, welk ongeveer overeenkomt
met de hoeveelheid op 2 broodkaarten,
aldus voor 3 personen brood over.
Ook by de gasverdeeling heeft men
over 't hoofd gezien, dat aan de thans
toegestane hoeveelheden enkele ge
zinnen te veel hebben, want hierby
werd weder geen rekening gehouden
met behoeftemy zyn gevallen be
kend bovendieD, dat eommige munt-
gas verbruikers een vermeerdering van
75 °/0 zagen by voorafgaande
maanden vorgeleken.
Op grond van een en ander was
het zeker wenschelyk, dat de gas
distributie werd herzien, waai bij met
de factor „behoefte" dient rekening
te worden gehouden en zou daarby
nog toegepast kunnen worden eene
toekenning van premie op minder
verbruik, om te slaan over de meer-
verbruikers.
Het is mijn overtuiging, dat waar
mogelijk (en die mogelijkheid be
staat), een belangryk minder verbruik
by enkele categoriën zou worden
verkregen en de premie, waarin
overigens niets onbiliyks schuilt, een
ware prikkel zou vormen om de
bezuiniging zoo hoog mogelijk op te
voereD, terwyl zesr zeker de categorie
meerverbruikers zich gaarne die
premie naar reden, zou getroosten.
Een dergeiyk stelsel van distributie
behoeft geenszins hst beginsel mini
mum verbruik uit te schakelen. Dit
zou evengoed kunnen worden ge
handhaafd, echter behooren te worden
verminderd.
Muye.
