HELDERSCHECOURANT
No. 4934
DONDERDAG 16 MEI 1818
46a JAARGANG
altgever: C. DB BOBR Jr., Halder. Oplaag 6600 - Abonnemontoprl|»i In do «tad IIper port 11.26, Buitenland <2.25. Lo»»« ex. 8 oent. - Ad»ortentl»n por regal 10 oant 10oorlogatoaalafl.
Op pagina 4 van dit blad
la opgenomen
1. ing.zonrfon.
2. Uit dan omtrek.
3. Feuilleton, enz.
Bij dit nummir behoort oen
bijvoegsel, bevattende de salaris-
regeling van hot Marine-perso
neel (in brochurevurm).
i
Da Evenredigs Vertegenwoordiging.
I.
Op 21 Mei zullen overal op de Raad
huizen van de gemeenten, waar het
hoofdztembureau van de Kamerkies-
kring gevestigd ie, de candidaten-
lijsten worden ingeleverd voor de op
3 Juli d.a.v. te houden «temming
voor leden van de Tweede Kamer.
By deze verkiezing ztjn drie nieuwe
•lementen, door de wyziglng der
Grondwet zelf daargeateld, die de
uitslag door allerlei onberekenbare
invloeden zullen beheerschen. Be
halve dan de invloeden nog van den
econominchen toestand dei volki en
de daaruit ontatane haait ontelbare
verkiezingipartflen en -groepen.
In verdeeldheid wa« Holland nu
eenmaal altijd groot, en ook nu heeft
het zijn ouden aard niet verloochend.
Maar die drie genoemde elementen
zijn:
le. Het Algemeen Mannenkiei-
recht, dat zooveel nieuwe kiezen
tot de atembua roept;
2e. Be Stemplicht, die bet aantal
thuiablijven tot een minimum zal
beperken
3el Do Evenredige Vertegen
woordiging, die elk« partij, zoover
dat mogelijk ia, het aantal zetels
zal geveD, waarop zij krachtem 't
op haar candidaten uitgebrachte
itemmental recht heeft.
Over de twee eerate punten wou
ik het niet hebben. Ze eiachen weinig
verklaring, en wat het eerste betreft,
do discussie erover i« vrijwel uitgeput.
Het Algemeen Vrouwenkieirecht,
dat natuurlijk voor elke vurige kiea-
recbtvoorstander een der eerate pro
grampunten van den komenden atrtjcl
blijft, kan eveneeni in dit artikel
bulten beschouwing blijven, zoomede
Sa het trekken van de horoscoop over
hoeveel vrouwelijke Kamercandidaten
deze keer gekozen zullen worden,
onbegonnen werk en niet ter zake
doende.
Over de stemplicht, het al of niet
wenacbeljjke ervan, de meerdere of
mindere verwachting van hare wel-
alaging, er zonden intareasante hoo
rnen over op te zetten zijnik doe
het deze keer niet. Geestdriftig ben
Ik voor dit on-Nederlandache inatituut
niet. Voor de verkiezlngaorganiaatiea
heeft 't dit voordeel, dat 't dure en
tijdroovende kiezeriophalen er mee
overbodig wordt.
Maar d9 Evenredige Vertegen
woordiging 6n hoe or op 3 Juli
gestemd wordt, dat leek me nu
ganachelijk niet overbodig, daarover
ieta te zeggen.
Dit toch geldt niet alleen een be
spiegeling over den uitalag der atem
bua eventueel, maar ook om de
kiezers min of meer in te lichten,
welke beteekenis aan dit inatituut
moet worden gehecht en wat er zooal
op 3 Juli van hen wordt verlangd.
De meeaten zullen wel zoover zijn,
dat zij begrijpen, dat bet e«n veel
ingewikkelder hiatorie wordt, dan het
voorheen waa.
Naast de stemplicht zal dan ook
de onontkoombare ingewikkeldheid
heel wat atemmen van onwaarde
makenTer zake echter.
De eiach van Evenredige Verte
genwoordiging ia van ouds de eiach
der minderheids partijen geweeat.
De overigen voelden er nooit zoo
de noodzakelijkheid van, omdat z|j
er alleen meé konden verliezen maar
nooit winnen.
Reeda in 1882, het jaar, waarin de
Bond voor algemeen kies- en item-
recht werd gesticht, waa de eiach
reeds geateld door den toenmaligen
aocialiatenbond.
En in 1895 werd in het atrijdpro-
gram van de S.D.A.P. op haar con
gres te Deventer (13 en 14 Apr.) de
volgende eisch opgenomen: Verte
genwoordiging der minderheden
Practlach komt dit op 't zelfde
neer ala Evenradlge Vertegenwoor
diging.
Onder het Districtenstelsel hing
men al te veel van 't toeval af. In
districten, waar de partij aterk waa,
had mon minder kaas aomi aia in
andere, waar zij krachtens haar po
litie eigenlijk minder rechten had.
En zoo zag men by haaat elke
periodieke verkiezing, districten ,om"
gaan, die jaren lang één partij had
den afgevaardigd.
In aommlgen onzer zuidelijke dia-
tricten liepen altijd de verkiezingen
mot enkele candldaatatelling nog af,
terwijl, telt men het aantal atem
men van andere partijen bijeen, daar
zeker nog een zetel in zit.
Het eerate voordael van Evenredige
Vertegenwoordiging ia dua, dat elke
atem, waar ook uitgebracht, meltelt.
Het beele land ia feitelijk één kies
district, dat alleen geografisch ia in
gedeeld, maar waarin het totale
uitgebrachte atemmental van elke
partij na afloop bepaalt, welk deel
der 100 zetela ieder toevalt.
Het diatricten-atelael had ook dit
nadeel, dat de eene afgevaardigde tot
aoma 5 maal meer kiezera vertegen
woordigde dan de andere.
Stel Amaterdam IX met zijn bijna
25000 kiezera tegen Amaterdam IV
dat er nog geen 5000 heeft.
'a Hertogenboach met nog geen
7000 tegenover Rotterdam IV met
bijna 22000.
Be 10 klelnate districten telden
61826 kiezera, de 10 grootate 182079
of driemaal meer. Maar toch zond
elke groep 10 Kamerleden.
De vordeeling der zetela ia onder
de oude regeling evenseDS onbillijk.
In 1913 kreeg de S.D.A.P. 19%
van alle atemmen, bad dus op even
veel zetela recht; doch ze kreeg er
maar 15.
Maar volgens Evenredige Vertegen
woordiging zouden voor Priealand
zitting moeten hebben, 3 kerkeljjken
3aoclaal-democraten en 2 vrijzinnigen.
In werkelijkheid hebben de eerite
2 partijen er ieder 4 en de laatate er
niet één.
De heer Vliegen rekent dan ook,
dat da S.D.A.P. bjj het aangenomen
atelsel van nu, daar op niet meer dan
2 zetela moet rekenen.
Daartegenover heeft de S.D.A.P. er
in Zuid-Holland minstens 3 tekort,
terwijl Gelderland, waar deze Party
niets heeft, recht op 1 zetel geeft.
Wij zien dua, dat aan het oude
verkiezinga-inatituut groote gebreken
kleven, die vrijwel door Evenredige
Vertegenwoordiging worden onder
vangen.
Dit geldt in nog meerdere mate voor
de raadazetela.
In 1901 had de S.D.A.P. in Am
aterdam reeda 25% der stemmen en
geen enkele ra&dszetel.
Om bij onze eigen plaatste blij ven
geven de periodieke verkiezingen aan
kerkelijken, sociaal democraten en
vrijzinnigen vrij wel aan elk een even
groot getal zetöla dua 7, terwijl in
derdaad de eersten er 5, de tweede
er (nu paa weer) 4 en da laataten er
12 hebben.
Hoewel niet uitdrukkelijk in de
additioneele artikelen bepaald, schijnt
't noodig, óók het College van B. en
W. opder 't nieuwe stelsel naar even
redigheid te bezetten.
Hoe billijk die evenredige verdeeling
nu ook ia, gemakkelijk ora een be
hoorlijk werkend stelsel te vinden,
ia het bij lange niet.
En hieruit ia 't te verklaren, dat
er verschillende methoden zijn uitge
vonden. Bij een groot aantal zotels,
zooala voor de Kamer komt het stelaul
or niet zoo heer erg op aan, maar
juist bij de raadsverkiezingen met
betrekkelijk weinig zetela en veel
partijen ia 't probleem moeielijker.
De heer Vliegen geeft in zijne bro
chure (,Hoe er onder de nieuwe
Grondwet gestemd wordt") het vol
gende voorbeeld.
Stel 3 zetels en 3 partijen. Uitge
bracht worden 3000 stemmen. Op 1000
atemmen dus 1 zetel. Krijgt elke partij
dan is 't eenvoudig; maar etel
partij A 1500, B 900 en C 600. Alleen
de eerate party baalt een zetel. Doch
de andere twee halen er ook ééu op
grond van de grootste overschotten.
Dan heeft A met 2% maal meer
atemmen toch evenveel zetela ala 0.
By een ander stelael (het z.g. stolsel-
B'Hondt) zou A er 2 en C nieta
krijgen, maar ook hier ia niet aan
evenredigheid voldaan, omdat de min
derheid d&n toch weer niet vertegen
woordigd ia.
Het eenigate middel ia, om het
aantal te verdoelen zetels zoo groot
mogeiyk te nemen en vandaar dat
dan ook alle vertegenwoordigende
lichamen in hun geheel aftreden, en
het geblod, waarvoor de vertegen
woordiging geldt, ala één groot kies
district wordt beschouwd.
Voor de Kamer dua het Rjjk, voor
de Staten de geheele provincie en
voor de Gemeenteraden de geheele
gemeente.
De Indeeling in kieskringen ia dua
alleen een organiaatoriachen maat
regel. Na afloop geldt voor de uitslag
het geheele uitgebrachte etemmental.
Hat land ia onder de nieuwe
regeling in 18 kieskringen verdeeld,
de provlnciöu al naar hun grootte van
2 tot 10 kieskringen, de gemeenten
van boven de 20,000 inwonerB in 8
kieskringen.
De uitalag der Kamerverkiezingen
wordt vastgesteld door een te den
Haag zetelend Centraal Stembureau,
voor de Staten doet dit het hoofd
atembureau van den kieskring, waar
in de hoofdplaats der provincie ia
gelegen en voor den Raad het hoofd
atembureau, waarvan de burgemeester
voorzitter ia. Ia kleine gemeenten ii
dus het eenige aanwezige stem
bureau.
Het avonds afwachten van de
volledige uitslag der stemming voor
de kranten-bureaux ia dua uit.1) Het
publiek heeft een attractie minder.
De uitalag van de Kamerverkiezing
zal althans wel een paar dagen
op zich doen wachten.
In een volgend artikel willen wy
nu allereerst de wyze van candidaat-
stelling uiteenzetten.
M.
Helder, 16 Mei 1918.
PLAATSELIJK NIEUWS.
maatschappij gemiddeld zich een gezin
vormen, wat de financieele vooruit
zichten betreft, in staat moeten zyn
om te huwen. Voor onderofficieren
en officieren eveneens zyn daarvoor,
om de gedachten te bepalen, leeftyden
van 25 en 27 jaar aangenomen. Voor
de rangen, die uit dit oogpun» daarvoor
in aanmerking komen, wordt op de
tydstippen, dat voormelde leeftyden
gemiddeld worden bereikt, een aalaria-
verhooging voorgesteld, die met de
voorschreven wonschefijkheld reke
ning houdt. Voor den duur van het
voortzetten der periodieke verhoo-
xingen ia aangenomen, dat gedurende
de eerate periode van bet huweiyk
(die voor de officieren op 20,voorde
onderofficieren op 15 jaar ia te stellen)
de gozinabshoefcen gestadig en belang-
ryk toenemen om daarna vry constant
ts biyven. De voorgestelde salarissen
voor opperofficieren zyn in overeen
stemming gebracht met de thana
voorgestelde salariaaen voor de over
eenkomstige civiele autoriteiten.
Zoowel voor de officieren en onder
officieren ala voor de manschappen
ia voor de bezoldiging een rangige-
wy zo egalisatie tot grondslag genomen
Voor belangstellenden ligt de me
morie van toelichting aan ona bureau
ter inzage.
Kamervarklezlagsa.
In ona vorig nr. publiceerden wy
de ïyatan van de Anti-Rev. party,
die in de drie verschillende groepen
waarin men het land bad verdeeld,
zouden worden ingeleverd.
Groep II omvat de kieskringen
Helder, Haarlem, Amaterdam, 'a-Gra-
venhage, Rotterdam en Dordrecht.
In deze kieskringen wordt dua de
zelfde lijst ingeleverd. Volledigheids
halve laten wy hieronder nogmaals
de candidateniyst voor de Ile groep
volgen1. mr. Th. Heemskerk, 2.
G. Smeenk, 8. mr. J. A. de Wilde,
4. W. de Vlugt, 5. J. C. Wirtz, 6.
J. F. Heemskerk, 7. A. Coiyn, 8. P.
L. Dam, 9. D. L. Harma, 10. A.
Gravestein.
Llefdadlgbeidsconoert.
Nog versch in ona geheugen ligt
do ramp van de .Frans Naerebout".
Tal van jonge mannen in de kracht
van hun leven, vielen ala slachtoffer
van hun plicht.
Den Helder heeft eenige dagen van
ontzetting doorgemaakt, niet alleen
onze gemeente, doch heel het land
was onder den indruk van het ge
beurde.
Ook deze ramp behoort weer tot
het verledene. Op de plaata dei onheila
ia nieta meer te zien, 't graf heeft
zich reeda gesloten, en het leven gaat
voort, totdat een nieuwe ramp ona
doen opschrikken, totdat nieuwe
offers zullen worden gevraagd.
Mogo ona land daarvoor gespaard
worden.
De nabestaanden der slachtoffers
van de .Frans Naerebout" hebben
thana den stryd in h8t loven verder
te voeren. Voor de behoeftigen onder
hen ia de slag wel zwaar.
Zouden wy, inwoners van Helder,
die zoo medeleven mot het droeve
geval, daarin willen tegemoet
komen
De Besturen van de afdeeling Hel
der der Maatachappy tot bevordering
der Toonkunst en .Helder'a Mannen
koor" hebben 't plan opgevat om ten
bate der behoeftige nabestaanden
van de slachtoffers der .Frans Naere
bout" het oratorium .Conatantyn"
onder leiding van den beer A. J. 0.
Mooy nogmaals op te voeren.
Voor inwonende burger» en mili
tairen van Helder .een gunstige ge
legenheid dit plan daadwerkeiyk te
■teunen.
Bereid» ia door de Besturen goed
keuring gevraagd en verkregen om
bij de ingezetenen de toegangsbe-
wijzen voor deze uitvoering aan te
bieden. Damsa werkende leden van
Toonkunst hebben spontaan aange
boden dit liefde-werk te verrichten
on zullen daarmede aanstaande Vrij-
dag aanvangen. Zooveel mogelijk
zullen alle ingezetenen worden aan
gezocht, ook de oorlogsvaartuigen en
militaire gebouwen krijgen bezoek.
De datum van het concert hangt
af van de verkoop der kaarten, doch
zal vermoedeiyk nog in deze maand
worden vastgesteld. De toegangsbe-
wyzen zyn geateld op f 1.50 f 1.— en
50 cta (minimum prüs).
Vermelden wy nog dat by de uit
voering van .Conatantyn" koor en
orkest zal beataan uit circa 160 per
sonen, dat dua naast het liefdadige
ook het kunstgenot de bezoekers
groote voldoening zal kunnen ver
schaffen.
Moge het streven van Toonkunst
en Heldera Mannenkoor allerwege
byval vinden, en de dames die zich
hebben belast met den verkoop der
kaarten spoedig haren voorraad tegen
een flinke recette zien omgeruild.
uitvoerconaenten voor de aan uitvoer
verboden gebonden artikelen.
(Officieel.) By bat departement van
koloniön ia van den Gouverneur-
Generaal telegrafisch bericht ontvan
gen, dat de vaart op Amerika hervat
ia en dat «en aanvang ia gemaakt
met het verleenen van uitvoerver
gunningen van producten, waarvan
de uitvoer verboden ia.
- De commies van de plaatseiyko
Belastingen L. Labout, ia door Burge
meester en Wethouders met ingang
van 1 Mei benoemd tot bevolklngi-
agent ter Gemeentesecretarie.
Bezoldiging offloltran aa mindere
militairen van da landmacht.
Ingediend ia een wetsontwerp tot
verhoogiDg van de begrooting van
oorlof voor 1918 voor verhooging van
de bezoldiging van de officieren en
mindere militairen van de landmacht
Be daarin vervatte vooratellen be
rusten geheel op do denkbeelden en
conclusies der staatscommissie te
dier zake, die de resultaten van haren
arbeid reeds aan den miniater heeft
medegedeeld.
Voor de ontworpen aanvangssala
rissen ia van de praemiaae uitgegaan,
vooral waar dit jonge menschen
betreft, dat met oen betaling op
bescheiden voet kan worden volataan.
Zoowel uit een moreel als «en sociaal
oogpunt kwam het der staatscom
missie wenischeiyk voor.d.it de militaire
ambtenaren op den leeftyd, waarop
hun standgenooten in de civiele
BINNENLAND.
Schaapvaart Indll-Amsrlka.
Volgens een Nipatelegram uit
Batavia heeft de gouverneur generaal
van Nederl.-Indiö aan den miniater
van koloniën gevraagd of de Ver-
eenigde Staten de verzekering hebben
gegeven dat de Nederlandsche schepen
zullen kunnen bunkeren, nu de vaart
op Amerika heropend wordt.
Naar het .Hbl." mededeelt ia een
telegram van ongeveer denzelfden
inhoud, ala dat waarop dit bericht
doelt, omstreeks veertien dagen ge
leden door den miniater van koloniën
ontvangen. De regeering heeft in
antwoord op dit telegram den gou vern.-
generaal geadviseerd zich in verbin
ding te stellen met onzen zaakgelas
tigde te Waihington. Nadat een be
moedigend beriebt uit Waahington
was ontvangen heeft de gouverneur-
generaal biykens een beden by het
departement van koloniën ingekomen
telegram besloten de vaart te her
openen. Tevens ia een begin gemaakt
met het beschikbaar stallen van
Oudardomaraata.
Het ontwerp van den heer Buys
ia door de Tweede Kamer aange
nomen met 41 tegen 36 atemmen.
Vóór de linkerzyde en de heer Blchon.
WaduwéRwattaa voor do land
en zaanaoht
Wetsontwerpen zjjo Ingediend tot
wyziging en aanvulling van de we-
duwenwet voor de landmacht 1909
en de weduwenwet voor de zeemacht
1909.
Voorgesteld wordt in de belde
weduwenwetten de voor de verhoo
ging van de pensioengrondslagen
verelachte wyziglngen, zoomede en
kele andere met de nieuwe regelingen
van de standpensioenen »n voor
zooveel de verlegging van de limiet
in de twee hoogste aoldycategorieön
in art. 9 der weduwenwet voor de
zeemacht betreft met de nieuwe
aoldyregellug voor het personeel der
zeemacht verband houdende ver
anderingen aan te brengen.
Turf prijzen.
Het Bureau voor Mededeelingen
inzake de Voedselvoorziening meldt
In aansluiting aan de einde Maart
gepubliceerde prijsregeling voor huls-
braDd voor het tijdvak I April 1918—
31 Maart 1919, welke alleen de kolen
betrof, is nu nog eene nadere regeling
getroffen voor turf voor huisraad.
Van 1 Mei af zal, evenals voor kolen,
ook een reductie van f 1.50 per een
heid worden gegeven voor turf, die
afgeleverd wordt op de minimum
rantsoenen (dua op de elf brandstoffen-
eenheden voor de klaaaenl—VII van
groep A), op de zomerrantsoenen (dua
de 5 eenheden voor de verbruikers
van groep A die geen gaaaaDsluiting
hebben), op de extra rantsoenen (voor
zieken, kraamvrouwen en pat-gebo
renen) en op de helft (dua drie een
heden) van de rantsoenen ten behoeve
van kamerbewoners.
Evenals voor kolen komen er ook
twee pryzon van turf, n.1. met f 1.50
verminderden prys voor de hierboven
genoemde rantsoenen, en de gewone
prys voor de aanvuliingerantsoenen
van groep A en voor de rantaoenen
van de groepen B, C on D.
De koaten voor de verlaging met
f 1.50 zullen worden gedekt door de
prijsstelling van turf voor de distri
butie.
Opheffing Paaiisaslaohtvarbod.
Men meldt uit Groningen aan het
.H.blad"
Naar wy vernemen, zal binnen
eenige weken het paardenelachtverbod
worden ingetrokken. Distributie van
paardenvleeach wordt voorbereid
maximum in- en verkoopprijzen zyn
in bewerking. Men zal het vet (rauw)
opvorderen voor het vetkantoor. Het
Rykaveekantoor zal zorgen voor den
aankoop van paarden in samen
werking met de landbou worganiaatiea.
Overwogen wordt de bemiddeling van
den Ned. Bond van Paardenalagera
en Paardenvleeschhandelaren, even
tueel van een adviseur uit dien bond
in te roepen. Het ontwerp paarden-
vleeschdiatributie, door het hoofd
bestuur van genoemden Bond inge
diend, heeft de volle aandacht van
den Minister.
Verstrekking van voedingsmiddelen
la hotels enz.
Be Minister van Landbouw heeft,
met betrekking tot de veratrekking
van voedingsmiddelen in Hotels, Re
staurants en Koffiehuizen, uit overwe
ging dat het in verband met de voed-
selschaarachte en mede in het belang
zoowel van de ondernemen als van
de werknemers in die bedry ven, nood-
zakeiyk ia andere maatregelen te
nemen ter bezuiniging op het ver
bruik van de beschikbare voorraden,
met intrekking van vroeger te dezer
zake genomen beschikkingen, bepaald
als tydeiyke maatregel
1. Zij dia aptjzen gebruiken in of
betrekken van Hotels, Penaiona, Res
taurant», Koffiehuizen, Sociteiten of
andere inrichtingen, waar spyzen
worden verstrekt, worden onderschei
den in:
Vaste gasten (groep A);
Passanten (groep B).
Tot de eerstgenoemde groep kunnen
worden gerekend zy, die gedurende
ten minste 5 achtereenvolgende dagen
in eenzelfde inrichting, als sub. 1.
bedoeld, verbiyf houden, maaltyden
gebruiken of daarvan betrekken
2. Voor de maaltyden zullen aan
groep A slechts mogen worden ver
strekt
a. een eenvoudig ontbyt; b. een
middagmaaltyd (luuch) van ten hoog
ste één gang, bestaande uitvisch, of
wild, of gevogelte, of vrygelaten
vleeachsoorten met groenten «n aard
appelen, een halve schotel (koud of
warm) als voor- of nagerecht en
dessert.
Onder voorgerecht wordt verstaan
hora d'oeuvre van ten hoogste 6
soorten, of croquette, of paateitje, of
schelp, of oierachotel
onder nagerecht wordt verstaan een
zoete toespijs
c. een avondmaaltyd (diner) samen
gesteld als de middagmaaltyd, hier
boven sub b. extra schotel groenten.
Aan groep B zal voor de maaltyden
alechta mogen worden verstrekt
a. de maaltyden aia voor groep A
bepaald
b. volgena de dagkaart, met dien
verstande dat de maaltyden kannen
uitgebreid worden met een achotel,
welke echter alleen mag beataan uit
buiten de distributie vallende voedings
middelen.
3o. Be middagmaaltyd mag alechta
worden verstrekt van 12 uur tot 8
uur dea namiddags en de avond
maaltyd van 6 uur tot 9 uur dei
avonda, voor zoover het warme spijzen
betreft.
Evenwel, mogen naar plaataeiyk
gebruik de middag- en avondmaal-
tyden worden omgewisseld.
Na 9 uur des avonds mogen geen
warme apyzen meer worden verstrekt.
4o. In buitengewone gevallen kan
door den burgemeester ontheffing van
bovengenoemde bepalingen worden
gegeven, waarby het menu te voren
door dezen moet worden goedgekeurd.
5o. De ondernemers zyn verplicht,
by gebruik in hunne inrichting of by
levering elders, van die artikelen,
waarvoor algomeen geldende distri
butiekaarten of bons zyn of zullen
worden uitgegeven, de daartoe be
stemde kaarten of bons in te nemen.
6e. By overtreding van deze bepa
lingen, kan de betrokken inrichting
door deu burgemeester gedurende een
door hem te bepalen tyd, worden
uitgesloten van de distributie van alle
regeerlngsgoederen en alle aanwezige
voorraden, waaronder ook begrepen
worden brandstoffen, in bezit worden
genomen.
Deze beschikking treedt in werking
op den 15en Mei 1918.
Tot de vrygelaten vleeachsoorten
behoorenzwezerikken, nieren, lever,
tong en verder alle geconserveerd
vleesch in blik.
Schoanan.
De Algemeene Bond van Schoen
fabrikanten heeft besloten, ter kennis
van den minister en van de directie
van het dlatributiebureau voor Huiden
en Leder te brengen, dat wegens de
hooge fabricagekosten als gevolg van
de gedwongen productiebeperkingen
de steeds stygende pryzon van de
grondstoffen de vastgestelde maxi
mumprijzen voor schoenen te laag
zyn.
èaaraatsoaaaaarlng fa Zaandam.
Naar aanleiding van het feit, dat
ongeveer 600 gasverbruikers in de
gemeente, van de directie der gai-
fabriek een kennisgeving hadden ont
vangen, dat zy wegens overacbrydlng
van het toegestane kwantum van den
toevoer zouden worden afgesneden
had Maandag een deputatie uit de
vrouwen een onderhoud met den
wethouder voor de bedry ven, den
heer Buys.
Be vrouwen wezen daarby op de
moeiiyke omstandigheden, waarin zy
by afenydtng zouden geraken en ver
klaarden dan de overschryding van
het rantsoen in hoofdzaak het gevolg
was van de schoonmaak en omdat
zjj door het brood-tekort genoodzaakt
waren tweemaal daags warm eten
te koken.
Zy vroegen den wethouder het voor
dezen keer nog eens aan te zien.
De wethouder merktedaartegenover
op, dat het gemeentebestuur er niets
aan doen kon, omdat ook de ge
meenten gerantsoeneerd worden en
het te veel verbruikte in een maand,
in de volgende wordt gekort.
Het slot was, dat de toezegging
werd gedaan, dat men het nog eens
zou aanzien en alleen de allergrootste
overtreders, die ook de vorige maal
het kwantum te boven waren gegaan,
zouden worden afgesneden.
Door deze toezegging toonden de
vrouwen zich bevredigd en keerden
allen rustig naar hare woning.
Wat mag aa alat mag.
Te Amsterdam zyn thans inbezit
nemingen van voorraden aan de orde
van den dag. De controleurs van de
distributiebureaux bezoeken tal van
woningeD, waar men denkt dat zich
groote voorraden bevinden.
In verband met de vele ingekomen
vragen heeft thans het Hbl. ter be-
voegder plaatse geïnformeerd wat
men in voorraad mag hebben. Een
norm daarvoor is indertijd voor Am
sterdam vastgesteld door den wet
houder Wibaut in overleg met den
directeur der levensmiddelenvoorzie
ning te Amsterdam, den heer Rootlieb.
Hierby werd rekening gehouden met
de grootte van het gezin, en met de
oud-Hollandscbe gewoonte om niet
van de hand in den tand te leven,
maar van dageiyks voorkomende
levensmiddelen steeds een zekere
hoeveelheid tegeiyk op te doen.
De samenstellers msenden, dat deze
maatstaf voor het geheele land zou
kunnen gelden, vandaar dat by mi
nister Posthuma werd aanget
die sr intuaachen geen gebrul"
beeft gemaakt.
Wel echter wordt hy, in breede
trekken althans, te Amsterdam
het in bezit nemen van voorraden
aangelegd.
Bepaalde cyfers en boeveelheden
te noemen, achtte men ongewenscht.
By het in b«2it nemen toch, wordt
met ieders particuliere omstandig
heden rekening gehouden en boven
dien leggen de schaarschte en de
mate van schaarschte aan sommige
artikelen groot gewicht in de sebaal.
Een verslaggever van het Hbl.
stelde den heer Rootlieb de vraag of
geen voorbeelden kunnen worden
gegeven betreffende al of niet ge
oorloofde voorraden.
,Ik vind het" antwoordde de
heer Rootlieb .niet erg, dat een
gezin in tyden dat er volop boter is,
een pond of vyftig van dit artikel
reserveert. Zyn er eieren in de stad
te krygen, dan mag esn huismoeder
gerust een driehonderdtal in haar
particulier kalkputje stoppen. Biykt
ona echter, dat men diezelfde boeveel
heden opdoet in een tyd dat ieder
gebrek beeft aan boter en eieren, dan
annexeeren wy een gedeelte van den
voorraad.
Wanneer de controleurs by hun
onderzoek een busje thee aantreffen,
laten zy den bezitter in het onge
stoorde genot van dit thans zoo zeld
zame artikel, maar vinden zy een
voorraad van vier pond, dan wordt
die hoeveelheid voor den eigenaar
op, laten wy zeggen 250 gram, ge
reduceerd.
Zoolang de winkeliers pronkboonen
geprysd en wel in de winkelkasten
hebben liggen, laat ik ieder vry om
zich daarvan te voorzien. Treffen da
controleurs echter hoeveelheden brui
ne boonen, groene erwten, rijst of
andere in distributie zynde artikelen
by particulieren aan, dan kennen zy
geen pardon.
Cacao is in den vryen handel. Heeft
een huismoeder daarvan een hoeveel
heid, voldoende om haar gezin ge
durende enkele weken lederen dag
een kopje van dien drank voor te
zetten, dan kunnen wy ons daar ten
volle mede vereenigen. Biykt echter
wat zy insloeg op «en gebruik van
vele maanden gebaseerd te zyn, dan
mogen wy baar niet in bet ongestoord
bezit laten en zal zy een gedeelte
ervan hebben af te staan.
Over 't geheel genomen beschou
wen wy een voorraad, voldoende
voor enkele weken, toelaatbaar en
zooals ik u reeds zeide, houdsn wy
met particulisre omstandigheden re
kening.
Biykt ons byv. dat bepaalde dingen
voor een zieke noodig zyn, dan mag
de aanwezige hoeveelheid van die
artikelen grooter zyn, dan wanneer
zy voor het gezin in 't algemeen
worden gebruikt.
In den loop van bet gesprek ver
klaarde de heer Rootlieb, dat de In
beslagnemingen voor de leveusmld-
deleuvoorziening van de groote massa
te Amsterdam tot dusver weinig of
geen voordeel hebben opgeleverd.
.Wanneer wy alles wat uit da
particuliere woningen werd wegge
haald op den Dam zouden verzame
len, om het daar onder de burgery
te verdeelen, zou menigeen vragen
moest ik voor dat schijntje uit myn
huis gehaald worden?
En ook het moreel effect is betrek-
keiyk gering, zoolang de gelegenheid
biyft geboden om op de vrije markt
van tal van artikelen weder nieuwen
voorraad op te doen. Ik voor my
geloof, dat een veel grooter moreel
effect zou worden verkregen wanneer
sommige winkeliers, en ik denk daarby
speciaal aan tal van comestlbleszaken,
zich in het uitstallen van de byhen
te koop zynde waren matigden", aldus
de heer Rootlieb.
Mag aa kan dat naar zoof
Daar vele landbouwers in Weete-
ïyk Noord Brabant lang niet inge
nomen zyn met den maatregel der
regeering om het door hen achter
gehouden graan in beslag te nemen
en zich vooral ergeren aan de ruwe
manier, waarop de regeeringscontró-
leurs hier en daar optreden, moeten
sommigen naar men zegt het
plan hebben het door hen met rogge
en tarwe bezaaide land, dat er prach
tig voor staat, by wyze van represaille
maatregel tegen de regeering, weer
om te ploegen. (Hbl.)
Da staking aaa da Hambrug.
Dinsdagmorgen zyn op een tiental
>unten van Amsterdam, degenen, die
iet werk aan de Artillerie-Inrich
tingen aan de Hembrug zouden her
vatten, by elkaar gekomen om in
groepen onder politiegelelde naar het
Centraalstation te gaan, vanwaar
te 6.S5 de trein naar de Hembrug
vertrok.
Dit heeft met name in de omgeving
van het Centraalstation, tot botsingen
met de politie aanleiding gegeven.
Op het Stationsplein on in de Haar
lemmerstraat werd herhaaldeiyk ge
chargeerd.
Er zouden van Amsterdam uit in
bet geheel ongeveer 2700 man, vast
en los personeel, aan bet werk gaan.
Aan de werkplaatsen der Artillerie-
Inrichtingen op de Marinewerf heb
ben 's morgens ongeveer 800 man
het werk hervat. Op Kattenburg
werd hierby een man gearresteerd,
die een werkwillige had mishandeld.
Later op den morgen heeft zich
op de P. H. kade by de melkmarkt
een incident voorgedaan. Een lid van
bet administratief personeel dsr Hem
brug, die m«t een lateren trein ver
trok, werd door stakers mishandeld.
Een politie agent heeft daarby een
schot gelost en ook uit het publiek
is daarbij geschoten, doch er werd
niemand getroffen.
Te Zaandam is het hervatten van
den arbeid der werklieden aan de
Artillerie-Inrichtingen volkomen rus-
tig ln zijn werk gegaan.
's Avonds na half zes, toen de trein
met werkwilligen van de Hembrug
te Amaterdam teruggekeerd was,
hebben, by het naar huis brengen
der groepen werklieden, de relletjes
zich herhaald.
Reeda op het Stationsplein
veel publiek aanwezig, waarvan de
gezindheid bleek, toen de eerste groep
werklieden onder politiegelelde het
plein opkwam.
Het publiek werd uiteen gedre ven t
maar scboolde samen by de Nieuwe-
brug. Martelaarsgracht en Prins Hen
drikkade, ten einde de groepen werk
willigen op te wachten.
By bet voorbytrekken ontstonden
kleine relletjes, doordat kwaadwillige
elementen trachtten mee te loopen.
Hier en daar werd er door de politie
met de sabel en gummistok op in
geslagen.
Eerst om half zeven hield het uit
eendry ven der menschen op. Arre
staties werden niet gedaan.
Een groote groep werklieden werden
onder bescherming van bereden en
gewone politie naar da Haarlemmer-
poortbuurt gebracht. Deze troep werd
door een groots drom nieuwsgierigen
omstuwd. By de brug drong het publiek
op. Huzaren en bereden agenten ren
den door het volk heen en sloten,
toen de stoet eenmaal don Haar
lemmerdijk bereikt had den weg af.
Hier en daar vlogen de sabels al uit
ds scheeden en waa het een sauve
qul peut ln de nauwe straat, waar
de trams zich met moeite een weg
konden banen.
In de verschillende straten werden
herh&aldeiyk charges uitgevoerd.
Ook lu de Jordaan was het vanaf
de aankomst dor werkwilligen, zeer
rumoerig. Voortdurend bleef sterke
polltie-survelllance noodig. Omstreeks
halftian laaide do rumoerigheid in de
Goudsbloemstraat en de Llndengracht
op tot hevig verzet tegen de politie.
Vanuit het publiek werd met steeueu
gegooid en, naar de politie verklaart,
met revolvers geschoten. Een aantal
charges warden uitgevoerd en de
politie maakte eveneens van de vuur
wapens gebruik. Omstreeks tleu uur
rukte het grootate deel der politie
weer in, maar nog langen tyd bleef
het publiek ln de verschillende straten
in groepjes samengeschoold.
Op Kattenburg en in de Spaarn-
dammerbuurt moest de politie even
eens nu «n dan krachtig optreden.
Op Kattenburg werd een aantal
jongen gearresteerd die met steenen
gooiden. Ook werd in den loop van
den avond nog een vrouw gearres
teerd, die iu gezelschap vat» andere
vrouwen, de zuster van een werkwil
lige mishandeld bad.
la de Tweede Spaarndammerdwars-
straat wilde een reehercieur de vrouw
van een werkwillige naar huis brengen
en beschermde haar tegen de aan
vallen van het kwaadwillige publiek.
Teen bet volk te veel opdrong, trok
h| syn gummistok en maakte ruim
baan.
Plotseling veelde by, dat Iemand
hem een duw gat Toen hy omkeek,
bemerkte by een man, die achter
hem had aangeloopen en nu wegliep.
later bracht hy de hand naar zyn
nek en bemerkte, dat by daar een
wond had, die ernstig bloedde.
De verwonding was echter niet van
ernstigen aard.
Byna het geheele personeel van de
munttie-afdeellng van de Marinewerf
op Kattenburg, dat Dinsdag bet werk
had hervat, is 's nachts op de fabriek
overgebleven. Slechts een 10 tal werk
lieden gaf er de voorkeur aan zich
naar huis te begeven. Met eeu roei
bootje werden zy naar een ander
stadsgedeelte gebracht, waar politie
aanwezig was om hen naar hun
woningen te geleiden.
Eaa Daltaab vliegtuig.
Maandagmiddag is te Asaendrecht
nabij de Belgische grens een Dultach
vliegtuig gedaald. De Inzittenden zQn
geïnterneerd en naar Bergen getrana
porteerd.
Da aaaalag sp bal krultmagazQa aaa
daa Haarlemmerweg ta Amaterdam.
Dinsdag stonden voor de Rechtbank
te Amsterdam terecht H. B. Velt-
man, A. Mei, W. Holthaus, J. Remljn
en J. B. van der Wal, die, naar men
zich zal herinneren gotraaht hebben
de kruitmagazynen aan den Haarlem
merweg te Amaterdam op te blazen.
Het O M. achtte het feit wettig en
overtuigend bewezen. Bovendien
maakten alle vyf beklaagden zich
schuldig aan diefstal in vereenigiug.
De officier «lichte een gevangenis
straf tegen van der Wal van 8 maan
den, tegen Remyn van 10 maanden,
tegen Holthaus van 1 jaar, en tegen
Mei en Yeltman van 8 jaar.
•e verdediger der beklaagden mr.
L. van Glgch, weet erop, dat de pu
blieke opinie hier een zware atraf
oiacht. De natie li warm geloopen
•n verontwaardigd. Maar de bladen
warmden deze zaak naar pleiter
meent te zeer op.
Men heeft hier niet te doen met
miadadlgers, maar met idealisten.
Beklaagden zyn antimilitaristen,
velen zya dat welbeschouwd even-
na.
Terder wees pleiter op eenige
karaktertrekken, die deze jonge
menccben gemeen zyn en in hun
voordeel pleiten; zty zijn geen ge
trouwe .bicacooploopers", alle vyf
antl-alceheliiton, alle vyf geen detec
tive losers. Mea achte deze dingen
niet gering. Alle beklaagden, zonder
onderscheid, hebben goede getuig
schriften van onderwijzer» cf van
patroons; er ls hier gehandeld uit
zuiver idealisme. Pleiter staaft dit
door verschillende voorbeelden.
Ook wees pleiter erop, dat het
middel, door beklaagden gebruikt,
absoluut endeugdeiyk was, in welk
geval de Hooge Raad straffeloosheid
aanneemt.
Ten slotte vroeg de verdediger
voorwaardelijke veroordeeling. Ge
vangenisstraf zal ln deze menschen
grooter verbittering tegen den Staat
wekken.
Het O. M. volhardde by den eisch.
De officier meende in de geéischte
straf to moeten zien een .beschaving»-
maatregel"nieta toch geeft afdoen-
den waarborg dat beklaagden, zoodra
zy spoedig ln vrijheid worden gestold,
zich nist weer schuldig zullen maken
aan een vergrijp tegen den Staat.
Uitspraak 20 Mei aj.
Bahalna bergplaats van gastolaa
gotd aatdakt
Een schoenmaker, wonende op de
Prinsengracht te 'a Gravenbage, werd
reeds lang door ée politie verdacht
gestolen goed op te koopen. Herhaal-
deiyk werd reeds huiszoeking gedaan,
doch steeds zonder succes.
Zonéag nu werd in een pakhuis
van een behanger op de Olieberg in
gebroken en voor een groote waarde
aan karpetten en matton ontvreemd
en nadat er gegronde vermoedens
waren gerezen dat het gestolene by
S. was opgeborgen deed de commis
saris van politie dsr le Afdeeling
met een inspecteur en eenige recher
cheurs daar gisterochtend een Inval
en werd na laDg zoeken en taston een
geheime bergplaats ontdekt, die to
taal aan bet oog ontrokken en met
op een veer in den muur aangebracht
te drukken te openen was. laar werd
al het gestolene gevonden, zoomede
esn menigte goed van vroegere dief
stallen afkomstig. Alles werd op twee
wagens naar het politiebureau op de
Rivlervlicbmarkt gebracht en S. in
verzekerde bewaring genomen.