T
VIERKLEUR-8IJWIELEN,
I. DE JONG, Spoorstraat48.
Tweede Blad.
VAN ZATERDAG 12 JUNI 1920.
BERIJDT uitsluitend
verkrijgbaar bij:
Telef. 289.
Volgt thans welke schade er aan den geest
der kinderen wordt toegebracht in slechte
schoolbioscopen.
PLAATSELIJK NIEUWS.
- Den 11 Juni slaagde te Delft roor het
prodaedentseh examen voor electrot. ingenieur
onze plaatsgenoot den heer J. Kipperman.
Voor het practyk-diplom* Boekhouden
ran de Vereenlging van Leeraren in de Han
dels-Wetenschappen slaagden de heeren:
C. F. Bylsma. C. J. Brouwer, O. J. Bylsma,
E. J. Hangard, U. Hempenius, J. Mol, G. Steegerg.-
Voor het practijk-diploma Boekhouden van
het Nederlandsch-Handelsinstituut slaagden
de heeren:
A. N. Alderlieste, C. J. Bijlsma, P. Fluri.
Voor het practijk-diploma Nederlands-Han
delscorrespondentie van het Nederlandsch
Handels-in Btituut slaagden de heeren R. Quast,
A. Leen en A. Uithol.
Allen volgden den cursus van den heer A
O. r. d. Mey.
De gasprflsregeling.
Onder do voorstellen, die Dinsdag e.g. bQ
den Raad in behandeling komen, is onder
anderen een voorstel van B. en W. tot vast
stelling van den gasprijs. (Het volledige
voorstel vindt men onder ihet hoofd „Ge
meenteraad").
Het woord kostprijs doet In dit voorstel
wel ©enigszins zonderling aan. Het moge
waar zijn, dat ten opzichte van de berekening
de kostend© prijs in aanmerking is genomen,
doch daarmede is dan todh zeker ook èlles
gezegd. En ©enige meerdere toelichting om
trent de manier waarop men tot het resultaat
kwam dat 1 M'. Uchtgas over den gewonen
meter 8 ct. duurder moet koeten dan wan
neer het over den muntmeter wordt verbruikt
zou wel op haar plaats zijn geweest.
Ook de samenkoppeling van muntgaa en
lndustriegas wijst erop, dat de kostprijs hij
de verdere 'berekening een ondergeschikte
rol heeft gespeeld.
-Waar het op neer komt is dus, dat er een
differentieel tarief wordt ingevoerd, waarbij
de muntgasverbruikers worden bevoordeeld.
Een tarief dus, waarvan men in de groot©
steden allerwege terugkomt! Daar stelt men
integendeel weder een uniformen prijs voor
lichtgas vast, terwijl voor indiustriegaa een
belangrijk lager tarief wordt toegepast.
De kookgasverbruikers en de industrie
toch, zijn de afnemers van het z.g. daggas,
dat, naar algemeen bekend is, minder kost
van productie en dat de fabriek ten slotte
zooveel mogelijk moet afleveren, wil het be-'
drijf op de meest economische wijze werken.
Hoe men er -toe gekomen ds muntgas en ln
dustriegas in één groep samen te brengen
en niet lndustriegas en kootogas, blijft zonder
nadere toelichting een raadsel.
De Schoolbioscoop.
Onder de prae-adviezen van Burgemeester
en Wethouders aan den Raad, die in dit num
mer zijn afgedrukt, verdient er één meer dan
gewone aandacht. Het is het voorstel, waarbij
de Raad uitgenoodigd wordt, de „Cinema Pa
lace" aan de Binnenhaven aan te koopen en
in te richten voor schoolbioscoop. Voor eeni-
ge weken terug zijn wij getuige geweest van
een demonstratie, welke de heer Van Stave
ren, directeur-leeraar van de schoolbioscoop
in Den Haag, voor het Heldersohe onderwy-
zersoorps hield. Het toen vertoonde program
ma maakte hoe kon het anders? aller
wegen een gunstigen indruk; het vertoonde
was leerzaam, en de inrichting, waarbij het
apparaat stilgezet kon worden, maakte, dat
deze trilbeelden geenszins vluchtig aan de
kinderen voorbijtrokken, maar dat integen
deel veel van het vertoonde blijft hangen, dat
dus in 't algemeen veel ontwikkeling en aan
schouwelijke kennis wend bijgebracht door
dit leermiddel.
Wij zullen op de goede werking van zoo'n
bioscoop niet nader meer Ingaan. Princi
pieel© bezwaren zijn er, dunkt ons, niet vele.
Er is echter één punt waar de zaak om
draalt, en dat het niettemin ongewensoht
maakt het voorstel van B. en W. aan te ne
men. Wij bedoelen de geldkwestie. Met benij
denswaardig élan doen B. en W. een greep
in de gemeentelijke schatkist; het gaat hen
als de graaf In het bekende sensatieverhaal:
„Hier mijn vriend, is een millioen, help u
daar voorloopig mede".
Laat ons, aan de hand van het voorstel, dat
men eldefs In dit nummer vindt afgedrukt,
de plannen van B. en W. eens nader bekij
ken. Allereerst de huur van een der bestaan
de bioscopen. Voor gebruik van de Witte
Bioscoop gedurende een jaar het aantal
lesuren stellende op 600 en de kosten voor
inrichting van de bestaande bioscoop tot
schoolbioscoop (hetgeen dan hoofdzakelijk
wel zal zijn de aanschaffing van een toestel
om de films willekeurig stop te kunnen zet
ten) komen B. en W. al op een jaarlijksche
uitgaaf van f 6800. Voor de Binnenhaven
wordt dit bedrag nog hooger, n.1. 7210. "v-
recht wijzen B. en V»er dan ook op, dat ten
duurovereenkomst groote financieels be-
—«>7- - döbrengt. Ook wijzen B. en W. er
daarbij niet blijft, dat er een direc-
tou ^eraar moet worden aangesteld, enz.
Is nu het aanbod van de directie der „Ci
nema Palace" aan de Binnenhaven om deze
instelling met geheelen inventaris, voor
26000 over te nemen en in te nchten voor
schoolbioscoop van dien aard, dataege©
meente nu maar tot aankoop moet besluiten.
B. en W. zeggen aan deze transactie de voor
keur te geven, maar met geen enkel cyfe
geven zij aan, wat dit aan de gemeente zou
moeten kosten.
Rekent men, dat het voor den aankoop De-
noodigde geleende kapitaal m 10 jaar
kan worden afgelost, dan komen wij jaarlijks
voor ©ene uitgaaf van minstens 2500.
(hierbij komt nog rente, dus het bedrag
wordt hooger). Een „directeur-leeraar" zal
moeten worden aangesteld; de naam alleen
zegt al, dat zijn salaris dat van een gewoon
onderwijzer zal overschrijden. Stel diens sa
laris op 4000—, en dat van een operateur
op ƒ2000.Dan hebben we al jaarlijks
8600.Daarbij toomt dan nog de huur der
films. Deze is niet zoo groot, waar het be
staande, speciale schoolfilms betreftf maar
en omtrent eventueels
wl gegevens. Er zal toch
ets nieuws moeten worden gegeven, en mi*.
V6n anmsementsfilm, en dit zal niet
meevallen, vreeeen wij. Nu rekenen wij nog
niet de kosten voor schoonhouden en onder-
groote gebouw, belichting en
en/" mogen de onkosten vei
lig stellen op 10000 en meer jaarlijks, (naar
matige raming).
€n W. het gebouw voor den
iija, dat het niet voor het onderwijs benoo-
mLw ^tbaar maken aan de volksont
wikkeling, en zoeken daartoe contact met be
staande corporaties. Men stelle zich daarvan
niet te veel voor. Welke corporatie zou men
op het oog hebben, die een eenigszins aan
zienlijk bedrag kan uittrekken voor onder-
nuuT, een bedrag, dat althans invloed zou
nebben op de kosten? In een groote stad zal
men wellicht een voldoend publiek vinden,
dat een dergelijke onderneming rendabel
zou maken, maar wij vreezen, te oordeel en
naar hetgeen men hier ziet bij concerten en
uitvoeringen, dat dit hier op een groote mis
lukking zou uitloopen.
W ij zien bovendien de urgentie van zoo'n
schoolbioscoop niet in. Er kunnen op onder
wijsgebied nog wel andere, dringender zaken
geschieden, en men kan dit instituut veilig
verschuiven naar meer normale tijden.
's-Gravenhage, en, naar wij meenen Leeu
warden, zijn de eenige plaatsen, die tot nog
toe een dergelijke instelling hebben, en onze
finantieele toestand lijkt ons niet van dien
aard, dat wij vooralsnog een dergelijke, toch
altijd min of meer luxueuse instelling van
onderwijs, zouden kunnen in standhouden.
Waarlijk, het debuut van onzen nieuwen wet
houder van onderwijs lijkt ons met dit voor
stel niet bizonder gelukkig.
Itallaansche vliegers op de Mok.
Op het vliegkamp de Mok zijn op 't oogen-
blik eenige Italiaansche vliegers gestation-
neerd, die in opdracht van hunne regeering
onderweg zijn naar Zweden om eenige vlieg
tuigen over te brengen. De Zweedsche regee-
rig had reeds eerder van de Italiaansche een
tweetal gebruikte Robillard-maohines ge
kocht. Deze hadden in den oorlog reeds dien
sten bewezen en zullen worden gebruikt voor
postvervoer e. d, Onder leiding van den Ita-
liaanschen offiöier Catanlo waren deze ma
chines van Napels vertrokken en langs de
Riviera via MaxseilleLyonStraatsburg-
Keulen naar hier gekomen. Ongeveer tege
lijkertijd was de Zweedsche ober-luitenant
Thornberg naar Italië vertrokken, teneinde
toezicht te houden op de aflevering en het
vertrek van een drietal nieuwe watervlieg
tuigen, van de Savoya-fabriek.
Woensdag aan het Lago Magglore opge
stegen, arriveerden de 8 machines, die 210
KJM. per uur loopen, op Isotta Fraohini-
motoren van 280 PJK. veilig in Holland. Lui
tenant Thornberg kwam zonder averij op de
Mok, en is bereids weer naar Zweden door
gegaan. De machine echter, die bestuurd
werd door den mechanicien Longo, kreeg
averij: nabij Heerewaarden in de Bommeler-
waard brak namelijk een magneet. Nadat dit
ongelukje verholpen was, werd de reis naar
de Mok aanvaard. In 40 minuten legde men
dien afstand af, dank zij de buitengewone
capaciteiten van den motor. De derde vlieger,
de luitenant Maddalena, commandant van het
transport, was inmiddels nabij Gorinchem
gedaald. Deze kwam gisterenavond hier aan.
Meohanicien Longo is een oude bekende
op de Mok: reeds bij een vroegere gelegen
heid is hij hier eenige maanden geweest. Hij
heeft als Italiaansch vliger den oorlog mee
gemaakt, en is thans in particuliere betrek
king te Stockholm. Hoewel hij gebroken Hol-
landsch spreekt en wat Fransch en Zweedsoh,
was de conversatie, jammer genoeg, tamelijk
gebrekkig. Zeer interessant was de tocht
boven de Alpen. Longo is thans op weg naar
Milaan (per trein) om „even" een paar nieu
we propellors te halen; hij keert daarmede
weer naar de Mok terug.
„Santa Teresa".
De „Santa Teresa", die op weg van Chili
naar Hamburg, nabij Terschelling in een
mijnenveld geraakte en waarvan de sleepboot
gezonken is, (zie hieromtrent Eerste Blad), is
ter reede van Texel aangekomen, gesleept
door een viertal .booten.
Premie Invaliditeitswet
WH verwijzen naar de advertentie in dit
nummer betreffende premiebetaling voor
dienstboden en werksters. Ook indien een
werkster slechts enkele dagen per week bij
één werkgever in dienst is, moet daarvan
premie worden betaald naar gelang van den
leeftijd.
Collecte Fonds gewapende dienst
Wif verwijzen naar de advertentie in dit
nummer, waarin de Plaatselijke Commissie
voor het Fonds ter aanmoediging en onder
steuning van den Gewapenden Dienst in de
Nederlanden haar jaarlijksche collecte aan
kondigt, welke zal aanvangen op Maandag 14
Juni a.s. Speciaal voor oude, lang gepension
eerden, die óók plaatselijk ondersteund
worden, is deze zaak van belang, zoodat wy
bij dezen gaarne aan het verzoek der oom*
missie voldoen, om deze zaax on er de spe
ciale aandacht der bevolking te brengen.
- r
Uit het Politierapport
Ia den nacht van Donderdag op Vrydag
*0rT«wreeks 12 ure ontdekte een surveillee-
Snd waker van den Nachtveiligheid.dienst
™ndLn erf in de Wilhelminastraat.
Terstond werden de bewoners van het perceel,
die reeds te bed lagen, door hem gewekt.
Een in de nabijheid wonend agent van politie
."en"en. onmiddellijk«Pjjf
mat vereende krachten werd het brandje, dat
in het kippenhok bleek te «oeden, met emmer.
Te'ftC." beperk T ,til,Z
het hok en de schutting en een aantal kuikens.
Ten einde het hok ter wille van dezedie"J®8„
waarbij' geen kloek was, te verwarmen had de
bewoner er een petroleumlampje in g p
hetwelk blikbaar den brand heeft veroorzaakt.
De Kadettea van het Leger ties Hells
te Helder.
In aansluiting op de mededeeling giöm
bied betreffende het bezoek van de Rat
ten van het Leger des Mder
dien© dat in verband met dit bezoex groo
te Samenkomsten worden .gehouden op Za
terdag 19 en Zondag 20 Juni «a
De openings-samenkomst heeft plaats in
Ingezonden mededeeling.
d© Legerzaal op de Spoorgracht, des Zater
dagsavonds acht uur.
's Zondagsmorgens wordt een bijzondere
Heiligingadienst gehouden, aanvangende
tien uur, eveneons in do Legerzaal.
's Zondagsavonds acht uur de groote Hedle-
demonstratie in d© Schouwburgzaal van
„Tivüli".
Al deze Samenkomsten worden geleld door
Brigadier P. H. Schuurman.
Ontwerp Ziektewet.
Gisteravond vergaderde in „Casino" de
Vereenigingen „Helpt Elkander" en „Steun
by Ziekte" met het doel h.h. patroons en leden
van Ziekenfondsen In te lichten over het
ontwerp Ziektewet.
De heer P. Goudswaard opende de vergade
ring en heette de aanwezigen welkom, inzonder
de heer Kuyer van 's Gravenhage, die zoo
bereidwillig was geweest van Den Haag te
komen, om hier eenig licht te verschaffen.
De heer Kuijer begon zijn inleiding met
dank te brengen aan het bestuur der veree
nigingen, daar hy had gemerkt, dat de kern
voor samenwerking by hen aanwezig was.
Dat samenwerking nuttig en goed is zou spr.
aantoonen. De oprichting van den Bond van
Ziekenkassen was te danken, volgens spreker,
aan de indiening van de Ziektewet Talma.
Daar wij door onze samenwerking misschien
onze wenschen vervuld kunnen krijgen.
De Ziektewet Talma dateert al vanaf 1918,
nu hebben wij die wet bekeken, waarop wij
requeBteerden naar de Tweede Kamer, daar
deze wet aan onze wenschen niet voldoet,
't Leek ons alsof de ambtenaren, die deze wet
hadden in elkaar gezet, ons niet goed gezind
waren.
Op onze vraag, kannen de Ziekenkassen
blijven bestaan, kregen wij ten antwoord:ja,
ala u maar aan de verplichtingen voldoet.
Wij maakten onze reglementen en statuten
uit ervaring, maar die zyn beter, dan die ge
maakt z(jn door menschen die daar geheel
buiten staan. Dit ontwerp is door ambtenaren
gemaakt zonder onderzoek, men had eerst
moeten onderzoeken vóör zoo een wet daar
te stellen. Dat dit ontwerp niet deugt, hebben
wjj nu ook vernomen van meer geleerden
dan wy. Wat zal het worden, daar die wet
zal worden opgedragen aan den Raad van
Arbeid. Ziet maar naar de Invaliditeitswet.
In 1820 werden h.h. burgemeesters opgedragen
de Ziekenkassen te leiden en te steunen, maar
wat hebben die in die 100 jaar gedaan
Maar wy hebben ook een fout begaan, door
eerst de kat uit den boom te kijken; hadden
wjj dadelijk aangepakt zooals het moest, dan
had Talma eerst by ons gekomen alvorens hij
die wet had gemaakt.
Dat wjj voordeeliger knnnen werken vindt
zijn oorzaak daarin, dat wy er geen gesala-
rieerden op na houden.
De wet is zeer vaag, maar door onze sa
menwerking begint het nu te dagen, daar er
nu eenige leden van onzen bond zitting zullen
krygen in de commissie tot herziening van
dij ontwerp. Wat wy goedkeuren is verplichte
verzekering. De regeling premiebetaling is
werknemer de helft en werkgever de helft,
dus hebben beide partyen er belang bjj, dat
de eigen ziekenkassen blyven bestaan, daar
die veel voordeeliger kunnen werken.
Minder goed is, dat er in hetontwerp ge
sproken wordt van werknemers in loondienst,
zoowel vrouwen als mannen, zoodat de losse
arbeiders en thuiswerkers worden uitgescha
keld. In Den Haag telt onze Yereeniging
3000 leden, waarvan 600 vrouwennu is er
wel eens gezegd, vrouwen zyn altjjd ziek,
maar uit ervaring moet ik dit tegenspreken,
daar van de mannen gewoonlijk 50 ziek zyn,
en van de vrouwen niet één. Volgens dit
ontwerp zouden 1.800.000 in de wet worden
opgenomen en 1.500.000 vallen er buiten.
Dan staat er, de Raad van Arbeid kan een
geneeskundig onderzoek vorderenmaar de
eigen ziekenkassen mogen niemand weigeren,
anders wordt hun voortbestaan bedreigt.
De voorzitter van den Raad van Arbeid
kan deze wet uitleggen aoo hy verkiest, daar
kan de Minister niets aan doen. Deze wet
legt de verplichting op 70 pCt. uit te betalen,
dat kay gemakkelijk als wjj den weg af
snijden voor simulatie, dan zouden wy zelfs
100 pCt. kunnen gevenwant een arbeider
moet niet minder hebben als hjj ziek is,
anders gaat zoo een gezin achteruit, en waar
moet hy dat weer van inhalen. Het ontwerp
zegt, de eerste 12 maanden krijgt een zieke
180 dagen uitkeering en de tweede 12 maanden
90 dagen uitkeering, de overige dagen moet
de zieke maar niet eten.
Noodzakelijk is het, dat wy samenwerken;
wy hebben gevraagd, hoe hoog of de pre-
miön zonden Mjji. Het antwoord was, rekenen
jullie nat muf eens uit. Wy hebben toen ge
rekend en deelde mede, dat wy met 2} pCt.
konden volstaan, waarop men antwoordde
by ons zal dat wel 3 maal zooveel zyn. Daarom
is het nw plicht in deze samen te werken,
want niemand smyt zyn geld graag w«g, en
wil u dat, welnu, u is hier dicht by den dyk,
gooit het dan maar in zee.
Na deze rede werden nog enkele vragen
gesteld, die door den spreker werden beant
woord.
Hierna werd de vergadering onder dank
zegging aan den spreker en opgekomenen
gesloten.
Verslag der Gemeentelijtoe Arbeidsbeurs
over de maand Mei 1920.
Aanvragen kwamen in om:
2 aardappelschilsters, 1 banketbakker, 1
bode, 8 dienstboden, 2 dagdienatboden, 2 dag
meisjes ben. 18 jaar, 1 gérant, 2 grondwer
kers, 1 incasseerder, 1 kantoorbediende, 1
kantoorbediend© vrouw., 1 kantoorbediende
vrouw. ben. 18 jaar, 1 kellner, 1 kok, 8 losse
werklieden, 1 loopknecht, 2 metselaars, 1 pak
huisknecht, 1 puinklopper, 4 reinigers ben.
18 jaar, 1 smid-bankwerker ben. 18 jaar, 1
steenhouwer, 1 timmerman, 8 werksters.
Totaal 88 personen.
Aanbiedingen kwamen in van:
1 aardappelsohilster, 1 bakker, 1 betonklop-
per, 1 bloemist, 1 bode, 1 brugwachter, 2
dienstboden, 2 dagdienatboden, 1 dagmeisje
ben. 18 jaar, 1 eleetro-techniseh teekenaar,
24 grondwerkers, 1 handelsreiziger, 2 hulp-
monteurs ben. 18 jaar, 1 incasseerder, 2 kan
toorbedienden, 8 kantoorbedienden ben. 18
jaar, 1 kantoorbediende vrouwelijk, 1 kan
toorbediende vrouw. ben. 18 jaar, 1 kok, 1
keukenmeisje, 1 letterzetter, 112 losse werk
lieden, 6 losse werklieden ben. 18 jaar, 1 loop
jongen ben. 18 jaar, 1 magazijnmeester, 6
matrozen groote vaart, 1 metselaar, 1 puin-
klopper, 1 smid-bankwerker ben. 18 jaar, 4
stokers, 1 timmerman, 1 timmerman ben. 18
jaar, 6 transportarbeiders, 1 tuinder, 1 veer
man, 1 waker, 4 werksters, 1 zakkennaaier, 1
zeilmaker, 1 opperman, 2 reinigers, 6 reini
gers ben. 18 jaar, 1 steenhouwer.
Totaal 206 personen.
Geplaatst werden:
1 aardappelschilster, 1 bode, 2 dienstboden.
2 dagdienatboden, 1 dagmeisje ben. 18 jaar,
1 gérant, 2 grondwerkers, 1 incasseerder, 1
kantoörbediende, 1 kantoorbediende vrouw.,
1 kantoorbediende vrouw. ben. 18 jaar, 1 keu
kenmeisje. 8 losse werklieden, 1 metselaar,
1 pakhuisknecht, 1 puinklopper, 4 reinigers
ben. 18 jaar, 1 smid-bankwerker ben. 18 jaar,
1 timmerman, 1 werkster.
Totaal 28 personen.
SCHOOLBIOSCOPEN.
Ontegenzeggelijk hebben wij, aardbewo
ners, aan de bioscoop veel te danken. De in
vloed, die op het geestesleven der menschen
wordt uitgeoefend, is geweldig en men staat
verbaasd, wanneer men den trek naar de
bioscopen gadeslaat. Elke plaats van eenige
beteekenis bezit hare kino en door haar
wordt het volk in staat gesteld in aanraking
te toornen met landen en volkeren der aarde,
waarover het misschien nimmer gelezen, of
waarvan het nog nooit gehoord had en met
alles, waarvoor zich de menachelyke herse
nen kunnen intresseeren.
Door haar wordt vooral in de tegenwoor
dige tijden met hare ingewikkelde en ver
fijnde industriecomplexen, waardoor t mee-
rendeel der arbeiders en arbeidsters gedwon
gen worden, dikwyls geestdoodende en een
tonige arbeid te verrichten, in de 'behoefte
tot verstrooiing voorzien. Een feit is het toch
zeker, dat met heit verdwijnen der kleinin-
dustrie, met het'steeds minder worden der
huisindustrie, de bevrediging van het indi
vidu door de arbeid hoe langer hoe minder
werd, dat de ontspanning in den hulseiyken
kring, het familieleven hoe langer hoe meer
op den achtergrond werd gedreven en dat
verstrooiing steeds meer gezocht werd, daar
buiten, in de theaters en kino's, in danshui
zen en andere gelegenheden voor vermaak,
maar ook, doch dit geldt mi. slechts voor
een klein gedeelte, in de vrije natuur.
De schaduwzyden van de kino zyn echter
vele. Ik wil ze niet alle opnoemen, doch my
beperken tot de Invloed op nerveuse en
psychopatisch aangelegde personen. Be
schouwen we eens lezers van prikkel- of
sensatie lektuur. Uren lang dikwyis moeten
zy zich met lezen bezig houden, alvorens ze
de opwindende gebeurtenissen tot ontknoo-
ping izien geraken. In de bioscoop ds 't heel
anders. Daar wordt dezelfde gebeurtenis tot
b.v. 10 16 minuten verkort. Datgene, wat
lezers in hunne werkzame phantasie zien af
spelen, komt in de bioscoop met levende, op
tische prikkels tot stand. De diepe indruk
ken, welke kinovoorstellingen 'by de meeste
menschen achterlaten zijn ons allen bekend.
De lange aanwezigheid in donkere ruimte en
de concentratie van de opmerkzaamheid, la
ten niet na grooten invloed daarby uit te
oefenen. Toegegeven moet worden, dat nor
male, gezonde menschen kritisch staan te
genover het geziene, maar, dat van het cen
trale zenuwstelsel veel geëischt wordt is wel
als vaststaande aan te nemen.
Bij prikkelbare, jeugdige, overigens sterke
individuen zyn door de medici herhaaldeiyk
opwindingstoestanden geconstateerd met
neiging tot handelen en niet zelden zyn het
wilde droomen en nachteiyk opschrikken,
welke op rekening van de bioscoop gesteld
kunnen worden.
Kan men tot op zekere hoogte volwasse
nen dus buiten het vraagstuk plaatsen, ten
opzichte van jeugdige personen en van onze
kinderen komen heel wat problemen om het
hoekje kijken. D© bedoeling van de school
bioscoop is, zooa'ls ieder kan begrypen, deze
dienstbaar te maken aan het .onderwys, en
dan in het bijzonder aan het lager onderwijs
(behalve in die gemeenten, welke middelbare
inrichtingen zelf beheeren).
De hygiëne van het onderwijs heeft dus
het volste recht, zich hiermede te bemoeien.
Wil men eene goede schoolbioscoop inrich
ten, dan dient deze te voldoen aan alle
eischen, welke men tegenwoordig, redelij
kerwijze, aan zoo'n inrichting mag en kan
stellen. Voldoet zij daaraan niet, dan weg
met alle ondoordachte plannen. Het is
m. a. w. niet een zaakje dat in orde is, wan
neer men een gebouw heeft, eene installatie
enz. en dan denkt, de boel zal wel rollen.
Neen, eerst heeft men zich ervan te verge
wissen of er gronden toe bestaan een dure
onderwijsinrichting te stichten, dan, of zulk
eene stichting kans van slagen heeft en zoo
niet, of eene gemeente zich zoo'n duur, over
bodig weeldeartikel mag aanschaffen.
Welke eischen mag en moet men aan het
gebouw stellen?
Bedompte, niet goed verlichte ruimten
zijn van te voren reeds uit te schakelen, te
meer waar geen kontrole op de reiniging
bestaat Zal deze plaats hebben, zooals thans
op de scholen, dan Is de bioscoop reeds ten
doode veroordeeld. Het hygiënisch toezicht
en goede reiniging is Juist voor bioscopen
zoo hard noodig, daar in die inrichtingen
graag lichte zieken vertoeven <t.b.o.) en ver
der daarheen door de ouders gezonden wor
den, kinderen, welke wegens besmettelijke
ziekten van zusjes of broertjes thuis moeten
blyven, en welke moeder blij is een paar
uur kwyt te zijn.
Het zijn deze z.gm. baocdllendragers en,
„Dauerabscheider", welke besmetting ver
oorzaken. Door het zonnelicht worden deze
gevaren sterk verminderd (desinfecteerende
werking hiervan). Het donkere bioscoop
theater zal de besmetting in de hand werken,
de ziekteverwekkers, die van alle kanten
aangebracht worden, gedyen er zooveel te
beter.
Op deze gronden zijn kindervoorstellingen
met onderrlchtsdoeleinden, maar niet zonder
meer in onze bestaande bioscopen aan te be
velen. Grooten invloed heeft verder het ont
breken van de niet hoog genoeg aangeslagen
waarde van het daglicht op de biochemische
prooessen in het kinderlichaam, op de adem
haling, den hartslag en de bloedvorming. De
door het donker verminderde luchttoevoer
door de longen, wordt nog sterker door de
intensieve opmerkzaamheid der kinderen
(inhouden van de ademhaling). Lange voor
stellingen zijn dus uit den booze. Een kin-
derkinotheater moet in staat zyn in tamelijk
lichte ruimte te projecteeren. Niet te verge
ten is het flikkeren der film* en daardoor
de oververmoeidheid der oogen. Duitsche
schoolartsen vermelden bewusteloosheid en
duizeligheid bij gevoelige personen.
Dit flikkeren is echter technisch op te hef
fen, waarbij echter rekening moet worden
gehouden met de adaptatie van lichtgevoeli
ge zenuwuiteinden in onze oogen, wanneer
een persoon zich in donkere ruimten bevindt.
Zeer gewichtig wordt deze door den be
kenden Dr. Gaupp uit Ttfbingen geacht.
Moeheid, overspanning en te groote Inspan
ning van de opmerkzaamheid zyn de gevol
gen van heit snelle verloop der gebeurte
nissen op het doek. De onmogelykhedd om
by de enkele gebeurtenissen stil te blyven
staan, den kinderen de gelegenheid te ge
ven, alles geestelijk te verwerken, dus het
gebrek aan rustpauzen, maakt, dat geen en
kel kind zóó lang de opmerkzaamheid, noo
dig voor een waardevol opvatten van 't ge
toonde, kan inspannen, zonder groote ovej-
vermoeiends. Door verschillende medici
wordt het daarom noodig gevonden slechts
1 film te behandelen en deze desnoods te
herhalen, hieraan vervolgens te doen aan
sluiten het toonen van rustende lichtbeelden
met bepaalde situaties, om alles geesteiyk te
doen fixeeren.
Op deze manier slechts mogen schoolbios
copen voor kinderen gebruikt worden.
De kino, als onderwyshulpmiddel mag ze
ker niet het zenuwuitputtende haasten van
ons jagerig leven verergeren.
Niemand zal tegenspreken dat de kino
voor het onderricht in den uitgebreidsten zin
van het woord, beteekenis heeft, al blijft het
ideaal, veel door eigen aanschouwing te zien
(gasfabriek, waterleiding, fabrieksgebouwen
enz.). Op velerlei gebied van bacteriologie
(strijd tusschen witte bloedlichaampjes, ma
lariabestrijding), van hygiëne (zuigelingen-
verzorging, pestbestryding enz.), van eerste
hulp by ongelukken, bestaan vooral in het
buitenland; prachtfilms, welke inderdaad voor
oudere personen van onschatbare leerwaar-
de zyn. Maar deze zyn ln Nederland niet zoo
nratokeiyk te verkrijgen. Vooral het aantal
films voor klnderenondierwijs zyn zeer ge
ring, de kosten zyn buitengewoon hoog en
zullen dit 'blyven zoolang de schoolbioscoop
zich niet meer inburgert.
Wat loeren ons nu alle bovengenoemde-
gegevens?
1. Dat de schoolbioscoop, hoe nuttig ook,
een weeldeartikel is, 't welk slechts enkele
plaatsen in ons land zich kunnen veroorlo
ven, erop na te houden.
2. Dat een bioscoop met toebehooren nog
geen schoolbioscoop is en dat er heel wat
komt kijken, alvorens men ze van hygiënisch
en schooistandpunt bezien, zóó mag noemen.
8. Dat het beter ware van eene gemeen-
teiyke bioscoop te spreken; schoolkinderen
kan nfen met lantaarnplaatjes meer leeren,
dian met de film. Voor ouderen is deze ge
schikter, maar de keuze van .films is beperkt.
De gemeentelyke bioscoop zal daardoor
waarschijnlijk duur exploiteeren en 't zal af
hangen van allerlei onvoorziene dingen of
het een financieele mislukking wordt, ja dan
neen.
4. Dat den Helder voorloopig zich niet de
luxe mag permitteeren zoo'n financieele mis
lukking te riskeeren, hoe goed zy het ook
meen© met ons dierbaar onderwijs. Er zyn
andere dingen op onderwijsgebied te ver
richten, welke heel wat dringender zyn en
waarvoor een mooi denkbeeld als school
bioscoop wijkeü moet.
6. Dat het in 't vervolg wenschelijk ware,
by ingrijpende voorstellen op allerlei gebied,
zich de veelzydige kanten van het vraagstuk
voor te stellen en zich te doen voorlichten
door allen die in staat zyn hun licht er op
te doen vallen.
0. Het „georganiseerde overleg" ln alles
zooveel mogeiyk toe te passen en dan het
'liefst in de plaats van inwoning, waar ieder
in zyn vak kan mede oordeelen.
A. GRUNWALD.
Schoolarts.
Den Helder, 11 Juni.
BINNENLAND.
NEDERLAND EN BELG IE.
Minister Hymans heeft ln de Belgitohe Kamer
zy'n standpunt in zake de onder andelingen
met Nederland uiteen gezet.
Hymans sprak de hoop nit, q. t Nederland
een beslissing zal nemen, waa: iy de hinder
paal, door Nederland in den jyeg gelegd, zal
worden weggenomen.
Een diplomatieke mededeeling der Belgische
regeering?
Brussel, 11 JunL Op verzoek van den heer
Hymans, minister van Buitenlandsche Zeken,
heeft het bureau van de Kaïmer voor heden
avond 5 uur dringende vergadering uit
geschreven i de oommissie van buitem-
landsche zak uitschryving heeft in de
couloirs van Kamer eenige verwondering
gewekt. Dat'J Ie Kamer juist op dit oogen-
bhk de Nee* landsoh-Belgische kwestie be
spreekt, vn jt men zich af of de Belgische
regeering 6 n de commissie een diplomatieke
mededeeling heeft te doen over de Neder-
landsch-Belgische kwestie, die zij niet in een
openbare zitting kan doen.
Bevoorrechting op aardappelenexporten.
Een winst van 450.000 voor den
Exporteurs bond?
's-Gravenhage, 11 JunL Enkele leden vroe
gen nadere inlichtingen over enkele ponten
in verband met den export van aardappelen.
Zij meenden te weten, dat by dien export
naar de Centrale Rijken de leden van den
Exporteursbond waren bevoordeeld en dat
de 18 leden, waaruit den Bond bestond, een
winst van 460.000 hadden gemaakt.
Een moeilijke redding.
Het Woensdagavond te IJmuiden aange
komen stoomschip „Agneta", kapitein Ba-
rends, rapporteert in de Oostzee de beman
ning van den Finschen schoener „Venus" te
hebben gered, welke door den storm in zee-
nood verkeerde.
Het stoomschip „Agneta" had te Rafsö
