HELDER8CHECOURANT
N«. 5015
DONDERDAG 21 NOVEMBER 1918
45e JAARGANG
UltQever C. PBlBOIERJngl<elder^'^^Oplaag 700Q^x.^-^^Abonneme^ post t 1.35, Buitenland f 2.35. - Lo»te ex. 3 cent - Adverf ntlën per regel 15 cent.
Op pagina 4 van dit blad
is opgenomen i
1. Uit den omtfök.
2. 9poit.
3. De militaire Ineenstorting
van Ouitichland.
4. Feuilleton enz.
OE WEEK.
19 November.
„Das Alte aiiirzt"Het oude,
vroegero gaat Yoorby, «tort ineen,
mot verbijsterende snelheid, dat wl,
den razenden vaart der gebeurtenissen
niet meer kunnen byhouden.
Op 11 November kwam de blijde
tijding, de verlossiugs-boodachap over
de aarde: eindelijk was de menschen-
slachting gestaakt.
Wilhelm von Hohenzollern, de
vroegere keizer Wilhelm II, van zijn
macht en invloed beroofd, vluchtte
over onze grenzen en nam met
goedkeuring der Regeeriag voor-
loopig zijn intrek bij zyn vriend, dea
graaf Van Aldenburg Bentinck, op
het Huil te Amerongen. In afwachting
van het oogenblik, dat nader over
z|n lot zal worden beschikt. Zijn
oudeten zoon, den ex-kroonprins,
werd een kasteel in Zuid-Limburg
als voorloopig verblijf aangewezen.
Nederland had heel zware, ook
wel Bleediga offers moeten brengen
en veel krenking moeten verduren
in den loop der ruim vier jaren.
Maar 't was ale onafhankelijke Staat,
Gode zij dank, ongedeerd uit de
orkanen, uit de vreeselijke crisis
tevoorschijn getreden.
Nederland „kon weer vrij adem
halen", aooals mr. Marchant 't in
de Kamer zei.
De toekomst scheen recht te geven
om het beete te verwachten na al
de beproevingen. De reederij leefde
op, onze vaart op de Oost zou
welhaast genormaliseerd worden.
Bevel waa gegeven tot demobilisatie
op zeer ruime schaal, terwyl de wijze
maatregel werd getroffen waarop
gedurende de crisis zóó vaak was
aangedrongen om den verkoop
van alcoholiën gedurende de demo
bilisatie-dagen stop te zetten. Het
broodrantsoen werd verhoogd, zal
tot 311 gram per dag komen, nu,
met verbeterde kwaliteit. Uit de
Stelling Amsterdam zullen II millioen
K.G. rijst voor de volksvoeding be
schikbaar gesteld werden.Vanuit Zuid-
Afrika kwam het aanbod, alt go-
schenk voor de behoeftigen in
Nederland, van 80.00b mud maïs en
andere granen.
Minister Van Yssolsteyn vaardigde
wenken uit, voor de gemeente
besturen, om ingrijpende verbetering
te brengen by het uitdeelen van de
distributie-bons. Voortreffelijke maat
regelen, door Regeering zoowel als
het particulier, initiatief, werden ge
troffen ten bate van de gedemobili-
seerden, die steun noodig hebben bij
hun terugkeer in de maatschappij.
Minister Alting von Geusau deed in
de Volksvertegenwoordiging verdere
beloften in de richting van de
democratiseering in den goeden zin,
van het doorvoeren van den „nieuwen
koers", in het leger. En men weet,
hier te maken te hebben met het
betrouwbaar woord van een eerlijk,
nobel man. De minieter-president
verklaarde zich bereid een nieuw
„beroep op de kiezera" te doen,
nadat het actief algemeen Vrouwen
kiesrecht zou zyn aanvaard, waar
tegen nu geen oppositie meer is,
nadat ook de Linksche groepen der
Unie liberalen en Vrij liberalen zich
erbij hebben aangesloten.
Inderdaad, „das Alte stürzt" 1
En ook „les idéés marchent"
Met den vaart van een modern
vliegtuig op z'n allervlugst l
Eu toen ie op linsdag 12
November 1918 die oatzettende
spanning ingetreden, berokkend door
het woord van den leider der S. D.
A. P. van mr. P. J. Troelatra
toen hy de revolutie in Nederland
aankondigde in de Tweede Kamer.
Verklarend aaar de staatsmacht te
willen grijpen, zeggend, dat het
Kabinet niet meer het recht had te
regeerendat de Regeering den steun
Yan het leger en van de politie
miste. Moetende erkennen, natuurlijk,
dat de aoc.-democraten de minderheid
vormen, dus dat men een over-
heersching, eene dwingelandij van
minderheid over meerderheid zou
kry'genmaar den „rechtsgrond"
voorhetrevolutionair optreden pogend
goed te praten met een beroep op
hetgeen mr. Troelstra noemde „de
noodzakelykheid en de onmisbaar
heid" van wat hy beoogde.
In ernst scheen hij zich te ver
beelden, dat de omwenteling, de
overdracht van de Regeering in
Nederland aan de arbeiders- en sol
daten-raden, zou gaan als in
Duitschland het geval is geweest.
Dat het zonder bloedvergieten moge
lijk zou wezen. Het hemelsbreed
verschil tusschen de Duitache toe
standen van vóór den oorlog en de
Nederlaadsche scheen hem te ont
snappen. Evenals de vraag, waarom
het Nederlandsche volk, ongedeerd
uit den oorlog getreden; met eene
Regeering, die in democratische
richting wil besturen, met eene
snelheid en eene consequentie zooals
weinigen hebben verwacht, terwijl
een tijd van bloei, herleving, welvaart
in zicht isWaarom ons volk dan
de revolutie zou wenschen, de
Geassocieerden belettend om den
rijken voorraad levensmiddelen, door
de Entente ons beloofd over onze
grenzen te brengen; hongersnood,
jammer, ellende verwekkend
Dat alles, en nog veel meer
scheen den heer Troelstra, de revo
lutie predikend, te ontsnappen. Deze
scherpzinnig© leider van de soc.-
democratiache party, bleek de „psy
Het Rotterdamsch Congres stelde
zijn zestien „desiderata" op en ver
klaarde van revolutie niets te willen
weten. De moderne vakbeweging
wenschte „den wettelijken weg niet
te zullen verlaten". Zij noemt haar
program onafwijsbaar en verklaarde
voorts „eiken vorm van demonstratie
ook die der algemeene werkstaking,
te zullen aangrijpen". Nogmaals
biyvende waakzaamheid is dus even
noodig als het loyaal doorvoeren van
de toegezegde hervormingen, Aan
welk laatste niemand trouwens be
hoeft te twyfelen.
De paragraaf, de republiek in
Nederland wenachend, is door de
3.D.A.P. niet in haar program opge
nomen.
En wie in ons land het koningschap
willen bestrijden, dr. Haentjes, te
Deventer, en zijne vrienden van de
nieuwe „Republikeinsche Party"
vooropzy mogen gedachtig zijn
aan den feestdag van. Maandag 18
November, toen tienduizenden H. M.
de Koningin, die zich met haar
Gemaal en de jonge Kroonprinses
temidden van de menigte had begeven,
een ovatie, en betuiging van hulde
en verknochtheid brachten, war
mer, inniger, dan men ooit sinds 17
November 1813 toen Willem I te
Scheveningen den bodem van het uit
slavernij bevrijdde vaderland weer
betrad heeft aanschouwd. Toen de
met oranje getooide soldaten bij de
Haagsche Maliebaan het rijtuig der
Koningin afspanden en verder trokken.
Toen de vlaggen en banieren werden
gezwaaid. Toen niet onder invloed
van alcoholica, die niet geschonken
werden, en zonder dat er „wanklan
ken" waren te bespeuren, gansch
de bevolking feest vierde, vroolljk,
jolig, prettig, dankbaar dat de
ellende van den oorlog en tevens de
bedreiging met burgerkryg, dien mr.
Troelstra had willen ontketenen,
voorby waren. Op dien lSen Novem
ber 1918 is werkelijkheid geworden
wat wel eens in feesbverelagen in
wat-hoogdravende taal werd verkon
digd het oude, hechte verbond
tusschen Nederland en Oranje is toen
hernieuwd.
De woelige dagen van «panning,
van onrust, herademing, feestvreugde
zijn nu achter den rug. Wij moeten
thans aan het werk, aan het op
bouwen, herstellen, vernieuwen gaan.
Er is werk aan den winkel in den
overgangs-toestand, waarin wij nu
loven. En ter voorbereiding van het
onafzienbaar-vele vangansch-nieuwen
aard. Hoe 't met den arbeid, dien de
Tweede Kamer heeft af te doen
onderwijl zy zich al-meer „een inter
pelleerend in plaats van een wet
gevend Lichaam toont", niemand
durft er iets over te profetoeren. Wy
weten slechts allen, nu, dat geiyk
reeds by hare geboorte voorspeld werd
haar levensty'd niet van langen
duur zal wezen.
Of de „Frankf. Ztg." goed gezien
heeft de Vredesconferentie in Den
che", de ziel van het Nederlandsche
volk niet meer te begrijpen.
Maar toen heeft zich tegenover
mr. Troelstra's revolutie-oproep het
Nederland, zooals 't werkelijk is,
getoond.Het gewooniyk watapat'hisoh,
wat laksch-onverschillig schijnende
volk raakte in vuur. Al wat in
Nederland orde en gezag wil gehand
haafd zienal wat beseft, hoe Oranje,
dat eeuwen-lang lief en leed met ons
volk deelde, het symbool van onze
volks-eenheid moet biyven, ont
waakte.
De Rechtsch# arbeiders-organisatiën,
de katholieken voorop verklaar
den te zullen pal-staan tegen het
dry ven naar revolutie. De midden
standers, de neutralen, allerlei verdere
groepen sloten zich daarby aan.
In de militaire gelederen— door den
heer Troelstra reeds een wissen prooi
van de revolutie geacht - ontwaakte
do geestdrift voor orde en gezag. Tal
van jonge mannen schaarden zich
vrijwillig weer onder het vaandel.
De Vrijwillige Landstorm werd opge
roepen en kwam vol enthusiasme
onder de wapenen. De bedreiging met
spoorweg-staking (die een ramp voor
de levensmiddelen-voorziening ware
geweest) scheen op niets te berusten
het spoorweg-personeel keerde den
rug toe aan degenen, die 't in den
maalstrool hadden willen lokken.
Overal in den lande werden en
worden nog steeds, want 't blijft
noodig op z'n „qui vive" te zyn!
Burgerwachten opgericht.
En toen heeft mr. Troelstra door
deze geweldige ontplooiing van volks
kracht verrast; door zyn medeleden
in het Partij-bestuur van de S.D.A.P.
in den steek gelaten, plots „zijn
draai genomen."
Eerst Donderdag 14 November in
de Kamer. Toen hy, interrup-
peerend den heer Dresselhuys
verklaarde „geen staatsgreep bedoeld
hebben" en „niet aan geweld te
hebben gedacht." Met deze woorden
zijn revolutietje „afwimpelend".
Vervolgens op het buitengewoon
Congres van de S.D.A.P., Zaterdag
en Zondag j.1. te Rotterdam gehouden.
Op den eersten dag was de heer
Troelstra die op Vrijdag 15 Nov.
in de Kamer ook absent was; den
heer Schaper voor hem de kastanjes
uit het -heete vuur liet halen!
afwezig. Men beduidde hem, dat hij
toch komen moest. In eindeiyk, op
17 November, heeft de heer Troelstra
dan enkele oogenblikken op het
Congres van zyn party vertoefd om
te zeggen, te erkennen, dat hij „de
machtsverhoudingen in Nederland
niet juist had ingezien." De „wil en
het verlangen" hebben aldus nog
mr. T., wel eens meer te veel
meegesproken. Het gebeuren in
Duitschland had „te machtigen in druk
op hem gemaakt."
Intusschen deze „eerlijke beken
tenis" strookt met mr. Troelstra's
verklaring in de Kamer, dat hy
„geen staatsgreep bedoeld had",
ik wil 't voor het oogenblik niet
Haag zal worden gehouden, 't
lijkt nog minst genomen twyfelachtig.
Dat by de Vredesbesprekingen onze
rechten op de Schelde-monding in 't
gedrang zullen komen, 't is door de
verklaring van een gezaghebbend
Belgisch staatsman een overdreven
vreesuiting gebleken. Trouwens, on
der alle omstandigheden heeft men
nu eenmaal overlast van de Angst
meier's IDat is een even naargees
tige als taaie menschensoort.
Zoo nu als vóór het heerlijk
oogenblik, is 't ons aller plicht
schouder aan schouder te staan tot
bescherming, beveiliging tegen aan
vallen die niet steeds, als met mr.
Troelstra's bedreiging van 12 Nov. 't
geval was, vooraf worden aangekon
digd op onze heiligste goederen
orde, rust, eerbied voor hét gezag.
Maar na de dagen, nu achter ons
liggend, mag Nederland ondanks
die gevaren, welke biy'ven dreigen
de toekomat met frisschen moed
tegemoet gaan
Mr. Ahtohio.
Da Wapsnstilitand
en da Vredesonderhandelingen.
Dr. Solf, de Duiteche ataatssecre
taris voor buitenlandsche «aken, heeft
zich thans tot de geallieerde mogend
heden gewend, met het verzoek om
verzachting van de wapenstilstands
voorwaarden. In hoofdzaak gaat het
wel om de eisch van uitlevering van
spoorwegmaterieel, waaraan Duitsch-
land thans groote behoeft# heeft,
zoowel met het oog op de terug-
keerende troepen, als wel in verband
met de levensmiddelenvoorziening
der groote steden. Indien dit laatste
niet afdoende geregeld kon worden
tengevolge van het ontbreken van
spoorwegmaterieel, zouden honger-
onlusten hiervan het gevolg zyn, wat
ten slotte tot anarchie als in Rusland
zou kunnen leiden.
Verder wordt opheffing van de
blokkade en instandhouding van het
verkeer tusschen rechter- en linker-
Rljnoever gevraagd.
Wellicht dat de geallieerden zich
van de noodzakelijkheid der gevraagde
veranderingen zullen laten over
tuigen, waardoor de totstandkoming
van den vrede, zij het dan ook een
voorloopige, bespoedigd wordt.
Op deze wijze zou dus reeds by
het eindigen van den wapenstilstand,
of nog vroeger, een voorloopige vrede
tusschen de geallieerden en de voor
loopige Duiteche regeering tot stand
kunnen komen. Wanneer dan in
Duitschland de verkiezingen voorde
Constituante zyn afgeloopen, en de
Volksrogeering dus gegrondvest, kan
met de vertegenwoordigers daarvan
den deflnitieven vrede worden ge
sloten.
Veel sal tot bespeediging van de tot
standkoming van den vrede de komst
van president Wilson kunnen bijdra
gen. Heel lang zal deze toch ook niet
uit de Vereenigde Staten weg kunnen
blijven.
Volgens een bericht uit Londen tast
men nog in het duister aangaande
de plannen die president Wilson
koestert met zyn reis naar Europa
om de opoiing van de vredesconfe
rentie en de voorloopige beraadsla
gingen bij te wonen. Mevrouw Wilson
komt ongetwijfeld mee. Men verwacht,
dat ze, het bezoek aan Parijs daar
gelaten, naar Londen en misschien
ook naar Brussel en Rome zullen
gaan. Met Europa te bezoeken zal de
president twee precedenten scheppen
hij zal het eerste hoofd van het
uitvoerend bewind zyn, dat aan een
vredesconferentie deelneemt, waarbij
de V. S. betrokken zijn en bovendien
het eerste hoofd van het uitvoerend
bewind, jdat Noord-Amerika uitgaat.
Men verneemt, dat de vertoogen
van Lloyd Geerge, Clemenceau en
andere staatslieden der ententeWilson
vooral tot het besluit hebben gebracht,
om de vredesconferentie bij te wonen.
Aangezien de president in het begin
der volgende maand afvaart, schijnt
het zeker, dat hij verscheiden weken
vóór de opening der vredesconferentie
te Parijs zal zijn. Men gelooft, dat
Wilson Yan zins is, aan de conferentie
to Versailles deel te nemen, welke
vóór de vergadering der vredesonder-
handelaars zal worden gehouden,
zoodat hy zoodoende voor het eerst
de gelegenheid zal hebben, zich per
soonlijk van zijn taak als lid van den
oppersten oorlogsraad te kwijten,
waarin kolonel House hem thans
vertegenwoordigt.
Wilson zal tegenwoordig zyn bij
de openingszitting dev vredesconfe
rentie, waarin in breede lijnen de
beginselen voor het verdrag zullen
worden uiteengezet, maar hij zal niet
bly ven by de volgende, in onderdeelen
afdalende besprekingen over de be
slissende regelingen, hetgeen het werk
der vredesgevolmachtigden zal zijn.
Vermoedelijk zal een Amerikaansch
slagschip Wilson heen en terug
brengen, zoodat hy, technisch ge
sproken, op Amerikaansch gebied zal
zijn en alleen buitenslands, wanneer
hij den wal betreedt Nochtans staat
er niets in de grondwet, dat den
president verbiedt, het land te ver
laten. Roosevelt en Taft hebben allebei
tydens hun presidentachap een bezoek
aan Panama gebracht.
Lansing zal vast enzeker het
hoofd zijn der Amerikaans'che ver
tegenwoordigers ter vredesconferen
tie. De andere zullen waarschyniyk
kolonel House, Louis D. Brandeieen
senator Elihn Root zyn. Men denkt,
dat generaal Bliss wel de eerste
militaire vertegenwoordiger wordt en
admiraal Sims de leiding van de
marine-delegatie krijgt.
Volgens de „Daily News" is de
voorbei eiding van het vredescongres
drieledig. In Londen zal het rljke-
oorlogskabinet byeenkomen om de
politiek van het Britsche rijk te over
wegen. Alle eerste ministers van
Ingezonden mededeeling.
Herman Nypels,
Telif. Interc. 140, Spoorstraat 41.
Hearen Ondergoederen,
half- en heel wol.
Overhemdfin. - Handschoenen
Billijke prijzen.
de dominions zuilen aan de beraad
slagingen deelnemen.
Dan zal er tegen midden Decem
ber een belangrijke intergeailieerde
conferentie te Pary» zynhier zullen
de gedelegeerden van gedachten wis
selen om hun inzichten met elkaar
in overeenstemming te brengen.
Het groote vredescongres waarde
gedelegeerden der Entente met die van
Duitschland, Oostenryk en Turkije
aan tafel zullen sltten, zal soodra
mogeiyk in Januari te Versailles
byeenkomen en zfln hoofdkwartier te
Parijs hebben.
Hoeveel gedelegeerden der Entent#
het congres zullen bijwonen, stem
men en het vredesverdrag teekenen,
zal ter voorbereidende intergeailieerde
conferentie worden uitgemaakt. Er
zullen natuurlijk tal van gedelegeerden
worden geraadpleegd, die het vredes
verdrag niet zullen teekenen.
De gedelegeerden, die hier volgen,
zijn voor 't meeren deel reeds voor
goed aangewezen er zullen intus
schen nog snkele bijkomen.
FrankrijkClemenceau, Briand,
Tardieu, Bourgeois.
Het Britsche rijk: Lloyd George,
Balfour, en waarschyalijk lord Rea-
ding, één arbeiders-gedelegeerde en
een of meer gedelegeerden van de
dominions.
De uitslag der verkiezingen zal
worden afgewacht, om uit te maken
of ook Asquith het congres namens
de regeer ing zal by wonen. De arbei
ders-minister Barnes zal do voorbe-
reidsnde conferentie te Versailles, een
arbeidersvertegsnwoordiger als Tho
mas, hst vredescongres by wonen.
Vereen. StatenWilson, Elihu
Root; Lansing en House.
ItaliëSonnino en Orlando.
BelgieDe gedelegeerden zijn nog
niet aangewezen. Genoemd worden
eerste minister en Vandervelde.
JapanTsjinda en Matsui, onder
scheidenlijk ambassadeur te Londen
en Parijs.
RoemenieTake Jonescu.
GriekenlandVenizelos.
ServiePasjits.
De Tsjecho-Slpwaken: Masaryk.
De Zuid-SlavenDenecz.
RuslandTot dusver is gcon ver
tegenwoordiger aangewezen.
De „Germania" meldt, datErzber-
ger, die na de revolutie geen deel
meer uitmaakt van de rljksregeering,
zich op dringend verzoek van de
regeering bereid heeft verklaard de
wapenstilstandsonderhandelingen te
blijven voeren en de vredesonderhan
delingen in te leiden. Erzberger is
dus eigenlijk staatssecretaris voor den
vrede, zegt de „Germania".
Dt vorsten der geallieerde
landen te Parijs.
De correspondent van do N. Rott.
Crt. te Parye seint, dat de vorsten
dor geallieerde landen zich naar
Parya zullen begeven, voor len
zegetocht der geallieerde troepen
onder de Au de Triomphe door en
over de Champe Elysées te Parijs.
Men kondigt aan, dat daarvoor over
zullen komen de koningon van
Engeland, Italië, Belgie, Servie,
Alexander van Griekenland. Men
verwacht, dat ook Wilson er aal zyn,
vertegen woord gers van de Zuid-
Amerikaansche republieken, van
China, Portugal enz. In het militair
deflló zullen alle geallieerde natiën
door olite-troepen vertegenwoordigd
zyn.
BUITENLAND.
Duitschland.
Het gaat den matrozen met de
nieuwe regeering niet naar den zin.
Het gaat te Beriyn te burgerlijk too.
Naar het „Berliner Tageblatt" meldt,
werden in een vergadering van
matrozen te Hamburg, waaraan veel
bemanningen van te Hamburg en
Cuxhaven liggende oorlogsschepen
deelnamen, besluiten van verstrek
kende politieke keteekenis genomen.
Alle sprekers veroordeelden echerp
de pogiigen om de revolutie in
gematigder banen te leiden, hetgeen
thans te Kiel en Wilhelmshaven
geschiedt. De vergadering besloot
tot instelling van een marineraad
voor het district Neder-Elbe, welke
zich bij de linksche socialistische
groepen moet aansluiten. Men zal
voor dien raad beslag leggen op het
gebouw van het Hanseatische Ober-
landesgericht.
Verder werd een commissie ge
kozen ter deelneming aan de marine-
vergadering te Wilhelmshaven, die
door de regeering ie bijeengeroepen.
De gedelegeerden sullen de over
plaatsing van het departement van
marine van Beriyn naar Hamburg
eischen, om het onder controle van
den Hamburger arbeiders- en soldaten-
raad te brengen.
In het Oosten van Duitschland
maken de Polen gebruik van het
zelfbeschikkingsrecht. Sedert Donder
dag is de stad Posen en een groot
deel der gelijknamige provincie in
hunne handen. Aanvankelijk had ook
hier de arb. en eold. raad het bewind
in handen genomen, doch de soc.
dem. invloed werd spoedig geheel
op den achtergrond gedrongen, waarna
de soc. dem. party zich op het stand
punt stelde dat de overgang van de
macht in de handen der nationale
Poolsche beweging een voldongen feit
was. Aan het centraal gezag te
Beriyn werd evenwel ondersteuning
gevraagd, tot bescherming van de
Duitsch© en Joodsche minderheden.
Het is reeds meer gebeurd dat de
volken die het zelfbeschikkingsrecht
toepassen, niet alleen tevreden waren
met wat hun toekwam, maar dat
zy liever meer wilden hebben. Ook
met de Polen is dit nu het geval.
Althans wordt uit Beriyn gemeld,
dat de toestand te Soldau, Verden-
burg en Böbau (Pruisen) wanhopig
is. De Polen plunderen en knevelen
hier de bewoners op alle mogelijke
manieren- Wel werd een afdeehng
roode garde tot bescherming gezon
den, doch alleen manschappen zonder
officieren. Ten slotte werd een oude,
echte, kolonel uit Allenstein ter
hulp geroepen, die nu de troepen
moet leiden.
Ook in OostrPruieen is het niet
pluis. Daar wordt gewerkt aan de
stichting van een Groot-Litauen,
waarvoor een groot deel van Oost-
Pruisen wordt opgeeischt. De regee
ring te Berlijn wil dit blijkbaar
tegengaan. Volgens de „Lok. Anz."
althans zyn Duitsche troepen naar
het Oosten gedirigeerd.
Dstsrugtetht vin hat luiticha lejer.
De berichten over den terugtocht
van de Duitsche troepen loopen nog
al uiteen. Naar uit Keulen gemeld
wordt, geschiedt de terugtocht via
Aken in geregelde orde. Het leger
zorgt voor eigen bevoorrading. Oude
landstormtroepen bly ven zoolang
mogelijk aan de grens.
In Baden en Wurtemberg daaren
tegen schijnt het niet gelukt te zijn
de orde te handhaven. De verzorging
van het leger is in de war en nu
helpen de soldaten zieh zelf, waar
door onder de boeren groote ont
stemming heerscht. Daar hulp van
de autoriteiten is uitgesloten, trachten
zij nu zich zelf te helpen. Ook in
de steden die overvol zyn, moet do
toestand zeer netelig zijn.
In Bailclë.
In Galicie zyn het de Polen en
de Oekrainers die elkaar te lijf gaan.
Te Lemberg werden verwoede ge
vechten geleverd. Beide partijen zyn
van artillerie en machinegeweren
voorzien, en schieten nu al een dag
of tien maar raak. Den geheelen dag
■iet men vrachtauto's en andera
wagens met gewonden naar de hos
pitalen ryden. Verschillende opehbare
gebouwen zyn beschadigd of gedeel
telijk verbrand.
Bo vendien ontwikkelt zich in Galicie
een formeele vernietigingsoorlog te
gen de joden. Uit verschillende plaat
sen komen afgrijseiyke verhalen. De
huizen dor Joden werden in brand
gestoken en op de vluchtende be
woners werd geschoten. Kelders
liggen vol lyken, die men niet durft
begraven.
Ti Ffunre.
Wordt er in Polen en Galicie op
een vreemde manier met het zelf-
heschikkinfarechtomgesprongen,niet
minder is dit in Fiume het geval.
Na de opstand tegen het Hongaarsch
gezag werd de stad by Kroatië in
gelijfd. Den dag daarna verklaarde
de gemeeateraad dat de atad zieh
bij Italië aaniloot. Er werd een natio-
nalen Italiaanschen raad ingesteld.
Dit duurde echter ook slechte één
dag, waarna de Kroatiers zich weder,
en ditmaal zeer beslist, van de heer
schappij meester maakten. Den 4en
November evenwel liepen Italiaan-
sche schepen de haven binnen. De
commandant van dit eskader her
stelde den Italiaanschen raad. Thans
hebben zich nieuwe onlusten tegen
de Italianen voorgedaan zoodat lan
ding van Italiaanache troepen nood-
zakelyk was.
België.
D« ontploffing te Hamont.
In ons vorig nummer hebben wy
onder Laatste berichten nog een en
ander medegedeeld over de geweldige
munitie ontploffing te Hamont.
Hieromtrent meldt de Meijersche
Courant nog het volgende
Maandagavond omstreeks 10 uur
is op het station te Hamont een
Duitsche munitietrein ontploft. Vele
ontploffingen volgden slag op slag,
tot eindelijk met een zeer zware
ontploffing een wagen met granaten
in de lucht vloog. De granaatscherven
kwamen neer op het gehucht Schoot
nabij Budel, waar byna alle ruiten
werden verbrijzeld en van sommige
huizen de daken instortten. Uit
Hamont vluchtten zeer vele mannen,
vrouwen en kinderen die hun bij de
ramp gewond# huisgenooton onder
steunden, naar Budel. De omgeving
van het station te Hamont was één
vuurzee. Het gekerm en geschreeuw,
dat hier werd gehoord, was ontzet
tend. Er stonden op het station ook
drie lazarettreinen met Duitsche
gewonden, die wachtten op transaport
naar Nederland. Deze treinen ge
raakten in brand. De gewonden ont
vluchtten voor zoover zy daartoe in
staat waren, doch 18 zwaargewonden,
die zichzelf niet konden helpen,
kwamen in de vlammen om.
Een der lazarettreinen ken nog
juist bijtyds In veiligheid worden
gebracht en staat nu op het station
te Budel. Op heldhaftige wyze werden
do brandende wagons afgekoppeld en
de rest van den trein opgetrokken
in de richting van Neerpelt.
De aanblik der gewonden, die over
de grens kwamea, is onbeschrijfeiyk.
Op brancards werden zij naar Schoot-
Budel gebracht en bij particulieren
verbonden.
Niemand durfde zich in de nabijheid
van het station te Hamont wagen.
Alles is er vernield. Het aantal
dooden 'moet zeer hóóg zijn, doch
kan nog niet worden vastgesteld. In
Hamont zijn vele huizen ingestort,
waarby de bewoners onder het puin
werden begraven.
Nadere berichten melden, dat de
oorzaak van de ramp moet gezocht
worden in het feit, dat Hamontache
kwajongens, die zich hadden meester
gemaakt van Duitsche vuurpyirevol-
vers, deze afschoten in de nabijheid
van een der drie aanwezige lazaret
treinen.
Door het krachtdadig optreden van
majoor Brouwer van het 7e regiment
infanterie, die op de plaat3 des onhéils
vertoefde, werden eenige mot gas
bommen geladen wagens uit het
brandende gedeelte gehaald.
Zea Nederlandsche militairen zyn
by het ongeval omgekomen. Een
burger uit Weert verloor zyn beide
oogen.
Het stationsemplacement is een
chaos van stukgeslagen, hier en daar
nog rookende spoorwagens, waar-
tusschen duizenden niet-ontplofte
granaten. De bewaking ie toever
trouwd aan kwajongens uit Hamont,
die een zoogenaamde garde civil
gevermd hadden. Zij zyn gewapend
met Duitsche geweren, die daar bij
duizenden op hoopen verapreid liggen.
Voortdurend wordt door die bewakers
met deze geweren gesehotende
geweerpatronen hebben zy er maar
voor het grijpen.
Het aantal dooden wordt op min
stens 800 geachat. Dat der vermisten
op ruim 1000. Even voor de ramp
was een Duitsche hospitaaltrein met
1200 gewonden juist het atalion
binnengekomen.
De verliezen.
De Duitsche verliezen gedurende
den oorlog bedragen: aan dooden
1.580.000 man; vermisten 260.000;
gevangenen 490.000; gewonde»
4.000,000.
De verliezen der Engelschen in de'
oorlog bedragen, met inbegrip van
alles, behalve die der luchtmacht,
3,050.000 man.
Spanje.
Naar uit Barcelonaaan de „Times"
wordt gemeld, hebben alle gemeente
besturen in Catalonië een memorie
geteekend, waarin de vrijheid voor
de Catalaansche natie wordt geëischt.
Senor Cambo, de leider van de be
langrijkste Catalaansche partij, belooft
onmiddeliyk zelfbestuur. De partyen
der linkerzijde hebben in de Cortes
een voorstel gedaan tot een federale
constitutie, welke Catalonië zou te
vreden stellen. Er is te Barcelona
een comité gevormd van afgevaar
digden, tot deze partyen behoorend,
om het zelfbestuur to organiseefen.
De minderheid eischt volkomen onaf-
hankeiykheid, maar de overweldi
gende meerderheid is voor autonomie.
BINNENLAND.
Onze sohsepviart.
Jen officieel bericht van het Duit
sche gezantschap meldt, dat alle be
lemmeringen voor de neutrale scheep
vaart, door Duitschland ingesteld, zyn
opgeheven.
Vaart op Eigetand, Amerika en latfll
Blijkens een officieele mededeeling,
wordt volgens uit Engeland ontvan
gen bericht een vaargeul schoonge
veegd tusschen Nederland en Enge
land, welke zal worden betond en
verlicht. Deze vaargeul zal in 10 k
14 dagen gereed zijn, waarna de vaart
door het Kanaal voor Nederlandsche
schepen toegestaan is. Falmouth moet
wordeu aangedaan voor instructies.
Ook het Suez-kanaal is weder ge-
(Reeds in een gedeelte onzér
vorige oplaag'gemeld).
Da „Frlsla".
Hot stoomschip „Frisia", van den
Kon. Holl. Lloyd, dat zich met 3700
ton meel op reis bevindt van Zuid-
Amerika naar Amsterdam, wordt
tegen 27 dezer binnen verwacht.
Laventmlddelaniaavoer utt Amerika.
Een officieel bericht uit Londen
meldt, dat onze schepen onverwyid
de toegezegde levensmiddelen en nog
andere producten kunnen halen terwijl
geen bezwaar wordt gemaakt tegen
den aankoop en verscheping van die
artikelen, die men dezerzijds in Noord-
Amerika, West-Indiö of Argentinië
wenscht te koopen.
Steenkolen.
In de eerstvolgende dertig dagen
mogen 30.000 ton stoomkolen en
30.000 ton gaskolen uit Engeland
gehaald worden.
Ook Duitschland zal de kolenleve-
vering naar ons land weer in vollen
omvang toepassen.
Patrelaum.
Van de vrygekomen legervoorraden
petroleum wordt aan elk gezin,
verstoken van gas- of electrisch licht,
vier liter petroleum verstrekt, in
afwachting van de geregelde aanvoer,
waarmede nog ongeveer twee maan
den gemoeid zijn.
De prys blijft 44 cent per liter.
Da B-urendag.
In aansluiting aan zyn rede inde
zitting van 15 November j.1. heeft
de heer Schaper het wetsvoorstel
tot invoering yan de 8-urendag zoo
danig gewyzigd, dat de 8-urige werk
dag in fabrieken en werkplaatsen
terstond bij het in werking treden
der wet wordt ingevoerd. De over
gangsbepalingen van artikel 12 en
de bepalingen, die daarmede in ver
band staan, zyn derhalve terugge
nomen.
Het tweede lid is in dier voege
gewijzigd, dat terstond in de dag
en nachtbedryven de 6-urendag kan
worden ingesteld.
De 8-urendag wordt nu ook ter
stond voor de meeste groepen van
het spoor- en tramweg-personeel
voorgesteld.
Toelage Poet- on Telograafporoooeol.
Naar wy vernemen ligt het i» de
bedoeling der regeering om het per
soneel der post, telegrafie en telefonie,
alt waardeering yoor de, gedurende
den oorlog gepresteerde diensten,
toelage te verstrekken van 10 procent
voor het hoogere en 15 procent voor
het overige personeel, op den grond
slag der oude salarieering.
loon opheffing Vrijwillig»
Landstorm
Als antwoord op de vraag, wat
het let zal zyn van den vrljwilligen
landstorm bij de aanstaande demo
bilisatie, meldt ons het Neé. Corr.
bureau
14 April 1917 diende de vorige
regeerinj voorstelle» in tot wijziging
van do landstormwet, welke nog niet
in behandeling zyn genomen door de
Staten-Generaal.
Indien nu hetgeen waarschijn
lijk echijnt deze wet niet binnen
enkele dagen tot stand komt, zullen
by de volledige demobilisatie de ver
bintenissen van hen, die zich by den
vry'willigen landsterm verbonden,
verbroken moeton worden.
Om nu te voorkomen, dat de
organisatie van den vrij willigen
landstorm uiteen zou vallen, is de
regeering voornemens bij Koninkiyk
Besluit een regeling te treffen, krach
tens welke de bestaande landstorm
korpsen e» afdeelingen voorloopig en
nagenoeg ongewijzigd kunnen blijven
voortbestaan onder den naam van
weerbaarheidskorpsen en afdeelingen.
Van deze weerbaarheidsafdeelingen
wordt tevens verwacht, dat zij een
kern zullen vormen van een ge
wapende macht, te allen tijde bereid
om het wettig gezag te steunen en
waarby zich alle welgexinden kunnen
aansluiten.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Begrafenis W. J vas Naok.
Dinsdagmiddag had op het kerk
hof de begrafenis plaats van het
stoffelijk overschot van den heer W.
J. van Neck, oud-wethouder-raad9lid
dezer gemeente. Op de» doodenakker
ware» zeer veel officieele personen
aanwezigbehalve het volledig Dage-
lyksch Bestuur der gemeente, den
plaats. commandant, eenige raads
leden, enz. zagen wy verschillende
hoofd-ambtenaren en oud-ambtenaren
die den overledene mede de laatste
•er bewezen. Daar ingevolge uitdruk-
keiyk verlangen van den overledene
niet aan het graf werd gesproken, wae
de plechtigheid speedig afgeloopen.
Een zoon van den overledene dankte
voor de laatste eer aan aijnen vader
bewezen.
Bsgrafauls Soblppar J. r. d. Ham.
Het ongeluk aan boord van Hr.
Ms. Mynenveger Hellevoetsluia" te
VliasingeD, heeft helaas nog een
slachtoffer geöiecht. Onder de drie
zwaar gewonden bevond zich ook
de schipper J. van der Ham, die
eenige dagen na het ongeluk aan
bekomen zware verwondingen is
overleden.
Reeda latig voor de lijkstoet de
begraafplaats te Huisduinen had
bereikt, hadden vele belangstellenden
Zich by hot kerkhof opgesteld, om
den overledene de laatste eer te
bewijzen.
Nadat de kist boven de geopende
groeve was geplaatst, traa kolonel
Zeeman, als vertegenwoordiger van
de regeering en marine, naar voren,
die in korte woordeq het ongeluk,
waardoor de overledene viel, memo
reerde. Door den oorlog waa, gelijk
zoorelen, ook schipper van der Ham
in dienst gebleven, alhoewel zijn
diensttyd reeds geëindigd was. Eelaa3
h'j heeft zijn welverdiende rust niet
mogen genieten en Btierf bij het
vervullen van zyn plicht. Hij had
een eerVollen loopbaan achter zich
en waa een goed èchtge»oot en vader
en een goed onderofficier. By de
marine zal zyn voorbeeld ons steeds
in nagedachtenis blijvon. Zijn asache
ruste in vrede.
Daarna trtld eón- adjudant-onder
officier naar voren, die met een kort
woord v. d. Ham's 34 jarige loopbaan
by de marine schetste, waarvan de
overledene vijf volle termen in de
tropen had doorgebracht. Tien dagen
geleden sprak ik met den overleden#
over onze toekomst na de demobili
satie. Geen van ons beiden dacht
toen aan wat in dezen korten tyd
zou kunnen gebeuren. En als het
waar Is dat by het overlyden de ziel
het lichaam verlaat, terwyi het stoffe
lijk overschot hier rust, kunnen wy
zeggen dat schipper van der Ham
zijn rust heeft verdiend, hoewel hy
er nog niet naar verlangde.
Daarna nam een majoor der marine,
ook namens kameraden hot woord,
Spr. stelde den overledene ten voor
beeld aan zijn makkers, daar de ge
vallene het slachtoffer was van zyn
plicht, de plicht, die in den tegen-
woordigen tijd door velen wordt
beklad. Ik dank U voor het voor
beeld dat gy ons allen stelde. Rust
zacht makker.
Hierna dankte Ds. Buiskool ó§n
aanwezigen marine-autoriteiten en
kameraden voor de woorden van
waardeering aan den overledene ge-
wyd, om hem de laatste eer te
bewijzen, en de overige aanwezigen
voor de warme deelneming en het
medegevoel.
Ds 8-urlgs arbeidsdag.
Door de S.-D. Raadsfractie is onder
staande motie bij den Raad der ge
meente Helder ingediend, teneinde
in de zitting vün a.s. DinBdag 26 dezer
te worden behandeld
,De Raad der gemeente Helder,
kennis genomen hebbende van de in
de Tweede Kamer en de pers gedane
toezeggingen ten aanzien ven den
8-urigen arbeidsdag;
van oordeel,' dat het voor een ge
zonde ontwikkeling der maatschap
pelijke verhoudingen noodig ls, daar
aan zoo spoedig mogelijk uitvoering
te geven en dat daarbij de Overheid
dient voor te gaan
noodigt Bsrgemeester en Wethou
ders uit, maatregelen to treffen om