COURANT
Eerste Blad.
5156
ZATERDAG 15 OCTOBER i*<9
4T« jaaruanG
gedfltt«ur-Ultg0VBr: C. DE BOER «Ir., Helder.
Oole.au 7000 ex.
Abonnementsprijs: In de stad f 1.20, per post f 1.40. Buitenland f 2.40.
Losse ex. 3 ot.
tdverttntiéfl per regel 20 ot.
Dit blad verschijnt
Dinsdag-, Donderdag- en
Zaterdagmiddag.
Onze lezers, bulten de ge
meante, die de courent des
Zaterdagsavonds of uiterlijk des
Zondagsmorgens niet mochten
ontvangen, gelieven hierover te
reclameeren bij het plaatselijk
Postkantoor.
14 O c t o b e r.
De vogels verlaten ons buitengewoon
vroeg en het bijenvolk neemt allerlei
voorzorgen, wijzend op hot besef, in de
korven, bij de zwermen levend, 'at
een extra-harde winter op lcomst is. In
„Het Huisgezin" treft men deze voori
spelling aan en zij zal schrik doen
slaan om het hart, van zoo menige huis.
moeder, die reeds had becijferd, wat
het opdoen van kolcnvoorraad thans
van haar budget zal vergen. De bijdra
gen omtrent aanvoor van „zwarte dia
mant" uit Duitschland luiden voor liet
moment zeer geruststellend. Eene stij
ging van 50.000 tot 140 k 150.000 ton
steenkolen per maand, gelijk tban6
het geval is, beduidt zeker niet
weinig. Haar wie nagaat, mot welke
abnormale toestanden in de Duitsche
streek deze verhooging ten nauwste
verband houdt, zal moeten toogeven,
dat men thans niet verder mag gaan,
in zijn „vertrouwen op de toekomst",
dan hoogstens wat „den dag van mor-
gen betreft"
Een extra-strenge winter is zegt
men ophanden. En de duurte houdt
aan. Een Bond van belastingbetalers
beoft zich, onder aanvoering van den
Amsterdamschen advocaat mr. Van
Perlstein, gevormd. Zij heeft o.a. tot
devies, de Regeering te brengen tot
meerdere bezuiniging en aldus den last,
op de schouders van den belastingplich
tige drukkend, te verlichten. De strijd
tegen de duurte, de opdrijving der prij
zen, don nog steeds woekerenden ket-
tinghandel, houdt aan. Consumenten-
vereenigïngen worden „urbi et orbiV
opgericht. De tastbare vruchtbare re
sultaten van do boweging doen zich
nog wachten. Wij vernemen voor het
oogenblik uit de. .Regeerings-cuisine!'
weinig nieuws. De gedwongen staats-
leeniug van 450 millioen is met rassche
schreden naderend. De lucifersbelasting
zal hot karakter van een accijns heb
ben. En een ontwerp kwam bij het Par
lement in, waarbij ten langen leste de
lijkverbranding officieel erkend wordt.
Voortaan zal, is liet ontwerp wet ge
worden en dat 't hot Staatsblad be
reiken zal, staat wol vast iodor het
recht bezitten bij uitersten wil te be
palen, dat zijn stoffelijk overschot uan
de crcmntio zal worden overgegeven.
Die vrijheid bestond feitelijk reeds,
maar zij was in strijd met de begra
fenis-wet, waaraan poenale sanctie ont
brak. Dit ontworp brengt den toestand
van het oogenblik in overeenstemming
met de wet. En dat moet door ieder
worden toegejuicht.
Aldus is 't ermee 'gesteld aau den
vooravond der hervatting van haaf
arbeid door de Tweede Kamer, wier
groote winter-campagne, beginnend
met divorso ïnterpcllatiën etc., waarna
misschien een weekje recès nog zal
volgen vóór de woolige en inspannende
budget-weken, heden een aanvang
neemt.
Ten aanzien van de Belgisch-Neder-
landscho onderhandelingen blijven zeet
sombere en zeer geruststellende ge
ruchten elkaar afwisselen. Do „Soir''
heeft al gepubliceerd de alarmeerendte
tijding, dat do onderhandelingen zou
den worden afgebroken, waar tik uit
zicht op vergelijk ontbrak. In do pers
circuleerden „on dits" over een komplot,
in België gesmeed en waarvan het doel
zou zijn een avontuur-h la Fiunie. Met
andere woorden: een inval op Ncder-
landsch territoir, teneinde ons Limburg
of een brok ervan met geweld en bij
verrassing in te palmen. Beweerd werd,
dat men te Brussel hot plan steunde,
en minister Van Karnebeek vond zelfs
aanleiding de Belgische regoering op
heldering to vragen. Vanuit Brussel
kwam daarop do meest-categorische
verzekeriug van onschuld, alsook van
6trenge afkeuring van al zoodanige
plannen, mochten die worden gekoeaf
terd.
Nu is 't waar, dat men tegenover 20Or
danige verklaringen en verzekeringen
gaandeweg wat sooptisch gestemd
raakt. Do heer mr. dr. Henri van Groe-
neudael, mot algemoene stemmen doof
zijn eigen politieke club uitgeworpen*
houdt nog steeds vol de rol van het
vermoorde kind uit „Roger de Schandf
vlek." Hij heeft „niets gehoord en niets
gezien". Z.IIJSd.G. weet van geen an-
nexionistische, anti-Nederlandscho stouf
tigheden, door hom begaan. Tegen een
priester, die. hom, Van Groenendaell
landverrader durfde noemen, heeft de
man, die nog steeds lid is vun de
Tweede Kamer dor Staten-Generaal,
een klacht bij do Justitie aanhangig
gemaakt. Na bet voor hem verplette*
rend votum van de Katholieke Kamer-
club is de heer Van Gr. rustigjes naar
Sittard vertrokken, geen deol nemend
aan de behandeling van de Staatsbe-j
grootingen in do afdeelingen. Een aan
vrage tot ontslag heeft mr. Van Gr:
nog altijd niet bij het Bureau der Ka
mer ingediend. Hij klampt zich aan zijn
mandaat vast; verklaart geenerlei
reden to vinden om zichzelf onwaardig
te achten - het Noderlandsche volk te
vertegenwoordigen en mede to helpen
regeoren. Dat is een uitermate lustig
geval!Gezinspeeld is reeds op de
wenschelijkheid om den heer Van Gr.
voor don strafrechter te brengen. Ea
zelfs werd genoemd het aller-uiterste
middel om den man kwijt te raken
ontbinding van do Kamer! Tot dat
„ultimum rémedium" om den man kwijt
te raken, zal 't niet liclit''komen, maar
tegenover een dusdanigen vorm van
„dikhuidigheid" valt 't zeer stellig niet
gemakkelijk een uitweg te vinden.
Do buitengewoon zware taak. thans
op het Kabinet rustend, wórdt in niet
geringe uiate verzwaard door bet tijder
lijk gemis van den erninenten man, die
in den crisi3-tïjd als Landvoogd te Bui
teuzorg altevuul vun zijne .krachten
vergde en toen eindelijk de mogelijk--
lieid van wat rust, nemen voor hem aan-t
brak, onmiddellijk bereid werd bevon
den zich op^ to offoreu voor het alge
meen belang: de portefeuille van Kolo
niën in hot Kabinot-Ruys aanvaardde.
Ik heb er, nadat de heer Idenbuxg zijne
Begrooting voor 1920 op zoo
lijke wijze in het Parlement had ver
dedigd, op gewezen, dat Z. Exc. blijken
gaf van zekere onrustigheid, nerveusO
bewegelijkheid. Die indruk was
helaas niet valsch. Do hoor Idenburg
was verplicht drie maanden ziekte
verlof te nemen, terwijl de premier als
Minister van Koloniën-ad interim opi
trad. De jongste berichten omtrent deil
gezondheidstoestand van Minister Idenj
burg, door „De Standaard" gepubli)
ceerd, liiiden minder verontrustend dan
sommige geruchten der jongste dagen.
Er bestaat alle hoop, dat deze buitenj
gewóón-kundige en ervaren man val
groote gaven des geestes en van hai
voor zijn ambt zal worden gespaari
Maar zeer zeker zal er nog oen tijd vai
rust moeten worden genoten, voor-eu
aleer de heer Idenburg den arbeid kaï
hervatten. Het Kabinet mist intusschei
een zijner beste leden. Dat er aan Ko.
loniën met kracht wordt gewerkt e»
gereorganiseerd, blijkt o.a. uit het mi
stellen der Commissiën tot voorbereid
ding eener hervorming in de opleiding
van do Indische bestuurs-ambtenareix
Zeker zal hot den hoer Idenburg, man
van enorme werkkracht en -lust, zeef
hard vallen, juist nu gedwongen rus)
te moeten nemen.
Do treinen worden van morgen 15
October af weer verwarmd. Blijde tijj-
ding!Den vorïgen winter zaten u i)
in de coupé's te kleumen en te blauw
bekken. Maar tegelijk met dit aange
name bericht komt een ander, minder
verheugend, namelijk: dat welhaast
(van 1 November a.s. af) de tarievc»
door de spoorweg-maatschappijen mot
25 pCt. zullen worden verhoogd.
Vooralsnog blijven we in den be-
rucliten en geduchten „vicieusen cirkel"
ronddraaien. En zien wij nog maar
stoeds vruchteloos uit naar den verlos
ser. die ons uit dien kringloop zal we
ten te krijgen!
Mr. ANTONIO.
Donderdag 16 Qct. slaagden
te Amsterdam voor hetexamen
vrjje- en orde-oefeningen in de
gymnastiek, de dames M. de Ruy-
ter en EL de Ruyter, beide leer
lingen van den heer G. J. Dunk
alhier.
Naar wij vernemen, bestaat
het voornemen te komen tot de
stichting van een centralisatie van
de hier bestaande christelijke jon-
gelïngsvereenigingen.
Handel.
De Kamer van Koophandel zendt
ons het volgende ter plaatsing:
De aandacht van belanghebben
den bij den export naar de drie
Scandinavische Rijken wordt er op
gevestigd, dat, naar in don laatsten
tijd is gebleken, de tegenwoordige
toestanden op handelsgebied in
verreweg de meeste gevallen mede
brengen, dat de belangen der Ne-
derlandsche Exporteurs het best
worden gediend door het aanknoo-
pen van rechtstreeksche verbindin
gen met ieder dier landen. Als
regel mag aangenomen worden,
dat belanghebbenden beter resul
taten zullen bereiken door het aan
stellen van afzonderlijke agenten
speciaal voor Noorwegen, dan door
hunne vertegenwoordiging voor
allo drie landen in eene hand te
vereenigen.
Schaken.
De uitslag van de Woensdag 8
dezer gehouden Simultaan-séance
is voor de Heldersche schakers een
aardig succes geweest, 't Is waar,
de heer Schelfhout was misschien
niet al te goed gedisponeerd na de
reis en zijn eenigszihs overhaast
diner, we hebber hem tenminste
meermalen beter zien spelen. Er
waren 26 tegenstanders, welke om
8 u. 15 den strijd tegen hem aan
bonden; hiervan versloeg de simul-
taanspeler er 13, maakte tegen 7
remise en verloor tegen 6.
Winnaars waren de heeren Derkr
sen, Bergwerff, Geus, Harms,
Poortman en Baas in chronologi
sche volgorde. Remise werden de
partijen van de heeren Sormani,
Pape, Dr. Redeke, v. Nieuwenhui-
zen, Zegel, Krijt en Carpentier. De
laatste partij eindigde precies om
12 uur. Den simultaan-speler werd
door den voorzitter, den heer A. H.
de Carpentier, dank gebracht voor
zjju vermoeiende prestatie. De heer
Schelfhout loofde het voorzichtige
en soliede spel van de Heldersche
schakers.
Het deed het bestuur van „Mor
phy" groot genoegen, dat ook een
8-tal niet-leden aan den strijd deel
namen, waaronder de heer K. Geus,
oud-kampioen van Den Helder,
dient genoemd te worden. Na eeni-
ge jaren van rust toonde hij weer
eens nog over zijn oude kracht te
beschikken. Verder kunnen we ver
melden, dat een aantal toeschou
wers de spannende séance met be
langstelling volgde.
Tegen a.s. Woensdag 21 dezer is
door „Morphy" een tombola-wed-i
strijd georganiseerd, waaraan weer,
ieder, die. zich vóór 8 uur aanmeldt,,
kan deelnemen. Ieder speler heeft'
de kans met een prijsje naar huia
te gaan. Bijzonderheden over dezen
wedstrijd zullen vóór den aanvang
qan de deelnemers worden uiteen
gezet. Voor de liefhebbers bestaat
ook nu weer de gelegenheid de par
tijen te volgen. We verwachten dan.
ook, dat veel bewonderaars vanj
Caissa, de godin van ons Konings 1
spel, zullen aanwezig zijn.
Rechtbank te Alkmaar.
Voor do Arrondissemants-Rechtbankj
te Alkmaar stonden Dinsdag terecht!
T. B. en J. G., omdat zij in den nacht!
van 17 op 18 Mei uit de vischhal te
Helder hebb" n weggenomen 'flessclien!
port, ehjampagno-pilz, tabak, tfigaren.,
sigaretten en chocolade en 4 k 5
aan centen.
Voorts beklaagde J. P. .wegens he
ling. omdat hij een gedeelte van bet
ontvreemde als geschenk had aange
nomen.
De goederen behoorden aan den
cierge van de vischhal A. Bakker. Deze
heeft in de hal een winkel.
Beklaagden zijn niet verschenen,
maar hebben aan de politie hekend.
Eiseh tegen ieder 4 maanden gevan
genisstraf, doch voor 2on en 3en be
klaagde voorwaardelijk.
DUITSCHLAND.
De staking in de metaalindustrie.
Berlijn, 17 Oct. Een hoofdartikel in
het „Berliner Tageblatt" wijst er opi
dat do staking der metaalbewerkers
meer en meer een politiek karakter
heeft aangenomen. De stakingsbewe
ging wordt door de radicale leiders
misbruikt om het geheele economische
leven to Berlijn te verlammen.
In een manifest, tegelijkertijd aab
de stokers en machinisten en aan dé
werklieden in het electrisch bedrijf
verzonden, wordt over „onderkrui
pers" gesproken. Daarmede wordt dé
technische noodhulp bedoeld, die de
belangrijkste bedrijven in gang moet
houden. Dit ingrijpen der regeering
hebben de arbeiders zelf uitgelokt.
Met één omstandigheid hebben do leii-
ders geen rekening gehouden: de stal
kers zijn het staken moede, hot stat
kingsmiddel heeft door overmatig ge
bruik aau kracht verloren. Do wrevel
der bevolking is ditmaal vrijwel alge
meen, overal hoort men slechts veroor-
deelende stemmen.
ITALIË.
Finmo.
Verschillende berichten melden, dat
d'Annunzio zeer lijdende is en waar
schijnlijk naar Rome zal gaan om een
geneesheer te raadplegen.
Men "ziet hierin een voorbereiding
van een a.s. Capitulatie van den
dichter.
HONGARIJE.
Minister-president Friedrich en
de Roemenicrs.
Dinsdag namen de Roemeniöra te
Boedapest den chef dor persafdoeling
van den minister-president, tevens af
gevaardigde en oud-gezant Aladar
Balla gevangen. Zij wilden ook den
minister-president Friedrich arrestco-
ren, die echter door een achteruitgang
vluchtte. Den volgenden dag tracht
ten Roemeensche patrouilles hem op
nieuw gevangen te nemen, hetgeen
hun echter door Hongaarsche soldaten
en Engelsche officieren werd belet. De
reden van deze poging tot arrestatie
is onbekend.
Eenige opheldering omtrent boven
staand telegram geeft het volgend be
richt, ontleend aan de „D. Allg. Ztg.":
„Der Abend" bericht uit Boedapest:
Tussehen minister-president Friedrich
en het Roemeensche commando te
Boedapest was een overeenkomst go-
Bloten, volgen -swelke de Roemenen
Horthy's witte troepen naar Boedapest
zouden laten komen en zij hun stad
zouden overgeven.
Onmiddellijk na den aftocht der Roe-
eniërs zou dan de personeele unie
tussehen Roemenië en Hongarije met
koning Ferdinand van Roemenie als
gekroond hoofd worden geproclameerd.
Op het laatste oogenblik bemerkten
de Roemeniërs evenwel, dat Friedrich
oneerlijk spel met hen speelde en de
Roemeensche troepen clechts uit Boeda
pest wilde lokken om keizer Karl weer
als monarch te herstellen. Daarom zijn
zij dan ook te Boedapest gebleven.
VEREENIGDE STATEN.
Dc ziekte van Wilson.
De president neemt voortdurend in
beterschap toe. Volgens de „Star"
heeft het Witte Huis het bezoek van
den koning en de koningin der Bel
gen aan Washington op 24 October
niet afgezegd.
TWEEDE KAMER,
Zitting van Donderdag 16 Ootober.
De interpellatie van den heer San-
nes over de plannen der regeering ten
opzichto van de levcnsmiddelenvoor-
zicning en de maatregelen door haar
ter zake vau de belangrijke prijsstij
ging te nemen, alsmede die van den
heet Braat (plattelandspartij) over don
prijs der melk voor do wintermaanden,
gaven minister van IJsselstoin aanlei
ding tot het doen van verschillende
belangrijke mededeelingen.
De heer Sannes (s.-d.), vraagt, of
de regeering voornemens is spoedig
maatregelen te treffen, waardoor de
meeste levensmiddelen tegen lageren
prijs verkrijgbaar zullen worden; wel
ke die maatregelen zullen zijn, of met
namo krachtig zal worden opgetre
den tegen woeker en steun zal worden
verleend aan de coöperatie bij duurte-
bostrijdïng; of de rogeering bevoegd
heid tot controle over alle particuliere
ondernemingen niet noodzakelijk acht;
of zij de gemeenten, die levensbehoef
ten tegen verminderden prijs verkrijg
baar stellen, wil steunen op den voet
der Distributiewet 1916, en of do re
geering, als haar maatregelen zonder
vrucht blijven, een onderzoek wil laten
instellen naar de mogelijkheid van een
planmatige organisatie van het econo
mische leven, alsmede naar de wijze,
waarop deze zal moeten plaats hebben
teneindo zoowel een grootere productie
als oen goedkooper product te 1
krijgen.
Spr. schrijft de duurte voor een deel
toe aan het beginsel, dat de minister
van landbouw huldigt.
De spr. wijst op uitingen van onte
vredenheid over het regeeringsboleid
in R. K. bladen al3 „Het Centrum" en
„Het Huisgezin"; nog steeds stijgen
do prijzen en de regeering dient open
kaart te spelen ten'opzichte van lniar
plannen. Wel heeft de minister ver
schillende maatregelen aangekondigd,
maar van wijzigingen in dc maatrege
len met betrekking tot de zuivelproduc
ten hebben we niets gemerkt, kaas,
melk, boter, alles wordt duurder. Wel
ke ingrijpende maatregelen hebben we
gezien op het gebied van het vleesch
door de rogeering beschikbaar gesteld?
Ook de prijs van de aardappelen is hoo-
ger dan die in den vrijen handel. Wat
hoeft de bevolking gemerkt van ingrij
pende maatregelen ten opzichte van de
suiker? Het oude stolsel-Posthuma:
beschikbaar stellen van een rantsoen
goedkoopero, en daarnaast van duur
dere rijst in den vrijen handel, dut tot
zooveel geknoei aanleiding heeft ge
geven, is weer gehuldigd- De regeering
kon zeor goed op Javasuiker beslagleg-
gen en die goedkoop distribueereu. Ook
ten opzichte van hot brood heorscht
bevoorrechting - der rijken, die zonder
bon Zeeuwsch tarwebrood kunnen krij
gen en krentenbrood. Het bruine brood
was daarentegen hst hoele jaar niet
beter dan beestevoer. In Engeland
heeft men goede resultaten bereikt met
ingrijpen van regeeringswege. Consu-
mentenvereenigingen kunnen er weinig
aan veranderen. Wel daarentegen de
coöporaties. Deze laatsten dienen dan
ook gesteund te worden. Spr. vraagt
aan de regoering of zij het niet nood
zakelijk acht de bevoegdheid te krijgen
tot controle over alle particuliere on
dernemingen, alsook of do regeeriug
boroïd is die gemeenten te steunen,
welke door een bijslag uit dc gemeen
tekas goedkoope levensmiddelen ver
krijgbaar stellen? Spr. wijst op ds
schandelijk hoogen melkprijs, z.i. niet
noodig. Laat men de pacht drukken
door verlaging van den melkprijs. De
dividenden, vooral in de levensrnidde-
lenproductie, zijn sinds 1916 sterk ge
stegen, vooral vau de scheepvaart
maatschappijen. Wordt het gaen tijd,
dat do regeering ingrijpt? Bankinstel
lingen, landbouwers in de ee'Ste plaats
hebben hun inkomens sterk vermeer
derd, daarnaast textielfabrieken. Spr.
geeft hieromtrent verschillende cijfers.
Onze grootkapitalisten hebben ons ge-
brandniorkt en geplunderd als de ergste
roovors.
Ook lu 't buitenland geschiedt dit,
vandaar al die stakingen. Er is noodig,
dat de regeering zelve den aanvoer en
vorstrokking van sommige levensbe
hoeften ter hand neme, een wet tegen
den woeker en vaststelling van maxi
mumprijzen. Op het productiestelsel
dient te worden bezuinigd; de arbei
ders willen wel produceeren voor de ge
meenschap, maar niet voor hun oude
uitbuiters. Aan de kapitalistische winst
dient oen einde gemaakt, aan de arbei
ders een perspectief te worden geopend.
Socialisatie is een politiek en econo
misch vraagstuk van den eersten raög.
Vandaar spr. laatste vraag betreffende
een planmatige organisatie van het
economisch leven.
De heer Braat (Plattelandersbond)
spreekt over de groote ontevredenheid,
die bij de melkveehouders heerscht
over den melkprijs, daar de productie
kosten hooger zijn en de boeren, hoe
gewillig ze ook zijn, niet met verlies
kunnen blijven werken. De melk dient
met twee centen te worden verhoogd,
anders maken de boeren van den win
ter de koeien droog en is er geen melk
genoog voor de steden. Als spr. mede
deelt, dat volgens een rapport op een
complex van een H.A. gemolken kun
nen worden 32 koeien en een stier,
brult de Kamer van het lachen.
Minister van IJ s s e 1 s t e ij n be
antwoordt de beide sprekers.
In do eerste plaats de scheepsvrach-
ten. Nu overleg met de Ministers van
Koloniën cn van Buitenlandscho Zaken
is onmiddellijk na de Schepenverzeke
ringswet het Schecpvaarthureau opge
richt, dat gouden arbeid heeft verricht
onder leiding van den heer van der
Houveu van Oordt. Van onze vloot,
groot 1V» millioen ton, dient 2 pCt. voor
de korte vaart op Engeland, 42 pCt.
voor voorziening in de behoeften van
Oost on West. Do beschikking daar
over hoeft de Regeering niet. Dan
vaart godeeltelijk van Java op New-
Yorlc 6 pCt. voor Je Entente. Van de
overige 50 pCt. is 77 pCt. gerequireerd
voor do Regeeriug voor kolen, graan
en thee. De zeilscheepsruimte is zeer
beperkt, zoodat hot telkens de vraag
is, of men daarmede graan of kolen zal
halen. De vrachten daarmee zijn ƒ20
op Noord-Amerika on ƒ30 op Zuid-
Amorika, dat is zoo laag als maar
eenigszins kan. Hoe komt het dan, dat
de Holland Amerikalijn zulke winst
maakt? 18 millioen daarvan komt ech
ter van de Entente. Die winst is niet
gemaald door de gerequireerde sche
pen. Vun de overige vrije schepen zijh
zes passagiersschepen, vormende de
helft. Eenige daarvan zijn gecharterd
m Chilisalpeter te halen, de overige
ervoeren kleine pakjes e. d. De vrach
ten zijn inmiddols aanmerkelijk ver
laagd. Een staat daarvan wordt in de
„Handelingen" opgenomen. Maar hqt
sprookt vanzelf, dat zij belangrijk hoo
ger moeten zijn dan vóór don oorlog.
Zoo zijn de bunkerkolen van 12 tot
49 per ton gestegen. Ook de gages
zijn aanmerkelijk hooger. Ten opzich
te van de vordering der Nederlandsche
schepon en van do vrachten is spr. dus
diligent geweest.
In geen land is de kolenpositie gun
stiger dan in Nederland, dank zij- spe
ciaal de kolendistributie, die spr. tegen
alle adviezen in heeft gehandhaafd.
Er zullen nog 300.000 ton kolen uit
Amerika worden aangevoerd met ge-
reciuireorde schepen en er zijn nog
420.000 ton Amorikaansche kolen aan-
gokocht, die in vrije vaart zullen wor
den aangevoerd. De Duitscho kolenle-
voring is bevredigend. Mot België
daarentegen is de Regeering niet tot
een overeenkomst kunnen komen, om
dat België 50 per ton vroeg voor ko
len die niet half zooveel waard waren
als do Amerikaansche die 85 kosten.
Deze buitenlandscho kolen zijn voor
do industrie bestemd. De Limhurgsche
worden voor de particulieren gereser
veerd en zonder ondernemerswinst ver
kocht. Nochtans komen ze op ƒ50,
tegen 19.50 in 1913. Men ziet nu eens,
zoo merkte de minister op. welke prij
zen men nog moet berekenen in een
bedrijf uls dit waarvan zoowol do dis
tributie als de productie, dus het ge
heele bedrijf, tot overheidszaak is
maakt.
Graan. Tarwe wordt thans ni
noog uitsluitend uit Zuid-Ainerika
aangevoerd en do broodprijs wordt al
léén bepaald door die van deze tarwe,
uiet door de garantieprijzen voor in-
laudsche. Dat men een tijd lang slecht
bruin brood heeft gegeten, lag aan de
hakkers, niet aan het meel.
R ij s t. Don aankoop van 20.000 ton
rijst, die 7 millioen zou hebben gekost,
heeft de minister niet gedaan omdat
hij destijds, in oen tijd toen daling van
prijs zoor wol mogelijk was, het risico
voor do schatkist te groot vond en
rijst in Nederland geen volksvoodsel
is. Er is trouwens genoeg gort en
havermout.
Zuivel. Met den F. N Z. schoot de
minister niet op cn daarom wendde hij
zich tot andere organisaties die een
zuivelregeling voor den volgenden
winter hebben aanvaard, zoodat, indien
de boereu rondom de groote steden
oens niet mochten willen leveren tegen
den vastgesteldou prijs, do Minister
door contracten gewaarborgd is dat er
voldoende aanvoer vau elders komt.
De berekeningen van den heer Braat
acht de minister van slechts matige
waarde. Dat wij overigens met onze
zuivolprijzen niet erg hoog zijn in ver
gelijking met andere landen (trouwens
ook in vergelijking met verleden jaar,
toen de winterboter ƒ4.50 was, ter
wijl zo nu 3.70 zal zijn), blijkt het
best door vergelijking inet het zuivel-
lund bij uitnemendheid: Denemarken,
waar dc melk 11 cent per liter duurder
is dun bij ons en boter en kaas even
eens duurder zijn (boter 3.25 tegen
ƒ2.80, kaas 2 tegen ƒ1.80). In En
geland is melk alleen voor de rijksten
to betalen.
Er is voorts voldoende jnargarine en
die is goed, wanneer men haar maar
niet to long laat liggen, zooals het Le-
vensmiddelenbedrijf te Amsterdam deed
dat de margarine vier maanden be*
waarde en haar toen in distributie
bracht.
Vleesch. Er zijn groote hoeveel'
heden bevroren vleesch aangekocht,
maar de keuringsdiensten van de drie
groote steden bedanken er voor om,
ten behoeve van dit vleesch de bepa
ling buiten werking te stellen volgens
welke hot vleesch alleen met de inge»
wanden erbij wordt gekeurd.
Suiker. Er is 180.000 ton inland'
sche suiker geproduceerd, waarvuü
slechts 140.000 ton noodig is voor bin-
nenlandsch verbruik. Er zou dus geen
reden zijn voor suikerrantsoeneerïng,
ware het niet, dat betreffende de ove
rige 40.000 ton de bepaling is gemaakt,
dat die uitgevoerd mogen worden tot
een prijs, die het mogelijk maakt dat
do in 't binnenland verbruikte daardoor
goedkooper kan worden gemaakt. Juist
echter doordien die suiker goedkooper
werd gemaakt, moest ze worden ge
rantsoeneerd, zoodat ze ook werkelijk
hier door do particulieren wordt opge
bruikt. Want anders zou de industrie
die suiker opkoopen en profiteeren
van den verlaagden prijs. Deze prijs
immers is en dit is in vergelijking
met andere landen iets ongehoords
niet gestegen.
Aardappolen. De aanvankelijk
vastgestelde prijs van 10 ct. per kilo
bleek te laag to zijn. De groentenprij-
zen, die op voiling laag zijn, worden
door den tusscbenhandel opgedreven.
Schoenen. De proef met de goed
koope regeeringsschoenen is niet mee
gevallen, zoodat de Minister bezwaar
maakt schoenen uit Amerika te.laten
komen.
In Duitschland zijn de prijzen der
levensbehoeften met 95 pCt. gestegen,
maar in Denemarken bedroeg die stij
ging 111 pCt., in Engeland 116 pGt., in
Zweden 157 pCt., in Zwitserland 161
pCt. in Noorwegen 162 pCt. in Frank
rijk 161- pCt.; alleen in Spanje 60 pCt.
Deze mededeelingen zijn ontvangen
van onze gezanten in het buitenland.
Ging meu nu echter toeslag geven, dan
kwam men daar in lengte van jaren
niet af. Men doet het nergens dan in
Noorwegen. Verbindt men het 6telsel
mot een lage wolatandsgrens, dan wordt
het armenzorg. Wel dient men prijs
opdrijving van overheidswege te voor
komen.
Spreker hooft een Duurtecommissio
ingesteld en deze verzocht, zoo spoedig
mogelijk mot oen ontwerp te komen.
Er komt ceno Centrale Duurtecom
missio, mogelijk du3 plaatselijke duur-
tceommissies. De Centrale Commissie
krijgt een groote bevoegdheid, o.a. om
contracten nietig te verklaren en be
paalde prijzen vast te stellen van han
delingen, diensten of producten. Spre
ker zal dit outworp zoo snel mogelijk
indienen. Men kan hiermede echter
niot volstaan. De particulieren zelf
mooteu zich voreenigen en nagaan wie
woekerwinsten maken.
En thans de vragen van den heer
Sannes. De eerste vraag beantwoordt
spr. bevestigend, met dien verstande,
dat de brandstoffen van regeerings-
woge worden gedistribueerd. Aan
coöperaties zullen voorschotten wor
den verleend in overleg met 's Minis
ters ambtgenoot van Financiën. Het
geschetste Wetsontwerp geeft de be
voegdheid ondernemingen te contro-
looren, waar het vermoeden bestaat,
dat ongeoorloofde winsten gemaakt
worden.
De. derde vraag beantwoordt spr.
positief ontkennend.
Wat de laatste vraagaangaat, daar
mede bedoelt de heer Sannes voorbe
reiding der socialisatie, als de maat
regelen, dio de Regeering voorstelt,
mislukken. Dit is op zichzelf dus een
zonderlinge vraag. Overigens heeft spr.
in beginsel geen bezwaar tegen socia-
lisatio van sommige bedrijven, maar
wel tegen algemeene socialisatie. Zoo
zou spr. wel eens willen weten, hoe de
luudbouw zou moeten worden geso
cialiseerd.
Van de Regeering is niet te verwach
ten, dat zij een Staatscommissie In-
stolt voor dit academisch vraagstuk.
Wel wil zij steun verleonen als een of
ander wetenschappelijk instituut zulk
een commissie mocht instellen.
Do verdere behandeling wordt ver
daagd tot Vrijdagmiddag.
EEN MARINE-MONUMENT.
De heër J. Feith schrijft in het Hbl.:
Over hun plan: een blijvende herin
nering scheppen aan de gedurende den
mobilisatietijd gesneuvelde kameraden
van do actieve Oorlogs-marine, zit ik
te praten met een der matrozen, die,
mot eere z'n 37 dienstjaren, eigenlijk
42 telt, want op z'n dertiende jaar was
hij als jongrmaatje al gaan varen, en
je weet wel, zoo'n paar eerste jaren
vaar jo voor niks mee! Hij is geelbe-
stroopt met de chevrons matroos-eerste
klas vier „termen", en nog 'n dozijn
Indische dienstjaren. Zoodat hij wel
een soort van récht verworven heeft,
te aftreken over „bij o n s in de marine".
Hij vertelt mo, hoe het eerst onder
do matrozen onzer vloot het denkbeeld
is opgekomen, een standbeeld te stich
ten ter nagedachtenis en ter eere van
het marinepersoneel, dat in dienst van
hot vaderland is omgekomen hij ram
pen, welke H. M.'s zeemacht geduren
de de afgeloopen vijf mobilisatie-jaren
hebben getroffen.
Nergens hochter solidariteit dan on
der ons marine-personeel! Men ver
staat er ook nog het gemeenschappelijk
woord plicht. De ongelukkige kamera
den, die het leven lieten, zo zijn slacht-
offors van hun militairen plicht go-
woest. En do marine zelve wenscht,
dat deze herinnoring niet zal vervagen
bij het voortgaan der jaren.
Dan zijn er ook do weduwen en wee-
zon, dio het zoo op prijs zouden stel
len, wanneer een gedeukteeken werd
gesticht voor lmn dierbare afgestor-
M'n matroos, bonkige, hoekige kerel,
mot z'n open rood-bruin gelaat, ge
schuurd door den zeewind, en geko
perd door het zonneblakeren over de
golven, kijkt m© recht aan:
„Zie jo, meneer, 't geeft jo zoo'n
bolakberd gevoel, als je bier in den
Helder op het kerkhof komt, en je
wandelt over do plaats, waar zij vijf
van de kameraden hebben begraven,
dio met den „Frans ijtaereboui" naar
den bliksem zijn gegaan. Vijf liggen
hier hou op ons kerkhof van Niéhwo-
diep en vijf liggen d'r nog onder water,
nooit teruggevonden. Maar wil ja
wel gelooven, dat 'n matroos dan nog
maar liever in do groote zee rust, dan
daar zoo maar onder den nakenden
grond te liggen. De begrafenis is an
ders prachtig geweest; indrukwekkend
'n statie-stoet met vólle muziek
salvo's. Ze hebben ook uan dè vijf opèi
graven gesproken. Heel mooi gespro
ken. Eu allemaal hebbon ze beloofd da>
dit maar een tijdelijk grof zou wezen
en dat d'r spoedig 'n horinnarings-mo-
nument zou geplaatst wordenMaai
ze legge d'r nog net zoo; meneer, ei
van 'n monument geen sprake!"
Dat zit ons marine-volk dwars. Zi,
hebben in de zware en moeilijke mo
bilisatie-jaren herhaaldelijk het gevaa
onder de oogen gezien. Onze marint
heeft haar talrijke offers gebracht zon
der morren.
Maar mag dit nu zoo maar in de ver
getelheid geraken?
Ik breng hem, al dampend en rook
wolken puffend als 'n torpedojager oj
full-speod, aan het vorteilen over het
geen hij en zijn kamoraden in dit ris.'
kante vijftal marine-jaren al doorge'
maakt hebben. Ik vraag hem, naar aan
leiding dor met zoo grooten ernst e;
warm karakter opgozette Vlissingscho
Naerebout-foesten, hoeveel zeeofficie'
ren en matrozen gedurende de mobili
satie het leven hebben gelaten bij dt
uitoefoning van hun beroèp. Hij somt
op, wel 'n vijftig-tal slachtoffers.
En hij haalt sober en somber de lan
ge dooderjijst voor me uit de rappt
vergetelheid te voorschijn:
„Bij ons in do, marine deeien wt
dat in volgens hot zuider- en noordep
frontier. Om bij het eerste te begihnen
hobben wo oèrst gehad dat mijn-ongé
luk bij West-Kappello, in het begin no{
van de mobilisatie; maar niemand zal
wel vergeten zijn toen de jonge luité
nant-ter-zee Luden, met nog 'n korpo
raai en acht gemobiliseerde burgers
meest van *t loodswezen, bij het de
monteereu van een buiten-gaats drij
vende mijn de lucht in gingen, en
zoowat niets van teruggevonden
We hebben nog meer officieren verlo
ren, en vandaar dan ook, dat moet
vóóral goed verstaanons monumeqi
is bostemd evengoed voor de officie
ren, dio gesneuvéld zjjn, als voor dc
omgekomen gegradueorden en matro
zen! eerst bij het. mijn-ongeluk met
den mijnlegger „Triton", dat was vooi
Vlissingen, on later bij het vergaai,
van een defensie-sloep; bij do eerste
gelegenheid zijn d'r goed-geteld vier
matrozen en bij de tweede occasie 'n
korporaal van de marine naar de haaien
gegaan.
.Ik ga verder, meneer, één kor
poraal gesneuveld bij de torpedo-ont
ploffing op de „O 5"; 'n sergéant de
lucht m gegaan bij het demontecrei
van een torpedo-pistool; en nog twee
kwajongens tegelijkertijd, waarvan
één vermoedolijk dat ding uit z'n poo
ten hoeft iaten vallen, kortom! zi,
zjjn dood. Dan hebben we de kptelont
ploffing gehad aan boord vau de „Gel
derland", buitengaats, met vier schepe
lingen, dio d'r hun leven hij lieten. Aan
den Hoek van Holland liep de loods
boot „14" op "n mijn, en behalve drie
kranige loodjes, hadden 'n offiqier ét
'n matroos d'r 't nk-vertellen niet van
Weer voor Vlissingen: bet mijn-onge
luk aan boord van de „HeUevoetsluis''
met den scheeps-dokter, den séhippoi
en één matroos omgekomen. De ketel
ontploffing op de torpedoboot „G 14'
kostte hot leven aan 'n korporual en
'nstokerDat is bij mekaar het
dopie-Jijstje ,ypor het, zuider-frontier
Dan komen nog de gevallen met doó-
deüjken afloop vóór het Noorden
Voor IJmuiden twee marine-loodsen
omgekomen bij oen poging om schip
breukelingen te redden De torpe
dohoot „G 11" loopt op zoo'n smerige
mijn en een.machinist moet 't met z'r
dood hekoopen, :En dan ten leste die
ge8chiod,Mrt8 met de „Frans Naerè
bout", nou met 't najaar, Jcrek zoówaï
twee jaar terug, en zooals al gezegd
tien man tégelijk door dat beroerde
mijn-ongeluk naar dè eouwighoid."
Ilij had mo z'n droevige opgave ge
daan, zonder commentaar, zonder sen
timentaliteit. Je vaart, en je weet
vantevoren, dat daar wat aan vast zit
Dat is 't zeemansleven! En als de tij
den ernstig worden, zooals in onze
jongste mobilisatie-jaren, dan weten ze
bij de marine ook, dat er nóg meer van
je gevraagd wordt.
Voor do gevaarlijke karweitjes, als
je schip op mijnenzoekeu ultstoomt, of
jo moet bij geval den korporaal-torpe-
diet 'n handje helpen bij het demontee-
ren van zoo'n kreng van 'n drijvende
mijn, krijg je geen extra-gage. rlicht.
meneer! Niemand die dó&rover mop
pert bij de marine.
Maar de menschen aan den wal zijn
zoo kort van memorie. Ze lezen
's avonds in de krant, als d'r weer
'n akko.viotje hij de marine heeft plaats
gehad. Maar den volgenden ocbjend
zijn ze 't net zoo weer vergeten.
Dus opgeteld vertegenwoordigt het
tpch wol een kranig stuk-plichtsvervul
ling door ons marine-korps die vijf
tig gesneuvelde officieren en minderen
op de doodenroll
Ik hou' H}ijn matroos nóg aan het
vertellen ovor deze luatste onrustige
jaren, ook ovor óns land, toen, zoo tal
loos velo daden van woarachtigeo 'hel
denmoed door onze marlno-manhen ver
richt zijn.
„Zeg 's, komt hot me zoo voor,
alsof .het voornamelijk de mijnen zijn
geweest, die het grootst aantal slacht
offers geëischt hebben?"
„Justomcnt, moneer, dat snap je
daar precies, want 't *yn bijna allemaal
mijnongelukken, djiioct dan wel. indir
roet, waaraan do kpiporuden zijn, komeu
to overlijden. We hobben d'r ongeloof
lijk voel last van gehad,veel meer
dan jullio thuis ooit" op je vingers zouë
kunnen ua-rekenenDat d'r zooveel
mijnen op onze kust aanspoelen, vindt
zijn verklaring in dat wgaien van zoo
veel westenwinden.Afiju, dat zult u
misschien óók wel ^,oten!„„ "Nou driji
ven daar die mijnen. Maar meestal valt
't zoo, dat je ze niet ziet. Eu kom
mot jo schuit maar 's terecht in 'n ter-
koerd mijnenveld, waarvan je 'de lig-'
ging van do soriokabols niet kentl.-v...
Dan zit jc meteon .aan ulle kanton; en
midden-in 't gevaar. Bij blak weer bo
tert dat nog wel; dau heb jo goed
zicht, als jo maar belieft uit te kijken
en op te letten. Maar als liet water,
deïnig wordt en dc r.co slaat aan hei
kabbelen, bijvoorbeeld met de zon dwan
tegen, dan ben jo lokker uit. Den
glans vau zoo'n motalen mijn ,kan je
dun net zop min van epp golf-,k,oppie
onderscheiden als ,<l aai}, mij'iijnt Aie:
of ik ijjjit.rpoe eerste-, of tyèqaéjklt
benBij stil Water Zipn we in de'ma
rine, imöt vertéouwd personeél, zélfa'
wel kans, óm oft' 'n vijf' of zeahond'érd
meter en met 't blootc oog zoo'n ding
vantevoren te zien aanzeilen. Dan ga
je maar paffen, wat! Je schiet met 'n
mitrailleur, of mét je karabijnen, net
zoo lang tot jó voldoende gaton in de
huid vau zoo'n mijn geschoten hebt.
Dan gaat dat zinken. En niemand die
daar ooit meer last van beoft op den
bodem van de zoelDat geeft altijd
weer lol onder de Jongens!"
„Maar als de mijnen aan de kust
spoelen?"
- „Daar heb je 't juust, meneer. Als
die dingen onverwacht komen aandrij
ven, en ze willen niet meer loslaten
van den wal, dan moeten we d'r net zoo
jood op af. Nog nooit een matroos, die
dan laat merken, dat hij geen behagen
in 't karweitje liad.... Nou eerst zetten
we netjes het terrein af. En dan maar
Jemonteeren. Daar zit je gevaar. Want
je heb d'r van die gevoelige dingetjes
bij, de zoogenaamde gehorende, die d'r
voelsprietjes uitsteken. En als je daar
wat ruw tegenan stoot, dan is 't al ge
beurd!..... Onze eigen mijnen zijn zoo
erg niet eens. Die springen pas, wan
neer je d'r met 'n vijf-mijls vaartje
:.egen-op tornt. Maar de Engelsche zijn
overgevoelige krengen, en duar moet
jo maar'liever niet met jo schip, zells
aiot met je sloep; tegen-an botsen."
Toen grinnikte z'n gezellige zee-
ans-kop van glunderende herinnering:
,,'n Tijdje geloo' drijft d'r gemoede-
roerd zoo'n kanjer tegen hot fort Hors-
>ens aan; nou, de schildwacht neemt
z'n beenen. Maar onze korporaal-tor-
pedo-maker trekt z'n jekkertje uit,
zwemt d'r kalmpics naar toe, en demon-
toert 't ding van uit 't wator. En net
zoo'n aardigheid heeft ouzo luilenant-
ter-zeo Brouwer ook 's uitgehaald; die
jumptc ook over boord, zwom d'r met 'n
parade-slag heen, en schroefde rustig
den boel uit mekaar.... Maar wanneer
do mijn slimmer is dan de matroos, dan
hê' je niet eèns tijd om achter je goeie-
dag te wenschen. 't Is al gebeurd eer
je mekaar knn waarschuwen!.... Zoo is
't immers ook gegaan met de „Naere-
bout"....
Telkens, koiflt m'n mhtroos terug op
deze scheepsramp, die wol den meea
ten indruk heeft gemaakt in den lan
de, ook buiten de marine. Tien doo-
den, waarvan slechts Vijf lijken kon
den worden opgepikt en geborgen, met
plechtige begrafenis te Nieuwe-
diep.
.„Dat zal ik u zeggen, meneer,
waarom we juist over die „Naerebout"-
geschiedenis hij ons in de marine wat
nh-piekorenDaar is toen een fonds
voor gemaakt, mot bestemming uit-
•luitond voor de nabestaanden van do
verongelukten aan boord van dat, op
een mijn geloopen schip. Dat 's goed,
dat 's billijk, dat 's in z'n soort zelfs
prachtig. Maar waarom nou alleenig
r de nabestaanden van do „Naero-
b'out vragen w ij ons af?'n Dooie
kameraad van 'n „Triton", 'n „Gelder
land", 'n „HeUevoetsluis", 'n „G 11" of
„G 14", en wat voor marine-bodem
ook,-dio laat toch net zoo goed z'n wijf
en'z'n kinders achter. Maar die ande
ren krijgen niks extra's, want daar
voor bestaat géén fonds. En dio moe
ten dus tevreê zijn met hun officioele
uifkóorjng van vijf gulden voor dc we
duwe en Vijftig cents voor elk kind
Zegt u nou zelf, dat 's waarachtig toch
niot zoo heel veel in déze dure tijjen.
wat!"
Ik reaumeerde:
„Is 't jullio dus eigenlijk om een
algemeen fonds te (loèh, met do bedoe
ling van uitkeerlngon aan Mie nabe
staanden dér mobilisatie-slachtoffers?"
„Nêe. nou verstaat n ons verkeerd,
meneer. Weet je waarover wo eigenlijk
-zitten to kankeren?... die centen is
niet eens de hoofdzaak, 't Is 'n zaak
van ponteneurl 'n Zeeman is nou een
maal wat branio uitgevallen,, vooral
als we ons verbeelden, dat we récht
hebben om dat to Zijn. En hou zit ons
o'ngeinakkélijk dwars, dat d'r in heel
Niexiwedicp, hier ie immers onze ma-
rinehomel op aard', dat d'r in onze zee
sluis-stad geen monument staat opge
richt, waarop de weduwen en wcezen
van. onze gesneuvelde kamoradon, on
'en ook niet de overlevende inarinc-
menschen zelf, mot fierheid kunnen
wijzen, als we d'r langs loopon en we
willen ons herinneren, dat we die harde
jaren hobben doorgestrejen sedert, 1914,
toen de buitonlandsche oorlog begon,
tot in 1919, nou wo nog dagelijks bezig
zijn met het. opruimingswork van al
dien mijnen-rommel
- „Dus, matroos, zou het onze Ne
derlandsche Marine niet onaangenaam
wezen, als onze Nederlandscho burgerij
bijdroeg aan de totstandkoming van
jullie marine-plan, om een herinnerings-
standbeold te stichten voor ons kranig
zee-volk, dat in de afgeloopen jaren,
dag-in dag-uit, voor ons zijn moeilijken
plicht hooft geduau?"
„Meneer, je spréékt als 'n hoek!
ïk ben benieuwd als je 't nou ook
schrijft, of jullie burgera ons helpen
gaan. Wat deuk jo daar zelf van,
meneer?"
„Wat ik donk, kameraad?... dat
juiie jo standbcold hebt verdiend,
en dat jullio het dus ook k r ij g tl"
De schr. bedoelt blijkbaar een
korporaal.
ConcordiaanHollandia III.
Zondag a.8. speelt onze plaalsgcnoo-
te voor den N.-H. V. B. Ie kl. tegen
Holl. III uit Hoorn.
De eerste wedstrijd door Conc. ge
spoeld logen W. -F, C. III eindigde in
oen gelijk spol, voorwaar eon mooi rc-
sultaaf voor déze jonge verceniging.
Daar „Helder" naar buiton is, zullen
ongetwijfeld -velen Zondagmiddag een
gang naar Tuindorp doen.
Concordiaan komt uit als volgt:
Bakker
Ike Oostendorp
Baas Diedonbovon Hoenderdos
Vooligel Augustijn Helder
Brinksma Veldhuizen
Scheidsrechter D. Kort.
Aanvang 2 uur.
H. V. V. I—Victoria L
Terrein. Tuindorp, aanvang 10 uur.
II. 'V. V. koiht als vólgt uit-.
HoU
Dienaar Wal
Valkenbdrig Bouwma Bak
Móljjn Vader 'do Vriés
Horkomij v. d. Leek
Lj !t vc^yoig. Wegens de N. y. B„ ia
r9ër'naam vati „Hi V. V." Veranderd in
„Batavier".