HELDERSCHECOURANT No. 4934 DONDERDAG 16 MEI 1818 46a JAARGANG altgever: C. DB BOBR Jr., Halder. Oplaag 6600 - Abonnemontoprl|»i In do «tad IIper port 11.26, Buitenland <2.25. Lo»»« ex. 8 oent. - Ad»ortentl»n por regal 10 oant 10oorlogatoaalafl. Op pagina 4 van dit blad la opgenomen 1. ing.zonrfon. 2. Uit dan omtrek. 3. Feuilleton, enz. Bij dit nummir behoort oen bijvoegsel, bevattende de salaris- regeling van hot Marine-perso neel (in brochurevurm). i Da Evenredigs Vertegenwoordiging. I. Op 21 Mei zullen overal op de Raad huizen van de gemeenten, waar het hoofdztembureau van de Kamerkies- kring gevestigd ie, de candidaten- lijsten worden ingeleverd voor de op 3 Juli d.a.v. te houden «temming voor leden van de Tweede Kamer. By deze verkiezing ztjn drie nieuwe •lementen, door de wyziglng der Grondwet zelf daargeateld, die de uitslag door allerlei onberekenbare invloeden zullen beheerschen. Be halve dan de invloeden nog van den econominchen toestand dei volki en de daaruit ontatane haait ontelbare verkiezingipartflen en -groepen. In verdeeldheid wa« Holland nu eenmaal altijd groot, en ook nu heeft het zijn ouden aard niet verloochend. Maar die drie genoemde elementen zijn: le. Het Algemeen Mannenkiei- recht, dat zooveel nieuwe kiezen tot de atembua roept; 2e. Be Stemplicht, die bet aantal thuiablijven tot een minimum zal beperken 3el Do Evenredige Vertegen woordiging, die elk« partij, zoover dat mogelijk ia, het aantal zetels zal geveD, waarop zij krachtem 't op haar candidaten uitgebrachte itemmental recht heeft. Over de twee eerate punten wou ik het niet hebben. Ze eiachen weinig verklaring, en wat het eerste betreft, do discussie erover i« vrijwel uitgeput. Het Algemeen Vrouwenkieirecht, dat natuurlijk voor elke vurige kiea- recbtvoorstander een der eerate pro grampunten van den komenden atrtjcl blijft, kan eveneeni in dit artikel bulten beschouwing blijven, zoomede Sa het trekken van de horoscoop over hoeveel vrouwelijke Kamercandidaten deze keer gekozen zullen worden, onbegonnen werk en niet ter zake doende. Over de stemplicht, het al of niet wenacbeljjke ervan, de meerdere of mindere verwachting van hare wel- alaging, er zonden intareasante hoo rnen over op te zetten zijnik doe het deze keer niet. Geestdriftig ben Ik voor dit on-Nederlandache inatituut niet. Voor de verkiezlngaorganiaatiea heeft 't dit voordeel, dat 't dure en tijdroovende kiezeriophalen er mee overbodig wordt. Maar d9 Evenredige Vertegen woordiging 6n hoe or op 3 Juli gestemd wordt, dat leek me nu ganachelijk niet overbodig, daarover ieta te zeggen. Dit toch geldt niet alleen een be spiegeling over den uitalag der atem bua eventueel, maar ook om de kiezers min of meer in te lichten, welke beteekenis aan dit inatituut moet worden gehecht en wat er zooal op 3 Juli van hen wordt verlangd. De meeaten zullen wel zoover zijn, dat zij begrijpen, dat bet e«n veel ingewikkelder hiatorie wordt, dan het voorheen waa. Naast de stemplicht zal dan ook de onontkoombare ingewikkeldheid heel wat atemmen van onwaarde makenTer zake echter. De eiach van Evenredige Verte genwoordiging ia van ouds de eiach der minderheids partijen geweeat. De overigen voelden er nooit zoo de noodzakelijkheid van, omdat z|j er alleen meé konden verliezen maar nooit winnen. Reeda in 1882, het jaar, waarin de Bond voor algemeen kies- en item- recht werd gesticht, waa de eiach reeds geateld door den toenmaligen aocialiatenbond. En in 1895 werd in het atrijdpro- gram van de S.D.A.P. op haar con gres te Deventer (13 en 14 Apr.) de volgende eisch opgenomen: Verte genwoordiging der minderheden Practlach komt dit op 't zelfde neer ala Evenradlge Vertegenwoor diging. Onder het Districtenstelsel hing men al te veel van 't toeval af. In districten, waar de partij aterk waa, had mon minder kaas aomi aia in andere, waar zij krachtens haar po litie eigenlijk minder rechten had. En zoo zag men by haaat elke periodieke verkiezing, districten ,om" gaan, die jaren lang één partij had den afgevaardigd. In aommlgen onzer zuidelijke dia- tricten liepen altijd de verkiezingen mot enkele candldaatatelling nog af, terwijl, telt men het aantal atem men van andere partijen bijeen, daar zeker nog een zetel in zit. Het eerate voordael van Evenredige Vertegenwoordiging ia dua, dat elke atem, waar ook uitgebracht, meltelt. Het beele land ia feitelijk één kies district, dat alleen geografisch ia in gedeeld, maar waarin het totale uitgebrachte atemmental van elke partij na afloop bepaalt, welk deel der 100 zetela ieder toevalt. Het diatricten-atelael had ook dit nadeel, dat de eene afgevaardigde tot aoma 5 maal meer kiezera vertegen woordigde dan de andere. Stel Amaterdam IX met zijn bijna 25000 kiezera tegen Amaterdam IV dat er nog geen 5000 heeft. 'a Hertogenboach met nog geen 7000 tegenover Rotterdam IV met bijna 22000. Be 10 klelnate districten telden 61826 kiezera, de 10 grootate 182079 of driemaal meer. Maar toch zond elke groep 10 Kamerleden. De vordeeling der zetela ia onder de oude regeling evenseDS onbillijk. In 1913 kreeg de S.D.A.P. 19% van alle atemmen, bad dus op even veel zetela recht; doch ze kreeg er maar 15. Maar volgens Evenredige Vertegen woordiging zouden voor Priealand zitting moeten hebben, 3 kerkeljjken 3aoclaal-democraten en 2 vrijzinnigen. In werkelijkheid hebben de eerite 2 partijen er ieder 4 en de laatate er niet één. De heer Vliegen rekent dan ook, dat da S.D.A.P. bjj het aangenomen atelsel van nu, daar op niet meer dan 2 zetela moet rekenen. Daartegenover heeft de S.D.A.P. er in Zuid-Holland minstens 3 tekort, terwijl Gelderland, waar deze Party niets heeft, recht op 1 zetel geeft. Wij zien dua, dat aan het oude verkiezinga-inatituut groote gebreken kleven, die vrijwel door Evenredige Vertegenwoordiging worden onder vangen. Dit geldt in nog meerdere mate voor de raadazetela. In 1901 had de S.D.A.P. in Am aterdam reeda 25% der stemmen en geen enkele ra&dszetel. Om bij onze eigen plaatste blij ven geven de periodieke verkiezingen aan kerkelijken, sociaal democraten en vrijzinnigen vrij wel aan elk een even groot getal zetöla dua 7, terwijl in derdaad de eersten er 5, de tweede er (nu paa weer) 4 en da laataten er 12 hebben. Hoewel niet uitdrukkelijk in de additioneele artikelen bepaald, schijnt 't noodig, óók het College van B. en W. opder 't nieuwe stelsel naar even redigheid te bezetten. Hoe billijk die evenredige verdeeling nu ook ia, gemakkelijk ora een be hoorlijk werkend stelsel te vinden, ia het bij lange niet. En hieruit ia 't te verklaren, dat er verschillende methoden zijn uitge vonden. Bij een groot aantal zotels, zooala voor de Kamer komt het stelaul or niet zoo heer erg op aan, maar juist bij de raadsverkiezingen met betrekkelijk weinig zetela en veel partijen ia 't probleem moeielijker. De heer Vliegen geeft in zijne bro chure (,Hoe er onder de nieuwe Grondwet gestemd wordt") het vol gende voorbeeld. Stel 3 zetels en 3 partijen. Uitge bracht worden 3000 stemmen. Op 1000 atemmen dus 1 zetel. Krijgt elke partij dan is 't eenvoudig; maar etel partij A 1500, B 900 en C 600. Alleen de eerate party baalt een zetel. Doch de andere twee halen er ook ééu op grond van de grootste overschotten. Dan heeft A met 2% maal meer atemmen toch evenveel zetela ala 0. By een ander stelael (het z.g. stolsel- B'Hondt) zou A er 2 en C nieta krijgen, maar ook hier ia niet aan evenredigheid voldaan, omdat de min derheid d&n toch weer niet vertegen woordigd ia. Het eenigate middel ia, om het aantal te verdoelen zetels zoo groot mogeiyk te nemen en vandaar dat dan ook alle vertegenwoordigende lichamen in hun geheel aftreden, en het geblod, waarvoor de vertegen woordiging geldt, ala één groot kies district wordt beschouwd. Voor de Kamer dua het Rjjk, voor de Staten de geheele provincie en voor de Gemeenteraden de geheele gemeente. De Indeeling in kieskringen ia dua alleen een organiaatoriachen maat regel. Na afloop geldt voor de uitslag het geheele uitgebrachte etemmental. Hat land ia onder de nieuwe regeling in 18 kieskringen verdeeld, de provlnciöu al naar hun grootte van 2 tot 10 kieskringen, de gemeenten van boven de 20,000 inwonerB in 8 kieskringen. De uitalag der Kamerverkiezingen wordt vastgesteld door een te den Haag zetelend Centraal Stembureau, voor de Staten doet dit het hoofd atembureau van den kieskring, waar in de hoofdplaats der provincie ia gelegen en voor den Raad het hoofd atembureau, waarvan de burgemeester voorzitter ia. Ia kleine gemeenten ii dus het eenige aanwezige stem bureau. Het avonds afwachten van de volledige uitslag der stemming voor de kranten-bureaux ia dua uit.1) Het publiek heeft een attractie minder. De uitalag van de Kamerverkiezing zal althans wel een paar dagen op zich doen wachten. In een volgend artikel willen wy nu allereerst de wyze van candidaat- stelling uiteenzetten. M. Helder, 16 Mei 1918. PLAATSELIJK NIEUWS. maatschappij gemiddeld zich een gezin vormen, wat de financieele vooruit zichten betreft, in staat moeten zyn om te huwen. Voor onderofficieren en officieren eveneens zyn daarvoor, om de gedachten te bepalen, leeftyden van 25 en 27 jaar aangenomen. Voor de rangen, die uit dit oogpun» daarvoor in aanmerking komen, wordt op de tydstippen, dat voormelde leeftyden gemiddeld worden bereikt, een aalaria- verhooging voorgesteld, die met de voorschreven wonschefijkheld reke ning houdt. Voor den duur van het voortzetten der periodieke verhoo- xingen ia aangenomen, dat gedurende de eerate periode van bet huweiyk (die voor de officieren op 20,voorde onderofficieren op 15 jaar ia te stellen) de gozinabshoefcen gestadig en belang- ryk toenemen om daarna vry constant ts biyven. De voorgestelde salarissen voor opperofficieren zyn in overeen stemming gebracht met de thana voorgestelde salariaaen voor de over eenkomstige civiele autoriteiten. Zoowel voor de officieren en onder officieren ala voor de manschappen ia voor de bezoldiging een rangige- wy zo egalisatie tot grondslag genomen Voor belangstellenden ligt de me morie van toelichting aan ona bureau ter inzage. Kamervarklezlagsa. In ona vorig nr. publiceerden wy de ïyatan van de Anti-Rev. party, die in de drie verschillende groepen waarin men het land bad verdeeld, zouden worden ingeleverd. Groep II omvat de kieskringen Helder, Haarlem, Amaterdam, 'a-Gra- venhage, Rotterdam en Dordrecht. In deze kieskringen wordt dua de zelfde lijst ingeleverd. Volledigheids halve laten wy hieronder nogmaals de candidateniyst voor de Ile groep volgen1. mr. Th. Heemskerk, 2. G. Smeenk, 8. mr. J. A. de Wilde, 4. W. de Vlugt, 5. J. C. Wirtz, 6. J. F. Heemskerk, 7. A. Coiyn, 8. P. L. Dam, 9. D. L. Harma, 10. A. Gravestein. Llefdadlgbeidsconoert. Nog versch in ona geheugen ligt do ramp van de .Frans Naerebout". Tal van jonge mannen in de kracht van hun leven, vielen ala slachtoffer van hun plicht. Den Helder heeft eenige dagen van ontzetting doorgemaakt, niet alleen onze gemeente, doch heel het land was onder den indruk van het ge beurde. Ook deze ramp behoort weer tot het verledene. Op de plaata dei onheila ia nieta meer te zien, 't graf heeft zich reeda gesloten, en het leven gaat voort, totdat een nieuwe ramp ona doen opschrikken, totdat nieuwe offers zullen worden gevraagd. Mogo ona land daarvoor gespaard worden. De nabestaanden der slachtoffers van de .Frans Naerebout" hebben thana den stryd in h8t loven verder te voeren. Voor de behoeftigen onder hen ia de slag wel zwaar. Zouden wy, inwoners van Helder, die zoo medeleven mot het droeve geval, daarin willen tegemoet komen De Besturen van de afdeeling Hel der der Maatachappy tot bevordering der Toonkunst en .Helder'a Mannen koor" hebben 't plan opgevat om ten bate der behoeftige nabestaanden van de slachtoffers der .Frans Naere bout" het oratorium .Conatantyn" onder leiding van den beer A. J. 0. Mooy nogmaals op te voeren. Voor inwonende burger» en mili tairen van Helder .een gunstige ge legenheid dit plan daadwerkeiyk te ■teunen. Bereid» ia door de Besturen goed keuring gevraagd en verkregen om bij de ingezetenen de toegangsbe- wijzen voor deze uitvoering aan te bieden. Damsa werkende leden van Toonkunst hebben spontaan aange boden dit liefde-werk te verrichten on zullen daarmede aanstaande Vrij- dag aanvangen. Zooveel mogelijk zullen alle ingezetenen worden aan gezocht, ook de oorlogsvaartuigen en militaire gebouwen krijgen bezoek. De datum van het concert hangt af van de verkoop der kaarten, doch zal vermoedeiyk nog in deze maand worden vastgesteld. De toegangsbe- wyzen zyn geateld op f 1.50 f 1.— en 50 cta (minimum prüs). Vermelden wy nog dat by de uit voering van .Conatantyn" koor en orkest zal beataan uit circa 160 per sonen, dat dua naast het liefdadige ook het kunstgenot de bezoekers groote voldoening zal kunnen ver schaffen. Moge het streven van Toonkunst en Heldera Mannenkoor allerwege byval vinden, en de dames die zich hebben belast met den verkoop der kaarten spoedig haren voorraad tegen een flinke recette zien omgeruild. uitvoerconaenten voor de aan uitvoer verboden gebonden artikelen. (Officieel.) By bat departement van koloniön ia van den Gouverneur- Generaal telegrafisch bericht ontvan gen, dat de vaart op Amerika hervat ia en dat «en aanvang ia gemaakt met het verleenen van uitvoerver gunningen van producten, waarvan de uitvoer verboden ia. - De commies van de plaatseiyko Belastingen L. Labout, ia door Burge meester en Wethouders met ingang van 1 Mei benoemd tot bevolklngi- agent ter Gemeentesecretarie. Bezoldiging offloltran aa mindere militairen van da landmacht. Ingediend ia een wetsontwerp tot verhoogiDg van de begrooting van oorlof voor 1918 voor verhooging van de bezoldiging van de officieren en mindere militairen van de landmacht Be daarin vervatte vooratellen be rusten geheel op do denkbeelden en conclusies der staatscommissie te dier zake, die de resultaten van haren arbeid reeds aan den miniater heeft medegedeeld. Voor de ontworpen aanvangssala rissen ia van de praemiaae uitgegaan, vooral waar dit jonge menschen betreft, dat met oen betaling op bescheiden voet kan worden volataan. Zoowel uit een moreel als «en sociaal oogpunt kwam het der staatscom missie wenischeiyk voor.d.it de militaire ambtenaren op den leeftyd, waarop hun standgenooten in de civiele BINNENLAND. Schaapvaart Indll-Amsrlka. Volgens een Nipatelegram uit Batavia heeft de gouverneur generaal van Nederl.-Indiö aan den miniater van koloniën gevraagd of de Ver- eenigde Staten de verzekering hebben gegeven dat de Nederlandsche schepen zullen kunnen bunkeren, nu de vaart op Amerika heropend wordt. Naar het .Hbl." mededeelt ia een telegram van ongeveer denzelfden inhoud, ala dat waarop dit bericht doelt, omstreeks veertien dagen ge leden door den miniater van koloniën ontvangen. De regeering heeft in antwoord op dit telegram den gou vern.- generaal geadviseerd zich in verbin ding te stellen met onzen zaakgelas tigde te Waihington. Nadat een be moedigend beriebt uit Waahington was ontvangen heeft de gouverneur- generaal biykens een beden by het departement van koloniën ingekomen telegram besloten de vaart te her openen. Tevens ia een begin gemaakt met het beschikbaar stallen van Oudardomaraata. Het ontwerp van den heer Buys ia door de Tweede Kamer aange nomen met 41 tegen 36 atemmen. Vóór de linkerzyde en de heer Blchon. WaduwéRwattaa voor do land en zaanaoht Wetsontwerpen zjjo Ingediend tot wyziging en aanvulling van de we- duwenwet voor de landmacht 1909 en de weduwenwet voor de zeemacht 1909. Voorgesteld wordt in de belde weduwenwetten de voor de verhoo ging van de pensioengrondslagen verelachte wyziglngen, zoomede en kele andere met de nieuwe regelingen van de standpensioenen »n voor zooveel de verlegging van de limiet in de twee hoogste aoldycategorieön in art. 9 der weduwenwet voor de zeemacht betreft met de nieuwe aoldyregellug voor het personeel der zeemacht verband houdende ver anderingen aan te brengen. Turf prijzen. Het Bureau voor Mededeelingen inzake de Voedselvoorziening meldt In aansluiting aan de einde Maart gepubliceerde prijsregeling voor huls- braDd voor het tijdvak I April 1918— 31 Maart 1919, welke alleen de kolen betrof, is nu nog eene nadere regeling getroffen voor turf voor huisraad. Van 1 Mei af zal, evenals voor kolen, ook een reductie van f 1.50 per een heid worden gegeven voor turf, die afgeleverd wordt op de minimum rantsoenen (dua op de elf brandstoffen- eenheden voor de klaaaenl—VII van groep A), op de zomerrantsoenen (dua de 5 eenheden voor de verbruikers van groep A die geen gaaaaDsluiting hebben), op de extra rantsoenen (voor zieken, kraamvrouwen en pat-gebo renen) en op de helft (dua drie een heden) van de rantsoenen ten behoeve van kamerbewoners. Evenals voor kolen komen er ook twee pryzon van turf, n.1. met f 1.50 verminderden prys voor de hierboven genoemde rantsoenen, en de gewone prys voor de aanvuliingerantsoenen van groep A en voor de rantaoenen van de groepen B, C on D. De koaten voor de verlaging met f 1.50 zullen worden gedekt door de prijsstelling van turf voor de distri butie. Opheffing Paaiisaslaohtvarbod. Men meldt uit Groningen aan het .H.blad" Naar wy vernemen, zal binnen eenige weken het paardenelachtverbod worden ingetrokken. Distributie van paardenvleeach wordt voorbereid maximum in- en verkoopprijzen zyn in bewerking. Men zal het vet (rauw) opvorderen voor het vetkantoor. Het Rykaveekantoor zal zorgen voor den aankoop van paarden in samen werking met de landbou worganiaatiea. Overwogen wordt de bemiddeling van den Ned. Bond van Paardenalagera en Paardenvleeschhandelaren, even tueel van een adviseur uit dien bond in te roepen. Het ontwerp paarden- vleeschdiatributie, door het hoofd bestuur van genoemden Bond inge diend, heeft de volle aandacht van den Minister. Verstrekking van voedingsmiddelen la hotels enz. Be Minister van Landbouw heeft, met betrekking tot de veratrekking van voedingsmiddelen in Hotels, Re staurants en Koffiehuizen, uit overwe ging dat het in verband met de voed- selschaarachte en mede in het belang zoowel van de ondernemen als van de werknemers in die bedry ven, nood- zakeiyk ia andere maatregelen te nemen ter bezuiniging op het ver bruik van de beschikbare voorraden, met intrekking van vroeger te dezer zake genomen beschikkingen, bepaald als tydeiyke maatregel 1. Zij dia aptjzen gebruiken in of betrekken van Hotels, Penaiona, Res taurant», Koffiehuizen, Sociteiten of andere inrichtingen, waar spyzen worden verstrekt, worden onderschei den in: Vaste gasten (groep A); Passanten (groep B). Tot de eerstgenoemde groep kunnen worden gerekend zy, die gedurende ten minste 5 achtereenvolgende dagen in eenzelfde inrichting, als sub. 1. bedoeld, verbiyf houden, maaltyden gebruiken of daarvan betrekken 2. Voor de maaltyden zullen aan groep A slechts mogen worden ver strekt a. een eenvoudig ontbyt; b. een middagmaaltyd (luuch) van ten hoog ste één gang, bestaande uitvisch, of wild, of gevogelte, of vrygelaten vleeachsoorten met groenten «n aard appelen, een halve schotel (koud of warm) als voor- of nagerecht en dessert. Onder voorgerecht wordt verstaan hora d'oeuvre van ten hoogste 6 soorten, of croquette, of paateitje, of schelp, of oierachotel onder nagerecht wordt verstaan een zoete toespijs c. een avondmaaltyd (diner) samen gesteld als de middagmaaltyd, hier boven sub b. extra schotel groenten. Aan groep B zal voor de maaltyden alechta mogen worden verstrekt a. de maaltyden aia voor groep A bepaald b. volgena de dagkaart, met dien verstande dat de maaltyden kannen uitgebreid worden met een achotel, welke echter alleen mag beataan uit buiten de distributie vallende voedings middelen. 3o. Be middagmaaltyd mag alechta worden verstrekt van 12 uur tot 8 uur dea namiddags en de avond maaltyd van 6 uur tot 9 uur dei avonda, voor zoover het warme spijzen betreft. Evenwel, mogen naar plaataeiyk gebruik de middag- en avondmaal- tyden worden omgewisseld. Na 9 uur des avonds mogen geen warme apyzen meer worden verstrekt. 4o. In buitengewone gevallen kan door den burgemeester ontheffing van bovengenoemde bepalingen worden gegeven, waarby het menu te voren door dezen moet worden goedgekeurd. 5o. De ondernemers zyn verplicht, by gebruik in hunne inrichting of by levering elders, van die artikelen, waarvoor algomeen geldende distri butiekaarten of bons zyn of zullen worden uitgegeven, de daartoe be stemde kaarten of bons in te nemen. 6e. By overtreding van deze bepa lingen, kan de betrokken inrichting door deu burgemeester gedurende een door hem te bepalen tyd, worden uitgesloten van de distributie van alle regeerlngsgoederen en alle aanwezige voorraden, waaronder ook begrepen worden brandstoffen, in bezit worden genomen. Deze beschikking treedt in werking op den 15en Mei 1918. Tot de vrygelaten vleeachsoorten behoorenzwezerikken, nieren, lever, tong en verder alle geconserveerd vleesch in blik. Schoanan. De Algemeene Bond van Schoen fabrikanten heeft besloten, ter kennis van den minister en van de directie van het dlatributiebureau voor Huiden en Leder te brengen, dat wegens de hooge fabricagekosten als gevolg van de gedwongen productiebeperkingen de steeds stygende pryzon van de grondstoffen de vastgestelde maxi mumprijzen voor schoenen te laag zyn. èaaraatsoaaaaarlng fa Zaandam. Naar aanleiding van het feit, dat ongeveer 600 gasverbruikers in de gemeente, van de directie der gai- fabriek een kennisgeving hadden ont vangen, dat zy wegens overacbrydlng van het toegestane kwantum van den toevoer zouden worden afgesneden had Maandag een deputatie uit de vrouwen een onderhoud met den wethouder voor de bedry ven, den heer Buys. Be vrouwen wezen daarby op de moeiiyke omstandigheden, waarin zy by afenydtng zouden geraken en ver klaarden dan de overschryding van het rantsoen in hoofdzaak het gevolg was van de schoonmaak en omdat zjj door het brood-tekort genoodzaakt waren tweemaal daags warm eten te koken. Zy vroegen den wethouder het voor dezen keer nog eens aan te zien. De wethouder merktedaartegenover op, dat het gemeentebestuur er niets aan doen kon, omdat ook de ge meenten gerantsoeneerd worden en het te veel verbruikte in een maand, in de volgende wordt gekort. Het slot was, dat de toezegging werd gedaan, dat men het nog eens zou aanzien en alleen de allergrootste overtreders, die ook de vorige maal het kwantum te boven waren gegaan, zouden worden afgesneden. Door deze toezegging toonden de vrouwen zich bevredigd en keerden allen rustig naar hare woning. Wat mag aa alat mag. Te Amsterdam zyn thans inbezit nemingen van voorraden aan de orde van den dag. De controleurs van de distributiebureaux bezoeken tal van woningeD, waar men denkt dat zich groote voorraden bevinden. In verband met de vele ingekomen vragen heeft thans het Hbl. ter be- voegder plaatse geïnformeerd wat men in voorraad mag hebben. Een norm daarvoor is indertijd voor Am sterdam vastgesteld door den wet houder Wibaut in overleg met den directeur der levensmiddelenvoorzie ning te Amsterdam, den heer Rootlieb. Hierby werd rekening gehouden met de grootte van het gezin, en met de oud-Hollandscbe gewoonte om niet van de hand in den tand te leven, maar van dageiyks voorkomende levensmiddelen steeds een zekere hoeveelheid tegeiyk op te doen. De samenstellers msenden, dat deze maatstaf voor het geheele land zou kunnen gelden, vandaar dat by mi nister Posthuma werd aanget die sr intuaachen geen gebrul" beeft gemaakt. Wel echter wordt hy, in breede trekken althans, te Amsterdam het in bezit nemen van voorraden aangelegd. Bepaalde cyfers en boeveelheden te noemen, achtte men ongewenscht. By het in b«2it nemen toch, wordt met ieders particuliere omstandig heden rekening gehouden en boven dien leggen de schaarschte en de mate van schaarschte aan sommige artikelen groot gewicht in de sebaal. Een verslaggever van het Hbl. stelde den heer Rootlieb de vraag of geen voorbeelden kunnen worden gegeven betreffende al of niet ge oorloofde voorraden. ,Ik vind het" antwoordde de heer Rootlieb .niet erg, dat een gezin in tyden dat er volop boter is, een pond of vyftig van dit artikel reserveert. Zyn er eieren in de stad te krygen, dan mag esn huismoeder gerust een driehonderdtal in haar particulier kalkputje stoppen. Biykt ona echter, dat men diezelfde boeveel heden opdoet in een tyd dat ieder gebrek beeft aan boter en eieren, dan annexeeren wy een gedeelte van den voorraad. Wanneer de controleurs by hun onderzoek een busje thee aantreffen, laten zy den bezitter in het onge stoorde genot van dit thans zoo zeld zame artikel, maar vinden zy een voorraad van vier pond, dan wordt die hoeveelheid voor den eigenaar op, laten wy zeggen 250 gram, ge reduceerd. Zoolang de winkeliers pronkboonen geprysd en wel in de winkelkasten hebben liggen, laat ik ieder vry om zich daarvan te voorzien. Treffen da controleurs echter hoeveelheden brui ne boonen, groene erwten, rijst of andere in distributie zynde artikelen by particulieren aan, dan kennen zy geen pardon. Cacao is in den vryen handel. Heeft een huismoeder daarvan een hoeveel heid, voldoende om haar gezin ge durende enkele weken lederen dag een kopje van dien drank voor te zetten, dan kunnen wy ons daar ten volle mede vereenigen. Biykt echter wat zy insloeg op «en gebruik van vele maanden gebaseerd te zyn, dan mogen wy baar niet in bet ongestoord bezit laten en zal zy een gedeelte ervan hebben af te staan. Over 't geheel genomen beschou wen wy een voorraad, voldoende voor enkele weken, toelaatbaar en zooals ik u reeds zeide, houdsn wy met particulisre omstandigheden re kening. Biykt ons byv. dat bepaalde dingen voor een zieke noodig zyn, dan mag de aanwezige hoeveelheid van die artikelen grooter zyn, dan wanneer zy voor het gezin in 't algemeen worden gebruikt. In den loop van bet gesprek ver klaarde de heer Rootlieb, dat de In beslagnemingen voor de leveusmld- deleuvoorziening van de groote massa te Amsterdam tot dusver weinig of geen voordeel hebben opgeleverd. .Wanneer wy alles wat uit da particuliere woningen werd wegge haald op den Dam zouden verzame len, om het daar onder de burgery te verdeelen, zou menigeen vragen moest ik voor dat schijntje uit myn huis gehaald worden? En ook het moreel effect is betrek- keiyk gering, zoolang de gelegenheid biyft geboden om op de vrije markt van tal van artikelen weder nieuwen voorraad op te doen. Ik voor my geloof, dat een veel grooter moreel effect zou worden verkregen wanneer sommige winkeliers, en ik denk daarby speciaal aan tal van comestlbleszaken, zich in het uitstallen van de byhen te koop zynde waren matigden", aldus de heer Rootlieb. Mag aa kan dat naar zoof Daar vele landbouwers in Weete- ïyk Noord Brabant lang niet inge nomen zyn met den maatregel der regeering om het door hen achter gehouden graan in beslag te nemen en zich vooral ergeren aan de ruwe manier, waarop de regeeringscontró- leurs hier en daar optreden, moeten sommigen naar men zegt het plan hebben het door hen met rogge en tarwe bezaaide land, dat er prach tig voor staat, by wyze van represaille maatregel tegen de regeering, weer om te ploegen. (Hbl.) Da staking aaa da Hambrug. Dinsdagmorgen zyn op een tiental >unten van Amsterdam, degenen, die iet werk aan de Artillerie-Inrich tingen aan de Hembrug zouden her vatten, by elkaar gekomen om in groepen onder politiegelelde naar het Centraalstation te gaan, vanwaar te 6.S5 de trein naar de Hembrug vertrok. Dit heeft met name in de omgeving van het Centraalstation, tot botsingen met de politie aanleiding gegeven. Op het Stationsplein on in de Haar lemmerstraat werd herhaaldeiyk ge chargeerd. Er zouden van Amsterdam uit in bet geheel ongeveer 2700 man, vast en los personeel, aan bet werk gaan. Aan de werkplaatsen der Artillerie- Inrichtingen op de Marinewerf heb ben 's morgens ongeveer 800 man het werk hervat. Op Kattenburg werd hierby een man gearresteerd, die een werkwillige had mishandeld. Later op den morgen heeft zich op de P. H. kade by de melkmarkt een incident voorgedaan. Een lid van bet administratief personeel dsr Hem brug, die m«t een lateren trein ver trok, werd door stakers mishandeld. Een politie agent heeft daarby een schot gelost en ook uit het publiek is daarbij geschoten, doch er werd niemand getroffen. Te Zaandam is het hervatten van den arbeid der werklieden aan de Artillerie-Inrichtingen volkomen rus- tig ln zijn werk gegaan. 's Avonds na half zes, toen de trein met werkwilligen van de Hembrug te Amaterdam teruggekeerd was, hebben, by het naar huis brengen der groepen werklieden, de relletjes zich herhaald. Reeda op het Stationsplein veel publiek aanwezig, waarvan de gezindheid bleek, toen de eerste groep werklieden onder politiegelelde het plein opkwam. Het publiek werd uiteen gedre ven t maar scboolde samen by de Nieuwe- brug. Martelaarsgracht en Prins Hen drikkade, ten einde de groepen werk willigen op te wachten. By bet voorbytrekken ontstonden kleine relletjes, doordat kwaadwillige elementen trachtten mee te loopen. Hier en daar werd er door de politie met de sabel en gummistok op in geslagen. Eerst om half zeven hield het uit eendry ven der menschen op. Arre staties werden niet gedaan. Een groote groep werklieden werden onder bescherming van bereden en gewone politie naar da Haarlemmer- poortbuurt gebracht. Deze troep werd door een groots drom nieuwsgierigen omstuwd. By de brug drong het publiek op. Huzaren en bereden agenten ren den door het volk heen en sloten, toen de stoet eenmaal don Haar lemmerdijk bereikt had den weg af. Hier en daar vlogen de sabels al uit ds scheeden en waa het een sauve qul peut ln de nauwe straat, waar de trams zich met moeite een weg konden banen. In de verschillende straten werden herh&aldeiyk charges uitgevoerd. Ook lu de Jordaan was het vanaf de aankomst dor werkwilligen, zeer rumoerig. Voortdurend bleef sterke polltie-survelllance noodig. Omstreeks halftian laaide do rumoerigheid in de Goudsbloemstraat en de Llndengracht op tot hevig verzet tegen de politie. Vanuit het publiek werd met steeueu gegooid en, naar de politie verklaart, met revolvers geschoten. Een aantal charges warden uitgevoerd en de politie maakte eveneens van de vuur wapens gebruik. Omstreeks tleu uur rukte het grootate deel der politie weer in, maar nog langen tyd bleef het publiek ln de verschillende straten in groepjes samengeschoold. Op Kattenburg en in de Spaarn- dammerbuurt moest de politie even eens nu «n dan krachtig optreden. Op Kattenburg werd een aantal jongen gearresteerd die met steenen gooiden. Ook werd in den loop van den avond nog een vrouw gearres teerd, die iu gezelschap vat» andere vrouwen, de zuster van een werkwil lige mishandeld bad. la de Tweede Spaarndammerdwars- straat wilde een reehercieur de vrouw van een werkwillige naar huis brengen en beschermde haar tegen de aan vallen van het kwaadwillige publiek. Teen bet volk te veel opdrong, trok h| syn gummistok en maakte ruim baan. Plotseling veelde by, dat Iemand hem een duw gat Toen hy omkeek, bemerkte by een man, die achter hem had aangeloopen en nu wegliep. later bracht hy de hand naar zyn nek en bemerkte, dat by daar een wond had, die ernstig bloedde. De verwonding was echter niet van ernstigen aard. Byna het geheele personeel van de munttie-afdeellng van de Marinewerf op Kattenburg, dat Dinsdag bet werk had hervat, is 's nachts op de fabriek overgebleven. Slechts een 10 tal werk lieden gaf er de voorkeur aan zich naar huis te begeven. Met eeu roei bootje werden zy naar een ander stadsgedeelte gebracht, waar politie aanwezig was om hen naar hun woningen te geleiden. Eaa Daltaab vliegtuig. Maandagmiddag is te Asaendrecht nabij de Belgische grens een Dultach vliegtuig gedaald. De Inzittenden zQn geïnterneerd en naar Bergen getrana porteerd. Da aaaalag sp bal krultmagazQa aaa daa Haarlemmerweg ta Amaterdam. Dinsdag stonden voor de Rechtbank te Amsterdam terecht H. B. Velt- man, A. Mei, W. Holthaus, J. Remljn en J. B. van der Wal, die, naar men zich zal herinneren gotraaht hebben de kruitmagazynen aan den Haarlem merweg te Amaterdam op te blazen. Het O M. achtte het feit wettig en overtuigend bewezen. Bovendien maakten alle vyf beklaagden zich schuldig aan diefstal in vereenigiug. De officier «lichte een gevangenis straf tegen van der Wal van 8 maan den, tegen Remyn van 10 maanden, tegen Holthaus van 1 jaar, en tegen Mei en Yeltman van 8 jaar. •e verdediger der beklaagden mr. L. van Glgch, weet erop, dat de pu blieke opinie hier een zware atraf oiacht. De natie li warm geloopen •n verontwaardigd. Maar de bladen warmden deze zaak naar pleiter meent te zeer op. Men heeft hier niet te doen met miadadlgers, maar met idealisten. Beklaagden zyn antimilitaristen, velen zya dat welbeschouwd even- na. Terder wees pleiter op eenige karaktertrekken, die deze jonge menccben gemeen zyn en in hun voordeel pleiten; zty zijn geen ge trouwe .bicacooploopers", alle vyf antl-alceheliiton, alle vyf geen detec tive losers. Mea achte deze dingen niet gering. Alle beklaagden, zonder onderscheid, hebben goede getuig schriften van onderwijzer» cf van patroons; er ls hier gehandeld uit zuiver idealisme. Pleiter staaft dit door verschillende voorbeelden. Ook wees pleiter erop, dat het middel, door beklaagden gebruikt, absoluut endeugdeiyk was, in welk geval de Hooge Raad straffeloosheid aanneemt. Ten slotte vroeg de verdediger voorwaardelijke veroordeeling. Ge vangenisstraf zal ln deze menschen grooter verbittering tegen den Staat wekken. Het O. M. volhardde by den eisch. De officier meende in de geéischte straf to moeten zien een .beschaving»- maatregel"nieta toch geeft afdoen- den waarborg dat beklaagden, zoodra zy spoedig ln vrijheid worden gestold, zich nist weer schuldig zullen maken aan een vergrijp tegen den Staat. Uitspraak 20 Mei aj. Bahalna bergplaats van gastolaa gotd aatdakt Een schoenmaker, wonende op de Prinsengracht te 'a Gravenbage, werd reeds lang door ée politie verdacht gestolen goed op te koopen. Herhaal- deiyk werd reeds huiszoeking gedaan, doch steeds zonder succes. Zonéag nu werd in een pakhuis van een behanger op de Olieberg in gebroken en voor een groote waarde aan karpetten en matton ontvreemd en nadat er gegronde vermoedens waren gerezen dat het gestolene by S. was opgeborgen deed de commis saris van politie dsr le Afdeeling met een inspecteur en eenige recher cheurs daar gisterochtend een Inval en werd na laDg zoeken en taston een geheime bergplaats ontdekt, die to taal aan bet oog ontrokken en met op een veer in den muur aangebracht te drukken te openen was. laar werd al het gestolene gevonden, zoomede esn menigte goed van vroegere dief stallen afkomstig. Alles werd op twee wagens naar het politiebureau op de Rivlervlicbmarkt gebracht en S. in verzekerde bewaring genomen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1918 | | pagina 1