Helderscbe Raadsmeerderheid, de
soc.-democr. incluis, niet anders waa
af te doen, dan door zoo ruwen
Broodroof, zie geachte Redactie, dat
strekt baar tot schande en oneer.
Deze vrucht, van den klassenstrijd
der soc.-dem. ia al zèèr bitter en
wormstekig. En toch, zbb zijn ze
alten, hoe aanlokkelijk ze er aoms ook
uitzien. Ik begeer ze niet en lust ze
niet en Ik waarschuw de arbeiders
en hoop ze te blijven waarschuwen,
zoo lang God mij het loven laat, zich
asn de giftige vrucht van den Rooden
Boom, niet den dood te eten.
M«t veel waardeering, geachte
Redactie, voor uw welwillendheid.
Hoogachtend,
Staalman.
Geachte Redactie I
Vergun mij nog eenige ruimte In
Uw blad, bij voorbaat mijn dank.
In het ingezonden stuk van den
heer Micbels, in Uw blad van Donder
dag, wordt ook de aandacht gevestigd
op mijn stukje van 27 December, eu
wordt als dooddoener eigenbelang
gebruikt.
Dit, mijnheer de Redacteur, laat
mij volkomen koud, eerstens omdat
de beslissing toch reeds gevallen was,
toen ik mijn stukje inzond, en onze
gemeenteraad zijn besluit niet zal
herzien, en ten tweede omdat bet
Diets verandert aan het feit, dat
door bet bewuste raadsbesluit (ge
rekend naar het vorige jaar) ongeveer
70 000 gulden verloren gaat.
Arbeidsloon, mijnheer Mie.hels, dat
voor oen groot gedeelte dezelfde week
in hetwelk het werd uitbetaald weder
in da gemeente circuleerde.
Maar waarom beantwoordt de beer
Mlcbela miJu vraag niet .waar nette
menschen h?en moeten, dlo met
garnalen pallen aardig bijverdienden,
nu door het vau weinig kennis var
zaken getuigende beslait van onzon
gemeenteraad hun verdienste op
houdt
De heer Michels geeft mooie
theorieën: wij willen desnoods van
gemeentewege werkplaatsen beschik
baar stellen.
Edele arbeidersvriend, het bewijst,
dat U absoluut geen verstand vrd
deze zaken hebt.
Want al zoudsn van gemeentewege
werkplaatsen beschik baar gesteld
worden, dan zagen filantropen als
de heer Plaatsman nog geen kaï.s
om voldoende arbeidskrachten te
vinden, dio genegen waren om
garnalen la werkplaatsen te pellen.
Da werkgever» wetsn beter dan
gij en het grootste deel van onzer
gemeenteraad, dat het onmogelijk
is voldoende garnalen in pakhuizen
gepeld te krijgen.
Bovendien, wanneer de handels-
relatifln met Engeland en Frankrijk
weer normaal zijn, wordt door des
kundigen verwacht, dat het pellen
van garnalen direct In deze plaats
ophoudt, want Engeland en Frankrijk
zijn de landen waarnaar de garnalen
iu vredestijd het meest ongepeld
worden verzonden.
Hoogachtend,
J. Plaatsmak.
Aan den Heer A.Vos, Alhier.
Zeer geachte Heer!
Nog oen onkel kort woord naar
aanleiding van Uw schrijven in de
„H. 0." van 81 Dec. j.1.
U beweert, dat bij voorafgaande
Concentratie van Vrijzinnigen het
totaal aantal op ben uitgebrachte
stemmen niet zal verminderen. U
noemt een Vrijzinnig kiezer, die door
deze Concentratie Rood zou stemmen,
zeer onnadenkend.
Ik ben dit met U eens, naar
oogenblikkeltjk zult U mij toestemmen
dat we dergelijke .onnadenkende"
kiezers bi honderden rondom ons
hebboD.
We weten toch, hoe weinig leden
tal van Roode kiesvereeniglngen
tollen. Zion we daarnaast het groot
aantal stemmen, telkens weer op
Roode candidaten uitgebracht, dsn
dient erkend, dat daar een breede
zoom van kiezers is, die Rood stemt
zonder Rood te zijn. In vertrouwe
lijko oogenblikken hoort men af en
toe van kiezers, wier sympathiefln
toch eigenlijk zijn by de Vryzlnnigen,
dat ze in arrenmoede over derLibe
ralcn werkeloosheid, voor Rood ter
stembus gaan.
Waar we dit als foit kunnen
contstateeren, waar we dit by elke
verkiezing weer opnieuw zien be
waarheid, daar mag men hiervoor
het oog niet sluiten en dient dus bij
do stemming van 1018 allereerst
gezorgd, dat de vooruitstrevende
kiezer vertrouwen gaat stellen in de
demucratio van 44a der Vrijzinnige
groepen.
Waren de V. D. ingegaan op het
U. L. voorstel tot Concentratie, üsd
hadden wy op ons stembiljet onder
elkaar misschien gekregen de vol
gende candidatec le. Oud, 2e. De
Jong, 8e. Nieratrasz, 4e. Knobel.
Dit allegaartje met twee mannen
van den vooruitgang naast twee
rasechte conservatieven, zou zyD
uitwerking niet missen en de besto
zweep biyken, die dreef naar Troelstra
en Schaper.
Het zal U bekend zyn, dat voor
eenige Jaren tal van Liberale conser
vatieven in Friesland by de Kamer
verkiezi' gen hunne stem uitbrachten
op caudidaten der Rechterzyde, omdat
zy by dezen huone materilele be
langen beter verzorgd achtten.
Stel nu eens, dat deze conservatieve
heeren een biljet onder hun neus
kregen met als No. 1 den V. D.
Koster, No. 2 den Oud-Liberaal
Knobel, No. 8 den U. L. De Muralt,
zoudt U dan denken, dat zij niet
veel liever het stipje zwart maakten
voor den naam dus heeren Lobman,
den Rechtscben rasechten behouda
man 7
Wie de feiten van al den dsg slechte
wil zien, hy moet erkennen, dat
Concentratie een g oot stemmen
verlies beteekenen moet voor de
Vrijzinnigen. Op ons aanstaand stem
biljet moet e-u afzoaderiyk hokjj
zya voor Vooruitstrevende» en eeii
voor Behoudende Vryzlnnige caudi
daten en daarom geen Concentratie.
Door Concentratie zouden wy Rood
en Rechts versterken ten koste van
de Vryzinuigen.
Eu nu was dit alles heel wat
eenvoudiger en beter gegaan, zoo de
Unie Liberalen waren ingegaan op
het V. D. voorstel tot het stichten
van twee Viyziunige Partyen, ééo
Vooruitstrevend en éón Behoudend,
maar dit is, naar uit Uw schryver;
zelf biykt, door de Unie-Liberalen
afgewezen, omdat zy hunne Party
wenaebteu te behsuden.
Het wil mtj dus nog altyd voor
komen, dat de V. D., die een eerlyke
toepassing willen der Ev. Vert. (eene
wet aar genomen ook met de stemmen
van alle U. L. Kamerleden), den
toestand beter begrijpen dan de
Uole Liberalen.
Waar U verder niet tegenspreekt,
dat bij stemmingen, die een beginsel
raken in de Tweede Kamer, de U L.
Kamerleden meermalen dwars tegen
elkander ingaan, daar wil bet mij
voorkomen, dat voor ieder in onze
omgeving de keuze tusacüen U. L.
en V. D. al byzonder gemakkeiyk ia.
Nu nog een enkel woord over de
Staatspenaionneeringon de Vryzinnige
Partyon. U hebt gelyk, wanneer U
beweert, dat ten opzichte vau deze
materie de U. L eerder zwenking
toonden dan de V. D. Maar geloof
dan ook van mij, die tien jiren
ongeveer voor de Staatapensionn eei log
propageerde, dat de U. L. zwenking
In dezen toch heusch niet zoo heel
royaal, zoo heel ferm mocht heeten.
't Was zoo echt k la Liberale Uoie.
Zy wenschte de ouderdomsvoizorgiDg
op te lossen „by voorkeur lu de
richting van Staatspensioen".
Hemt later is dtze voorkeur weg
gevallen en tosn heette het alleen
„in de richting van Staatspensioen".
En nu is het U stellig bekeud,
dat minister Treub indertyd een
ontwerp wet Staatspensioen indiende
en dat hy, tot dekking der kosten,
.eere pensioen-belasting voorstelde en
wel 700, dat hij deze belastingheffing
alle verdeeling der lasten naar draag
kracht was vergeten. Tevens ver
anderde, by aanneming dezer pensioen
belasting, de Sraatupenslomieermg
vröwel in Verplichte Verzokoring.
Het Kamerlid Schaper stelde toen
een amendement voor, waardoor de
wet Treub haar echt karakler van
Staatspensionneering zou kunnen
behouden.
En hoe steraden toen de Ucie-
Liberale Kamerleden, die toch dienden
te weten, dat hunne Party wenschte
te gaan: ,by voorkeur in de richting
van Staatspensioen"?
Een de»l der U. L. Kamerleden
stemde vóór, een auder deel stemde
tegen.
En nu mag U het behandelen van
eeu dorgoiyk geval afkeuren, lk kan
dit begrijpen, want hier is de kwets
bare plek der L. U-, maar iedrr, die
het wèl meent met eetiyko vooruit
gang, kan niet gsaiend zyn van U.L.
halfheid, die met woorden als ,by
voorkeur" en ,in de richting" altyd
geborgen ia, die, kennende eigeo
tweeslachtigheid, uitdrukkingen moot
gebruikon, waaraan alle kloeke be
slistheid vreemd is.
Geachte Heer Vos, dit is myo
laatste woord. My dunkt U en ik,
wö hebben genoeg gedaan om onze
plaatugenooten de zaak van beide
kanten te doen bszien, wy kunnen
bier ons zakelijk debat eindigen.
U, mynheer de Redacteur, my»
welgemeonden dank voor de ver
leende ruimte.
Hoogachtend,
w. di Bon,
Helder, 4 Januari 1918.
DE OORLOG.
Da Dulticha sociaal-democra
ten ovor don vrede.
Beriyn, 7 Jan. In verband met de
gebeurtenissen te Breal Litowsk en
het verzet der anneziouisten tegen
het recht der volkeren om over het
eigen lot te beslissen, verklaart de
sociaal democratische rtyksdagfractie
opnieuw dat eeu vriendscbappeiyke
nabuurschap en een duurzame vrede
alleen dan bereikt kunnen worden
wanneer het democratische principe,
om de volkeren zelf over hun lot
te laten beslissen, eeriyk in toepassing
wordt gebracht.
De sociaal democratische rijksdag-
fractio eiacht derhalve dat den be
langhebbenden volkeren de waarborg
wordt geschonken, dat zy vry en
volkomen onafhankelijk bun wil tot
uiting kunnen brengen.
De laatsto beslissing aangaande de
biDnenlandsche en buitenlandsche
tiaiUarechtsiyke vorm van een be
paald gebied moet berusten by een
wetgevend college dat zyn ontstaan
dankt aau een voikaparlement ge
kozen volgens de bepalingen van het
algemeen, goiyk, direct cn geheim
kiesrecht.
Da sociaal democratische rijksdag-
fractie keurt met algemeen e stem
men het optreden van baar verte
genwoordlgers in bet hoofdcoraltó
goed en is vast besloten zeer beslist,
op te treden wanneer haar biykt
dat het recht der volkeren om over
hut eigen lot te beslissen, misbruikt
wordt ten bate van verkapte annex
aties.
Da duikboot- on mljnocrlog.
Beriyn, 7 Jan. Op 22 Dec. heeft
een van onze duikbooten op zee de
hoogovens en yzersmelteryon van
Piombino met goede uitwerkiog be
schoten.
Van twee kranige duikbootaanval
len in de Middeilandachs Zee zyn
acht stoomschepen eD drie zeilschepen
met een inhoud van ongeveer 86,000
bruto ton het slachtoffer geworden.
Brltsche torpedojager
getorpedeerd.
Londen, 7 Jan.Da admiraliteit
maakt bekend :Ein Brltsche torpedo
jager is in de Middellandscbe Zee
getorpedeerd en gezonken. Tien man
kwamen daarby om.
DE DISTRIBUTIE.
De levsnsmlddolenbons.
Vanaf Dinsdag 8 tot en met Zater
dag 12 Januari 1818 zal by den ge
wonen hauüelaar verkrygbaar worden
gesteld, per persoon
Op bon No. 74: 1 KG. Zandaard-
appelen a 5j cent per KG.
Op bon No. 75: 1 K.G. Zandaard
appelen k 5J cent per K.G.
Op bon No. 76: 1 ons Gort k 18
cent per pond.
Op bon No. 771 ons groene
Erwten k 11 cent per pond.
Op bon No. 78half ons zachte Zeep
h 14 cent per pood.
Op bon No. 791 ons Bak en
Braadvet k 40 cent per pond.
Op bon No. 80: 1 K.G. Zuidaard
appelen k 5| cent per K.G.
Op bon No. 811 K.G. Kleiaard-
appelen k 6$ cent per K.G.
Tevens wordt bekend gemaakt, dat
alleen tegen afgifte van Bon No. 77
door de Centrale Keuken op Donderdag
10 Januari per persoon ééa portie
Erwtensoep zal wordt» verstrekt.
Verder verwijzen wy naar de in
dit blad voorkomende advertenties
betreffende schoenen- en melkdi&tri-
butie.
RECTIFICATIE.
Ia de toelichting betreffende de
brandstoffenpryzeD, opgenomen in
ons nummer van Zaterdag j.1.,'staat
vermeld als de pry», die de hande
laren mogen rekenen voor li H.L.
cokes f 1 80. Dit. moest zya f 2 70.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Aau den heer W. J. van Neck
is op zyn verzoek eervol ontslag ver
leend als vice-consul van Belgiö te
Helder. De aangelegenheden van het
consuiAat Helder worden voorloopig
waargenomen door hst generaal con
sulaat te Amsterdam.
Mr. P. J. Oud.
De afgevaardigde van het district
Hslder, de heer Mr. P. J. Oud, zal
heden Dinsdag en Donderdag te
spreken zyn in het Algemeen Tehuis
voor Militairen, des middags van
half twee tot half vier.
Vlug.
De eerste heilwenschen van 1918,
ona per poel en per v i s i t e k a a r t j e
gedaan, werden ona gisteren in een
bundeltje door de post bezorgd.
Volkszang.
De vijfde Volkszaugavond zal plaats
hebben op Vrydag a.s. in Tivoii.
Kamer van Koophandal.
De Kamer van Koophandel ver
gadert a.s. Donderdag, des avonds
ten 8 uur iu het Raadhuis.
Stukken, die vergadering betreffen
de gelieve men vooraf iu te zenden
by den Voorzitter, Hoofdgracht 40,
by eeu der Leden, of by den Secre
taris, Vlamingstraat 9.
Gestrand.
Zondagnacht ia 4e sleepboot W«jater-
aahelda, schipper Vau 'der Schans,
dienst doend als visscheravaartuig,
viaschend van Rotterdam naar IJmui-
den, by den Zanddtyk aan den groud
geraakt. De sleepbooteu Hercules en
Assistent zyn ter assistentie ver
trokken, de equipage, bestaande uit
7 man, heeft met eigen boot den
wal bereikt.
Da Generale Repetitie
van „Een kostbaar leven."
Wy verwijzen nog eens naar de
advertentie in dit nummer van de
opvoering door Het Intieme Toonoel"
op Donderdag a.s. in Casino. By hun
vorig optreden kregen we van dit
uitnemend ensemble uitsluitend één
actura te zien, terwyi het gezelschap
nu een tournée maakt met het. be
kende successtuk de Generale Repe
titie van „Een kostbaar leven" waarin
optreden de dnmea: Pine Beider,
Hetty Beek, Jo Kuun en de heeren:
Adolf Bouwmeester. Fred. Vogeding,
Alex Frank, G. Aibous, F.Munnick-
mann, H. Croiset, J. v. Hoven, Duin-
ker, P. Fucbs, en*.
Genoemd atuk, dat in Amsterdam,
den Haag on Rotterdam al minatens
250 maal met groot succes werd op
gevoerd is zeer geestig van inhoud
en doet het publiek den geheelen
avond schudden van het lachen,
waartoe vooral het oer komische spel
van Adolf Bouwmeester veel bydraagt.
De pers die vol lof over deze voor
stelling is schryft o-a.
„Het Handelsblad": „Dit is een
byzonder vermakeiyke avond."
„De N. Rott. Courant": een
allergelukkigste greep."
,Het Nieuws v. d. Dag"vol
geest en goeden luim."
„Het Centrum": „Een goed atuk
dat gezien kan worden."
Het verlengen van de aanslui
tingen van enkele strandhoofden aan
den duinvoet met bykomende werken,
volgens bestek 194, is door het Depar
tement van Waterstaat voor
f 85.680.-, opgedragen aan den op
ééa na laagaten inschrijver J. de
Vries, alhier.
Da haar P. J. Oud In „Casino".
De vryz. dam. Kiesvereeuiging had
gisterenavond een openbare vergade
ring uitgeschreven in „Casino", waar
als spreker zou optreden de heer
Mr. P. J. Oud, lid van de Tweede
Kamer. De vergadering was niet druk
bezocht.
Nadat de heer D. H. Giünwald,
Voorzitter, de vergadering geopend
had en had aangekondigd, dat de
heer Oud zou spreken over de reden
van de scheldiDg der vryzinnige
concentratie, kreeg 4e heer Oud het
woord.
Spr. begon met eene uiteenzetting
vau de algebeele verandering, die in
de verhouding der vryzinnige partijen'
had plaatsgevonden sedert den laatsten
verkiezingsstryd. Nog slechts weinige
maanden is bet geleden, dat do vrij
zinnige partyen tezamen stredonom
don zetel in de Tweede Kamer.
Onderscheid tusschen de vryzinnige
partyen bestond niet, allen trokken
op voor ééa eandidaat. In deu loop
van pl.m. een halfjaar is de tosstand
veranderd; de beslaande vryz. kies
vereeuigiug beeft zich opgelost in
twee afzonderlijke v.-z. kiesveroen.,
eene vryz. dem. on eene afdeeling
van de Liberale Unte. Men heeft van
verschillende kanten gevraagd waar
om dat noodig was. Ging het dan
niet goud, toen wjj hier één vereeni-
ging hadden? Eu het wekte ver
wondering te hooreu, dat bet juist
d* vryziunig-democraton waren, die
weigerden de concentratie voort te
zetten.
Het is noodig bet vraagstuk der
verhoudingen eens kalm te bekyken
om duidelijk te maken dat het niet
geweest is een zucht totscheurmaken
of het verlangen naar meerdere zetels,
maar omdat wij meenden, dat by de
tegenwoordige verhoudingen de vryz.
dem. beginselen niet voldoende tot
bun recht kwamen.
Concentratie op zichzelf is voor
een politieke partij al iets onnatuur-
tyke omdat de beginselen dier party
niet tot hun recht komen iu een
andere. Als er een aparte politieke
party moet komen ligt daarin al op
gesloten dat zij voor haar eigen begin
selen optrekt, anders heeft het geen
zin.
Het samengaan was te verklaren
als een tydeiyke maatregel ter ver
wezen lyking va» een program van
beperkte strekking. Zou men het
langer doorzetten dan ware het beter
een fusie te vormeD.
Spreker gaat tfa de wordingsge
schiedenis van V. D. party. Deze ligt
in het gebe«rde van 1901, hoewel de
diepere oorzakon verder liggen. Tot
1901 bestond er een groote party dor
liberale unie, waarin alles vereenigd
was. Slechts een klein groepje radi
calen viel er buiten. Deze speolden
slechts een kleine rol in de landpolitiek.
Langzamerhand ontstond een split
sing, schakeeriDgon teekenden zich
af; tuischen democratische en conser
vatieve elementen ontstond wryving,
in het byzonder ten opzichte der
kieswet.
De grondwetherzieziug van 1887
bracht wel uitbreiding van de grond
slagen voor het kiesrecht maar niet
voldoende. Vrouwenkiesrecht werd
daarin niet genoemd. Op de nieuwe
grondwet moeat een nieuwe kieswet
gemaakt worden. Voorloopig werd
in de additkmeéle artikelen een kies
reglement ingevoegd, dat een belang
rijke uitbreiding gaf aan het kiesrecht
welke echter niet zoo ver ging als
de democraten wilden.
Het ministerie Tak van Poortvliet
bracht in 1897 een nieuwe kieswet.
MiDiater Tak was zeer democratisch
en ging biermede aan de uiterste
grens, die volgens de nieuwe regeling
mogeiyk was, d.w.z. hy nam de
grenzen van welstand zoo groot mo
gelyk. Tegen zyn ontwerp ontstond
in de Kamer verzet, niet slechts van
rechts of links, maar van beide zydon.
In de Liberale Unie toekende zich al
af een stroomiog naar de democratie
eu naar rechtB. Ben amendement de
Meijier kwam het wetsontwerp wat
beperken. Dit werd aangenomen en
ging daardoor in tegen het doel van
min. Tak, die de Kamer ontbond,
het wetsontwerp introk en opnieuw
een beroep deed op de kiezers.
Het Hoofdbestuur der Lib. Unie
plaatste zich aan de zyde van Tak
van Poort vliot,
Hot was toen dus democratisch
getint. Echter verzuimde het een
algemeene vorgadering byeen te
roepen en die uitspraak te laten
doen. Inmiddels wonnen het de
tegenstanders en Tak van Poortvliet
viel.
TQen daarna de Lib. Unie een
algemeene vergadering uitschreef,
waarop de conservatieven hunne
afkeuring uitspraken over de beslis
sing van het Hoofdbestuur werd dit
laatste door de meerderheid der
vergaderiag in hot geiyk gesteld.
De conservatieven verlieten hierop
de Uuie en vereenigden zich als
Oud-Liberalen, voorloopig zonder eeni
ge organisatie.
In het program der Liberale Unie
stond dat werd aangestuurd op Alg.
Kiesrecht. Toen nu de verkiezingen
naderden, stelde het Hoofdbestuur
voor dit punt naar voren te schuiven,
m.a.w. het urgent te verklaren. Dit
bowyst hoe democratisch hot Hoofd
bestuur der Liberale Unie in die
dagen was.
Spreker drukt hierop omdat wy
telkens weer hooren by de propagan
da, door do Lib. Unie gemaakt, dat
wy zouden weigeren samen te gaan
met een vereeniging, die toch zoo
democratisch is.
Maar de geschiedenis leert ona,
dat wy er niets aan zouden hebben,
want al is dat Hoofdbestuur nog zoo
democratisch, men heeft immers geen
waarborg, dat die democratie ook in
de Unie zelve tot haar recht komt.
De meerderheid weigerde het Alg.
kiesrecht urgent te verklaren. De
democraten verlieten hierop de Unie
omdat het hun onmogeiyk was lan
ger samen te werken. Het geheele
Hoofdbestuur nam en bloc zyn ont
slag en richtte een nieuwe Vrijzin
nige Bond op.
Als eerste punt stond op het pro
gramma grondwetsherziening ter
verkryging van Alg. kiesrecht met
geiykstelling voor man en vrouw.
Als wy thans het Alg. kiesrecht
voor mannen bereikt hebben is dat
nog maar de helft van hetgeen we
wilden. Wy moeten cr nu op aan
sturen dat het recht voor de vrouw
ook in de grondwet vastgelegd wordt.
Dit punt was de onmiddeliyke aan-
lèiding van de oprichting van den
Vryzinnigen Bond. Oorspronkeiyk
streed hy afzonderiyk. In 1905 werd
een verbond met de Lib. Unie ge
grondvest om met ons te werken
voor grondwetsherziening ter ver
kryging van een blanco 3rtikol 80.
Hoewel wy liever direct ter stembus
getrokken waren voor eigen program,
meenden wy toch dit beperkte pro
gram te moeten volgen, omdat wy
meenden dat het gemakkeiyker te
bereiken was.
Het Ministerie de Meester, dat het
vorige opvolgde, had slechts een
kortstondig bestaan, en in 1909 gin?
en do v. d. zonder concentratie op.
In 1918 had de concentratie yan
alle vryzinmge groepen plaats.
De derde vrijz. party, die zich
georganiseerd had in de oud liberale
party, omvatte de moer rechtsche
elementen der vrijzinnigen, die des-
tyds waren uitgetreden. Deze wilden
van algemeen kiesrecht niets weten,
wilde resp. versterking der Eerste
Kamer tegenover de Tweede.
Ia 1912 trad hst Ministerie Heems-
kerek op met vele wetteiyke maat
regelen, die lynrecht ingingen tegen
de vryzinnige beginselen, met een
reactionaire grondwetsherziening ten
opzichte van maonenkiesrecht, ep
met achteruitzetting vau het open
baar onderwya. Hot wilde, inplaats
van ona stelsel van vrijhandel een
tariefstelsel invoeren. Toen waren
dus de vryz. beginselen in gevaar
eu moost alarm worden geblazen om
ze te verdedigen. Vandaar de con
centratie, door de vryzinnigen aller
eerst voorgesteld. Schourmaken is
dus niet in ons bloed, maar de om
standigheden van thans zyn geheel
verschillend van dien van vroeger.
Toen ia 1918 de concentratie werd
voorgesreld, werden wy ook uitge
noodigd. Wy stelden op den voor
grond, dat de eisch van het Alg.
kiesrecht no. 1 van het program zou
biyven. Zóó hebben wy én unielib.
en vryilb. er toe gekregen dezen
eisch te aanvaarden als no. 1.
Wy bebbbn ona nooit ontveinsd,
dat aan het geconcentreerd optrekken
groote bezwaren zyn verbonden. Dat
het een vreemden indruk moest ma
ken als reactionaire en vooruitstre
vende elementen samengingen.
Eu het gevolg bieef ook niet uit:
al dadoiyk onstond naar twee zyden
afbrokkeling. Aan den eecen kant
scheidden zich de meer behoudende
elementen af en gingen naar do
rechterzyde over; aan don anderen
kant ging6n vele vooruitstrevenden
naar de rangen der u.d.a.p.
Bq het districteuatelsel van 1913
bad men slechts één bepaalde eandi
daat !e kiezen. Zoudeü wy iedereen
eandidaat stellen, dan ware de kans
groot, dat ze alle drie uitvielen en
eeu man van rechts af van de s.d.a.p.
gekozen werd. Het totaal aantal
stemmen op den vrljz. eandidaat te
zamen was veel geringer dau in 1908.
Dat kwam door do afbrokkeling naar
beide kanten en het ia volkomen on
juist van de Lib. Unie te wyzen op
de vryzinnige overwinning van 1913.
Daarvan was geen sprake. In de
oude Kamer waren 34 vryz. zetels,
na de herstemming 37. Maar de soc.
dem. waren van 7 op 18 zetels ge
komen. De hieruit ontstane misère
van het niet kunnen regeeron en het
weigeren door de soc. dem. van de
ministerportefeuille, is genoegzaam
bekend.
Thans is de toestand geheel anders.
We hebben nu Evenredige Vertegen
woordiging, en het is daarmede uit
gesloten, dat in bepaalde districten
de vryz. de nederlaag lydeo. We
hebben thans geene versnippering van
krachten. Nederland zal in 1918
feitelijk één groot kiesdistrict zyn. Als
er door het geheele land 20% vry
zinnige stemmen worden uitgebracht,
zal in de Kamer ook 20% worden
vertegenwoordigd. Eike stern, ook de
enkele in een katholieke streek b.v.,
telt mee. Dat het aantal zetels zou
verminderen door afzonderiyk optrek
ken, is buitengesloten. Integendeel,
de vryz. zullen er by winnen en
het is noodig dat de tegenstellingen
in de party tot haar recht komen.
Spr. toont aan de hand van een
voorbeeld aan, boe ieder den man
kan kiezen, die hem het btst aan
staat. Het is de vraag of tengevolge
van geconcentreerd optrekken niet
juist de man van het behoud in de
Kamer komt.
Stel er zyn 30,000 viyz. stemmen
uitgebracht, eu de z.g. kiesdeeler is
15,000, dan beteekent dat, dat die
30,000 stemmen recht geven op 2
afgevaardigden. Wat gebeurt nu, als
men een lyst maakt met b.v. een
vryz. dem. en een oud-liberaal Dan
krygt de vryz. dem. de 15,000 eerste
stemmen. Maar de andere komen aan
den oud-liberaal, die daardoor, zeer
tegen den zin van vete vryz. dem.,
zou worden gekozen. Het ia ons juist
te doen om precies te kunnen zien
welke stemmen op den vryz. dem.
worden uitgebracht. Is dan straks de
stembusstryd uitgestreden, dan kan
men zien in hoever men samen kaD
gaan om een regeeriDgsmeorderheid
te vormeD. Het is het belang eener
party zyn eigen elementen zoo Bterk
mogeiyk te maken. Optrekken in
concentratie is dus in lijurechten stryd
met het beginsel der Evenredige
Vertegenwoordiging, hetwelk bedoelt
een getrouwo afspiegeling te geven
van de strooming in ons land.
Dat is de eerste reden waarom wy
niet wenschen samen te gaan met
de Lib. Unie. Een tweede is dezo.
In 1912 waa het beginsel iu gevaar
en concentratie was geboden. Ons
alter plicht was het ons te veroonigen
tegenover do reactie. Thans is de
toestand anders. Niet het vryzinnig
beginsel loopt gevaar, maar dat- der
dumocratie. Wy zulten dit moeten
verdedigen tegen do aanvalleD, die
daarop gericht zulten worden. Daar
om kunnen wy niet samengaan met
de liberalen.
De propagandisten der L.U. zeggen,
dat zy zouden kunnen optrekken met
een democratisch program. Hierin
schuilt een groot gevaar, omdat,
ondanks dit feit, nog een andere
uitlegging van het begrip democratie
mogeiyk is. Een program op zichzelf
zegt weinig. Ia het program van
1918 werd front gemaakt tegen de
belastinghervorming van hetKabinet-
Heemskerck. Men was met bang voor
eene verhooging der directe belas
tingen, werd gezegd en allen waren
bet daarmede eens. Maar verhooging
der dir. bel. zegt op zichzelf niets.
Als er een voorstel komt om de dir.
bel. met 1 te verhoogen en dat
voor alle belastingen geldt, dan valt
dit onder het concentratieprogram.
Maar ook eene billijke progressie valt
eronder, en tusschcn beide voorstellen
is toch een groot verschil. Neen, het
zyn de daden der volksvertegen
woordiging, waarnaar men de demo
cratie moet afmeten, niet naar bet
program. By het voorstel bsgin 1914,
van vryz. dem. zyde, om de progressie
te verhoogen voor inkomens van
f 10000.- en voor die vau f20000.
nog wat meer, kwam het verschil
aau den dag. Toen was het de heer
Tydeman, die ach en wee riep over
die belastingverhooginghet ging niet
aan die inkomens nog meer te be
lasten, met steun van de soc. dem.
en enkele liberalen werd het voorstel
der vryz. dem. aangenomen. Maar
de andere liberalen stemden tegen.
Een week later herhaalde zich bet
spellotje by het wetsontwerp op de
vermogensbelasting. Het amendement
der vryz. dem. om boven de f 100000. -
wèl de progressie op te voeren, werd
door de lib. verworpen.
Spr. wyst nog op hetgeen is afge
speeld ten opzichte van het Staats
pensioen. De vryz. dem. streden in
1913 voor een premievrye uitkeering.
Minister Treub bad eene wet op de
Ouderdomsrente ingediend. Toen hy
MiD. van Financien word, kwam hy
met een wetsontwerp o. a. voor
pensioenbelasting. Hy vroeg 1% van
het inkomen ter dekking van do
kosten voor het Staatspensioen.
Daartegen kwamen wy op, omdat
biermede de goede progressie van de
inkomstenbelasting bedorven werd.
Immers, nu zou iemand met eeu
inkomen van f650.- fl.60 aan
inkomstenbelasting moeten betalen
en voor peasioenbalasting f6.50. Dat
was toch te gek eu hiei tegen rees
verzet. Treub echter zette der Kamer
het mes op de keel, zeide, dat by
eeu onverbrekeiyk verband tuaschen
beide ontwerpen legde, dat de aan
neming van het eeno ook vastzat
aan het andere. De motie Schaper
werd aangenomen, waarin weid ge
zegd, dat de Kamer hat verband niet
wenschte, waarin den Min. gezegd
werd, dat hy de Oudordomsrente
verdedigen moest onafhankeiyk van
de yryheid die de Kamer zich voor
behield ten opzichte van de pensioen
belasting.
De vry-liberalen benevens het groot
ste deel der unie-lib. hebben toen de
vryz. dem. in den steek gelaten, zy
lieten het aan de vryz. en soc. dem.
en een deol der rechterzyde over
Treub een beentje te lichten.
Deor hunne houding heeft een deel
der liberalen d# totstandkoming vau
het staatspensioen in gevaar gebracht.
Na een korte pauze vervolgde spr.
zyco rede.
Men zal vragen, aldus begon hy,
hoe komt het dan, waar gy steeds
spreekt van twee stroomingen dei-
liberalen, dat er nog een derdo fractie
is Wat is toch de positie dor Ltbe
rale Unie, de middelmoot, die tus
achen beide In staat Die vraag zulten
we nog even verder bekyken.
De unie liberalen zyn als zoodanig
geen eigenlyke politieke party. De
vroegere secretaris der party, ds heer
Roodhuysen heeft dit niet lang geleden
gezegd, waar hy verklaarde, dat de
unie-lib. eigeDiyk eene concentratie
op zich zelf vormden. Ieder vryzinnige,
is welkom by ons, zeide de heer R.,
leder vryz. kan lid worden. Twee
groepen vindt men er iu, en het is
voor de lib. party juist zoo'n groot
gevasr, dat we mBt een lichaam als
4e lib. unie te doen bobben.
Een bepaald beginsel kan de Lib.
Unie niet hebben. Tusachen menschen
als de heeren de Jong en van Doorn
bv. is een hemelsbreed verschil. Sterk
trof dit spr. by een politieke rede
van den heer Beeris, voorz.jder Lib.
Unie te Groningen, die zeide, niet
namens zijne party te spreken, maar
namens zich zelf.
Stel u voor aan den vooravond van
een stembusstryd, dat de voorzitter
eoner party dat verklaren moetHy
kan niet anders, omdat doLib.-Uaio
als zoodanig geen vaste iyn hoeft.
Daaruit onstaat gevaar voor ver
troebeling. Hoewel op dezelfde be
ginseien, stonden bv. te Wsgeningen
de h6er de Jong en spr. tegenover
elkaar. De groote lynen van diens
politiek kan spr. onderscbry ven, toch
konden wy niet samengaan omdat do
Llb.-Unie zit vastgeketend aau de
conservatieven en niet met de vryz.
ééns party vormt. Zegt men het hun,
dan erkennen zy het, maar zeggen
dat ze de cons. daardoor dwingen:
om met hen het democratisch pad
op te gaaD. De ondervinding leert
echter dat juist het tegendeel geschied
en dat steeds ds conservatieve ele
menten de rem z^n voor den voor
uitgang.
Iemand die 6 K.M. loopt en die
ean gryaaard moet begeleiden, die er
slechts 2 kan gaaD, zal, wil hy hom
by houden, zyn pas moeten inhouden
en ook 2 K.M. moet loopen. Niet het
ongekeerde gebeurt. Spr. toont dit
verder aan met het voorbeeld van
den duurtetoeslag.
Toon van vrljz. zyde bepleit werd,
dat deze moeat worden uitgebreid
van 15 tot 20%, waren het de con
servatieven der Lib. Unie, die den
heor De Jong alleen Heten.
In de Prov. Staten kwam ds zetel
vau don heor Drucker vacant, de
eenige v.-z. by 9 liberale leden. Prof.
v. Emden was de eandidaat der
vryz., hy moest wel by alten in den
smaak vallen, want hy was b6t, die
een program ontwikkeld had, dat
èa de unie-lib. èa de vry liberalen
beviel. Het was zoo prachtig, dat het
koD dionen als program voor de
liberale concentratie. Eon paar maan
den later krygen ze gelegenheid,
dezen man af te vaardigen, doch
liepen allemaal te hoop voor den
heer Da Beaufort, die geen demo
craat was.
Steeds hebben wy stryd gevoerd
voor versterking van de macht der
volksvertegenwoordiging tegenover
algemeen kiesrecht. Wat baat het
echter om de volksvertegenwoordi
ging te versterken, als betgeen leeft,
in het volk, geen weerspiegeling
vindt in de regeoring? Zie naar
Duit8chland, daar heeft men een
zeer democratiachen Ryksdag, maar
de consorvatieve regeering trekt zich
er niets van aan, laat haar een
voudig praten.
Vooral tegenwoordig hebben we
meer dan ooit eene regeering noodig,
dia de afspiegeling is van den volks
wil. Denk aan het huidig kabinet,
aan den oorlogstoestand.
De regsering legt maar al te vaak
den volkswil naast zich neergetuige
bet salarisontwerp, de kwestie Bos
boom, die, tegen den wil der Kamer
meerderheid in, toch de lichting 1908
opriep inplaats van de jonge miliciens
van 1918. Bosboom viel, maar zyn
opvolger ging kalm verder, wetend,
dat do unie en vry lib. ons toch in
den steek lieten, en dat rechts, wien
bet alleen to doen waa om Bosboom
weg te hebben, thans ook de vryz.-
dcm. in den steek zou laten.
Dergelijk gevaar mag niet worden
onderschat.
Spr. noemt nog de kwestie der
aopirantenschool te Dordrecht. Min.
Rambonnet stelde de portefeuille-
kwestie.
Zoo dreigt de invloed van het
parlomeut te verminderen on by tal
van gelegenheden heeft men ons
alleen laten staan.
Daarom kunnon wy niet anders
dan op ons zelf gaau, m6t eigen
eandidaat voor eigen beginselen, wy
willen niets liever dan dat de demo
cratische vleugel zich aansluit by
ons. De dem. der L'.berale Unte
brengen door bun optreden do demo
cratie in gevaar.
Spr. eindigde zyn rede met een
oproöp tot aansluiting by den Vryz.
Dem. Bond.
Voor het debat meldde zich aan
de luit. ter zee A. Vos. Wy zulten
diens rede, alsmede het antwoord
van den heer Oud, in ons volgend
nummer vermelden.
BINNENLAND.
Troslstra ovor den vrede.
In een beschouwing over den toe*
standin „Het Volk",%gtn»r.Troelntra,
dat door de pasweigering der Eutonte,
de redevoetiDgen van Ciemenceau en
Lloyd George de kans op e*n alge-
ineenen duurzamen vrede wordt be
lemmerd, zoowel als door de poging
der Alduitsche imperialisten, om de
bezette Russische gebieden te brecgen
in een toestand van, zy bet ook in
directe ouafaankeiykheid van Duitech-
land de balans der wereldgeschiede
nis weer wankelt tusschsn oorlog en
vrede. Ea hij besluit:
„De Fransche socialisten moeten
de Bastille waar binnon duizenden
edele geesten zuchten naar vrede eu
herstel der internationsle gemeen
schap^— afbreken, en Clemer.ci.au en
Lloyd George moeten weg. Zoolang
dat niet gebeurd ie, is het nuueioos-
o ver Stockholm over vrede tespreken".
Tweedekker gedaald.
Zondagmiddag is by Brielie een
tweedekker gedaald, gemerkt B 4885,
met de kleuren der geallieerden eu
bewapend metrtwee machinegeweren.
Inzittende waa een tweede luitenant
Canadees, dien morgen te Popeiragu
by Yperen opgestegen en met eenige
Duitsche vliege»s in gevecht, gerankt.
Schietende had by de vlucht geno
men boven zee en boven de wolken
en den weg verloren. Hy dacht boven
Frankryk te daten, daar by nog sea
kwartier benzine bad. Zeer verwon
derd was hy te vernemen, dat hy
in Nederland was. Des avonds is hij
onder geleide van een officier naar
'a Gravonhsge vertrokken. De ma
chine wordt gedemonteerd.
De nieuwe brandstof-oekaee.
De „Telegraaf" schryft:
Wy hebben ons, in verband met
den inhoud der joügate brandsïof-
„oekase" te bevoegder plaatse verge
wist van de juiste beteekanis. Naar
ons bleek, ligt het niet in de be
doeling, voor de klasse II en hooger,
iu Januari uitsluitend do z.g. exra-
eenheden beschikbaar te stelten.
Integendeeliedere kla»S6 zal in Jan.
en Febr. te zamen drie eenheden van
het minimum-rantsoen bunnon ont
vangen. Alleen is aan de brandstof
commissies qvergelaten, of zy in
Januari één en in Februari twee, dau
wol omgekeerd, resp. twee en éóu
eeDheid zullen verstrekken, Wat het
minimum-rat)tsoen aangaat, bevindt
zich iedere klasse dus in dezelfde
posities.
Wat blijkt uit het bovenstaande
Dat de bedoeling van deiyks-
kolendistribuitie precies omgekeerd
is aam den inhoud van de jrngste
oekase. Immers, hierin wordt mede
gedeeld, dat aan de klassen II en
hooger in Januari alleen extra
eenheden (tegen f6 per mud) zullen
worden verstrekt.
Maar nu verzekert mon ten kac-
tore van de R.K.D., dat het niet de
bedoeling is, maar dat ook de klassen
II «n hooger in Januari koten van
f2 50 kunnen ontvangen.
Goed zoo.
Maar dan zorge men er voorlaan
voor, dat de circulaires ook precies
de bedoeling weergeven.
En verder mag die nieuwe inter
pretatie nog wel eena officieel
worden bevestigd, nndera zulten de
brandstofcoccmissies eenvoudig naar
den (onjuisten) inhoud bandelen.
Veevoeder.
De minister van laudbouw, ny ver
heid en handel maakt bekend, dat
veevoederartikelen, die in de maand
Januari worden toegewezen, tegen
de volgende pryzen door de regeering
zullen worden afgeleverd:
Maïs f 20, haver f 20, erwten en
boonenpiksel f 20, kanariezaad f 25,
voergerst. f 20, vosrboonen f 25. voer-
erwten f 25, voorhoek weit f 20, ge
mengd graan f 20, Amerikarinncbe
lynkoeken f 28 per 100 K.G., basis
onbepaalde merken van Li Piatazaad
geslagen, bepaalde merkea en soorten,
ook schilfers naar de gewone ver
houding.
Z?melen, grind en gries, zoowol
gemengd als onvermengd f 15, gerst-
afval f 14, have'af .-al f 12, regee-
iings70edermeel f 18.
Zachte zeep.
Ds minister van Landbouw, Ny-
Jerheiden Handel heeft de maximum-
prys voor zachte zeep, bestemd voor
andere dan huishoudelijke doeleinden,
(induatriez?ep), vastgesteld op f 70
per 120 K. G., vry boord of spoor,
fabrieksplaats.
De verbruikers vau iuduatriezeep
worden gerantsoeneerd. Zy die per
maand 30 K.G. of minder bestelden,
zullen nu slechts 15 K.G. voor twee
maanden ontvangen. Verbruiker» v»q
45 tot 60 K.G. per maand ontvangen
nu ten hoogste 15 K G. per maand
en zy die 75 K.G. gebruikten, 25
vau hun vroeger raaandelykach ver
bruik, naar boven afgerond in veel
vouden van 15 K.G.
Een goede vangst.
Da politie te Amsterdam heeft
Zaterdagavond een goede vangst
gedaan. Reeds meer dau een jutr
lang had zy vermoedens op een
15-jarigen jongen, die er zyn werk
vau maakte in verschillende winkels
disfstallen te plegen. Hij bad den truc
bedacht, met dames den winkel
binnen te gaan alsof by by hen
hoorde, en dan in een onbewaakt
uogenblik de portcmonnaies uit de
tascbjes te steteD. De veronderstelling
is niet te gewaagd dat hy een deel
van dit geld aan zyn vader, die al
geruimen tyd werkeloos is, gaf.
Rechercheuis hadden zich reeds lang
In do winkels opgesteld waar hij zyn
„werk" uitoefende en de winkel
juffrouwen waren gewaarschuwd
voor „den jongen mot de cape".
Toen hy Zaterdag? vond ia „De
Bijenkorf" werd aangehouden, werd
niets op hem bevonden. Aan het
bureau 'geleid, bekende by evenwel
zich reeds lang aan deze misdadige
praktijken te hebben schuldig ge
maakt, en eenigen tfid geleden zelfs
nog een „slag" van f100 te hebben
gemaakt, waarvan hy naar zijn zeg
gen, de holfc aan zyn vader zou
hebben gegeveü. Deze ontkent dit
evenwel. Hy is evenwel ook aange
houden. Vermoed wordt dat deze
veelbelovende knaap medeplichtigen
