COURANT DE OORLOG. No. 4800 DINSDAG 10 JULI 1917 46e JAARGANG Op pagina 4 van dit blad la opganomen 1. Ingezonden. 2. Uit den Omtrek. 3. Feuilleton, enz. De legarberlchten vin 7 an 8 Juli. Van het W e a t e 1y k front. Naar het Duitsche legerbericht van 7 Juli aangeeft, ondernamen de Fran- schen na krachtige artillerievoorbe reiding een aanval over een front dat zich uitstrekte van den Mont Cornilet, tot aan den Mont Haut. Ten Z.0. van Nauroy werden de aanvallers na een handgemeen teruggeworpen. Bij den Mont Haut kregen zy vasten voet in de Duitsche loopgraven, doch wer den zij door tegenaanvallen verdreven. Hierna ondernamen de Franschen nog een aanval doch eveneens zonder succes. Ook het legerbericht van den 8sten Juli meldt aanvallen der Franachen ten O. van Cerny, ten Z.W. van de boerderij La Bovrille en bij Ailles. Alle aanvallen werden afgeslagen. Even eens mislukte een poging der Fran- schen om by den Mont Cornilet vooruit te komen. Hot bericht geeft verder aan, dat op den linkeroever van de Maas de artil lerie beschieting tot groote hevigheid werd opgevoerd, en gevolgd werd door krachtige aanvallen der Franachen bij hoogte 804 en op de westeiyke helling van den Mort Homme. Op het grootste gedeelte van het front werden de Franschen teruggeslagen. Slechts in enkele stukken loopgraaf waar zy zich konden nestelen, duurde de stryd nog voort. Volgens het Fransche middagcom- muniqué van den 7en ondernamen de Duitscbers in Champagne een aanval in de richting van Massiges, doch werden zy teruggeworpen. Ook aan de Aisne werden verbit terde gevechten geleverd. Naar bet communiqué van den 8sten aangeeft, onderhielden de Buitschers een ge weldig artillerie-vuur tegen het Fran sche front van ten N. van den molen van Laffaux tot aan de boerdery van Froidmont. Tegen het vallen van den avond volgden krachtige, met groote troepenmassa's ondernomen aanval len der Buitschers, die echter op het grootste deel van het aangevallen front werden teruggeworpen. Alleen tus- schen Bovelles en de hoeve Froidmont drongen de Duitschers in de Fransche loopgraven door, doch werden door tegenaanvallen weer verdreven. Daarentegen slaagden de Franschen ten O. van Cerny erin hunne stellin gen die zy op 1 Juli veroverden, belangryk uit te breiden en gevange nen te maken. Op denlinker-Maaaoever veroverden de Franschen na een korte beschieting drie vooruitspringende stellingen op den linker Maasoever, de eerste by den Mort Homme, de beide andere ten Z.0. van Hoogte 804. Onverwachte aanvallen der Duit schers tegen de Fransche stellingen op de Maa3hoogten en in den boven- Elzas mislukten. Het Engelsche bericht maakt mel ding van een kleine verbetering der stellingen ten 'O. van Wytschaete. Een aanval der Duitschers by Ache- ville werd afgeslagen. Verder spreekt het bericht over geslaagde overvallen op verschillende punten van het front. Van het O o s t e 1 y k front. Met onverminderde hevigheid zetten de RuBsen hun aanvallen voort.; Ge weldige actie der artillerie wordt door aanvallen van groote troepenmassa's gevolgd, die elkaar onophoudeiyk opvolgen. En uit de berichten van beide zyden valt ook wel op te maken, dat de gevechten uiterst bloedig zyn en dat niet zonder reden Galicia als het meeat bloedige gevechtsterrein van den Europeeschen oorlog wordt beschouwd. Na de geweldige aanvallen der Russen in Galiciö, ontbrandde de stryd ook by Plnsk. Een Russisch bericht van 7 Juli meldde reeds dat daar verwoede gevechten aan den gang waren, en Pinsk In brand stond. Latere berichten meldden dat de Duitsche stellingen aan beide zyden van de Pina werden vernield. Op het meer naar het Zuiden ge legen front werden talryke verbitterde gevechten geleverd. Naar de Russische berichten aan geven werden in de richting van Do- lin voordeelen behaald. De vU'ande- ïyke linie werd vermeesterd en vy- andelijke tegenaanvallen afgeslagen. Hier werden 260 man gevangen geno men. In de streek van Zloczow gin gen de Russen eveneens tot den aan val over. Gedurende den 6en Juli waren zy den geheelen dag in ver woeden stryd gewikkeld, waarby de vyandeiyke stellingen meermalen van eigenaar verwisselden. Met inderhaast aangevoerde versterkingen onderna men de Duitschers en Oostenrykers hier 7 tegenaanvallen, voornameiyk gericht tegen het dorp Oerlof en de bosschen ten W. van Konivchy (tus- schen Zloczow en Brzezany), waar zy er in slaagden de Russen terug te dringen. Aan het einde van den dag hadden de Russen evenwel de hoogten ten N.W. van Presovtse, het dorp Lavrikovtse en een hoogte ten O. van Godvo in hot bezit. In den loop van 7 Juli maakten de Russen 17 officieren en 672 man In het Russische communiqué van den 8aten wordt nog gemeld, dat de DuitBchers ten W. van Koniuchy krachtige tegenaanvallen ondernamen doch steeds teruggeslagen werden. De Duitsche en Oostenryksehe be richten geven niet toe dat de Russen eenig voordeel behaalden. Er wordt melding gemaakt van allerhevigste aanvallen, o.a. by Stanislau, Hulta en Solotwina, doch deze aanvallen werden afgeslagen. Ook by Brzezany en Zborow was dit het geval. By laatsgenoemde plaats vielen de Rus sen over een front van 16 K.M. met 9 k 10 divisies, die in 15 achtereen volgende golven kwamen opzetten. Deze aanvallen werden meermalen herhaald, doch zakten steeds onder bloedige verliezen ineen. By Batkow en Zwyczyn mislukten eveneens de door de Russen onder nomen aanvallen. In de streek van Dorna Watra en Kirli-baba nam bet artillerievuur toe. De duikboot- in mljnoorlog. Naar van Duitsche zyde wordt ge meld, heeft een der duikbooten ln den Atlantischen Ooeaan 28.000 ton aan scheepsruimte vernietigd. In de Middellandsche Zee werden 11 stoom- en 89 zeilschepen, te zamen metende 60.000 ton, tot zinken gebracht. Torpedojagar getorpedeerd. Volgens een mededeeling van de Engelsche Admiraliteit, werd in de Noordzee een Eogelsche torpedojager door een Duitschen onderzeeör tot zinken gebracht. 1 officier en 7 man kwamen om. OnderieeSr getorpedeerd.' Voor eecige dagen werd van Duit sche zyde melding gemaakt van het torpedeeren van een vyandeiyke duik boot in de Middellandsche Zee. Thans maakt een bericht uit Parys, dd. 7 Juli, bekend, dat den 19en Juni de Fransche duikboot „Ariadne" getor- pedeeerd werd en gezonken is. Van de bemanning werden 9 koppen gered. Luohtaanvil op Enen Van Duitsche zyde wordt gemeld, dat vliegtuigen der geallieerden boven Buitsch gebied verscheidene bommen wierpen op het Westfaalsche industrie gebied by Trier, verder op Mannheim, Ludwigsbafen en RodalbiD. Militaire schade werd niet aangericht. Volgens berichten van de grens aan de „Telegraaf", verschenen de vliegtuigen ook boven de fabrieken van Krupp te Essen en wierpen zy daar bommen. Daarbij zouden 6 man zyn gedood en eenige huizen verwoest. Het Duitsche bericht geeft daaren tegen aan, dat een kind gedood en een man gewond werd. De geheele aangerichte schade wordt op 2000 Mk. begroot. Luchtaanval op Londen. Een Engelsch bericht meldt, dat Zaterdagmorgen te halftien een 20 tal vyandelijke vliegers boven het eiland Thanet en Esaex verschenen en bom men wierpen. Zy gingen voort in de richten van LondeD, boven welke stad zy van het NoordOosten naar het Zuiden vlogen. Bommen werden ge worpen in verschillende richtingen. Zy werden aangevallen door de artillerie. Inmiddels opgestegen Engelsche vlie- geis slaagden erin de vyand in een gevecht te wikkelen. De vliegtuigen vlogen zeer laag en dicht by elkaar. De binnenste wierpen bommen, terwijl de buitenste als bescherming dienst deden. Tengevolge van de afweer- maatregelen konden zij het boven Londen slechts 12 tot 15 minuten uithouden, waarna zy den terugtocht aanvaardden. Inmiddels kwamen evenwel van alle kanten Engelsche vliegers opzet ten. Een eskader watervliegtuigen bracht 4 Duitsche machines ten val. Een luchteskader uit Duinkerken dat de Duitschers afwachtte, mistte deze, doch bracht 7 andere vyandeiyke vlieg tuigen naar beneden. De EQgelsche vliegers leden geen verliezen. Omtrent het aantal slachtoffers van den raid op Londen wordt gemeld, dat 87 personen werden gedood en 141 gewond. Uit Dultichland. Uit Berlyn wordt aan de Köln. Volksztg. gemeld, dat in de hoofd commissie van den Ryksdag gebeur tenissen van historische beteekenis flaats vonden. Zonder voorkennis van iet centrum eischt8 Erzberger van den Ryksdag ingrypende hervormin gen, zoowel in de binnenlandsche als in de buitenlandsche politiek, en een vrede zonder annexaties en zonder schadeloosstelling. De Bociaal-demo craten steunden hem onmiddeliyk. De leider van het centrum verklaarde niets van het optreden van Erzberger te hebben geweten. Graaf Westarp, de leider der con servatieven, viel Erzberger heftig aan. De conservatieven wilden met hem nooit weer iets te maken hebben. Ook de soc. dem. hebben bespre kingen met den rykskanselier gehou den. Zy elschten onmiddeliyke Invoe ring van het parlementaire stelsel, onmiddeliyke benoeming van leiders van alle partijen tot ministers en staatssecretarissen, en onmiddeliyke invoering van bet Ryksdagklearecht in Pruisen. Be liberale fractie eischte, evenals Erzberger persooniyk, invoering van het parlementaire stelsel. Een officieus bericht deelt evenwel mede dat de besprekingen in de com missie Btrikt vertrouwelyk waren en de berichten hieromtrent dus wille keurig en op de voornaamste punten onjuist zyn. Het is de vraag of aan deze tegenspraak groote waarde moet worden gehecht. Volgens uit Zwitserland, te Parys ontvangen berichten hebben te Bussel- dorf onlusten, wegens gebrek aan levensmiddelen plaats gehad, waarby plunderingen plaats hadden. Onluaten van denzelfden aard zouden hebben plaats gehad in de Industriestreek van Boven Sileziö. Een bericht van de Duitsche grens van de „Tel." meldt nog, dat tenge volge van de onlusten 193 volwasse nen en 24 jeugdige personen in hechte» nis genomen werden. Een derde deel hiervan waren buitenlanders, voor; nameiyk Belgen. De bond van Duitsche schoenhande laren bereidt het publiek voor op de binnenkort te verwachten invoering van eenheidsschoenen, die in hoofd zaak uit sterke weefsels en houten zolen zullen bestaan. Tot dien maat-, regel moet worden overgegaan, daar er nog Blechts 10 pet. van de hoeveel heid leder ln vredestyd ter verwerking beschikbaar ia. De toestand In China, Uit Shanghai wordt d.d. 8 Juli gemeld,dat de ex-premier de mo narchisten Vrijdag aanviel en uiteen dreef by Langfang. De republikeinen zijn genaderd tot op 10 myien van Peking, den vyand voortdurend ver volgend. Lia Juan Hung, de ex president, heeft Tuan Bjiui benoemd tot premier on gaf hem het presidentszegel ter overbrenging aan Teng Kuo Sjang, die zich bereid heeft verklaard, op te treden als president van de voor- loopige regeering ie Nanking. De 11-jarige Keizer Hsuan Tung heeft reeds weder afstand van den troon BINNENLAND. F. Lleftlnok. t Te Haarlem is Zaterdag, na een langdurig ziekbed, twee en tachtig jaren oud, in het St. Elisabeths gast huis overleden de heer Franciscua Lieftinck, lid van de Tweede Kamer voor het kiesdistrict Zutfen. Do heer Lieftinck was sedert den 18en Februari 1879 lid der Tweede Kamer. De crematie van het stoffelijk overschot heeft Woensdagmiddag half een plaats in het crematorium op Weaterveld. Vlssoharavaartulgen tot zinken gebracht. By het departement van buiten landsche zaken is heden bericht ont vangen, dat de te Vlaardingen thuis behoorende visschersvaartuigen Thor en Proefneming door een Duitsche duikboot tot ziDken zyn gebracht, en dit de bemanningen te Stornoway zyn geland. Beide schepen waren voor eenige tyd naar Stornoway opgebracht en juist vrygelaten. Da mail van da „Moagolia". Het ter hoogte van Bombay door het atooten op een myn gezonken stoomschip „Mongolia" had de uit gaande mail aan boord voor Indie, China en Australië, verzonden van Londen 81 Mei jl. Deze mail isme- de verloren gegaan, zooals thans of ficieel wordt bevestigd. Da vrije handel In aardappelen. De Groentencentrale deelt mede, dat de regeling van den inkoop van vroege aardappelen voor het binnen land op de veilingen, welke tot he den door daartoe aangestelde leiders geschiedde, met ingang van Maandag 9 Juli 1917 is opgeheven, zoodat ieder grossier of winkelier via zyn gewonen leverancier rechtstreeks van de veilingen de aardappelen kan be trekken, alsmede dat van dienzelfden datum af de maxlmumprys op de veilingen voor het binnenland komt te vervallen. Van da traeplank gevallen. In den nacht van Vrydag op Zaterdag heeft een student by de politie te Leiden aangifte gedaan dat zijn vriend, een medisch student, een ernstig ongeluk was overkomen. Mot den laatsten trein waren zy Vrijdag avond uit Den Haag naar Leiden vertrokken. Ter hoogte van de Laan van Nieuw Oost-Iadiö bemerkten zy, dat zy in een damescoupé hadden plaats genomenzy verlieten dezen coupé en wilden over de treeplank eeD anderen coupé opzoeken. De medische student, afkomstig uit Delft, is toen van de treeplank gevallen. De politie te Leiden stelde zich dadelyk met Den Haag in verbinding, en Zaterdagmorgen vroeg is het lyk niet ver voorby de Laan van Nieuw- Oost-Indïé gevonden. Het hoofd was ingedrukt, en de beide beenen waren afgereden. Koninklijk Nadarlandsch Aardrijkskundig Genootschap. Tentoonstelling betref fende de oudere en tegen woordige gesteldheid van Holland's Noorderkwar tier, te houden 1-80 Sep tember a.s. in het Stedeiyk Museum te Amsterdam. Ongeveer een jaar geleden nam het Kon. Ned. Aardrykskundig Ge nootschap, op initiatief van zyne commissie voor Nederlandhet besluit, wetenschappelijke tentoonstellingen te gaan houden, betrekking hebbende op eenig gedeelte van ons land. Men wilde, voornamelijk door mid del van de cartographie, een beeld geven van de wording, de verande ringen en de tegenwoordige gesteld heid van bodem en wateren van eenig gewest en aldus de kennis der his torische geographie bevorderen, om een juisten blik te krygen op den tegenwoordigen aardry kskundigen toestand. Toen bepaald moest worden met welk gedeelte een begin zou worden gemaakt, viel de keuze op Holland's Noorderkwartier (Noord-Holland t. N. van het voormalige IJ), dat één aardrykskundig geheel vormt. Geen enkel gewest van ons vaderland heeft in de laatste zes eeuwen zulke groote veranderingen ondergaan als dit deel van het oude Holland en zyn winge west Westfriesland, en van geen zyn die veranderingen in't algemeen .zoo goed bekend, wat zeker mede voor een groot deel te danken is aan de bekende werken van den beschry- ver van het Noorderkwartier, mr. G. de Vries Azn.de Kaart van Holland's Noorderkwartier in 1288 en Het Dyks en Molenbestuur in Holland's Noorder kwartier; gedurende de Graaflyke Regeering en de Republiek. Van vóór de 14o eeuw Is weinig omtrent de geschiedenis daarvan bekend. Het uitgangspunt als 't ware van deze tentoonstelling moeat daarom zyn de Kaart van Holland's Noorder kwartier omstreeks 1800, onlangs door de commissie voor den Geschied kundigen atlas van Nederland uitge geven en daartoe op veel grooter schaal (126,000) gebracht en op te hangen naaat de Cbromo-Topographi- sche kaart van dit deal des lauds op dezelfde schaal, zoodat dadelyk een blik wordt verkregen op de ontzag- ïyke veranderingen die hier zyn ge schied. Mede tengevolge van die vele ver anderingen, als afdamming van zee- gaten, droogmaking van meren, in- dyken van aangewassen grondeu, is de cartographie van het Noorderkwar tier zeer rijk. Alleen de bekende verzameling Bodel-Nijenhuis op de universiteits bibliotheek te Leiden bavat daarvan 710 stuks, het ryka archief in den Haag 215 deze laatste meerendeels geteekendo kaarten en de eerste goed aanvullend. Het spreekt wel vanzelf dat alleen het voornaamste daarvan zal worden tentoongesteld. Alleen het oudste kaartenmateriaal, dus uit de 16e eeuw, is min of meer misteekend, maar dat van lateren tyd, waaronder de bekende kaart van de uitwaterende Sluizen van KenDe- merland en Westfriesland en da kaarten van vele droogmakeryen, is grootendeels, in tegenstelling met de meeste kaarten van de andere gewesten vóór Krayenhoff'a opname, vry nauwkeurig van vormen, waar door de bruikbaarheid daarvan ver hoogd wordt. Ook de minuten der stedekaarten van Jacob van Baventer en nog vele andere waaruit de ont wikkeling d6r steden is na te gaan, zullen nauwkeurig zyn. Het ligt niet in de bedoeling om tevens alles tentoon te stellen wat betrekking heeft op de bevolking, op de middelen van bestaan, levenswijze, zeden en gewoonten, kleederdrachten enz., waartoe al de musea van het Noorderkwartier het hunne bydrag6n. Toch meende men, dat een aantal kenmerkende afbeeldingen of voor werpen, de aantrekkeiykheid van het geheel zouden kunnen verhoogen. Men zal daarom b.v. by Kennemer- land zeer fraaie teekeningen vinden van de Abdy en van het Slot van Egmond in verschillende tydperken van de Zaanstreek, voorstellingen van alle molens eü een en ander betreffende de Groenlandsche vaart, van de Beemster schilderyen en voor werpen betrekking hebbende op de onderneming der droogmaking uit den tyd van het tot stand komen daarvan, enz., enz. Het geheel zal, naar men hoopt, dus passend zijn „aangekleed". Behalve de catalogus waarin alle tentoongestelde kaarten en voorwer pen zijn vermeld, zal er ook een grootere verkrygbaar zyn, waarin de aardrykskundige geschiedenis van het Noorderkwartier tot in by zonder heden wordt behandeld, met verwy- zing naar de kaarten en voorzien van de kaart van den toestand om streeks 1300. Deze laatste zal, naar men vertrouwt als boekwerk biyvende waarde heb ben. De tentoonstelling zal gehouden worden in eenige zalen van hetSte delljk Museum (Suasso) te Amsterdam en geopend worden op 1 September a.s. Zy zal in elk geval gedurende September geopend blyven, doch by groote belangstelling zal de duur misschien nog worden verlengd. Moge het Kon. Ned. Aardr. Ge nootschap de groote moeite en kosten, verbonden aan déze eerste poging van dien aard tot vermeerdering der kennis van onzen bodem, ruim be loond zien door een druk bezoek. Uit Oost-IndIS. Er heerschte begin Mei te Soera- baja een zeer ontevreden geest onder het scheepsvolk der vloot. Toen kor telings de officieren van „DeRuyter" aan land op een feest waren genoo- digd, was de bemanning bezig met kolenladen. zy staakte eensklaps het werk, liet de kolenbooten afdry ven en sneed den kabel van de electrische verlichting door. Vliegen In Indie. Op Java maakte Ter Poorten een schitterende overlandvlucht, 't record van de tot dusver in Indie gedane vluchten. Hy vloog van Priok over Batavia naar Kali Djati en keerde zonder landing over Paser Boengoer en Tjikampek langs de spoorbaan van Weltevreden, naar Priok terug. Hij toefde drie uur in de lucht, zonder één enkele landing, wolke trouwens volkomen onmogeiyk zou geweest zyn, aangezien hy was opgestegen in een hydroplaan. In verband met deze omstandigheid wilde Ter Poorten geen passagier meenemen. Hy wilde met deze vlucht demonatreeren een absoluut vertrouwen te hebben in de Amerikaanacbe motoren door met een hydroplaan een overlandvlucht te maken en op slechts 800 meter hoogte to vliegen. Het vliegtuig is het nieuwe groote verkenningsvliegtuig. Nlauwo ollabron. Op het boorterrein der Bataafsche Petroleummaatschappy te Pangkalan Soesoe is dezer dagen een nieuwe oliebron aangeboord, die ni6t minder dan 1.600.000 Liter per dag geeft. Dit is op 't oogenblik de ryksto olie bron van geheel Indiö. 't Is te hopen, dat de regeering in Djambi dergelyke meevallertjes onder vindt. Een bron als de te Soesoe aangeboorde, levert een jaariyksche netto opbrengst op, waaruit het ge heele Europeesch- en] Inlandsch onderwys in Indiö kan worden be taald I Te Pangkalan-Soesoe boort men IJ millioen liter olie per dag aan, en in het moederland kry gt. moeder de -vrouw geen spat olie voor haar kookstellen I Ziedaar de Nederlandsche oorlogs organisatie. Raadsoverzloht. 't Zijn booze tyden, waarin we leven en gelukkig maar, dat we niet weten wat de toekomst, zelfs de zeer nabye, in haar schoot bergt. Heel veel goeds is het, vooralsnog, niet. Thans is, zooals Minister Posthuma Vrydag in de Kamer zeide, ook .aan den anderen kant de sloot dichtgegooid" en zijn wy, wat voedselvoorziening betreft, geheel op ons zelf aangewezen. Lako- niek zeide de Minister verder: „Brood is er niet. De Minister zal heel tevre- zyn, als hy 't tot het volgend jaar kan brengen met het brood". Wat beteekent dit? Dat wy binnen zeer korten tyd, misschion wel vóór den winter, nbg kariger bedacht zullen worden in ons broodrantsoen, dat onze broodkaarten, oorspronkelijk be stemd voor eene geheele week, en thans reeds voor 10 dagen geldig, mogelyk voor nog langer termyn zullen moeten strekken. Het betee kent, dat wy dan, wegens tekort aan brood, zullen aangewezen, zyn op ander voedsel, dat wij hoogstwaar- schijniyk dus tweemaal daags warm eten zullen moeten bereiden. Maar... er is een groot tekort aan brandstof, en met het gas it het dus ook treurig gesteld, zoodat zeer velen in den komenden winter gebruik zullen moeten maken van gemeenteiyke centrale keukens, die op de meeat economische wijze het onontbeeriyke voedsel kunnen bereiden. Een vooruitziend gemeentebestuur dient dus te zorgeD, dat het,voorde komende, zorgwekkende tyden, klaar is. Dat het een modern bedryf heeft klaarstaan, dat, op volle capaciteit werkend, aan de bevolking in den uitgebreidsten zin des woords, voedsel naar behoefte kan verstrekken. En zoo kon men dan ook de gestie van ons gemeentebestuur slechts toejui chen, toen het aan den Raad voor stelde een centraal keukenbedryf te stichten. Waarom er dan, zal de argelooze lezer vrageD,twee volle raadszittingen aan zoo'n urgente zaak gewyd moes ten worden? De Raad had toch geen keus, kon toch de verantwoording om niet intyds te zorgen klaar te zijn, niet aanvaarden? Ja, dat was nu juist het kardinale punt, het waarom. Wy zullen trachten den lezer dit uiteen te zetten. Het Bestuur van den door geheel Nederland bestaanden „Volksbond tegen drankmisbruik" had op verschil lende plaatsen in ons land al proeven genomen met een centrale keuken, teneinde dit instituut te laten inbur geren, en ook uit zuiver altruïsme, ter tegemoetkoming in den gas- en kolennood en de duurte der levens middelen. Ea schier overal scheèn de proef te zullen slagen. Wel maakten nog betrekkelijk weinigen van deze keukens gebruik, maar langzamer hand burgerden zy toch in. Ook de afdeeling Helder richtte, in Maart van dit jaar, zoo'n bedryf op. Men kent het verloopde keuken is in de Ooatslootstraat, vrij primitief, geveBtigd. Maar dit bedryf is niet alleen niet op winstmaken ingericht, het werkt zelfs, teneinde de porties zoo goedkoop mogelyk te kunnen maken, met verlies. En voor een particuliere vereeniging, die toch waariyk niet van den wind leeft, is dat een groote opoffering. Zoo kwam het, dat de keuken in de Ooatsloot straat een zeer primitieve inrichting bleef, en zelfs toen het Kon. Natio naal Steuncomité een deel van de kosten overnam, bleef zy met verlies werken. Toen nu de Vereeniging overleg pleegde met het gemeentebestuur om dit te polsen omtrent de overname van hot bedryf, blëek het, dat B. en W., den komenden nood van den aanstaanden winter voorziende, ook van plan waren een centraal keuken bedryf te stichten en als van zelf kwam men nu tot onderhandelingen omtrent de overname van het huidige bedryf. Zoo geschiedde het, dat Burg. en Wethouders aan den Raad het voorstel deden een keukenbedryf te stichten en de lasten en inventaris van het bestaande particuliere over te nemen. E9n geschikt terrein was gevonden (en door het Ryk gratis afgestaan) in het grasveld achter de huizen van dr. Bakker en de firma Maas. B. en W. becijferden vooreen en ander de stichting van een gebouw, de overname van den be staanden inventaris en do uitbreiding daarvan f 11,000. Natuuriyk dat op de porties die verstrekt worden óók geld toegelegd wordt, maar die f 11,000 is alleen het voor de op richting van het bedryf noodige en dus a priori verloren geld. Wat geschiedde nu echter? De 8. d. a. p. kwam, in dit smakelijk be reide schoteltje roet gooien. De s.d. a. p. redeneerdewy moeten dat be dryf hebben, daar ontkomen we niet aan. En daar de volksvoeding het allerbelangrykste is, moeten wy die ook zoo goed mogelyk maken. Dat kan alleen door een modern bedryf, grootsch opgevat, met toepassing van alle moderne machinerieën. Het be staande bedryf in de Oostslootatraat is zeer primitief; het werkt met z.g. veevoederketela, en het .plan van B. en W. is slechts eene uitbreiding daarvan. Immers, B. en W. ontwier pen een plan van 18 kookketels, welk aantal later- eventueel kan worden uitgebreid. Het moderne bedryf, zoo als het in Amsterdam en den Haag o.a. bestaat, heeft ketels met dubbele wanden, waardoor stoom geleid wordt. Behalve dat dit ecomomischor Is immers met centrale verwarming werkt is het zindeiyker en wordt het eten gaargestoomd in stede van gekookt. En zy kwam ln den Raad met dit haar plan. Het was de knuppel in het hoender hok. Er ontstond een ontzettende oppositie tegen dit plan, en het eind was, dat de zaak werd aangehouden en eene commissie werd benoemd, die zou onderzoeken de beate wyze van inrichting. Men kont het verloop dezer zaak de commissie begaf zich op reis en legde haar bevindingen neer in een vry uitvoerig rapport. In dit rapport becyferde zy de kosten van een dus danig bedryf op f50000.- terwyide kosten per portie eten voor de ge meente ongeveer 8 cent zouden be dragen. Een aanzieniyke uitgave dus. Al heel spoedig bleek uit de dis cussie ln den Raad, dat aan de zaak der Centrale Keuken een politiek tintje zat. Want de s.d.a.p., die het niet goed zetten kon, dat dit demo cratische gevalletje haar neus voor bijgegaan was en dat het een vryzin- nige vereeniging (de Volksbond) was, die dezen steen aan het rollen had gebracht, verzette zich fel tegen het voorstel B. en W. Omgekeerd waren de Volksbondera de heer Bierste ker c.s. - bang, dat uit de ontworpen Centrale Keuken der Commissie zou groeien een fundamentsteen voor de toekomende socialistische maatschap- py. Wel riep de heer Michels, dat de samenstelling der commissie van on derzoek, waarin o.a. de heer van Breda zitting had, daarvoor een be letsel was, en ook, dat, dus spreken de, men de socialistische samenleving miskende, daar immers geen enkele sociaal-democraat genoegen zou ne men met een keukenbedryf zooals door de commissie was ontworpen, maar nog veel verder gaan zou en er dan een modern restaurant aan zou verbinden maar het bittere woord „socialistische tendenz" was gesproken en het bleek, dat geen van de partyen van wyken wilde weten. Be heer Adrlaanse liet de kerk in 't midden. Ja, zeide deze heer, meer schilderachtig dan naturalistisch juist, aan den eenen kant huiver ik en aan den anderen kant aarzel ik. De huivering gold voor de uitgaaf van f60000.— voor het moderne bedryf, de aarzeling voor het minder groot- sche ontwerp van B. en W. En deze heor atemd9 dan ook, toen het er op aan kwam, blanco. Wy gaven in ons verslag, de dis cussies uitvoerig, en naar wy hopen, vry getrouw weder. De lezer kan dus daarin den loop der geschiedenis volgen. Het was duideiyk, dat de meerderheid, i.c. de vryzinnigen, het pleidooi wel zouden winnen, en dat wy in den a.s. winter vrijzinnige erwtensoep en vryzinnige boerenkool met-worst zouden eten. De tegenstanders van het plan- B. en W. dus de heer Van Breda en die met hem meegingen somdon verschillende nadeelen op, die aan het systeem kleefden. Ten eerstede kook ketels. Elke ketel moet afzonderlyk worden verwarmd, dat vereischtdus heel wat brandstof. Verder is dat ontegenzeggelijk minder zindeiyk dan een centrale verwarming. Want met uithalen der aach vooral van de tegenwoordige slechte kolen ont staat stof en vuil en kan men moei- lyk voorkomen, dab dit in de ketels komt. Dan is er meer personeel voor noodig, waardoor het bedryf dus, trots de geringe koBten van aanleg, op den duur minder economisch werkt. En men moet, by uitbreiding, steeds meer ketels bij plaatsen, hetgeen dan steeds meer brandstof, meer personeel en meer stof maakt. Daarentegen werd van de moderne inrichting getuigd, dat zy te kostbaar was, en het voor eene Gemeente als den Helder vol doende was een kleinere te hebben, die men immers naar believen kon uitbreiden. Le mieux est 1'ennemi du bien. En de vrienden van het goede wonnen het, het betere moeat het afleggen, dank zy de politiek en het socialistisch gevaar. De heer Over de Linden wilde heele- maal niets, geen modern, geen ouder- wetsch keukenbedryf, niets. Hoe die heer In den aanstaanden winter dan eten koken wil voor de bevolking, vertelde by niet. Eenmaal zoÓ7er, en ik verzeker u, de golven der rustelooze Noordzee hadden herhaaldeiyk de barre kusten van dit noordeiykste puntje vader land gebeukt, vóór het zoover was kwam punt II van het voorstel van B. on W.zullen wy de lasten van het tegenwoordig bedryf overnemen Dit was een voorzichtig gestelde vraag. Waarheid was, dat B. en W. reeds den moreelen plicht op zich hadden genomen tot de overname, en slechts pro forma aan den Raad daarop sanctie vroegen. Maar daar was de waakzame soci aaldemocratie, die zeide: „zyn jelui nu een haartje mal? Waarom moe ten wy, als wy een keukenbedryf stichten nu juist het bestaande „pruts ding" overnemen voor ons goede geld Dank je feesteiyk." Dit standpunt was zeer principieel maar gétuigde van weinig waardee- ring voor het werk van den Volks bond. Die politiek, die politiek 1 De Volksbondkeuken had toch waar lyk ten bate van de gemeenschap haar arbeid aangevangen, noch om eenig gewin, noch om een plasdankje van het volk. Daarvoor is de Volks bond met baar alcoholvrye koffie huizen en anderen socialen arbeid genoeg bekend. Aan den anderen kant kan men begrypen, dat een lichaam als de s.d.a.p., niet staande op het standpunt van den Volksbond on opkomende voor de gemeenschap, zeide: ik wil met den Volksbond niets te maken hebben, het is half werk wat die deed en wy mogen er het gemeentegeld niet aan wagen. We hebben nu al het slechtere be dryf, moeten we nu nog eens f 5000.—, want dat zyn, tot 15 Sep tember a.s. de geraamde tekorten van de bestaande keuken, bypassen om een bedryf over te nemen wat wy niet goedkeuren Grand merci. Daar zaten we. Jawel, zei de voor zitter, maar de keuken heeft geld noodig. Als wy het nu niet doen en haar niet aan contanten helpen, kan zy Diet blyven bestaan. Zy leeft thans op de beer. Maar meneer de voorzitter, riep de heer de Zwart, wat is dkt nu? Moeten we dkkrvoor geld geven, om een particuliere instelling aan contanten te helpen Jamais de ma vie - niet dan over myn lyk. En opnieuw laaiden de discussies op. Totdat by stemming, de stemmen staakten. Daar zaten we weer. Erwten soep-geen erwtensoep erwtensoep —geen erwtensoepde Burgemeester telde de knoopen van zyn ambtsge waad op en het werd geen erwten soep. 't Was uit, floi, de keuken zou worden stopgezet. Geen geld geen Zwitsers, en totdat er weer een nieuwe zitting van den raad kwam, die opnieuw over deze kwestie stem men zou, kon het niet wachten. Maar de heer de Zwart, die zwarter lykt dan hy is, werd! de reddende engel in dezen hoogen nood. Want op het kritieke oogenblik riep deze heer, dat wy immers over veertien dagen weer vergadering hadden en dan de zaak tevens definitief geregeld kon worden. Waardoor de situatie gered werd, en een zucht van ver ademing opging. Want dat het met die overname wel zal losloopen en dat het gemeente bestuur moraliter verplicht is de tekorten van de bestaande keuken te dekken, dat voelt mon wel. En men mag nu op een ander standpunt staan, het gaat niet aan, het bestuur van den Volksbond, dat toch, we zeiden het boven, waariyk niet om eenig gewin of eenig dividend, maar alleeniyk ten bate van het algemeen, deze zaak ter hand nam, het gaat niet aan, zeiden we, om dat b#atuur de tekorten te laten dekken. Maar zoo'n vaart zal het niet loopen. Over eén dag of veertien n.1. zal de raad hebben te beslissen over een alsdan door B. en W. ontworpen plan van steun aan den woningbouw door de verschillende bouwvereni gingen hier aangevangen. En in zoo ver had het voorstel der soc. dem. fractie om noodwoningen te bouwen zyn doel bereikt: dat B. en W.eens aangespoord werden tot ingrypen. Want die noodwoningen zelf - noch de heer Michels, noch andere leden voelden er veel voor, en zonder de verwerping van het voorstel af te wachten trok de fractie het wyaeiyk maar in. Echter was thans weer eens, krachtiger nog dan te voren, de wo ningnood gedemonstreerd, en wy kunnen ons voorstellen dat B. en W. liever dan de consequenties van lange debatten en ingrypende voorstellen te aanvaarden, de lastige s.d.a.p. op deze wyze tegemoetkwam. Want de nood is waariyk hoog, dat weten wy, die dageiyks vele woningzoekenden op ons kantoor krygen, maar al te goed. Overigens is, wat verhandeld werd, gauw verteld. De salarissen van Com missaris van politie en Gemeente-ont vanger werden opnieuw geregeld en in overeenstemming gebracht met de veranderde tydsomatandigbeden en denduurderenleveDsstandaard.Inzake den schoolbouw aan de Doggersvaart- werd de Haagsche bureaucratie waar door deze zaak nu al een jaar hangen de is, besproken en besloten zelf met de plannen naar ds heeren in den Haag te gaan met de boodschap er by.dater op gewacht wordt. Ja, zei de heer Adrlaanse dat helpt wel. Wel ver dikkeme, zei de heer van Neck, had u dat nu een jaar vroeger eens gezegd dan waren we nu verder. Waarop de heer Adrlaanse glimlachte en zei die is raak Van de regeling der werkeloozen- kassen had het niet-sociaaldemocrati- sche deel van den Raad geen kaas gegeten. Er was een voorstel tot in stelling eener commissie van advies voor de werkloosheidsverzekeringen in verband daarmee tot vaststelling eener verordening. De s. d. a. p. had hierop een amendement ingediend, dat eenigszins zuiverder de werkkring omschreef. Uit het verslag biykt ge noegzaam de bedoeling. Niemand scheen precies het fyne onderscheid te snappen en na lang heen en weer praten werd toch de verordening zooals zy door B. en W. was ont worpen, aangenomen. INGEZONDEN. Geachte Redactie!. Daar my uit een ingezonden stuk van uen heer Muye (zie het nummer van Zaterdag 7 Juli, le blad) blykt, dat hy hetgeen ik in den Raad heb gezegd over de nieuwe gaaregeling, meer speciaal de vergelijkingen, die ik toen gebezigd heb om de goede zyde van de regeling in het licht .te stellen, niet goed begrepen heeft, zy het my vergund, daarop even in te gaan. Er heeracht daaromtrent by don heer Muye, en mogelyk ook by ande ren, een verkeerde opvatting. Ik heb niet gezegd, dat het brood kaartensysteem goed is. Over dat systeem heb ik het niet gehad. Waar ik wel over gesproken heb, is het kaartsysteem, dat op het Diatri- butiebureau ingevoerd is en waarop de uitreiking van broodkaarten en bonboekjes telkens plaats heeft. Dit stelsel moeBt eerst ontworpen worden en toen volgens de ingevulde formulieren, later gecontroleerd met het bevolkingsregister, administratief behandeld worden. De eerste maal, dat op dien grond- slag broodkaarten en later bonboekjes uitgereikt werden, kwamen er een asaa klachten. Dit was niet het gevolg van het

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1917 | | pagina 1