HELDERSCHECOURANT
TUIN-CONCERT
Hotel „BELLEVUE"
ZONDAG a.s.
No. 4944
ZATERDAQ 8 JUNI 1918
48» Jaargang
Pltgcvors C. DE BOER Jr., Melder. - Oplaag 6500 e*. Abonnementsprijs: In de «tad 11.per post >1.25, Buitenland f2.25. - Lom ex. 3 ownt. Advcrtwntlên pwr regel 10 out 20 '/toorlftflitotilio.
Op- ondergang vai Zon Maan
tQd vm hoogwater (Texel).
(Zomertijd).
Mua 2011 wtUr
Juni. op: onter: op: ondw: vj&.:n.ia.
Zondag 9m. 4 87». 10.0 4.42 0.14 9.5 9.80
UAADdAf 10 6.3 10.42 4.42 9.16 9.60 10.90
Dlnadtg 11 7.16 11.13 4.42 9.17 1O30 11.0
Woened. 12 8.28 1L37 4 41 9.18 11.10 11.40
Dondert. 18 9.40 1167 4.41 9.19 1146 0.16
VfUdM 14 10.60 m. 014 4.40 9.90 0.20 0.60
Zaterdag 16 1168080 4.40 990 066 1-
DE WEEK.
4 Juni.
Do van aociaal-demoeratische ztjde
ondernomen pogingen om de Tweede
Kamer ook na S Juli dui: nadat
Heur Kiezer zijn vonnis zal bebben
geveld, de Tweede Kamer (volgena
mr. Viaaer v. IJzandoorn'a voorspel
ling) ,voor meer dan de helft ge
wflzigd zal z(Jn" te doen voort-
werken, zyn dus voorloopig verijdeld.
Met groote meerderheid is het daartoe
strekkend voorstel-Hugenholtz ver
worpen. Ea men heeft dan bepaald
- volgens het denkbeeld van den
leider der Vr(j liberalen dat de
Kamer op 't eind dezer week uiteen
zal gaan. Ik laicbte er het woordje
^voorloopig" in. Want reeds gaan
geruchten, waarvan ,1e Nederlander"
zich tot tolk maakte, dat de Kamer
toch nog ca de verkiezingen zal
worden bijeengeroepen, o.a. tot het
afdoen van het ontwerp betreffende
scheuren van grasland. Wij leven nu
eenmaal in den tijd van onbegrensde
mogelijkheden, en het begrip .on
mogelijk" behoort feitelijk tot de
zeer vele diogen uit bet grijs ver
leden van vóór 1 Augustus 1914.
President Fock heeft een paar malen
in de openbare zitting der Kamer
erkend, dat 't feitelijk niet aangaat
om een wetgevend-vertegenwoordi-
gecd college, waarvan de samen
stelling is gewijzigd, anders dan
onder zeer buitengewone omstandig
heden zijn legislatieve taak te doen
vervullen. Dat ligt zou men zeggen
voor de hand. Ea geldt zeker nu,
- waar een geheel nieuw kiesstelsel
is iDgevoerd. Maar de dingen van
allerlei aard staan nu eenmaal op
hun kop In onze dagen, en wij
bebben in den loop der jongste vier
jaren verleerd ons over wat ook te
verbazen of wat vroeger zeer uit
middelpuntig zou zijn geoordeeld,
grappig te vinden. Dat de heer K.
ter Laan, in op zichzelf niet onbe
grijpelijke ontstemming over het door
den minister van Oorlog naast zich
neerleggen" van de motie betreffende
de Landweer-oefeningen in 1918, een
motie aanbangig maakte, welke het
geheels Kabinet Cort v. d. Linden zou
bebben doen tuimelen, thans, een
maand vóór den grooten dag van 3
Juli, - 't is haast ongelooflijk. De
motie-K. ter Laan is, weet men,
verworpen met 46 tegen 16 stemmen.
Er waren dus toen er over beslist
moest worden 62 van de 100 leden
der Tweede Kamer present. Men kan
veilig zeggen,That speaks volu
mes! Zoo serieus vatte de Kamer
de voor het Kabinet .levensgevaar
iflke" motie op. Een schier doode
Kamer zou een zoo-goed als demls
sionair ministerie hebben afgemaakt.
Ia dezen tijdEn een dergelijke
groteske poging ging uit van iemand
als burgemeester K. ter Laan,
terecht bekend als een bekwaam en
ernstig, eerlijk man. Wie in deze
.comedy of errors" den weg weet te
vinden, bij molde zich aan!...
Overigens mag van het stervende
Lagerhuis worden getuigd onder
wijl de Senaat met den van dat
college bekenden spoed, als 't erop
aankomt, een dikken stapel ontwer
pen, waaronder het Icdlsch Budget
voor 1918 in da gauwigheid bezegelde
dat hst zijn allerlaatste levensuren
goed gebruikt. Ce tien mlllioen aan
de gemeenten uit het .laadjs" der
O.W.-belastiog zijn na kort debat
verleend. Het ontwerp tot regeling
voor woonwagens en -schepen is
voetstoots aangenomen. Terwijl erin
werd opgenomen een amendement-
Koster, waardoor Vadsr Staat nu ook
zij u hoede zal gaan uitstrekken over
de ca. 4600 kinderen der zwervers,
die bezig zjjn de dagelijks in getal
sterkte en driestheid toenemende
gelederen van de .boefjes" uit te
breiden. Minister Treub heeft zich
nogmaals betoond een bewaker der
Schatkist, die niet schroomt de Kamer
de waarheid voor oogon te houden,
hetzij de scbeidensure dicht opbacden
is (als nu) of wel nog in verre verte
ligt. De Karne^ heeft zich zonder
hoofdelijke stemming vereenigd met
de motie De Zeeuw, verklaard niet te
willen weten van het .afknabbelen"
der verbeterde onderwijzers salarissen
door er den duurtetoeslag van te
scheiden. Zoolang de crisis-toestand
aanhoudt ook Rechts verklaarde
dit gevoelen te deelen mag aan
dien bijslag niet worden getornd,
decreteerde bet Huls. Maar minister
Treub wees op de 400 millioen schuld,
die a&n het eind van dit jaar moeten
gecousolldeerd worden en stelt de
ouderwijzers i. c. op één HJu met alle
andere ambtenaren. En men kan er
zeker van "zijn, - reeds vóórdat de
amendementen op die voorstellen
inkwamen dat bij de (thans in
behandeling zijnde) ontwerpen tot
verbooging van de salarissen van de
Rijksambtenaren minister Treub zich
tegen het voorstel om de 100 pCt.
der 'Commlssie-Stork schrap zou
stellen. Zou blijven by de 76 pCt. van
de Rogeerings-voorstellen. Be leden
van het extra parlementaire Kabinet-
Cort v. d. Linden zijn nu immuun
tegen ook de allerscberpsto pijlen,
welke de Tweede Kamer op hen
afschiet. Maar Exc. Treub gaf zal
men willen toegeven nooit blijk
van eenige vrees voor een conflict
met de Kamer; hield steeds vast,
met (jzeren wilskracht, aan hetgeen
hij in *t algemeen belang achtte.
In allerlaatste instantie moet de
Yorst Kiezer op 8 Juli a.s. beslissen.
Van echte .animo" valt in den lande
nog niets te bespsuren. Zelfs is niet
zonder grond beweerd, dat meu nooit
heefs aanschouwd een zóó kille,
doodsch apat hische on verscbilligheld
als nu, wat de naderende verkiezingen
betreft, 't Is of het kiezersvolk voor
alle leuzen ongevoelig is geworden.
Basiffend, dat Heer S(jmen, wie
dan ook ca 8 Juli op het Torentje
heer en meester zal zijn geworden
zal moeten opdokken.Enhcèl...
Be onderhandelingen met Buitsch-
land over het te sluiten occonomisch
Verdrag zijn nog gaande. Vrijgeleide
is intusschen verleend aan de .Zijl
dijk" en de .Hsctor", die in Amerika
graan en meel zouden gaan balen.
Onder de vele gerechten behoort ook,
dat de prijzen, voor steenkolen ge
vraagd, oorzaak zijn van het slepsnd-
blijvsn der besprekingen. Iatusschen
wordt in Patria de behoefte aan kolen
steeds nijpender, en het stop-zetten
van de Koninklijke Stoomspinnerij te
Njjverdal, een 2000 tal arbeiders werk
verschaffend, teekent wel zeer den
toestand. Er zijn nog 50.000 balen
koffie ih voorraad, en daar wij
10.000 per maand verbruiken, is er
nog ,in patto" tot November. Terwijl
er aan zeep zier-nijpendo behoefte
begint te bestaan. En het verbod om
.advokaten-borrel" te maken, wijst
op het slinken van den eieren voorraad.
Gelukkig helpt het uitvoerverbod
schol en tong en andere visch binnen
het bereik brengen ook van .beschei
den beurzen". Bij gebrek aan rund-
vleesch - (waarvanmet ds distributie
eind Augustus weer zou worden be
gonnen) valt er dus nog wat te
.schransen" in het oude vaderland.
Voor hen, die de .nummi" bezitten
en .den wag kennen", is er zelfs nog
heel wat te smullen. Zeker wordt or
door zeer velen harde en bittere nood
geleden. Maar ik wees er meer
malen op 't is nu de periode der
zeer-icherpa contrasten. Op de jongste
Pinkster-kermis te Heerenveen werd
in vier dagen tjjda door eon stoom-
ciroussel net bagatel van dertig
mille geïacasaeerd I
Er is dezer dagen een artikel ver
schenen ln een der bladen, waarin
wordt betoogd, dat wij allen nu lijden
aau eensoort van .millioenen-koorts".
Het .caramboieür6ii" met milliar-
den heefc ons van de w(j< gebracht,
en hst door sommigen in korten tQd
schatten geldt verdienen (door toe
laatbare of wel doorandeie middelen,
waar .een luchtje" aan kleeft) heeft
bij velen das nieuwe soort van febris
doen ontstaan.
Ea trouwens de gebeele situatie
brengt ertoe bij om ons in een stem
ming van koortsig nerveuse spanning
te brengen. Het gevaar, onze inter
nationale situatie bedreigd hebbend,
is afgedreven. Maar telkens duiken
nieuwe onheilspellende geruchten op.
Laatstelijk weer uit het Verre Oosten,
uit de Japanscbe buurt, 07erbet
geen zou geschiedenallereerst met
ons Iasulinde door ,de dwergen van
het eiland Nlppon" (zooals Rusland
voor zijn nederlaag, de Japanners
geliefde te noemen) bijaldien Neder
land zou blijken den Buitschon buur
man te helpen. Ba .voorwendssls"
tot aanval zün er sinds den dag,
tosn de wolf en het lam uit de
heel-oude fabel uit hetzelfde stroom
pje stonden te drinken I
Be .Nieuw-Amsterdam" is naar
Amerika vertrokken.
En een officieel communiqué is
verschenen over het convooi, dat
weldra naar onze Oost zal gaan,
de reis langi Kaap de Goede Hoop
nemend en dat eerst na een veertien
tal weken z&l aankomen.
Onze schepen varen uit .op hoop
van zegen". Aan den' fiksch kor daten
geest van onze Regeerlng in deze ls
rechtmatige buide gebracht. Groote
behoedzaamheid is voor den kleinen
onzjjdigen Staat in deze tyien zen
zeker plicht. Maar wien het aandurf
ontbreektdie b$ voorbaat voor het
mogelijk gevaar uit den weg gaat,
hij wordt nu in een ommezien onder
den voet vertreden 1
Mr. Antonio.
DE OORLOG.
Van het front wordt gaan vsr-
anderlcg van beteekenls gemeld.
Ongeveer halverwege tuiscben ia
FerléMilon en Chateau Thleny, in
de buurt van Torcy, hebben Fransch-
Amerikaanscbe troepen hun linie een
weinig voorwaarts weten to ver
plaatsen; de Dultschers hebben aan
de Ardre (zijrivier van Vesle, die er
bi) Fismes in uitmondt) een dergelijk
succes behaald. Plaatselijke krijgs
bedrijven zijn dit slechts, en wat
verder van het gevechtsterrein wordt
bericht, is van nog minder belang.
Zoo zijn we wederom in de derde
periode van onzekerheid, totdat, zooals
Havas wel niet zonder grond voor
spelt, de Duitschers er met een
nieuwe verrassing een eind aan zullen
maken.
Van hat Westelijk front.
Berlijn, 6 Juni. Officieel avondbe-
riebtAan bet slagfront plaatselijke
gevechten ten N.W. van Chateau-
Thleny en aan de Ardre.
Parijs, 6 Juni. Officieel middagbe-
richt: Beoosten Sempigny zija de
Fransche troepen gisteren tegen het
einde van den dag vijandelijke troe
pen blijven terugdringen, die de Oite
hadden weten over te komen. W(j
hsbben een honderdtal gevangenen
gemaakt.
Ten N. van de Aisne bebben wy
onze stellingen ten N. en ten O. van
Haute Brsye aanmerkelijk verbeterd",
50 gevangenen bleven ona.
Parijs, 6 Juni. Officieel avondbe-
richt. Vandaag hebben de beperkte
acties op eenige punten van het front
voortgeduurd.
Tasschen Oarcq eu Marne heeft
een aanval van Franach Amerikaan-
sche troepen hen in staat gesteld om
hun linie eenige KM. vooruit te
schuiven in de streek van Veuilly-
la-Boteiie en Busviares; 270 are van
genen, w.o. 10 officieren, zija hun
la handen gebleven.
Tusschen de Marne en Reims heb
ban do Buitschers een reeks plaat
seliJke aanvallen gedaan.
Een vinnige poging tegen Cbamplat
li falikant uitgekomen.
Verder noordwaarts hebbin de
Duitschers het dorp Bligny kunnen
nemen alsmede de hoogte ten Z. daar
van. Een Britsche tegenaanval heeft
hun die hoogte weer in handen ge
speeld.
Ten Z.W. van Sainte Euphrasie
hebben de Franschen eveneens in den
loop van den dag een weinig terrein
hernomen, vanochtend door de Buit-
scbers bemachtigd.
Overigens niets te melden.
Londen, 6 Juni. Officieel avondbe
richt: Vannacht heofc er by Loere
plaatselijke strijd plaats gegrepen
waarbij de Fransche troepen vjjande
ltjke aanvallen afweerden.
Anders niets te melden.
De telegrammen van 7 Juni uit
Partje, Londen en Berlijn bevatten
geen feiten van eenige beteekenis.
De Eogelsoh-Duitscha
besprekingen te den Haag.
Berlijn, 5 Juni. Ben 6en Juni zullen
waarschijnlijk de onderhandelingen
tusschen de Buitactn en Eagelsche
gedelegeerden over de gevangenen-
vraagstukken in den Haag een aan
vang nemen. Bij beide regeeringen
bestaat het klaarblijkelijk streven om
de hangende kwesties op een zoo
bre9d mogeiijken grondslag tot een
bevredigende oplossing te brengen.
Het is te hopen, dat een aanzienlijk
deel der krijgsgevangenen en geïnter
neerden de vrQheid zal herkrijgen en
dat het lot eer gevangenen zal wor
den verbeterd.
In de lucht.
Londen, 6 Jani. (Reuter.) Bs Eve-
ning Standard verneemt uit zeer ge-
zaghebbendo bron, dat de officieels
communiqués over Mei in het ge
heel 898 Dultsohe vliegtuigen als
door Britsche vliegers en 20 als door
afweervuur geveld opgeveD, terwijl
100 vijandelijke toestellen stuurloos
werden neergejaagd en zeven waar-
neemballons vernield, hetgeen bij
elkaar 518 vliegtuigen maakt.
Vrouwelijke vliegers.
Volgens een bericht via Benemar
ken en Dultschlacd heeft Roberts,
de Engelsche minister van arbeid,
in een rede gezegd, dat binnenkort
ook vrouwelijke .vliegers aan het
Westelijke front in actie zullen komen.
Duikbootaktia voor Nuw-York.
Een stroom van telegrammen komt
uit Amerika, meldende, dat een of
meer Duitsche duikbooten sedert 25
Mei bezig z(jn ds oostkust der Ver-
eenigde Staten onveilig te maken.
De Amerikanen waren blijkbaar
eeniger.lns geschrokken over-het op
treden van deze duikbooten, en ver
zuimden hiervan medeieeling te doen
aan de pers. Thans, nu die duikboo
ten vermoedelijk weder naar hun
basis zijn vertrokken, aebten zy den
tyd gekomen, te berichten, wat er
alzoo gebeurd is. Men meldt, dat
ongeveer 17 Amerikaansche schepen
z|jn getorp«deerd, vermoedoiyk meest
kleine kustvaartuigen, doch cokvier
groote stoomschepen, waaronder de
„Csrolina", een passagiersschip, het
stoomschip .Texel" (reeds in ons vc-
rig nummer vermeld), de Nooreche
stoomschepen .Eidsvold" en .Gibbs".
Deze twee laarsten werden Dinsdag
tot zinken gebracht.
Woensdag werd het sioomicbip
.Harpathean" getorpedeerd. De be
manning werd gered.
Naar schatting zijn 350 personen
omgekomen bij bet zinken der ver
schillende schepen.
Bat men in New York wel wat
verbouwereerd was, blijkt uit de ge
nomen maatregelen. De stad werd
gedurende eenige dagen in het duister
gezet, terwijl geen schepen de haven
van New York mochten verlaten.
Bovendien werd een macht van
vliegtuigen en duikbooten uitgezon
den, tot opsporjflg der Buitsche duik
booten, die vermoedelijk na hun slag
te hebben geslagen, reeds op de terug
reis naar hun basis z{jn.
In Amerikaansche marinekringen
heerscht de algemoene opvatting, dat
de aanvallen dor Buitsche duikbooten
b|j de Amerikaansche kust er op
berekend zijn de terugroeping van
een deel dor Amerikaansche marine
strijdkrachten uit ds buitenlandscbe
wateren af te dwingen. Indien dit
zoo is, dan, zoo zegt men, zal Buitsch-
land pijnlijk worden teleurgesteld.
De Now York Times vertolkt aldus
den geest, waarmee het nieuws door
het groote publiek ln Amerika is
ontvangen: ,Be Duitschers zouden
geen zekerder weg kunnen kiezen
dan dezen om de oorlogzuchtighsid
in iedere Amerikaansche borst aan
te wakkeren ea om de warmte van
onze vaderlandsliefde tot kookhitte
op te voeren.
Als bijkomstig motief voor hot
sturen van duikbooten naar onze
kusten moge de hoop hebben gegol
den, dat een paniek zou lelden tot
een on verwijlden aandrang om onze
marinestrljdkrachten van den over
kant terug te roepen. Maar welke
ichade de baaien van Von Tirpitz
ook mogen toebrengenonze schepen
zullen biyven vertrekkenkanonnen
en voorraden znllen hun bestemming
bleven bereiken en de manscb&ppen
zullen in de gevechtslinie hun plaats
innemen."
De kapitein van den schoener
.Hattie Bun", wiens schip ook ge
torpedeerd werd, vertelt als volgt zijn
wedervaren
bij gunstig weder
van 8.30 tot 10.30 uur.
Wy gingen met een vaartje van 8
knoopen voor den wind, toen wy een
granaat om onze ooren boorden
fluiten en daarna nog een. Wy dachten
dat «en Amerikaansche duikboot bezig
was met oefeningen op een schiet-
scbyf. Het derde projectiel ontplofte
vlak by het schip, waaruit wy be
grepen, dat de duikboot ons moest
hebben. In onberispeiyk Eagelsch
zelde een officier tegen de bemanning,
dat zy het schip moest verlaten.
Bommen, die tegen den wand van
den schoener aangebracht werden,
ontploften onmiddeliyk. Een halfuur
later lracteerde de duikboot de .Haup
pauge" op dezelfde manier. Be be
manningen ven de .Hattie Dun" en
.Hauppauge" werden door de duik
boot aan boord genomen, waar ook
de booten van de twee schoeners aan
dek vastgespord werden. Later werd
ook do schoener .Edna" in den grond
geboord en de bemanning aan boo^d
genomen.
De kapitein van de .Edna" zeide,
dat de duikboot ongeveer 800 voet
lang scheen te zfjo, een bemanning
van 76 koppen en twee kanonnen van
15 c.M. had. Zondag werden weer
twoe schoeners tot zinken gebracht.
De kapitein van den schoener .Cole"
zegt, dat twee duikbooten zyn schip
aanvielen; er verscheen eraan eiken
kant een. De bemanning kreeg tien
minuten om aan boord te gaan.
Esn telegram van 4 Juni uit New-
York meldt, dat men ongerust is over
het lot van 840 menscben, die aan
boord van de .Carollna" waren.
BINNENLAND.
De „Koningin Regentes"
gezonken.
Zooals wy in een gedeelte van ons
vorig nummer nog konden meldeD,
is het hospitaalschip .Koningin Re
gentes" op een m(jn gelóopen en
gezonken.
Het stoomschip had Donderdag
nacht tegeiyk met de Slndoro en de
Zesland de gewone overtocht van
Boston (Engeland), naar Rotterdam
aanvaard.
Kwart over eenen liep het schip
op een myn, op 20 myi beoosten de
Lemanbank, en zonk spoedig daarna.
Boor de ontploffing werden de na
volgende opvarenden gedood:
W. Luwensna, olieman, J. West
dorp, olieman, M. van der Ent, wa
terman, G. van Offanbeek, id., P.
Wiaaekerke, id. en B. Smit, scheeps
kok.
De administrateur Smit is, ver-
moedeiyk door den schrik, overleden.
De overige opvarenden werden
gered en aan boord van de Sindoro
overgenomen. Gewonden of krtjgs-
gevangenen waren ditmaal niet aau
boord.
De .Slndoro" en de .Zeeland" zijn
gisterenmorgen te Rotterdam aange
komen. Volgens mededsellngen van
een der opvarenden, brak do .Ko
ningin Regontea" onmiddeliyk door
midden, de schoorsteenen botsten
byoa tegen elkander aan. Het voor
schip verdween bijna onmiddeliyk in
de golven, terwyi het achterschip,
met den achtersteven naar boven,
zich rechtop stelde eu tosn onderging.
Geen twee minuten bevond hy zich
aan dek of van de .Regentes" was
niets meer te zien. De .8lndoro"
draaide onmiddeliyk by, maar bevond
zich nog op een afstand van 800 h
400 meter van do plaats van het
onetluk.
Kapitein Reedeker, die*voor de derde
maal een dergeiyke ramp meemaakt,
deelde aan een verslaggever van het
Handelsblad" mede, dat by de stel
lige overtuiging heeft, dat zyn schip
getorpedeerd is. Beze overtuiging
grondde hij voornameiyk op de ver
klaringen van zyn uitkyk, den kwar
tiermeester W&remso, den scheeps
timmerman Be Baan en den matroos
Van der Est. Ba eerste twee hebben
voor den marine officier, die hst re-
geericgsonderzoek Instelde, verklaard
een beilenbaan te hebben gezien, ter-
'wyi Van der Est een moment de
torpedo zelf beweert te hebben waar
genomen.
Van de zyde der Duitsche officie
ren, die zich op bet terrein van den
Lloyd bevonden, vernam dezelfde
verslaggever, dat de .Regentes" zoo
ondiep ligt, dat stellig een onderzoek
van het scalp mogeiyk zou zyn. Be
leden van de bemanning van de
.Slndoro" vertelden ons, van mee
ning te zyn, afgaande op den loop
van den stroom, dien zq waarnamen,
om een mast van het gezonken
■chip, dat bet wrak vastzit. Da
kapitein echter zelde, dat zyn schip
midden in diepzee gezonken is en
gebroken, zoodat van een onderzoek
wei geen sprake meer zal kunnen
zyn.
Kapitein Rtdeker deelde ons ver
der mede, dat by op het oogenblik
van de ramp zich op de commando
brug bevond. Hy heeft toen de aloc-
pan buiten boord laten zetten, wat
met twee gelukte. Bs derde, waarin
by met dtn chef-hofmeester en een
matroos plaats nam, sloeg om. Eerst
heeft by zich onder de boot uit we
ten te werken, tweemaal is by naar
de diepte gezogen, maar telkens
wist hy zich we«r naar de opper
vlakte te werken, tot hy ten laatate
op het ronddryvande dsk van den
topsalon is geklauterd, waarop wel
plaats ware geweest voor twaalf
mau. Daarvan is by door een boot
van de .Slndoro" afgehaald, aan
boord van de .Slndoro" en later
naar de .Zeeland" gebracht. Be om
gekomen administrateur Smit bad
niet in zyn boot plaats gtnomen.
Deze moet van het dek zyn ge
sprongen of geslagen en heeft in htt
water het letsel gekregen ge
wond was hy echter niet waaraan
by is gestorven. De kapitein is een
weinig aan de knieén en aan het
hoofd gewond.
Als de meening van de directie
van den Rotterd. Lloyd vertelde men,
dat het gewonden traueport stellig
zal worden itopgezet, nu gebleken
is dat, hoe dan ook, de vaargeul der
hospitaalichepen niet viy ls.
Van de officieren van de ,8indoro'
vernamen wy nog, dat het convooi
om 12 u. 8 min. een myn was ge
passeerd en dat men na de ramp nog
twee mynen wae voorbygevaren.
Een oogenblik bebben de verslag
gevers zich ook onderhouden met de
•ultscbe officieren en journalisten op
de kada. Absurd vonden die de be
wering, dat het schip getorpedeerd
zou zyn. Als men wist, zeiden zy
geheimzinnig, welk belang Buitsch-
and er by heeft, dat de Eagelsche
delegatie (die zich aan boord van de
.Sindoro" bevond, en die in ons land
met een Buitsche delegatie komt
onderhandelen over de uitwisseling
van de krygtgevangenen) veilig en
in goede stemming overkwam, zou
men hun inzicht geheel onderschrij
ven. Dat de conferentie uitgaat boven
een bloote gedachtenwisseling over
krygsgevangenenzaken biykt toch
immers wel uit bet feit, dat Sir
Georgo Ga7e er aan deelnam, dat
Buitscbland een vooraanstaand diplo
maat als vorst Hatzfeld beeft afge
vaardigd, terwyi de mogelykheid niet
is uitgesloten, dat een der Buitsche
regeering nog nader staand bewinds
man naar onze reefdentie zou komen.
Met. dit schip verliést de Mpy.
Zeeland gedurende den oorlog h&ar
vierde stoomschip. Op 1 Februari
1916 liep de .Prinses Juliana" by
bet Sunk-vuurachip op een myn, de
.Mscklenburg" 28 Februari daaraan
volgende eveneens, terwyi in hetzelf
de jaar op 81 Juli eenzelfde ongeval
aan de .Koningin Wilhelmina" over
kwam. Be maatschappy houdt nu
nog drie schepen over en wel bet
■chroefacbip .Oranje Nassau,' en de
raderbooten .Prins Hendrik" en .Zee
land".
PLAATSELIJK NIEUWS,
Ecsnomlschi Boad.
Donderdagavond hield, op de boven
zaal van café .Central", de Econo
mische Bond eenb vergadering, om
te trachten tot oprichting van eene
afdeeling Helder over te gaan. De
vergadering werd geleid door den
voorzitter der afdeeling Alkmaar, die
er in zijn openingewoord op wees,
dat de heer De Buisonjó, die aange
kondigd was als spreker voor dezen
avond, plotseling voor zaken opreis
was gegaan en vervangen werd door
den heer E. A. du Croo, no. 4 van
de cacdidateniyst van den Bond. Als
tweede spreker zou de heer J. C. E.
Baron van Lynden (no. 3 van de
candidateniyst) het woord voeren over
Ocze belangen ter zee".
Be heer Du Croo dan deelde aller
eerst mede niet politiek geschoold te
zyn. Om echter ingevolge de begin
selen van den E. B. in de Kamer
zitting te kunnen nemen, is eenige
politieke ontwikkeling volstrekt niet
noodig. De E. B. is juist opgericht
uit een soort afkeer tegen dat poli
tieke gedoe in de Kamer, dat vaak
de oorzaak is, dat belangryke wets
ontwerpen afgestemd worden. Inder
tijd bijvoorbeeld is een wetsontwerp
van minister Tak van Poortvliet
Inzake een kanaal in de Geldertche
vallei afgestemd links tegen r«chti.
Wat beeft nu ln 's hemels naam
zoo'n kanaal met religie te maken
Ook met de uitbreiding van het
ontwerp ouderdomsverzekerisg van
den heer Duys gebeurde Iets derge
lijks. en deze ervaringen deden den
E. B. ontstaan. Bicbon van IJesel-
mondj ia de eenige in de Kamer,
die zich niet door politieke dogma's
laat beheerschen, dccb die stemt
volgens eigen overtuiging. Ie het nu
toeval, dat juist hy thans gesn
candldaat is gesteld vraagt sprpt
Waarom sluit de E. B. zich niet
by een andere party aan? is by de
oprichting gevraagd. Spr. zal dit in
zijn rede duldeiyk maken. Be antithese
waaronder wy al zoo lang zuchtten,
culmineerde in den schoolstryd. Die
scboolstryd ie thans beslist, er zyn
zooveel andere zaken, die de aandacht
der Kamsr vrsgen, doch waarvoor ze
nooit tyd had. Herbaaldeiyk komen
nieuwe antithesen op: de sociaal-
democratie beeft die van kapitaal en
arbeid. Wy aanvaarden deze antithese
niet, omdat wy gelooven, dat beide
factoren niet vyacdig tegenover
eikander behoeven te staan. Belde
zyn noodig ln onze samenleving.
Als de eene antithese weg is, komt
een andere opzetten. Onze stryd is
tegen die antithesen, zonder welke,
naar men zegt, regceren niet mogelijk
is. Wy willen trachten ze te over
bruggen.
Een andere antithees is conserva
tief democratisch. Heel merkwaardig,
wordt zy aanvaard door de vrijzin
nigen zoowel als de sociaaldemocraten.
ZO is niet jnlst; tegenover conser
vatief staat niet democratischmaar
vryzinnig of vooruitstrevend. En
conservatief beet niemand graag,
democratie echter, waar begint ze,
waar eindigt ze 7 't Gaat daarmee als
met den vrede zonder annexaties eo
wie ich sle auff&sse zegt de Bnitscber
ervan.
Democratie is het recht aan ons
allen de gelegenheid te geven een
woord mee te spreken in de wetgeving,
wy willen dit echter niet naar den
anderen kant overdoven als In de
Bolsjewikiregeerlng geschiedt: een
kleine kliek laten heeracben.
Een ktravarsche antithese ls door
bet .Handelsblad" uitgevondenindi
vidualisme clerlcaliame. Als men de
beginselen der liberale pariü kent, ls
zy zoo gak niet, want de liberalen
zijn Individualistisch en zeer anti-
clericaal.
Be democratische partyen bebben
aanleiding gegeven tot den school
stryd, terwyi juist goede democratie
is om den religteusen partyeB recht
op hun bizoodere school te geven.
De E. B. nu wil geen antithese,
maar een synthese, die vereenigt.
Be oproep tot oprichting vond weer
klank. Misschien zou dit jaren terug
niet zoo'n weerklank bebben gevonden,
maar thans staan we voor de vraag
hoe we weer zullen opbouwen bet geen
door den oorlog is verwoest en ver
nield.
Spr. behandelt na de verschillende
programpunten der party: Be Bond
zoekt de synthese en wil tegeiykertyd
democratisch zyn. Als zoodanig ls by
ook voor algemeen Vrouwenkiesrecht,
omdat bet niet goed is als een groot
deel der bevolking geen Invloed zou
kQDnen oefenen op de regeering. Be
koloniale spreekt van eene regeerlng
van allen vóór allen. Ba Bond vraagt
waarborgen voor een goede ontwik
ksling van alle maatscbappeiyks
krachten. Men begint nu al weer
opnieuw met den strydjhr. de Muralt
beeft in een rede gezegd, dat de
■choolstryd volstrekt niet geëindigd
was, maar Integendeel pas begon.
Wil men absoluut eene antithese,
dan ligt die in productie-vernietiging.
Ons program is een welvaartsprogram
om te kunnen philosofeeren moet men
eerst te eten bebben, daarom staan
onze wel ?&or tabs langen op den voor
grond.
Op grond daarvan zyn wy tegen
den oorlog (vernietiging), vóór uit
muntend onderwys (grooter welvaart),
tegen luieren, tegen onvruchtbare
uitgaven, tegen salarieering waar
tegenover geen acbeidaprestatie staat.
Natuuriyk geldt dit niet voor dezen
abnormalen tyd, nu zooveel steun
comités werkzaam zyn. Wij rijn tegen
kettinghandel, tegen bureaucratie,
tegen de buldige inrichting der Twetde
Kam*, waar wel veel gesproken
wordt, doch geen vruchtbaar werk
verricht kan worden.
Dit programma vindt men min of
meer ln andere programs terug. Naar
de woorden gerekend zouden wy
E. B.ers verschillende zulke pro
gramma's kunnen onderteekecen.Het
tornt échter op daden aan.
Spr. gaat thans na waarom de
E. B. g6ene aansluiting kan zoeken
andere partyen. By de rechtachs
niet wegscs de antithese, by de
s. d. a. p. niet wegens den klassen-
stryd en den dra g naar staatssocia
lisme. Biyven over de drie liberale
>&rty«n. Oorspronkeiyk uit tféoen
ïuize, door ds liberale unie vereenigd,
heeft de kieswet verdeeldheid gebracht,
en ds vry-liberalen scheidden zlcb af.
Kort daarop ook de vrijzinnig-demo
craten.
Bs liberale party huldigt de leer
der peraooniyke vrijheid. Wie kan
echter absoluut vry zyn? Niemand
lmmera. De liberale party heaftzeer
veel gedaan voor de ontwikkeling
van one land, maar «p haar zyn de
wooréen van Schiller toepaiaoiyk:
Ber Moor hat aelnc Schuldigkeit
getan, der Moor kann geben, - onder
dankbetuiging voor de vele en ge
wichtige diensten den lande bewezen.
Be vryzinnig democraten weten zelf
niet wat ze willen. Zy zyn als een
meisje, dat «en huwelijk boven haar
atand heeft gedaan, n.1. met de s. d.
a. p. Maar ze la in de kringen der
echtgenoot niet in tel, hoewel ze
vaak nog eocialiatischer doet dan de
d. a. p. zelve. Be vrijzinnig demo
craten varen in 't zog der e. d. a. p.
en worden door deze laatate ver
loochend.
Be uitslag van de stembus straks
zal naar alle waarscbyniykbtid een
versterkte katholieke en sociaal-
asmocratiscbe fractie aan wyzen. Wint
rechts, dan krygen de katholieken de
leiding, dan kiygsn we dui hervor
ming van one vrybandel systeem.
Wy zyn vóór den vrijhandel, omdat
alleen vrtjbeid one tot welvaart zal
voeren.
Krygen de s. d. de leiding, dan
zullen ze vermoedeiyk met de vry-
zinnig-democraten en uiterste linker
vleugel der unie liberalen een regee
ring kunnen vormen, en het minis
terie draagt dau bet atempel der
a. d. a. p., dat is een dry ven naar
staatssocialisme, misschien voorloopig
nog zeer gematigd, maar wy willen
dit niet.
Daarom was het noodig, dat wy
onzen eigen weg gingen.
Van alle kanten ls ons verweten,
dat wy eigenlqk vormen den Bond
van ontevredenen. Bat ie zoo: onte
vreden zyn wy. Wy hebban bewyzen
dat bet beter kan gaan met de wet
geving dan bet gaatin oorlogatyd
zyn allerlei wetten binnen een paar
dagen tot stand gekomen, waar andera
weken en maanden over been gaan.
Waarom kan dat niet steeda zoo
gebeuren? Mandeis noemde den E. B.
de Bond der middenstanders, Tro itra
noemde bem een Bond van groot
kapitalisten. Hoe komen twee party-
genooten tot zulke verschillende con
clusies? Omdat ze niet inzien, dat de
E. B. ook plaata biedt aan andere
ideeéni
Wy tellen mannen van links en
van rechts in ons middenipr. weet
van tal van hoogataande liberalen,
die bet met de beginselen van den
Bond eens zyn, doch niet los kunnen
komen uit hun partijverband.
Spr. behandelde nog punt van
bet program: bevordering van het
vrye handelsverkeer. Men beeft ons
uitgemaakt voor protectionistisch. Is
ds s.d.a.p. militarist iacb omdat zy
een mllitire paragraaf in haar program
heeft?
Met een opwekklDg om den E. B.
te helpen in haar wel vaartspoll tiek
besluit spr.
Be tweede spr. de heer Van Lynden,
oud-luitenant ter zee, bespreekt onze
belangen ter zee. Gelukkig heefc de
staat zich met deze belangen weinig
bemoeid, maar allee overgelaten aau
het particulier initiatief. Van huia
uit zyn wy een zeevarend volk, en
de belangen der scheepvaart zitten
ons in het bloed, zoodat wy bier het
gemis aau &teuh van de regcoring
minder voelden. Wel was ingrijpen
van den st&at noodig geweest voor
de hervorming van ona sterk
verouderd procesrecht ter zee, dat nog
dateert uit den tyd der houten schepen,
en dat aanleiding geeft tot moeieiyk-
heden.
Nu de scheepvaart zich op andere
wyze ontwikkelt, zal toch de staat
moeten ingrijpen. Er mogen er zyn,
die meenen, dat na den vrede de
economische oorlog niet zoo lang zal
duren, - er zullen er meer zyn, die
van meening zyn, dat die nog jaren
en jarenlang zal worden gevoerd.
Spr. gaat na de gevolgen hiervan
voor onze koopvaardyvloot: btgin
vorig jaar telde die nog 1.4000G0 ton,
waarvan, na de inbeslagneming etc.
nog 860600 ton over hebben, voor een
groot deel in Indische havens. Na den
oorlog is onze koop va&rdy vloot, door
dat esn gedeelte van den tonneninhoud
verloren ls gegaan en een ander deel
ons misschien vergoed wordt ln een
vorm, die praktisch onbruikbaar ls
voor ons, dus aanzieniyk verminderd.
Op onze scheepvaart z&l dat dezen
invloed hebben, dat onze clfbaodel
vernietigd wordt en daarvoor onze
producten slechts fob geleverd wor
den. Be producten worden dus
duurder.
Hier ligt voor de regeerlng een
nieuw terrein door de belangen van
reed «ra en verbruikers tezamen te
brengen, een terrein waarmede
zich de regeering vroeger nimmer
bezig hield. Als wy aangewezen zyn
op het vervoer door bultenlandsche
schepen, zal de scheepvaart in onze
eigen havens verloopen. Ook voor
Indiê zyn ds belangen groot, zooals
spr. nsdsr uiteenzet
Men heeft den B. B. den Bond van
grootkapitalisten genoemd, die met
name hst scheepvaart kapitaal, er be
lang by hadden, dat de ataat zich niet
met hun bedryf bemoeide. Be E. B.
erkent, dat er bedryven zyn, die zich
leenen tot staatsexploitatie. Maar het
gebrek aan durf, dat byoa steeda met
eta&laexploltatie samengaat, zal eene
groote belemmering vormen voor de
ontwikkeling. Staatsexploitatie op
het gebied van icheep vaart zou niet
minder dan funest zyn. Het bedryf
is te soepel daarvoor, en staatsexploi
tatie is stug, langzaam. Ala de staat
byvoorbeeld een Ifin Java-Eageland
zou exploiteeren, zou al beel gauw
de handel zich afvragen of het niet
beter en praktischer ware met Ea
gelsche lynen hun goederen te ver
voeren.
Ook by het levensmlddelenbedryf
bet gebleken, dat het niet zoo
gsmakkeiyk ls de particuliere be
drijven te vervangen. Hier is wel
gebleken boe star en laDgzaam zoo'n
staatsbedrijf werkt. Ook de debatteu
inzake het Hoogovenbedryf toonen
aan, dat staatsexploitatie niet ge-
wenscht ls; zelfs iemand als Alborda
moest er niets van hebben.
Niemand kan zeggen wat de toe
komst zal brengen. Toen de eerste
omnibus reed, heeft ook niemand
gedacht aan de mogelykheid dat een
staat ef gemeente een gebeele tram-
iyn zou kunnen exploiteeren, en zoo
ligt misschien ook voor het scheep
vaartbedr|f staatsexploitatie ln de
toekomst wsggelsgd. Maar ds natuur
lijke loop zal or ena dan vanzelf
heendry ven.
Ook spr. behandelt thans eenige
programpuntenherziening onzer
verouderde wetboeken en verbetering
van ons procesrecht, nieuw mlliteir
strsfwetbosk enz. (punt 9 program
van aelle). Behoorlijke consulaire
dienst (ppnt 8>, organisatie van
kamera van koophandel en scheep
vaart, nyverheid, landbouw en vis-
■cbery (punt 12) collectief arbeids
contract ook voor de scheepvaart,
maatregelen ter regeling van het
stakingsrecht, d,at uit banden van
organtaaties moet en door den staat
gecontroleerd, onp&rtydige beslechting
van arbeidsgeschillen, enz.
Spr. komt nu op de oorlogsmarine.
Velen hebben een krachtig defensie
program ln ons program gemist. In
punt 4 echter omschryft de Bond
zyn standpunt. Thans reeds te werken
voor wereldvrede en ontwapening
acht hy. misplaatst optimisme. Ter
handhaving onzer onafhankeiykheid
moeten wy een zoo krachtig mogeiyk
leger en vloot hebben, Ingericht naar
de draagkracht van ons volk. Vooral
ln de vloot dienen heel wat wyzl-
glngen te worden gebracht; hebben
wy ons wel eens rekenschap ge
geven wat er van onze huidige vloot
terecht zou komen in geval wy ln
een oorlog werden betrokken?
Noch regeerlng, noch de Kamer
bebben beseft in walken toestand wy
verkeeren. By een oorlog ter zee zou
bet eindigen met een debacle van
welks omvang wy geen begrip hebben.
Het spreekt vanzelf, dat ieder man
van de vloot zyn pliebt zou doen.
Maar wy moeten beteffen, dat deze
toestand onzer marine niet langer
geduld kan worden, en dat regeerlng
en volksvertegenwoordiging beseffen
dat de schuld op heu drukt. Be E B.
zegt, dat ln de toekomst gebroken
dient te worden met de buldige mili
taire raag verhoudingen, de tyd dat
de offlclersataod een stand was en
de onderoffleiersstand een stand, ls
voorby, hoewel de reetas nog over
zyn. Be thans bestaande elschen van
■tandsr echten, waardoor de een officier
kan worden en de ander niet, enkel
en alleen doordat zyn vader da kosten