COURANT
Eerste Blad.
Herman Nypels
No. 8091
DINSDAG 20 MEI 1919
47* jUHUüKii
Redacteur- Uitgeven C. DB' BOER Jr., Helder. - Oplaag 7000 ex. - Abönnen~.ent»prljg>I» de «ueti 1,15, per poat t 1.40, Buitenland i 2.40. - Loaee ex. 3 ot. - Advertenilén per r^g^M7V|jot.
BUITENLAND.
Het Vredesverdrag.
De houding van Duftechland.
Italië en da geallieerden.
De verdseiïng van Turkije.
„Het is geen geheim meer, dat
Duitschland het vredesverdrag, zooals
het thans is, niet zal onderteekenen".
Het is Stampfer, de bekende hoofd
redacteur van de „Vorwarts" die dit
zegt, en zijn inlichtingen doorgaans
uit goede bron ontvangt.
Maar ook uit een verklaring van
president Bbert, afgelegd in een onder
houd met een correspondent van de
New York Evening Post" blijkt wel
dat de regeering zich gesteund voelt
door het verzetder Duitsche bevolking.
Liever dan te teekenen" verklaarde
Êbert „zal Duitschland een alge-
heele bezetting ondergaan" De Rijkö-
president zeide verder nog De finan-
cieele bepalingen zijn het allerdruk-
kendst, maar de bemoeiing met de
binnenlandsche zaken en de controle
over de wetten zijn voor de Duitschers
nog kwetsender. Zij weigeren tot de
witte negeis van Europa te worden
gemaakt. Met zulk een manifestatie
van bruut geweld hebben de felste
Duitsche militaristen niet voor den
dag durven komen. Brest is in ver
gelijking daarmee een verklaring van
de rechten van den mensch.
Op de vraag van den correspondent
of Duitschland opnieuw zou gaan
vechten, antwoordde Ebert ontken
nend. De troepen die er nog zijn,
zijn slechts politie troepen. Het verzet
zou dus lijdelijk zijn.
In Frankrijk is men van mee
ning dat, indien Duitschland wei
gert, geheel Duitschland bezet moet
worden en men zelf zal moeten
halen, wat niet vrijwillig wordt
afgestaan. Voor eenige dagen werd
reeds medegedeeld, 'dat Foch naar
het bezette gebied was vertrokken
maatregelen te nemen voor het ge
val dat het 'zoover zou komen. De
geallieerden maakten reeds bekend,
dat in dit geval ook de blokkade
weder in al zijn gestrengheid zal
worden toegepast.
Het is nu echter maar de vraag
of „de bezetting van Duitschland"
zoo gemakkelijk zal kunnen worden
uitgevoerd. Daarvoor zijn troepen
noodig, heel wat meer dan thans
voor het bezet houden der Duitsche
gebieden worden gebruikt. Ameri
kaansehe en Engelsche troepen zullen
daarvoor niet gebruikt kunnen wor
den. Wat daar nog van in Europa is
zal wel zoo spoedig mogelijk naar
huis gezonden dienen te worden. En
dat nieuwe troepen tegen Duitschland
op de been gebracht zouden kunnen
worden, ia niet denkbaar. Zoo zou
dus de bezetting van Duitschland
voor de Belgen en Franachen zfln
weggelegd. Maar ook die troepen
verlangen naar het einde en ook
onder deze mannen is de geest niet
meer die van de eerste oorlogsjaren.
Italië zal zeker niet aan een be
zetting meedoen. Afgezien nog van
de mogelijkheid om zulks te doen, is
de tegenwoordige vriendschap tus-
schen Italië en de geallieerden niet
zoo heel groot meer. Zelfs zou hei
niet zoo onmogelijk zyn, dat Italiö
rekening hield met de overweging
dat het wellicht tegenover de geal
lieerden sterker zou komen te staao,
indien het weder aansluiting zocht
bij den bondgenoot, dien zij eerst,
door een aanval in den rug heeft
helpen neerslaan.
Deze veronderstelling is niet zoo
vreemd als het wel lijkt. In Italiö
m'éent men dat de Italiaansche- belan
gen zijn opgeofferd aan die der Wes-
tersche mogendheden, dat deze het
land verlaagd hebben tot een mogend
heid van'den tweeden rang Zoodoende
blijft gelijk de corresp. van het
Hbld. te Lausanne opmerkt voor
Italiö niet veel anders over, dan
aansluiting te zoeken in het Noorden
en in het Oosten. Dat er althans een
begin is van een dergelijke zwenking
blijkt wel uit de uitlatingen der
Italiaansche bladen, die thans een
stemmig de vredesvoorwaarden ver-
oordeelen, zelfs die bladen, die vroeger
het Ijverigst voor de Italiaansche
interventie gewerkt hebben.
Voltrekt deze-zwenking zich, dan
kunnen de geallieerden daar nog veel
„plezier" yan beleven. Overal in den
vreemde toch vindt men Italiaansche
nederzettingen, die bij de tegenwoor
dige gisting in Egypte en Indiö als
agitatie-centra tegen Engeland kun
nen worden gebruikt. De ja^nstryd
zal zoodoende Italiö's meesHKiikbare
wapen blijken.Zoo schrijft de radicaal-
socialistische „Popoio d'Italia", het
nationalistische blad.
Vooral ten opzichte van Engeland
is dit een factor van gewicht. Op dit
terrein is het Britsche ryk in hooge
mate kwetsbaar. Het verzet dat zich
in Egypte en Britsch Indiö openbaarde,
(waarbij thans nog weer de strijd
tegen Afghanistaa komt) zou naar
alle waarschijnlijkheid nog aanwakke
ren, indien het zou komen tot een
totale verdeeling van Turkije.
Dat hiertoe oorspronkelijk plannen
bestonden bleek wel uit de bezetting
van Smyrna door de geallieerden.
Algemeen zag men hierin het begin
van het naderend einde van Turkije.
Bijzonderheden omtrent de voorge
nomen verdeeling werden nog niet
openbaar gemaakt. Wel werden de
algemeene trekken van het plan
gepubliceerd. Volgens deze mede-
deeling zou Europeesch Turkije ge
deeltelijk aan Griekenland komen
en het oveiblijvende deel uitmaken
van den internationalen staat Con-
stantinopel, die door den Volkerenbond
bestuurd zou worden. Armenië wordt
een staat onder protectoraat van
Amerika, terwijl Klein-Aziê bestuurd
zou worden, door Frankrijk, Italiö
en Griekenland. Aan Engeland werden
belangrijke invloedsferen in Mesopo-
tamiö toegewezen.
Op deze wijze zou er dus van
Turkije heel weinig overblijven. Ttr
vredesconferentie is men bovendien
van meening dat er van een vredes
verdrag met Turkije geen sprake
zal zijn om de eenvoudige reden, dat,
binnen eenige weken, wellicht eenige
dagen reeds, het eeuwenoude Turk-
sche rijk zal hebben opgehouden te
bestaan.
In Engeland slaat men evenwel
dit verloop der gebeurtenissen met
bezorgdheid gade en reeds vertrok
de Engelsche .staatssecretaris voor
Britsch 'Indie, Montagu, in gezelschap
van een delegatie Muzelmannen naar
Parijs, teneinde er de aandacht op
te vestigen, dat een bovenmatige
verkléining van Turkije niet zou
nalaten groote ontevredenheid te ver
wekken onder de Muzelmannen in
Indie.
Een gevolg hiervan is het blijkbaar,
dat, naar thans uit Parijs gemeld
wordt, de genoirien besluiten zullen
worden aangehouden; Men spreekt
er nu van -om den sultan te Con
stantinopel te handhaven, zijn gebied
niet te verbrokkelen en het onder
den een of anderen vorm van inter
nationale controle te plSatsen.
Fluma.
Uit Parijs wordt gemeld, dat de
oplossing van de kwestie van Fiume,
die den meesten steun vindt, deze is
de stad zou aan Italië gegeven wor-
dén, dat aan de Zuid-Slaven de be
schikking over de haven zou geven,
door die aan hen te verhuren. Op
dezelfde wijze zal het een gedeelte
van de haven van Genua aan Zwit
serland verhuren. Wilson moet deze
schikking goedgekèurd hebben.
Wat Oostenrijk betalen maat.
In het artikel betreffendede schade
loosstelling in het vredesverdrag mei
Oostenrijk wordt bepaald dat dit land
ijf milliard mark in goud moet be
talen.
Rusland.
Een zeegevecht.
Helsingfors, 18 Mei. Een Bolsje
wistisch eskader verliet des morgens
Kroonstad, terwijl gelijktijdig de
bolsjewistische batterijen van Kras-
snaje Gorka (ten wasten van Kroon
stad) een bombardement begonnen.
Britscbe oorlogsschepen joegen het
Bolsjewistisch eskader na een gevecht
van vijf en dertig minuten op dt
vlucht. Men meldt dat een Bolsje
wistisch schip is gezonken en een
ander gestrand is.
Stortte In Potorsburg.
Volgens een bericht uit Stockholm
aan de „Morning Post" is de maande-
lijkscbe sterfte te Petrograd nu ge
stegen tot 30 000, terwijl dagelijks
500 typhusgevallen worden gemeld.
De gezondheidstoestand wordt zeer
benadeeld door de onbeschrijvelijke
vuilheid op de straten.
Hongarije.
Maatrogelon togen do contra
revolutie.
Volgens een bericht uit Boedapest
heeft de revolutionaire regeerende
raad besloten het vermogen van alle
Hongaren te conflsceeren, die in het
binnenland of in het bezette gebied
van Hongarije 'den val der staatsorde
van de Radenrepubliek en het herstel
der oude regeering nastreven. De
„rechtspraak" hierover is aan de
revolutionaire rechtbank te Boeda
pest opgedragen.
Wurt«mberg.
72 Russische propegaadisten
gefusilleerd.
Naar uit Berlijn wordt gemeld,
werden bij Leerrach 71 Russen in
Beiersche uniform gevangen geno
men. Allen stonden voor deu krijgs
raad terecht en werden vervolgens
standrechterltjk doodgeschoten.
De Duitsche vsrhszee.
Het geheele aantal dooden, gewon
den en gevangenen is tot 30 April
vastgesteld. Het - aantal dooden be
draagt 1.676.696 manhet aantal
vermisten, waarvan negen tiende als
overleden beschouwd moet worden,
is 373.778; het tótaal aantal dooden
ban op ruim twee millioen gesteld
worden. Gewond4.207.028, in vij
andelijke gevangenschap nog 617 922
man, onder welk cijfer geen burger-
gevangenen zijn begrepen.
Afschaffing der broodkaarten
in Frankrijk.
De bladen melden, dat de brood
kaarten van den len Juni af zullen
worden afgeschaft. Daarentegen zul
len de suikerkaarten gehandhaafd
blijven.
Spoorwegoegeluk.
Brussel, 18 Mei. Op de Ujn Brussel-
Antwerpen heeft een botsing plaats
gehad tusschen een reizigerstreinen
een goederentrein. Talrijke reizigers
zijn ernstig gewond. De materieele
schade is aanzienlijk.
Korta bsrlchtaa.
De onderhandelingen tusschen
Oostenrijk en Zuid-Slavië zijn mis
lukt.
De Duitsche schepen, in Ame-
rikaansche havens in beslag geno
men, blijven Amerikaansch eigen
dom.
- Volgens Wolff-zouden de Ita
lianen in Tirol Duitsche manschap
pen onder de wapenen roepen.
De Amerikaanscbetroepen wor
den uit Noord-Rusland terugge
trokken.
Volgens de „Vorw&rta" zal de
Duitsche regeering het vredesver
drag niet onderleekenen.
Voor den duur van den wapen
stilstand is eenige wijziging ge
bracht in de blokkade van Duitscn-
land.
ingezonden m&dedüéling.
De ultleserieg van dan ex-K»iz«r.
De N. Rolt. Ct. de vraag be
sprekend of Nederland den ex keizer
zal moeten uiile veren, - merkt op,
dat omtrent het verzoek om uitleve
ring nog mets definitief bepaald is.
Ia net officieuze uittreksel van de
vredesvoorwaarden, dat aan de peis
is verstrekt, wordt alleen gezegd,
dat de uitlevering van den gewezen
keizer aan de Nederlandaohe regee
ring zal worden gevraagd, en dat
eene bijzondere reentbank zal worden
gevormd, om üem te berechten.
Al waar wij op het oogeublik
mee rekening kunnen houden is,
dat te eeniger tijd door eeue of meer
legeeringen uitlevering van den
gewezen Duitschen keizer zal worden
verzocht.
Kan er aan worden voldaan?
Men kan zich van deze vraag niet
met eene algemeene onbestemde
verwijzing naar een door den gewezen
keizer hier te lande genoten „heilig
asyirecht" afmaken. Dit reent is op
zichzelf reeds vaag, en de grenzen
ervan staan geenszins vast. Indien
net noodig of gewenscht blijken
uiocht, den gewezen keizer, tegen
wien, naar het oordeel der boven
genoemde commissie „geene crimi-
ueele beschuldiging kan worden
ingebracht", niettemin uit te levereu,
om terecht te staan wegens „de
zwaarste schending van ae wetten
der zedelijkheid ea van de heiligheid
der verdragen", of hoe men net ook
onder woorden zal brengen, dan zal
dit niet anders kunnen gebeureD,
dan met medewerking van
onze wetgevende macht.
Waar wij op het oogenblik mee
rekening kunnen houden ia slechts,
dat ons binnenkort eene vraag tot
uitlevering zal worden gesteld, en
dat dus de medewerking, die onze
wetgever zou hebben te verleenen,
net karakter zou hebben van gelegeu-
neidsrecht.
Dit bijzondere karakter van de
uitlevering is niet zonder belang. Er
vloeit uit voort, dat wy, van onzen
kant, in elk geval, alvorens aan het
verzoek te voldoen, voorwaarden
stellen. Ons bereid verklarend, het
echt der menschelljkheid, het recht
der beschaving, of hoe men ook den
grondslag voor het verzoek zal willen
tormuleeren want het verzoek zal
onvermijdelijk eene formuleering
moeten bevatten te helpen hand
haven, zouden wy ons zekerheid
□ebben te schaffen, dat dit recht
niet alleen tegen, doch ook voor
den beschuldigde zal worden geldend
gemaakt. Eerste en onafwijsbare
vereischte daartoe is onpartijdigheid
van den rechter.
Het kan zyn, dat de handeling
waaraan de geassocieerde mogenu-
heden den gewezen keizer denken te
onderwerpen geen strafrechtsgeding,
doch iets van heel zelfstandigen aard
z(jn zal, zoodat men de gebruikelijke
beginselen en regelen van strafrecht
en strafvordering hiervoor niet kan
inroepen, aan den anderen kant zal
018. moeten erkennen, dat het niet
anders dan een beginsel van mensche
lljkheid is, dat wie beschuldigt niet
tevens over den beschuldigde rechter
zal zyn.
De „N. Rott. Ct." merkt dan op,
dat dit blijkbaar niet in de bedoe
ling der geallieerde regeeringen ligt
en men dus den keizer de waarborg,
die over heel de wereld als de meest
essentieels voor eene ernstige recht
spraak beschouwd wordt, de waar
borg van een volstrekt onbevangen,
onbevooioórdeelden, van de beschul
digende party geheel onaf hankelljken
rechter onthoudt. Het spreekt van
zelf, dat Nederland in het belang
van de „wetten der menschelljkheid"
/.fine medewerking aan eene proce
dure voor eene uit de beschuldigers
samengestelde rechtbank niet zou
mogen verleenen.
Het blad meent verder dat de
ex-keizer ook de bevoegdheid dient
te hebben, om alle getuigen op te
roepen, die hij meent, dat hem tot
zijne verdediging dienstig kunnen
zijn; niet slechts Duitsche, doch ook
Engelsche, Franache, Russische, of
van welken landaard h(j ook getui
gen h décharge meent te kunnen
bijbrengen. De gewezen keizer moet
daartoe recht hebben, niet alleen;
de rechtbank, zoo zij waarlijk zich
hare verantwoordelijkheid bewust is
en haar verheven taak naar behoo
ren vervullen wil, moet daarop prijs
stellen. En de geassocieerde regee
ringen zullen er mee moeten in
stemmen, dat deze opgeroepenen,
niet slechts verschijnen om zich
op ambtsgeheim te beroepen, doch
naar eer en geweten getuigenis af-
Zullen de beschuldigende regee
ringen de noodzakelijkheid ook hier-
vad willen drkennen? Zekerheid ook
hieromtrent zou, meenen wij, con-
ditio sine qua non zijn voor uitleve
ring. En zoo zou er meer zfin, dat
echter eerst te beoordeelen valt, als
de vraag om uitlevering gedetail
leerd ingediend is. Waar het op aan
komen zou, wanneer Nederland's
hulp mocht ingeroepen worden, om
dat hooger recht, dat boven dat van
geschreven wetten en tractaten staat,
te doen zegevieren, is, dat Nederland
alle voorwaarden eischen zou die
'noodig zijn. om de eerste toepassing
van dit nieuwe'beginsel eene wer
kelijke, loyale, het rechtsbesef be-
STEEDS HET NiEUWSIE
IN ALLE PRIJtEN
vredigende rechtspraak te doen zijn,
en niet eene bloote vertooning.
In de „New York Times" werd
dezer dagen een krachtig gestelu
Hoofdartikel opgenomen, dat een be
schouwing bevat over de houding
van de Nederlandsche regeering in
betrekking tot den keizer en waarii
beweerd wordt dat aan Nederland,
ingeval dat mocht weigeren den
vlucnteling uit te leveren, door dt
geallieerde mogendheden zeer duide
lyk zou moeten worden te keunen
gegeven dat de Hollandsche order»
voor kolen en ruwe grondstoffen mei
meer stipt door de V. S. en Engeland
zouden kunnen worden uitgevoerd.
Uit Brussel wordt gemeld, dat de
beschuldiging van den ex-keizer in
net vredesverdrag gewijzigd is. Dt
eisch tot vervolging zou gebaseerd
ophoogste scnending van dt
internationale moraal.
Dientengevolge zou men het ver
schijnen van den keizer eischen vooj
een internationale rechtbank, samen
gesteld uit vertegenwoordigers dei
vijf groote mogendheden.
BINNEN AND.
Te Utrecht is, 45 jaar oud,
overleden ue heer F. Th. Jeannetit
Walen, luitenant-kolonel der genie.
Ooze Rijkskleedlng.
Van onze Rykskleeding is voor
circa 8 millioen mark aan verschil
lende Duitsche stede.: verkocht. De
betaling geschiedt door storting van
het bedrag op Duitsche bankinstel
iingen, welke dit zullen verrekenen.
Geldlening Aikmiar.
B. en W. stellen den Raad vooj
een geldleen in g aan te gaan van
f800.000, waaronder f580.000 vooi
prisisuitgaven, tegen eeu rentevoet
van hoogstens 51/» De crisisuit
gaven af te lossen in 10 jaren, di-
uitgaven voor de bedrijven in 2>
jiren en de overige uitgaven in
40 jaren.
6eea aardsppeipoèder ia de bloem.
Naar gemeld wordt zal van 15
Juli af de bloem voor de broodbe
reiding niet meer met aardappel-
poeder worden vermengd.
Oe verhooging vae dan brondprljs.
B. en W. van Amsterdam hebben
een brief gericht tot den ministej
van landbouw, nijverheid en handel,
waarin er op wordtaangedrongen,als
nog terug te komen op de verhooging
van den prijs voor regaeringsmeel, die
een zoo sterke verbooging van den
broodprijs tot gevolg zou moeten
hebben, als thans het geval is. Zy
schrijven, dat de kosten van levens
onderhoud nog niet of zeer weinig
zfin gedaald en door deze broodpi (js
verhooging weer belangrijk zouden
stijgen. Er wordt in overweging
gegeven, om, indien toch reeds thans
onvermijdelijk tot verhooging van
den prijs voor re'geeringsbloem en
regeeringsmeel moet worden overge
gaan, in elk geval deze verhooging
terug te brengen tot de helft van
de door den minister reeds aange
kondigde.
Een nieuw trekkingiplan der
Staatsloterij.
Yan regeeringswege is in hei
trekkingsplan der nieuwe Staats
lotterij, welke 21 Juli begint te
spelen, een wijziging aangebracht,
met het doel een einde te maken
aan de particuliere clandestiene
loterijen, yrelke spelen op de basis
van het trekkingsplan der Staats
loterij. Men heeft dit trachten te
bereiken door de 10.500 doorgefour
neerde nummers te nummeren van
1 tot en met 11.500, dus met 1000
weggevallen nummers, welke natuur
lijk niet aan de particuliere maat
schappijen bekend zijn. Deze zullen
dus niet kunnen spelen, tenzij zij
1000 volkomen waardelooze Dummers
in hun loterijplan opnemen.
De Vrljzlaaig Democratisch* Bond.
Zondagmorgen hie'd de Vrljz. Dem.
Bond te Amsterdam een huishoude
lijke vergadering. Na bespreking be
sloot de vergadering ouder applaus
geen onderhandelingen met dn Libe
rale Unie over samensmelting of
samenwerking te openen.
In de daarop volgende opeabare
vergadering werd besloten de deflni
tieve redactie van de beginselver
klaring op een volgende vergadering
vast te'stellen.
Een brug over het Y
In het uitvoerige, deskundige rap
port over de verbinding der beide
IJ-oevers, wordt geconcludeerd tot
het construeeren van een bruggen-
complex.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Hr. Ms. „ZesUad".
Hr. Ms. „Zeelana", onder com
mando van kapitein-luitenant ter
zee B. Schreudeis, is, op ue uitreis
naar West-Indiö, te Ponta Delgada
aangekomen.
Het was de bedoeling, dat het
Vrydag weer van daar zou ver
trekken.
Aan boord was alles wel.
Te Haarlem slaagde voor het
acte-examen L. O. mej. E. C. Deelder,
alnier.
Verkiezing Gemeenteraad.
Morgen hebben de verkiezingen
plaats voor den Gemeenteraad. Wij
nopen den uitslag nog dieuzelfden
avond te kunnen mededeelen.
De Raad is thans samengesteld
als volgt:
12 Ume-lib. en vrljz. democraten.
4 S.D.A.P.
2 Katholieken.
2 Antirevolutionairen.
1 Christ.-Hist.
De heeren Verfaille, Boon, Zander,
Kiljnen en Spangenberg weuschten
met meer voor een raadszetel m
aanmerking te komen.
Oe' Meikprijsregeling.
Het Raadslid Biersteker heeft
aan B. en W. verzoent in de e. v.
aads vergader mg eemge vragen te
mogen siohen betreffende de melk-
pryaiegelmg, en wel:
1. is er over vaststelling van den
weikprys (thans 18 cent per L.)
enig overleg gepleegd met net ge
uieeutc bestuur
2. Zoo neon, is dan het gemeente
uestuur of eventueel Ue Burgemeester
alsnog bereid het initiatief te nemen
om overleg te plegen met melkvee-
uouders oii melksiyters, om tot eene
meer billijke prijsregeling te geraken?
Ter toellcQLiug wijst de onderge-
teekenüö er op, dat in vele plaatsen
ue melk tüans verkochtwordt vooi
14 en 15 cent per Liter, terwijl nier
je hooge prijs van 18 cent geldt.
In net algemeen belang komt net
oudergeteekende goweosont voor po
gingen te doen om voor onze ge
uieeuie eveneens een lageren prijs
van melk te bekomen.
„Het Anker."
De minister van marine heeft toe
gestaan, dat- „Het Anker" weder aan
uuoid van Hr. Ms. Benepen en m
rentingen van de Zeemaoüt wordt
toegelaten.
Chr. Oem. Kieivereenigieg.
De chr. dem. Kiesvereen. „Neder
land en Oranje" had, ter aanbeveling
van Ue cauuidaturen voor den ge
uioenteraad, voor Zaterdagavond eene
openbare vergadering uitgescüieven,
•vaarop zich eenige der caudidaien
/.ouuen doen hooren. De oelangstelhng
.vas uiterst gering; slecnts een
dertigtal, waaronder een drietal
vrouwen, waren aanwezig.
De hoer J. H, Staalman opende
op de gebruikelijke wijze de bijeen
Komst met gebed. Voor de chr. dem.
is het aangenaam, aldus zeide spr.,
oy deze verkiezingen alleenstaanu
te kuuneh uitkomen, omdat wij tnans
zien kunnen welk gedeelte der kiezer»
onze afgevaardigden naar den Raad
stuurt. Ouaer net oude stelsel wa»
dit de laatste jaren niet mogeiyk.
dpr. doet voorlezing van een schry ven
der s.d a.p. inzake eene uitnoouigiag
voor debat. Uit dat schrijven krijgi
men den indruk, dat de üeerea aan
zelfoverschatting lijden en hun tegen
partij voor stumperds aanzien. Het
is heel vriendelijk van üen ons de
gelegenheid te willen geven te deoat-
Leeien, maar als de heeren deoai
verlangen, kunnen ze hier komen.
Spr. las in de „Held. Crt." over een
uebatavond Micuels-Biersteker, waar
oij het nogal rumoerig toeging toen
de laatste aan het woord was. Wel
uu, wij zeggen tot de s.d.a.p.: wy
willen komen debatteeren, indien gij
uw mannen zoozeer hebt opgevoed,
dat ze geen rumoer maken als de
tegenpartij aan net woord is.
Eerste spreker was de heer Agema.
Deze wees op de toenemende van
regeeriugen, en op het groote belang
dat meu weet wie de stuurlieden
zy*n om het scheepje in goede wate
ren te sturen. Het mag ons dus
geenszins onverschillig zyn wie wij
kiezen, want het scnip is mét koste
lijke lading bevracht. Eu als we zien
wie zich alzoo aanbieden voor de
monstering, is het dubbel noodig
uit te zien, want allen geven zich
voor bevaren zeelieden uit. Spr. zal
niet alle candidaten bespreken, maar
zich beperken tot de s. d. a. p. en
de vrijz. dem. omdat de anderen
slechts gering in aantal zijn.
Allereerst de s. d. a. p. Ontstaaii
uit een deel der bevolking, dat hei
minst bevoorrecht is en men ge
meenlek aanduidt met den naam
„proletariaat", is het thans een pariy
geworden, die wat in de meik te
brokkelen heeft. En zij spiegelt u
een hemel op aarde voor als haar
ideön worden verwezehjkt. Men zie
echter maar eens naar het buiten
land, wat komt er van terecht?
Een terrorisme van den ergsten
graad, „wij zijn geen bolsjewisten"
zeggen zij, maar hun begingsel is toch
hetzelfde.
Zy beschouwt de maatschappij
alsof er slechts ééD partij is, n.1. de
arbeiderspartij. En daar zij als min
derheid- geene verantwóórdelijkheid
dragen, bieden z(j steeds boven andere
partyen uit. Wy moeten u voor
dergelyfce democraten waarschuwen
De vj(jzinmg-democraten. Krach
tens welk beginsel noemen zij zicb
democraat? Niet krachtens het Chris
telijke; hun democratie is de ODge-
loovige. Maar zy staat niettemin in
verband met de algemeene genade,
die God scbóokt ook aan de onge
loovigen, zoolang zijn lankmoedig
heid het menschel Ijk geslacht in
stand houdt. De tyd is niet ver
mesr, meent spr., dat zy zich zal
oplossing in ue s. d. a. p. Immers,
reeds de neer Bierster zeide, dat zyn
beginselen voor een groot deel de-
zelfdezyn van die der s. d. a .p., het.
verschil was slechts, dat de v. z.
rekening houden met de eigenaar
dige plaatselijke omstandigheden.
Wat de cnr. dem. party wil, is
genoegzaam bekend. Zy verkondigt
niet de democratie der revolutie, maar
neeft zien gebonden aan den geopen-
baaiden wil Gods en ontleent haar
arachc daaraan. Zy verdedigt de
belangen des volks, in 't bizonder
die der verdrukten, maar weuschi
geen bevoorrecütmg van andere
partijen en geen klassenstrijd. Spr.
eindigt met eene opwbkking op de
candidaten der cnr. dem. ie steunen.
De heer J. H. S t a a 1 m a n, die
vervolgens het woord krijgt, citeeri
een artikel uit „Hoilana's Noorden''
van deze week, waarin gesproken
wordt van den grooteu Staalman en
den kleinen. De „groote" Staalman
verklaarde in Casino zien vóói
vrouwenkiesrecht en in de Kamei
ertegen; de „kleine" Siaaiman 1»
vooizuter van de Burgerwacnt. Spr.
zal üier niet veel van zeggen. Alleen
dit: toen m November ons land in
gevaar was en men allerwege een
Staatsgreep van Troelstra verwacht
te, trokken de christeiyke en vrljz
partijen ééne iyn met de regeermg.
Toen net gevaar luwde en de revo
mtie afdreef, waren de viljzinnigen
te laf om mee te doen en nu spreken
zij smalend over den „kleinen"
Btaalman. Maar mocüt het revolutie-
gevaar weer komen, dan zullen ei
ook onder de vryzinnigen genoeg
zyn die weer naar üet geweer zullen
grijpen.
Het wordt meer dan tfjd dat onze
stem weder eens m den gemeente-
aad gehoord wordt, want op hei
terrein der gemeentelijke politiek
kunnen wfj nuttig werk vernchieu.
Wy hebben ons nooit willen coali
seeren en wilden vnjoiyven. „Lievej
niemand in ueu raad aan aan handen
en voeten gebonden", was ons parool.
De evenredige vertegenwoordiging
oracht ons gelukkig betere ver
aoudingen.
Hoewel geen onzer candidaten een
geleerd praedicaat voor zijn naam
neeft, is het toch wel door ons ie
zien dat door de vryz. onvoorzien tig
s omgesprongen met de gemeente
fioautiön. Het is de schuld van dt
vrijz. meerderheid, dat ons schip aan
ren grond zit. Reeds in 1907 waar
schuwde A. P. Staalman tbgen de
huaniieele politiek ten opzicnie van
ue gasfabriek. Veel te weinig weru
afgeseüreven. Het gevolg is, dai
thans moet worden geleend vooi
uieuwe ovens, tegen hooge rente,
waardoor het gas nog duurder zui
woi den. De chr. dem. werden uit alit
colleges geweerd, hoewel de kleinsn
partij, de chr.hist., nog vertegen
woordigers hadden.
De gemeentereiniging werkte met
seu zuiver verlies vau f 5500. Hau
uien die vuilnis nu met beier in de
Noordzee" kunnen" gooien? Dan was
er nog behooilfjke winstop gemaakL.
De waterleiding leverde over 1915
een winst op vaa f45000. Over lülf>
van f 47000. Men had toen een direc
teur, die den naam had een piul te
zijn. Die pruldirecteur maakte noch
tans een wmst van 50 °/0, terwyi
onder de „bekwame" leiding vau
hans, by een grooter waterverbruik,
de winst 35 is. Dit bedrjjf gebruiki
het dure gas, en een meer economi
sche wijze van exploitatie, b.v. stokeL
met ruwe olie, zooals op 's Rykawerf,
wordt niet onderzoent. Heel wat Yan
net slecht fiuantieel beleid wordt op
rekening van den oorlogstoestanu
geschreven. In de Held. Crt. betoogi
een schrijver in een artikel „Op zoek
naar geld," dat B. en W. ten opzicnie
van de gevoerde politiek geen blaam
treft. Dé hoofdeiyke omslag, zoo zeg i
ie schr., is hier volstrekt met hoogei
dan te Amsterdam. Is die vergeiyking
uiet dwaas? Hebben w(j nier even
jeel comfoit als in Amsterdam?
Hoe Is het met het ouder wys. De
esultaten ervan zijn slecht. Jongens,
die de lagere school hebbbii dour
loupen, kannen geen behooriyk
oiiefje schrijven. De inrichting van
de schoien is primitief en slecht,
net zyn ware pestnolen. Dit zeggen
ook ne Vrijzinnigen, die te dezen
aanzien scherpe artikelen schreven.
Men zal ten opzichte der onderwys
politiek altyd kunnen rekenen op
de cnr.-dem.
Wat het verver8chingskauaal be
treft, hiervoor is al toegestaan
f150000 en we zijn er niet alleen
nog niet, maar niemand weet of dit
eigenlijk afdoende den stank zal ver
helpen. Meu hoopt het. Ook ten
opzichte van het grondbedrijf is een
dwaze politiek gevoerdmen heeft
duur gekocht, wetend dat men niet
kan betalen, en zelfs ziju er uu
moeilijkheden om geld te leenen
En met rentebyschryving etc. wordt
do grond straks zoo duur, dat voor
menigeen ze te duur wordt, 't Ia
waar, men moet grond hebben voor
mogelijke uitbreiding, maar spr. ge
looft daar niet in. fladde men 2ö
jaar vroeger begonnen, toen nog
goedkoopen grond te brijgen was,
dan was het wat anders geweest.
Wat comfoit betreft, staan we
achter bij andere gemeenteneeD
volkebadinrichting, niemand in den
Raad denkt er over, de armenzorg
is primitief, het ophalen der faècaliöu
insgelijks etc. Er is heel wat op te
knappen en eeD nieuwe raad zal dat
wel niét kunnen zonder de belastin
gen omhoog te brengente veel is
oedorven om in de eerstvolgende
jaren wat te kunnen verbeteren.
Spr. wyst op den arbeid der cbr.-
dem., die steeds in den Raad een
goed figuur maakten.
Wat voor de visschery gedaan
wordt bijvoorbeeld is proover. Een
belangryke huisindustrie heeft men
den nek omgedraaid (garnalenpellen),
en, nu men merkte een flater begaan
ie hebben, maakt men bet nog erger
door de heele verordermg niet uiue-
vooren. Eu dat, terwijl er toch
acnandeiyke misstanden heerscnen.
Spr. heelt persoonlyk gezien, uao m
gezinnen waar lungiydeis waren,
dit bediyf weid uitgeoefend.
M^t eene opwekKing om de ver
tegenwoordigers der cnr. dem. te
kiezen, besloot spr. zyn rede.
De neer Hartenaorf, de derde
spr. van den avond, drukt ziju leed
wezen uit over de geringe opxomat
en bespreekt vervolgens tn-t feit,
dat men de chr. dem. nog te uik-
wyis by de iinkerzyue indeelt, inog
onlangs deed „de Standaard" dit),
terwyi wy toen ook rekening hou
den met den geopen baaruen wil Gods.
In de 5 jaar, dat apr. uit de ge-
uieenie weg is, is wel Iets veran
derd. De viyzinuigen, die zich vroe
ger onder één vryz. kies ver een iging
uaddeu vereemgd, tegen Staalman,
zyn thans verdeeld en bestryden
eikander. In hun orgaan Holland's
Noorden doen de vryz.-dem. het
voorkomen alsof zij bij uitstek front
maken tegen de sociaal-democraten.
„Stemt geen soc.-dein," zeggen zy
mans, maar als een man vau rechts
tegenover hen stond, hebben zij
aityd hun kiezers geleerd wèl een
ouc.-dem. tesiemuren. Was dit ornaat
zij zooveel vau hen verwachtten?
Geenszins, alleen ornaat zy auti-
ciericual zyn. Zy hebben meegeholpen
ue s.-d. groot ie maken. Wy echter
nebben een dergeiyke politiek nooit
gevoeld en eenig principieel verschil
uret de s.-d. heboeu zij me Men
icze daaromtrent maar eens het
wark van Ticub.
Spr. we-ericgt tbans de bewering
door „Holiands Noorden" omwent
A. P. Staalman geuit ten ook door
aen „zeLter" der „Held. Crt." opge
merkt) inzake diens uiting betreffende
vrouwenkiearecnt. Staalman heeft op
de bewuste vergadering gezegd geen
uezwaar te hebben net kiesrecht te
geven aan de vrouw op dezelfde wyze
ais men dat in 1917 aan aen man
ïceft gegeven, nu het alg. mannen-
Kiesrecht er tegen onzen wil geko
men is. De Soc.-dem. in België, die
locU dezelfden zyn ais de Hoiiandsche,
zyn tegen aig. kiesiechtl
De vryz. en soc.-dem. zyn thans
met elkander aan 't kibbelen wie de
belangt ykste sociale maatregelen
neeft genomen. Terwyi de heer Bier
steker Zeil heeft ei kend, dat spr. het
eerst met een voorstel omtrent mi
nimumloon en maximum arbeidsduur
Kwam. In zyn Dekende rede vau drie
uren heeft destyus A. P. Staalman
al aangedrongen op eene betere
rechtspositie én net beleid gecritisterd.
Op verschillende punten verdedigt
spr. zyn gemeentelijk beieid en be
toogt noe alle pogingen door de vryz.-
iolu. om zeep wei don gebracht, en
oehandelc nogmaals het finantieel
uoieid, waardoor de gemeente thans
m de put zit. Tenslotte bespreekt
spr. het revolutionaire gevaar en
eindigt met eene opwekking om de
ohr.-dem. te steunen.
Van de gelegenheid tot debat werd
gebruik gemaakt door den heer van
aer Hoeven, die eenige vragenstelt.
Oe heer Hartenaoi f beantwoordt die,
waarna de vergadering door den
neer Staalman gesloten wordt.
■Topegaada-fargiderlag dar S.D A P.
Door de S.D.A.P. was gisteren
avond eene vergadering in „Tivoli"
uitgeschreven, waarop verschillende
candidaten voor den gemeenteraad
net woord zouden voeren en die
.pgeluisterd werd door muziek en
zang.
nadat de by'eenkomst, die druk
oezocht was, geopend was door den
neer Verstegen, die er op wees,
dat de party niet, zooals andere,
nuip vau buiten noodig had ter
propageering harer beginselen, en
er op wees, hoe misleidend het was
van de viyzinnigen, met name den
neer Oud, het te doen voorkomen
alsof de s.-d. debat schroomden, trad
als eerste spr. op de heer H e ij b 1 o k.
In 't kort zette deze uiteen hoe
Hetgeen de heer Oud zeide omtrent
de vergadering van het Neutraal
Verbond van VakvereenigiDgen, dat
er n.1. van de zyde der s.d.a.p. ge
post werd onjuist was. Ook de nieuwe
politieke ster de heer van Loo, had
over Vakvereeniging gesproken. Ja,
hy zit in eene vakvereeniging van
een 600 man en durft van ons te
spreken als van bumbugverkoopers,
terwyl verschillende tegenstanders
met waardeering spraken van haar
arbeid. Zoo o. a. prof. Casimir in
„School en Leven". Het z.g. Neutraal
Verbond, in November ontstaau met
geld van de grootkapitalisten, is niets
dan een politieke bijwagen van de
vrljz.-democraten. Met eene opwek
king de party te versterken eindigde
spreker.
De heer De Zee besprak uitvoerig
den woningnood, ter leniging waar
van niets gedaan wordt. En de in
1910 opgerichte vereeniging voor
Volkshuisvesting (gemakkelyke rug
voor de vryz. om alles op te schuiven
als de s.d.a.p. weer met voorstellen
kwam) kon het tekort onmogelijk
inhalen, hoe goed zij Ook werkte.
Wy moeten ons paraat houden. Ons
standpunt is, dat niet de grootte der
woning den huurprijs bepaalt, maar
dat de grootte der woning bepaald
wordt naar het gezin en de huur
prijs naar het inkopien. De teekenen
des tyds wijzen op den toenemeuden
groei der partij, trots al het gemod
der der tegenparty.
Hét raadslid, de heer Zondervan
was de derde spreker. Deze toonde
aan de hand van een aantal feiten
aan hoe de theorie der vrijzinnigen
in stryd is met hun praktijk.
4 April 1916. Een voorstel om nog
tot April goedkoope cokes te geven
werd door de v.z. afgestemd. 30 April.
Een voorstel tot gaspt ijs verhooging
aangenomen, hoewel de beer Michels
aantoonde, dat het niet noodig was.
22 Febr. 1917. Een voorstel der fractie