COURANT Eerste Blad. Herman Nypels No. 8091 DINSDAG 20 MEI 1919 47* jUHUüKii Redacteur- Uitgeven C. DB' BOER Jr., Helder. - Oplaag 7000 ex. - Abönnen~.ent»prljg>I» de «ueti 1,15, per poat t 1.40, Buitenland i 2.40. - Loaee ex. 3 ot. - Advertenilén per r^g^M7V|jot. BUITENLAND. Het Vredesverdrag. De houding van Duftechland. Italië en da geallieerden. De verdseiïng van Turkije. „Het is geen geheim meer, dat Duitschland het vredesverdrag, zooals het thans is, niet zal onderteekenen". Het is Stampfer, de bekende hoofd redacteur van de „Vorwarts" die dit zegt, en zijn inlichtingen doorgaans uit goede bron ontvangt. Maar ook uit een verklaring van president Bbert, afgelegd in een onder houd met een correspondent van de New York Evening Post" blijkt wel dat de regeering zich gesteund voelt door het verzetder Duitsche bevolking. Liever dan te teekenen" verklaarde Êbert „zal Duitschland een alge- heele bezetting ondergaan" De Rijkö- president zeide verder nog De finan- cieele bepalingen zijn het allerdruk- kendst, maar de bemoeiing met de binnenlandsche zaken en de controle over de wetten zijn voor de Duitschers nog kwetsender. Zij weigeren tot de witte negeis van Europa te worden gemaakt. Met zulk een manifestatie van bruut geweld hebben de felste Duitsche militaristen niet voor den dag durven komen. Brest is in ver gelijking daarmee een verklaring van de rechten van den mensch. Op de vraag van den correspondent of Duitschland opnieuw zou gaan vechten, antwoordde Ebert ontken nend. De troepen die er nog zijn, zijn slechts politie troepen. Het verzet zou dus lijdelijk zijn. In Frankrijk is men van mee ning dat, indien Duitschland wei gert, geheel Duitschland bezet moet worden en men zelf zal moeten halen, wat niet vrijwillig wordt afgestaan. Voor eenige dagen werd reeds medegedeeld, 'dat Foch naar het bezette gebied was vertrokken maatregelen te nemen voor het ge val dat het 'zoover zou komen. De geallieerden maakten reeds bekend, dat in dit geval ook de blokkade weder in al zijn gestrengheid zal worden toegepast. Het is nu echter maar de vraag of „de bezetting van Duitschland" zoo gemakkelijk zal kunnen worden uitgevoerd. Daarvoor zijn troepen noodig, heel wat meer dan thans voor het bezet houden der Duitsche gebieden worden gebruikt. Ameri kaansehe en Engelsche troepen zullen daarvoor niet gebruikt kunnen wor den. Wat daar nog van in Europa is zal wel zoo spoedig mogelijk naar huis gezonden dienen te worden. En dat nieuwe troepen tegen Duitschland op de been gebracht zouden kunnen worden, ia niet denkbaar. Zoo zou dus de bezetting van Duitschland voor de Belgen en Franachen zfln weggelegd. Maar ook die troepen verlangen naar het einde en ook onder deze mannen is de geest niet meer die van de eerste oorlogsjaren. Italië zal zeker niet aan een be zetting meedoen. Afgezien nog van de mogelijkheid om zulks te doen, is de tegenwoordige vriendschap tus- schen Italië en de geallieerden niet zoo heel groot meer. Zelfs zou hei niet zoo onmogelijk zyn, dat Italiö rekening hield met de overweging dat het wellicht tegenover de geal lieerden sterker zou komen te staao, indien het weder aansluiting zocht bij den bondgenoot, dien zij eerst, door een aanval in den rug heeft helpen neerslaan. Deze veronderstelling is niet zoo vreemd als het wel lijkt. In Italiö m'éent men dat de Italiaansche- belan gen zijn opgeofferd aan die der Wes- tersche mogendheden, dat deze het land verlaagd hebben tot een mogend heid van'den tweeden rang Zoodoende blijft gelijk de corresp. van het Hbld. te Lausanne opmerkt voor Italiö niet veel anders over, dan aansluiting te zoeken in het Noorden en in het Oosten. Dat er althans een begin is van een dergelijke zwenking blijkt wel uit de uitlatingen der Italiaansche bladen, die thans een stemmig de vredesvoorwaarden ver- oordeelen, zelfs die bladen, die vroeger het Ijverigst voor de Italiaansche interventie gewerkt hebben. Voltrekt deze-zwenking zich, dan kunnen de geallieerden daar nog veel „plezier" yan beleven. Overal in den vreemde toch vindt men Italiaansche nederzettingen, die bij de tegenwoor dige gisting in Egypte en Indiö als agitatie-centra tegen Engeland kun nen worden gebruikt. De ja^nstryd zal zoodoende Italiö's meesHKiikbare wapen blijken.Zoo schrijft de radicaal- socialistische „Popoio d'Italia", het nationalistische blad. Vooral ten opzichte van Engeland is dit een factor van gewicht. Op dit terrein is het Britsche ryk in hooge mate kwetsbaar. Het verzet dat zich in Egypte en Britsch Indiö openbaarde, (waarbij thans nog weer de strijd tegen Afghanistaa komt) zou naar alle waarschijnlijkheid nog aanwakke ren, indien het zou komen tot een totale verdeeling van Turkije. Dat hiertoe oorspronkelijk plannen bestonden bleek wel uit de bezetting van Smyrna door de geallieerden. Algemeen zag men hierin het begin van het naderend einde van Turkije. Bijzonderheden omtrent de voorge nomen verdeeling werden nog niet openbaar gemaakt. Wel werden de algemeene trekken van het plan gepubliceerd. Volgens deze mede- deeling zou Europeesch Turkije ge deeltelijk aan Griekenland komen en het oveiblijvende deel uitmaken van den internationalen staat Con- stantinopel, die door den Volkerenbond bestuurd zou worden. Armenië wordt een staat onder protectoraat van Amerika, terwijl Klein-Aziê bestuurd zou worden, door Frankrijk, Italiö en Griekenland. Aan Engeland werden belangrijke invloedsferen in Mesopo- tamiö toegewezen. Op deze wijze zou er dus van Turkije heel weinig overblijven. Ttr vredesconferentie is men bovendien van meening dat er van een vredes verdrag met Turkije geen sprake zal zijn om de eenvoudige reden, dat, binnen eenige weken, wellicht eenige dagen reeds, het eeuwenoude Turk- sche rijk zal hebben opgehouden te bestaan. In Engeland slaat men evenwel dit verloop der gebeurtenissen met bezorgdheid gade en reeds vertrok de Engelsche .staatssecretaris voor Britsch 'Indie, Montagu, in gezelschap van een delegatie Muzelmannen naar Parijs, teneinde er de aandacht op te vestigen, dat een bovenmatige verkléining van Turkije niet zou nalaten groote ontevredenheid te ver wekken onder de Muzelmannen in Indie. Een gevolg hiervan is het blijkbaar, dat, naar thans uit Parijs gemeld wordt, de genoirien besluiten zullen worden aangehouden; Men spreekt er nu van -om den sultan te Con stantinopel te handhaven, zijn gebied niet te verbrokkelen en het onder den een of anderen vorm van inter nationale controle te plSatsen. Fluma. Uit Parijs wordt gemeld, dat de oplossing van de kwestie van Fiume, die den meesten steun vindt, deze is de stad zou aan Italië gegeven wor- dén, dat aan de Zuid-Slaven de be schikking over de haven zou geven, door die aan hen te verhuren. Op dezelfde wijze zal het een gedeelte van de haven van Genua aan Zwit serland verhuren. Wilson moet deze schikking goedgekèurd hebben. Wat Oostenrijk betalen maat. In het artikel betreffendede schade loosstelling in het vredesverdrag mei Oostenrijk wordt bepaald dat dit land ijf milliard mark in goud moet be talen. Rusland. Een zeegevecht. Helsingfors, 18 Mei. Een Bolsje wistisch eskader verliet des morgens Kroonstad, terwijl gelijktijdig de bolsjewistische batterijen van Kras- snaje Gorka (ten wasten van Kroon stad) een bombardement begonnen. Britscbe oorlogsschepen joegen het Bolsjewistisch eskader na een gevecht van vijf en dertig minuten op dt vlucht. Men meldt dat een Bolsje wistisch schip is gezonken en een ander gestrand is. Stortte In Potorsburg. Volgens een bericht uit Stockholm aan de „Morning Post" is de maande- lijkscbe sterfte te Petrograd nu ge stegen tot 30 000, terwijl dagelijks 500 typhusgevallen worden gemeld. De gezondheidstoestand wordt zeer benadeeld door de onbeschrijvelijke vuilheid op de straten. Hongarije. Maatrogelon togen do contra revolutie. Volgens een bericht uit Boedapest heeft de revolutionaire regeerende raad besloten het vermogen van alle Hongaren te conflsceeren, die in het binnenland of in het bezette gebied van Hongarije 'den val der staatsorde van de Radenrepubliek en het herstel der oude regeering nastreven. De „rechtspraak" hierover is aan de revolutionaire rechtbank te Boeda pest opgedragen. Wurt«mberg. 72 Russische propegaadisten gefusilleerd. Naar uit Berlijn wordt gemeld, werden bij Leerrach 71 Russen in Beiersche uniform gevangen geno men. Allen stonden voor deu krijgs raad terecht en werden vervolgens standrechterltjk doodgeschoten. De Duitsche vsrhszee. Het geheele aantal dooden, gewon den en gevangenen is tot 30 April vastgesteld. Het - aantal dooden be draagt 1.676.696 manhet aantal vermisten, waarvan negen tiende als overleden beschouwd moet worden, is 373.778; het tótaal aantal dooden ban op ruim twee millioen gesteld worden. Gewond4.207.028, in vij andelijke gevangenschap nog 617 922 man, onder welk cijfer geen burger- gevangenen zijn begrepen. Afschaffing der broodkaarten in Frankrijk. De bladen melden, dat de brood kaarten van den len Juni af zullen worden afgeschaft. Daarentegen zul len de suikerkaarten gehandhaafd blijven. Spoorwegoegeluk. Brussel, 18 Mei. Op de Ujn Brussel- Antwerpen heeft een botsing plaats gehad tusschen een reizigerstreinen een goederentrein. Talrijke reizigers zijn ernstig gewond. De materieele schade is aanzienlijk. Korta bsrlchtaa. De onderhandelingen tusschen Oostenrijk en Zuid-Slavië zijn mis lukt. De Duitsche schepen, in Ame- rikaansche havens in beslag geno men, blijven Amerikaansch eigen dom. - Volgens Wolff-zouden de Ita lianen in Tirol Duitsche manschap pen onder de wapenen roepen. De Amerikaanscbetroepen wor den uit Noord-Rusland terugge trokken. Volgens de „Vorw&rta" zal de Duitsche regeering het vredesver drag niet onderleekenen. Voor den duur van den wapen stilstand is eenige wijziging ge bracht in de blokkade van Duitscn- land. ingezonden m&dedüéling. De ultleserieg van dan ex-K»iz«r. De N. Rolt. Ct. de vraag be sprekend of Nederland den ex keizer zal moeten uiile veren, - merkt op, dat omtrent het verzoek om uitleve ring nog mets definitief bepaald is. Ia net officieuze uittreksel van de vredesvoorwaarden, dat aan de peis is verstrekt, wordt alleen gezegd, dat de uitlevering van den gewezen keizer aan de Nederlandaohe regee ring zal worden gevraagd, en dat eene bijzondere reentbank zal worden gevormd, om üem te berechten. Al waar wij op het oogeublik mee rekening kunnen houden is, dat te eeniger tijd door eeue of meer legeeringen uitlevering van den gewezen Duitschen keizer zal worden verzocht. Kan er aan worden voldaan? Men kan zich van deze vraag niet met eene algemeene onbestemde verwijzing naar een door den gewezen keizer hier te lande genoten „heilig asyirecht" afmaken. Dit reent is op zichzelf reeds vaag, en de grenzen ervan staan geenszins vast. Indien net noodig of gewenscht blijken uiocht, den gewezen keizer, tegen wien, naar het oordeel der boven genoemde commissie „geene crimi- ueele beschuldiging kan worden ingebracht", niettemin uit te levereu, om terecht te staan wegens „de zwaarste schending van ae wetten der zedelijkheid ea van de heiligheid der verdragen", of hoe men net ook onder woorden zal brengen, dan zal dit niet anders kunnen gebeureD, dan met medewerking van onze wetgevende macht. Waar wij op het oogenblik mee rekening kunnen houden ia slechts, dat ons binnenkort eene vraag tot uitlevering zal worden gesteld, en dat dus de medewerking, die onze wetgever zou hebben te verleenen, net karakter zou hebben van gelegeu- neidsrecht. Dit bijzondere karakter van de uitlevering is niet zonder belang. Er vloeit uit voort, dat wy, van onzen kant, in elk geval, alvorens aan het verzoek te voldoen, voorwaarden stellen. Ons bereid verklarend, het echt der menschelljkheid, het recht der beschaving, of hoe men ook den grondslag voor het verzoek zal willen tormuleeren want het verzoek zal onvermijdelijk eene formuleering moeten bevatten te helpen hand haven, zouden wy ons zekerheid □ebben te schaffen, dat dit recht niet alleen tegen, doch ook voor den beschuldigde zal worden geldend gemaakt. Eerste en onafwijsbare vereischte daartoe is onpartijdigheid van den rechter. Het kan zyn, dat de handeling waaraan de geassocieerde mogenu- heden den gewezen keizer denken te onderwerpen geen strafrechtsgeding, doch iets van heel zelfstandigen aard z(jn zal, zoodat men de gebruikelijke beginselen en regelen van strafrecht en strafvordering hiervoor niet kan inroepen, aan den anderen kant zal 018. moeten erkennen, dat het niet anders dan een beginsel van mensche lljkheid is, dat wie beschuldigt niet tevens over den beschuldigde rechter zal zyn. De „N. Rott. Ct." merkt dan op, dat dit blijkbaar niet in de bedoe ling der geallieerde regeeringen ligt en men dus den keizer de waarborg, die over heel de wereld als de meest essentieels voor eene ernstige recht spraak beschouwd wordt, de waar borg van een volstrekt onbevangen, onbevooioórdeelden, van de beschul digende party geheel onaf hankelljken rechter onthoudt. Het spreekt van zelf, dat Nederland in het belang van de „wetten der menschelljkheid" /.fine medewerking aan eene proce dure voor eene uit de beschuldigers samengestelde rechtbank niet zou mogen verleenen. Het blad meent verder dat de ex-keizer ook de bevoegdheid dient te hebben, om alle getuigen op te roepen, die hij meent, dat hem tot zijne verdediging dienstig kunnen zijn; niet slechts Duitsche, doch ook Engelsche, Franache, Russische, of van welken landaard h(j ook getui gen h décharge meent te kunnen bijbrengen. De gewezen keizer moet daartoe recht hebben, niet alleen; de rechtbank, zoo zij waarlijk zich hare verantwoordelijkheid bewust is en haar verheven taak naar behoo ren vervullen wil, moet daarop prijs stellen. En de geassocieerde regee ringen zullen er mee moeten in stemmen, dat deze opgeroepenen, niet slechts verschijnen om zich op ambtsgeheim te beroepen, doch naar eer en geweten getuigenis af- Zullen de beschuldigende regee ringen de noodzakelijkheid ook hier- vad willen drkennen? Zekerheid ook hieromtrent zou, meenen wij, con- ditio sine qua non zijn voor uitleve ring. En zoo zou er meer zfin, dat echter eerst te beoordeelen valt, als de vraag om uitlevering gedetail leerd ingediend is. Waar het op aan komen zou, wanneer Nederland's hulp mocht ingeroepen worden, om dat hooger recht, dat boven dat van geschreven wetten en tractaten staat, te doen zegevieren, is, dat Nederland alle voorwaarden eischen zou die 'noodig zijn. om de eerste toepassing van dit nieuwe'beginsel eene wer kelijke, loyale, het rechtsbesef be- STEEDS HET NiEUWSIE IN ALLE PRIJtEN vredigende rechtspraak te doen zijn, en niet eene bloote vertooning. In de „New York Times" werd dezer dagen een krachtig gestelu Hoofdartikel opgenomen, dat een be schouwing bevat over de houding van de Nederlandsche regeering in betrekking tot den keizer en waarii beweerd wordt dat aan Nederland, ingeval dat mocht weigeren den vlucnteling uit te leveren, door dt geallieerde mogendheden zeer duide lyk zou moeten worden te keunen gegeven dat de Hollandsche order» voor kolen en ruwe grondstoffen mei meer stipt door de V. S. en Engeland zouden kunnen worden uitgevoerd. Uit Brussel wordt gemeld, dat de beschuldiging van den ex-keizer in net vredesverdrag gewijzigd is. Dt eisch tot vervolging zou gebaseerd ophoogste scnending van dt internationale moraal. Dientengevolge zou men het ver schijnen van den keizer eischen vooj een internationale rechtbank, samen gesteld uit vertegenwoordigers dei vijf groote mogendheden. BINNEN AND. Te Utrecht is, 45 jaar oud, overleden ue heer F. Th. Jeannetit Walen, luitenant-kolonel der genie. Ooze Rijkskleedlng. Van onze Rykskleeding is voor circa 8 millioen mark aan verschil lende Duitsche stede.: verkocht. De betaling geschiedt door storting van het bedrag op Duitsche bankinstel iingen, welke dit zullen verrekenen. Geldlening Aikmiar. B. en W. stellen den Raad vooj een geldleen in g aan te gaan van f800.000, waaronder f580.000 vooi prisisuitgaven, tegen eeu rentevoet van hoogstens 51/» De crisisuit gaven af te lossen in 10 jaren, di- uitgaven voor de bedrijven in 2> jiren en de overige uitgaven in 40 jaren. 6eea aardsppeipoèder ia de bloem. Naar gemeld wordt zal van 15 Juli af de bloem voor de broodbe reiding niet meer met aardappel- poeder worden vermengd. Oe verhooging vae dan brondprljs. B. en W. van Amsterdam hebben een brief gericht tot den ministej van landbouw, nijverheid en handel, waarin er op wordtaangedrongen,als nog terug te komen op de verhooging van den prijs voor regaeringsmeel, die een zoo sterke verbooging van den broodprijs tot gevolg zou moeten hebben, als thans het geval is. Zy schrijven, dat de kosten van levens onderhoud nog niet of zeer weinig zfin gedaald en door deze broodpi (js verhooging weer belangrijk zouden stijgen. Er wordt in overweging gegeven, om, indien toch reeds thans onvermijdelijk tot verhooging van den prijs voor re'geeringsbloem en regeeringsmeel moet worden overge gaan, in elk geval deze verhooging terug te brengen tot de helft van de door den minister reeds aange kondigde. Een nieuw trekkingiplan der Staatsloterij. Yan regeeringswege is in hei trekkingsplan der nieuwe Staats lotterij, welke 21 Juli begint te spelen, een wijziging aangebracht, met het doel een einde te maken aan de particuliere clandestiene loterijen, yrelke spelen op de basis van het trekkingsplan der Staats loterij. Men heeft dit trachten te bereiken door de 10.500 doorgefour neerde nummers te nummeren van 1 tot en met 11.500, dus met 1000 weggevallen nummers, welke natuur lijk niet aan de particuliere maat schappijen bekend zijn. Deze zullen dus niet kunnen spelen, tenzij zij 1000 volkomen waardelooze Dummers in hun loterijplan opnemen. De Vrljzlaaig Democratisch* Bond. Zondagmorgen hie'd de Vrljz. Dem. Bond te Amsterdam een huishoude lijke vergadering. Na bespreking be sloot de vergadering ouder applaus geen onderhandelingen met dn Libe rale Unie over samensmelting of samenwerking te openen. In de daarop volgende opeabare vergadering werd besloten de deflni tieve redactie van de beginselver klaring op een volgende vergadering vast te'stellen. Een brug over het Y In het uitvoerige, deskundige rap port over de verbinding der beide IJ-oevers, wordt geconcludeerd tot het construeeren van een bruggen- complex. PLAATSELIJK NIEUWS. Hr. Ms. „ZesUad". Hr. Ms. „Zeelana", onder com mando van kapitein-luitenant ter zee B. Schreudeis, is, op ue uitreis naar West-Indiö, te Ponta Delgada aangekomen. Het was de bedoeling, dat het Vrydag weer van daar zou ver trekken. Aan boord was alles wel. Te Haarlem slaagde voor het acte-examen L. O. mej. E. C. Deelder, alnier. Verkiezing Gemeenteraad. Morgen hebben de verkiezingen plaats voor den Gemeenteraad. Wij nopen den uitslag nog dieuzelfden avond te kunnen mededeelen. De Raad is thans samengesteld als volgt: 12 Ume-lib. en vrljz. democraten. 4 S.D.A.P. 2 Katholieken. 2 Antirevolutionairen. 1 Christ.-Hist. De heeren Verfaille, Boon, Zander, Kiljnen en Spangenberg weuschten met meer voor een raadszetel m aanmerking te komen. Oe' Meikprijsregeling. Het Raadslid Biersteker heeft aan B. en W. verzoent in de e. v. aads vergader mg eemge vragen te mogen siohen betreffende de melk- pryaiegelmg, en wel: 1. is er over vaststelling van den weikprys (thans 18 cent per L.) enig overleg gepleegd met net ge uieeutc bestuur 2. Zoo neon, is dan het gemeente uestuur of eventueel Ue Burgemeester alsnog bereid het initiatief te nemen om overleg te plegen met melkvee- uouders oii melksiyters, om tot eene meer billijke prijsregeling te geraken? Ter toellcQLiug wijst de onderge- teekenüö er op, dat in vele plaatsen ue melk tüans verkochtwordt vooi 14 en 15 cent per Liter, terwijl nier je hooge prijs van 18 cent geldt. In net algemeen belang komt net oudergeteekende goweosont voor po gingen te doen om voor onze ge uieeuie eveneens een lageren prijs van melk te bekomen. „Het Anker." De minister van marine heeft toe gestaan, dat- „Het Anker" weder aan uuoid van Hr. Ms. Benepen en m rentingen van de Zeemaoüt wordt toegelaten. Chr. Oem. Kieivereenigieg. De chr. dem. Kiesvereen. „Neder land en Oranje" had, ter aanbeveling van Ue cauuidaturen voor den ge uioenteraad, voor Zaterdagavond eene openbare vergadering uitgescüieven, •vaarop zich eenige der caudidaien /.ouuen doen hooren. De oelangstelhng .vas uiterst gering; slecnts een dertigtal, waaronder een drietal vrouwen, waren aanwezig. De hoer J. H, Staalman opende op de gebruikelijke wijze de bijeen Komst met gebed. Voor de chr. dem. is het aangenaam, aldus zeide spr., oy deze verkiezingen alleenstaanu te kuuneh uitkomen, omdat wij tnans zien kunnen welk gedeelte der kiezer» onze afgevaardigden naar den Raad stuurt. Ouaer net oude stelsel wa» dit de laatste jaren niet mogeiyk. dpr. doet voorlezing van een schry ven der s.d a.p. inzake eene uitnoouigiag voor debat. Uit dat schrijven krijgi men den indruk, dat de üeerea aan zelfoverschatting lijden en hun tegen partij voor stumperds aanzien. Het is heel vriendelijk van üen ons de gelegenheid te willen geven te deoat- Leeien, maar als de heeren deoai verlangen, kunnen ze hier komen. Spr. las in de „Held. Crt." over een uebatavond Micuels-Biersteker, waar oij het nogal rumoerig toeging toen de laatste aan het woord was. Wel uu, wij zeggen tot de s.d.a.p.: wy willen komen debatteeren, indien gij uw mannen zoozeer hebt opgevoed, dat ze geen rumoer maken als de tegenpartij aan net woord is. Eerste spreker was de heer Agema. Deze wees op de toenemende van regeeriugen, en op het groote belang dat meu weet wie de stuurlieden zy*n om het scheepje in goede wate ren te sturen. Het mag ons dus geenszins onverschillig zyn wie wij kiezen, want het scnip is mét koste lijke lading bevracht. Eu als we zien wie zich alzoo aanbieden voor de monstering, is het dubbel noodig uit te zien, want allen geven zich voor bevaren zeelieden uit. Spr. zal niet alle candidaten bespreken, maar zich beperken tot de s. d. a. p. en de vrijz. dem. omdat de anderen slechts gering in aantal zijn. Allereerst de s. d. a. p. Ontstaaii uit een deel der bevolking, dat hei minst bevoorrecht is en men ge meenlek aanduidt met den naam „proletariaat", is het thans een pariy geworden, die wat in de meik te brokkelen heeft. En zij spiegelt u een hemel op aarde voor als haar ideön worden verwezehjkt. Men zie echter maar eens naar het buiten land, wat komt er van terecht? Een terrorisme van den ergsten graad, „wij zijn geen bolsjewisten" zeggen zij, maar hun begingsel is toch hetzelfde. Zy beschouwt de maatschappij alsof er slechts ééD partij is, n.1. de arbeiderspartij. En daar zij als min derheid- geene verantwóórdelijkheid dragen, bieden z(j steeds boven andere partyen uit. Wy moeten u voor dergelyfce democraten waarschuwen De vj(jzinmg-democraten. Krach tens welk beginsel noemen zij zicb democraat? Niet krachtens het Chris telijke; hun democratie is de ODge- loovige. Maar zy staat niettemin in verband met de algemeene genade, die God scbóokt ook aan de onge loovigen, zoolang zijn lankmoedig heid het menschel Ijk geslacht in stand houdt. De tyd is niet ver mesr, meent spr., dat zy zich zal oplossing in ue s. d. a. p. Immers, reeds de neer Bierster zeide, dat zyn beginselen voor een groot deel de- zelfdezyn van die der s. d. a .p., het. verschil was slechts, dat de v. z. rekening houden met de eigenaar dige plaatselijke omstandigheden. Wat de cnr. dem. party wil, is genoegzaam bekend. Zy verkondigt niet de democratie der revolutie, maar neeft zien gebonden aan den geopen- baaiden wil Gods en ontleent haar arachc daaraan. Zy verdedigt de belangen des volks, in 't bizonder die der verdrukten, maar weuschi geen bevoorrecütmg van andere partijen en geen klassenstrijd. Spr. eindigt met eene opwbkking op de candidaten der cnr. dem. ie steunen. De heer J. H. S t a a 1 m a n, die vervolgens het woord krijgt, citeeri een artikel uit „Hoilana's Noorden'' van deze week, waarin gesproken wordt van den grooteu Staalman en den kleinen. De „groote" Staalman verklaarde in Casino zien vóói vrouwenkiesrecht en in de Kamei ertegen; de „kleine" Siaaiman 1» vooizuter van de Burgerwacnt. Spr. zal üier niet veel van zeggen. Alleen dit: toen m November ons land in gevaar was en men allerwege een Staatsgreep van Troelstra verwacht te, trokken de christeiyke en vrljz partijen ééne iyn met de regeermg. Toen net gevaar luwde en de revo mtie afdreef, waren de viljzinnigen te laf om mee te doen en nu spreken zij smalend over den „kleinen" Btaalman. Maar mocüt het revolutie- gevaar weer komen, dan zullen ei ook onder de vryzinnigen genoeg zyn die weer naar üet geweer zullen grijpen. Het wordt meer dan tfjd dat onze stem weder eens m den gemeente- aad gehoord wordt, want op hei terrein der gemeentelijke politiek kunnen wfj nuttig werk vernchieu. Wy hebben ons nooit willen coali seeren en wilden vnjoiyven. „Lievej niemand in ueu raad aan aan handen en voeten gebonden", was ons parool. De evenredige vertegenwoordiging oracht ons gelukkig betere ver aoudingen. Hoewel geen onzer candidaten een geleerd praedicaat voor zijn naam neeft, is het toch wel door ons ie zien dat door de vryz. onvoorzien tig s omgesprongen met de gemeente fioautiön. Het is de schuld van dt vrijz. meerderheid, dat ons schip aan ren grond zit. Reeds in 1907 waar schuwde A. P. Staalman tbgen de huaniieele politiek ten opzicnie van ue gasfabriek. Veel te weinig weru afgeseüreven. Het gevolg is, dai thans moet worden geleend vooi uieuwe ovens, tegen hooge rente, waardoor het gas nog duurder zui woi den. De chr. dem. werden uit alit colleges geweerd, hoewel de kleinsn partij, de chr.hist., nog vertegen woordigers hadden. De gemeentereiniging werkte met seu zuiver verlies vau f 5500. Hau uien die vuilnis nu met beier in de Noordzee" kunnen" gooien? Dan was er nog behooilfjke winstop gemaakL. De waterleiding leverde over 1915 een winst op vaa f45000. Over lülf> van f 47000. Men had toen een direc teur, die den naam had een piul te zijn. Die pruldirecteur maakte noch tans een wmst van 50 °/0, terwyi onder de „bekwame" leiding vau hans, by een grooter waterverbruik, de winst 35 is. Dit bedrjjf gebruiki het dure gas, en een meer economi sche wijze van exploitatie, b.v. stokeL met ruwe olie, zooals op 's Rykawerf, wordt niet onderzoent. Heel wat Yan net slecht fiuantieel beleid wordt op rekening van den oorlogstoestanu geschreven. In de Held. Crt. betoogi een schrijver in een artikel „Op zoek naar geld," dat B. en W. ten opzicnie van de gevoerde politiek geen blaam treft. Dé hoofdeiyke omslag, zoo zeg i ie schr., is hier volstrekt met hoogei dan te Amsterdam. Is die vergeiyking uiet dwaas? Hebben w(j nier even jeel comfoit als in Amsterdam? Hoe Is het met het ouder wys. De esultaten ervan zijn slecht. Jongens, die de lagere school hebbbii dour loupen, kannen geen behooriyk oiiefje schrijven. De inrichting van de schoien is primitief en slecht, net zyn ware pestnolen. Dit zeggen ook ne Vrijzinnigen, die te dezen aanzien scherpe artikelen schreven. Men zal ten opzichte der onderwys politiek altyd kunnen rekenen op de cnr.-dem. Wat het verver8chingskauaal be treft, hiervoor is al toegestaan f150000 en we zijn er niet alleen nog niet, maar niemand weet of dit eigenlijk afdoende den stank zal ver helpen. Meu hoopt het. Ook ten opzichte van het grondbedrijf is een dwaze politiek gevoerdmen heeft duur gekocht, wetend dat men niet kan betalen, en zelfs ziju er uu moeilijkheden om geld te leenen En met rentebyschryving etc. wordt do grond straks zoo duur, dat voor menigeen ze te duur wordt, 't Ia waar, men moet grond hebben voor mogelijke uitbreiding, maar spr. ge looft daar niet in. fladde men 2ö jaar vroeger begonnen, toen nog goedkoopen grond te brijgen was, dan was het wat anders geweest. Wat comfoit betreft, staan we achter bij andere gemeenteneeD volkebadinrichting, niemand in den Raad denkt er over, de armenzorg is primitief, het ophalen der faècaliöu insgelijks etc. Er is heel wat op te knappen en eeD nieuwe raad zal dat wel niét kunnen zonder de belastin gen omhoog te brengente veel is oedorven om in de eerstvolgende jaren wat te kunnen verbeteren. Spr. wyst op den arbeid der cbr.- dem., die steeds in den Raad een goed figuur maakten. Wat voor de visschery gedaan wordt bijvoorbeeld is proover. Een belangryke huisindustrie heeft men den nek omgedraaid (garnalenpellen), en, nu men merkte een flater begaan ie hebben, maakt men bet nog erger door de heele verordermg niet uiue- vooren. Eu dat, terwijl er toch acnandeiyke misstanden heerscnen. Spr. heelt persoonlyk gezien, uao m gezinnen waar lungiydeis waren, dit bediyf weid uitgeoefend. M^t eene opwekKing om de ver tegenwoordigers der cnr. dem. te kiezen, besloot spr. zyn rede. De neer Hartenaorf, de derde spr. van den avond, drukt ziju leed wezen uit over de geringe opxomat en bespreekt vervolgens tn-t feit, dat men de chr. dem. nog te uik- wyis by de iinkerzyue indeelt, inog onlangs deed „de Standaard" dit), terwyi wy toen ook rekening hou den met den geopen baaruen wil Gods. In de 5 jaar, dat apr. uit de ge- uieenie weg is, is wel Iets veran derd. De viyzinuigen, die zich vroe ger onder één vryz. kies ver een iging uaddeu vereemgd, tegen Staalman, zyn thans verdeeld en bestryden eikander. In hun orgaan Holland's Noorden doen de vryz.-dem. het voorkomen alsof zij bij uitstek front maken tegen de sociaal-democraten. „Stemt geen soc.-dein," zeggen zy mans, maar als een man vau rechts tegenover hen stond, hebben zij aityd hun kiezers geleerd wèl een ouc.-dem. tesiemuren. Was dit ornaat zij zooveel vau hen verwachtten? Geenszins, alleen ornaat zy auti- ciericual zyn. Zy hebben meegeholpen ue s.-d. groot ie maken. Wy echter nebben een dergeiyke politiek nooit gevoeld en eenig principieel verschil uret de s.-d. heboeu zij me Men icze daaromtrent maar eens het wark van Ticub. Spr. we-ericgt tbans de bewering door „Holiands Noorden" omwent A. P. Staalman geuit ten ook door aen „zeLter" der „Held. Crt." opge merkt) inzake diens uiting betreffende vrouwenkiearecnt. Staalman heeft op de bewuste vergadering gezegd geen uezwaar te hebben net kiesrecht te geven aan de vrouw op dezelfde wyze ais men dat in 1917 aan aen man ïceft gegeven, nu het alg. mannen- Kiesrecht er tegen onzen wil geko men is. De Soc.-dem. in België, die locU dezelfden zyn ais de Hoiiandsche, zyn tegen aig. kiesiechtl De vryz. en soc.-dem. zyn thans met elkander aan 't kibbelen wie de belangt ykste sociale maatregelen neeft genomen. Terwyi de heer Bier steker Zeil heeft ei kend, dat spr. het eerst met een voorstel omtrent mi nimumloon en maximum arbeidsduur Kwam. In zyn Dekende rede vau drie uren heeft destyus A. P. Staalman al aangedrongen op eene betere rechtspositie én net beleid gecritisterd. Op verschillende punten verdedigt spr. zyn gemeentelijk beieid en be toogt noe alle pogingen door de vryz.- iolu. om zeep wei don gebracht, en oehandelc nogmaals het finantieel uoieid, waardoor de gemeente thans m de put zit. Tenslotte bespreekt spr. het revolutionaire gevaar en eindigt met eene opwekking om de ohr.-dem. te steunen. Van de gelegenheid tot debat werd gebruik gemaakt door den heer van aer Hoeven, die eenige vragenstelt. Oe heer Hartenaoi f beantwoordt die, waarna de vergadering door den neer Staalman gesloten wordt. ■Topegaada-fargiderlag dar S.D A P. Door de S.D.A.P. was gisteren avond eene vergadering in „Tivoli" uitgeschreven, waarop verschillende candidaten voor den gemeenteraad net woord zouden voeren en die .pgeluisterd werd door muziek en zang. nadat de by'eenkomst, die druk oezocht was, geopend was door den neer Verstegen, die er op wees, dat de party niet, zooals andere, nuip vau buiten noodig had ter propageering harer beginselen, en er op wees, hoe misleidend het was van de viyzinnigen, met name den neer Oud, het te doen voorkomen alsof de s.-d. debat schroomden, trad als eerste spr. op de heer H e ij b 1 o k. In 't kort zette deze uiteen hoe Hetgeen de heer Oud zeide omtrent de vergadering van het Neutraal Verbond van VakvereenigiDgen, dat er n.1. van de zyde der s.d.a.p. ge post werd onjuist was. Ook de nieuwe politieke ster de heer van Loo, had over Vakvereeniging gesproken. Ja, hy zit in eene vakvereeniging van een 600 man en durft van ons te spreken als van bumbugverkoopers, terwyl verschillende tegenstanders met waardeering spraken van haar arbeid. Zoo o. a. prof. Casimir in „School en Leven". Het z.g. Neutraal Verbond, in November ontstaau met geld van de grootkapitalisten, is niets dan een politieke bijwagen van de vrljz.-democraten. Met eene opwek king de party te versterken eindigde spreker. De heer De Zee besprak uitvoerig den woningnood, ter leniging waar van niets gedaan wordt. En de in 1910 opgerichte vereeniging voor Volkshuisvesting (gemakkelyke rug voor de vryz. om alles op te schuiven als de s.d.a.p. weer met voorstellen kwam) kon het tekort onmogelijk inhalen, hoe goed zij Ook werkte. Wy moeten ons paraat houden. Ons standpunt is, dat niet de grootte der woning den huurprijs bepaalt, maar dat de grootte der woning bepaald wordt naar het gezin en de huur prijs naar het inkopien. De teekenen des tyds wijzen op den toenemeuden groei der partij, trots al het gemod der der tegenparty. Hét raadslid, de heer Zondervan was de derde spreker. Deze toonde aan de hand van een aantal feiten aan hoe de theorie der vrijzinnigen in stryd is met hun praktijk. 4 April 1916. Een voorstel om nog tot April goedkoope cokes te geven werd door de v.z. afgestemd. 30 April. Een voorstel tot gaspt ijs verhooging aangenomen, hoewel de beer Michels aantoonde, dat het niet noodig was. 22 Febr. 1917. Een voorstel der fractie

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1919 | | pagina 1