GEMEENTERAAD VAN HELDER,
het licht naar het tooneel werpen,
schakelen dan automatisch even
eens gekleurd licht in, hetgeen het
effect verhoogt. Deze installatie
was Dinsdagavond nog niet gereed.
Behalve de kwistige verlichting
in de zaal en op het tooneel, zijn
nok de kleedkamers electrisch ver
licht. Elke artist krijgt een elec
trisch schminklampje, terwijl een
groote booglamp de geheele ruime
lokaliteit verlichten zal. En elk
lampje kan natuurlijk afzonderlijk
worden uitgeschakeld.
Kortom, wij venro nven, dat
het effect dezen winter de Casino-
bezoekers zal voldoen, en wij wil
len eindigen met den wenseh, dien
een der bezoekers tot den heer
Polak sprak: Dat het in gezond.und
versleten mag worden.
Zooals men weet wordt
stroom voorloopig door de" Werf
geleverd in afwachting van de „of-
fieieele" electrificatie.
N
Electrificatie.
Op uitnoodiging van de Alge-
meene Heldersche Winkeliersver-
eeniging en de afd. Helder van de
li. K. Middenstandsvereeniging „de
Hanze" hield de heer A. J. Dinge-
mans van Amsterdam gisteravond
in het Militaire Tehuis aan den Ka-
naalweg, eene causerie óver
electriciteit ep hare toepassingen.
De bijeenkomst werd geopend
door den voorzitter der Helderse'.e
Winkeliersvereeniging, den lief-
Bakker, die alle aanwezigen harte
lijk welkom heet, Het bestuur der
vereenigingen oordeelde het
verhand met de komst van
nieuwe licht" (dat intusschen reed:
iang niet nieuw meer is) aelii-el
over dit onderwerp een lezing te
doen houden. De heer Dingemans
werd hiertoe bereid gevondei
De heer Dingemans, het woord
verkrijgende, zegt met eenige hui
vering het verzoek te hebben ingc
wijjigd. Spr. was bevreesd dat mti
hier zou zeggen: kom met een ka
hei in plaats van met een praatje.
Intusschen is het lang niet ge
makkelijk over electriciteit te spie
ken voor een publiek, dat er wel
licht nog maar heel weinig .van
weet en dat in hoofdzaak de vraag
beantwoord wil zien: hoeveel is het
duurder of goedkooper dan ga:
Jicht.
Spr. geeft dan een korte uiteen
zetting van het verschil tusschen
de stroomsoorten, n.1. gelijkstroom,
wisselstroom en draaistroom. Spr,
gaat hier niet te diep op in. Wel
•wijst spr. op eenige toepassingen.
Zoo kan o.a. gelijkstroom gebruikt
worden voor het drijven van moto-
mi. bijv. voor een tramnet van niet
te groote uitgestrektheid. Wissel
stroom kan gemakkelijk geleid en
getransformeerd worden. Het voor
deel van gemakkelijke overbren
ging heeft ook de draaistroom en
bovendien is deze het gemakke
iijkst te gebruiken voor het drij
ven van motoren. Vandaar dat deze
stroom algemeen toepassing vindt
in de industrie. Voor winkeliers
daarentegen, die in hoofdzaak voor
licht stroom noodig hebben, is ee.li
ter alleen wisselstroom noodig.
Spreker geeft vervolgens een
kort overzicht van de in de elec
triciteit gebruikelijke eenheden
die zoo dagelijks -ter sprake ko
men als:Volt (spanning), Ampè
(hoeveelheid stroom, die door
leiding gaat, miet de energie), Ohm
(weerstand) en Kilowatt (spanning.
stroomsterkte)..Ter verduidelijking
van liet begrip Kilowatt geeft spi
llet stroomverbruik van een half-
watt-lamp van .100 kaarsen. -Dezi
gebruikt per uur 60 watt of in 20
uur 1 kilowatt. 20 lampen verbrui
ken dus ook in 1 uur tijd te zamen
1 kilowatt. Wanneer men de tarie
ven heeft kan men dus gemakkelijk
uitrekenen wat men moet betalen.
Spr. legt er den nadruk op, dal
men bij installatie altijd advies van
deskundigen moet vragen en niet
moet laten knoeien. Men zal bijv.
in een werkplaats, waar de boel
schudt en trilt, in plaats van één
220 volts lamp beter 2 in serie ge
schakelde 110 volts lampen kunnen
gebruiken, daar deze sterker zijn.
De centrale levert stroom va
hooge spanning, daar deze gemak
kelijker over te brengen is. Voor
stroom van lagere spanning zou de
leiding zwaarder moeten worden
Daarom wordt de stroom getrans
formeerd tot een stroom met een
spanning van 10, 20, 50 of 100.000
volt, om later weer terug getrans
formeerd te worden in een stroom
van lagere spanning.
Spr. wijdt ook een enkel woord
aan de „kortsluiting", de schuld
van alles bij storingen. Inderdaad
is dit dikwijls het geval. Bij goed
aangelegde leidingen echter komt
zoo goed als geen kortsluiting voor.
Ook over het meten deelt spr.
eenige bijzonderheden inede, als
mede over den z.g. spitstijd, d.w.z.
den tijd van het grootste stroom
verbruik. Ten opzichte van het ge
heele jaar gerekend, komt deze
bijv. voor in den tijd tegen St. Nicp-
laas; per dag gerekend, valt de
spitstijd in de uren, waarop be
halve voor de gewone verlichting
ook de stroom voor winkel verlich
ting e.d. geleverd moet worden.
De machines voor stroomopwek
king moeten daarom van voldoende
capaciteit zijn om aan de vraag op
die oogenblikken te voldoen. Hier
staat tegenover, dat zij op andere
uren, bij voordeeligste werking, te
veel stroom zouden produceeren.
Bedrijven, die overdag stroom
noodig hebben, kunnen daardoor
aangaande den prijs -een accoord
treffen.
Vervolgons werden door den heer
Dingemans verschillende lichtbeel
den vertoond en verklaard. Aller
eerst kregen we tal van kijkjes in
de Amsterdarnsche Centrales, o.a.
in de Centrale Noord, die waar
schijnlijk ook het grootste deel van
Noord-Holland van stroom zal
voorzien. Interessant was vooral de
bijna geheel automatische inrich
ting van het bedrijf, het verdringen
van de zuigermachine door de
stoomturbine (toegelicht met gra
fische voorstellingen). Van alles
kreeg men te zien, schakelborden
en hunne inrichting, transformat i-
renhuisjes (van buiten en van bui-1
nen), foto's van oude en nieuwe
'ijzen van aansluiting. Kaartjes
.an de verschillende hoog- en laag
spanningsnetten te Amsterdam ga-
vt-ii eenig idee van het werk, dat
daarvoor moest gebeuren.
Ook de toepassing van den ele->
isehen stroom wer-d in beeld ge
bracht. Spr. raadt een ieder aan,
'j het maken van een installatie
•ipcontacten te laten aanbrengen,
/au alles is reeds voor gebruik \»n
stroom ingericht, lampen, ventila
toren, kachels, strijkijzers, ket-ls,
enz. Hef groote voordeel js. dat
men al deze voorwerpen bij ge-
uik van stopcontacten kan plaat
sen waar men wij.
Ook niet betrekking tot het ge
bruik van licht bracht, spr. een-ge
beelden op het doek, o.a. een gra-
isoho voorstelling, aangevende dal
het stroomgebruik voor lampen,
van de kooldraarjlamp tot de hatf-
wattlamp gedaald was van 4'/- watt
tot 7ï walt.
Petroleum- en gaslicht hebben
b'dde lucht noodig om te branden
en produceeren daarbij koolziuc'.
waterdamp en geven stof. Bij eiee-
trisch licht niets van dit alles. Spr.
gppft ook nog don wenk aan win
tel Iers oh) het licht zóó aan te
brengen, dat linrwif Jflgnten, voor
Malages of In don winkel stqau-
gef-n last zullen hebben van w
schel licht en laat als voorbeeld
daarvan ccp etalage zien, waarin
'I licht tegei) de zojdpping is aan-
[robi'f.pJjl mi bovendien qnïgev is
een matgè,slepen boj.
Vervolgens worden nog eenige
lichtbeelden vertoond met betrek
king tot de tocpuBflijig van eject.ro-
motoren in het bedrijf. Spr. geeft
imljjst 1-ieelen den raad, bij cvftn-
tueele elektrificatie van het be
drijf, bijv. niet Jjpn gasmotor e.d.
door een eloctroniotor te vervan
gen'. UyeJ) voor iedere machine, ,'jj.
gedreven -jïi.oei v.-Qj-dcn een kleine
motor te nemen.
Voor hu isaansl ui tingen wees spr
o.a. ook nog op de bei-transforma-
teur. Deze brengt de stroom op zoo
lage spanning, dat ze voor de elec-
ti-isehe bellen gebruikt kan worden
en helpt meteen alle bellen-misèn
uit de wereld.
A311 liet einde zijner voordraclt
gekomen, werd spr. voor zijn inte
ressante e» vaak geestige causeri-
door de vrij talrijke 'aanwezigen
niet een hartelijk applaus dank'ge
bracht. Van de gelegenheid 'om
vragen te stellen werd geen ge
brink gemaakt.
Het geheel belooft 7.001 aantrekke
lijk te worden. Vriendelijke jon go da
mes bieden u lot billijken prijs een lok
ker kopje thoe aan, voor de kinderen
komt de attractie in 0011. grabbelton,
waaruit inen voor een dubbeltje een
aardig: prijsje kan opdiepen (nieten
buitengesloten) en dan /al er eveneens
tegen gewonen prijs wat te snoepen
vallen. Op "I tooneel komt een gezellig
gitje voor de theedrinkers en een pia
nist zal de vroolijliheïd er ia houden.
Dus A. Ci. O. doet weer zijn best!
Offieieele opening al zoo Zaterdag
middag o.s. nm t wee uur.
Brievenmalen ,.pe Revier."
De volgende brievenmalen zullen
irdcn verzonden aan l-Ir. Ms, pant-
ï'sohip ..D.e Ruytor"16 Sept. naar
dombo. '28 en 30 Sopt. naar Aden. 7
II Oei., naar I'ort-Said, '2). 24 en '28
■j naar Algiers.
Indien bolaughebbenden hunne brie-
en en andere stukken iii d.eze. brieven-
n wensi'hen opg.en.opren l.e z|on.
bojjopr» zé voldoende gefrankeerd te
vor.déii en yonp^jpu van twee elkander
mijdende lijnen 'over (iel. geheojp ,i);|rf's-
loopende van den eènen boek naar den
piifleren.
BINNENBAND,
Jaarwedden Onderofficieren,
o voorgestelde salarissen, welke
en ingaan 1 Juni 1919, ziin voor
icüóf-' p|| n^nijnist^tjef fn-
bij de Da.ndmaebt. als hieronder js
-meld
,'nor sergeanten mol. minder dan 2
r dienst als onderofficier ƒ1000, bij
peptjeVelijk 2/4. 6. 10. 12. 14. 10
J8 jaar dienst "ia ondórefficier.
peel icvel ijk ƒ1050. /ljoö,
ƒ1450. ƒ1550, 1.600. JpöO en
'ƒ17.00. Voor dorgpq.pl-mu.joop bij respec-
elijk f'6- 8, 10. l3; ij, 1(5, jfi, 20 en
22 jaa'r /lipnsl a|s onderpffjeier (.espec-
tii.voiük 1250, /f:150. ƒ1500. ,/'|T,00.
ƒ1700. ƒ1800, ƒ1850, /lO'Otl, 195Q en
ƒ2000. Voor adjudanton-onderofficio!-
Wij resjmetievelijk G. 8. 10, 12. IJ, Ui.
20. 22 en 21 jaar dienst, als onderof-
fu-ïêr, i-espei-tiovelijk ƒ1400. ƒ1550.
ƒ1,650. ƒ1750. 1850 ƒ1950. ƒ2100.
ydwi. fmi'» ƒ2400.
_\ap 'dfJii „ojx'dai)!. wordt J)fleen_.d»ui
bij (2 «p meer ,<)j.enst.jtt»-en .yerhoogjiig
tantwCi|tll.o.egokéiii], indien |)ij «ie
ge.si-jiiklheid imzj! voor 'sorgeaiit-
ihlljoot1.n
De R 38 is hier ter stede niet meer
gezien.
Van het luchtschip werd het vol-
eade draadlooze bericht ontvangen
6euciaa.l Maitland, officieren en be
manning van de R 33 bedanken ge
neraal 3ntidera en het tentoonstel
ling» comité zeer voor hun bewijs
au welkom.
Noodlanding.
Het Ttaliaansche watervliegtuig
Savoye S 13, bestuurder kapitëin
Cfuarnerl Umberto, moest Dinsdag
avond wegens benzinegebrek te
Deventer landen.
Na den voorraad te hebben aange
vuld, werden boven Deventer eeni
ge demonstraties uitgevoerd
Vertrok het vliegtuig Woensdag
haaf den Helder,
Boven Alkmaar gekomen geraak
te op 2Ö00 Meter hoogte de schroef
defect en w$s de bestuurder ge
noodzaakt in het N. It, Kanaal te
daten. Luit. Madda'|ena vertrok met
een 1 persoonstoestel om kapt. Um-
Jjej-to behulpzaam te zijn. Dit. toe
stel'kreeg reu <.|efeci atjp tje staart
en kon oölc niet meep opstegen. De
j ;u:t)]iirdsi'8 nnclei'voudcii van bur
gers en militairen alle medewer
king. Heden worden de machines
door de marine gedemonteerd en
naar de Mok overgebracht.
TWEEDE KAMER.
invalide zijn. ook rente zullen ontvan
gen. Do wet is juist voor de invaliden
goniaakl. en bet komt iiu niet van pus,
dat wo degenen, die at invalide zijn
hun lot overlaten. Als dit amende
ment wordt aangenomen, zal deze in
validiteitswet due voor de bestaande
invaliden niet vau kracht, wezen.
De Minister merkt, op, dat we
mot onze verzekeringswetten al heel
wat verder zijn gegaan dan b.v. in
Duitsckland indertijd is geschied. We
hebben tal van ouden van dagen die
nooit betaald hebben in die wetten be-
ikken. Dat kost heel veel geld. Do
lieer Duys lieel't. opgemerkt, dat vele
mensohen nu niets aan doze wel. zullen
hebben, maar de wet had allang in wer
king kunnen zijn als ook de lieer Duys
e zaak niet had tegengehouden. (In-
temming rechts.) Het amendement
zou ouorme kosten meebrengen, min
stens 10 raillioen gulden per jaar Daar
om moet spr. het afwijzen. Het, is on-
"'■.nnemolijk.
Ka rumoerige discussies eveneens
orworpen,
)oor den Minister wordt eene "be
paling opgenomen, dat, gedurende d'
eeretu 5 jaar na de invoering do ronl;
nstons ƒ3,zal bedragen.
BUITENLAND.
Oiidertoekemng van het verdrag me
Oostenrijk.
Pafijs. 10 Sept. Vanmorgen hoeft <h
Sujnt'-.Geymain de iiiMlertoekeniiig vai
bei yreijesyordrijg piet Oostenrijk
plaats gobafl,
De heer N ij pels, het woord ver
krijgende, zegt met, belangstelling
de voordraeji) te hebben gevolgd.
Spr. wil er echter nog het een ei
ander aan toevoegen, 't Is wel jam
nier, dat onze gemeente, dip foei
30.000 inwoners telt, wat licht- èl't
kraebtvoorziening betreft, nog zoo
ten achter is bij tal van andere ge
meenten. Spr. noodigt de aanwezi
gen uit, krachtig bij den Gemeen
teraad aan te dringen op spoedige
electrificatie. Vooral voor den han-
deldrijvenden middenstand en di
industrieelen is liet zeer weiiHi-he
lijk. In den Raad is indertijd wel
toegezegd, dat, in Nov. met di
stroomlovering zou worden aange
vangen, doch hef. is nu reeds half
September en men zal zich dus
moeten haasten.
Spr. stelt een motie voor, waar
in op spoedige electrificatie wordt
aangedrongen. Hij is hiertoe over
gegaan. nadat hem te bevoegde
plaatse gebleken was, dat ,d'
stroomle vering niet wordt op ge
houden door de stroomleveranciers
doch doordat er geen kabel is. Den
Helder is al 10 jaar te laat. Spr
dient daarom de motie in, opdat
deze, door de aanwezigen aangeno
men zijnde, het gemeentebestuur er.
toe zal kunnen brengen bij den ka
belleverancier op spoed aan t
dringen.
De motie luidende:
„De plaatselijke handeldrijven
de en industrieele middenstand
te Helder in vergadering bijeen
op Woensdag 10 September 1919,
gehoord hebbende de bespreking
inzake electrificatie,
kennisdragende van de toezeg
ging van het- Marinebestuur om
trent- stroom levering in de stari
Helder;
verzoekt het gemeentebestuu r
van Helder vooral maatregelen te
nemen opdat zoo spoedig moge
lijk, doch niet later dan Novem
ber 1919, zooals in de betrokken
Raadsvergadering is meegedeeld,
van deze stroomlevering kan
worden gebruik gemaakt."
wordt met algemeene stemmen aan
genomen.
De heer Bakker dankt vervol
gens den heer Dingemans voor zijn
prettige en aangename voordracht.
Het is geen kleinigheid in een zoo
kort tijdsbestek een dergelijk over
zicht te'geven. Ook den heeren Dito
en Berends dankt spr. voor hunne
bereidwilligheid, die het mogelijk
maakte, dat de lichtbeelden ver
toond konden worden.
Hierna werd de bijeenkomst, die
o.a. werd bijgewoond door den lieer
de Leeuw, algemeen inspecteur van
het provinciaal eleotrieiteitsbedrijf,
gesloten.
lUocmonlciitooiistclling A. O. O.
Ter aanvulling van de advertentie
verzoekt mon ons nog liet volgende te
plaatsen
De doolnemoVs aan den wedstrijd
wordt verzocht de potjes met de A.G.O.
plantjes (mislukten late men rustig
thuis) Vrijdagmiddag van 4-7 uur te
bezorgen bovenzaal militair tehuis.
Spoorstraat. De potjes s.v.p. goed
schoon gehoond! Dan dient do kaar! te
worden meegebracht, welke kaart men
echter terugkrijgt en geldig is voor
2 ontred/; (Strikt persoonlijk.)
Eveneons verwacht mon dien Vrij
dagmiddag de deelnemers aan rubriek
11 (particulieren met oigon gekweekte
planten en bouquotten veld- en kunst
bloemen) en deelnemers aan rubriek
III: de heeren bloemisten met hun
planten ter opluistering.
Rubriek 1 en .JI komen voor be
kroning in aanmerking; De prijsuitdoe-
ïing geschiedt; Zondagmiddag 3 uur.
Na afloop van de tentoonstelling
moeten de planten weer zoo spoedig
mogelijk teruggehaald worden (tot.
uiterlijk 2 uur n.m. van den" volgenden
dag, dus Maandag 15 Sept.)
Invoering
Bij de bekondi
Jona hebben de
legen 820 stenum
kordaiboit", d.w.
,-iiii „stukloon."
firma Darl Zriss
werklied en mot 11
n invoering van „A
stukloon, nniivaai
Dl
verdenk;de staten.
Senaat en het vredesverdrag.
Auiiiipoljs, Sopt;. De ..New-YorJ
Times" zogt, dut de qunwijzingen toe
nemen. dal. tenzij <io publickg opinj-
zich krachtig in tegonovorgnsti'l.l
richting doet gelden, reserves vun een
:'d zullen worden toege
>egd
i hol.
den volkorenborul li
/lelt. Dc storlce voorstanders van V
soi» blijven vollioudon. dat dozo re.-
vos ullooii de jnterpi-etatie betreffen,
doch over hot algnnyo.en zijn do sena
toren geneigd tot de opvatljng, 4a' 'f'
interpretatie zal worden opgonónioi) ji
liet. besluit, tot ratificatie, Dit bfiioe
kont, dut het. vredesverdrag opnicuv
moot worden voorgelegd aan do onder
teokonende mogendheden ter aanvaar
ding van de AmorikaiUische wijzigin
gen. De „Times" acht hot onwaar
schijnlijk. dat de senaat binnen eei
imiiMui aan (Je stemming toe zal zijn ei
do aigénieerip jiidyuk'fs. (Jat liet debat
zos weken m\ t|ui".©«ï- Spnutor Uitc
eoclc verklaarde, dut er geen coiripro
mis zou zijn, waardoor do vwlosonili
hamlelïngeri zouden moeten hevopend
worden en zotte uiteen, dut liet
hardnekkige strijd zou wórden.
De Japausche pers zegt, dat in Japan
een onaangename indruk is geweld
door hot standpunt van de senaat»
commissie voor de buitenlandsche za
kon inzake .Sjgntpeng; de hinden bc
schouwen dit, standpunt als no.odeioos
beleedigoiul en nildagend
Stakingsoulustci
Hammond (in
Ver. lütntci
den staat, Indiana)
9 Sept. I ii oen gevoclit tusschen eei
duizendtal stakende werklieden van de
Standard Steel Cy. en de politie zijn
vijf stakers gedood en vijftien gewond.
LUCHTVAART.
Hollaiulsch vliegtuig verongelukt,
Amsterdam, .11 September. Om
11 uur hedenmorgen is op het Bui
ten Y bjj Durgerdam een water
vliegtuig buitelend neergestort.
Het toestel is totaal verpletterd en
gezonken; de vlieger-officier is ter
stond gedood en werd naar Am ster
dam vervoerd.
Nader wordt ons gemeld:
Hel vliegtuig, dat te Schelling-
woude thuis behoorde, werd be
stuurd door luitenant ter zee 2e lel,
J. Heekman. Hij maakte zijn eerste
vlucht. Men vermoedt, dat, de mo
tor uit elkaar gesprongen is, toen
hij zich op een hoogte van onge
veer 400 Meter bevond. Op de
plaats, waar hij neergekomen is,
stond weinig water. Het toestel
kwam met de kop im den modder
terecht.
Amsterdam, 11 Sept. Hedenmor
gen vroeg werd onze stad verrast
door twee luchtschepen, welke boven
de stad kruisten. De eerste vloog
zeer laag over de stad. Te ongeveer
kwart voor negen verdwenen de beide
reuzesigaren uit bet gezicht. Inmid
dels waren de luchtschepen niet het
marconitoestel van de Elta in ver
binding geweest. Tegen 10 uur keerde
de R 32 inderdaad terug. Generaal
Snijders heeft zich toen doormiddel
van draadlooze telegrafie met den
commandant van dit luchtschip in
verbinding gesteld. Z. E. riep het
schip welkom toe op de Elta en
dankte voor het bezoek. Hij sprak
de beste wenschen uit voor den Com
mandant en de bemanning. Hetant
woord is niet duidelijk overgekomen.
Boven het tentoonstellingsterrein
liet de R 32 beide parachutes neer
komen. Het luchtschip verdween
daarna aan den horizon om via Rot
terdam naar Engeland terug te k6eren.
M-gadeti
Na
•an Dinsdag 9 September
ambo
ontwikkelt praktische
en liet. wetsontwerp.
de raming verre civ
et op het sociale p
tebraciif van ile w
yoorts vrijsteUlui
yqoi' kleine Oiuh
rogolinj_
dei), pil nadut aan don Voorzitter
l'of'js gevraagd'tót bot houdeii vu» tv.
Dipelifttjes over velschillende ondei
'órpen, wordt, mét liet. ontwerp Tnvs
'difoftswül. uan'geyiuigon bij de alge
iVonc bosi-liouw ingpn. Dp heep -Lol
kan zich niet" lietonderwerp Vereen;
geii, fwifJjit bpt een belangrijke stil'
in de richting van «-luutspousloen. II
beschouwt, liet nis oen proef. De hi
N i c m e y c r
bezwaren te
kosten zulle
tf of fan, De I
tbogi. (Jat do
nip et wórden
Tiiliuq. ,eii hppj.ejt
va 11 prcnii el)ola 1 j n;
riOjaO)'^
Do lieer 1' u y s begrijpt, dal de
torzijdo thans zure en bittere d
doormaakt, nu de minister onder
motto, opbouw van de invaliditeit
oudèrdomsverzekering alles afbreekt
van de wet-Talma, Hij bepleit
spoedige invoering der ziektewet, die
van groolor betoekenis is dan d<
validit.'itswet. De heer Mareli
ap'ii'j'. i'l,e'il|scjjssio uitgeput. Do ontwei
pen zijn een ppgiiig i'of een'compromis
óm èn de iponivrbéjders én de zelfsta
ijigen 10 bovredjgen. Afdoende' liuli
vóór do laatsieii is ecliter alleen nif
gelijk d.oor kosteiouze oiideidomsve
zekering. Boy. wi! evonv/ol de rego
ring de gejegejibejd geven voor ec
proef, De boer Snoock Henk
mans wedorspreekt de moonlng vt
den lieer Loly, terwijl do liöer S-rf-
nes betoogt, dal, do strijd moet wo
den voortgezet, aangezien (lil ontwei
onvoldoende helpt. Hij is van meening.
Hfil djjze poging tot vrijwillige
kering zaf i|ijsfukken. (bpiP ze uiot aan
lokkelijk goming >s om ey f|e pyi
voor over to liobbon. Daarentegen bo
Loogt, ile bóer B u 1' gors, dat liet st
sol der slaatsponstoiieoi-iug niet
inoordeilieltl van hot Nederlandse
volk achter zich lieeft, en betoo
voorts de voordeelen dor vrijwillige
verzekering.
JJp Al j n i t e 1' van A r b o i d, de
hout' A tl-1 b e r s cpnsj,atgpri:' dat li
erin geslaagd is het ou'twer-.p (]er oudi
doms- en invaliditeitsverzekering
lichten uit de politieke sl'eer, waai
liet was verzonken. Zijn rede wordt
voortgezet.
Zitting van Woensdag JU Seplembe
Du iiiterpellaties-Holsdingen, -Ji. lei
.Laan en -Ossendorp over de salarie
ring van rijksambtenaren, onder-off:
ciêrpn eii onderwijzers worden toegi
staan. Zij zbjleii piag'ts hebben op
nader te bepalen dag,
Minister Aalberse meeat, dal
door zijn voorstellen bevrediging
bereikt. Spr. is daartoe principieel
financieel zoo ver gegaan, als hij gi
kon.
Over liet succes dei- vrijwillige ver
zekering maakt hij zich niet ongerust
Na een proeftijd met de vrijwillige ve
zekering kan men elkaar nader spr
kon over hen, die aan de verzeker'
niet kunnen deelnomen.
Do heer Duys (s.-d.) trekt i
amendement tol verheuging vau do
loongpens in, doch stelt een motie
waarin do regeering wordt uitgenoe-
digd wetswijziging to overwegen te'
aanzien vau de loouklasse en premiën
De heer N o 1 e n s (r.-k.) is het nu
de motie eens.
Minister Aalberse acht ut> met
overbodig. Spr. heeft desniettegen
staande geen bezwaar overweging P
te zeggen.
De lieer R u t g e 1- s (a.-r.) stelt voi
de behandeling van do motie uit te
stellen.
Dit voorstel wordt, verworpen niet
'53 tegen 19 stemmen. De motie wordt
daarop Ir, s. aangenomen.
De hoer de Savorniu L o h ju a n
(c.-h.) Jiooft niet gehoord, dat.de voor
zitter vroeg of stemming werd vei-
langd. Spr. zou anders met verschil
lende andere leden hebben tegenge
stemd, na de verklaring van den mi
nister.
Het uiuoudeiueut-Duys, om de vvee-
zeiii-oute tot 16 inplaats van tot 14 jaar
uit to koeren, wordt verworpen, naadt
minister Aai berse heeft verklaard,
dat do kosten door dit amendement mei
i miljoen zouden stijgen.
Do AI i n i s t e r neemt over - een
amendement van den hoor Duys, om
ook voor de arbeiders in rijksdienst
clo contante waarde der verzekering te
storten, wanneer zij van betrekking
'erandoron. Verworpen wordt oen
amendement van dionzelfden lieer om
iemand als invalide te bosehouwen, in
dien hij niet moor dan de helft van zijn
normale loon kan vordienen (voorge
steld word 'ri van liet normale loon).
Evenzeer wordt verworpen zijn voor
stel om van staatswege elk jaar een
toeslag vau ƒ100 op iedere rente te
geven, alsmode hot volgoude; bepalen
de, dat de inval iditeitsrente nooit
minder dan ƒ3.— zal bodragen.
Op liet, artikel betreffende de wedu-
onrente worden een aantal amende
menten, eveneens van den heer Duys.
verworpen. Een ander amendement
(later door den heer Duys gewijzigd
en als sub-amendement op een amen
dement-van de Laar ingediend) om
i- werkgevers met minder dan
ƒ1500 inkomen de premie door don
staat te doen betalen, wordt, óók ver-
•orpen.
De heer Duys verdedigt dan een
amendement om te bepalen, dat zij, die
bij bet inwerking treden der wet reeds
op Woensdag 10 Soptembar 1910.
Afwezig de heer De Zwart,
Aan de orde is allereerstbeöedi-
ging van het nieuw verkozen raadslid,
den heer E. J. Bok.
Deze legt in handen van den Voor
zitter de vei-eischte eeden af en
neemt daarna zitting.
Notulen van 22 Juli 1919. Na rec
tificatie van den lieer Spruit vast
gesteld.
De Voorzitter zegt den vori-
gen kpey ^oor de gropte drukte te
hebben verruimd den afgetreden wet
houder van financiën, den heer Grun-
wald, dank te zeggen voor alles wat
tijdens zijn wethouderschap door hem
in het belang der gemeente is ver
richt.
De heer G r u n w a 1 d dankt voor
deze woorden en zegt met veel waar
deering terijg te denken aan de twee
jarige periode van zijn wethouder
schap. Spr. hoopt, dat de Voorzitter
met spr.'s opvolger even prettig zal
samenwerken,
InQnkoman stukken en mededeelingan.
1. Goedkeuring op het 4e kohier
der plaatselijke directe belasting naar
het inkomen, dienst 1919.
2. Mededeeling van Burgemeester
en Wethouders betreffende de ver
deeling van de'functies'der leden van
hun College.
(Efeld. Courant 9, Sept.)
öJVoor kennisgeving aangenomen.
3. Schrjjven van den Raad v. State
in zake hét door <je gemeente inge»
steld beroep tegen de beslissing van
Gedeputeerde Statep tot niet goed
keuring van de regeling der onder-
wijzersjaarwedden.
In handen gesteld van B. en W.
ter afdoening.
4. Ontslagaanvrage van den heer
Klapmeljer als leeraar Burger Avond
school. Eervol verleend,
haneeskundlga ditRst.
Voorstel betreffende de reorgani-
datie van den geneeskundigendienst.
De heer Staalman is het met
dit voorstel niet eens. Naar spr,
meening wordt de armenpraktijk
onvoldoende behartigd door een ge
neesheer-directeur alleen. Ook moet
er een groot ziekenhuis komen. Men
wil thans verbouwen en veel geld
uitgeven. Laten we dat thans niet
doen, maar eerst een behoorlijk plan
voor reorganisatie maken. Thans zal
een geneesheer-directeur over een
maand of drie kunnen komen met
een verzoek om een assistent, waar
door de kosten alweer grooter worden.
De heer D e V e n merkt op, dat
inderdaad plannen zijn ingediend tot
vergfooting van het ziekenhuis. Na
hetgeen de Raad in comité heeft
gehoord, zou het wel voorbarig zijn
thans met plannen te komen. Het is
juist gewenscht dat we een ge
heer-directeur hebben met het oog
op eventueele nieuwe plannen.
De heer Spruit is het eens met
den heer Staalman. Een geneesheer-
directeur kan niet tevens ook armen-
arts zijn. Acht men 't werk van
artsen niet voldoende, dan dient er
iets op te worden gevonden.
De heer Verstegen vindt het
vreemd, dat we van de heeren Staal
man en Spruit dit betoog hooren.
Men meent dat de armen het loodje
zullen leggen. Spr. weet niet of de
heeren wel ondervinding daarvan
hebben, maar als men de ooren te
luisteren legt, zal de heer Spruit
tot andere conclusies komen. Juist
in het belang der armen is zoo'n
geneesheer-directeur noodig. Zyn
werkzaamheden omvatten naar be
rekening nog geen 30 visites. Het
is zeer goed mogelijk de armen
praktijk er bij waar te nemen.
Mocht blfjken van niet, dan zal zeer
zeker een ander bekwaam arts de
armenpraktijk moeten vervullen.
De heer Spruit: Dit alles staat
niet in het voorstel. Spreker meent,
dat het belang der armen aan de
zaak opgeofferd wordt. Is jjmen het
gebeurde in de Vischstraat verge
ten? Hierover durft u geen enquête
aan.
De heer Bo r k e r t: Die is er ge
weest.
De heer Spruit: Wfj zfjn leeken
en als zoodanig past het ons niet
zoo boud te spreken als de heer
Verstegen thans doet.
De heer Staalman licht
bedoeling toe. Spr. is niet tegen een
directeur van het Ziekenhuis, be
doelt echter alleen te zeggen, dat de
armenpraktijk goed verzorgd moet
zijn en als het waar is, dat de twee
doktoren 't zoo ellendig doen, wie
waarborgt ons, dat die eene meneer
't straks beter doet? Spr. vindt het
niet consequent alles aan één man
over te laten. Be armenpraktijk
geve men aan één man en het
Ziekenhuis ook.
De heer Biersteker had niet
verwacht, na de uiteenzetting in
comité dit te hooren. Op het oogen-
blik wordt de armenpraktijk waar
genomen door twee doktoren. Het
zou aardig zijn te weten hoeveel van
hun beschikbaren tijd ze noodig
hebben voor die armenpraktijk. Het
luttele bedrag van f 1500.- salaris
wijst er wel op, dat dit niet veel is.
Grondige herziening is noodig, maal
laten we beginnen dit voorstel aan
te nemen. Blijkt, dat een dir. genees
heer niet voldoende is, dan kan nog
een assistent komen. Spr. meent van
wel, omdat de buitenpraktijk uitge
schakeld is. Zeer juist was het van
den wethouder eerst een dir. genees
heer te willen benoemen on daarna
met nieuwe plannen te komen. Niet
eerst plannen van ons, die leeken
zijn. Spr. durft het gerust te wagen
dit voorstel te aanvaarden.
De Voorzitter begrijpt niet de
logica, dat de armen afhangen zouden
van een man, die niets voelt voor
de armen. Al neemt de heer Spruit
er tien, dan is er toch één die de
armenpraktijk uitzoekt. Voor één
specialen arts is geen emplooi te
vinden, daarvoor is het ziekenhuis
te klein. De toekomst zal leeren hoe
't zich zal ontwikkelen. Dit is het
begin; bij uitbreiding kan men zien
hoever men gaan moet. Thans hebben
we een klein ziekenhuis met een
kleine armenpraktijk. De stukken
wijzen aan, dat slechts 300Q visites
per jaar gemaakt worden inclusief
poliklinieken Koegras. Van de marine
kan het wel door één dokter ge
schieden, en dat betreft seker twee
derde der bevolking.
De heer Kuiper vraagt ol er
gezorgd' kan wordon voor medische
hulp te Koegras in gevallen waarin
de dokter, die het daar waarneemt,
een eind weg woont.
De Voorzitter; De doktoren
hier zijn niet GP het platteland in
gericht, dit kost hen te veel tijd.
Daarom hebben B, en W. gemeend
den dokter te *t Zand daarvoor te
benoemen. Gevaar voor niet tijdige
hulp is er op het platteland steeds,
dit is niet te verhelpen en is een
nadeél aan het buitenleven verbonden.
De heer Kuiper: Dr. Oudendaal
komt niet aan de Doggers vaart, niet
verder als Julianadqrp. Dus de Dog
gersvaart ziou achter naar de Zijp
moeten om hulp te halen,
De Voorzitter zegt dat voor
de Doggersvaart de Heldersche dok
toren bestemd zijn.
Aangenomen wordt vervolgens de
.Verordening tot regeling van den
Gemeentel. Geneeskundigen ®ienst".
Ten opzichte van de „Verordening
betreffende de voorwaarden van
opneming in het Gecfieonte-zieken-
huis" bppieit de heer Staalman
het weglaten, uit art. 4, van de
facultatiefs telling om pen verklaring
van onvermogen té doen afgeven
door den Armenraad. Z-i. beeft dit
lichaam alleen een controleerende
en geenszins een zelfstandige taak.
De Voorzitter. De toevoeging
geschiedde omdat veel inlichtingen
door den Armenraad verstrekt wor
den, vaak zeer gedocumenteerde
inlichtingen. Mocht de Raad bezwaar
maken, dan kan het vervallen.
De heer Staalman twijfelt er
niet aan dat de adviezen van den
Armenraad niet serieus zijn. Maar
dit is de taak van den Armenraad
niet, het is geen administratief li
chaam en heeft niet het recht te
bedeelen.
De Voorzitter vindt hand
having wenschelljk omdat de Armen
raad vaak beter bekend is met ver
schillende toestanden dan de arm
besturen.
De heer V a n Os: De oude toestand
was, dat de armverzorging in wijken
verdeeld was, de armmeester gaf
een briefje. Er bleven steeds fouten.
Nu een gesalarieerd secr.-penningm.
is aangesteld, is de toestand beter,'
men heeft een beter overzicht. Voor
spoedeischende gevallen kan het
bestuur ingrijpen. Onjuist is dat wij
alleen de bedeeling verzorgen. Spr.
zou aan de leden van den Armen
raad niet de bevoegdheid toe willen
kennen.
Het amendement Staalman wordt
door B. en W. overgenomen en de
Verordening vervolgens aangenomen.
Op de derde „Verordening tot
regeling van de wachtgelden voor
de gemeente-geneesheeren" is een
amendement ingediend door de heeren
Zonder van c.s. om aan de gemeente-
geneesheeren, die met de armen
praktijk belaBt zijn, ten laste van de
gemeentekas en met ingang van den
dag waarop zij aan hun functie worden
ontheven, een wachtgeld te verleenen
voor het eerste jaar vijftig honderdsten
van de inkomsten van hun betrekking
van gom. geneesheer verbonden, voor
het tweede jaar vijf- en twintig
honderdsten van die inkomsten.
De heer Zondervan, dit amen
dement toelichtend, vindt de vrij
gevigheid van B. en W. wel wat
groot. De totale kosten der wacht
geldregeling beloopen f 2300-, dit
is wel wat bezwaarlijk. Ook voor den
meerderen diensttijd van 2 jaar is
het percentage wat hoog. Dr. v. d.
Lee heeft destijds de praktijk neer
gelegd, waardoor de andere doktoren
meer kregen. Bit maakt thans een
scheve positie tegenover de weduwe.
Spr. verdedigt voortszjjuamendement,
hetgeen z. i. niet onbillijk is. De crisis
ambtenaren b.v. hebben minder wacht
geld.
Het voorstel van spr. zou kosten
f 750.-.
De heer Grünwald kan zich
met de amendementen niet veree
nigen. Al zijn het „maar" gem.
geneesheeren, - geen werklieden
het. gaat toch niet aan hun een dus-
danigen toeslag te geven. Het voor
stel B. én W. is al sober, en dit nu
nog in 2 jaar te doen afloopen, is
onbillijk. Als het werklieden betrof
zou de heer Zondervan niet met dit
voorstel komen. Het zijn gemeente
ambtenaren die jarenlang, zijdelings
althans, de gemeente gediend hebben.
De heer Zondervan: Er zijn
nog nooit dergelijke voorstellen ten
opzichte van gem. werklieden geko
men. Voor de crisisambtenaren was
het een klein wacbtgeldje tegenover
de doctoren. Werklieden hebben altijd
een klein traktement gehad, dus het
ware best mogelijk, dat wij dan
inderdaad gedaan hadden wat de
heer GrOowald zegt. De doktoren
hebben bovendien andere inkomsten.
Wat zij voor dit tractement gedaan
hebben, is goed betaald.
De heer Grünwald protesteert
tegen deze woorden. Nog onlangs is
aan werklieden een crisistoeslag ge
geven, terwijl ze allang in andere
bedrijven werkten. De heer Zonder-
van moet deze niet met de crisis
ambtenaren vergelijken, 't Komt spr.
voor, dat het een bizonder soort
zuinigheid is tegenover doktoren, die
de gemeente jarenlang gediend heb
ben. Men moge verschillend denken
over de waarde van hun werk, maar
dit moet toch beloond worden.
De Keer Zondervan. Inderdaad
is spr. niet steeds zoo zuinig voor
arbeiders, maar het geldt hier men-
schen, die het niet zoo noodig hebben.
Als we dit voorstel aannemen, zijn
we nog royaal. Als de geneesheeren
er op staan zal het bedrag voor de
gemeente nog anders worden, n.1,
f 6600.—, gemiddeld f 4800.— kost
de wachtgeldregeling. Daarom is het
verstandigste dit maar teaccepteereu.
De heer Staalman: Hoe is men
er toe gekomen dit aldus te regelen?
Ia dit in andere gemeenten ook zoo
De Voorzitter kan dit zoo
niet zeggen. Een van de onaange
name dingen is dat hier de belangen
van geestelijke arbeiders in het ge
drang zijn, Spr. vindt het voorstel
schriel, 't Zijn menschen, die ook
voor hun brood werken. Tenslotte
wordt hun inkomen verminderd en
zóó zijn de inkomens van de doktoren
niet, dat dit geen invloed zou hebben.
Het is per slot van rekening een
gevoelskwestiespr. vindt dat het
voorstel van B. en W. niet uit een
royale beurs gaat. Als ze ervan leven
moesten, zou men ze wachtgeld
moeten geven tot ze in aanmerking
kwamen voor pensioen. Laat men
dan de percenten weglaten en het
bedrag noemen, n.1. f 250 en f 325,
De heer Zonder van: Dan gaat
ons voorstel verder, w\j willen f 700
geven.
De heer Grünwald: De redactie,
zooals die thans is, is de meest dui
delijke. Ze zijn opgeroepen voor f 500,
toen de derde bedankte, hebben z(j
dat salaris verdeeld. Daarna is de
toelage verhoogd, maar het aalaria
als zoodanig is gebleven.
Na nog eepige discussie trekt de
heer Zq ader van zijn amendement
in, en wordt de Verordening aan
genomen, gewijzigd door jnstede van
een percentage bet bedrag van f 250, --
en f825,.— te noemen.
Op voorstel van den heer Bier
steker wordt de voorgestelde wij
ziging van de Verordening, regelende
de samenstelling en den werkkring
der vaate raadscommissiën voorloopig
ingetrokken, teneinde nader te over
wegen of hierin ook leden buiten den
Raad om zitting in moeten nemen.
Overigens worden de verdere Ver
ordeningen aangenomen,
Qrstófloatisi,
Voorstel tat het verleenen van
gratificatiën aan enkele ambtenaren
wegens het verrichten van extra
werkzaamheden.
(Held. Crt. 9 Sept
De heer Biersteker zal tegen
het voorstel stemmen. Het moet nu
maar eens uit zijn met gratificatiën,
dan moet men dat bjj het salaris
regelen,
Aangenomen.
Subsidie Bewaarscholen.
Voorstel tot verhooging van het
subsidie voor 1919 van de verschil
lende bewaarscholen.
(Held. Crt. 9 Sept.)
Hierop is ingekomen het volgend
amendement
Ondergeteekenden hebben de eer.
voor te stellen:
De subsidies te geven aan het.
bestuur v. h. Departement Helder der
Maatschappij tot Nut v. h. Algemeen.
Het bestuur der vereeniging voor
voorbereidend L. O. Jachin.
Het R. K. Kerkbestuur v. d. H.
Petrus en Paulus te verhoogen tot
f 2976.-, f 1310.-, f 1310.-.
ten einde het onderwijzend perso
neel beter te kunnen salarieeren.
De ondergeteekenden gronden hun
vooratellen op de navolgende over
wegingen,
De Commissie van bijstand voor
het L. O. concludeert in haar rapport
van 7 Juni '19 dat de salarissen vau
het onderwijzend personeel op de
voorbereidende L. Scholen te laag zljo.
Die tractementen kunnen, zoo het
voorstel van B. en W. wordt aange
nomen, slechts met enkele guldens
worden verhoogd.
De cijfers in hun voorstel genoemd
hebben tot grondslag de salarissen
voor de Directrices te brengen op
f 1200.-
idem voor de onderwijzeressen op
f 800.-.
idem voor de helpsters op f 300. -
leerlinghelpsters op
f 150.-
Aangezien de bestaande salarissen
bedragen f 1600.— per school zal
de meerdere uitgaaf per school
ztjn f 1060.-.
(get.) W. C. van Breda, Voorzitter
Rechtsche Raadsfractie,
(get.) J. H. Staalman, Secretaris,
Idem|
De heer Zondervan vraagt
verdaging van dit voorstel, daar dit
amendement den Raad laat bereikte
en het hier een kwestie betreft van
f5600.— meer subsidie.
De Voorzitter wijst op de
urgentie en leest een desbetreffend
schrijven voor van de directrices
der scholen, waarin wordt aange
drongen op spoedige regeling.
De heer Biersteker merkt op,
dat een voorstel tot reorganisatie
klaar ligt. Had de rechtsche fractie
dit geweten, dan ware haar voorstel
wel in de pen gebleven. Om nu de
betrokkenen niet langer te laten
wachten, is dit voorstel, en spr. ver
baast zich over dat van de heeren
Breda cs. De Raad zal het verstan
digst doen in te gaan op het voorstel
van B. en W., dan zal wel spoedig"
een nieuwe regeling ter tafel komen.
Het is thans van veel beteeken is,
dat de bewaarscholen deze subsidie
krijgen.
De heer De Ven: De nieuwe
vooratellen zullen aan de gemeente
nog eenige duizenden meer kosten
