HELDERSCHE COURANT
VOGELVRIJ
CONCERT,
No. 6142
DINSDAG 16 SEPTEMBER 1919
♦TeJAARBANB
Q«rt«otougMlt]iOTOMj0.^gJ|OgB|Jr..Jlolderi_^|J>pliHHI_7000jO^^
Aan onze abonnë's
buiten de gemeente wordt
beleefd verzocht 't verschuldigde
abonnementsgeld Heldersch» Cou
rant, Zondagsblad en Modeblad
8d# kwartaal 1919 te willen over
maken per postwissel of aan post
zegels vóór 20 Sept. a.s., zullen de
anders daarover per postkwitantie
worden beschikt met verhooging van
dispositiekosten.
Aangezien, door de verhoogde in-
ca880tarieven aan de post, thans met
10 cents verhooging inplaats van 6
moet worden beschiktraden wij onzen
abonné's, in hun eigen belang aan,
ons het bedrag zoo spoedig mogelijk
toetezenden. Postwissels voer dat dool
behoeven slechts met een zegel van
21/» cent te worden beplakt.
De abonnementsgelden van ons blad
en zijne premie uitgaven zijn
Heldoraehe Courant:
franoo per poet f t.40, Buitenland f 2.40
Zondagsblad:
franoo par post f 0.80, Buitenland f 0.00
Modeblad:
franoo per post f 1.06, Buitenland f 1.30
EEN WAARSCHUWING UIT
BELG IE.
Een Belg, zooal geen activist, dan
toch iemand met sterke sympa
thieën voor het activisme, heeft bij
den uitgever N. Veenstra te 's-Gra-
venhage een boekje laten verschij
nen, dat bedoelt de bewoners van
Ljjpburg en Zeeuwsch-Vlaanderen
te waarschuwen voor de toekomst,
die hun bij annexatie door België
té wachten staat.J)
Dit betoog van een wetenschap
pelijk man (de naam op het titel
blad moge een schuilnaam zijn, den
doctorstitel voert de schrijver met
recht) is in verschillende opzich
ten van beteekemis.
Afgescheiden van de waarde, die
zijn waarschuwing voor de Limbur
gers en Zeeuwen en daardoor
voor ons allen heeft, zijn de bij
zonderheden, welke hij vermeldt,
ook van gewicht om ons het stre
ven der activisten te doen b e g r ij-
p e n en misschien zelfs voor een
deel te doen b i 11 ij k e n. Wan
neer men het relaas der voort/du-
rende achteruitzetting van de Vla
mingen, van hun uitbuiting, van de
miskenning, bijna altijd door, hun
ner wettelijke en grondwettelijke
rechten heeft gelezen, dan komt
men er inderdaad toe te begrijpen, J
waarom een deel van hen gemeend
heeft uit de handen van den
vij an d, maar van den vijand, die
hun met meer welwillendheid tege
moet trad dan hun eigen regee-
j-Lng ooit had gedaan, te mogen
aanvaarden, wat die regeering in
strijd met ieder begrip van bil
lijkheid hun steeds onthouden had.
„Begrijpt gij nu, Nederlanders",
zegt de schrijver, „waarom de ra-
dikale vlaamschgezinden, beu van
vruchteloos de eigen onwillige re
geering te smeeken en te dreigen,
liever van een vreemden overwel
diger hun recht, hun elemen
tairste recht, aanvaarden dan hun
volk te zien stikken in achterlijk
heid en onkunde".
Achterlijkheid en onkunde: wèl-
droevig is het beeld van den toe
stand in het rijke Vlaamsche land
(het rijke Vlaamsclie land van vóór
den oorlog) dat de schrijver ons
schildert.
Wat spreekt er voor ons gevoel
méér van zelf, dan dat de jeugd
van een land wordt opgevoed en
onderwezen met gebruikmaking
van de landstaal, dat de rechter,
die er maar niet op los oordeelen
moet, maar die de zaak, welke hem
wordt voorgelegd, moet trachten te
overzien en te b e g r ij p e n, de
landstaal kent, dat wie in zijn
eigen land in alle eenvoud leven
en sterven wil, ook zijn eigen taal
mag spreken!
In Brussel wordt het Vlaamsche
kind reeds op de b e w a a r-
school aan het gebruik van
Fransch gewend: in de eigenlijke
stad Brussel vindt men tegenover
')Wat de annexatie door België
vóór Limburg en Zeeland betee-
kent, door Dr. P. van Limborgh,
's-Gravenhage, N. Veenstra( ƒ0.50).
2 Vlaamsche klassen 90 Fransche;
FEUILLETON.
DOOS
BAVID HENNESSBY.
50.)
Een regen van kogels kwam fluitend
in de geul neer, en werd onmiddellijk
gevolgd door een salvo van de woud
loopers, terwijl bijna gelijktijdig een
salvo afgevuurd werd door het Adul-
lain-eontingent in het noordwesten. Dit
laatste verraste de politie en 9oldaten
bovenmate, en onmiddellijk zag men
twee politiemannen brandende takken
langs het hoogste gedeelte der geul
achtor zich nieesieopen.
Zij wilden de geul vanaf bet westen
in brand steken.
„Schiet die duivelsclie kerels neer,
als je kunt," zeide Salathiel.
Terwijl de kogels om hen heen flo
ten, vluchtten de beide politiemannen
zoo hard zij konden en Bcheueu er on
gedeerd afgekomen te zijn. Het gras
en het dichte kreupelhout van de geul
vatte vlam, en door den Westenwind
voortgejaagd, kwamen de vlammen al
heel gauw bij hen.
„Nog oen salvo!" zeide Salathiel.
Onder de dekking dor hoornen vlak
achter hun gevangenen schoten zij. Een
kogelregen was het antwoord van de
hoogten, en Moore werd in den schou
der getroffen, terwijl Fen ton en Snow,
die geheel aan het vuur waren bloot
gesteld, hun doodvonnis ontvingen.
Een nieuwe kogelregen vloog in. het
dal, en Salathiel zag Moore'» hoofd
voorover vallen.
in verscheidene voorsteden geen
enkele Vlaamsche klas.
Wat het lager onderwijs aan
gaat: op het platteland van Vlaan
deren is, wat liet gebruik der lands
taal aangaat, de toestand vrij goed,
maar in Brussel is hij ellendig.
Volgens den schrijver waren er
op 1 Januari 1916:
te Brussel (stad) 5 Vlaamsche
klassen tegen 558 Fransche,
te Etterbeek (voorstad) 8 Vlaam
sche klassen tegen 84 Fransche,
te Elsone (voorstad) 0 Vlaamsche
klassen tegen 230 Fransche,
te Sint-Gillis (voorstad) 5 Vlaam
sche tegen 174 Fransche,
te Schaarbeek (voorstad) 18
Vlaamsche klassen tegen 232
Fransche.
Dit gebied telt een Vlaamsche
bevolking van 261748 zielen, waar
van 157713 meestal of uitsluitend
Vlaamsch spreken.
Terecht spreekt de schrijver, in
dien deze cijfers juist zijn en
zij moeten aan de officieele statis
tieken zijn ontleend! van een
geestesmoordend stelsel met
als gevolg de „verbeesting" van
een groot aantal schoolkinderen: in
1909 waren 11 van de Brussel-
sclie schoolkinderen meer dan. drie
jaar ten achter in hun studiën.
Ook buiten de taalkwestie om is
de toestand van het lager onder
wijs, en dan niet bet minst op het
ilatteland, echter treurig: het ge-
al personen, die niet lezen en niet
schrijven kunnen, is schrikwek
kend groot. De schrijver geeft een
staatje voor Oost-Vlaanderen: in de
meeste steden is van de inwoners
boven 15 jaar meer dan 20 an
alfabeet. In een enkele stad, Ham-
me, stijgt dit percentage zelfs tot
42, in andere is het. 25, 23, 21 of 20;
het laagste is het in Dendermonde,
maar zelfs daar zijn van de 5699
inwoners boven 15 jaar nog 504 of
•uim 8 analfabeet. Deze cijfers
;ijn van 1910 en dus nog van vrij
recenten datum; reden om aan te
nemen, dat de toestand sedert dien
belangrijk verbeterd is, bestaat er
zeker niet. Bovendien betroffen
deze cijfers slechts personen, die
zichzelf als analfabeten hebben
aangegeven. In werkelijkheid is
dus het aantal veel grooter. De
i schrijver, die zijn land kent, zegt,
i lat zeker 30 pCt. van de volwassen
Belgische bevolking niet kan
schrijven; in sommige Vlaamsche
^treken zeker 60
Het is waarlijk een voorrecht
Belg te zijn!
Het Middelbaar Onderwijs is
volgens het beeld, dat de schrij
ver ons voor oogen houdt, zoo mo
gelijk nog minder goed verzorgd
dan het lager. Veel te weinig scho
len, veel te lage salarissen en, ook
daar, waar het anders moest zijn,
in het Vlaamsche land, op de mees
te scholen het Fransch als voer
taal voor het onderwijs. Het gevolg
hiervan is, dat de eerste jaren, eer
de leerlingen met Fransch genoeg
vertrouwd zijn, alles van buiten
wordt geleerd, zonder dat zij er
iets van begrijpen. De schrijver
verhaalt uit zijn eigen jeugd, dat
hij de tafel van vermenigvuldi-
jing, die hij op de lagere school in
iet Nederlandsch had geleerd, op
het gymnasium in het Fransch van
buiten leerde „gelijk de koster het
latijn".
„Mochten Limburg en Zeeland
bij België ingelijfd worden, dan
zou dit geestverdoovend régime
aldaar onmiddellijk ingevoerd wor
den en de verachtering zou niet op
Zich laten wachten".
Wat het universitair onderwijs
betref t: alle hoogt scholen, ook de
technische hoogescholen, ook de
hoogere landbouwschool, ook de
veeartsenijschool zijn uitsluitend
Fransch.
.Werden Limburg en Staats
Vlaanderen door België gean
nexeerd, dan werd de geheele be
volking van die streken voor jaren
en jaren uitgesloten van alle hoo-
ger onderwijs, in afwachting, dat
het middelbaar onderwijs aldaar
gewelddadig verfranscht zou zijn.
Een prettig vooruitzicht!"
De toestand in het Belgische
lfeger wordt ons als niet minder
droevig geschilderd.
„Toen Frankrijk en Engeland
allerlei wilde volkeren, Sikhs,
Maori's, Goerka's enz. op het West
front in het vuur dreven, werd er
voor gezorgd, dat de officieren, die
dat goedje aanvoerden, hun eigen
aardige taal min of meer konden
verstaan.
„De Belgische onderofficier, die
naar Kongo gaat om dienst te ne
men bij de Landmacht, moet eerst
het Bangala kennen.
„Maar in het Belgisch leger aan
den IJzer, waar er op de 100 solda
ten 80 Vlamingen wax*en, werd de
Vlaamsche soldaat aangevoerd
en in 't vuur gejaagd in een
taal, die hij niet verstaat, geoor
deeld en veroordeeld door
krijgsraden in een taal, die hij niet
verstaat, verzorgd door
krijgssdokters, die zijn taal dik
wijls niet kenden en den gekwet
sten Vlaamschen soldaat moesten
behandelen gelijk een veearts een
ziek paard".
Bij het Rechtswezen is het
al niet beter. Een groot deel van
de rechterlijke colleges behandelt
de zaken uitsluitend in de Fran
sche taal: de Vlaamsche burger,
voor de rechtbank van zijn eigen
land gedaagd, kan den rechter niet
verstaan en kan zich niet door den
rechter doen verstaan! En daar,
waar het gebruik der Vlaamsche
taal tenminste nog mogelijk is,
trachten de advocaten hun cliënten
nog maar al te dikwijls te overre
den om van hun goed recht op be
handeling hunner zaak in hun
eigen taal afstand te doen.
Over het Bestuur in België geeft
de schrijver een afzonderlijk hoofd
stuk met den ondertitel „De Vla
mingen betalen, de Walen genie
ten."
Voor Spoorwegen, Posterijen,
Openbare Wegen, Waterleidingen,
Arbeiderswoningen, laat bij met
enkele gegevens zien, dat op ieder
gebied voor de Waalsche provin
ciën veel meer wordt gedaan dan
voor de Vlaamsche gewesten, en
dat, terwijl de laatste het talrijkst
zijn bevolkt en het grootste deel
der belastingen opbrengen.
Wat de schrijver in enkele re
gels mededeelt omtrent de toestan
den in de Nijverheid is eenvoudig
ontzettend. Men kan zich in een
land als het onze, met een goede
arbeidswetgeving, die door een
krachtige inspectie overal gelijke
lijk gehandhaafd wordt, bijna niet
voorstellen dat in de onmiddellijke
nabijheid nog zoo iets kan bestaan.
„De sociaal-democraten en chris
ten-democraten klaagden te ver
geefs de Noord-Limburgsehe zink-
abrieken aan, waai- het werkvolk
vergiftigd wordt, zoodat de arbei
der na enkele jaren uit de fabriek
weg moet om ergens in zijn dorp
als een aangeschoten beest te gaan
sterven.
„Kleine meisjes werken in de fa
brieken van kunstmatige zijde te
midden van ongezonde uitwase
mingen en bijtende dampen.
„In Oost-Vlaanderen bewerken
jonge kinderen de konijnenhuiden
met kwikpreparaten, die hen ver
giftigen.
„In de weeshuizen wordt het
werk van jonge kinderen uitgebuit.
„In de fabrieken van lucifers
Werken de arbeiders tegen ellen
dige loonen ten koste van hun ge
zondheid.
„80.000 kantwerksters verdienen
centiemen per uur."
Indien dit alles 100 overdre
ven mocht zijn, dan nog schrikt
men terug voor de gedachte alleen,
dat thans, in 1919, een deel van
het Nederlandscbe volk aan een
dergelijk lot zou blootgesteld wor
den.
Dit is óók een zijde van het an-
nexatievraagstuk, en het is goed,
dat deze brochure er de aandacht
op vestigt:
Mag, afgescheiden van alle an
dere overwegingen, een beschaaf
de staat het dulden, dat een deel
van zijn bevolking wordt gebracht
onder een bewind,
dat vooralsnog niet in staat is
om voor behoorlijk onderwijs en
voor behoorlijke volksontwikkeling
te zorgen;
dat hem, die zich aan de wet ver
greep, geen behoorlijke berechting
waarborgt, den rechtzoekende geen
behandeling van zijn zaak verze
kert, die aan zijn rechtsgevoel be
vrediging schenkt;
„Het vuur zal de rest wel doen,"
zjeido hij, toen hij aan zijn troep hel
bevel gegeven had naar do kreek te
gaan.
Juist op datzelfde oogenblik werd
een scherp geweergeknetter van de
woudloopers in het westen, doch
veel dichterbij, gehoord.
„Nu is het jouw beurt!" riep Sala
thiel, en met het geweer in de hand
stapte Lennox, zijn paard aan den teu
gel leidend, in de kreek; de anderen
volgden en Salathiel, die zich nog eens
omkeerde om nog een laatston blik in
de brandende geul te werpen, vormde
d.e achterhoede. „Het is nu met alle
drie gedaan!" dacht hij.
Lennox had verwacht den uitgang
vnn de kreek streng bewaakt te vin
den; doch de plotselinge aanval door
de onbekende troepenmacht in het
noordwesten en liet verdwijnen van
kapitein Moore h. -den blijkbaar zoo
wol de politie als de soldaten gedesor
ganiseerd.
Toen de woudloopers uit de kreek
slapten, ontmoetten zij inderdaad geen
tegenstand.
Do manschappen, die de paarden be
waakten, vluchtten, na hun geweren
te hebben afgeschoten, naar hun kame
raden.
.Scherpe messen sneden vlug de hal
sters door, en de paarden, verschrikt
door het geweervuur en de brandende
struiken, vluchtten naar het westen
de hereden woudloopers er achter
in een vaart, die hen mijlen ver in het
vlakke veld zou brengen.
„Prachtig!" riep Salathiel. „Houdt
nu rechts en voeg je bii de anderen!"
Dat was spoedig gedaan, want in een
.halven cirkel rondrijdend, waren zij
heel gauw bij hun makkers, met wie
zijlnu het vuur op de poltiie en de sol
daten openden. „Leg hoog aan!" gilde
Salathiel. „Dood niemand, tenzij voor
zelfverdediging!"
Doch sommigen waren reeds gewond
waaronder de majoor on zonder
Officieren hadden de weifelende sulda
ten maar weinig zin In een gevecht. Zij
wisten niets van de sterkte van den
troep, die uit het geaccidenteerde ter
rein in het westen op hou aan het vu
ren was, en toen bekend werd, dat Sa
lathiel en zijn troep uit de geul ont
snapt waren en aanzienlijke verster
kingen ontvangen hadden, vluchtten
zij angstig naar bun paurden. Toen zij
merkten, dat ook die er niet meer wa
ren, werden de angst en opwinding nog
grooter, en door oen panischeu schrik
aangegrepen, lieten zij luin gewonden,
den majoor incluis, in den steek en
vluchtten door het bosch in de richting
van Kingdon Ponds.
Maar Salathiel vond het beter, dal
zij zich daar niet vereenigden, waarom
hij hun een paar van zijn manschappen
achterna zond, die nu en dan vuurden,
totdat zij eenige mijlen zuidelijker
waren.
Intusschen kleurde de bosehbrand,
die door de politie was aangestoken,
de lucht rood en nam groote afmetin
gen aan. De geheele geul brandde leeg
en al wat er van de twee verraders
en kapitein Mooro overbleef, waren
hun verkoolde lijkon.
In den ochtend doorzochten de woud
loopers het westelijke bosch, om te
zien, of er nog dooden of gewonden
waren. Zij vonden den majoor en een
paar gewonde soldaten, die op draag
baren naar de herberg te Kingdon
Ponds vervoerd werden. Lennox, die
op dat gebied nog al ervaring had, ver
bond hun wonden zoo goed mogelijk.
Hij geloofde niet, dat er onmiddellijk
Ingezonden medodoeling.
Hotel-Café-Restaurant
BELLEVUE
ZONDAGAVOND 21 Siplraibir:
ondar leiding vin dan Haar PALA.
dat bij de ontwikkeling der
economische hulpbronnen van het
land eenzijdig een bepaald gebied
bevoordeelt;
dat op het gebied van den socia
len voorzorg een schromelijken
achterstand te overwinnen beeft?
Het antwoord kan niet twijfel
achtig zijn.
Als motto voor zijn boekje koos
de schrijver een Latijnscben vers
regel, die vertaald kan worden met
ons oude spreekwoord: Wie zich
aan een ander spiegelt, spiegelt
zich zacht.
Hij had geen heter motto kun
nen kiezen.
BINNENLAND.
NEDERLAND EN BELGIE.
Naar het Ned. Corr. Bureau ver
neemt, wordt, do nadere mededeeling
Minister Hymnns inzake de ge
heime nota niet beantwoord.
De directe besprekingen geopend.
Uit Parijs wordt, gemeld:
Daar de kwestie van de te volgen
werkwijze thans in volledige overeen
stemming geregeld is, zijn de Neder-
landsche en Belgische afgevaardigden
heden mot hun deskundigen bijeenge
komen voor de eerste rechtstreeksche
samenspreking betreffende de water
wegen. Men verwacht dat verscheiden
bijeenkomsten gehouden moeten wor
den voordat de gemeenschappelijk
overeengekomen formules kunnen zijn
vastgesteld.
De voltallige commissie voor de her
ziening der verdragen van 1839 zou
haar volgende zitting in het begin van
dozo Aveek houden ter bespreking der
vraagstukken verband houdend met cle
veiligheid van België.
Met de bijeenkomsten van Zaterdag
zijn de eigenlijke onderhandelingen
thans aangevangen.
Onze gezant te Brussel.
Naar gemold wordt is aan jhr. mr.
van Wcode eorvol ontslag verleend
als buitengewoon gezant en gevol
machtigd minister van de Koningin te
Brussel, onder dankbetuiging voor de
bewezen diensten, en is benoemd tót
buitengewoon gezant en gevolmach
tigd minister te Brii®«9l jhr. dr. O. G.
F. van Vredenburch, (hans Neder
landsch gezant te (Stockholm.
De regeering tegen de duurte.
In een vergadering van de vertegen
woordigers van Haarlemsche organisa
ties, die te zaïnen 23.000 leden tollen,
is besloten tot oprichting te Haarlem
van een verooniging tot bestrijding
van cle duurte. Doel en middelen zijn:
a. krachtige aandrang tot steun bij de
overheid; b. krachtige propageering
van het beginsel der coöperatie; c. liet
loggen van federatief verband tusschen
de bestaande coöperaties; d. waar noo
dig het doen van inkoopen door de ver-
eeniging zelf en alle verdoro wettige
middelen om tot het doel te geraken.
In den loop der beraadslagingen
deelde mr. J. Bomnns mee, dat hij in
zijn hoedanigheid als lid van de Twee
de Kamer een onderhoud heeft geïnd
met den Minister van Landbouw, waar-
is gebleken, dat de Regeering ver-
eenigingen nis te Haarlem opgericht,
moreel, eventueel financieel wil steu
nen; dit laatste door het verleunen van
voorschotten.
Een oproep van het N. V. Y.
en de S. D. A. P.
Het hoofdbestuur van het N. V. V.
en dat van de S. D. A. P. dool in „Het
Volk" een oproep tot de Nederlandscbe
arbeidersklasse naar aantreding dei
stoeds toenemende duurte.
Krachtige, nieuwe maatregelen vai
rogeeringswege aldus wordt ge
zegd zijn dringend in do hoogste
ïpate.
In de eerste plaats is het plicht der
regeering de arbeidersklasse te steu
nen in haren strijd om de. loonen te
verhoogen, ook door zelf liet voorbeeld
te geven door betere arbeidsvoorwaar
den voor liet overheidspersoneel in te
voeren.
In de tweede plaats door direct in
grijpen in de prijzen der noodzakelijke
levensbehoeften en deze te brengen en
te houden op een peil dat ze voor de
arbeiders bereikbaar zijn, waar
Idig door bijslagen van rijkswege. Dit
(kan en moet met klem geëischt wor
den, vooral daar waar, zooals bij graan
en aardappelen, de hooge prijzen mede
.gevolg zijn van de door de regeeriug
aan de boeren gewaarborgde garantie
prijzen. Het bruine regeeringsbrood.
het brood der armen, moet eetbaar
worden gemaakt, opdat niemand ter
wille van zijn gezondheid verplicht is
toch het dure wittebrood te eten.
De rogeering diont m e t, doch des
noods tegen de bedrijfsorganisaties
der producenten tot regelingen te ko
men, die waarborgen, dat de binnen
lands geteelde levensmiddelen tot rede
lijke prijzen worden teruggebracht.
De regeering dient krachtig in te
grijpen in de kleeding- en schoeisel-
voorziening, omdat de toestanden op
dat gebied werkelijk ondragelijk wor
den.
Verlangd en geëischt wordt, dat ook
in Nederland het vraagstuk der socia
lisatie van grond en productiemidde
len aan de orde wordt gesteld en in
snel tempo voor de arbeidersklasse in
bevredigenden zin wordt opgelost.
De besturen van N. V. V. en S. D.
A P. zijn van plan voor doze eisclien
een krachtige actie te beginnen.
Nienwe samenstelling bloera en meel.
De minister van Landbouw heeft
bepaald, dat, met ingang van 15 Sep
tember eerstkomende, zal worden ver
staan
onder Regeeringsbloem een mengsel
van: 30 K.G. Anierikaansche bloem en
70 K.G. bloern, verkregen door uitma-
ling op 76 van 10 K.G, inlandsche
rogge en 90 K.G. buitenlandsche tarwe;
en onder Regeeringsmeel een meng
sel van25 inlandsche rogge en
75 buitenlandsche tarwe.
Tegen de duurte.
De minister van landbouw, nijver
heid en handel heeft op de vragen van
den heer Polak in zake kunstmatig
hoog houden en opdiijven van prijzen
in levensbehoeften, geantwoord:
De liquidatie van crisismaatregelen
heeft slechts in die mate en daar plaats
gehad waar óf groote waarschijnlijk
heid bestond, dat deze opheffing geen
prijsopdrijving ten gevolge zou heb
ben, óf waar handhaving van die crisis
maatregelen onmogelijk was gebleken.
De ondergeteekonde is geenszins
voornemens bij de maatregelen, die hij
neemt, den uitslag af to wachten van
het, onderzoek van de sedert het stel
len van do vragen ingestelde staats
commissie in zake de duurte. Reeds
thans worden bij tal van artikelen
maatregelen genomen of gehandhaafd,
welke kunnen leiden tot beteugeling
van liet opdrijven van prijzen.
De ondorgoteekende zal niet nalaten
om, voor zoover zulks noodig mocht
zijn en tot. den werkkring van zijn de
partement behoort, wetsontwerpen ter
bestrijding van lovensmiddelenwoeker
in te dienen. Evenwel moeten naar zijn
meening niet in de eerste plaats wet
telijke voorzieningen liet kwaad kee-
en; zeer veel hangt in dezen ook af
an de sumenwerking van de bevol
king zelf o.m. van coöperatieve ver-
bruiksvereenigingen en van mede
werking van de gemeentebesturen.
De ondergeteekende aarzelt niet. om
zoover zulks noodig is, ingrijpende
maatregelen te nemen. In verband hier
mede merkt hij op, dat in voorberei
ding of uitvoering zijn maatregelen
o.m. ten opzichte van zuivelproducten
in den ruimsten zin, vleesch, suiker,
aardappelen, eieren, veevoeder, terwijl
de distributiemaatregelen van brood
en steenkolen in hun vollen omvang
gehandhaafd zijn.
Het Vrouwenkiesrecht.
Het initiatief-ontwerp van den heer
Marchand tot invoering van nlgemeen
vrouwenkiesrecht, dat door de beide
Kamers der Staten-Generaal werd aan
genomen. is door de Koningin be
krachtigd en in het Staatsblad ver
schenen. Daarmede is het ontwerp wet-
geworden.
Zomertijd.
In den nacht van 28 op 29 dezer ver
valt do zomertijd.
Een gemeenschappelijke bakkerij.
Te Enkhuizen zullen de bakkers een
gemeenschappelijke bakkerij oprich
ten. Een stuk bouwterrein is voor dit
doel reeds aangekocht,.
Valsche zilverbons.
Te Roermond zijn Zaterdag twee
Duitschers gearresteerd, die werden
betrapt op het uitgeven van vulsche
zilverbons van een gulden. Zij waren
nog in het bezit van een groot aantal
dier biljetten, vermoedelijk door hen
zelf vervaardigd.
gevaar was, maar hij zorgde er toch
voor, dat er uit Patrick's Plains een
dokter gehaald werd. De troep keerde
toen naar het dal terug, vast overtuigd,
dat er voor het oogenblik weinig kans
was, dat er een nieuwe uanval op hun
gedaan werd.
Salathiel betreurde dit heele inter-
niozzo, want, hij vreesde, dat de stap
pen, die Sir Jamos Bennett ten zijnen
gunste zou doen, daardoor zonder re
sultaat zouden blijven. Hij zou kunnen
betoogen, dat hij gedurende dit ge
heele tragische voorval de grootste
zelfbeheersching getoond had en niet
do aanvaller geweest was; maar wie
zou iiet woord van een vogelvrij ver
klaarde tegenover dat van de politie
gelooven? De dood van Fenton, Snow
ep kapitein Moore zou reeds voldoende
reden zijn, om don troep aan de galg
te brengen.
Doch de ochtend van een nieu'
dag daagde voor Australië, en ook
voor Salathiel, hoewel het voor hem,
als een der voornaamste actours in het
stuk, niet zoo makkelijk was dat te
zien als voor hen, die verder van hel
voetlicht, verwijderd waren.
HOOFDSTUK XXXV.
Betsy wordt verpleegster.
Het type van meisjes, bij wie het
denkbeeld van liefde en een minnaar
in haar zelf geconcentreerd is, komt in
onze dagen genoeg voor en was ook in
den tijd, dat ons verhaal speelt, niet
onbekend. Wat zou zoo'n meisje gedu
rende die wekeu van wachten te Mor-
peth hebben zitten kniezen! Doch Bet
sy was van eon heel ander soort. Haar
liefde voor Salathiel kwuiu voort uit
die zachte, vrouwelijke Uegenegen-
BUITENLAND.
HONGARIJE.
Het zondenregister der bolsjewisten.
In Boedapest is men thans bezig met
de liquidatie van het bolsjewisme. Het
ministerie van binnenlandsclie zaken
en de politie trachten in de eerste
plaats vast te stellen, welke misdaden
door de bolsjewisten gepleegd zijn. En
bij dit onderzoek kwam men, volgens
den Boedapester correspondent van het
Berl. Tagebl.", tot zenuwschokkende
rosultaten. Volgens de gegevens tot nu
in het departement van binnenlandsclie
zaken verzameld, zijn ongeveer 2000
menschen vermoord, doodgeschoten,
opgehangen en als regel ie 't lijk een
voudig in de Donau geworpen. In den
kelder van het parlementsgebouw
ond men 52 lijken, in een school 15,
in de morgue 45. De slachtoffers wa
ren meestal actieve officieren, geeste
lijken en academici.
De terroristen in het parlement had
den twee Russische beulen, die de ge
vangenen heestachtig wreed mishan
delden, voor zij vermoord werden.
De meeste terroristen, thans gear
resteerd, blijken misdadigers van be
roep te zijn. De adjudant van den com
mandant der „Leningarde" was een
moordenaar, tot levenslange tuchthuis
straf veroordeeld.
De nieuwe regeering treedt met de
uiterste strengheid tegen de bolsjewis
ten op. Ze versmaadt, zelfs niet licha
melijke dwangmiddelen. In het arres
tanten lokaal van het hoofdbureau van
politie kan men de menschen hooren
brullen, schreeuwen, huilen, om hulp
roepen.
Het lijk van Tabor Szaminelly, den
wreed sten moordenaar, die zelfmoord
pleegde toen de bolsjewisten in de
hoofdstad verjaagd weiden, ligt aan
de Oostenrijksclie grens begraven, zon
der kist, terwijl op het graf alleen ge
schreven staat: „Ilier ligt, een hond".
Men heeft uitgerekend, dat de bols
jewisten-heerschappij, die 4'/a maand
duurde, het land 12 milliard kronen
heeft gekost.
FRANKRIJK.
Het nieuwe leger.
Zes socialistische Kamerleden, o. w.
Renaudel en Albert Thomas, hebben
op 26 Aug. 1919 een wetsontwerp in
gediend, ertoe strekkende „een eerste
militaire aanpassing van Frankrijk
aan het verdrag van den Volkenbond"
in te voeren.
Het, wetsontwerp stelt do volgende
hoofdlijnen vast voor de toekomstige
militaire organisatie in Frankrijk:
Algemeene dienstplicht gedurende
28 jaar.
Eerste oefeningstijd: acht inunnden,
waarin 30 verlofdagen.
Vier herhalingsoefeningen van elk
twee weken voor officieren zoowel als
o.o.-kader en soldaten, verdoold over
cle eerste 22 jaar.
Opkomst op 20-jarigen leeftijd in
twee ploegen, zoodat 100.000 man on
der de wapens zijn.
Vrijwillige dienstneming bij cava
lerie en het koloniale leger.
Organisatie van de lichamelijke en
militaire opvoeding der jeugd.
Voorbereiding van de industrieele
mobilisatie.
Stemrecht aan officieren en soldaten.
DUITSCHLAND.
Naar de Vossische ZeituDg meldt,
hebben de Wurtenibergsche spoorweg-
siders besloten om wekelijks tien
overuren te maken teneinde de kolen-
nood te helpen vermindoron.
Bij levensmiddelenrolletjes te Glogau
wilde het publiek de soldaten hun ge
weren ontrukken. Bij de worsteling
zijn 10 personen gedood1 en elf gewond.
Korte berichten.
Het Engelsohe vakvereenigingecon-
gres te Glasgow besloot een buitenge
woon congres te houden over de te
voeren actie bij niet-inwilliging van
do eischen tot opheffing van den
dienstplicht en tot terugtrekking der
troepen uit Rusland.
Bekendmaking.
Annuaila. Inlijving vnn Hnldnr
'i burg*r(j al* citaten by bare sedert
meer dan 60 jaren als uiteret solide
bekend staande zaak, is altUd het
drijven
geweest van de firma I. Grunwaid.
®it la voorzeker een zeer loffeiyk
annaxionieme,
want met blijdschap blijft de clientèle
die bij ons eenmaal geprofiteerd beeft
van de uiterst lage prijzen, die wij
voor al onze artikelen noteeren altijd
'by ons koopen.
Vooral met onze Heeren-Kleeder
makerij hebben wij succes. De uitge
breide voorraad stoffen ligt voor ieder,
zonder verplichting tot koopen ter
bezichtiging boven op de 2e étage van
ons magazijn Keizerstraat no. 108a
dicht bij do Keizerabrug.
Voor vredooprl]» laat u bij ona
zoowel een prima jas als contuum
maken.
Let op het adres Keizerstr. no. 108
dicht by de brug.
I. GRUNWALD.
het Sinn-Feiu-parle-
In Ierland ii
ment verboden.
De Amerikaansclie mijnwerkera ver
klaren zich voor nationalisatie der
mijnen.
Een geheime Chineesch-Japansche
overeenkomst betreffende .Siberië is
tot stand gekomen.
De vertegenwoordigers der gemeen
tebesturen van het Seine-depaitement
hebben de eischen der gemeentearbei
ders ingewilligd,
De eerste bijeenkomst van den Vol
kenbond zal niet, voor Maart,
Washington plaats vinden.
heid, welke zichzelf vergeet en haar
hoogste geluk in het, welzijn van een
ander zoekt,, wier onbaatzuchtigheid
telkens weer van gewone mannen hel
den en van gewone helden goden ge
maakt heeft,.
Zij was geen hedcnclaagsch gemelijk
en ongeduldig meisje, dat te Morpeth
op Jack wachtte, niaar oen inheemsch,
ailedaagsch boerenkind, dat steeds
klaar zou zijn om te handelen en te
durven, wanneer de tijd voor oen daad
aangebroken was, maar dat eveneens
geduldig zou wachten, indien de gele
genheid zich wachten liet. Betsy's
tante was, evenals haar moeder, ge
trouwd met een farmer, en nauwelijks
waren Amos en haar broeder naar hot
noorden vertrokken, of Betsy bood lmar
hulp voor hot werk aan.
„Maar jo bent hier logée, Betsy,''
verzette zich Mrs. Dawson, die juist uit
het melkhuis kwaiu.
„Ik zal opgewekter en gelukkiger
zijn, tante," antwoordde Betsy, „wan
neer ik weet, dat ik u ergens mee hel
pen kan. Ik zul nog tijd genoog over
houden om te lezen en mijn school
werk bij te houden en een paar mijl
per dag te rijden om niet stijf te wor
den; rnaur u moet mij in liet melkhuis
laten helpen, want ik ben van alles op
de hoogte en kan prachtige boter ma
ken.'
Zoo kroeg Betsy haar zin, en al lieel
gauw wist zij den eerbied en de liefde
van haar oom, haar drie neven en lmu.
twee nichten te winnen. Die dagen
van wachten vulde zij met heilzame
bozigheid en vroolijkte zij op door
vriendelijke attentie voor anderen; in
plaats van zich dood te kniezen en een
onaangename stemming in het huis
houden van haar tante te brengen, wist.
en haar zelfbeheersching te bewaren.
Tegelijk zorgde zij goed voor haar ge
zondheid en hield zij zich lenig voor
iedere inspanning, die van haar
vergd zou kunnen worden.
Betsy's oom, die in het geheele dis
trict als Sam Dawson bekend was, bad
een paar goede paarden gefokt, en
merkte al heel gauw, dat Betsy een
onverschrokken rijdster was, zoodat
zij bijna dagelijks in Maitland bood
schappen moest gaan doen, soms met
uen van haar nichten, maar meestal
alleen, Eens ging zij met oen pas ge
temd veulen naar Patterson, een an
doren keer weer reed zij naar Anvil
Creek. Wat een tochten waren dat
Bunyip, een mastiff, dio van den be
ginne af aan een groote voorliefde voor
Betsy geloond had, liep inoestal met
haar mede, en overi.gens keek menig
een het aardige meisje van de zuidkust
met den grooten hond, dat zoo mooi
reed en allen, die zij onderweg tegen
kwam, zoo vriendelijk toelachte,
Een koningin kon niet eerbiediger be
handeld worden. Er zat zeker in Betsy
iets van een koningin, want enkele
vrouwen zijn van nature begiftigd met
koninklijke bevalligheden, en noch ge
drukte katoenen stoffen, noch oen ru
we omgeving, noch zwaar werk kun
nen haar geheel van die onscluitbure
erfenis berooven.
Toen de tijding van Sir James' ver
dwijning en van den bosehbrand, die
aan Salathiel toegeschreven werd, on
van de poging der politie om zich van
hom meester te maken, bekend werd,
kreeg Betsy dat ziek makende gevoel
van vrees, dat wij allen wel kennen;
maar haar vertrouwen in Sniathiol
bleef ongeschokt.
„Je zult zien," zeide zij, „dat, wan-
zij zich steeds meer geliefd te maken neer Sir Jaues iu Salathiel's handen
GEMENGD NIEUWS.
Goed afgeloopen.
Vrijdag kwam te Ilarlingen het
?aard van een rijtuig, waarmee een
Jieer en dame naar het station werden
gereden, door de gladheid der straat
te struikelen, Toen het dier wilde op
staan, reed het rijtuig achteruit en
kantelde met paard en al in de Ro
zengracht. Spoedig waren hulpvaardi
ge menschen bij de hand, die zich te
.water begaven om hot portier to ope
nen, doch dit lukte niet. Daarom word
de ruit verbrijzeld, waardoor de inzit
tenden van «en wissen dood werden
gered. In een huis binnengebracht viel
Ie dame bewusteloos, de hoer had zich
ernstig «an het gelaat verwond. De
bestuurder, die or afgesprongen was,
kwam mot den schrik vrij. Het paard,
dat vreeaolijk gqwond was, moest wor
den afgemaakt.
De inzittende was een bekend groot
industrieel 'met zijn eehtgenoote uit
den Achterhoek.
Motorfiets en auto.
Zaterdagmiddag reed op den Leid-
schenweg'nabij het Haagsche boBch de
motorfi»t« van don lieer v. d. Burg ïiit
Wassenaar bij d© kromming van den
weg, tegonde auto op van den heer do
Iluas uit Wassenaar, met het gevolg,
dat de hoer v. d. B. werd opgenomen
en eenigo mèters verder met een hevi-
gen slag tegen' den grond werd ge
gooid, waarbij zijn beide beenen wer
den gebroken. Verder liep hij nog
©enige ernstige wonden op. Per auto
werd de ongelukkige naar zijn huis te
Wassenaar vervoord, waar hem ge
neeskundige hulp werd verleend.
Het motorrijwiel was totaal ver
nield, terwijl de auto weinig schade
■opliep. Ook de inzittenden kwamen
met dó schrik vrij. Wie de oorzaak is
van dit ongeluk kon nog niet worden
vastgesteld, maar de politie heeft de
zaak in onderzoek.
Onvoorzichtig.
Toen trein 715, die te 5.45 uit Sit-
ard naar Heerlen vertrekt, even voor
beleen - een goederentrein passeerde,
cwameu 4 personen uit trein 715, die
net hun armen huiten de groote ramen
Ier iocaalfijtuigen zaten, in aanraking
met een openstaande deur van een
goederenwagen van den passeerendon
.rein, met het gevolg, dut van C. M.
llagmolea uit Heerlen, J. Kersten uit
larkrade :en P. Fossutti uit Spekhol-
zerheid© de arm werd gebroken. De
vierde, A. Wetly uit Heerlen, brak
beide «mes.
Wat er i» een maand geroofd wordt.
De „TeL" heelt eens opgeteld, voor
ïoeveel >r ia één maand tijd goroofd
rordt t» Amsterdam in verdachte hui
zen eu komt 'tot het ontstellende
bedrag vóu 12697,50 guldens, 47.600
mark ©n 400 kronen.
Hiervan werd alléén geroofd in de
Spuistraat :voor ƒ6000, op de O. Z.
Achterburgwal voor ƒ2302.50, 400
kronen ©n 41ÖOO mark en in de War-
mo Betraat voor 1375 en 6100 mark.
Inderdaad, het rooven schijnt een
bron rau nationale welvaart te worden.
Koffie-manna.
De bevolking van Freudenberg
(Pruisen) heeft deze week een onver
wacht buitenkansje gehad. Toen n.1. de
bewoner» 's morgens opstonden, von
den zij de hoofdstraat over eene lengte
van een kwartier gaans en eene halve
Meter br»«dte, geheel bedekt met ge
brande koffieboonen. Aanstonds togen
alle vróuwen en meisjes, voorzien van
stoffers, bezems, blikken, schotels en
ómmers, er op uit, om de koffie, die als
eene homelaehe manna op aarde wus
gevallen, zoo spoedig mogelijk in te
zamelen. Niet minder dan 3 uur hield
de vrouwelijk» bevolking zich met dit
ongewoon, maar toch niet te versma
den werk bezig. Tóen had do straat
haar gewoon aanzien herkregen.
Vermoedelijk was de koffie verlo
ren door een auto met levensmiddelen
ïiit hét bezette gebied, welke daar
'is nachts was gepasseerd.
valt, hij hem goed zal behandelen, en
dat kapitein Moore, wanneer hij pro
beert hem in de Ranges aan te vallen,
verslagen zal worden; en ik ben er
vast van overtuigd, dut xuiju oudé
Schoolmeester het bosch niet in brand
gestoken heeft."
Toen zo later in de courant las, dat
ér soldaten waren uitgezonden om me
ao te helpen Salathioi gevangen te ne
men, maakte, hoewel zij zich zoo goed
als niet uitliet, zich een groote angst
vau haar meester; maar haar oom, die
haar gedachten raadde en tusschen
twee haakjeB gezegd, haar zeer bewon
derde, stelde haar voor om uiode te
gaan naór Singleton, waar hij voor za
ken heen moest.
„Misschien hooren we daar wel wat
van je broer en Mr. Gordon," zeide hij.
Zoo reed Betsy met Sam Dawson
den volgenden dag naar Patrick's
Plains, zooala Singlcton toen heette.
Het was bijna dertig mijl, maar zij had
den goede paardek en hóópten nog vóór
donker terug te zijn. Zij, die weten
wat een rit van zestig mijl op een
Australiecheo landweg zeggen wil, zul
len begrijpen, dat Betsy niet voor niets
haar zadel medegebracht en zichzelf le
nig gehouden had.
(Wordt vervolgd.)