HELDERSGHE COURANT
W. J. BAKKER, Arts,
VAN ZATERDAG 29 JUNI 1918.
Tweede Blad.
plaatselijk nieuws.
Vsrklazlngsrsds P. J. Oud.
Gisterenavond hield de afgevaar
digde ter Tweede Kamer, de heer P.
J. Oud in «Casino" eene rede, dirtot
titel droeg:
„De zaal wae geheel gevuld".
De heer W. de Boer, voorzitter van
de Vryz. Kieevereea. opende met een
enkel woocd de byeeakomsten drukte
over de groote opkomst zyae vol
doening uit. De heer Koster, van wien
mede een spreekbeurt was aange
kondigd, waa verhinderd.
Nidat de zsugvereenigiog .Morgen
rooa", ouderleiaitig van haar directeur,
don bier Van der Met), zich had laten
hooren in een twoet&l nummers kreeg
de heer Oud het woord.
Spr. zal een leiddraad geven voor
de bij de aanmaande verkiezingen
aan te nomen houding. Op de
kiezerslijsten onder het nieuwe stelsel
staan oude bekenden, maar ook nieuwe
partijen, z(j zijn te verdeslen in drie
groepenbelangenpartijen, personen-
par tijen, en nieuwe politieke partijen.
Allereerst een woord over de per
soonlijke partijen. Een merkwaardig
voorbeeld daarvan is de partij van
den heer D. de Klerk, die wel niet
voor dit district candidaat staat, maar
welks candidatuur eon sterk staaltje
is van het zuiver persoonlijke. Hij is
alleen candidaat gesteld om in de
Kamer te komen, want noch de
Liberale Unie tot wie hij behoorde,
noch de Eooc. Bond, tot wien hij
overging, stelde hem candidaat en hij
wilae toch in de Kamer.
Ba andere peraonenparty ls die van
Staalman en zijn scöoonzoon. Ook
neze heeft geen politiek beginsel
scheer zich, en het is het beste niet
veel woorden aan hem te wijden.
Een tweede groep is die van de
belangenpartijen, zooals de Neutrale
Partij ei ééa is. Nu Evenr. Vertegen
woordiging ingevoerd is, was er voor
allerlei groepen gelegenheid hun be
langen naar voren te orehgec. Hen-
ri Ler Hall belooft, behalve de be
langen van kunst en amusements
bedrijf nog tal van andere zakende
heer Koopman, een der canaidaten,
belooft staatspensioen op 60jarigen
leeftijd. Wat beeft de heer Koopman
ooit voor staatpensioen gedaan, dat
hij het recht meent te hebben dit te
beloven? Hij heeft misschien rond
gezien en gemerkt dst geen enkele
party beneden 65 jaar blijft en is
toen daar maar onder gegaan.
Er zyn er meer: de Polltieparty,
het V. B. W. Hun doel ls enkel politie
agenten, onderofficieren iu de Kamer
lobrengen. Het zal toch leder wel
duidelijk zijn, dat zy dit recht hebben,
fiüar dan geschiedt het als lid van
een politieke party. Er zijn maar
weinig dagen m bet jaar waarop
in de Kamer deze speciale belangen
aan de orde komen. En als zy
nu de overige dagen wegbiyven uit
Kamer en alleen die dagen, dat
/aua belangen besproken worden,
yeraehjjjnen, is dan de kans niet groot,
dat de kamerleden zullen zeggen, gij
zyt al die overige dagen weggebleven,
nu laten wjj u in den steek? Wsar
«men we terecht als we voor al
(ks aparte vakbelangen vertegen-
ww$g4ja naar de Kamerstoren?
Trouwces, hun eigen bonden
waarschuwden ertegen: de Politie
bond zoowel als de middenstands-
t#ejreeniging adviseeren hun leden niet
op deze candidatcn te stemmen.
Een nieuwe party ia de Economische
Bond. Zy is van alle andere de ge-
vaariykste. Hij vosrt welvaartspolitiek
zonder partystryd, zegt hij. Bit lijkt
Bse 1 mooi maar partystryd is noodig
in de politiek. Niet om maar af te
stemmen wat van den tegenstander
komt, onkel omdat het van hem is,
maar als partystryd op grond van een
beginsel, van een Inzicht in de maat-
sebappoiyke vraagstukken in een volk
ontbreekt, zou de volkskracht ge
broken worden. Paitystyd ligt in bet
wezen der poliek, zy er moet pr zyn.
Eq nu komt de 2c. Bond die geen
«irtyitystryd wil, enkel welvaarts-
jpoliftajr. Maar dat willen alle partyen.
Bat is aap woord zonder meer. De
vrybaadelamu zoowel als de protec-
tiomsteu voeren pelvaurtspolitiek,
maar welk een Güdorp-j&ejd ls er
t,och niet tusschen beid». s djt prpstige
öoiif.iek vraagt spr.
De Bcon. Bond wil particulier
initiatief en vrijhandel, behalve -
bepaalde gavaUt». Hun orgaan «Be
Loods", zette do hedoajing hiervan
uiteen en de regoering moet de be
voogdheid houden in sommige ge
vallen tarieven in te, voeren. Maar
pp die manier wordt toch de volfes-
li uitgeschakeld. Da Bcon. Bond
vf/ii ipQ politieken strijd met esriyke
KBitfalsn pp faooger peil brengen,
maar men heeft bij ben zelf daarvan
niet veel gemarkt.
£y de Schepenkwestie,ftj&n Amerika
op onze vloot beslag legds, wgren
oiet ttilSi kamerleden het met de
politiek regeering eens. Toch
bebb6n aiicu t^bter de regeering
gestaan, omdat man voplde, dat dit
in deze ernstige tyden pttëbt was.
Wat deed echter da E B. Hy zond
in den Haag een locdschryven,
waarin gezegd werd. dat de rogssring
speelde met de belangen van het
volk Ia dat hooge politiek 1
(Op 't oogenblik ls het een wan
luopige boel in den E. B. Men is het
op verschillende punten oneens. Is
zy voor staatspensioen of niet Perlo,
do strijder voor ptgatspensioen, lid
van dan E. B., gagt ju zyn orgaan
is, Mesritz hseft m aan jfebat met
gezegd netn. Welk een ver.
SieBiPia politiek als Treub, jarenlang
(bestrijder jr^n staatspensioen, waar
mot^jn elgop oarty moest breken,
thans cmgedrafj£ nu hy ziet dat
het volk niet mes? staatspen
sioen is, meegaat mpt de wemsb.
Tusschen dsn E. B. on vrij-lib. is
verwantschap, zei in den Hsag een
«preker. Maar ln Alkmaar sprak
Jrsub geheel in vryz. dem. geest,
omdat dit district vrtlslnnlg is. Hat
is te betreuren, dat Treub geen
vryz. dem. meer is; hy is het die
het stempel op onze party gedrukt
heeft en de steunkraebt is geweest,
Maar hy iB niet meer de oude radi
caal van vroegsr.
Be E B. Is als esn Amaterdam&ch
weesmeisjeaau den eecen kant
zwart, aan den aodereu rood.
Spr. geeft nog een paar voorbeelden
van de inconsequente houding van
den E. B. en komt dan op de ver
houding tusschen de bestaande partyen
van links, mot name de vrye- en
unieliberalc on de sociaaldemocraten.
In dit verband roept spr.: ziet naar
onze daden. Baar gaat het om, niet
om het programma. De Lib. Du ie ia
wél in naam een democratische party,
maar zy blyffc in gebreke ais b8» op
daden aankomt.
Toen meu Thor beek e vroeg naar
zyo proeramma, zetde by: dat heb
ik niet, doch let op mya daden. Bit
is geen grootspraak geweest, by was
het die de grondslagen legde voor
den modernen staat.
Als wy thans tegenover het libe
ralisme staan is dat, omdat de lib.
unie niet is meegegaan met de ver
dere ontwikkeling der maatschappij.
De L. U. heeft groote dingen gedaan,
maar haar taak ia vervuld. Nieuwere
denkbeelden moeten komsn, gebouwd
op de oude. Be L. U. dead net om
gekoord als Thorbecko: zij verwees
naar haar program, niet naar haar
daden.
Uit den drang der omstandigheden
ia in 1913 de concentratie geboren.
Het oude kiesstelsel maakte dat
noodz&keiyk. Hst concentratie-pro
gram ademde een democratischen
geest. (Algemeen kiesrecht, staats
pensioen, verhoog ing dir. belastingen.)
Heeft de L U. by de verwozeniyking
daarvan getoond daarvan doordron
gen te zyn?
Juiet net tegendeel. Alle vryz. par
tyen waren voor staatspensioen. Ook
min. Cort van der Linden, ook Treub,
toen min. v. Landbouw, die bet
jarenlang bestreden heeft. Wy hebben
toen gezegdlaat ons uitkijken, dat
Treub met eeu staatspensioen komt,
dat niet in wezen lykt op een ver
plichte ouderdomsverzekering, die wy
niet wilden.
Treub begon met een poging de
bedeeldeD uittieluiten. Die mislukte.
Toen werd by min. van financiën,
en diende een stelsel belastingwetten
in, waatonder ook een pocsioenbe-
laeticg. Nu zou deze laatste niet
onmogeiyk zyn, indien zy door d9
rijken werd opgebracht. T.eub ging
daartegeu in, tegen het vryz. be
ginaol, alle inkomens werden over
ééa kam geschoren, zoodat iemand
van f650 inkomen byv. in de
inkomstenbelasting f 1.25, in de pen
sioen belasting 1% «- f6.60 betalen
zou, terwyi iemand met f 100.000
inkomen, die f4665.— ir-k. bel. be
taalt, ook slechts 1 of f 1000.-
aan pensioenbelasücg zou betalen.
Di« stelsel was dus eeoe verkapte
premiebetaling, omdat, naar Treub,
zelf zeide, de kleine inkomens bet1
meest behoefte hadden aan Staats-
pensioen. Toen wilde hö Staatspen
sioen en premiebetaling aan elkaar
koppelen, en wees by voorbaat alle
amendementen af. De motie-Schaper
kwam om dit verband af te snijden,
en natuuriyk waren alle vrfizlnnigen
hier voor. Behalve de vrye- en unie
liberalen, die Treub steunden in zyn
reactionaire politiek. Zeer zeker, tegen
ds letter van hun program handelden
z« niet, maar dan toch wel tegen
den geest.
Woorden hadden ze om te pleiten
voor een premievry Staatspensioen,
maar de daden ontbraken.
Ook by de belastingheffing ging
hst zoo. Wö zelden: verhoog de be
lastingen naar draagkracht, ontlast
zooveel mogeiyk de kleine inkomens.
Het scheen of de vry lib. en unie-lib.
het met ons eens waren. Boch let op
bun daden: by de behandeling van
de wet op de inkomstenbelasting werd
dbor ons voorgesteld de hoogere in
komens zwaarder te belaaten dan de
Regeering voorstelde. En van de libe
ralen kwam het grootste verzet, die
vonden, dat er te grooten druk gelegd
werd op do hooga inkomens. Nooit
vroegen ze zich af hos de kleine in
komens het zouden moeten redden.
Met de vermogensbelasting her
haalde zich het spelletje. Toen vOQden
ze nit dat het onwetenscbappeiyk
was. Omdat eon Bultsch professor
gezegd bad, dat als men een inkom
stenbelasting bad zonder progrensie,
een vermogensbelasting met progres
sie daar niet by paat6.
Da oorlog stuurde de financiën
heelemaal in de war. By de leening
ia Nov. 1914 stelde Treub voor op-
ceateu op alle mogelijke belastingen.
Br. Bos bepleitte heffing ineens, en
Treub verweet dr. Bos op hoogen toon
jacht naar popuj&rjteit 1
Wy stelden ons scherp tegen Treub
en deze zei tenslotte, het khn niet
zooals gy het wilt, maakt danzoo'n
ontwerp. Dat hebben wy gedaan, Esn
commissie werd benoemd om bet
denkbeeld pit te werkon, en na 8
maanden was bpt gebeurd. Maar de
bib. Unie, die ook dit idéé zou uit
werken, is nu, na 8} jaar, nog niet
gekomen met baar stelsel.
Zy zelf moesten tosgeven, dat het
idéé uitvoerbaar was: toen het echter
op stemmen aankwam waren de
unieliberalen zoek.
By kjtf wetsontwerp op de ver-
dediglngsbeiasting bepleitten wy goen
extra-belasting voor ïnkomeDB bene-
dsn f 2000.— Be regeering begon
al by f 1200.- en ons voorstel werd
niet aangenomen.
Treub vilde 150 opcenten op
de verdedigingsbolasting. Het was
noodig, zei hy. Wy zeiden: goed,
hoe meer wordt afgelost hoe bater.
Maar niet voor alle inkomens de
zelfde verhooging. Toen verminderde
Treub bet tot 60 WU pasten
ons aan dit Dieuwe stelsel aan. Het
amendement werd aangenomen, en
de .Nieuwe Courant", het vryiibe-
rale blad by uitnemendheid begon
een campagne tegen ons, omdat wy
de böoga Jnjroraens zoo zwaar be
last baddeci
Dat zyn de daden waarop lk u
wys. Bat wy geen resultaten be
reikten komt omdat wy nog te Zwak
zyn. Helpt mede ons te versterken 1
Spr. komt thans op de verhouding
tuescben regeering en volksvertegen
woordiging. Be macht der regeering
is thans groot. Zij grijpt in in da
vrtlhiid van bedryf, en volksvoeding.
Natuuriyk, dat in deze tyden allerlei
maatregelen mootenworden genomen,
maar daardoor ontstaat een ontzag
lijke ambtenarij, die de macht heeft.
Wy ei»chten waarborgen dat niet
een ambtenaar zoo maar kan iogrti
pen. Spr. noemt krasse feiten. Wy
■treden voor distributie-rechtspraak,
Marc'nant, de leider der vryz. diende
een motie ln in dien geut. Thans
is een wetsontwerp ingediend, het
ia cog wel niet geheél naar onzen
goeat, een amendement Limburg om
uitbreiding werd verworpen.
Wy kiezers kunnen op de regeerlng
geen invloed oefenen, wel op de volks
vertegenwoordiging. Daarin klopt bet
hart van het volk.
Cort van der Linden is als Napoleon,
die geen parlement noodig vond]
Cort van der Linden, die zich in
1914 op dien volkswil beriep, heeft
zich langzamer bso d tegenover dien
volkswil geplaatst, De regeering moet
staan onmiddeliyk onderden invloed
van de volksvertegenwoordiging, dat
ia op het oogenblik het groote punt
van democratie.
Wat baat het ons als het parlement
ons geeft wat we wenschen en de
regeoring trekt er zich niets van aan.
Spr. wy«t op verschillende gevallen,
die zich voordeden, dat de regeering
weigerde, den wil des volks uit te
voeren.
De soc. dem. staan medeschuldig
aan dezen toestand door hua weigering
om de portefeuilles te aanvaarden.
Spr. weerlegt «enige persoonlijke
uitingen van het soc. dem. blaadje
«Yoorwaarta", dat eprak o.a. van
.weinig politiek benul" by den heer
Oad. Neen, het eenige middel ware
geweest eeu regeerlng uit de linker-
zyde. Er waren bezwaren te over
winnen, maar de minderheden moeten
zich vereeuigen willen ze Iets bsreiken.
Door de weigering in 1913 heeft
de soc. dem. deze beele historie io
de haod gewerkt, dat telkers afwyzen
van wetsontwerpen, door beide kamers
aangenomen.
Op 'c oogenblik hoort men andere
klanken by hen, maar klaren wyn
schenken zy nog niet, zy willen re-
geeren met burgeriyke partyen, doch
op eea soc. programma, hetgeen alleen
kan by 51 stemmen der soc. dem.
Zy zullen water in hun wyn moeten
doen.
Teoslotte de Lib. Unie. Hopeloos
verdeeld, in arren moede, weet zö
niet anders te doen dan ons zwart te
maken. Oito verwyt qs v. d. dat zy
de openbare «chool verraden en art.
192 der Ghondwet hebben verknoeid.
Maar diezelfde Otto hseft aan dat art.
zyn stem gegeven. Is dat niet onop
recht Als hot mannen van karakter
waieu, hadden ze naait Lieftinck
moeten gaan staan. Dat was een man,
die party koos.
Toans hebben ze iets andera uit
gevonden. .Een stem op de vryz. dem.
i» een stem op Troelstra" roept men.
Maar zelf gaan ze ook in het «cbuitje
van Troelatra, als 't gaat om stemmen
te winnen.
Wij droomen niet van een socialis
tische maatscbappy, hoewel tusschen
ons die democraat zijn, en de soc. dem.
diep verschil van beginsel bestaat.
Wat echter te zeggen van deL'.b.Uoie,
die vsrtellsn dat wy willen afscbafflog
van privaatbezit. Bat willen wy juist
niet.
Spr. geeft als voorbeeld van daden
het verloop van hst wetsontwerp
inzake werkverschaffing aan land
arbeiders. Dit werd bestreden door
de soc. dem., die den eigendom wil
den uitlichten op grond van hun
beginsel dat de grond aan de gemeen
schap hoort.
Wie hebben dit het scbsrpst ver-1
dedigd? Do unieiiberalen? Neen,co.
2 der der vryz. lyst, de landbouwer
Teenstra. Onoprecht is het te zeggen,
dat wy in 't schuitje der soc. dem.
gaan.
Wy hopen vooruit te gaan al kun
neu wy ook nog geen meerderheid
behalen. Wat wy vragen is: laten
de democraten zich vereenigen, niat
zich verbinden aan het conservatieve
liberalisme. Wy moeten uit de duis
ternis van den oorlog een nieuwe
toekomst tegemoet.
De redding der wereld zal gevonden
worden in vermindering der bewa-
ping; daarvoor moet g«y verd worden.
Als deze oorlogs nachtmerrie uit is,
moet worden gehoord één kreet der
democratie, dat bet uit is met het
wapengeweld.
Gij allen kunt strijden als gy ver
trouwen in dit ideaal hebt. Bit ver
trouwen mist ge by da liboralen, die
nu alweer de bewapening op willen
dryven. Van Hamel meent dat een
oorlog zoo verfrisscbend werkt, ook
Nierstraaz trekt het land door om
bewapening te bepleiten. Nu is Van
Hamel de L. U. niet, maar zy staat
toch verantwoordeiyk voor zyns
woorden. We hebben Drion gehoord,
die niet pees wil wachten tot na den
oorlog, maar thans al propaganda
maakt voor uitbreiding der bewape
ning. Lamlendig zyt ge, zeggen de
lib., als ge geen gold geeft voor
militaire doeleinden. Niet lamlendig,
zegt spr., noemen de liberalen zich
ala ze geen gpld geven voor sociale
wetten,
Zorgen voor ds le vonde volkskracht.
Bat zy de eerste eiscb. Ons volk moet
ongebroken uit dezen oorlog komen.
Wy moeten het sterk maken, in het
licht waaruit de nieuwe dag zal op
rijzen. Wy trskken hem tegemoet
met volle o®ertui?lng in de grond
slagen der democratie 1
Nadat, na een korts pauze, de zang
vereeniging zich had doen booren,
meldden zich twee debaters aan.
Be heer Wyt besprak het stand
punt der liberale unie. Nog pas een
jaar geleden heeft ds L. U. meege
werkt aan 's becren Oud's verkiezing
daarom is dit debat niet aan gsoaam.
B)e overwinning was toen noodig
voor de alg. vryz. beginselen. Sedert
is ds toestand veranderd. Da Erenr.
Vertegenwoordiging heeft verschil
lende partyen gebracht, maar van de
L U. ia steeds hst streven uitgegaan
tot samenwerking. Onze trots is, dat
wy het vrfjx. beginsel gevonden heb
ben. Tegenover vooruitstrevende els
menton zyn ook de behoudende ln
onze Uoia, maar wy hebben steeds-
getracht- samenwerking te vinden.
Het verschil zit mser in de taktiek.
Wy meenen, dat alleen van esn groote
i party kracht kan uitgaan. Be L'b.
Unie gaf vroeger de ioidlng aan en
had de verantwoordeiykhsid. Thans
is dit niet mogeiyk, maar toch is en
biyft zy de grootste vryz. party en
na de Katb. Staatsparty de grootste
parlementaire party.
Het program van actie is een paar
malen hier ter stede besproken, spr.
kan dat laten rusten. Be-L.U. kan
wyzen op een staat van dienst, zy
is getrouw hare béloftan nagekomen,
speciaal op de groote punten in 1918,
hoewel op onderdeelen wel eens ver
deeld. Haar program is democratisch.
Het streven der vryz. dem. is dat
de Lib. Unie verdwynen moet, spilt
■on in democratische en behoudende
partyen. In de praktyk is daarvan
tot nog toe weinig uitgekomen. Want
de democraten, noch de antirev.
toonden veel neiging tot aansluiting
b(j h6t vryz. blok. Maar vryz. dem.
en soc. dem. zullen wel nooit de
leiding kuunen nemen. Het bezwaar
tegen deze taktiek van do L.U. is
niet zoozeer dat men ons verzwakken
wil dan wel dat men gerekend heeft
dat der kiezers van vryzinnigen
huize zyn. Gebleken is dat vele vryz.
kiezers ous af zyu gevallen, juist om
het verketteren van de beginselen.
En dat gevaar is niet denkbeeldig,
dat ze óf by den Econ. Bond, óf by
soc. dem. £f cbr. hist. zullen terecht
komen.
Het ls gsmakkeiyk om te wyzen
op unieliberalen, die afgevallen zyn,
maar apr. kreeg den indruk, dat de
heer Oud, die verleden jaar sprak
van een .timmermansrekening" van
de a.cLa.p., vanavond óók met zoo'n
lyalje voor de vryz. dem. aaDkomt.
Hoe krachtiger een party is, hoe
mser verschillende elementen zy
telt, meent spr. Spr. wyst op hetgeen
het ministerie Piersou-Borgesius
heeft tot stand gebracht, dat wel sens
water in den wyn heeft moeten doen.
De u. I. is en biyft steeds een krach
tig element in ons parlement, en
spr. kan niet dulden,dat men wensebt
dat zy als party verdwynen zal.
Trouwens, oit bewyst ook wel haar
steun door 't ganiche land.
De tweede debater, de heer Van
der Hoeven merkte op, dat de
heer Oud thans de soc. dem. fel
bestreden heeft, maar hebben die
hem niet naar de Tweede Kamer
gebracht? De party had daarvoor
moeten worden geprezen. Spr. beeft
ten vongen jare het hokje voor den
heer Oud, die pas in .ondertrouw"
was opgenomen (uitdrukking van den
heer Staalman) zwart gemaakt.
heer Oud, de debaters beant
woordend, beantwoordt allereerst een
door den beer Kennlnck gestelde
vraag inzake de houding der vryz. by
het wetsontwerp op het hoogoven-
bsdryf. De vryz. stemden daar tegen,
omdat de staat hierdoor ondergeschikt
werd aan particuliere ondernemers.
De vryz. zya aileen dko voor staats
exploitatie ais de staat medezeggen
schap krjjgt in het bedryf. Ook bestond
tr gevaar voor protectjoulsme indien
dit bedryf eens niet mocht rendeeren.
Met den heer v. d. Hoeven wil spr.
gaarne een pluimpje brengen aan do
soc. dem,, nie zich royaal en loyaal
aan hst parool hebben gebonden.
Watde opmerkingen betreft van den
boer Wflt, voor zoover ze slaan op
hetgeen de Heldersche.ufile-liberalen
gedaan hebben gaat spr. accoord. Ze
hebben Inderdaad <by de verkiezing
meegcnolpen aan spr. candidatuur.
Maar hebben dat de Held. unie-llb.
gedaan, het Hoofdbwtuur hunner
unie heeft wel degeiyk de candidatuur
Be Meester ta&r voren gebracht, zelfs
is er pressie geoefend op de vryz. dem.
om dien zetel aan spr. te betwisten.
De L.U. drong op samenwerking
<n, zegt de hoer W]jt. Inderdaad,
telkens ls ons verweten, dat wy de
concentratie verbroken zouden heb
ben. Thans zegt de L.ÏÏ. dat wy met
Troelatra meegaan. Niet de heer Wyt
zegt dat, maar de party. Wy willen
juist daarom niét met de party mee,
omdat er geeu eenheid in heorscht.
Ds LU. strydt voor de vryzinnig-
held. Maar vryzinulg alleen iu niet
voldoendeer zijn punten, die niet
met vrijzinnigheid alteen opgelost
kunnen worden: O.a. de belasting
politiek, wy willen ln andere richting
dan de L.U.
De L. U. ls on biyft de krachtigste
party zegt de heer Wijt. Pas op, zegt
spr. voor 8 Juli I
Het program der L.U. Is democra
tisch. Spr. heeft dat niet tegenge-,
sproken. Maar alweerlet op de da
den. De timmermansrekenisg der
soc. dem. inzake punten op gebied
van levensmiddelenvoorziening, die
niets om het lyf haddem, kan niet
worden vergeleken met de belangrijke
punten die spr. optornde.
Er ls geen plaats meer voor ds
L. U. Er zyn thans de vryz. dem.
óu de vrye liberalen; daartusschen
geen plaats. De concentratie zal
ons niet versterken, manr integendeel,
verzwakken; wy krijgen dan alle
conservatieve elementen, die onze
■temmen zullen verzwakken.
Spr. gaat nog op verschillende
punten door, op de concentratie 1918,
die de vryz. verzwakte, op bet
kabinet Goeman Borgeiius, toen de
vryz. üog lid waren van de L. U. en
daardoor uittraden, om'te betoogeu
dat samenwerking niet wel doenlyk
was.
Thans zjjn wS vry geworden. Ge
lukkig, we kunnen voor ons eigen
Ideaal stryden. Ba Lib. Unie moet
verdwynen, we moeten komen tot
zuivere verhoudingen.
De heer de Boer sloot met woor
den van dank de byeenkomst en
wees op 'sbeeren Ouds bescheiden
heid, die zichzelf Dlet aanbeval. Hy
wekte op den heer Oad van de vryz.
dem. lyst te stemmen; by was d«
man die in de commissie voor de
beiastingpolitiek zat, die het amen
dement van de vryz. inzake de ver-
dedigiDgsbelasting heeft ineengezet,
etc. Zijn bescheidenheid verbood dat
te zeggen. Stemt daarom Oud!
EeononliBhs Bond.
Gisteravond hield bovengenoemde
bend een openbare vergadering in
de bovenzaal van hst café .Central",
alhier. Be vergadering wae slecht
bezocht, waarschijnlijk in verband
met andere politieke lezingen bier
ter plaatse.
De voorzitter opent de vergadering
met een welkom aan de aanwezigen
en geeft het woord aan de eerste
spreekster: M vrouwWjjnaendti Fran-
ckeu-Byierinck, die- op deze ver
gadering hoofdzakeiyk het feminls
tische gedeelte van het programma
van deu Economiachen Bond zal
uiteen zetten.
Spreekster zegt o.a. het volgende
Het is op zeer ultdrukkeiyk ver
zoek, dat ik hier enkele principes
van onzen bond en inzonderheid het
feministisch gedeelte van ons werk
program zal behandelen. Ik deed dit
niet gaarne, daar door tal van vrou
wen, welke zich op politiek gebied
bewegen bet vrouwenkiesrecht reeds
te teel op den voorgrond werd ge
bracht. Ik zelf heb reeds 16 jaar
meegestreden voor het vrouwen
kiesrecht
Met het oog op den komenden
winter en de ontzaggeiyke moeilijke
tyden, zou bet niet te biliyken zijn
de rechten der vrouw op den voor
grond te doen treden.
Voor de a.s. 2e Kamer verkiezingen
zyn 22 vrouwen candidaat gesteld.
Wanneer al die vrouwen gekozen
werden zou dit bijna een kwart van
het parlement ztjn, het gedeelte zal
echter veel kleiner zyn. Spr. staat
echter niet op hel standpunt om de
actie voor vrouwenkiesrecht in één
jaar door te zetten. De kans is uitent
gering om dit er door te krijgen,
daar het aan meerderheid var stem
meu vooreerst wel zal ontbreken.
Naast de Tweede Kamer staat echter
ook nog da Eerste Kamer, welke veel
conservatiever is, zoodat, wanneer
het vrouwenkiesrecht door de Tweede
Kamer zou worden aanvaard, dit toch
door de Eerste Kamer van de hand
zou kunnen worden gewezen.
Breede lagen van vrouwen zyu
echter nog onvoorbereid. Wenschoiyk
zon het zyn, dat do vrouwen eerst
het kiesrecht verkregen voor de ge
meenteraden. Zy zouden hierin een
goed werk kunnen doen, en hier in
groote mate de belangen der vrouwen
kunnen behartigen, vooral met bet
oog op de dringende tyden waarin
wij leven. Wie toch, ala de vrouw,
zou beter kunnen beoordeelen dc
verstrekking van gas en levensmid
delen In Ben Haag en Amsterdam
heeft men gaaloozs uren. Waren deze
uren niet beter door vrouwen te
regelen
In een circulaire van dén minister
van Landbouw, dd. 22 Dec. 1915, aan
de Gemeentebesturen gericht, dron$
de minister er op san vrouwen in
het dlstributiebadryf werkzaam te
doen zyn. Dit echter werd door geen
gemeente in toepassing gebracht, wel
echter de handhaving van de in die
circulaire vastgeetelde maximam-
uyzeu. Mannen kunnen onmogeiyk
jeoordeolen of een bepaalde schotel
te vuur of in de hooikiat moet, om
op zuinige wyze klaar te maken. Bit
is niet bet terrein van den man.
Nu ls het de tyd van de vrouw
zich wel met de wet en de politiek
te bemoeien, omdat de politiek zich
met de vrouw bemoeit.
Aan de relletjes, tengevolge van
i bitter slecht geregelde voedsel
voorziening, moet een eind worden
gemaakt. De vrouw most echter niet
vergen, dit eerste jaar met haar kies
recht op den voorgrond te treden,
maar hare belangen ten achterstellen
by de voedselvoorziening. Wy moeten
eea betere regeling hebben, opdat het
volk iu den komenden wlntsr geen
honger lijdt.
Naast 3 van bet werkprogram
behandelt spreekster 9, waarin o.a.
voorkomt: Herziening oazer verouder
de wetboeken, naar de elschen des
tyds. Ons Burg. Wetboek dateert van
1888, en hesft dus den respectabelen
leeftyd van tachtig jaar bereikt, het
geen voor een menschenleven mooi,
och voor een wetboek, met het oog
op de groote veranderingen, welke
de laatste 50 jaar hebben plaats ge
vonden, veel te oud is.
Vooral het huweiykewetboek is zeer
op achter, betgeen de zeden ons
hebben doen zien. Er moet verbete
ring wordon gebracht ln het onrecht
wat do vrouw en de moeder wordt
aangedaan, zoodat we lnplaats van
vaderiyke macht, ouderlijke macht
verkrygen. By het huweiyk moet de
vrouw gehoorzaamheid aan haar
echtgenoot belogen. Spr. lichtte dit
nog met een grappig en sprekend
voorbeeld toe. Zelfa ln Buitschland
is de huweiykswet beter geregeld
dan bier te lande. Be E. B. wil de
vrouw op een maatschappeiyk stand
punt stellen, vry van politiek ge-
ribbel.
Verder sprak spr. over de sociale
voorziening, n.1. de moederschapt-
verzekerlng, die vooral voor de ar
beidersvrouw zoo noodzakeiyk ie.
Onvoldoende verzorging en zorgen
voor het gezin geven de moeder en
daardoor ook het pasgeboren kind
vaak «en knak. Deze verzekering zal
de volkskracht doen ver grooten. Be
vrouwen moeten toetreden en zich
op de hoogte stellen van de ver
schillende politieke partyen en dan
uitmaken tot welke party zy be
hooren. De vrouwen kunnen van de
mannen niet vergen dat zy om bare
belangen steeds kunnzn der.ken, bui
ten den oorlog zon dit misschien gaan.
Be Ecou. Bond, welke op 15 Bec.
1917 werd opgericht, hneft zyn pro
gramma gebaseerd op de doorgemaak
te en de nog door te maken crisis
jaren. De bond wenscht een strikte
welvaartspolitiek. '«Lande fioanción
zyn bard achteruitgegaan, in 1917
met een miljard, terwyi de begrooting
voor 1919 sluit met een groot tekort.
Ook de burgers voelen dit tekort,
'bun kapitaal en goed vermindert. Be
E. B; wil da welvaart verhoogen en
de geest en intelligentie ontwikkelen.
De E B. wil verder geiyketelllrg
van opsnUare en byzocdere scheien,
zoodat aan den schoolstryd, waarin
d» zittende kamerleden zyn vastge
roest, een eiDd zou kunnen komen.
De E. B. meent dat men samen
moet werken, opdat er eon einde zal
bomen aan alle politiek gekibbel.
Wy hebben aan Mr. Treub te danken
dat er op dit" oogenblik nog een wei
nig rijst in 't land ie, deze minleter
heeft in 1014. toen er in minder dan
14 dagen van den ryetvoorraad het
land uitging, de grenzen voor dit
artikel gesloten. Wy kunnen zesgen
dat Treub ons land heeft gered, Diet
minister Poithuma, met zyn staf van
ambtenaren, waardoor de corruptie
zoo groot geworden is. Spr. gaf ons
enkele bewyzen hiervan.
Tenslotte noemde epr. een der
voornaamste punten, 10, waarin de
E. B. den stryd aanbindt tegen de
vervalsching van levenemiddelen,
waarvoor ook de huievrouw voor haar
gezin en kinderen heeft mede
stryden.
Spr. besluit haar rede met het ver
zoek of iemand nog toelichting op
een en ander wenscht, waarop het
applaus het tegendeel bewyst.
Daarna volgt de tweede spreker,
mr. H. Louis Israéls, met zyn rede,
waarin hy o.m. zegt:
Na bet weisprekend betoog van
mevrouw Wynaendts Fraocken, stel
ik U voor, een paar punten van het
progamma «enigszins huiseiyk te
behandelen, in onzen kleinen, huise
Ujken kriog.
In de eerste plaats is aan de orde,
de vraag waarom de E. B. werd
opgericht en waarom hy aan de a.s.
verkiezingen deelneemt.
De E. B. is een kind der omstan
digheden. De noodzxken zyn dringend
geworden, in het algemeen om te
breken met het politieke gehasp.il,
te komen tot een algemeen
welzyn, een aigemeene welvaarts
politiek.
Wy vertegenwoordigen niet een
bepaalde groep of richting, doch
willen alle partyen V6re#nigen om
tot die aigemeene welvaartspolitiek
te komen. Hierna legt spr. op een
duideiyke wyze de nieuwe wyze van
kiezen, de «aigemeene vertegenwoor
diging" uit, waarna spr. de houding
van de regeering critiseert. Be regee
ring heeft den volkswil ala meteen
slaapdrank verslapt door ze vaak van
allerlei zaken onkuDdig te laten.
Dat wy buiten den oorlog gebleven
zyn is geen verdienste voor het
ministerie. Het buitqn den oorlog
blyven hebben wy te danken aan
ouze gunstige geografiicbe ligging,
een ligging, die voor geen van beide
belligerenten belang brengt ons in den
stryd te brengen. Zoodra het echter in
't belang van een der beide oorlogvoe
rende parryen ligt om ons in den
stryd te dry ven, zal de regeering
niet by machte zyn dit te verhin
deren.
Na nog op enkele vragen geant
woord te hebben, eindigde spr. na
de aanwezigen tot toetreden tot den
B. uitgenoodigd te hebben onder
applaus zyue rede. Hierna sluiting.
Kiaskrlng Helder.
Het aantal kiezers voor de Tweede
Kamer In den kieskring Helder be
draagt 79136.
Be adjunct-commies by rijks
werven F. M. Verbeek is met ingang
van 1 Augustus overgeplaatst van
rijks werf te Willemsoord naar
'sryks werf te Helle voetsluis.
Voor het praktyk diploma Boek
houden, Handelsrekenen en Handels
recht van de Vereeniging van leer
aren in de Handelawetenicbappen,
examen 8, 4 en I Juni, slaagde de
heer J. Stoll, leerling van den heer
C. v. d. Mey.
Uit hst Politierapport.
Als verdacht van diefstal van een
rywiel uit een bloembolleaschuur te
Koegras is op d«zerzydich verEoek
door de politie te 's Gravenhage aan
gehouden en naar hier overgebracht
de marinematroos C. v.B.,dfe bekende
het feit gepltsgd te hebben en na het
opmaken van het proces-verbaal ter
beschikking der militaire autoriteit
gesteld. Hy ls ijovendieu nog
deserteur.
Door een winkelier utt de 2* Vroon
straat ls aangifte gedaan dat van zyn
rywiel, hetwelk eenige oogenbllkken
onbeheerd voor een perceel was
nedergezet, zya boodschappenmand
is ontvreemd.
Ten nadeele van een bewoner van
Huisduinen ls van zyn erf een vouw-
wagentje ontvreemd.
BINNENLAND.
Hit ooivosl naar Nsd.-lsdli.
Het Nederl.Correspondeotle-bureau
in den Haag verneemt, dat binnenkort
offlcleale mededeeling nopens het
vertrek van het convooi naar Neder-
landsch Indie kan worden verwacht.
Ds Holisidls.
Het stoomschip Hollaadia is Don
derdag van Hallfax vertokken. Het
heeft passagiers en ongeveer 1000 ton
meel aan boord.
Ds Frlsla.
De Frlsla zal, als ze te Bergen zal
zyc aangekomen, de reis mogen voort
zetten, aangezien er thans bericht is
ontvangen dat de Hollandla Halifax
verlaten heeft.
Biykens esn door de directie van
den Kon. Holl. Lloyi ontvangen
telegram ls de Frisia gistermorgen
uur te Bergen aangekomen.
Hst wrak
vsa ds „KsnlsBla-Ragaatss".
Wind en weder dienende zal de
sleepboot .Zeeland' heden weder
uitvaren.
Hst aftrsdsa
vss minister Rsmksnist.
Ba afgetreden minister van marine,
schout by nacht Ramboanet heeft
gistervoormiddag aan het departement
afscheid genomen van afdeelingtcbefs,
hoofdambtenaren en officieren van
het ministerie en heeft daarna zyn
portefeuille overgedragen aan de met
het Intermediair beheer van marine
belaaten minister van oorlog, mr.
Be Jonge.
Osrust ts Alkmssr.
Door de Revolut. Vrye Socialisten
Vereeniging te Alkmaar was Donder
dagavond eeu meeting belegd op het
Doelenveld, die door eenige honderden
werd bygawoond ea waar Bouma uit
Rotterdam als spreker optrad. Na
afloop trokken de meetinggangers
door de stad en wierpen de ruiten in
o.a by de raadsleden mr. Leesberg
en Gloeck, terwyi ook by den burg»
meester de ruiten Ingegooid of Inge
drukt werden.
Gistermorgen worden het raadslid
Lubbe op de Kaasmarkt en het
raadslid Meienbrink op de Vischm&rkt
lastig gevallen. De politie joeg de
menigte met den blanken sabel uiteen.
burgemeester beeft samenscho
lingen van meer dan drie personen
verbodsa.
ts Alkmssr.
Be Gemeenteraad nam Donderdag
een besluit, waarby eeu toeslag
op den prfis van bet gas zal worden
verleend san hen, die ln de laagste
klassen van den hoófdeiyken omslag
zyn aangeslagen. Be regeling is als
volgtZy, die nist in den H. O. zya
aangeslagen, krijgen 7J cent toeslag
de aangeélageoen ln de le kl. 6i ct.,
In de 2a kl. 5* ct., in de 8e kl. 4i ct.,
ln de 4e kl. S* ct.,indo 6*kl.2}ct.,
in de 6a kl. 1} ct. en ln de 7e kl. ct.
toeslag. Hiermede is voer de gemeente
een jaariykscbe uitgave v. f67396.40
gemoeid.
Verder werd besloten geen boete
meer te heffen van hen, die we
gens te hoog gebruik tydeiyk worden
afgesloten, ea omdat vroeger reeds
bepaald is, dat by nieuwe aansluiting
het in een vorige maand te veel ge
bruilte alsdan moet worden ingehaald.
Ds Csstrals Ksukan ts Hoorn
zal 1 Juli, wegaus gebrek aan levens
middelen, worden ge aio ten.
Ksurlsg van dsn landstorm.
De minister van oorlog beeft aan
de burgemeesters meegedeeld, dat bet
in zyn bedoeliog ligt, de Ingeschreve
nen voor den landstorm, voor zooveel
zy geboren zya in 1877 en 1876. Iu
Juli en Augustus te doen keurenen
hun verzocht, ten spocdigete voor elk
dezer beide groepen van Ingeschreve
nen het keuringsregiater te doen op
maken.
Drass uit Amarika.
Nas. wil vernemen, ligger de
Nieuw-Amsterdam (12 dezer ce New
Yotk aaugekomeo) en de Zyidyk (21
dezor aldaar biummgeloopon) i.og
steeds te New York zoo ler dat Iets
bekend is gemaakt over de ladingen
graan of meel, door de Amerikaan-
ach» regeering toegezegd, en waarop
deze stoomschepen moeten blyven
wachten. N. Rott. Ct.
OE OORLOG.
Oi Czaar aan Rualand niat
«armoord
Da Kölnische Zeltung verneemt
vau het departement van den hof-
maarschalk te Barmatadt dat het
groothertogeiyk Hof van de regee
ring der sovlSt republiek, via baar
gezantschap te Beriyn, bericht heeft
ontvangen, volgens hetwelk de voor
malige tsaar zich ln veiligheid be
vindt.
Be VorwKrts schreef gisteren
,Be tydlngen over een geweldda-
dlgen dood van den ex-tsaar, nemen
toe in aantal. Men behoeft ze nauwe-
lyks meer ln twyfel te trekken.
Ook bet blad van Maxim Gorki
jNowaja Bchesn" meldt de gebeur
tenis ala *«n feit. Over de maaier,
waarop de moord ls gepleegd, komen
verschillende berichten ln. Zy stem
men slechts ln zoo verre overeen, dat
zy de daad op rekening stellen van
de Bolsjewlkl. Be bloedige, opko
kende draaikolken van de tegen-
revolutie hebben den ex tsaar ver
zwolgen. Het sinds jaar en dag drei
gende noodlot heeft zich bewaarheid."
Di tOMtand In Oostenrijk.
Wat er eigeniyk in Oostenrijk ge
beurt, weet niemand. 8edert 25 Juni
zyn geen Oostenryksche couranten
verschenen en het ligt voor do band
dat, de meest wilde geruchten de ronde
doen. In navolging van Rualand zyn
zoowel In Oostenrijk als ln Hongarye
arbeidersraden opgericht, die waar
mogeiyk de aigemeene werkstaking
bobben bevolen. Het werk in de
fabrieken ia neergelegd, en zooals
gezégd, de couranten komon niet uit.
Het ultbiyven van telegrafische be
richten doet vermoeden, dat de toe
stand alles behalve in orde is.
Ben telegram uit Boedapest van
gisteren meldt, dat het sociaal demo
cratlsch partybéstuur een oproep
openbaar beef', gemaakt, waarin
wordt gezegd dat de arbfllderspa--ty
week in den stryd ls gewikkeld,
doch iat rij niet in staat (sgeweeut
baar elschen door te zetten. Aan alle
zyden ln het parlement ls, met uit
zondering van eenige eerlfikemannen,
de arbeidersklasse in d«n steek go-
laten. Het party bestuur spoort er
daarom tee aan om ln den kortst
mogviyken tQd dsn arbeid te hervatten,
daar de itrfid by den hnidlgea toe
stand en in bet huidige oogenblik
niet tot een resultaat kan leiden. De
voortzetting van den stryd zou de
kracht der arbeidersklasse slechts
doelloos fnuiken.
Van het Westeiyk front ea van bet
Oostenrijk-Ita)l*an»ehe front, geen
nieuws van belang. Allo berichten
maken slechte melding van kleine
gevschum.
In de lucht wordt hevig gevochten.
Een Eogelscti bericht spreekt van
bet neerschieten van 20 Duitsche
vliegtuigen, torwyi zy zelf 14 vlieg
tuigen vermisseD.
By een luchtaanval op Parijs zijn
weder 11 personen gedood.
OIT DEN OMTREK.
Tuel, 28 Juni.
Uit de Noordelijke. Provinciën
komen thans groote bestellingen ln,
by de haLdelaars io lacrimoi-atieü.
Men hoopt dus spoedig met 't korren
dier mosselen te laten aanvangen,
een werk waarby ook de vaartuigjes
kunnen gebezigd worden om de Noord-
zeevisecbery uit te oefenen.
CORRESPONDENTIE.
Tsliissairt Gssiss.
In een advertentie van de Casino-
irectle wordt aaogekoodlgd een Tuin-
concert door het 8tedciy k Muziekcorps!
Bit moet wezen«door de kleins
kspul d*r Marine".
AFWEZIG
tot WOENSDAG a.s.
Da praktijk vsrdt waargsssass
door ds H.H.
Dr. v. d. LEE.
Dr. LOUWERSE.
Dr. QRUNWALD.