Laatste berichten.
zoo spoedig mogelijk, uiterlijk op 1
Januari 1919, den 8-urigen arbeidsdag
met behoud V3n den vrijen Zaterdag
middag, voor het personeel in dienst
der gemeente in te voeren
en gaat over tot de orde van den
dag".
„Da Zavaft Provincie*".
Blijkens ontvangen particulier be
richt zou Hr. Ms. „De Zeven Provin
ciën" den 18en November uit Indie via
Panama naar Nederland vertrekken.
Hr. M Noordbrab«*t"en„Hoil»nd".
Bij Koninklijk besluit is bepaald,
dat de pantserdekscheoen „Noord
brabant" en „Holland" op een door
den Minister van Marine te bepalen
datum zullen worden uit dienst
gesteld.
Ob huisbrand.
De voorziening van huisbrand in
onze gemeente ondervindt door de
gebrekkig# aan voor, stagnatie, zoodat
de derdo bon nog niet kan wordon
ingewisseld. De Brandstoffen-Com
missie vermeldt hieromtrent «enige
bijzondorheden in een advertentie in
dit nummer.
Mej. H. J. L. Waleson, collec-
trice der Staatsloterij alhier, is als
zoodanig benoemd te 's Gravenhage.
In haar plaats is benoemd mej. M.
C. Lanzing, te 's Gravenhage.
Uit het Polltiarappart.
Na verbreking van de afsluiting
is uit eene bergplaats van de Artil
lerie aan de gemeenschapslinie alhier
een bronzen stelschroefkussen van
een kanon van 10 c.M. ontvreemd.
Ten nadeele van een bewoner van
den Polderwegis des avonds een
rijwiel ontvreemd, hetwelk hij eenige
oogenblikken vóór zfjne woning had
laten staan. Eveneens zijn des avonds
ontvreemd een rijwiel ter waarde
Yan f 225 uit de vestibule van de
Marineclub en een oud rijwiel van
voor een perceel aan de Koningstraat.
Het laatste werd den volgenden mor
gen aan het strand te Huisduinen
teruggevonden zonder wielen. Se
dader van dezen diefstal, een soldaat,
werd nog een tijdlang door een vriend
van den eigenaar, die het wegnemen
vanuit zijne woning had gezien, op
een rijwiel achtervolgd, doch wist ten
slotte te ontkomen.
Zaterdag j.1. zag een surveilleerend
agent van politie den bekenden 17
jarigen kellner J. W., die zich reeds
eenige malen aan diefstal van rij-
wielen schuldig maakte, op den
Kanaal weg op een rijwiel zitten.
Vermoedende dat bjj ook dit rijwiel
wel ontvreemd zou hebben, hield de
agent hem aan en wilde hem naar
het bureau overbrengen, toen twee
onderofficieren op rijwielen zich bij
hen voegden zeggende dat zij den
aangehoudene nazaten, omdat hij
even te voren het rijwiel van een
kameraad van hen voor een perceel
aan de Weststraat had weggenomen.
De jongen werd in bewaring gesteld
en zal thans in het huis van bewa
ring te Alkmaar worden opgesloten.
Procesverbaal is opgemaakt tegen
den vischhandolaar P. S., wegens het
vervoeren van 12 K. G. tarwemeel.
Vergadorlng van den Raad der
Qemeente Helder,
op Dinsdag 26 November 1918,
'a avonds 7i uur.
Onderwerpen ter behandeling:
1. Notulen.
2. Ingekomen stukken en mededee-
lingen.
8. Vaststelling navorderingskohier
pl. dir. belastingen, dienst 1918.
4. Betaling uit den post voor on
voorziene uitgaven.
5. Wijziging salaris verordening 1918.
6. SalarisYerordening onderwijzers.
7. Oveninrichting Gasfabriek.
8. Voorstel inzake 8-urigen arbeids
dag en aanvang aanleg Spui-
kanaal.
9. Tijdelijke geldleening f 800000.
10. Gasprijsberekening.
11. Volkstuintjes.
12. Reclames.
BestrQdliig werkloosheid. - Uitvoe
ring kanaalplan. - Nlauwa plaaaaa
batreffacda woningbouw. - 8-urlga
arbeidsdag. - Esr voorlooplg eradlat
van ff 100000.
B. en W. deelon het volgende aan
den Raad mede:
Moge wellicht voor hem, die van
naby de ontwikkeling der gebeurte
nissen kon gadeslaan, het einde van
den wereldoorlog niet onverwacht
gekomen zijn, wij schromen niet te
bekennen, dat, toen uwe Raad de
laatste maal op 30 October j.1. in
besloten vergadering bijeen kwam,
wy in geenen deele vermoedden, dat
dit einde zoo nabij waa.
Allerminst was toen te verwachten,
dat bijna onmiddellijk op de staking
der vijandelijkheden de gedeeltelijke
demobilisatie van ons leger zou kun
nen volgen en dat ook in ander op
zicht de overgang van oorlog#- tot
vredeeverhoudingen een zoo plotse
linge zou zfin.
Intusschen is die overgang een
feit, en ook de gemeentebesturen
hebben zich van de gevolgen daarvan
volledig rekenschap te geven, moeten
trachten zooveel mogelijk tot klaar
heid te komen omtrent de richting,
waarin het gemeentelijk beleid in de
toekomst gevoerd zal moeten worden,
omtrent de maatregelen, welke in
overeenstemming daarmede moeten
worden genomen en voorbereid, om
trent hetgeen ©ogenblikkelijk dient
te geschieden in verband met den
terugkeer In de burgermaatschappij
van zoovelen, wier langer verblijf
onder de wapenen in 's lands belang
niet meer gevorderd wordt.
Op zeer uiteenloopende wijze is in
de laatste dagen de overtuiging tot
uitdrukking gekomen, dat Diet vol
staan kan worden met het weder-
opvatten van den maatschappelljken
arbeid van den staat (en de gemeen
ten) daar, waar die in 1914 moest
worden neergelegd en het voortzetten
van dien arbeid in hetzelfde tempo,
waarmede voor den aanvang van
den wereldoorlog het werk werd Ter-
richt.
Door verschillende groepen der be
volking is getracht In enkele punten
een samenvatting te geven van het
geen, naar men meent, op staatkun
dig en maatschappelijk gebied in de
allereerste plaats verandering dient
te ondergaan.
Bij alle verschil in woordenkeus,
en voor een deel, ook in inhoud,
wyzen, naar het ons wil voorkomen,
deze verschillende programma's, op
een merkwaardige overeenstemming
van inzicht bij de groote meerder
heid der bevolking nopens het con
crete doel, waarop in de eerstvolgende
jaren het staatsbeleid gericht zal
moeten zijn.
Voor wat de gemeenten betreft,
meenen wij daaruit de gevolgtrek
king te mogen maken, dat zij in de
naaste toekomst, zonder in ander
opzicht iets te verwaarloozen, in de
eerste plaats voor verderen uitbouw
van haar sociale taak zullen hebben
te zorgen.
Thans in bijzonderheden aan te
geven, wat daarom zal dienen te ge
schieden en hoe dit zal moeten wor
den aangevat, ia niet mogelijkeen
poging daartoe zou ook ontijdig zijn,
waar binnen betrekkelijk korten tijd
de gemeenteraden in haar geheel
zullen dienen af te treden om voor
andere volgens het stelsel der Even
redige Vertegenwoordiging gekozen
raden plaats te maken.
Niettemin bestaat er, naar het ons
voorkomt, voor de gemeentebesturen
alle aanleiding om, waar zij gelei
delijk hunne huishouding weer op
voet van vrede zullen gaan inrichten,
van den aanvang af rekening te hou
den met de eischen, welke door de
veranderde omstandigheden zullen
worden gesteld.
Deze eischen raktn de gemeente
als werkgeefster en als orgaan van
het staatsbestuur.
Als werkgeefster zal de gemeente
o. i. hebben voor te gaan bij het
streven om de arbeidsvoorwaarden
van het personeel in haren dienst
in overeenstemming te brengen met
de algemeen als redelijk erkende ver
langens der werknemers en om, zoo
ver dat voor het oogenblik met be
houd van het publiekrechtelijk ka
rakter van het dienstverband moge
lijk is, de rechtsongelijkheid tusschen
haarzelve als wex-kgeefster en de
werknemers op te heffen.
Invoering van den 8-urigen arbeids
dag is. van het eerste het meest be
langrijke uitvloeisel, invoering van
scheidsgerechten, georganiseerd over
leg e. d. zijn de vruchten van het
laatstbedoelde streven. Wij mogen
aannemen, dat de Commissie voor
de herziening der verordening op de
rechtspositie der ambtenaren en be
ambten, welke haar taak reeds heeft
aangevangen, aan al deze punten
haar aandacht wijden zal. Intusschen
komt het ons voor, dat de invoering
van den 8-urigen arbeidsdag op het
verschijnen van het rapport dier
Commissie niet aal behoeven te
wachten. Reeds den vorigen winter
is, ter besparing vah licht en brand
stoffen, de dagelijksche arbeidstijd
der werklieden van Gasfabriek en
Waterleiding voor het tijdvak van
15 November tot 15 Maart tot 8 uur
per dag terug gebracht. Ook voor
het winterhalfjaar 1918-1919 is deze
zelfde maatregel getroffen. Be be
zwaren, welke het zal -opleveren om
hem ook in den zomer te bestendigen,
zullen ondervangen moeten worden.
Ook voor den dienst der Publieke
Werken zullen deze bezwaren zonder
groote moeite te ondervangen zijn.
Bij den dienst der Gemeente-Rei
niging zullen, gelijk een vroeger
onderzoek uitwees, de bezwaren aan
merkelijk grooter zijn en zullen vrij
belangrijke uitbreidingen van mate
riaal en paarden wellicht niet voor
komen kannen worden. Met hel oog
daarop en om de financieele gevolgen
van den maatregel te kunnen over
zien, is onmiddellijke invoering wel
licht niet mogelyk. Deelt echter uwe
vergadering, wat het beginsel aangaat,
onze zienswijze, dan zullen wy haar
ten spoedigste in de gelegenheid
stellen om een definitieve beslissing
te nemen. Reeds noodigden wij de
hoofden van takken van dienst uit,
ons daarvoor de vereischte gegevens
te verschaffen.
Als orgaan van het Staatsbestuur
zal de gemeente meer nog dan te
voren het zwaartepunt van haar taak
moeten zoeken in die maatregelen,
welke de strekking hebben de wel
vaart en het levensgeluk harer be
volking, vooral voor liet minder
bevoorrechte deel, te versterken en
te verhoogen.
Zullen die maatregelen vruchtbaar
zijn dan moet in de allereerste plaats
worden voorkomen, dat door ver
meerdering van werkloosheid als
gevolg van de demobilisatie de achter-
teruitgang, vergeleken bij voor-oor-
logsche toestanden nog grooter wordt
dan deze metterdaad noodwendig is.
In overeenstemming ook met den
wensch der Regeering zal daarom
aan het verschaffen en verruimen
van werkgelegenheid in de eerste
plaats alle aandacht gewijd dienen
te worden.
Wfj zijn van oordeel, dat, wat onze
gemeente aangaat, in dit opzicht al
het noodige gedaan zal worden, indien
terstond wordt aangevangen met den
aanleg van het spuikanaal tot ver
betering van het Helderache Kanaal
en indien dat werk daarna, zooala
hieronder zal worden aangegeven, in
verbaDd met de plannen tot verbete
ring van de volkshuisvesting geregeld
wordt voortgezet. Wij verwachten
dat het mogelijk zal zijn om bij den
Kanaalaanleg en der in uitvoering
zijnde werken ten behoeve der duin-
bebossching alle tijdelijke werkloozen
arbeidsgelegenheid te verschaffen,
terwijl de plannen tot verbetering
der voikshui8vesting al spoedig tot
vermeerdering van werk in de bouw
vakken zullen leiden.
Uit den aard der zaak was het
den door Uwen Raad met de uitvoe
ring van bet kanaalplan belasten
architect niet mogelijk op korten
termfjn een gedetailleerde raming
der kosten volgens de prijzen van
het oogenblik op te maken. Zulkeen
raming zal toch slechts geringe
waarde hebben, waar het nog gerui-
men tijd zal duren eer deze prijzen
de voor het maken van 'een nauw
keurige begrooting vereischte vast
heid zullen hebben vorkregen.
Gezien de urgentie der werkver
schaffing en rekening houdende met
de omstandigheid, dat elders (o.m.
te Amsterdam) credieten in blanco
worden verstrekt voor de uitvoering
van als middel voor werkverschaffing
te ondernemen werken, achten zij
het gemis van een dergelijke exacte
raming geem overwegend bezwaar,
waar het hier geldt een werk, tot
de uitvoering waarvan reeds vóór
meer dan 2 jaren werd besloten, en
dat in verband met het nieuwe uit
breidingsplan een nog grootere be-
teekenis zal krijgen, dan het vroeger
reeds had.
Wordt de uitvoering van het Ka
naalplan als middel tot werkver
schaffing voor werkloozen, in de
eerste plaats uit onze eigen gemeente
ter hand genomen, dan is daar het
gevolg van, dat deze uitvoering in
eigen beheer zal moeten geschieden.
Weliswaar- zou het in beginsel moge
lijk zijn om te dezen aanzien tus
schen de grond- én de kunstwerken
verschil te maken, maar deze grijpen
zoo nauw in elkaar, dat van ge
splitste uitvoering slechts moeilijk
heden zijn te wachten. Bovendien
zijn deze kunstwerken niet van zoo-
danigen omvang of moeilijke samen
stelling, dat zij niet met de werk
lieden uit de gemeente tot stand te
brengen zijn.
Het eenige nadeel van eigen beheer
als middel van werkverschaffing, dat
positief vast staat, is, dat omtrent
het tijdstip, waarop het werk gereed
komen zal, geen zekerheid kan wor
den gegeven. In de bestaande om
standigheden moet daarin naar onze
meening worden berust. Voorts zal
noodig zijn de aanschaffing van de
noodige hulpmaterialen, smalspoor,
kipwagens, damwand, enz. Volgens
een voorloopige raming zal daarvoor
f 15000 noodig zijn, maar aangezien
dit materiaal voor een groot deel
zijn waarde behoudt, kan tegen deze
uitgave o. i. geen bezwaar bestaan.
Naast dezen maatregel, die, afge
zien van de blijvende beteekenis van
het spuikanaal, op dit oogenblik, in
dezen vorm wordt voorgesteld als
middel tot werkverschaffing, dus met
oog op zyn t |j d 1 ij k e beteekenis,
moet aan verdere voorziening in den
woningnood in de eerste plaats de
aandacht worden gewijd.
Het is een gelukkige omstandig
heid, dat de voorbereiding van het
nieuwe plan van uitbreiding, wat
het meest belangrijke deel daarvan
betreft, reeds zoover is gevorderd,
dat het advies der Gezondheidscom
missie eiken dag kan worden tegemoet
gezien.
Rekening houdende met de grond
slagen van dat nieuwe plan is de
bouwkundige der Vereeniging voor
Volkshuisvesting „Helder" in overleg
met een architect van 'goeden naam
reeds met de voorbereiding van een
nieuw bouwplan begonne'h.
De omstandigheid, dat deze bouw
kundige, de heer Krijnen, tevens door
uwe vergadering met den aanleg van
het spuikanaal is belast, maakt het
mogelijk, zooals hierboven reeds werd
aangegeven, verband te leggen tus
schen de plannen voor woningbouw
en den aanleg van het Kanaal.
Voor dezen woningbouw en dus,
afgezien van bepaalde plannen, ook
om er bouwterrein van te maken
is ophooging van verschillende ter
reinen noodig. Zou voor deze op
hooging het zand moeten worden
aangevoerd op de wijze, zooals dat
bij de uitvoering van het bouwplau
der vereeniging „Algemeen Belang"
is geschied, dan waren de kosten
dezer ophooging op rond f 50000 te
stellen.
Indien de uit het spuikanaal' ge
graven grond, voor zoover niet voor
het dempen van een deel van het
HeHlersche Kanaal benoodigd, daar
voor kan worden gebruikt, dan dalen
deze koeten atgezien van de be
teekenis, welke het werk als middel
tet werk ver schafiing heeft waar
schijnlijk op f 20 b, f 25000.
Het is dus o. i. wenschalijk om
met den aanleg van hetj spuikanaal
tegelijk Ijet ophoogen dezer terreinen
te doen plaats hebben. Voorzooverre
zij nog geen gemeente-eigendom zijn
en de eigenaren tot minnelijken
verkoop ongenegen zijn, zal een
voorstel tot onteigening u spoedig
bereiken.
In ieder geval, het volgt uit het
bovenstaande o. i. voldoende duidelijk,
zal met den verderen woningbouw
eerst kunnen worden aangevangen,
op een tijdstip, waarop eenige aan
wijzingen omtrent den invloed der
demobilisatie op de woningtoestanden
in onze gemeente aanwezig z|jn. Het
zal dus waarschijnlijk ook mogelijk
zijn om de uitvoering van nieuwe
plannen voor den bouw van volks
woningen in zoodanig tempo te doen
geschieden, als met de werkelijke
behoeften in overeenstemming is.
Mocht het niet noodig zljn om de
op te hoogen terreinen geheel voor
vereenigingsbouw te bestemmen, dan
kunnen zij, op nader te bepalen
voorwaarden, voor particulieren bouw
worden beschikbaar gesteld. Mocht
daarentegen blijken, dat de demobili
satie geen beduidende verbetering
der,woningtoestanden met zich brengt,
dan zullen wij er, zoo dit noodig
blijkt, ook niet voor terug schrikken
om u maatregelen tot tijdelijke
voorziening in den nocd voor te
stellen.
Om te voorkomen, dat ep de
schouders van één man een te groote
last woidt gelegd, zuljen wij, indien
uwe vergadering zich met onze denk
beelden rereenigt, met de vereeniging
voor Volkshuisvesting „Helder", in
overleg treden, om de uitvoering dei-
nieuwe bouwwerken te doen aan
besteden. Die aanbesteding kan dan
eventueel geschieden in zoodanige
roepen, als met het oog op de toestan-
;n van het oogenblik gewenschtis.
Het ontgaat onze aandacht niet, dat
ook in ander opzicht, op ander gebied,
veel van de werkzaamheid der ge
meentebesturen zal worden gevraagd.
Verschillende belangrijke zaken
zfjn gelyk Uwe vergadering bekend
is, reeds in studie of voorbereiding.
De vraag, wanneer zij tot uitvoering
zullen komen, zal voor een deel niet
uitsluitend door haar urgentie maar
ook door de spankracht der gemeen
telijke geldmiddelen bepaald worden.
Het is uwe vergadering almede be
kend, dat ia dit opzicht naar onze
meening vrijwel het uiterste bereikt
is. Met het oog hierop en mede in
verband met de geldelijk® gevolgen
welke de invoering van den 8-urigen
arbeidsdag en de verdere wijzigingen
van de rechtspositie der gemeente
werklieden zullen hebben, achten wij
het niet mogelijk van het werkplan
der gemeente Yoor de naaste toe
komst meerdere punten bepaald vast
te leggen, dan In het bovenstaande
zyn aangegeven.
Eene mededeeling, dat de spoedige
tot stand koming der lang toegezegde
uitbreiding van het gemeentelijk
belastinggebied door de regeer in g zal
bevorderd worden, deed ons reeds
besluiten er, mede door tusschen-
komst van het bestuur der Vereeni
ging van Nederlandsche gemeenten,
de aandacht van de Regeering op te
vestigen, dat dergelijke uitbreiding,
hoe gewenscht op zichzelye ook, -yoor
gemeenten als de onze van weinig
of geen waarde zal zijn, zoodat zij
er zeker niet van mag terughouden
om haar door verhooging der recht-
streeksche bijdragen uit 's Rijks kas,
de middelen te verschaffen vooreen
behoorlijke vervulling van haar taak.
Zooals de omstandigheden sedert
gewijzigd zijn, achten wij het ge
wenscht, daarbij ook namens uwe
vergadering te kunnen spreken.
Samenvattende stellen B. en W.
voor
I. In beginsel te besluiten tot
invoering van den acht-urigen arbeids
dag voor alle gemeentewerklieden
en ons College op te dragen spoedig
de noodige voorstellen daartoe te
doen;
II. Ons College te machtigen om,
in overleg en samenwerking met het
Plaatselijk Steuncomité, den aanleg
van het Spuikanaal in eigen beheer
te doen aanvangen en ons daar voor
een crediet van voorloopig f 100.000
te verleenen;
III. Ons College te machtigen om,
in overleg met het Bestuur der
Vereeniging voor Volkshuisvesting
Helder, den uit het kanaal komenden
grond, voor zoover niet tot gedeelte
lijke demping van het Heldersche
Kanaal benoodigd, te gebruiken voor
ophooging van bouwterreinen
IV. Ons College op te dragen nog
maals bij de Regeering te wijzen op
den financieelen nood van gemeenten
als de onze en' op de noodzakelykheit
om naast de verruiming van het
gemeentelijk belastinggebied andere
middelen te beramen, ten einde haar
de beschikking te geven over de voor
een goede vervulling van haar taak
noodzakelijke geldmiddelen.
BasprQsregafing.
In verband met het epidemisch
heerschen der z.g. Spaansche griep
in onze gemeente, achten B. en W.
het gewenscht over de maanden
October en November geen verhoog
den gasprijs in rekening te brengen
aan de aangeslotenen, die het hun
voor huiselijke doeleinden toegewezen
rantsoen hebben overschreden. B. en
W. stellen een desbetreffenden maat
regel vóór.
Bij besluit van 16 October jl. werd
om prae-advies in handen van B. en
W. gesteld een adres, dd. 26 September
te voren, van. den „R.-K. Bond voor
Groote Gezinnen", waarin op wijziging
van de geldende gasprijsregeling wordt
aangedrongen.
Bij adres van 7 October jl. heeft
het bestuur der afd. Helder van den
Ned. R.-K. Volksbond instemming
betuigd met dit verzoek.
In overeenstemming met het ge
voelen der Commissie Yan Bijstand
in het beheer van gasfabriek en
waterleiding zijn B. en W. van oordeel,
dat er aanleiding bestaat om de
geldende gasprijsregeling aan te vullen
met een voorschrift in het belang
van die gezinnen, wier maandelijksch
gasverbruik, ook indien z|j het hun
toegewezen rantsoen niet overschrij
den, noodzakelijk zóó hoog is, dat de
door hen betaalde gemiddelde prijs
den kostprijs te boven gaat.
Tegen het denkbeeld om aan be
paalde groepen van gebruikers in ieder
geval slechts den kostprijs van het
gas in rekening te brengen, bestaat
het bezwaar, dat zij, die toevallig tet
sterke bezuiniging in staat zijn, dan
méér zouden moeten betalen dan het
geen zij volgens de geldende regeling
verschuldigd lijn.
Het verdient daarem aanbeveling
om do gebruikers, waarvan hier de
rede is, vrij te laten om hun gas of
volgens den kostprijs of volgens het
differentieel tarief berekend te ki ygen.
Uit den aard der zaak zal die keuze
gedaan moeten worden Ydór den aan
vang van het tijdvak, waarvoor zij
gelden zal.
Aangezien gezinnen van 5 perso
nen volgens de voer het winterhalf
jaar geldende regeling bij gebruik van
het volle rijksrantaoen nog niet als
gemiddelden prijs den kostprijs be
talen, behoeft de bedoelde maatregel
slechte voor grootere gezinnen te
gelden. Het aantal van deze gezinnen
is vr|j gering, dientengevolge is geen
belangrijke vermeerdering van admi
nistratieve werkzaamheden als ge
volg van den beraamden maatregel
te wachten.
B. en W. stellen daarom voor te
bepalen ,dat, te rekenen van de maand
December af, aan gasverbruikers, wier
gezin meer dan 5 personen telt, de
hun voor huiselijke doeleinden toege
wezen hoeveelheid gas in rekening
zal worden gebracht tegen den prijs,
welke in de differentieele prijsregeling
als kostprijs is aanvaard, mits zij den
wensch daartoe tijdig kenbaar maken.
Laaning van f 300 000.
Yoor het doen van noodzakelijke
betalingen is het noodig, dat de be
schikking wordt verkregen overeen
bedrag van f 300.000 maximum.
Dit bedrag zal worden opgenomen
naar golang van behoefte.
Volgens verkregen opgave van den
Gemeente-Ontvanger zal vóór 31
December a.s. niet zooveel kunnen
worden geind, om de nog te doene
uitgaven daaruit te bestrijden.
Om te voorkomen, dat in de be
taling eenige stagnatie zou kunnen
plaats hebben, stellen B. en W. voor,
eene tijdelijke leening aan te gaan,
groot f 800.000 voor den tijd van 12
maanden, tegen een rente niet hooger
dan het wisseldisconto der Neder
landsche Bank.
Rento en afiossing te vinden uit
da gewone middelen.
BINNENLAND.
Proclamatie van de
Koningin.
De Koningin heeft heden de volgende
proclamatie uitgevaardigd, welke in
een buitengewone Staatscourant zal
worden bekend gemaakt:
Aan Mijn Volkl
Ik gevoel Mij gedrongen, na hetgeen
wij in de bange oorlogsjaren en in
de laatste dagen met elkander hebben
doorleefd, een woord tot U, Mijn volk,
te spreken.
De oorlog spoedt ten einde; onze
onafhankelijkheid is bewaard. Ik breng
Mijn hartelijken dank aan de mannen
van leger en vloot, die onvermoeid
de wacht hebben betrokken en hun
krachten en t|jd hebben ten offer
gebracht, en niet minder aan u allen,
mannen en vrouwen, die met geduld
en volharding de ontbering, door den
krijg veroorzaakt, hebben gedragen.
De toon van dank voor ons behoud
verstomde korten tijd.
Want onder den indruk van de
geweldige beroeriagen in de volken
van Europa, is ook in ons vaderland
de staatsorde een oogenblik bedreigd.
Het antwoord daarop door u met
overweldigende meerderheid gegeven,
heeft op Mij een diepen indruk ge
maakt. Ik dank u daarvoor uit den
grond van Mijn hart.
Getrouw aan de traditie van Mijn
voorvadere», heb 11c nooit anders
gewild dan Mijn volk te dienendoor
handhaving Yan het recht en be
vestiging van zijne vrijheden door
verzekering van ieders rechtmatige
aanspraken op geestelijk en stoffelijk
gebied. Gedragen door uw liefde en
trouw, zie Ik Mij in die roeping be
vestigd.
Het grondwettig gewaarborgde
recht van het volk, om langs wettigen
weg, niet onder den druk van dreige
ment, zijn verlangen over z|jn lot te
doen kennen, is gehandhaafd, en het
parlementair overleg kun worden
voortgezet.
Het is Mijn verlangen, de voor
genomen hervormingen door te zetten
en aan te vullen met de snelheid,
die past by den polsslag van dezen
tijd.
Reactie zij uitgesloten. Wij moeten
vooruit. Het is Mijn begeerte, steeds
in nauwe aanraking to zijn met den
volksgeest en om te regeeren in
overleg met de vertegenwoordiging
van het geheele volk.
Ik heb verstaan, dat gij My daarin
steunt en met liefde en vertrouwen
tegemoet treedt.
Met liefde en vertrouwen aanvaard
Ik dien steun.
God zegene en behoede ons dierbaar
Vaderland
Naar Indlë vla Suaz.
Het s.s. „Insulinde" van de Retterd.
Lloyd zal 14 Dec. uit Rotterdam
naar Batavia vertrekken, het s.s.
„Prins der Nederlanden" van de
Mij. „Nederland" 28 December uit
Amsterdam.
Beide schepen gaan via Suez, maar
zullen geen Middellandsche Zeehavens
aandoen.
Benzine.
Er komt meer benzine beschikbaar
uit de legervoorraden.
Batir en Margarine.
De minister van landbouwnijver
heid en handel heeft in verband met
het snelle slinken van de voorraden
grondstoffen voer de margarine-fabri-
cage, bepaald, dat ook in margarine
boter zal worden verwerkt en het
percentage boter in de melange zal
worden verhoogd, teneinde te bereiken,
dat be botervoorraad ongeveer ge
lijktijdig met de voorraden margarine
grondstoffen verbruikt zal zijn. De
A-melange zal daarom .bestaan uit
een mengsel van 35 per. boter en
65 pet. margarine, de B melange uit
65 pet. boter en 35 pst. margarine.
In verband daarmede moeten de
inkoopprijzen voor de gemeenten
verhoogd worden evenwel blijven de
prijzen van margarine, melange A
en melange B voor den verbruiker
ongewijzigd.
Tengevolge van het ter algemeene
distributie beschikbaar komen van
voorraden vetten uit de stelling Am
sterdam, is het mogelijk, het thans
geldende vetrantsoen eeDigszins te
verruimen; de geldigheidsduur van
den vetbon wordt mitsdien gesteld
op 9 dagen in plaats van op 10 dagen.
In verband daarmede vangt de nieuwe
periode van den vetbon aan op 21
dezer.
Honger.
Toen de Russische krijgsgevange
nen in het kamp Gaasterland aan
kwamen, hadden sommigen zoo'n
honger (ze waren 's morgens 10 uur
van Sittard vertrokken en kwamen
den anderen morgen 6 uur in het
kamp aan, terwijl van St. Nicolaasga
naar het kamp gemarcheerd moest
worden circa 3£ uur) dat zede aar
dappelen rauw opaten inplaats van
te wachten, dat ze gekookt waren.
BUITENLAND.
De hegemonie op zee.
Londen, 20 Nov. De .Daily News"
verneemt d.d. gisteren uit New York.
De „New Républic" heeft een op
merkelijk artikel, waarin betoogd
wordt, dat aan de Britsche vloot de
hoofdverdienste toekomt voor de
overwinning der zeemacht over
Buitschland als vastelandmogendheid.
Die overwinning zoo schrijft het
blad laat Engeland in machtiger
positie dan na Waterloo. Alle handel
zal onderworpen zijn aan de be-
heerscheres der zee. De eenige be
perking van Engeland's oppermacht
zou kunnen schuilen in de duikboot
bedreiging. De Ver. Staten zijn thans
de gevaarlijkste mededingers, met
welke de Britsche zeemacht rekening
heeft te houden. Het blad neemt aan,
dat het achterwege blijven van een
samengaan van de beide mogend-,
heden in de beschaving een duurder
en onherstelbaarder twist zou in het
leven, roepen dan den oorlog die nu
heeft plaats gehad.
Maar het gebruikmaken van de
vereenigde macht (der vloten van de
V. St. en van Engeland) om voor de
Engelsch-Amerikaansche kapitalisti
sche trust een bevoorrechte positie
in handel en nijverheid van de wereld
te verwerven, zou dat samengaan
gelijk maken aan uitsluitend een
samenspanning tot uitbuiting, die op
den duur zou mislukken door onder
linge oneenigheid en door den wrok
der overige volken.
Dientengevolge moet het doel zijn,
een volkenbond te scheppen.
De beteekenis van het artikel
schuilt in het gezag, waarmee het
geschreven is1) en in het feit dat
alle verouderd en kleingeestig ge
kibbel over het recht van inbeslag
neming in oorlogstijd daarin vermeden
is. De strekking ten opzichte van
Amerika's medewerking ter zake van
rijksvoerkeurrechten is duidelijk.
Het gezaghebbende New-Yorksche
Weekblad „The New Republic" geldt
als spreekbuis van Wilson.
President Wilton near Europ».
Londen, 20 November. De „Daily
News" verneemt dd. gisteren uit
New-York: Er is bekend gemaakt,
dat president Wilson in December
Europa zal bezoeken. Er wordt daar
tegen niet geprotesteerd, want de
Republikeinen hopen er voordeel uit
te plukken. Echter bestaat er (inde
Y. St.) oprechte bezorgdheid, dat de
doordrijvende persoonlijkheid van
Wilson zich te veel met bijzaken
zal inlaten. Ook wordt de wenscb
gekoesterd, dat de groote opofferingen
van de geallieerden (bij die van de
Ver. Staten vergeleken) ten volle
zullen worden geapprecieerd door de
Amerikaansche diplomatie.
Dat er bezwaren zullen voortsprui
ten uit de afwezigheid van president
Wilson uit de V. St. spreekt Tanzelf,
want Wilson is als hoofd van het
uitvoerend gezag verantwoordelijk
voor het werk van de reorganisatie
na den oorlog maar het hoofddoel
van zyn reis is de volkenbond, welke
thans absoluut noodzakelijk is ge
worden.
Dg wapenstilstand.
Berlijn, 20 Nor. Den regeeringen
der tegenstanders is door bemiddeling
der Zwitsersche en Nederlandsche
regeering de volgende nota overhan
digd met eiken dag van de bij den
wapenstilstand opgedrongen over
haaste ontruiming dreigt, wanneer
er geen oconomische overwegingen
in acht worden genomen, het gevaar
eener noodlottige uitwerking, niet
slechts voor Duitschland, en in het
bizonder voor zijn linker Rijngebieden;
doch vóór alles ook voor Luxemburg.
De Duitsche regeering verzoekt daar
om dringend (om matiging?) daar er
anders economische schaden zou
kunnen ontstaan, welke achteraf niet
weer is goed te maken.
Solf,
Staatssecretaris v. buitenl, zaken.
Ouitjchland.
In Duitschland duurt het geharrewar
over de constituante voort. Volgens
een besluit van den Berlijnschen Raad
van A. en S. moet de bijeenroeping
van de Constituante wachten tot een
centraio Duitsche arbeiders- en sol-
datenraad een nieuwe grondwet ont
worpen heeft, die dan aan de consti-
tueerende vergadering zal voorgelegd
worden, met de bedreiging dat zij,
als zij van die grondwet niet wil
weten, uiteengejaagd zal worden. Dat
zou dus de instelling van een nieuwe
autocratie beteekenen, die in het
binnenland een burgeroorlog zou
verwekken en met het buitenland
geen vrede zou verkrijgen, een
vooruitzicht zoo somber, dat men moet
hopen, dat Buitschland daarvoor be
waard zal blijven.
Ook te Bremen is door de arbeiders
een zeer opgewonden vergadering
belegd, die zich voor de dictatuur
der a.- en s.raden uitsprak en de
-instelling van een communistische
garde eischte. De sprekers vertelden
dat Lenin op het punt stond goud
en levensmiddelen waaraan n.b.
in Rusland het grootste gebrek is
te zenden. De vrouwen moeten
het kiesrecht nog niet hebben omdat
zij politiek nog niet voldoende onder
legd zyn en het spook van het Bols
jewisme vreezen.
Volgens het „Berliner Tageblatt"
is de tegenstelling tusschen degenen,
die het lot van het land geregeld
willen zien volgens beginselen van
rechtvaardigheid door een nationale
vergadering, die door het volk ge
kozen zal worden en degenen, die
een proletaar-dictatuur wenschen, veel
scherper geworden.
Brltscbe mijnenveger gezonken.
Londen, 19 November. Officieel. De
Britsche mijnenveger „Ascot" ia op
10 Nov. aan de N.O. kust van Enge
land door een Duitsche duikboot ge
torpedeerd en met man en muis
gezonken. Zes officieren en 47 man
kwamen om.
Ex-Kroonprins
De ex-Kroonprins van Duitschland
komt hedenmiddag 1.56 uur per extra-
trein te Enkhuizen aan en zal van
daar met een motorboot van de
Rijkswaterstaat naar Vlieringen rer-
trekken.
TWEEDE KAMEB.
Zitting van Woensdag.
Bij de voortgezette behandeling der
moties besprak de heer Van den
Tempel allerlei omtrent de tak-
tiek der sociaal-democraten. Op de
vraag van den heer Nolens of de
soc. dem. partij in beginsel de om
verwerping van het Staatsbestuur
verwerpt of daarvoor alleen een betere
gelegenheid wil afwachten, kon spr.
geen pertinent antwoord geven. „Wij
zitten hier niet", zoo zeide hij, „om
ons de biecht te laten afnemen". Hij
zeide, dat de bedoeling niet was ge
weest een staatsgreep door te voeren
en toonde met citaten van Kautsky
aan, dat sociale revolutie en politieke
opstand verschillende begrippen zfjn.
De heeren De Wykerslooth
en Ketelaar waren er dan ook
niet gerust op, en laatstgenoemde
gaf lucht aan zijn teleurstelling en
verontwaardiging gewekt door de
Kamerrede van den heer Troelstra.
De heer Oudegeest sprak nog
een gemoedelijk en ernstig woord,
niet bedoeld als dreiging, maar als
eenluister en overweeg.
De minister R u y s deelde een en
ander mede over h e t v e r b 1 ij f van
den ex-keizer van Duitsch
land. Hij is hier na zijn troonaf
stand als privaat persoon heenge
gaan en beschouwt zichzelf als zoo
danig. In de laatste jaren hebben
hier vele ballingen verblijfplaats ge
zocht en ook aldus de keizer. Het is
de plicht der regeering aldus de
minister toe te zien, dat van die
gastvrijheid geen misbruik wordt
gemaakt, de regeering vertrouwt
echter, dat de ex-keizer en zijn om
geving, eiken schijn van politieke
actie zullen vermijden. De regeering
heeft geen aanleiding aan te nemen,
dat de andere staten deze traditie'
niet zullen eerbiedigen.
Betreffende den crisis
zeide minister R u ij s, dat de uit
latingen van soc. dem. zijde de
regeering waakzaam deed z|jn. Was
het waar, "dat leger en politie on
trouw zouden worden Was het
waar, dat Kamerleden de Grondwet
zouden schenden en de groote meer
derheid van ons volk de dictatuur
van het proletariaat wilde Dat
Arbeiders- en Soldatenraden hier met
instemming zouden worden ontvan
gen?
Het kabinet heeft geen
oogenblik gedacht, dat zijn
tijd om te gaan gekomen
was en geen oogenblik ge
aarzeld om de bedreigde
politieke en sociale orde
te beschermen. Onder dank
aan God constateerde hij, dat zijn
proclamatie aller wege instemming
vond en de Koningin bewijzen van
trouw kreeg, als in langen tyd niet
het geval was geweest.
Er waren zelfs sporen van inter
nationaal overleg over de poging van
mr. Troelstra. Spr. citeert daartoe
het blad „De Mijnwerker".
Het leger bleef echter trouw,
en de regeering brengt aan allen
openlijk dank. Reeds is een aange
name verhouding tusschen officieren
en manschappen ontstaan. Oók de
politie bleef trouw en de meer
derheid van ons volk moest van de
S. D. A. P. niets hebben. De volks
geest is oniwaakt, met groote kracht
en van alle kanten en uit alle lagen
kwamen bewijzen van trouw en ge
hechtheid.
En thans?
De Voorzitter van het Congres te
Rotterdam en mr. Troelstra hebben
woorden gesproken, die een dreige
ment inhielden. Wil men, dat
de regeering met het pi
stool op de borst conces
sies zal doen? Dat zou olie in
het vuur zijn en geen olie op de
golven.
Spr. citeert, wat hij reeds de eerste
maal heeft gezegd en waaruit blijkt,
dat de regeering met kracht den weg
van hervormingen wilde inslaan. Die
uitdrukking was duidelijk voor ieder
een, die te goeder trouw was en
Nederlandsch kon lezen. Geen oogen
blik heeft de regeering een weifelende
houding aangenomen. De regeering
zal zonder intimidatie haar voorge
nomen program uitvoeren en zij
is bereid over uitbreiding
van dat program te spreken.
Maar niet nu.
Bij de algemeene beschouwingen
over de Staatsbegrooting kunnen wij
over die uitbreiding spreken. De re
geering wil zelf waarschuwen
tegen het gevaar van reac-
t i e. Ieder conservatisme is haar
vreemd. Een conservatisme, dat zich
zou willen verzetten tegen diep in
grijpende sociale maatregelen, zou in
dit kabinet een bestrijder vinden.
De minister zegt ten slotte, dat
onze nationale oenheid overtuigend
is gebleken en dat dus het buitenland
gerust economische overeenkomsten
met ons kan sluitenwij zullen die
getrouwelijk nakomen.
Na repliek van den heer Van den
Tempel, die ontkende dat internatio
naal overleg gepleegd was, werd de
vergadering verdaagd tot hedenmid
dag 1 uur. De stemming over de
moties zal heden plaats hebben.
M ARI NEB E RICHTEN.
B(| Koa. boalult v«n 16 November 1918 is, net
ingang van din datum van dit bed 'lt aan den
o(Ocl*r-vU«ger dar 8e fel. P. L. F. Doornbom, op
siJn VMto.lc, terrol ontslag uil din zetdienst
Teileend.
Ta Wiilamioord woiden uit dienst geateld
Hr. He Havik op 21 November eu m.t dien
datum wordt de luileuant ter zee der 2e kl MR.
J K Verateeg onihvveu van hot bevel en ge
plaatut aan boord H;. M«, Wachtschip Willems
oord
Hr. Me. Tezel op 22 November «n wordt de
luitenant ter zee der 2e kl MR. A. Vertregt met
dien datum ontheven van bet bevel au geplaatst
aen boord Hr Mi Wachtschip te Wlllou,80ord
Hr. Me Vuleanua op 13 November en wordt
de luitenant lei zee der 3o ki.H. Polls o tbeven
van het bevel en geplsatet aan boord Hr. Ma.
Wachtschip te W-liemeoord
De luitenant ttr zo> der Se kl Mll Q. W. F.
MM. van de Marinekazerne ts Amsterdam wordt
31 No«omber eeoeU>h*sid te IJmuiden b(J den
osdetzookingedienst aldaar.
De machinist W. J. M L-imers wordt 23 Nov.
overgeplaatst v»n Hr, M». Havik n*nr Hr. Ma.
Koningin Emma eo de uiachlni»t MR O .1 van
Achterborg op 21 November van Hr. Ms. Havik
naar Hr Ms. Koningin Emma
De buitengewoon adelborst MR. 8 RU re wordt
22 November overgeplaatst van Hr Ma Texel
naar Hr. Ma. Waohtechlp Willemsoord.
Buitengewoon adelborst J. C van Tol. van de
kon. marine-reserve, li van zjja detncheerlog
In de Nieuwe Holl. Wa'srllnle n«ar demarlne-
kezerne te Amsterdam teruggekeerd.
Opgave van overgeplaatste oaderofflcleisu der
zeemacht Op 19 Nov.: eargeaots der mariniers
J. J. Snor, W. H. Wlllom-eo «n X Graeamsn
vau Terachelling nasi Hr: Ms. Wachtsihlv Wil
lemsoord Op 20 Nov.: sergeants dar mariniers
C. Stuep en A. Lsmpe van TerBchelllr.g naar
Hr. Ms. W>chtecbip Willemsoord. Op 2L Nov.:
torped etu.ajjor P Klelnvloesem en eergeant-
znachlr,edrUver C J 8ch ap van Hr Ms Havik
naar Hr. Ms Koningin Ecnm» Op 83No»einb*r:
bootsman P. W Erkolene van Hr. M« Tex*l
nasr Hr Ms. Waihtacblo Willemsoord: >er-
geantmechlnedrijver R. Bariogs van Hr. Ms.
Texel na*> Hr. Me vanSpeijk Op23Noverobar:
schipper W. van Dok van Br. Me Volcacns
naar Hr. Ms. Wachtschip Willemsoord; ssr-
reanttorpe iomaker J Pool en sergeanltorpediet
D. IJi-ka van Hr. Ms. Vnlcanus naar Hr. Ms,
Koningin Emma.
STOOMVAARTBERICHTEN.
Kon. Holl. Lloyd.
FrUU, van Buenoi Ayree naar Amsterdam, ver
trok 1» Nov. Van Haltfax.
VISSCHERIJBERICHTEN.
Aangebracht te Nieawedlep.
19 Nov Ra 'e morgen* 8 uur. 10 korders zimen
30 kisten kleins schol, per klstllO - 30kisten
schar, per kist C 7.60.
20 Nov. li korde» z&mou80 kisten kleine
scbol, per fcl»t f 10.-; 200 kisten scharren, per
kilt f 8.60 a f 7.60.
21 Nov V. ra. 8 uur. 16 kolders zamen 40
kisten kleine schol, per klit f10.— tO kisten
schar, per klet f 6.- a f 7.-.