HELDERSCHECOURANT
No. 4831
DONDERDAG 20 SEPTEMBER 1917
46c JAARGANG
Aan onze abonné'a
buiten de gemeeDte wordt
beleefd verzocht 't verschuldigde
abonnementsgeld Heldersohe Cou
rant, Zondagsblad en Modeblad
3<io kwartaal 1917 to willen over
maken per postwissel of aan post
zegels vóór 2 Octobera.a., zullende
anders daarover per postkwitantie
worden beschikt met verhooging van
dispositiekosten.
Aangezien, door de verhoogde in
ca8so tarieven van de pojt, Ihane met
10 cents verhooging inplaats van 5
moet worden beschikt, raden wy onzen
abocné's, in hun eigen belang aan,
ons het bedrag zoo spoedig mogelijk
toetezendon. Postwissels voor dat doel
behoeven slechts met een zegel van
2cent te worden beplakt.
De abonnementsprijzen van ons blad
en zijne prepjie uitgaven, zijn:
Heldarsche Courant:
franco per post f 0.75, ^pitanland f2.
Zondagsblad
franco por post f 0.52 Va, Buitenland f 0 85
Modeblad:
franco per post f 0.85, Buitenland f 1.10
Zij die zich met
ingang van 1 Qct.
op ons blad ot op het Zon
dagsblad abonneeren,
ontvangen de tot dien
datum versohljnende
nummers
gratis.
Op pagina 4 van dit blad
Is opgenomen:
1. Uit dan omtrek.
Ingezonden.
3. Nieuwe uitgaven.
4. Sport.
5. Feuilleton, enz.
0E WEEK,
18 September.
Half September is het eigenlijke,
floalo afscheid van den echte vacantie
zomor; der allerlaatste sporen en
blanken van het luier-aeizoon.
En ditmaal was 't dat in zeer
bijzondere mate. Want in den nacht
van Zondag 16 op Maandag 17 Sep
tember hebben wij de klokken een
uur stopgezet of teruggedraaid de
wijzers. En dien ochtend van den
16en waren wij weer „met de zon
gelijk". Wat vooral tegen den na
middag; by een diner"-tyd, in tal
van gezinnen drie k vier uren vroegor
vallend dan allengs gebruik was ge
worden, zeer scherp werd gevoeld.
Dat, terugkeeren tot de oude gewoonte
te plattelande nog heerschend
om het voornaamste maar tusschen
een en twee te gebruiken, heeft on
getwijfeld z'n groote, onmiskenbare
voordeelen; Een ervan en zeker
niet het minst beduidende is, dat
de „Vaderlandsche borrel"; ook wel
met een snoezig schuilnaampje het
„aperitief" genaamd, er wat op den
achtergrond door geraakt. Dezer dagen
is gevierd d9 herdenking dat vóór
vyf-en-zeventig jaren in Nederland
de „afschaffing" werd aangevat; de.
styd tegen den alcohol-duivel. Zeer
zeker mag men wijzen op goede, mooie
resultaten in dien kamp. Aan de
Sport bomt een eere saluut toe van
de zyde der afschaffers. En ook aan
het krachtig streven van mannen als
wyien Borgosius, die het is in do
Drankwet van 1881. zooveel duide
lijker eu practiacher van inhoud dan
de onleesbare en onontwarbare, welke
haar tydèns het regiem Kuiper ver
ving 1 op den voorgrond Btelde,
hoe dronkenschap een schande is
eeu zich vergrijpen aan de openbare
rechts orde, dat gestraft moet worden.
En nu geloof ik stellig, dat de ver
vroeging van den eettyd ook eeno
bondgenoote mag heeten in den stryd
tegen de verwoestingen, door „den
borrel" aangericht!
Overigens heeft ook de nieuwe
dagvordeeling zeker haar schaduw-
zyde. En menschen, die „met hun
tyd geen raad weten", zullen onge
twijfeld weeklagen over de eindelooze
middagen en avonden...
Maar weten wij aan het
bukken,ons ondorwerpen a^n 't „heilige
moeten van den dag", zijn we nu al
lang gewend...
Op 18 September herleefde het
Haagsche Binnenhof weer. Nadat de
zitting 1916-'17 op Zaterdag den
15en gesloten was met eene miniatuur
rede, waarvan terecht i3 gezegd dat
zij het „record" van nietszeggende
beknoptheid sloeg.
En de vraag wederom deed rypon,
waarom voor zülk een onbeduidende
formaliteit vertoon van goudglans,
kleurenpraal en den minister, die
namens de Kroon gaat sluiten qgr-
gezellende Cavalerie noodig is?...
Daarvoor zyn eigenlijk de tyden,
waarin wy leven, te ernstig 1...
Het Lagerhuis, dat voor het laatst
onder werking van het oude Art. 192
der Grondwet van 1887 eene zitting
tegemoet ging, heeft nog arbeid ge
noeg af te doen, voordat *- straks
- de E. V. en de rest hun kracht
en invloed zullen toonen.
Be nooden en zorgen van het
oogenblik biyven in hooge mate
drukkend. Ea wie alvast meenden
te mogen „boeken", dat de oorlogs
gevaren voor Patria achter den rug
zyn, zullen zyn opgeschrikt door de
tijding, dat de Vlaardingsche logger
„Eendracht 7" door een Duitsche
duikboot in den grond is geboord.
Om van de Duitsche granaten, bij
hetr afweren van vliegers der gealli
eerden op onzen bodem neergestort,
nu maar niet eens te reppen.
~We zitten voorloopig nog „in1 de
klem", en eik pluimpje vanwege onze
sublieme neutraliteit, ons van rechtB
gegeven, wordt links aangeduid als
een doorslaand bewys, dat we den
rechter-buurman stiekum ter-wille
zyn. Wat de 'rechterdito evenzoo
volhoudt, wanneer op de arme Neder-
landsche Maagd van links (ik denk
hier niet aan politiekerige „wind
richting", o lezer!) een vriendeiyk
oogje wordt geworpen.
De reeders te IJmuiden hebben 't
Engelsche kolen-voorstel, zooals 't
daar ligt en men 't kent, goedge
keurd. Waarna do beurt van advi-
seeren wks aan de Vereeniging van
Haringreeders. Aangenomen dat Lim
burg ons niet in den steek laat, ziet
't er dus wat het kolen-tekort
betreft - niet zóó wanhopig voor
ods uit als sommigen toen de
eerste jobstyding over het stopzetten
door Buitachland uitkwam ver
kondigden in hun wilde alarmistische
stemming.
Maar „vrooiyk" is toch anders. Be
vraag, of allerlei groote bedryven,
die nu tot partieel stopzetten worden
genoopt, fcoch nog zullen kunnen
doorwerken, is voorshands onopgelost.
Eu op 18 dezer is de zeer-beperkte
dienstregeling by de spoorwegon in
werking getreden. Terwijl het vooruit
zicht van gansch onverwarmde wlnter-
treinen zeer zeker niet „te pessimis
tisch" ia. Aan de hoogste autoriteiten
in deze is reeds goedkeuring gevraagd
voor het plan om ons in de koude
maanden reizend to doen blauw
b6kken.
Misschien zyn er ook in den lande,
die in deze nieuwe dingen van den
noodtyd iets „leuks" vinden. By voor
beeld do Arnhemsche Gymnasiasten,
die slechts op twee middagen per
week ter school behoeven te komen.
De huiswerk-rantsoeneering op
komst IEn als de echte ouder-
wetsche Hollandsche scholier, zooals
Hildebrand in het begin der vorige
eeuw teekende, nog voortleeft in de
generatie der achterkleinkinderen,
dan zullen onze jongens" ook daarin
jool hebben.
En hoog noodig is 't ook, dat wy
trachten temidden van demisóre der
tyden ons goed humeur te bewaren.
Tot op dit moment is er nog geen
...heft vast" aan de diverse geruchten
omtrent hetgeen ons, wat den graan
toevoer van Uncle Sam betreft, te
wachten staat. Toch in het gunstigste
geval „raondjes-maat" zoolang men
te Washington vindt dat wy voor
eigen behoeften genoeg hebben
Klachten, grieven uiting, opstygend
uit de gelederen der landbouwers. De
„pluimvee perkara" onverpoosd opge
warmd. De Binnenhof kant, waar het
Lagershuis zetelt, is weer wakker-
ge worden. De periode der schrifreiyke
vragen zal welhaast plaats maken
voor die van het levende, allicht
zeer-levendige woord. Schorten wy
dus voor het oogenblik elk oordeel op.
Velerlei plannen iu wording. Ook
n om den arbeidstyd in alle be
dryven, de z.g. continu bedryven uit
gezonderd, op vijftig uur te stellen.
E:i een 3nder om goedkoop „nationaal
schoeisel" beschikbaar te doen
worden.
Terwijl het Kon. Nationaal Steun
comité uitkeering zal geven aan de
werkgevers voor arbeiders, door de
tijdsomstandigheden werkloos gewor
den. Waaronder dan ook zy, die onder
eventueele melkrantsoeneering zullen
te ïyden hebben, dienen gerekend
te worden.
Al-meer, zelfs met den dag kan men
zeggen stijgend zyn de behoeften.
Eu in het cijfer van 4 600
milüoen, dat de nieuwe Leening zal
hebben (met conversie der 6 pet. van
1916 in eene van 4}f% - ziet nu
niemand moer „iets bijzonders".
De behoeften stygen, - ook voor
den enkeling; voor hen vooral, die
de verantwoordelykheid dragen voor
de nooden van een gezin. En dat de
gemobiliseerden onder dezen 't in zeer
vele gó vallen harder te verantwoorden
hebben dan men durft vermoeden
't is eene treurige waarheid. Inder
daad, - er behoort geestkracht toe
om nu, op de kentering van de twee
jaargetyden, terwijl reeds gesproken
wordt over de Kerstkaarsjes, die niet
verkrygbaar zullen zyn in 1917,
met zekere opgewektheid te denken
aan den winter, die komt
En toch moeten wy ons aangordon,
opdat iets van deze onmisbare energie
in ons biyve leven, ook al wordt
het zeer duister om ons heen.
Mn. Antonio.
DE OORLOG.
Da legerbarlohten
van 17 an 18 Saptember.
Van heb W e s t e 1 y k front.
In Vlaanderen bUjft de stryd tot
artilleriegevecbten beperkt. Hier en
daar werd een overval op vyandeiyke
stellingen uitgevoerd, doch overigens
kwam de infanterie niet in actie.
Meer naar het zuiden trachtten de
Duitschers bezuiden de Miette de
Fransche stellingen te vermeesteren.
Na vinnigen strijd werden zy vpl-
gens het Fransche communiqué -
teruggeworpen.
Op den rechter Maas-oever zware
artiUeriestryd.
Op het Oosteiyk front worden
de gevechten in de streek van Riga
voortgezet. Be Russen bieden over de
geheele linie krachtigen weerstand,
en gaan zelfs op verschillende punten
tot den aanval over. Volgens het
communiqué van den 17en werd bet
kerkhof ten Zi'W. van Haspal op den
noordelijken oever van de Aa bezet,
evenals een boerdery ten Z. van
Sissegal. Een later bericht meldt dat
het boscb ten N.O. van Friedrichstadt
bezet werd.
Verder wordt medegbdeeld dat de
Roemeniers in den sector van Varnitza
sterke vyandeiyke stellingen ver
meesterden.
Volgens het Buitsche legerbericht
-*■ dat van de gevechten by Riga,
geen gewag maakt - mislukten
echter alle vy&ndeiyke aanvallen by
Varnitza. Het bericht meldt verder
toenemende bedryvigheid van den
vyand In de streek van Luzk, aan
den benedenloop van den Proeth en
in het bekken Vasarhely.
Betreffende de gevechten op het
Oostenryksch-Italiaansche
front maken beide partyen melding
van aanvallen op het Bainaizza-pla-
teau, die alle afgeslagen werden.
Verder geen gebeurtenissen van be
lang.
Op het Russisch-Turksche
front hebben de Turken in de streek
yan Revandoez de Russen terugge
dreven rn de beuvoU ten O. vau de
stad bezet.
De duikboot- en mljnoorlog.
Volgens het offlciecle Duitsche be
richt werden in het Noordelijk de*l
van het versperde gebied een aantal
schepen, te zamen metende 17.080
ton, in den grond geboord.
Luchtaanvallen.
Van Fransche zyde wordt gemeld
dat door vliegtuigen 16 ton bommen
geworpen werden op Stutgart, mili
taire inrichtingen te Colmar, Logel-
bacb, bezuiden Metz, Diedenhofen,
Ueckingen en S&arburg.
Naar het Duitsche bericht hierom
trent meldt, werd zoo goed als geen
schade aangericht.
8 vliegtuigen werden boven Buitsch
gebied neergeschoten.
Uit Rusland.
De toestand in Rusland is nog
verre van duidelijk,. De plotseling
begonnen contra-revolutie van Kor-
nilof is even plotseling geóindigd
met diens gevangenneming en die
van 28 generaals en andere officieren
die hem ter zyde stonden.
£et verloop van het geheele geval
heeft iets raadselachtigs. Dit wordt
door den correspondent van de „Voss.
Ztg." te Stockholm naar voren ge
bracht: Opmerkelijk is zegt ge
noemde correap. in de eerste plaats
dat de opperbevelhebber die toch
aanzienlijke strijdmachten aan zyn
zyde had, zich zonder slag of stoot
heeft overgegeven. Dan dat Mlljoekof,
de leider der liberale bourgeoisie, na
de gevangenneming van Kornilof
van Kerensky gedaan heeft gekregen,
dat hy zich voor een gewone recht
bank zal hebben te verantwoorden.
Nog zonderlinger is dat Kerensky
na zichzelf tot opperbevelhebber te
hebben benoemd, tot chef van zyn
generalen staf Alexejef kiest, die pas
enkele weken geleden door den raad
van arbeiders en soldaten was afge
zet, omdat men hem van contra-re
volutionaire neigingen verdacht.
Tot minister van marine kiest
Kerensky admiraal Werderefsky, die
by de onlusten in Juni het bevel
van Kerensky om met de Oostzee
vloot naar St. Petersburg te komen,
ten einde den opstand der bolejewiki
te helpen onderdrukken, niet op
volgde en deswege is afgezet.
Generaal Roeski, die by de socia
listen in een heel slecht blaadje
staat omdat by doorgaat voor monar
chist, krygt van Kerensky het bevel
over het zeer belangryke Noordeiyk
front.
Nekrassof, die niet alleen gold als
Kerensky's rechterhand maar ook
als bemiddelaar tusschen socialisme
en bourgeoisie, krygt zyn ontslag
zonder*dat daarvoor de redenen be
kend worden gemaakt.
Al deze onbegrypelijke dingen en
voortB de ongewoon scherpe censuur
op de niet officieels telegrammen uit
Rusland doen nieuwe verrassingen
verwachten.
In een redactioneel stukje spreekt
de „Voss. Ztg." van „Kerensky's
gelukte staatsgreep" en uit het ver
moeden dat de afgekondigde republiek
met den raad van vijven aan het
hoofd, een pendant zal worden van
de Fransche republiek van 1795 met
het directoire, die ten slotte tot de
alleen-heerschappy van Napoleon
leidde.
In den nacht van 14 op 16 Sept.
is door den Raad van Afgevaardigden
en Soldaten met 279 tegen 116 stem
men een motie aangenomen, waarin
o.a. wordt gezegd:
De R. v. A. en S. is van oordeel,
dat de eenige uitweg uit den huldigen
onhoudbaren toestand de schepping
zou zyn van een gezag, dat samen
gesteld is uit vertegenwoordigers van
het revolutionaire proletariaat en uit
den boerenstand, wier werkzaamheid
op de volgende beginselen moet be
rusten:
1. Afkondiging der demokratische
republiek
2. Onmiddellijke overdracht aan de
boerencomitó's van alle landeryen,
zonder recht van terugkoopen, welke
den grondbezitters toebehooren, tot
aan het byeenkomen der wetgevende
vergadering
8. invoering eener arbeidacontróle
over de industrieels productie en over
de verdeeliDg der voortbrengselen.
Het onder staatsbeheer brengen van
alle gewichtige takken wan industrie,
zooals de nafta-voortbrenglng, de
metallurgische productie en de kolen-
industrie eeu ingrypend belasten der
groote kapitalen en vermogens en
h6t opeischen van oorlogswinst, ten
einde het land uit de economische
desorganisatie te bevrijden
4. het verklaren van alle. geheime
verdragen van nul en geener waarde
en het onmiddeliyke voorstel nopenB
een algemeenen democratischen vrede,
aan alle oorlogvoerende landen
6. tegelykertyd dienen onmlddellyk
de volgende maatregelen te worden
bevolen
1. opheffing van alle onderdruk
kingen tegenover de arbeidersklassen
en instellingen; afschaffing van de
doodstraf aan het front; herstel van
de volkomen vryheid der politieke
propaganda en wel voor alle demo
cratischo en militaire organisaties;
verwydering van alle contrarevolu
tionaire elementen uit het legercom-
mando;
2. het recht der plaatselyke be
sturen om commissarissen te kiezen
8. afkondiging van het recht der
naties om over hun politiek leven te
beslissen, d. w. z. volle bevrediging
van alle eischen Yan Finland en de
Oekraine;
4. opheffing van de Doema en den
Ryksraad, alsmede de onmiddeiyke
byeenroeping der wetgevende verga
dering;
j^6. afschaffing van de voorrechten
der maatschappelijke klassen en ge
ïykheid van alle burgers voor de wet.
Ongsrsgsldhsdsn te Wlborg.
Volgens een telegram van Zaterdag
uit Helaingfors zoudec by ongeregeld
heden van soldaten te Wiborg 22
officieren zyn gedood. Zestig officieren
worden vermist.
De Franscba
ragaerlngsvsrklarlng.
Dinsdag heeft minister Painlevé in
de Fransche Kamer een regeerings
verklaring afgelegd, waarin o. a. de
volgende zinsneden voorkwamen
Het uur is gekomen, waarop allé
materieele en moreele krachten der
natie moeten worden vereentgd ten
bate van de laatste phase der wor
steling. Want hoe meer wy het einde
van den oorlog nadereD, hoe meer
de moreele weerstand der natie het
voornaamate element voor de over
winning worden zal. Tegen dezen
moreelen weerstand verdubbelt de
vyand, die ons op het slagveld niet
kon overwinnen, zyn krachtinspan
ningen.
Indien Frankryk dezen oorlog voort
zet, doet het zulks niet om verove
ringen te maken of om zich te wreken,
doch slechts om zyn vryheid en on
af hankeiykheid te verdedigen. De
„desannexatie" van Elzaa Lotharingen,
het herstel van de schade en de ver
woestingen, door den vyand veroor
zaakt, het sluiten van een rechtvaar
digen vrede, waarby geen enkel volk,
machtig of zwak, wordt onderdrukt,
een vrede, waarby krachtige waar
borgen de vereeniging van naties
beschermen tegen eiken aanval van
één van haar, dat zyn onze edele oor
logsdoeleinden. Zoolang deze niet zyn
bereikt, zal Frankryk den stryd voort
zetten. Alle wilskracht, alle materieele
krachten des lands moeten worden
gericht op dit eenige doelden oorlog.
Indien het Russische front ons pyn-
ïyke ontgoochelingen brengt, zoo
moeten wy hopen dat de nieuwe re
publiek uit het uiterste gevaar zelf
de kracht zal putten om de eenheid
en de discipline te herstellen. Op de
overige gevechtsterreinen, op den
Karst, aan de Sereth, de Cerna en in
Artois geschieden sedert maanden
groote dingen welker resultaten, die
verstrekkender zyu dau zy schynen,
zich door hun gevolgen nog zullen
doen gelden.
Oa Dultsoha soolail-demooratlscha
Uit het verslag dat het partybe-
stuur van de Duitsche sociaal-demo
cratische party over de jaren 1914
tot 1917 aan bet party congres, dat
te Würzburg vergaderen zal, uit
brengt, biykt dat sedert 31 Maart
1914 tot op denzelfden dag van 1917
het aantal leden van de party van
1,085,906 (o. w. 179,746 vrouwen)
tot 248,061 (o. w, 66,608 vrouwen)
is geslonken. Het partybestuur ver
klaart dezen ontzagiyken achteruit
gang uit de gevolgen van den oarlog
en het bekende geschil in de party.
Het aantal abonne's op sociaal
democratische bladen is tsgoiykertyd
met 48 pet., d. i. tot ongeveer 768,000
abonne's in totaal, verminderd. Met
de „Vorwirta" gaat het nu weer
beter, het blad heeft er alleen in Juli
10,000 nieuwe abonne's by gekregen.
BINNENLAND.
Vacature Druokar.
De Provinciale Staten van Noord-
Holland zullen den Sden October
worden byeengeroepen voor de ver
kiezing van een lid der Eerste Kamer
in de vacature van wyien mr. Dmcker.
In de Boekhorststraat te Arnhem
is Woensdagavond een trompetter
van de rydende artillerie door zyn
buurvrouw doodgestoken. Ten huize
van laatstgenoemde werd een feestje
gegeven, waar veel werd gedronken
en ten slotte gevochten. De vrouw
van den verslagene en zyn buurvrouw
kregen ruzie. Men scheidde de vech
tenden en de trompetter nam zyn
vrouw mee naar huis. Toen hy op
straat was, werd by ingehaald door
de buurvrouw, die hem een messteek
in de hartstreek toebracht, waardoor
.man op slag werd gedood. De
vrouw en een korporaal, met wien
zy leeft, zyn aangehouden.
Be laatste dagen zyn op Vlieland
acht mynen aangedreven, waarvan
er Maandag zeven tot ontploffing ge
bracht werden.
Opgsbraobt.
Maandag is bet Nederlandsche
stoomschip „Groningen", met pyriet
van het N&rvik-district naar Amster
dam bestemd, naar Engeland opge
bracht.
Baan overeenkomst met Engeland.
De ledenvergadering der Reeders
vereeniging voor de Nederlandsche
Haringvisschery, Dinsdag te 'sGra-
venhage gehouden, heeft by meer
derheid van stemmen besloten de door
Engeland voorgestelde viascheryover-
eenkomst niet aan te nemen. Uit de
discussie bleek de meening der ver
gadering, dat de belangen der haring
visscbery in vergeiyking met die der
stoomtrawlvisschery in het ontwerp
overeenkomst onvoldoend tot bun
recht kwamen.
Daar het contract was aangeboden
aan de belde vereenigingen gezamen-
ïyk (de vereeniging van viaschers-
vaartuigen te IJmuiden en de Ree
ders vereeniging voorde Ntn.Haring
visschery) is door het thans genomen
besluit het geheele voorstel van de
baan.
Marlna-attaohé te Berlijn.
Naar wy vernemen, zal de aan bet
Nederlandsche Gezantschap te Beriyn
een marine-attaché geplaatst worden
en is voor dien post bestemd de
kapitein ter zee J. L. von Leschen,
die dezer dagen als gep. kapitein-
luitenant-ter zee weder in dienst werd
gesteld, onder bevordering tegelyker
tyd tot kapitein ter zee.
Be kolonel Von Leschen zal 1 Oc
tober naar zyn post vertrekken.
Een gevaarlijk heertohap.
Een bewoner van het Damrak te
Amsterdam, die Dinsdagavond te
ongeveer negen uur zyn hond had
uitgelaten, bemerkte by zyn thuis
komst, dat er zich een man in zyn
woning bevond. Toen hy naar het
bureau wilde gaan om assistentie te
halen, wist de Insluiper, nadat hy de
vrouw des huizes met een mes had
bedreigd, te ontsnappen.
Be bewoonster had juisti met baar
man eenige geldzaken behandeld en
was toen naar de keuken gegaan. In
den tyd dat baar man den hond uit
en zy zelf de kamer uit was, is
de insluiper boven gekomen. De
straatdeur was niet dicht, maar voor
een oningewyde was dit niet te zien.
Toen de vrouw lu de eetkamer
terugkwam, stond een man tegen den
deurpost geleund. Op de vraag van
de doodeiyk verschrikte bewoonster
wat hy daar moest doen, antwoordde
deze, dat hy „een vrouw zocht".
Terwyi de vrouw des huizes zeide
)olit,ie te zullen halen, antwoordde de
'nbreker kalm„Ga je gang," maar
haalde plotseling oen groot mes uit
zyn broekzak.
Doordat de vrouw verschrikt op zy
week, rende de Inbreker de trap af,
waar by juist den heer des huizes
ontmoette, die hem vastgreep. Doch
meenende dat zyn vrouw gestoken
was, liet hy Iob en kon de inbreker
ontsnappen.
Gestolen was er niets, hoewel aan-
geteekende brieven op den schoor
steenmantel stonden. Het merkwaar
dige van dit geval ie de samenloop
van omstandigheden, die het vermoe
den wettigen, dat de inbreker met de
huiseiyke omstandigheden op de hoog
te was.
Marine begrooting.
Hoefdatuk VI der Staatsbsgrootlng 1918.
Nieuwe aanbouw.
Op deze begrooting worden fondsen
uitgetrokken voor: den bouw van 8
onderzeebooten O 12, 18 en -14 (lste
termyn f 1.000.000als voren van een
mynenlegger 1918 (lste termyn) f
200.000de voortzetting vanden bouw
van drie onderzeebooten O 9, 10 en
11 (2e termyn) f 1.662.600; als voren
van torpedobooten Z 1 t/m. 4 (laatste
termyn) f 803.000als voren van een
mynenlegger 1917 (2de termyn) f
896.000 tot een gezaméniyk bedrag
van f 3 660.600, hetwelk geheel ten
laste komt van de Staatsbegrooting.
Voorts voor den bouw van drie
onderzeebooten K XI t/m. XIII (late
termyn) f 1.000.000; als voren voor
drie onderzeebooten K XIV t/m. XVI
(lste termyn) waarop betrekking
heeft het wetsontwerp tot verhooging
van het VI hoofdstuk der Staatsbe
grooting 1917, f 4.060.000voortzet
ting van den bouw van de kruisers
I—II f4de termijn) f 8.606.000; als vo
ren van kruiser III (2de termyn)
f 700.000alsvoren van de onderzee-
booten K IV t/m. VII (4e termyn)
f 990.000alsvoren van de onderzee
booten K VIII t/m. X (2e termyn)
f 1.472.500, tot een gezamenlijk bedrag
van f 11.828.500, waarvan de helft
ad f5,914.260 (hieronder nader ge
apeciflceerd) komt ten laste van het
lste hoofdstuk der begrooting van
Uitgaven van Nederlandach Indie, to
taal f 15.389.000.
Ter toelichting wordt het volgende
medegedeeldAangevraagd wordt
ten behoeve van de verdediging van
het ryk in Europa een bedrag van
f 1.000.000 als eerste termyn voor
den aanbouw van 8 onderzeebooten.
Thans zyn gereed of nagenoeg gereed
voor den dienst in Nederland de boo
ten O 1 t/m. O 8. terwijl op de be
grootlng van het VI hoofdstuk 1917
voor nog 8 booten gelden zijn toe
gestaan. Waar aan de O 1, in 1904
op stapel gezet, geen groote gevechts-
waarde meer kan worden toegekend
moet de thans aangevraagde uitbrei
ding der onderzeebootvloot noodza
kelijk genoemd worden.
Voor de verdediging van Nederland
aan de zeezyde zal op groote schaal
gebruik gemaakt moeten worden van
mynen. Baarby moet echter als elsch
worden gesteld dat de noodige ver
sperringen zeer snel gelegd kunnen
worden voordat de vy&nd het kan
beletten: om dit te kunnen bereiken
is uitbreiding van het aantal mynen
leggers een vereischte. Ook bier geeft
de oorlogspraktyk aan, dat aan het
gebruik van dit strydmiddel door
ons groote waarde moet worden toe
gekend.
Het scbip zal in hoofdzaak gelijk
zyn aan het type Medusa, slechts
worden meer vaart en inrichting
voor een grooter aantal mynen ver
langd. Voor versterking van de on-
derzeevloot in Oost Indie wordt een
eerste termyn groot f 1.000.000 aan
gevraagd, voor aanbouw van drie
onderzeebooten.
Het eindcyfer van de Marlnebe
grootiDg is geraamd op een bedrag
van f40.022.668, zynde f718.642 boo-
ger dan het voor bet jaar 1917 toe
gestaan en by de wet van 30 April
1917 verhoogd bedrag van f88.904.116.
Eene regeling van de positie van de
leden van bet korps ingenieurs der
Marine wordt voorgedragen berusten
de op de navolgende grondslagen. De
directeur van scheepsbouw zal by
Ingezonden Modedoollng.
BOEKHOUDEN en HANDELSREKENEN.
Een goede, gemakkelijke methode voor bovenstaande vakken vindt go in „ONS
STUDIEBLAD", weekblad voor Boekhouden en Handelsrokenen, prijs f 0.60 per
maand.Behandeld worden o.a. Enkel-Boekhouden, ook met toepassing opklei oor e
zaken, Dubbel Boekhouden, Berekeningen in den Goederenhandel, Muntstelsels,
Berekeningen bij het beleggen van geld, Effecten, Prolongatie en Beleoning
Wissels, Rekening Courant met interest, Handelskennis en Handelsrecht, enz.
No. 1 dat als proefnummer gratis en franco verzonden wordt, bevat o.a. een uit
eenzetting van Inventaris en Balans, een model van Inventaris en Balans met
toelichting, een opgave tot het zelf samenstellen van een Inventaris en een
Balans, welke uitgewerkt in No. 2 wordt opgenomen, een hoofdstuk Handelsrr-
kenen, waarin begonnen wordt met de Percentrekening. Zendt briefkaart of
telefoneer even en wjj zenden U dit nummer p.o. too.
A. F. 8. LEIDERITZ, 0. H. SCHENK, Hoofdonderwyzers, Witte da Wltlutraat 23,
Amsterdam. Telefoon Zuid 4072.
bevordering tot dien rang, eene be
zoldiging genieten van f 6000 die na
drie jaren dienst in dien rang wordt
gebracht op f6600 'sjaars.
De hoofdingenieurs zullen, by be
vordering tot dien rang, eene bezol
diging genieten van f6200, die res
pectievelijk na vier en acht Jaren
dienst in dien rang worden gebracht
op f 6600 en f 6800 's laars. De inge
nieurs zuilen genloten een aanvangs-
bezoldiglng van f2000, welke na
twee Jaren wordt gebracht op f 4200
'sjaars, om daarna In bet genot ge
steld te worden van zes 4 ja&riykscbe
verhoogingen van f400 'sjaars, tot
een maximum-bezoldiging van f 4800
'sjaars. Bevordering tot directeur van
scheepsbouw en hoofdingenieur zal
ateedq by keuze geschieden. Do po
gingen om de bestaande vacatures
in het korps ingenieurs aan te vullen
worden voortgezet. Daartoe zyn op
deze begrooting fondsen aangevraagd,
om nog twee studenten in den
scheepsbouw aan de Tecbnlicbs
Hoogeschool aan de marine te ver
binden. Voor aanbouw, tuigen en uit
rustingen van nieuwe scbepen daar
onder begrepen artillerie- en torpedo
bewapening, wordt aangevraagd
f 15.889.000, zynde f 1.890.260 minder
dan voor 1917 werd toegestaan.
Voor herstelling, uittusting en con
servatie van schepen in en buiten
dienst, inrichtingen actieve zeemacht
draadlooze telegraphie f 8.787.760.
zynde f 208.410 minder dan voor 1917
werd toegestaan, voor aankoop, aan
maak, herstelling en onderhoud van
materialen, goederen en voorwerpen
voor den voorraad f 1.068.260, zynde
147.250 meer dan voor 1917 werd
toegestaan, voor aanschaffing, wyzi-
ging en herstelling van geschut, af-
futage, projectielen, handwapenen,
torpedo's enz., behalve voor nieuwe
scheren f 1.882 611, zynde f844.771
meer dan voor 1917 werd toegestaan,
voor algemeene kosten, bedrijfskosten
en werkplaatskosten by 'sryks wer
ven en het marine-etablissement te
Amsterdam f692 876, zynde f63.876
meer dan voor 1917 werd toegestaan
en voor algemeenen dienst, werktui
gen, gebouwen, enz is thans f 870.260,
zynde f 16.289 meer aangevraagd dan
voor 1917 toegestaan en voor defen
sie en mobilisatie en den vliegdienst
is f2.415.085, zynde f 2.217.860 meer
aangevraagd dan voor 1917 voor deze
diensten werd toegestaan.
Voor de inrichting van eene nieuwe
ketelmakery op 's ryks werf te Wil
lemsoord, waarin een moderne tran
sportkraan zal worden geplaatst,
wordt op deze begrooting een eerste
termyn ad f 50.000 aangevraagd.
Hoeveel de totaalkosten zullen be
dragen, zal veel afbangen van den
tyd, waarin de Inrichting kan wor
den voltooid; gerekend wordt op
ongeveer f 100.000.
Evenals aan de Technische Hooge
school en de Middelbare Technische
Scholen, is voor «enigszins weten
schappelijk practlsch onderwys in de
stoomwerktuigkunde voor de aan
staande officieren een machin&labo
ratorlum noodig aan het Koninkiyk
Instituut voor de Marine, waar, zoo
als bekend is, de aanstaande officieren
machinist tegenwoordig hunne stu-
diön voltooien.
Hieraan ware voor de practische
vorming te verbinden een machine-
werkplaats met ketelhuis, terwyi op
da verdieping eenige werklokalen zijn
in te richten ten einde daardoor te
gemoet te komen aan gebrek aan
plaatsruimte op het Koninkiyk Insti
tuut voor de Marine.
De kosten van bet gebouw worden
tbans geraamd op f 75.000, terwyi
de outillage, by vrywel normalen
prys, op f 94.000 geschat wordt.
Voorshands is als lste gedeelte
een bedrag van f 100.000 op de be
grooting gebracht, waaruit zullen
worden gekweten de bouwkosten, de
inrichting van bet laboratorium en
wellicht van een gedeelte van de
werkplaats om, wanneer meer nor
male toestanden intreden, de inrich
ting der machine werkplaats te vol
tooien. In verband hiermede zal
aanvankeiyk gebruik worden gemaakt
van de machine-werkplaats van de
stokersopleiding aan boord Hr. Ms.
„Van Speyk".
Een eerste termyn voor den bouw
van een adspirantenscbool te Dor
drecht wordt aangevraagd.
De school zal moeten dienen niet
alleen voor onderwys en hulsvesting
van de adspirant-machinlsten tydens
hun opleiding te Dordrecht maar ook
voor onderwys en huisvesting van
de adapirant-adelborsten.
De totaalprijs voor het schoolge
bouw ad 10.126 M1., een woningge
bouw ad 20.000 M1., een gymnastiek
lokaal ad 2500 M'., een fletaenge-
bouw ad 600 M*., bedryfsgereed op
geleverd, en het inrichten der ter
reinen en verplaatsing van een loods
wordt, de tijdsomstandigheden in
aanmerking genomen, geraamd op
f625.000; in normale tyden zouden
deze f 838.000 zyn.
Een bedrag van f50.000 is als
eerste termyn op deze begrooting
gebracht, teneinde het mogeiyk te
maken in het jaar 1918 met de
voorbereiding van den bouw te kun
nen aanvangen, in de hoop, dat de
verdere bouw onder gunstiger tyds-
omstandigheden zal kunnen worden
voortgezet en voltooid.
Aanschaffing van vliegtuigmaterieel.
De blootgestelde ligging onzer ma-
rinestellingen en de zeer gunstige
objecten, die deze door de eigenaar
dige tereingesteldheid bieden voor
aanvallen uit do lucht, de ernstige
gevolgen die geslaagde aanvallen
zullen hebben niet alleen voor de
verdediging van deze stellingen, maar
ook door den verlammendeu invloed,
op het actief optreden van zeestryd-
krachten, eischen deugdelijke organi
satie van de verdediging tegen aan
vallen uit de lucht.
Ook voor Oost Indiö zal een marine-
luchtvaartdienst moeten worden ge
schapen.
Dtór, nog meer dan hier te lande,
zal de verkenning ter zee door lucht
vaartuigen moeten plaats hebben.
Indiö zal eerlang grocte zeoverkeu-
ningsvliegtulgen noodig hebben, die
lang achtereen uit kunnen biy ven en
die van uit hun kampen den be
wakingsdienst zullen moeten uitoefe
nen in verband met andere deelen
der vloot.
Ook hier zal gerekend moeten wor
den op aanvallen uit de lucht, dus*
op verdediging daartegen door jacht
vliegtuigen te land en ter zee.
De voorbereiding voor den dienst
in Indiö en de opleiding van bet
personeel zal bier te lande moeten
geschieden, terwyl voor de aflossing
van het personeel ook in Nederland
op een betrekkeiyk groote sterkte
van den marineluchtvaartdienst zal
moeten worden gerekend.
Io verband met het voorgaande
wordt voor het aanschaffen van vlieg-
materieel, voor het in orde brengen
van terreinen en voor het aanbouwen
van loodsen aangevraagd een bedrag
van f2,400,000.
Plaatging ran adelborsten voor het
korps mariniers op het Koninklijk
Instituut voor de Marine te Willeme
oord.
Een der voornaamste grondvesten
waarop een goed soldatenkorps be
hoort te ruston, is naar het oordeel
van den minister, het bezit van een
eigen offleierskorps. De meening van
enkelen zyner ambtsvoorgangers, dat
het korps mariniers zyn militaire
waarde zou kunnen behouden zonder
eigen officieren, wordt niet door hem
gedeeld de ondervinding heeft dit
reeds thans bewezen. Na 1901 heeft
geen aanvulling plaats gehad van het
offleierskorps der mariniers, dat dien
tengevolge reeds thans sterk ge
slonken op deze wyze voortgaande,
moet uitaterven, terwijl door bezet
tlng van de opengekomen plaatsen
door zeeofficieren een niet onbelang
ryk aantal van die officieren aan hun
elgeniyke werkkring wordt onttrok
ken, zeer ten nadeele van den dienst.
Wat nu aangaat het al of niet
noodzakeiyke van het behoud van
bet korpB mariniers, wyst de minister
erop, dat, waar onder het bestaande
systeem de aanvoer van voldoende
bemanning voor de vloot in de toe
komst niet verzekerd is te achten,
bet b.1. niet te verantwoorden zou
zyn een bron, die goed personeel
levert, te doen opdrogen.
Het gedeelto van het korps, dat
niet gebruikt wordt voor bemanning
van de vloot in tyden van oorlog of
oorlogsgevaar, zal moeten worden
bestemd tot bezetting der Wadden
eilanden, welker strategische betee-
kenls tijdens de mobilisatie ia ge
bleken en waarvan de bezetting by
leder volgend oorlogsgevaar opnieuw
een onmiddeliyke eiach zal zijn.
De bezetting dier eilanden door
mariniers verdient de voorkeur boven
elke andere.
Voor deze snel te bezetten posten
Is naar het oordeel van den minister
een vry aanzienlijke troepenmacht
noodig, welke door langdurig dienst
verband als uitstekend geoefend en
gedisciplineerd la te beschouwen,
voorbereid is voor den uitkykdienst
in zee en voor samenwerking met
den bewakingsdienst der zeegaten te
water, ten volle geschikt en gereed
tot het oogenbllkkeiyk vervullen van
haar hoogst belangryke taak in de
eerste linie.
De toevoeging van een mitrailleurs
afdeellng aan bet korps ligt in het
voornemen en la voor een.behooriyke
bezetting van de eilanden onmisbaar.
De hier voor een deel van het
korpB geschetste werkkring in oorloge
tyd is in overeenstemming met de
inzichten van den opperbevelhebber
van land- en zeemacht.
Het contingent van hot korps voor
bovenbedoelde oorlogsbestemming
aangewezen, dient in eigen kazernes
te worden ondergebracht. Van uit
deze kazernen behoort de periodieke
verwisseling van personeel voor do
vloot en bestemd voor den dienst
in de Koloniön plaats te hebben,
zoodat de zoo zeer gewenschto af
wisseling van bestaan, waardoor het
dienen by bet korps mariniers zich
kenmerkt en die bet leven aantrek-
keiyk maakt, wordt gewaarborgd.
Het komt den minister voor, dat
de lust tot dienstneming by het korps
zal toenemen en bet groote incom
pleet zal verminderen, wanneer de
bestemming van dit korps niet langer
onzeker is, zyn groote waarde voor
's lands verdediging wordt erkend,
zijn militaire hoedanigheden worden
gewaardeerd en de dienst door af
wisselend bestaan aan boord, en aan