HELDERSCHE COURANT
No. 614S
DINSDAG 22 SEPTEMBER 1919
47e JAARGANG
Bodooteur-UMgooon C. DA BOER Jr., Heldor. Oploop 7000 M. - Abonooroentoprll» i In d» «lad I MS. per poet I 1.40, Bollenland I g.40. - Low 8 ot. - Mierlwattèn por ragol 17'/, ot.
Abonnementsgeld
derde kwartaal.
Di volgende week wordt
over het abonnementsgeld
beschikt.
Wil verzoeken enzo lezer*
de kwitantie bij eersta
aanbieding to voldoen en
In elk geval
jtóór 1 October.
Aan hen, die er een ge
woonte van maken de leoger
vele malen te vergeehcb te
doen terugkomen, zij mede
gedeeld, dat Indien bet ver
schuldigde niet vóór ef eg
dien detum Is veldaan, de
toezendlng^der ceurant
dadelijk werdt gestaakt.
Adm. Held. Crt.
BUITENLAND.
Hot verdrag met Bulgarije.
Do „Daily Telegraph" verneemt
uit Parijs eenige van de voor
naamste economische en militaire
bepalingen uit het aan Bulgarije
overhandigde vredesverdrag:
Afschaffing van den dienst
plicht; handhaving van een strijd
macht, welke de sterkte van 20.000
man niet overschrijden mag. Het
aantal douane-beambten, boseh-
wachters, gendarmen en politie
agenten, die wapenen mogen dra
gen, mag 10.000 bedragen.
De wapenen en munitie, welker
hoeveelheid in het vredesverdrag
is bepaald, moeten op de plaatsen
worden opgeborgen, die de geal
lieerden aanwijzen. Intergeallieer-
de commissies zullen het nakomen
der vredesvoorwaarden door de
geallieerden controleeren.
Een intergeallieerde commissie
van onderzoek zal zich belasten
met het opzoeken van onderdanen
der geallieerde Janden, die nog
niet huiswaarts gezonden zijn
(krljga- of civiele gevangenen) en
met het vaststellen van vergrijpen,
welke de Bulgaren op gevangenen
hebben gepleegd. Deze commissie
zal Engelsche, Fransche, Xtaliaan-
sche, Grieksche, Roemeensche eu
Servische vertegenwoordigers be
vatten.
Bulgarije moet alle voorwerpen
van waarde en documenten, die tiet
den geallieerden heeft ontstolen,
teruggeven. Het moet alle perso
nen, die daden hebben gepleegd,
welke in strijd met de oorlogswet-
ten zijn, uitleveren.
Het moet een schadevergoeding
van 2250 millioen betalen over een
tijdsverloop van 37 jaar.
Finme.
De „Daily Mail" bevat het bericht,
«lat Lloyd George, Clemenceau en
Tittoni besloten bobben mits AVüson
toestemt, Fiume aan Italië te geven,
doch voegt er bij, dat de haven der
•tad onder beheer van den Volkenbohd
zal komen.
Do „Times" verneemt uit Milaan, dat
de toestand te Fiume onveranderd is.
De zeo is thans geheel geblokkeerd v«n
Abbaziato tot Volosea, Generaal Biulo-
glio is bereid militairen te landen en
een cordon om de stad te trekken, maar
dit schijnt, evenmin als een blokkade,
bijzonder doeltreffend te zijn. Naai' ge
meld wordt, beschikt de stad over voor-;
raden. d'Annunzio heeft de bevolking
op rantsoen gesteld. De bewoners der
omliggende plaatsen gaan buitendien
voort hun producten in Fiume te ver-
koopon.
Alles wijst er op, dat het moeilijk
zal zijn d'Annunzio door overreding,
honger of geweld te bewegen de stad
to ontruimen.
Do voorgeschiedenis van den oorlog.
Volgens draadloos bericht uit Ber
lijn verschijnt te Weenon onder den
titel „Diplomatieke documenten over de
voorgeschiedenis van den oorlog, 1914",
een ambtelijke publicatie, die als aam-
vulling van het Oostenrijksch-Honga»r-
scho roodboek zal dienen. Het eerste
deel ie eene volledige, onveranderde
weergave van do stukken uit de dagen
van 28 Juni tot 23 Juli 1914, dat is
van den moord te Sarajewo tot de over
handiging van de Oostenrijksch-Hon-
ganrsche nota aan Servië. Tevens ver
schijnt een publicatie onder den titel:
„Het Weensch kabinet en het ontstaan
van den wereldoorlog, op grond van'de
ambtelijke documenten, opgesteld door
Dr. Roderick Gros9. De openbaarmaking
geschiedt mot politieke bedoeling. De
gevolgen, die zij hebben, zal, zoo eindigt
het Duilsche bericht, zijn op hot oogen-
blik nog moeilijk te overzien.
Do Weensche „Arbeiderzeit.upg"
bevatte reeds een dor stukken, nam«»lijk
het proces-verbaaL van de conferentie
van 7 Juli 1914. Tegenwoordig waren
Sturgh, Tisza, Bilinski, Krobaten, Kot-
tendorff, Kailer. Graaf Bérchtold zat
voor. Hij verlangde, dat Servië met wa
pengeweld voor goed onschadelijk ge
maakt, zou worden. Tisza had hier
bedenkingen tegen en was voorstanden
van diplomatieke actie. Berchtold bleejf
aandringen op den oorlog en vindt voilé
instemming bij Sturgkh. Bilinski en
Rrobatin willen onmiddellijk oorlog,
daar zij vreezen, dat later de krachts
verhoudingen minder gunstig zullen
zijn. Tisza waarschuwt tegen het gevaar
van een wereldoorlog. Niettemin wordt
door de aanwezigen, behalve den Tisza,
hot besluit genomen aan Servië zulke
eiscben te stellen, dat men een weiger
ring verwachten kan. Daarmee is teven»
de zaak beslist ten gunBte van een op
lossing door wapengeweld. De aanwe-
gen gaven er zich rekenschap van, dat
er een oorlog met Rusland door ont
staan kon.
DUITSCHLAND.
Omwentelingsplannen in Beieren.
Bet «4 „MUmckener Nemeste Nach-
ricliten" publiceert berichten over
nieuwe omwentelingsorganisaties in
Beieren. Iln Hof moet een geheime con
ferentie van vevolutionnaire commu
nisten, van Duitsche en Russische natio
naliteit, gehouden zijn, waar een ge
vechtsplan voor den winter is behan
deld. Voor de stelselmatige voorberei
ding van «Ie groot, opgestelde omwen-
telingsbewegiug algemeene stakingen
in dë industriedistricten, versnippering
en ontwapening der rijksweer, val «van
do democratische regeering en instel
ling van de communistische raden-
regeering zou in Leipzig een centraal
bestuur gevestigd worden, dat later met
oen centraal bureau in Brunswijk zou
samenwerken.
Ilot was. het blad niet mogelijk- de
juistheid van deze mededeelingen te
toetsen.
Tezelfder tijd worden echter te Miin-
clien mededeelingen verspreid over
omwentelingaplannen, die bij gevange
nen gevonden worden. Er is hier sprake
-van zwervende avonturiers, die het
organisatieplan der niouwe omwenteling
bij zich droegen.
ENGELAND.
Do Iersche qimesfrie.
Volgens de „Morning Post" is het een
typisch staaltje van de chaotische ver
warring, die in Ierland heorscht, dat,
terwijl do regeoring in Ierland met, alle
strengheid de wet handhaaft, zeer hard
nekkige geruchten loopen over onder
handelingen in Downing Street gevoerd
ten doel hebbende de Iersche quaestie
vriendschappelijk op te lossen.
Deze geruchten worden waarschijn
lijker door het feit, dat Carson in Dow
ning Street geweest is en dat Freneh
vn,n Dublin naar London is vertrokken.
Staking in de Engelsche staalindustrie.
Naar de „Morning Post" meldt, heb
ben Vrijdag FiO.OOO metaalbewerkers in
Engeland en Wales het werk neergelegd
omdat de werkgevers weigerden den
eiseh betreffende een loonsverhooging
van 15 shilling per week voor volwas
senen en een van 7 Bhilling 6 penee
lor werkjongens in te willigen.
FRANKRIJK.
Onthullingen van Lenoir.
De executie van Pierre Lenoir, die
Vrijdag zou worden doodgeschoten,' is
uitgesteld in verband met door hein ge
dane onthullingen. Het verhaal van het
uitstel is dramatisch genoeg. De mili
taire magistraten kwamen aan Iienoir
in zijn cel mededeelen, dat. de president
van de republiek zijn verzoek om gratie
goweigerd had en dat het oogonblik om
moed te hebben gekomen was. Lenoir
hield zich kalm en gaf den wenech te
kennen den mis te liooren. Daar hier
mede echter te voel tijd verloren zou
gaan, vroeg Lenoir of hij dan mocht
biechten.
Natuurlijk werd dit verzoek ingewil
ligd en tien minuten bleef Lenoir mei
den gevangenis-geestelijke alleen in zijn
del. Vervolgens gaf de veroordeelde zich
met zijn verdediger, mr. de Mollènes,
den geeestelijke en de militaire autori
teiten naar de griffie van de gevangenis,
nog formaliteiten vervuld moesten
worden. Roeds ronkten op do binnen
plaats van de gevangenis de auto's,
waarmede naar de plaats der terecht
stelling gereden zou worden, want reeds
hadden de chauffeurs hevel ontvangen
"gereed -te zijn. Nog enkele seconden
De gevangenis-formaliteiten waren ver
vuld en aan Lenoir werd door kolonel
Abert de gewone vraag gesteld. Pierre
Lenoir, hebt gij vócir uw dood nog iels
Tnede te deelen? 11c heb, antwoordde de
•veroordeelde, nog boel wat to zeggen.
En vervolgens sprak Pierre Lènoir, in
tegenwoordigheid van de militaire magi
straten en zijn verdedigers.
Wat heeft hij gezegd? Men weet het
jiet. Zooveel is echter zeker, dat toen
Lenoir geëindigd had, mr. de Molènes,
zijn verdediger, zich tot majoor Jullien
wendde, zeggende, dat het na deze mede
deelingen van Lenoir niet meer moge
lijk was dezen te fusilleersn zonder van
zijn 'mededeelingen kennis gogevon te
hebben aan de president van de Repu-
iUiek.
Latere berichten melden nog het
•velgende:
De nieuwe wending, die de zaak
Lenoir genomen heeft, is merkwaardi
gerwijze een gevolg van een passage
uit het arrest, waarhij Caillaux naar
het Hoog Gerechtshof wordt verwezen.
In dit arrest, dat den dag van Lenoir's
terechtstelling zou plaats hebben, werd
gepubliceerd, wordt verondersteld, dat
Duitschland niet aan Pierre Lenoir, die
onder curateele stond, een credict van
10 millioen zou hebben verschaft. Pierre
Lenoir v rklnart nu, dat Caillaux alle
rerraad-affaires heeft bewerkstolligd en
dat hij bij het koopeii der Fransche bla
den, voor Duitsche propaganda achter
de schermen stond.
Het is thans de vraag of Lenoir door
zijn vader en Caillaux naar Zwitserland
i» gezonden of dat hij uit eigen bewe
ging ging.
Op het oogenblik overweegt de be
trokken commissie het hernieuwd ver
zoek om gratie, terwijl de rivisie-coin-
ruissie den door Lenoir's verklaringen
geschapen toestand onderzocht.
Deze verklaringen zijn nog steeds
niet in haar geheel bekend geworden.
Mr. de Molènes deelt mede, te hebben
verzocht, de zaken Caillaux en Lenoir
als één geheel te behandelen. Volgens
hem heeft Lenoir verzekerd, slechts
strooman te zijn geweest in de zaak
die zich tusechen Caillaux en zijn vader
Alfonse Lenoir, heeft afgespeeld.
BINNENLAND.
De ex-Keizer.
Havaa-Reuter meldde d.d. 20
September uit Brussel:
De „Libre Belgique" meldt, dat
den Nederlandschen gezant te Pa
rijs is medegedeeld, dat Nederland
binnen veertien dagen de aanvra
ge zal ontvangen tot uitlevering
van den ex-keizer.
De „Daily News" heeft geen be
vestiging kunnen krijgen van het
bericht, dat de Raad van Vijven
tot overeenstemming zou zijn ge
komen betreffende het besluit om
aan Nederland de uitlevering van
den ex-keizer te vragen. Er valt
uit op te maken, dat totnogtoe
geen overeenstemming verkregen
is, zegt het blad en het besluit met
aanhaling van de woorden van de
„Central News", dat de lange duur,
die aan het begin van het proces
reerafgaat, er een aanwijzing voor
is dat, ondanks Lloyd George's be
kenden wensch om den ex-keizer
voor het gerecht te dagen, er in 't
geheel geen berechting zal plaats
hebben.
Steenkolen uit België.
Naar uit Brussel aan „de Maas
bode" bericht wordt, zijn de vorige
week de onderhandelingen begon
nen over de levering van Belgische
steenkolen aan Nederland.
Verhooging der Pensioenen.
Voorzitter en Secretaris van den
Koninklijken Bond „Bendor"
(Bond van G epenslonneerde offi
cieren enz.) hebben ter gelegen
heid van een hun Vrijdag verleen
de audiëntie den Minister van Fi
nanciën met den meesten aan
drang gevraagd, met het oog op
dc abnormaal dure tijden, een ver
hooging van alle pensioenen te
willen bevorderen. Z.Exc. deelde
daarop mede, dat het in het voor
nemen der Regeering ligt dezer
dagen een wetsontwerp in te die
nen om aan alle gepensionnee "den
de blijvende verhooging van 20
toe te kennen. Van dezen maat
regel zullen slechts uitgezond er,1
zijn zij, die zullen vallen onder de
nieuw in te voeren pensioenwetten,
omdat aan deze categorie van per
sen eelen voldoend pensioen wordt
gewaarborgd.
Opslag van winteraardappelen.
Beschikbaarstelling van gemeente
wege voor vereeniglngen enz.
De minister van Landbouw, Nij
verheid en Handel brengt het vol
gende ter algemeene kennis:
1. De handel in aardappelen van
den oogst 1919 zal in liet binnen
land geheel vrij zijn. Ieder zal dus
zijn aardappelen kunnen betrek
ken van den leverancier zijner
keuze huiten eenige bemoeiing van
gemeentebestuur of regeering.
2. Van regeeringswege zullen
van 15 October af tot 15 November
1919 goede consumptie-aardappe
len beschikbaar worden gesteld
tegen den prijs van 7.50 per 100
ICG., franco plaats van bestem
ming, bij afname van ten minste
10.000 K.G. ineens, voor gemeente
besturen, coöperatieve vereenigln
gen handelaren en particulieren,
die hunne hestellingen vóór 15 Oc
tober a.s. hebben ingediend bij den
regeeringscommissaris, belast met
de graanverzameling in de provin
cie hunner inwoning.
Inlichtingen en voorwaarden van
levering kunnen bij de regeeringa-
commissarissen en 't Rijkskantoor
voor Aardappelen en Aardappel
verwerking, Jan Pieterszoon Coen-
straat 1, te 's-Gravenhage, van
1 October 1919 af worden aange
vraagd.
Het adres der regeeringscommis
saris in Noord-Holland is: P. A. de
Lange, Keizersgracht 730/734, Am
sterdam.
Staatstoezicht op Bakkerijen en
Maalderijen.
Naar aanleiding van in de pers
gemaakte opmerkingen over de
kwaliteit van het brood, deelt het
Haagsche Oor. Bureau mede, dat
de minister van Landbouw, in ver
band met het feit, dat vele dezer
klachten niet ongegrond gebleken
zijn, het instellen van eenen in
spectiedienst bevolen heeft, welke
uitsluitend belast wordt met het
tot op heden onder meer aan het
Station voor Maalderij en Bakkerij
te Wageningen opgedragen toe
zicht op de kwaliteit en de behan
deling der voor de broodvoorzie
ning verstrekte regeeringsgrond-
stoffen. Tot dat doel zal het land in
27 districten verdeeld worden- in
elk waarvan een inspecteur belast
zal zijn met de zorg voor de na
koming der betrekkelijke voor
schriften. Dit toezicht zal plaats
hebben in de eerste plaats bij de
molenaars, ten einde de zekerheid
te verkrijgen, dat hunne maalin
richting in een behoorlijken toe
stand van reinheid verkeert, dat de
regeeringsgrondstoffen op een vol
doende wijze zijn opgeslagen en dat
niet gehandeld wordt in strijd met
het verbod, om in die inrichtingen,
waarin de regeeringsgrondstoffen
vermalen worden, of in eenige an
dere binnen 1 K.M. afstand daar
van, andere dan door de regeering
verstrekte grondstoffen voorradig
te hebben. In de tweede plaats zul
len deze inspecteurs tot taak heb
ben, zich er van te vergewissen, dat
de bakkers geen andere grondstof
fen gebruiken dan hun toegewe
zen worden, dat dë bakkerijen
steeds zindelijk zijn en dat speci
aal tegen leng die maatregelen ge
nomen worden, die den bakkers
ten dienste staan.
Met betrekking tot' het laatste
verschijnsel wordt hieraan nog toe
gevoegd, dat er, hoe juist het ook
zijn moge, dat zich dit verschijn
sel in den laatsten tijd veel heeft
voorgedaan, niettemin geen aan
leiding bestaat de oorzaak daarvan
alleen aan de door de regeering
verstrekte grondstoffen toe te
schrijven. Vooral bij hooge tempe
ratuur n.1. was en is leng nimmer
geheel te vermijden. Vakkundige
bakkers echter kunnen er tegen
waken, door aan het deeg een ze
ker percentage arguzuur toe te
voegen, en verder, hetgeen blq-
kens opgedane ervaring niet altijd
geschiedt, de grootste zindelijkheid
in de bakkerij te betrachten. De
bovenbedoelde inspectie zal in het
hijzonder er op hebben toe te zien,
dat de maalderijen en bakkerijen
aan alle eischen van vakkennis en
reinheid voldoen, welke redelijker
wijze aan hun bedrijf gesteld mo
gen worden.
Ingezonden mededeeling.
Op het gebied van Heerenkleeding gemaakt of naar maat
is ons magazijn HET aangewezen adres, omdat wij spaolaal
voor deze branohe zijn ingericht, an «lizoodsrigde^grootste
voorraad kunnen nahouden.
Men bezichtige, alvorens elders te koopen, ONZE ÉTA
LAGES en oordeele dan. Uw beslissing zal in ons voordeel
uitvallen, omdat wij aan de hand van vakkundige ervaring
aan de eischen van het hedendaagsch kleeding-
bed rijf kunnen voldoen. r
Wij staan er voor in dat onze reelame In OV6Peen-
stemming is met de werkelijkheid,
dat de prijzen van onze goederen, vergeleken bij
de qualllelt. Uiterst billijk mogtn worden
genoemd.
Heerenkleedingmagazijn Herman Nypels.
Do Typografeuactie.
De heer W. C. v. Haaien, secre
taris van het hoofdbestuur van den
A. N. T. B., bericht, dat het refe
rendum met groote meerderheid
het advies van het hoofdbestuur,
om de uitspraak der Arbitrage-
Commissie te accepteeren, heeft
bekrachtigd.
De cijfers, ongecontroleerd, zijn:
3838 voor, 1358 tegen, 793 blanco.
Totaal 5989 stemmen.
De uitspraak der arbitragecom
missie is thans dus door beide par
tijen aangenomen en het conflict
voor zoover betreft de verbreking
van de collectieve arbeidsovereen
komst is hiermede opgelost. Nu
komt de vraag aan de orde in hoe
ver een toeslag op het loon op het
oogenblik billijk en noodzakelijk
is. Zooals men weet, zal hierover
de crisis-commissie hebben uit
spraak te doen.
Uiterlijk Maandag 29 September
zal de crisiscommissie haar con
clusie moeten hebben genomen.
De moord te St. Oedenrode.
De strafzaak betreffende den
moord op den lieer van Kruissén,
te St. Oedenrode, zal in de eerste
helft van October voor de recht
bank te 's Hertogenbosch worden
behandeld. Als verdediger voor
den beklaagde Brilleslijper zal op
treden mr. Pauwels te Amsterdam.
De „Tel." vernam nog de volgen
de bijzonderheden over den 28-ja
rigen Brilleslijper, die vroeger als
een goedhartig man moet hebben
bekend gestaan. Hij had daarom
ook talrijke vrienden onder zijn
buren. Indertijd heeft hij met le
vensgevaar twee oude menschen
uit 't water gered.
B. schijnt zelf den ernst van het
misdryf nog niet geheel te besef
fen. Althans hij meende met een
gevangenisstraf van 5 a 6 jaar er
af te komen, waar weinig kans op
zal bestaan.
Ook de gewezen onder-directeur
der St. Oda-fabriek v. d. W„ be
schuldigd van medeplichtigheid,
zal er niet zoo gemakkelijk afko
men. Hij heeft indertijd een tele
gram naar Amsterdam gezonden,
dat de slag geslagen kon worden,
en verder verschillende inlichtin
gen aan de daders verstrekt.
LUCHTVAART.
Helder's toekomst.
Van de Kamer van Koophan
del ontvingen wij het volgende
schrijven:
Geachte Redactie.
In uw blad van Zaterdag komt
een artikel voor van den heer M.,
met het opschrift „Helder's toe
komst", waarin hij wijst op eene
gelegenheid, welke voor den Hel
der wellicht gunstig zou kunnen
zijn voor het verkrijgen van een
vliegstation. De schrijver gëeft dan
dezen raad: „Profiteert nu van dezo
gunstige gelegenheid".
Het is naar aanleiding daarvan,
dat de Kamer genoemden schrijver
(en anderen belangstellenden) kan
mededeelen, dat zij reeds in hare
Laatste vergadering over deze aan
gelegenheid heeft gesproken en
dat de Kamer nu bezig is dit punt
uit te werken.
Reeds schreef zij den 17 dezer
aan den bekenden vliegenier A. H.
G. Fokker te Amsterdam om zijne
blikken ook op deze gemeente te
willen vestigen, vóórdat Z.Ed. be
sluit in eene andere gemeente ter
reinen voor een vliegdienst te
koopen.
De Kamer noodigde den lieer
Fokker uit eens hier te komen
zien, waarbij de Kamer alle mede
werking wenscht te verleenen.
Tevens werd door de Kamer aan
den Minister van Waterstaat en
den Directeur-Generaal der poste
rijen en telegrafie het volgend
schrijven gezonden:
„Nu de vliegdienst in Nederland
en in het buitenland een vorm van
blijvenden aard en bestemd voor
onderscheidene doeleinden gaat
aannemen, is het gewenscht de mo
gelijkheid onder het oog te zien
voor het vestigen van stations voor
den postvliegdienst".
„Nederland zal ongetwijfeld me
de van de eerste zijn, die eene po
ging tot stichting van dergelijke
stations zal overwegen".
„Het is onze Kamer niet bekend
in hoeverre door u daarvoor reeds
plannen zqn ontworpen, of eene
beslissing is genomen, doch de Ka
mer veroorlooft zich de vrijheid u
te verzoeken, uwe aandacht op
deze gemeente te willen vestigen
voor het stichten van een dergelijk
station".
„Naar de meening der Kamer
heeft deze gemeente door hare lig
ging veel voor bij andere gemeen
ten, omdat hier terreinen bescliik-
baar zijn zoowel voor water- als
landvliegtuigen, ten bewijze reeds
het feit, dat alhier aan de Kooy en
te Texel aan de Mok van Rijks
wege (resp. Oorlog en Marine)
vliegkampen zijn gesticht".
„Het zal der Kamer aangenaam
zijn uwe meening hierover te mo
gen vernemen".
Aangezien dit schrijven eerst
den 18 Stópt. j.1. is verzonden, kan
natuurlijk nog geen antwoord ver
wacht worden, doch de Kamer stelt
zich voor ook het antwoord te pu-
bliceeren.
Ten slotte een woord van dank
aan u, mijnheer de Redacteur, voor
plaatsing van het bovenstaande in
inv blad.
Het hoogte-record.
Wij hebben melding gemaakt
van een niet-officieele hoogte-
vlucht van den vlieger-Rohlfs met
een Curtiss-driedeklcer boven het
Roosevelt-vliegterrein op Long-Is-
land. By die gelegenheid had hij
een hoogte van 34,200 Eng. vt. be
reikt: wèl wereld-record, maar niet
officieel. Thans heeft Rohlfs te
Mineola ditmaal ook officieel
het record op zijn naam gebracht
door boven die plaats nóg hooger
te stijgen, n.1. 34.500 vt.
Een groot luchtschip.
In de Zepplinf abri eken te Ber
lijn wordt een groot luchtschip met
de afmetingen van een kruiser ge
bouwd. Het luchtschip zal dienst
doen voor overzee-vaarten. De pas
sagiers van deze Zeppelin zullen
kunnen gebruik maken van slaap-
cabines.
OOST INDIE.
Hevige brand.
Een hevige brand te. Bandoeng
heeft honderd huizen vernield.
Wetenschappelijke expeditie
naar N. Guinea.
Het comité voor wetenschappe
lijke onderzoek ingen heeft het
initiatief genomen, om het volgend
jaar een expeditie uit te rusten tot
het bereiken van het Sneeuwge
bergte van Nieuw-Guinea van het
Noorden uit. De steun der Regee
ring is verkregen. De verkenning
zal denkelijk een geologisch, bota
nisch en zoölogisch karakter dra
gen. Een militaire voorexpeditie,
onder leiding van den kapitein van j
den generalen staf A. J. A. van
Overeem, baant den weg en vangt
in Januari de werkzaamheden aan
met het vestigen van een pionier
bivak, honderd mijlen uit de
kust. De wetenschappelijke expe
ditie volgt een half jaar later.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Kerkconcert.
Zondagmiddag gaf mevrouw
KerkmeijerBakker, alt-zangeres,
een concert in de Nieuwe Kerk al
hier met medewerking van den
heer Louis R-obert, organist der
Groote kerk te Haarlem en van
het Concertgebouw te Amsterdam.
Het bezoek was niet schitterend.
De organist, die in den Helder
reeds bekend is van meerdere con
certen, verheugde ons met de klan
kenschoonheid en de harmonieën
van Cantor Bach en van Haendol,
om in den jubel van Dubois'
chorus magnus Hosannah! te ein
digen. Van Bach het praeludium
en fuga e ld. terts, van Haendel
diens concert D gr. terts met het
briüschend allegro, het heerlijke
andante con moto, de parelende
fuga tenslotte. Voorts begeleidde
de kunstenaar de zangeres op een
wijze, die haar zang relief gaf en
hoogere wijding.
Mevr. Kerkmeijer heeft het diepe
klankrijke timbre van de alt; haar
donkere stem -is o.i. in het midden-
register het fraaist. Zij zong aller
eerst van Haendel en Pergolese:
een teer, vroom 16e eeuwsch
Duitsch liedje niet de verfijnde
verrukkingen van het Allelujah.
Van Bach diens „Komm sttsser
Tod" in zijn gedragen rust en
kalmte. Beethoven's machtig „Die
Himmel rühmen des Ewigen Ehre"
kon ons niet ontroeren; voor de
geweldigheid van dit lied schoten
blijkbaar haar krachten te kort.
Schitterend van melodie en voor
dracht waren daarentegen.de heide
liederen van Christoph Strattuer,
waarbij al het goede van dor zan
geres geluid tot zijn recht kwam.
Het ontroerende oud-Hollandseho
uit den Gedenckklanck „Hoe groot
o Heer" besloot het concert.
Het debuut van deze zangeres
was van dien aard, dat wij haar een
volgend maal een gvooter audito
rium toewenschen.
Vereenlglng Pensloenbelang
te Helder.
Den 19en September j.1. werd de
heer W. Bruul, lo secretaris der
Vereeniging Pensioenbelang, door
Z. E. den Minister van Finantiën
in audiëntie ontvangen.
Een aantal vragen en punten
werden naar voren gebracht, allen
strekkende om een hooger bedrag
aan de pensioenen te zien toege
voegd, dan de voorgenomen 20
Z. E. beantwoordde de vragen en
wees er op, dat hij niet het oog op
's Rijks finantiën niet verder kon
gaan dan 20 De bezwaren naar
voren gebracht, kon hij wel eenig-
zins begrijpen, doch hij wensohte
geen verandering in het in te die
nen wetsontwerp te brengen.
Ten slotte verwees Z. E. verzoe
ken naar de volksvertegenwoordi
gers in de Tweede Kamer, wan
neer het ontwerp zou worden be
handeld.
Op een vraag, wanneer de duur-
tetoeslag zou worden uitbetaald op
de pensioenen, verklaarde Z. E.,
niet te weten, dat dit nog niet was
geschied, doch dat hij order zou
geven, direct een aanvang hier
mede zou worden gemaakt.
Op grond van de verwijzing van
Z. E. om de pensioenverhooging,
tot een bedrag hooger dan 20!%,
door de volksvertegenwoordiging
te doen bepleiten, zij medegedeeld,
dat door de Vereeniging Pensioen-
belang te Helder bereids verzoek
schriften zijn ingediend, aan de
Ministers van Financiën, Marine,
Oorlog en Koloniën, alsook aan de
Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal.
Van deze verzoekschriften werd
aan alle leden der Eerste en Twee
de Kamer afschrift toegezonden.
Door de Vereeniging Pensioen-
belang, werd tot heden voor de
gepens. gemeente-ambtenaren één
verzoekschrift ingediend a. li. ge
meente-bestuur voor verhooging
van pensioen en één voor verhöo-
;ing der duurtetoeslagen.
Feest in de Gravenstraat.
De Gravenstraat was in feest
tooi. Dat wil zeggen, dat ook ande
re straten bereids hadden feestge
vierd of zullen feestvieren.
Hoewel op zichzelf zoo'n buurt-
f eest je geen aanleiding is voor den
verslaggever er op uit te trekken
om hiervan melding te maken, ge
schiedde het, dat het toeval hem op
den weg bracht van al deze slin
gers en lampions. En datzelfde toe
val voerde hem in de armen van
de feestcommissie, die dat alles
voor de kinderen der Gravenstraat
in elkander had gezet. En hoe! Er
waren heusche wedstrijden geor
ganiseerd, er waren vriendelijke en
ijverige buurvrouwen, er waren
mannen met geweldig groote pa
pieren rozetten op de lapel van de
jas, er was een tafeltje met peren
en limonade, koekjes en chocola.
Er was zelfs een engeltje; blond en
blozend, met aangenaaide vleugels
en een wit japonnetje. Er waren-
sigaren en groote sein-vlaggen
voor de start van de jongens. En
die jongens twee aan twee
saamgebonden, met sterke touwen,
't rechterbeen van den een aan het
linker van den ander, moesten ze
voortstrompelen, om het hardst. Er
was in één woord feest, en, wa
ren 's middags de kinderen aan de
beurt, des avonds kwamen 'de
grootcn, met muziek en dans. En
heel dien Zaterdag was de Graven
straat in feestroes en.-vreugde, en
't was alleen maar jammer, dat de
nazomer ons op eenmaal in der^
steek gelaten had eai de toeschou
wers kleumden van dc kou.
Maar wat nood? De limonade
smaakte even goed, en de koekjes
waren lekker. En het feest blééf
feest, trots den nijdigen, ruklcen-
den wind.
De Gasprijs.
Door den heer J. J. Scboeffelen-
berger zijn de navolgende vragen
gericht aan den heer Burgemees
ter, met verzoek, daarop in den
eerstvolgenden Raad, antwoord te
mogen ontvangen
lo. Overweegt het College van
B. en W., niet liet oog op den na
derenden winter, den bestaandén
gasprijs te doen verlagen?
2o. Is uw College niet van oor
deel, dat, ter bevordering daartoe,
allereerst de gasconsumptie, om
hoog gebracht moet worden?
3o. Is het thans ingenomen stand
punt, daar, waar een 600tal gasme
ters zijn weggenomen, niet lijn
recht in strijd ter bevordering tot
opvoering der gasconsumptie?
Onderling Belang.
Zaterdagavond hield de vereeni
ging van personeel in 's Rijks
dienst „Onderling Belang" eën
openbare vergadering in Casino,
waar als sprekers optraden de hee-
ren A. Kooiman met het onder
werp „Een goede salarieering moet
de vrucht zijn van het "georgani
seerd overleg" en F. Perdok met
„de nieuwe salarisregeling voor
het rijkspersoneel benevens het nut
der neutrale vakorganisatie". Toén
de heer Baak de vergadering open
de was de zaal van Casino geheel,
gevuld. Spr. heette allen hartelijk
welkom en hoopte dat de vergade
ring zou inzien het nut van geor
ganiseerd overleg en neutrale vak
organisatie.
Do heer Kooistra het woord ver
krijgende zal bespreken de nood
zakelijkheid van do verhooging
der salarissen en hoe de sala-
rieeringtactiek tot stand zal komen.
De totstandkoming der salarieering
geschiedt niet op die wijze, zooals
zij moet zijn zoowel voor den
werkgever als werknemer. Daarom
moeten veranderingen aangebracht
worden, die beide partijen Icon be
vredigen. De salarieering van hét
personeel der marinewerf voldoet
niet aan de eischen.
Ingezonden mededeeling.
Veel materiaal daarvoor aan te
voeren is niet noodig. Zij is niet
zoodanig dat men daarvan behoor
lijk kan leven. Het minimum sala
ris voor een ongeschoold werkman
was 15.75, maximum 23.85. Een
ieder voelt dat dit niet voldoende
is en spr. is er van overtuigd, dat
wanneer er georganiseerd overleg
had plaats gehad, deze loonen er
anders zouden uitzien.
De Directie van 's Rijkswerf
heei't haar taak begrepen, want of
schoon georganiseerd overleg niet
is voorgeschreven, heeft zij het
toch toegestaan. Het georganiseerd
overleg moet echter zijn bindend
en goed gereglementeerd.
De duurte is enorm, de toestand
nijpend, zoodat er een toestand
heerscht in de huisgezinnen, waai
de energie door wordt geschaadt.
Het is de. taak van de overheid om
de energie en het productievermo
gen op die hoogte te brengen tot
in standhouding van het staats
leven. Thans eerst beseft de regee
ring de klachten, die naar voren
komen over duurte en woekerprij
zen en heeft een Staatscommissie
tegen de dumte ingesteld.
Of deze commissie snel zal wer
ken en veel vruchten zal dragen,
betwijfelen wij.
Men moet niet vergeten, dat het
geen probleem is voor Nederland,
maar een van internationalen aard.
Alles is enorm gestegen, ook in het
buitenland en het is in den oorlog
genoeg gebleken, hoe Nederland
van het buitenland afhangt. In het
binnenland zijn de oorzaken: stij
ging der loonen en zware lasten
van de. winkeliers, hooge prijzen
voor grondstoffen en dat gaat. in
het buitenland precies eender. Zoo
lang dit niet kan worden wegge
nomen is er geen kans dat alles
wordt teruggebracht tot een
eenigszin» normaal peil. Laat de
overheid dit begrijpen. De op
komst lüer bewijst wel dat een ar
beider het noodig heeft en met
zorg den winter ingaat. Zij zien
reikhalzend uit naar eenige verbe
tering. Uw organisatie heeft ver
hooging van de loonen bepleit en
de rechtvaardige eischen werden
niet ingewilligd. Zij waren niet
overdréven. Moeten wij nu bij de
pakken gaan neerzitten? Neen. Do
vakorganisaties zullen naar een
middel zoeken om het de arbeiders
dragelijk te maken. Het overheids
personeel verkeert niet in die gun
stige omstandigheden als het per
soneel in de vrije bedrijven.
Is het in het particuliere bedrijf
niet in orde dan gooit men den
arbeid neer, maar de organisaties
van overheidspersoneel staan op
het standpunt dot de staking een
misdaad tegen de gemeenschap is.
Met krachtige organisaties langs
den weg van georganiseerd over
leg zal het Staatsbedrijf zoodanig
functipneeren, dat stakingen tot
het verleden zullen behooren.
Maar biedt de overheid geen toe-
nadéring en men komt tot uitspat
tingen moet dit alles op rekening
van de overheid worden gescho
ven. Wij moeten ook krachtig
samenwerken om tot een drukking
der pr^jssH te komen, en dat kan
men verkrijgen door opvoering
van arbeid en productie. Dat is het
eenige Middel om de maatschappij
in goed* kanen te leiden.
Een arbeider kan geen lust en
liefde voor zijn arbeid hebben als
men hem laat verhongeren. Spr.
zet dan uiteen de zelfstandige uit
werking van een loonregeling. Wij
wenschen niet dat het loon door
willekeur van den werkgever om
hoog gaat. Dan wordt er een wis
sel getrokken op de karakterloos
heid van den arbeider en zoo is op
het oogenblik de loonregeling by
de marinewerf. Wij moeten niet
meer kruipen of oogen dienen, wij
moeten rrij onze meening kunnen
uiten. Daarom afkeuring van dat
beginsel ln deze loonregeling ver
vat. Het karakter is een van de
grootste deugden die een man kan
sieren en daarom zullen die bepa
lingen moeten verdwijnen. Hoe
moeten we nu komen tot een goede
loonregeling? Wat zijn de uitga
ven in een gezin? Als men dat ziet,
komt men overal tot de slotsom
dal de uitgaven de inkomsten verre
overtreffen.
Er wórdt voor een werkvrouw
aan een onderwijsinrichting een
grondloon voorgesteld van .1 31.50,
moet dan een ongeschoold werk
man op de werf geen 30.heb
ben. Spr.'zet. de verschillende uit
gaven. voor een gezin uiteen en
komt. dan tot een totaal van 32.85
in een gezin, dat correct leeft.
Men ziet dus dat de menschen
thans uitgeput zijn door het tekort
en moet men naar andere middelen
zoeken om de inkomsten te ver-
grooten.
Spr. brengt hulde aan die huis
moeders die met deze loonen nog
weten toe te lconien, opdat de man
nen niet tot diefstal vervallen om
in liun onderhoud te voorzien. Spr.
meent voldoende den nood te heb
ben aangetoond, ook van hen die
vroeger een betere positie bekleed
den.
Georganiseerd overleg is met.
den bloei der vakorganisaties naar
voren gekomen.
In het particuliere bedrijf wer
den door de organisaties collectie
ve contracten aan den patroon voor
gelegd mét arbeidsvoorwaarden en
bepalingen voor rechtspositie. Dat