Thuisreis Hr. Ms.
„Tromp".
II.
Wij vervolgen hieronder het inte
ressante reisverhaal van de .Tromp",
zooals wy hst van een der opvaren
den van dien bodem ontvingen.
Baar lag ,Van Tromp", zooala de
Amerikanen ons noemden, rustig uit
to blazen van de afgelegde 8400 zee
mijlen, aan de katte der Honolulu-
Marineweif, te geuren met zijn 86
M. lange oorlogswimpel, tropbee
van 7-jarig tropenver olijf, - to gloei
en van trots over hetgeen de .Star-
Bulletin" van hem geschreven had
,tbu biggest Netheilands battleabip"
daar lag hij, gedurende v|jf dagen
van ongemeen genoegen.
Wat iea klimaat I W*lk een natuur
schoon, wat een genot! Men had
sUobls een loopplank af to gaan cn
do electrischè tram stond voor de
pooit; voor 5 Atcenk. centen toerde
uien in open wagens van Waikiki
Beacb, het Oatende van den Sullen
Oceaan naar Maliki, den ruin van
Eden, en voelde levensgeest en -kracht
terugkeeren na de uitdroog kuur op
de onoverdekte „fleet in being"1) uit
den gordel van smaragd. De „Zseland"
makker* wisten al waar de genoe
gecs te smaken waren on met hen
werd de ,tea" op de .roofgarden",*)
de luuch in badkostuum, hot hart
lotrecd snarenspel der inlandscha
banjo's, mede genoten 1
Öe tijd vloog om, en nadat 350
ton kolen geladen waren, een roe:-
wcdstjyd, opgeluisterd door .Surf
rilling' van ladios en een inlaad
sch: n prins, in groote verbszieg
aanschouwd was, werd Maandag 17
September vertrokken.
H. M. .Zeeland" volgde achter ons
aan tot buiten de geul de wegen
schelden. 2100 mijl tot San Francisco
lagen voor onze boeg en koude van
17° G. stond ons te wachten over
een week. Meer cm dv Noord, tot op
48° breedte, langs den groot cirkel
vanaf Yokohama, voer do „Tjikem
bang" met wien wij draadloos in ge
aprek gebleven waren, en achtor ons
aau volgde de .Vondel", die wellicht
rog brieven van Iod:6 mede zou bren
gen. Het weer ble- f mooi, de zee ruim
en stil, tot do N.O. frissche brie» den
26»t«n doorkwam, en hst .warme
pak" behaaglijk aandeed. Do eerste
mist kwam opzetten, maar toch wer
den de voor de .Gouden Poort" (bij
zonsondergang- den Amerikaan zoo
toeschijnend) gelegea FaralloH6t-
eliandnu 27 September aangeloopeti
en op den middag van dien dag voor
de reuzen-stad geankerd.
Overweldigend en grooisch was de
indruk van dazo stad op heuvelen.
Wie passagieren kon trok den wal
op, nad er klein half uur watertocht
voor over om Caiifornische energie
en opgewektheid te zien en- over
te nemen.
Het laatste deden een 20-tal sche
pelingen in overdreven mate door bij
vertrek vau het schip, den 3sn Oc
tober, achter te blijven. Deze slechte
vaderlanders bezwtken voor de gou
den dollars, die hen voorgehouden
werden. Arbeidskrachten waren
scbaaricb; een „sble seaman", eeo
bekwaam timmerman, een waaidig
schutter met kaoonneu, zij wareu
gezocht. Maar hoe te d*Dken over
bun nationaliteitsgevoel in deze tij
den Het is droevig en ernstig,
van vrijwilligers.
San F/ancisco won door zacht
klimaat, mooie omgeving, opgewekt»,
nijvere en enthousiaste bevolking ons
aller hart. Haven- en kade aanleg
deden voor Rotterdam niet onder;
met reebtmatigen trots werd het 23
mijl lange watei front ons getoond.
De Stite Harbor Commisaion vierde
er hoogty na®6 e0Q Belt-railroad mst
onafgebroken ballende locomotloven,
met 15 auto's voor de bedrijfsleider*.
Het businest-district, na den grooten
brand van 1904 weder opgebouwd,
met sfeyscrapers van 15 verdiepingen,
900 kamer», sneltrein-liften, roofgar-
dens voor kantoor-personeel, tea en
smokingrooms voor handelsgrooten,
de Bank of California, e«D kapel gelijk,
ddheerenhuizen bij Golden GatePark;
de goed onderhouden park9n en plei
nen met kinderspeelplaatsen, de Uni
versiteit te Berkeloy, aan de overzijde
dor baai, .the second largest in tbe
country" zij wareD welkome aan
trekkelijkheden voor den zeeman, die
nu eens niet around the world goes
without goicg into ii. 'i
Wij vertrokken, gesterkt en opgo
wekt, en zeidou het Rudyard Kiplice
na: ,San Francisco in bard to leave."r)
Ten 4 ure namiddags van 3 Octobor
werd do Golden Gate uitgestoomd
en met Z.Z.O. koers het 3280 mijl
lange traject naar Panama begonnen.
Zondag 7 October op 80° N B. ge
komen, viel de warmte weer opvallend
vlug in, door groote vochtigheid was
z(j drukkend, 30° C. Na 6 dageu was
de punt van Zuid Califomiê gepas
seerd, en den 9dcn 's avonds gewerden
ocs van .Grotius" en ,Kawi", die
uitkwamen, welkomstgroeten en
goede reiswenscbeu. Later in New
York, bleek ons pas dat de Hollandsche
'koopvaardij nog slechts uit mocht
en tot vaart op den Stillen Oceaan
gedwongen was.
Het wier bleef mooi, tot den lOen
een friasche Tebuantepecer de buien
inleidde van den Mexicaanscben wal.
Wij verkenden ons 12 October aan
Acapulco, staken de Golf van Tebuan
tc-pec van 13 tot 17 October over en
liepen den 18den Coiba-eiland in 't
zicht, als tenige merkwaardigheid
velden met ccbildpadden doorstoo
meud. 19 Octob-r DW. werd voor 't
mijnenveld van Panama de loods
ingewacht en ton 8 ure begon de
hoogst merkwaardige kanaalreis.
J) Vloot in wording.
Roofgardens zijn do platte, open
daken der Amerikaansche huizen,
waarop plantsoonijes zijn aangelegd.
Wedstrijd van reddicgsbooteu.
*1 De Fan llones eilanden ztln drie
rotsachtige granie'«ilan<jj*s, 48 K.M.
ten westen van d»*u ingang der B.iai
van San Francisco. Op de spitvan
bet zuidelijkste eilanoje staateer: HOM.
hooge lichttoren. (Redactie).
Op één na de grootste van het
land.
Do wereld rondgaat zonder haar
nochtans binnen te dringen.
i) Het valt'zwaar San Francisco
fe verlaten.
De Storm.
In den nacht van Zaterdag op
Zondag kwam de wind al opzetten.
Zondagmorgen t# ongeveer 8 uur
was het reeds een stevige storm
uit het westeo. Langzaam liep de
wind naar het N.W., om in dien hoek
te blijven, met af en toe felle vlagen
uit het noorden. Zondagmorgen orn
streek» 7 uur word 6en windstoot
van 27 M. p. aec. opgenomen. Dit was
toen het maximum, maar het werd
Zondagnacht te 1.15 overschreden,
toen een windsnelheid van 29 M. p.
sec. weid aangeteekend.
Was de windsnelheid minder groot
dan In den morgen van 25 November^
do waterstand was nu nog hooger
dan toen. Be hoogste stand werd
Zondagavond te ongeveer 9 uur be
reikt, en bedroeg 2.20 M. boven A.P.
des morgens le 9 uur was de staud
1.74 (25 No -. 194 M. -f A.P De
gemiddelde vloedhoogte hier
33 c.M. -f A.P.).
Zondagmiddag viel het water met
de eb terug op 8'2 cM. -f- A. P. (Ge
middelde laag waterstand S3 - A. P.).
Vandaar ook dat te 9 uur zoo'n hooge
s'and weid bereikt. Zondagnacht viel
het water meer, en nam ook de wind
•en weinig af. Toch werd Maandag
morgen te half 7 nog een waterstand
van 1,67 -f- A. P. bereikt.
De temperatuur ia tydenaden storm
sterk gedaald. Zrterdag bedroeg de
gemiddelde temperatuur hier nog 9°
Celsiu». Zondag daalde de tempera
tuur tot 3° Celsius, terwijl des Lacbis
een laagste temperatuur van 1* wtrd
waargenomen Maandagmorgen was
de gemiddoide temperatuur w»er tot
3*geitegen. Volgen»de weerberichten
hebben wij mee#tal nog de hoogste
gemiddelde temperatuur. In hat overig
deel van ons land was de temperatuur
dan ook nog lager. Maandagmorgen
bedroeg die ie GrODingeu, Maastricht
en de Bildt Oa, op laatstgenoemde
plaats zelfs nog iets minder.
De ophoogingen van onze zeoweiirg
zjjn alles behalve overbodig gebleken.
Zondagavond 9 uur, toen de hoogste
waterstand bereikt word, s.'o.g hei
water ter hoogte vati de Post
steeg tot op de tiap Overdegehe&le
lengte ,an den hcok vau de Oost
batterij tot aan Huisduinen to?, war water, na* vermoed wordt ten ge-
nu eu dan van de kruin v.ui den
d(jk weinig te bekennen. Het was
éón schuimende bruisonde zee. Aau
de Langeatraat joeg het zeewater
weer met geweld over den dijk. De
waterstaat en een aantal gemeente
werklieden waren aanwezig, om zoo
i.oodig maatregelen te nemen en de
putten die door bet mos-overkomende
zand verstopt mochten raketi, door
te steken.
Geweldig hoeft de zee het stukj-
dt)k tusschen Langstraat, en den
Windwijzer aangetast. Aan den N.W.
hosk van batterij Vischinarkt ia de
straatweg totaal vernield. Verder op
is juist onder de tramrails de grond
wel e»n paar dM. uitgekalM.
De ruimte vóór de verhooging
tusschen Wind wijzer en batterij Visch
markt boo l den viaschers 'u prachtige
gelegenheid om hun vletten in veilig
heid te brengen. Bit meende men
althans, maar zelfs daar waren ze
niet veilig.
Zoo boog werd het water, dat de
vletten begonnen te drijven, en de
vxeschers, bevreesd voor hot atooten
der vaartuigen ep scherpe ateeueu.
panlij's en dergelijke, moesten de
vletten tegen de verhooging opaleepen.
Hoe hard noodig die verhooging
was, blijkt wel hieruit, dat Zondag
nacht het water zolfs over de ver
hooging kwam. Weliswaar meeat
dcor hst overatuiven, maar toch op
eDkele momenton ook door dat do
golven zoo hcog opliepen.
.Op verschillende plaatsen zijn in de
steenglooiing kuilen ontstaan, overal
liggen de steensn verspreid. Niet
alUen straatsteen en, maar ook flinke
stukken graniet. De tramrails hebben
het natuurlek weer geducht moeten
ontgelden schots en schoefiigtde
baan hier en daar over den weg.
De straatweg is op verscheidene plaat
sen losgewoeld. Alleen het gemetselde
stuk heeft het weer gehouden.
De storm heeft ook weer gebeukt
tegen-de nieuwgevormde duinen van
den Ringmuur tot Kfjkduio. De weg
voorbij Kaaphoofd lijkt wel een ruïne.
Verscheidene gr oote areenen zijn tegen
den nieuwen d(jk aar;geslagen. Do
spaansche ruiters (puntversperring)
zijn dwars gestooten en oen heel ge
deel te van het pad opgebroken. De
r(jsichutting, die wij vorige week
zoo net jas ai weer opgesteld meldden,
ligt weer over de heele linie om vsr.
Maandagmorgen te haif negen
sloegen do golven nog van tijd tot
tfjd over het pad van ucoria brokken
tot den verhoogden dijk toe. De weg
was toen niet begaanbaar. Bij den
vorigen storm was de schade hier
niet zoo groot als aan het gedeelte
tusachen Windwijzer en Ringmuur
weet men.
Da N.W. wind jaagt veel mijnen
in de richting van onze kust. Enkele
kwamen zelfs de haven binten. Naar
wij vernemen word er Zondagmor
gen een waargenomen achter het
wachtschip. Zondagavond kreeg men
met bet zoeklicht van de Medusa er
weer een onder schot, eveneens vlak
bij bet wacbtacbip. Door de Marine
werden de gevaarlijke werktuigen
onschadvlijk gemaakt.
Anna Paulowna weder bedreigd.
Zondagavond, 2 December, verkeer
de men te Anna Paulowna weder in
grooten angst. Door den geweldigen
wind uit het N.W. steeg het zee
water onrustbarend. Van 8 tot 10 uur
Btond het water 2 M. 10 c.M. -j- A P.
Bij den doorbraak in Januari 1916
was de peilschaal 2 M. 34 c.M.-f-A.P.
wel een bewijs dat de toestand nu
gevaarlijk was. Te 8 uur in den
avond werden de brandende lantaarns
op den toren geplaatst als bew(Js dat
gevaar dreigde. Vooraf waren reeds
alle ingezetenen gewaarschuwd. Velen
b nchten hun huisraad weder op den
zold»r «n sommigen voerden hun vee
weg. De gevaarlijke plaats was, even
als de vorigo week, aan den Balgdyk.
Alle grondwerkers, ruim 160, waren
weder werkzaam om op de bedreigde
punten een noodvoorziening boven de
steenglooiing aan te brengen. Gelukkig
begon te ruim 10 uur het water te
zakken en te 11} uur. werden de
lichten van den toron verwijderd,
Jaar het gevaar was geweken. De
Amsteldijk, die 't vorige jaar ia door
gebroken, doch thans geheel is ver
zwaard en verhoogd, gaf geen aan
leiding tot eenige ODgciuitheld. Maan
dagmorgeu stond, bij vol tij, het
water 1 M. 70 c.M. -f- A. P.
Texel, 3 Dac.
Bij het stormweer van Zaterdag
op Zondag was 't voor den zeedijk
van 't Hornt je al buitengewoon kritiek.
Zware brekers rolden er onophoudelijk
over den dijkkruiD, zoodat men eeu
doorbraak vreesde. Met man en macht
word hard gewerkt om 't dreigeode
gevaar af te wenden. Er ontstonden
twee zware bressen in den dijk, docb
mot vereende krachten wist men
erger te voorkomen, 't Zal weer
heel wat kostsD, voor de dijk in
goeden staat zsl zijn teruggebracht.
In de haven steeg Zondagavond het
water let £.02 boven A. P., zoodat
alle kaden diep onder stonden. Aan
de havenwerken werd geen schade
van belang veroorzaakt. Eén der
bakentonr.en yan don Noordkant van
Texelstroom is weggeslagen,
Bij den strand vonder te Oudeschild
werd Zaterdag aangebracht, een in
zee opgevischt zwemvest, rood ge
schilderd, waarep stond „Scheve-
ningen 242"
Het eiland A ra e 1 a u d is door den
htvigen storm uit het Westen ge
teisterd. Alles stond onder water. Do
postboot vaart niet. Het zeewater reps
Zondagmorgen tot 235 M. boven
volzee. Een tjalk met sloep, op de
reede van Nea geankerd, ia wegge
slagen. Schipper De Bruin van Hollum,
op do reedc van Nes geankeid, lag
mot de noodvlag in top. Op de
reddingboot „Nes" heeft hot voik drie
personen gered. Het zeewater stond
in het dorp. Van den nieuwen
straatweg ia ongevec-r 1500 M. weg
geslagen. Het san het Noordsrstratd
staande badpaviljoen is verloren. Do
hooge vloed het ft de duinen hevig
geteisterd.
Bij bet afzenden van dit bericht
was de reddingboot naar Holwerd
ontboden, waar ten sleepboot in nood
zat.
Een groot doel van Hoog 1 add
(by Amersfoort), naar schatting ten
minste vijftig boordereen, staat onder
volge van een doorbraak in den
Slaagschen dijk.
Te Bunschoten kreeg men
Maandagmorgen te haif elf last var
het water dat van de zijde van
Hoogland komt toetiroomen.
De dijk tusschon Nijkerk en Bun
schoten hield zich goed. Be boeren
wareD, teen de storm opstak, voor
bereid en cp hun boade. Hot water
slaat in vele buizen meur dan 1 Metei
hoog; de bewoners zijn naar boven
gevlucht. Bo verbinding tuaschen
Hoogland en Spaken burg is ver broken,
terwijl da groote weg naar Bun
schoten onder water staat.
Men meldt uit N ii k e r kIn den
Arkemheemscben Polder was den ge
heslen Zondag en Zondagnacht
toestand hachelijk. Het nieuw ge
deelte van den djjk, na dan Januari-
storm van 1916, hield zich goed, maar
de verbindingen met bot oude ge
deelte hebben ontzettend geleden. Do
vorige week, in den stormnacht van
Zaterdag op Zondag is de dijk op die
punten zoo ingevreten, dat een non
uekar nauwelijks kan paeseeron. Tot
diep in den nacht zijn de meeste
ingezetenen op hun post geweest. Te
ruim drie uur zou het vloed .zijn.
Had de dijk den grooten druk door
staan, dan zou men eerst rustig het
hoofd kuunen neerleggen. De dijk
heeft het gehouden, maar het spande
van tijd tot tijd sterk.
De wind, die Zondag naar het
N.W. liep deed het Zuiderzee water
bij de haven te Edam rijzon tot
1 M. 60 -f- A P. Het eiland Marken
is onder water; ook alle buiten pol
ders zijn overstroomd. De toestand
is echter niet ernstig,
Uit Kampen: Met nog heviger
kracht dan den vorigen Zondag
woedde gisteren de siorm uit htt
N.W. en dreef het water een eind
op de kade voor de stad. De peil
schaal teekende 's avonds een stand
van 2.31 M. -}» N.A.P. De polders
achter do stad staan geheel blank,
en ook het kampereiland staat voor
een groot gedeelte onder.
De vloed bereikte in de haven van
Enkhuizon in den nacht vau
Zondag op Maandag 2 uur een hoogte
van 2.18 -f N.A P. Wind N N.W.
tot N. De Immbrhornpolder nabij de
stad is ondergeloopen.
Te R o 11 e r d a m is het water nog
19 c.M. hooger gestegen dan verleden
eek, Zondagavond half 7 was het
3.42 M. boven Rotterdamsch peil.
Daarna daalde het. Verschillende
stratou werden door riool en gracht-
wat«r overstroomd.
Aan den Hoek van Holland beroikte
het water de zeldzame hoogte van
twee meter 50 A.P.
Uit Harlingen wordt gemeld: Onze
stad heeft euc angstige dag en nacht,
dooi gebracht. Zondagmiddag dreven
twee mijnen aan den NoorderzeudiJk.
Militairen zetten den dijk af en ge
lastten de vlakbygulegen woningen
te ontruimen. De mijnen ontploften
echter niet. Een is weggedreven en
ile andere op de glooiing getrokken.
Latere berichten melden dat van
r«f de Zuiderzee tot Amersfoort, Boom,
Soest, Soestdijk alles blank staat. De
öuordeiijen staan 1} M. iu het water.
Het bericht dat de Immerbornpolder
by Enkhuizen zou zijn ingekropen
wordt tegengesproken. Wel is de
toestand zeer kritiek geweest. Ook te
Audijk hééft men slechts door met
mau on macht aan te pskkvn een
doorbraak kuunen voorkomen. Maan
dag te 2 uur stond hut water nog
2.10 M. boven A.P.
Bij El burg is een dijk bezwo
ken. Het zeewater spoelde bij Hattu
nier broek over een spoordam, alle
treinverkeer naar en van Holland ie
over die Ifya stopgezet. De avond-
snoiirein uit Arame-dam volgde de
route Zutphen en is 2 uren te laat
aangekomen.
Hoog water in Duitschland.
Hamburg, 3 Dec. Hamburg en het
kustgebied aan de Elbe zijn gisteren
bezocht door een vloedgolf. Terwijl
de normale waterstand bij Hamburg
acht voet bedraagt, steeg hij nu tot
achttien voet. Het tramverkeer aan
de baven moest worden gestaakt. Do
brandweer had het druk om over
stroomde vertrekken van het wator
te bevrijden.
Da lichtschepen.
Ten gevolge van het stormweder
het lichtschip „TerscbelHngarbank"
8 mijlen om de Z.O. ten Z. verdreven.
Ean "sleepboot is er heengezonden.
Het lichtschip ,Doggersbank-Zuid"
is ongeveer 1 mijl om de Z.O. ver
dreven.
Tjalk vargaan.
Op de Ripel b(j Terschelling is de
ijalk „Harl. 49", geladen m«t aard
appeleD, vergaan. De bemanning is
door de reddingboot .Brandaris" ge
red en op Terschelling onderdak go-
bracht.
PLAATSELIJK NIEUWS.
De Kauior van Arbeid voor de
Bouwbedrijven is voornemens Don
derdag a.s. des namiddags 8 uur te
vergaderen ten Raadhuize.
Stufeben voor die vergadering kun
nen worden ingezonden aan het adres
van een der leden eu aan den Secre
taris, Dij katmat 45.
- Men meldt ons:
In de gisteravond gehouden Leden
Vergadering van de Vrijzinnige Kies
vereeniging „Helder", is met alge
meene stemmen besloten, deze cp
te biffen. Goedgevonden werd de
scbuld te doon overnemen, ieder
voor de helft door de buide opgericht
wordende K:eavereenigingen,afJ. van
den Vrijz. Bern. Bond eu de Liberale
Unie. Staande de vergade' iDg werd
ten afd. v. d. Vrijz. Dem. Bord op
gericht, waarvan bet vQorloopig Be
stuur wordt gevormd door de heereu
D. H. Gruirwald, W. Biersteksr, F.
v. d. Ploeg on W. PoiJ, terwij! ala
voorloopig correspondent voor bet
orgaan van den „Vrijz. Dem. Bond"
zal optreden du heer F. Butter. Be
sloten werd 2 afgevaardigden te z«n
den naar de vergaderiDg van den
Kifskring „Helder", te houden op
a, s. Zondtg te Alkmaar.
Marlneptrionsel.
Het Salanscomiió uit de organi
saties van Marinepersoneel, gevormd
uit' den Alg. Bord van Onder officieren
der Kou. Maiiue het korps Mari
niers, heeft tot de Tweede Kamer
twe« adressen gericht. In het oene
adres wordt verzocht de voorgestelde
verhooging van de soldijen vaa hst
Marinepersoneel beneden dec rang
van officier tusschen do keorkringea
dienende t« doen ingaan met 1 Januari
a. s. Voort» wordtts kennen gegevor,
dat alleen in ('eze uiterst schriele
verhoogiog zal worden berust, indien
de te 'oeuoemsn Staatscommissie ook
voor het personeel leusden den rang
van officier eenzelfde grondslag van
betaling tusachen do keerkringen zal
roojten overwegen als thans voor de
officieren geldt en daarna haar voor
stellen zal kunnen inrichten.
In het tweede adres wordt verzocht
cm zoo mogelijk hot wei eont worp
duurtetoefiag niet het purcentag6-
stulsel in dcc huidigeu vorm niette
doen handhaven en daarvoor in d«
plaats «en tydclljk© salariswhoogicg
te doen treden.
Bood van Nadsrlandacha
OndsrwIJzers.
Zaterdagavond hield de afdeeling
Helder van den Bond van Neder
landiche Onderwijzers eene vergade
ring iu het gebouw van den Buud
van Minder Marine-Pertoneel, waar
als spieker optrad de heer F. L.
Ossendorp, Boaas Voorzitter, met het
onderwerp „Wat deed de Bond voor
ons?' Be belangstelling was niet
groot; ruim 25 onderwijzers en onder
wijzeressen woonden de vergade-
ring bij.
De heer Joosae van het Propaganda-
bureau voor Noord-Holland opende
de bijeenkomst. Hot had do aandacht
van het. Bureau getrokken, zoo zeide
Bpr., dat don Helder onder de afdeelin
gen zoo'n schraal figuur maakte. Zijn
de onder wijs toaatauden zoo schhte
rend,dat vakorganisatie onnoodig is?
Is de zelfstandigheid van den ouder
ijzer al oen voldongen feit? Neen,
immers, er ligt nog heel wat terrein
braak. Kan de schuld bier van ook
bij de afdeelicgen liggen, gaat daarvan
wel genoeg werfkracht uit? Ook
daaraan ligt het niet; de lakaehbeid,
onverschilligheid, hut conservatisme,
voortkomend uit onbekendheid met
don Bond z(jn daarvan de oorzaak.
Het Bureau mtonde h6t best to doen
door uiteen te zetten wat de Bond
goelijk doet en gedaaD heeft voor
den onderwijzer, sn vond denBopds
voorzitter, den heer Ossendorp, aan
stonds bereid daartoe. Spr. ge«ftd6ü
heer 0*sendorp thans het woord.
Er is tegenwoordig een groots mate
van oLtevredonheid met de flaantieele
positie van den onderwijzer, aldus deze
heer. Het gaat hiermede op en af, er is
een tijd geweest van stilstand, van bs
rusting, thans is er weereen© periode
vau ontevredenheid. Als wijzelf geen
reden voor ontevredenheid hadden
gehad, zou do Minister hel ons thans
wel geleerd hebben. Da Minister van
Binn. Zaken noemde zelf de salari
eericg der onderwijzers urgent, toch
weigerde bij bet welja Marchant te
bekrachtigen. Daarmede bewijst de
Min. niets te voelen voor het corp»,
waar hü de onderwijzers zóó beban
duit door zo minder te gaven: Wli
boeven daarover niet veiderte 9pro
kenonzerzijds is hierover een scherp
protest opgesteld. Thans heerscht
gelukkig weer ontevredenheidspr.
zegt „gelukkig", omdat allem uit
ontevredenheid verbetering ontstaat.
Die ontevredenheid mag geeu per
soonlijke ontevredenheid worden na
tuurlijk. Wij staan achter by andere
groepen ambtenaren. Het is bei,eden
kritiek, zooals men den onderwyzer
behandelt.
Slaan wy ven blik achterwaarts,
dan vinden wy groote verbeteringen.
In spr.'s jeugd nog meende men, dat
het voldoende was als een ouderwijzer
f 200.- sala:is kreeg. Thans is er
groote vooruitgang, al is de toestand
nog onvoldoende. Spr. gaat de achter
eenvolgende salaris ver beteringen na.
Is echter *de bezoldiging wei beter
geworden, de positie van den onder
wyzer als zoodanig is nog allertreu
rigstde stand ia weinig in telde
eersfe de btste H.B; scholier met
einddiploma 5-jarigeu cursus in zyn
zak waant zich heel wat meer en
ziet uit de hoogte op den jongen
onderwijzer neer. Van de ouders dacht
niemand aan zich voor zyn kind te
wondon tot den onderwyzer, neen,
men ging tot het hoofd, hoewel dit
uitteraatd niet zoo goed oordeelon kan
over verschillende dingen als do
onderwyzer van de klasse. Ook de
autoriteiten doen dat. Em wethouder
van onderwijs maakte tegenover een
onderwyzer een vergelijking tusschen
hem en het hoofd, die ongeveer hierop
neerkwam: hut hoofdig de generaal
en JU bent. 70oiel8 als korporaal. In de
school zelf beteekende de onderwyzer
nietshot hoofd had onbeperkte macht
en veroorloofde zich allerlei vry-
heden. Spr. geeft hiervan typische
staaltjes.
Tnaos is de toestand gelukkig
verbeterd; er is wat voor den onder
wijzer gedaan. Er is een beduidende
vooruitgang op hot gebied der sala-
rieering, ook van de gemeente-
besturen. In 1908 nam dec Helder
ceae regeling aan van een aanvang*
salaris vau f550.— en een eindsalaris
van f 850.-, dit jaar zjju deze cyferu
geworden f 650.- eu f 1450.-. Al
zyn de getallen nog te laag, er is
vooruitgang. Het volgend jaai neme
de afd. Helder onmiddeliyk een actie
voor salarisverbetering ter hand. Men
late zich niet weerhouden door de
argumenten,' dat de salarissen pas
herzien ztjn, want die verbetering
is, zooals gezegd, onvoldoende. Het
ideaal moet worden een aan van gs
salaris van f800.— meteen tindsalaris
van f 2C00.vóór dit bereikt is,
mag men niet rusten. Als dat dan
in de naaste toekomst ie verkregen,
moeten we dadelijk gaan y;e:eri
voor een aanvangesalarla van f 1000.
cn een eindsalaris van f 2600.-
Immbrs, f 1000.- ia thans niet eeus
meer geiyk aan f 600.- vroeger.
I idertfjii werd in de Kamer erkend,
dat een aanvangssalaris van f 600.
uoodzakclyk waa. Welnu, tbana is
do koopwaarde van ac-u -gulden niet
hoogor dan 60 ets. Maar van het
gemeentebestuur mag men geen
groote sproDgen ver wachten, dus wy
Ijveren eerst voor f 860.- on dan
-.-oor f 1000. Zeer veel gemeenten
hebben haar aanvangssalaris hooger
gesteld1 zelfa nog maar 1,
helaas I op f 900.—. Vergeltken
t>ij het eindsalaris van f 1700.—
f 1750.— staat don Helder nog ver
achter.
Is er dus vooi^itgaDg te consta-
(teren in de salarieering, ook in
de positie ten opzichte vaa do autori
teiten is verbetering. Wsl gaat spr.
niet zoover als het Amuterdamsche
bondsorgaan, dat eprsekt van „oud*
de knie hebben der hoofden" (caa
aanleiding vau de afschi-ifflDg vau hut
ambulantisuif) maar toch, er ia
verbetering. Nog zyn or echter wtl
h.v.s. die staaltjes veitoocen van
machtswaan «u rnachtso versehryJiiig.
Ook hiervan geeft spr. typische voor
beeldeir. Spr. verhaalt van een hoofd
fc0ü8r provinciale school, die gaarne
In een groote atad hoofd wilde zyn.
Om zijn eigen school nu op te voerei-
tot do hoogst mogeiyka capaciteit on
daarmede dus gunstige nanbevflirgen
te veik.ygen, gebruikte hy allerlei
minoirbare middelen. Eart ander
hoofd schold, als hy niet normaal
was, zyn onderwyzerflason uit. Nu
zyn dergelyke dingen thaes, zoo goed
als vroeger, uitzonderingen, maar a'.a
de positie van de ondorwyzers in de
school verbeterd is, ie dat te danken
aan het werken van den Bond. Rei da
het beslaan van den Bond werkt
preventief.
Ook in de houding van de autori
teiten en het publiek valt otne ken
t6rirg waar te nemen. Nog maar al
te veel bwchoiiweu de autoriteiten
de positie van den onderwijzer als
een ondergeschikte. Ook dit illustreert
spr. met voorbeelden uit de praktfjk.
Maar er zyn symptomen van ver
andering. Er zyn gemeentebesturen;
die reeds sdviea vragen aan de onder
wijzers, zelfs zijn er gemeenten, waar
een voortdurend contact is tusschen
hei gem. bestuur en den Bond. Ook
bier ia dat gebeurd by de vra3g
'tukken betreffende regeling van de
Kindervoeding, het Rookverbod en
het LeerplaD, de beperking van het
Ocderwys voor den duur der winter
maanden. Gebleken is, dat deze ad
viezen bare waarde hadden voor het
gem. bestuur, en mesr en meer be
gint men dit te erkennen.
Die verbeteringen zyn belangrijk,
maar als men ze vergeltjkt by wat
het worden moet, lijken z» cog n3ar
niets. De salarisregelmg, zooals wy
ons die voorstellen, ie absoluut ge
motiveerd: min. f 1200.-, max.
fjJOOO.-, maar er zal nog heel wat
voor gedaan moeten worden voor we
zoover zyn. Wij willen de democra
tische schoolde leiding aan hem
of baar, dio voor de klasse staat.
Maar we zfjn daar nog ver van af.
Nog vtel gem, best. ontvangen odzc
adviezen met biykbaren onwil.
Hoe zyn we gekomen tot wat we
bereikt hebben? Met do Yireeniging
van Hoofden van Scholen is de Bond
de eenige vakvereenigic-g in ons land.
De eerste voert weinig uit door het
gering aantal leden en het weinige
fut, dat er in zit. Er is nog een
Nederlandsch Onderwyzers Genoot
schap, maar dit is geen eigenlyke
vak vereeniging. De Bond is de vak-
vereenfging, die gewerkt heeft voor
de opheffing van den onderwyzere-
stand in Nederland. Als men bet
plichtsbesef van den onderwyzer van
rhaus vergelijkt by dat vau een
twintig, dertig jaar terug, is do
vooruitgang groot. Er is thans een
hoogtie opvatting van hun taak,
Veel heeft daartoe bijgedragen de
erkenning van de beteekenis van
bun Bond, de overtuiging, hen door
den Bond bygebracht, dat het stellen
van eiichen gepaard moet gaan met
de erkenning van rechten. Dat heeft
de Bor.d hun doon inzien en in de
verslagen van de Comm. van Toezicht
wordt ruiterlyk erkend, dat de onder-
wyzers ten volle hun plicht deden en
doen. Elko vak vereenigin g zietals reaul
taac van baar arbeid ook een moreelo
opheffing van bet vak, niet alleen
een flaantieele. Men kyke naar den
Matr ozen bond,den Biarnant be wurkers-
bond, die thans de beste vakvereeni-
ging is, die wy hier bezitteD, en waar
toch noz een 20 tal jaren geleden
de scbiomelykste wantoestanden
heersebten.
De Bond, die gewerkt heeft voor
de moreelo en flaantieele opheffleg
van den onderwyzersstand, zal in die
richting duor moeten gaan. M&ar dat
kan pas. ate zooveel mogelfjk onder-
wyzers zyn aangesloten. Er zyn thans
13000 onderwijzers in ons land.
Daarvan hebben wy er 7000, en of
schoon er natuuriyk geen denken aan
is, dat de Bond al die 13000'loden ooder
zich kan veieeuigen, is toch het tegen
woordige aantal loden nog wel voor
uitbreiding vatbaar. Ieder onzer, die
weet, wat bjj verplicht is aan zichzelf,
aan hei; kind, moet zich aansluiten.
Natuuriyk is het niet alleen aan de
actie van den Bond te danken, dat
men bier dit jaar eece styging heeft
van salarissen, maar toch is deze
gedeeltelfjk bet werk van den Bond.
Het is do moreelo plicht van den
onderwyzer lid to worden, ook uit
solidariteitsgevoel ten opzichte vaa
zyn collega's. Het beat kunnen we
OQze eiscben in vervulling gebracht
zien als we ons vast aaneensluiten. Als
de gemeenten weten, dat onze eiscben
gesteund worden door zeer vele col
lega's, zal dat niet zonder invloed
blijven op de actie. De grootste be
teekenis van zyn werk ia do styging
van de plichtsopvattiug, daarnaast
het instituut der schoolartien, en de
vacantiokolonies, die voor 't grootste
deel aan onzen arbeid zyn te danken
en waarvan het nut ten goede komt
aan het kind.
We dienen ocs sterker te maken,
en de leden dienen steeds hst bestuur
op de hoogte te houden van alles
wat er omgaat in het leven van den
ondurwyzer. Ala bier een afdeeling
is van een 42 leden en er komen er
geregeld 7, 8 ter vergaderiDg, heeft
dat een depreciemendea invloed. We
moeten de plaatseiyke afdeeling aterk
houdende vraag of we oua zuilen
aansluiten by den grooten Bond, het
N. V. V., of wel alleen verder zullen
stryden, is van later zorg. Iu elk
gevalde Boud is no. 1, die make
men zoo sterk mogelijk I
Van de gelegenheid om vragen te
stellen of van gedachten te wisselen,
werd gebruik gemaakt door den heer
Van HeusdeD, die er op wees, dat
hy tegenwoordig hem gedano vragen
om hulp by gerezen getchillen steeds
meet afwyzen, omdat men hem by
elke actio alleen laat slaan. Wanneer
wo niet een groote massa collega's
achter ocs hebben, die overtuigde
medestanders zijn ou niet eerat de
kat uit don boom kyken, kunnen we
niets bégiunec. Dat heeft de spr.
duidelijk aangetoond.
Tenslotte dankte de heer Jooss3
den spr. voor diens rede en hoopte
dat 2(j voor de inwendige propaganda
gozde vruchren zou dragee, waarna
fcy de bjjfenkomst sloot.
Uit hst Poiitia rapport.
Door ten koopman wordt van zjjn
terrein aan do Oude Kerkstraat ai.-
der t oen paar dagen een ballastschuitje
van 50 K G. vermist.
Eene bewoonster van de Oranje
straat heeft aangifte gedaan, dat een
rnariri«r, dienende aan boord van
Qr. Ms. Kortenaer, aan wien ge'd
vcor haar was medegegeven, dat
geld heeft verduisterd.
Proces verbaal wordt opgemaakt.
Twee jeugdige marinematrozen ver
voegden zich dezer dagen des avonds
in een banketbakkerswinkel in de
Koningstraat en vroegen naar ge
meubileerde kamers. Op een gegeven
oogenblik greep een van hen een
trommel met speculaas van de toon
bank sn vluchtten beiden den winkel
uit. zy weidon door den winkelier
op straat achterhaald en moesten
trommel weder afgeven, waaruit zy
inmiddels een pond speculaas hadden
ontvreemd,
Uit een afgesloten stuk weiland
naby de roode brug aan het Noord-
Hollandsch Kanaal worden sedeit
een paar dagen 3 jonge koeien (pin
ken) vermist,
BINNENLAND.
Ministerieels verwikkelingen.
Het Nederl. Correspondentiebureau
in Den Haag meldt:
Uit dezelfde bron, waaruit wy
Zaterdag omtrent het conflict tus
schen de ministers Treub on Posthuma
inzake den kaasuitvoor by zonderheden
vernamen, gewerd ons heden hst.
bericht, dat de minister van floanciöo
heeft toegegeven aan het verlangen
van zyn ambtgenoot van landbouw
en telegrafisch aan de douane-ambte
naren heefc kennis gegeven, dat zyn
opdracht om de kaas aan de gren.
aan te houden, is ingetrokken.
Wy hebben getracht by den minister
vac landbouw bevestiging van dit
bericht to bekomen, doch deze was
evenmin als Zaterdag, toen wy ons
tc hem om inlichtingen wendden,
reid ons deza te verstrekken.
Amerika en wij.
De heer Joost van Vollenhoven,
het lid der Noderlandsche commissiu
voor ondorbandeliogen in Amerika,
dat met Hr. Ms. „Tromp" Zondag
tljdeiyk ia ons land is teruggekeerd,
heeft een langdurig onderhoud gehad
met den minister van buitenlandscbe
zaken, jhr. dr. Loudon, in diens
kabinet.
De heer Van Vollenhoven is verder
gisteren in de vergadering van den
ministerraad ontvangen.
Bezantschap ta Washington.
Het Haagach Correspocdentio-bu-
rcau meldt
Naar wy vernemen, is eerlang de
beslissing te verwachten, waarbfj
onze gezant te Washington, overeen
komatig zyn verlangen, wordt terug
geroepen.
Zyn wy wel iDgelicht, dan ligt het
in het voornemen de keuze van den
nieuwen gezant buiten bet diploma
tieke corps te doen.
Ongeval van een Nadarlandschan
schoener.
Dw nieuwgebouwde Nederlandsche
motorschoener „Tüalatta I", welke
op zyn eerste reis van Amsterdam
met vruchten en groenten naar
Gothenburg naby de Zweedache kust
op een n>fjn stiet, werd nabfj Vinga
drijvend gezien.
Tusschen dezen plaats en Skagen
had 't ongeval plaats. 2 Nederlandsche
kooplieden bevonden zich aan boord,
van wie één door de mynontploffice
tegen het dek sloeg en een uur later
overleed. Volgens een geneeskundig
onderzoek heeft een hartverlamming
ten gevolge van den zenuwschok
dezen dood veroorzaakt. De ontploffing
trof het achterechip, waardoor het
roer brak. De opvarenden dachten
aanvaiikeiyk, dat het. schip getoipo-
deerd werd, doch ontdekten spoedig
de ware oorzaak van do ontploffing.
Het wordt merkwaardig genoemd, dat
het schip zoo weinig schade beliep en
niec lek sloeg.
1900 arbeiders werkloos.
Met ingang van IDeo. staan alle
textielfabrieken in de gemeente Olden-
zaal, wegens gsbrek aan steenkolen
stop. Cuca 1900 arbeiders zyu daar
door werkloos,
Een vlucht.
Zaterdagmoï gen werd in de Kerk
straat te Amsterdam een man achterna
gezet, die een rywiel had gastolen.
Hy vluchfe het perceel 885 binnen,
renda i>aar boven tn be: nikte het dak.
Onder groote belaDgsteiling van h&t
publiek werd de vervoigisg van dak
tot dak voortgezet tot aau de Keizers
gracht. ©aar gaf de man zich eicdeiyk
aan de politie ovsr.
een goeds vangst.
Twee weken geleden werden uit
de woning van freule Van Hogendorp,
aan de Balistraat te Den Haag, effecten
tot een bedrag van f 75.000 ont
vreemd.
De politie, die onmiddellijk ver
denking bad op eokele gerenommeerde
inbrekers iu do Residentie, speciaal
op zikeren Meen 27 jarige, doen
reeds „uitgestudeerde" maa vaa 't
rik, slaagde er vry spobdig in vast
te stellen, wie do dader was. Minder
gomakkelyk bleek het echter, vol
doende aauwyziogen voor zyn schuld
te verzamelen. Met weergaloos geduld
togen een tweetal inspecteur» san
het werk en zy wisten ten slotte
met vry groote zekerheid, (lat M.
zou pogen zijn schat by een heler
in hst. Laakkwartier van de hand
te doen. Toen sloeg de politie haar
slagden geheeleu omtrek werd
door een viertal rechercheurs en eon
aantal agenten 3fgezet eu toen M.
Donderdagavond in de schemering
den Ryswykscnen weg afwandelde,
werd bij aangehouden. Be effecten
bad hy in een handtasch by ztch eu
zij waren onmiddeliyk te identifleeorers
daar niet alleen de nummers bekend
waren, maa: cok de naam van frtuie
v. Hogendorp er op voorkwam. M.
bevindt zich nu in preveniievo hech
tenis.
Een woesteling.
Êe politie te Bcilen zou Vrijdag
morgen als verdacht van verkrachting
en mishandeling in arrest nomen den
arbeider H. T. to Lievrcge by Beilen.
Deze had zyn woning afgesloten, en
toen de politie trachtte zo los te
breken, begon bfj te schieten. Be
burgemeester van Beilen kwam ter
plaatse en gelastte de woning open
te breken. Mon vond den man badende
in zyn bloed; door vree» had hy zich
twee kogels in 't hoofd geschoten,
doch de geneesheer, dr. Doornbo-;,
constateerde, dat er geen onmiddeiyk
levensgevaar bestond. T. is door de
politie daarna overgebracht naar
't ziekenhuis te Assen.
f 45.000 vsrlorsn I
Twee kantoorbedienden van de
Rotterdamsche Bankvereouiging te
Vlaardiogen, di8 Zaterdagmorgen aar.
het bijkantoor van genoemde back
te Schiedam een bedrag van f45 000
hadden gehaald, kwamen by aankomst
te Vlaardingen tot de ontdekking,
dat zo geld verloren hadden.
Een onmiddeliyk door de politie te
Schiedam Ingesteld onderzoek leidde
nog niet tot resultaat.,
De moord te Wolfheze,
Voor de Rechtbank te ArDhem werd
Vryd3g behandeld de zaak betreffen
de den op 8 Juni j.1. te Wolfheze op
den onbezoldigden ryksvtlriwachtor
M. M. vaD Beek gepleegden moord.
Als beklaagde stond terecht Evort
Johan Roelofaen, 20 jaar, stoker,
zonder vaste woonplaats, die, zooals
men weet, na het plegen van het
feit in de omgeving van Oosterbeek
en Arnhem rondzwierf en nog op
verschillende pertonen schoten loste.
Hy werd ten slotte in een volksloge-
msnt te Arnhem overmand door
eenige politiebeambten, waarby by
den inspecteur van politie F. J. Lo-
vink, door een revolverschot in het
rechterbeen ernstig verwondde.
De aubst.-officier van justitie, achtte
bewezen, dat beklaagde zich had
schuldig gemaakt aan zware mie-
handeling den dood tengevolge heb
bende, gepleegd tegen «en ambtenaar
in de recbtmat'ge uitoefening van
zyu bediening en voorts aan zware
mishandeling.
Z.E A. bestreed het rapport van
den psychiater. Wel is beklaagde niet
een normaal persoon, maar ook is
hy niet ontoerekenbaar voor hetgec-u
hem ten laste werd gelegd. Niet
aannemelijk is, dat beklaagde han
delde in een schemer- of droomtoe
stand. Vast staat, dat beklaagde is
zeer gevaariyk mensch. Du eisch
luidde 15 jaren gevangenisstraf.
Be verdediger drong aan op vry-
spraak vaa bekl. en plaatsing in een
krankzinnigengesticht.
Uitspraak 7 December.
OE OORLOG.
Rus'and.
Londen, 8 Dsc. De „Daily Cbronicle"
verneemt uit PetrogradTrotzky
ontving van graaf Czernin, den
Ojstenrijkscben minister van buiten-
iaodsche zaken, eon antwoord, waarin
deze bet aanbod van Trotzky aan
vaardt.
In de nota, waarin by de ontvangst
van dit antwoord mededeelt, verklaatt
Trotzky, dat zijn vredesvoorstel berust
op den grondslag van het beginsel
geen annexaties cf schadeloosstellin
gen en bet recht van vrye beschikking
der volken over hun lot.
Trotzky verklaart, dat het Rus
sische hoofdkwartier door de Maxi
malisten is ingesloten en binnen 48
uur zal zyn genomen. Een aantal
bataljons aan het front verklaarden
generaal Doechonin tot het uiterste
te zullen verdedigen.
