'JELDERSGHE (0911111
Tweede Blad.
Gomeenteraad van Helder,
VAN DONDERDAG 14 OCTOBER 1920.
op Dinsdag 12 October,
Aan de orde la
Installatie Raadslid.
Insta l tie van het nieuw verkozen raads
lid mevrouw G. van der HulstHeeroma.
Door den secretaris, den heer Kamman,
binnengeleid, legt mevr. van der Hulst in
handen van den Voorzitter do ver-
eischte beloften af.
De Voorzitter spreekt hierop mevr.
van der Hulst toe, zeggende, dat het hem
een hoogst aangename taak was het eerste
vrouwelijke raadslid in dezen raad te mogen
welkom heeten. Spr. zou onjuist zijn, indien
hij beweerde altijd op het standpunt van
het vrouwenkiesrecht gestaan te hebben.
Er is een periode geweest, waarin spr. een
tegenstander was van de verkiesbaarheid
van de vrouw voor openbare lichamen. Dat
lag niet daaraan, dat spr. de vrouw minder,
waardig vond of bang was voor haar in
vloed, maar integendeel juist aan het feit,
dat spr. te veel eerbied had voor de vrouw
en haar voor de verderfelijke politieke in
Vloeden wensohte te vrijwaren. Op rijperen
leeftijd heeft spr. de onjuistheid van zijn
standpunt ingezien. In de laatste jaren krijgt
de vrouw meer en meer zeggenschap in het
openbare leven, en het gaat niet aan haar
in bestuursaangelegenheden den invloed te
onthouden dien zy daarin hebben kan. Onze
wetgeving draagt het kenmerk door man
nen te zijn ontworpen, en in vele opzichten
is merkbaar, dat er niet voldoende rekening
is gehouden met de meening en den Invloed
der vrouw.
De bestuursbamoeilngen van den raad brei
den zich uit, en sommige gevallen kan de
vrouw beter beoórdeelen dan de man. Wan
neer zij dan ook medezeggenschap opeiscfrt,
kan men haar dat niot ontzeggen. Nog een
andere, goede rijde beeft deze medezeggen
schap: de veredelende en verzachtende in
vloed der vrouw zal ongetwijfeld een gun
stige werking hebben.
Mevrouw, aldus gaai spr. voorï, ik hese!
ten volle uw moeilijke taak. De oogen van
alle gemeentenaren zijn op n gericht. Al.
Voorzitter van dezen raad zal ik, zooveel in
mijn vermogen is, medewerken n uw taak
te vergemakkelijken. Mag ik tenslotte, als
hulde voor den moed, waarmede u als vrouw
deze taak aanvaardt, u deze kleine bloemen
hulde aanbieden? (Spr. overhandigt een
bouquet rozen; de Raad geeft door luid ap
plaus zijne instemming te kennen).
Mevr. Van der Hulsl wensohl een
Êaar woorden van dank .te brengen aan den
urgemeester voor diens hartelijke woor
den. Spr. geeft de verzekering, dat zy naar
'haar beste krachten met de mannelijke leden
van den Raad wenscht samen te werken
aan het heil der gemeente. (Applaus). (Ook
op spr. plaats lagen bloemen).
Ingekomen stukken,
Voor kennisgeving worden aangenomen:
Berichten van aanneming der benoeming
van: J. M. H. van Buuren, tot onderwijze
res aan School 8, van M. W. Treffers, tol
onderwijzeres aan de Herhalingsschool on
van dr. J. Metzelaw tot leeraar aan de Vls-
scheryschooL
De volgende stukken worden geren
voyeerd naar B. en W. om prae-advies:
a. Adres van de afdeeling Helder van he
Nationaal Verbond van Gemeente-ambtena
ren, inzake de door de hoeren Baak o.& bi
de behandeling der Salarisverordening li>2i
ingediende amendementen;
b. adres van de Muziekvereeniging „Win
nubst", om toekenning van een subsidie,
groot 800, voor het jaar 1921;
c. adres van het bestuur van de afdeelinf
Helde van de Hollandsche Maatschappi
van La ïbouiw, om toekenning van een sub
sidie voor elk der volgende cursussen: een
tuinbouwwlnterschool te Helder, een tuli-
bouwoursus voor volwassenen te Helder, een
landbouwwintercursus te Koegraa, alsmede
om beschikbaarstelling van een lokaal;
d. adres van de afdeeling Helder van den
R. K. Vrouwenbond om toekènning van een
jaariyksch subsidie, groot ƒ1000;
e. mededeeling der tydeiyke benoeming
tot 1 eeraar aan de Zeevaartschool van A. II.
Voetelink.
Schrijven van mevr. de Wed. G. de Ven-
Boon, houdende ontslagname als Regentes
van het Algemeen Weeshuis.
Verleend onder dankbetuiging vo<xr de
bewezen diensten.
Adres van do afdeeling Helder van het
Nationaal «Verbond van Gemeente-AmbU -
naren, betreffende salarlaverhuoging enz.
vqn enkele Gemeente-ambtenaren.
(Burg. en Weths. stellen den Raad voor,
ud restante in overweging te geven zich ter
zake te wenden tot do bestuurders der in
richtingen, waaraan dit personeel is ver
bonden).
Conform.
Gasp rijzen.
Ingekomen is een schrijven van de raads
leden Borkert, Heyblok, Zondervan, Boo
gaard en Kuiper, door wie ook verzooht la
deze vergadering uit te schrijven, Inzake de
nieuwe gasp rijzen. Adressanten stellen voor
dezen gasprys alsnog met 8 cent te verla
gen. Tevens ls ingBkomen een vraag van
den heer Sohoeffelenberger, hoe het
komt, dat voor de maanden October, No
vember en Dooomber een zoo hooge gasprys
is vastgesteld. Het antwoord hierop zal den
heer 8. uit de te houden discussies wel
blijken.
De heer Zonder van dank! vocwp de
medewerking om deze vergadering alsnog
'iit te sohryven. Het verzoek om deze ver
gadering te doen plaats hebben, ia gebaseerd
op de mededeeling in de „Held. Ort." van
80 Sept., waarin van verschillende artikelen
prijsv erhoogingen worden aangekondigd,
toen nu ook eene advertentie van het Ool-
tege in dat blad stond, waarin een gasprijs
van 27 oent werd aangekondigd, hebben wy
ons afgevraagd of dit nu wel ging. Uit de
notulen zal inderdaad blijken, dat de vorige
gasprijsiregeiinrj voor 8 maanden was vast
gesteld, welke termijn met 1 October expi
reerde. Het ïykt spr. wenschelijk, dat de
Raad zich thans over dezen prijs uitspreke.
Wy hebben hier een tarief als nergens an
ders in het land. Steeds rijn- wy, bh vroegere
gelegenheden door het Ooilege afgescheept
als wjj de prijsstelling bespraken, maar In
een geval als dit dient de Raad toch zeer
zeker gekend te worden. Spr. is vanzelf niet
technisch en dus niet ter zake kundig, meent
eohter, dat de prijzen verlaagd dienon te
worden. Geen enkele gemeente heeft een
tarief boven de 22 oent, Amsterdam heeft
het zyno teruggebracht op 20, en uit ver
schillende andere plaatsen toont spr. aan,
dat do gasprijzen daar lager zyn. De prij
zen zyn naar spT. meenlng niet erg serieus
genomen, de Commissie voor de Bedrijven
ft niet gehoord.
De heer Borkerf constateert, dat de
gemoederen der gemeentenaron door deze
exorbitante prijsverhooging in beroering
zijn gebracht. Het gaat niet aan, op een mo
ment, dat melk- en broodprijzen zoozeer ver
hoogd zyn, thans ook nog het gas in prijs
te verhoogon en wy zullen niet rusten alvo
rens de prijs verlaagd is geworden, wy heb
ben dien prys te laat kunnen bezien, meenen
echter nochtans, dat een dergelijke prys
niet noodig was. Nu reeds te beginnen met
afschrijving op den nieuwbouw, die nog
volstrekt niet in gebruik ls, is voorbarig.
Wy willen ook afschrijven, zelfs ruim, maar
mi vlak voor den winter, met de verhoogde
prijzen van allerlei levensmiddelen, en een
hoog belastingbillet, achten wy dit niet het
geschikte oogenblik. Aan de 85000.— winst,
die vo-~r de gasfabriek geraamd zijn, willen
wy gc ïszlns tornen. Maar uit de belasting
op de ermisvermakelljkheden ls 7000.
meer atvangen dan de raming was. Deze
700 vermeerderd met de 20000.die
wij .twinnen als we met Januari beginnen
af te schryven, kunnen gebruikt worden
voor eene verlaging van den gasprijs.
De groote onweerswolken, die op den kn-
pitaaldienst van de gasfabriek drukkon,
hebben hun ontstaan te danken aan het
wanbeheer van vroegere naden, die maar
raak deden en geen rekening hielden met
reserve. Thans, nu notabene de nieuwe fa
briek In Dooomber in gebruik wordt geno
men, moet nog op de oude fabriek, 4ie na
genoeg in puin ligt, worden rJgeschreven!
Wat is dat voor politiek? Er komt nog by,
dat, door do hoogo prijzen het debiet der
fabriek zal verminderen, cn straks komt de
tyd, dat we hot gohcele bedrijf kunnen op
hangen aan den hoogon schoorsteen der
nieuwe ovens.
Deze nieuwe ovens zijn in 1919 foege-
staan, en wy staan verbaasd, dat do Raad
daar destijds zijn goedkeuring aan hechtte.
Zy hebben een capaciteit van 11 imillioen M*.
per jaar, en dit besluit is genomen, teen de
productie dalende .was en wy de electrifica-
tie in zicht hadden. Thans hebben wy aan
die fabriek, zooals zy is, te veeL ft dit,
vraagt spr., verstandige politiek, geweest?
Het ls voor het publiek misschien wel wat
verontrustend deze dingen te zeggen, maar
het is beter geen schuilevinkje te spelen on
liever de dingen onder do oogen te zien. Er
zyn hier ln de gemeente 4850 inkomens be
neden do ƒ40.—, dns is het gewensoht dat
de gasprijs laag blijft.
De heer t>e Geus zal zich bepalen tot
don gasprys en niet, als de heer Borkert,
politieke .beschouwingen houden. Het deed
spr. genoegen, dat van de zydo dor s.d.
oppositie gevoerd wordt tegen do beslissing
van B. en W., want zy hebben zelf meego-
werkt om B. en W. machtiging te geven
tot vaststelling van de gaspryzen. Spr. heeft
zich daartegen verzet, en werd toen nog op
oonlgszins onvriendelijke wijze door den
Voorzitter terecht gewezen, die wees op den
bultengowonon toestand en de fluctuaties iu
do prijzon. Toon spr. wees op Amsterdam,
zelde men: ja, maar daar zyn andere toe
standen en verhoudingen. Do sociaaldemo
craten hebben echter gestemd vóór het voor-
stol 13. en W. De aan het College verleende
bevóegdheid ls nimmer Ingetrokken, en bo
vendien kan do Raad de prijzen niet be-
oordeelen ook. Wil men dat nu veranderen,
dan dient er eerst een voorstel te komen
om de aan B. en W. verleende machtiging
in te trekken, en daarna een voorstel
tot verlaging. Omtrent afschryvingen op de
ovens enz. zal spr. zich niet ln discussies
begeven, dat blijft geheel voor rekening van
het College. B. en W. hebben volgens be
trouwbare, hen door hunne ambtenuren .ver
strekte cyfers, den gasprys berekend en men
kan hoogstens aan hen vragen hoe zy aan
die hooge prijzen zyn gekomen.
De Voorzitter heeft beloofd den Raat
zoo spoedig mogelijk gegevens te verstrek
ken omtrent de nieuwe gasprijsregeling
Spr. leest de aohrifteiyke uiteenzetting van
don administrateur der gasfabriek voor. Op
de basis van de kostprijsberekening ia in
Juli het verlies ƒ5500.—, hetgeen te danken
is aan de slechte uitkomsten van het be.
drijf. De geraamde winst werd tenauwer-
noéd bereikt, terwyi voor de terugwerkende
kracht der salarissen de winst gereduceerd
werd tot 11000.- Hiervan af de ƒ6000. -
verlies In Juli, blijft 0000.—. Spr. heeft on
do ad ulstaatle eu do directie op hot liurt
godri: te zorgen, dat we aan de geraamde
win*" >ekomon. Verleden Jaar kon dat ook
al nl en dit kon zoo toch niet blijven. Dun
moe en de tarieven verhoogd worden, want
wij moesten aan de ƒ86000.— winst komen
Wat nu de nieuwe prijsregeling over het
4e kwartaal betreft, sUmmIs worden de be
rekeningen van de administratie naar de
Commissie voor do Bedrijven gezonden,
maar daar eerst 28 Sept. do cyfers inkwa
men, kou dat niet, omdat do prijs 1 Oot.
mest ingaan. Vandaar, dat B. en W. ge
bruik maakten van hunne bevoegdheid om
den prys vast te stollen.
De meerderheid van hef College ls voorts
van overtuiging, dat afschrijving op de
nieuwe ovens niet gemist kan worden. Er
i nog niets op afgeschreven, en we krijgen
ook nog de kapitaalvernietiging van ƒ25000
voor de oude fabriek, die gedekt moet wor
den. Men crltiseert nu den ovenbouw, maar
van 1914 af zyn we doorgesukkeld met onze
oude ovens tot 1918 toe. We hadden in ieder
geval nieuwe ovens moeten hebben, en wel-
icht hadden horizontale ovens wat ge-
soheeld in prys, maar we zyn dan nu ook op
de meest moderne wyze Ingericht.
Spr. is het eens met de heeren, daf af
schrijving noodig was geweest. En wat dien
gasprijs betreft, ook in Amsterdam heeft
men een hoogen gasprijs (22 oent), maar wy
rennen niet beoordeelen waarom die daar
lager is. wy weten van dat bedrijf niets af.
tmmm
Hier hebben wy te zorgen, dat het bedrijf
in stand biyft. en bovendien zitten we in een
overgangsperiode, waardoor het bedrijf duur
werkt. Het zou struisvogelpolitiek /Jijn to
verbloemen, dat alles duurder wordt. In
Januari zouden we in elk geval met een
hoogeren prijs moeten komen, en dat is mid
den in den winter.
Do heer Borkert replioeerf en beant
woordt den heer De Geus. wy deden geene
poging om aan do hooge gasprijzen te ont
komen, toonden alleen aan dat een hooge
prijs thans niet noodig ls. In de begrooting
1920 staat, dat op den post arbeidslonen
minder ls uitgekeerd, en wordt gesproken
over meerdere productie van het gas, onz.ta
dat Is de oorzaak, dat wy niet barig zijn nl.«d
er voor dit jaar niet afgeschreven wordt. De
deskundigen hebben gezegd de productie
wordt góedkooper. Wy zyn niet bang voor
hooge afschrijvingen, vindén «het echter
thans reëeler op ons voorstel in to gaan en
niet noodeloos den kostprys te verhoogen.
Dok willen wy de winst niet in gevaar bren
gen, maar als gezegd, de 20000 die wij
uitwinnen door thans niet af te schrijven
gebruiken, vermeerderd met de als hemelscb
manna neergedaalde ƒ7000.uit de kcr-
misvormakeiykheden. Als we den prijs hoog
houden, wordt het gebruik minder. De ovens
komen eerst in December in gebruik; er is
dus slechts een halve maand niet op afge
schreven. Spr. toont vervolgens aan, <lat Üo
halve fabriek renteloos wordt, omdat haar
productiecapaciteit grooter is dan het ver
bruik. Laat het College eens onderzoeken
of het niet mogeiyk zou zijn den verderen
afbouw stop te zotten. Het allerhoogste ver
bruik van gas is geweest 81/» milldoen M'.,
on als deze fabriek half klaar ls, is haar ca
paciteit al 5 inillioon. De loonen kunnen
nimmer den productieprijs zoodanig druk
ken, dat ao daar Invloed op hebben, hetgeén
spr. met cyfers aantoont. Dié hooge prijs
wordt veroorzaakt in dé eerste plaats door
don kojenprijs en vervolgens door dezen
nieuwbouw. Mon weigert nu al om by te be
talen, zoodat velo meters zullen worden weg-
gohaald, en het debiet verloopon zal.
De Voorzitter meent, dat de heer Bor
kert uitgaat vian eene verkeerde 'berekening
wat betreft de grootte dor fabriek. In 1914
bedroog de productie 18000 M. per dag. Do
fabriek moest ingericht zyn voor het maxi
mum bedrag per dag, cn mon kaö dat niet
met 863 voxmeitigvuldigon. Ook moet gere
kend worden op 80 pot reserve. Als dus he
maximum verbruik per <iag 18000 M. Is,
moet er eene productie zift van 2400Q M,
Ook spr. betreurt het dut do fabriek nle
ten volle bonut zal woidon, maar hot zou
dwaasheid zijn geweest om thans oen fabriek
met dezelfde capaciteit te bouwen. Het was
integendeel wyze politiek om de oapadted
to vergrooten. De heer Borkert wil voorts
de 20000.op het stamkapitaal der fabriek
plaatsen, en vervalt daardoor in het oude
euvel van den vorigoq Raad. Er is al een
bedrag van het vorig jaar op die rekening
gebracht, en het kapitaal wordt steeds groo
ter daaAloor. W© krijgen langzamerhand
vermindering van personeel. Voor het oogen
blik ls het niet mogeiyk al die monsohen dlo
straks te veel zuUun zijn, op wachtgeld to
stellen.
Do hoer Bok Koof! mol «ympathlo don
hoor Borkert gehoord, voor zoover zyn be
toog om -thans nog niet af te sohrljvon ging,
Ook spr. aoht het uit den boozo reeds to
gaan afschrijven op eono fabriek, die nog
niot ln werking ls .Als inderdaad de exploi
tatie met de nieuwe ovens goodkooper ls, za
dlo. ronto spoedig worden Ingehaald. Ook
hebben we nog ronto van het kapitaal, da
nog niot verbruikt ls.
Wat omtrent don ouden Raad gesproken
ls, trekt spr. zich ïxrsooniyk aan. Op spr. on
's hoeren van Nooks voorstel ls Indertijd be
gonnen met af te schryven. De oudé raac
waa overtuigd van de meordero economische
productie, vandaar dat dit voorstel destijds
aangenomen werd. Wy waren overtuigd van
do betere exploitatie.
Do heor Grunwald: Niemand ln de ge
meente, dlo do prijzen niot exorbitant
vindt, en die het niet betreurt, dut het Col-
loge genoodzaakt was ze vast te stellen,
Maar do hoer Borkert hoeft niet aangetoond
dut met verlaging do exploitatie ahiltom
wordt. De kolen-prils was oen groote tegen
valler, en hot ls struisvogelpolitiek te ver
lagen waar verhooging noodig ls, omdat dan
immers straks toch weer verhoogd moet wor
don. Do heer Borkert ls do begroeting blij-
moedig ingegaan. Spr. vindt eono vorhoo-
ging van don hoofdei Ijk en omslag van 5 ten
(do aunvankoiyko raming) op 7ten echter
volstrekt niet blijmoedig. Met dezen oven-
bpuw hinkte spr. aanvankelijk op twee .ge
dachten. dSpr. wilde de afschryvingen op de
nieuwe ovens wel op hot nieuwe jaar bren
gen, maar dan werd niet op eeulgon tegen
valler gerekend. Daarom a<ht spr. het wón-
Hchelljk ze te laten staan. Met deze cyfers
kmnon ^y nog niet tot oen winstcijfer van
85000,De oyfers voor de ufnume zyn
to hoog genomen, zegt men. Muur men kan
niet do gusmoterH op zy zetten, omdat du
potroleumprysstyglng nu eenmaal gelijken
tred houdt -met ulo van het gas. Als wy den
kolonprys konden regelen, was het wat an
der*. Duaroni ls wat thuns geschiedt voor
zldjillger polltldk; misschien worden do ko
len ln het Nieuwe jaar lager, on dan wordt
de productieprijs vanzolve ook lager. Als wy
thaiui verlagen .zullen we straks moeten
verhoogon. Set geleende bedrag zal ln vol
len omvang op 1921 moeten drukkon, terwyi
thans nog een gedeelte op 1920 komt. Spr.
durft do verantwoorde!ykneld voor verla
ging niet aan en zal daarom tegenstemmen.
De heer Van Breda: De strijd waarom
het gaat, ls dat in do gasprlJsregoLlng ls op
genomen een bedrag van ƒ0010 rente en af
schrljving op nieuwbouw ovens, omdat aan
vankoiyk do ovens met Ootobeor ln bedrijf
zouden gaan.
Tor toelichting het volgende:
Aan do gemeente Helder moos! In 1919
oone rente worden betaald, tot oen bedrag
van 12807.241/» wegens verstrekking van
geld uit do door de gemeente Helder aan
gegane leening van 51/» pot. voor nieuw
bouw ovens. Deze) rente ls op het kapitaal
der ovens gelegd.
Die rentebetaling gaal ook ln 192Ö door,
maar gaat dan over Eet geheele bedrag dat
In 1920 reeds aan de ovens ls ten koste ge
legd. Ik weot nog niet het Juiste bedrag,
maar zeker bedraagt dat 25000 alleen voor
hetgeen aan de Centrale Boekhouding be
kend is.
Er "komt dns op de ovens eene belasting
der waarde alleen aan rente van circa ƒ40000.
Daarvan most dus ieder jaar ook nog wor
den afgeschreven 10 pdt. of '4000. Dit is zeer
krap genomen, want met meerdere nog te
komen koeten ft nog niet eens gerekend.
Brengt men nu in 1920 het 4e kwartaal ln
rekenieg van don gasprys, dan vermin
dert daarmee de kapitaal/waarde en daarmee
als vanzelf de afschrijving der ovens. We
krijgen dan een gezond systeem.
Wat niet afschrijven on te laag afschrij
ven tot gevolg heeft,, leert momenteel het
Jaarverslag. Op 1 Januari zult u op de ba
lans vinden een bedrag van ruim 25000
aan waarde oude ovens, welke tengevolge
van de nieuwe ovens zijn afgebroken, die
waarde ft dus verniet gd en gaat mon ln
1920 on verder afschrijven 10 pet. op een
bedrag dat niet moer >estaat on een denk
beeldig actief aer Gasfabriek ft.
Dat is dan Eet derde bedrag na de posten
van kosten x*an overname en geamoveerde
woningen, dat op de balans paradeert, zon
der dat het eene werkeiyke waarde heeft.
Een en ander leidt 'tot geflatteerde balansen
en is uit den grond der 7,aak te veroordeelen.
-Verder moet de Gasfabriek aan de ge
meente Helder betalen een aflossing van
V,o van het bbdrag dat door de gemeente
Helder ln het bedrijf is gestoken en waar
voor de gemeente heeft moeten leenen. Die
aflossing bedraagt ruim 12000.
Tegenover die aflossing behoort aller
minst een bedrag te staan gelijk aan af
schrijving, dat is het minimum. Er is even
wel eene verordening, welke voorschrijft,
dat op de ovens IQ pcti moet worden af
geschreven.
Hoe het ook zij, het beginsel van goed be
heer luidt afschrijven, niet bysohrijven,
waardoor verlgróoting van het kapitaal be
staat en als gevolg daarvan een exploitatie
last van rente en aflossing, waardoor het
haast niet meer mogelijk is een behoorlijke
kostprijs voor te stellen.
Het is gebleken, dat de directie telkens
ter dekking van de groote uitgaaf der
ovens komt aandragen met de hooge loonen.
Die üitgaaf zou ook komen zonder nieu
wo ovens.
Er is evenwel op te letten, of de loonen
aan gasstokers,' stoomdtokers en machinis
ten, die by de fabricage betrokken zyn, zoo
beduidend zyn en dan raadplege men de
jaarverslagen van 1917> 1918 en 1919, dan
valt het wel moe.
De directie breng! ook by haar cyfers naar
voren, de salarissen en loonen van fitters,
lantaarnopstekers, voor uitbreidingswerken
Ter toelichting hierop diene, dat de loo
nen van fitters in rekening worden gebrach
aan dorden, voor wie werk wordt gedaan
en die dat loon dus betalen, in geen geva
het bedrijf dus.
De loonen.der lantaarnopstekers wordefri
de gemeente terugbetaald, komen dus
ook niet op het bedrijf, terwijl de, loonen
voor uitbreidingen daarop worden geboekt
en afgescheiden van het bedrijf blijven.
Spr. begrijpt de sociaal-democraten wel,
dio niet verhoogen willen, maar'de heeren
zullen er spijt van hebben. De heeren soo.-
dom. kunnen niet regoeren, dat hebben ze
wol bewezen.
De heer Sohoef felenberger dacht,
by liet lozen d^r advertentie in de „Held.
Crt": wat ls de politiek veranderd l In 191'
hebben alle partyen gewedijverd om den
gasprys te regelen. Als de heer Adriaanso
tluins met de sociaaldemocraten meegestemd
had in het Ooilego, zou de gasprijs niet ver
hoogd zyn. Deze heer stemde als wethou
der anders dan als raadslid en was dus
inconsequent. Spr. zal nimmer zyn stem
geven aan een prijsverhooging, al zouden
daardoor do 85000.winst geofferd moe-
ton worden. De grootste onbillijkheid is, dat
over den lichtgasmeter ook kook gas bere
kend wordt, en dut, volgens zeggen van den
administrateur, aftrekmeters niet meer wor
den geplaatst. Spr. stelt een motie voor,
strokkendo om de bestaande prijzen te hand
haven en iedere maand door den Raad do
tarieven te laten vaststellen.
De heer Kuiper vindt de tegenvallers,
waarvan do heer Grunwald sprak, gelet op
het wlnsteyfer, nog zoo groot niet. We mo
gen in deze tijden de gaspryzen niet zoo
hoog opvoeren; er zyn menschen, die niet
iK)Ui oen zak aardappelen van ƒ8.85 kun
nen koopen en nu met een belastingbillet
van 80.in huis zitten. Laten wo dus
wogen zookon om hun nood to verlichten.
Ito heer Staalman heeft een deel van
het door den heer Borkert gesprokene met
instemming gehoord. Spr; beaamt het, dat
door don arbeider geleden wordt, omdat spr.
dit zelf aan den lijve ondervindt. Spr. hat
gaarne -gehoord, dat de heer Borkert het
betoog van de meerderheid van het Ooilege
omiver geworpen zou hebben. Het kardinale
punt la of de door de Oentr. Boekhouding
u (ingenomen houding de juiste is. De heer
De Geus zeide terecht, dat de leden van do
Commissie het niet met elkander eens zyn,
en.nu zou men van spr. willen elschen eene
beslissing om den gasprijs te verlageh. Dat
Is een tour de foroe, waar spr. niet tegen op
gewassen ls. Spr. betoogt, aan de hand van
een artikel van De Miranda in den Soc.
Gids, dat deze tot geheel andere resultaten
kwam. Het ging ln dat artikel niet over de
gaaprllzon, maur over de loonen, die op een
bedrijf drukken. Spr. meent, dat de bodry-
voa niet economisch genoeg beheerd wor-
don ou wil eene Oom missie benoemen om
dit te onderzoeken.
Do hoer D e Z w a r 4 zet het staudpunt uit-
oon van de minderheid van het lOollege. En
kele heeren hebben ons van verkeerde be-
drijfspolltiok beschuldigd. Wy moeten boe-
ton voor do zonden van onze vaderen. Wij
schrik kon daarvoor niet terug, en durven
de erfenis to aanvaarden. Ito hoeren zeggen,
dat 7,y al tyd -goede politiek hebben gevoerd.
Muur als zij gezorgd hadden voor goede
reserves hadden we nu kapitaal gehad voor
uvonlbouw. Ten koste van een laag belasting
biljet is het geheele gasbedrijf opgegeten.
(tok spr. meent, dat men op een nieuwe
fabriek pas kan afschrijven als zy ln wer
king ls. Het besluit tot verbetering van de
fabriek was goed. Wy moesten komen tot
oen groot afzetgebied, en wy moesten Üeb-
l>en kamerovens van 85000 M*. per dag.
De fabriek werkt met verlies indien niet 8
van die ovens produceeren. Dus moet het
bedryf worden opgevoerd. Als het biyft
zooals thans, staat het vast, dat, wanneer de
prijzen omhoog gevoerd worden, de con
sumptie beneden de 8000 daalt, hetgeen
lederen dag duizenden guldens verües 'be^
teekent, zoolang wy geen 16000 M'^ per dag
leveren.
Spr. standpunf ls dus in hoofdzaak anders
dan dat van den 'heer Borkert, omdat wij
thans een overgangstijdperk beleven, en er
*~?r streven moeten, dat de productie zoo
danig, is, dat niet met verlies wordt gewerkt
En bij opjagen krijgen we nog grooter ver
lies. En geen geval krn op Octeb - de ver-
inging worden -toegepast wegens do regeiln^
met do munten, waarop geen restitutie kan
worden gegeven. De politiek van de gns-
prijsverlaglng ls reëel, de voorstanders
daarvan staan op het standpunt, dat de kos
ten er uitkamen, en verhooging kan verscho
ven worden tot Januari.
De heer Zondervan: De heer De Geus
begrijpt niet, dat er oppositie komt tegen
het stelsel om door B. en W. den prys te
Intcn bepalen. Mnar dat willen wy handha
ven. Alleen willen wij den prils verlagen,
omdat wy niet de bevoegdhofd hadden dion
vast te'Stellen. De hoer Van Breda moest
over de politiek dor sociaaldemocraten maar
liever niets zeggen, want dan hebben wy
over de katholieken nog wel wat anders ln
het midden te brengen. Waarom kan over
October geen restitutie worden gegeven van
de munten, vraagt spr. Uit de mnandeiyk-
sche afrekeningen kan men dit toch nagaan.
De heer Van der Veer meent, dat men
op de cyfers van de Centrale Boekhouding
moet kunnen vertrouwen, anders kan men
dit bedrijf wel opdoeken. Er wordt thans ge
roepen over de 'boeren, maar men vergete.
niet, dat wij in vele dingen -tekortkomen.
Wy krijgen geen electrtsoh licht en moeten
er toch onze belasting voor betalen. Spr. zal
vóór het voorstel van B. en W.' stemmen.
We zyn al zoo dikwijls beetgenomen, dat
we dachten, dat er winst was, terwyl het
verlies Meek te zyn.
De heer D e G e u s constateert, dat slechts
één spreker op spr. beweringen is ingegaan,
nJ. de heer Zondervan, die volstrekt geen
autoriteit ia Met al-g. stemmen is indertijd
het besluit genomen om de bevoegdheid aan
B. en W. over te dragen, en de soc.-dem.
raadsleden hadden na moeten zeggen: de
proeftijd is om, wy wensdhen thans de be
voegdheid weder aan den Raad te zien. Ja,
ou tic het iwondeplekje aanraak, beginnen de
heeren rumoerig te worden. Het College, in
meerdertieid niet-soa-dem., wensolit een ge
zonde bedrijfspolitiek te voeren en het dient
te zorgen, dat de geraamde winst van 85000
er komt. Duidelijk heeft de Voorzitter reeds
aangetoond, dat er tegenvallers waren, en
dat de winst er niet komt wanneer deze
prys niet gehandhaafd biyft. Wij moeten
weten, als wy de loonen opvoeren, dat wij
daardoor de -bedrijfsonkosten ook opvoeren,
en wy moeten daarvoor durven uitkomen.
Evenmin als de heer Zondervan kan spr.
de prijzen beoordeelen, het College regelt
die. Spr. vertrouiwt op de boekhouding; men
dient technische en administratieve kennis
te -bezitten en die missen wy. Wat nu ge
schiedt dient om een politiek succesje to
behalen.
De heer Grunwald proïesfeeil
De heer De Geus: Ja meneer Grunwald,
u denkt het en ik zeg het, dat is het eenige
Verschil tusschen ons beiden. De Raad kan
alleen een wenpch uitspreken. Een commis
sie als door den heer Staalman bedoeld heb
ben we. En willen we economisch wenken,
dan moeten er 80, 40 menschen weggezon
den worden. Beter ia hel niet in te gaan op
cijfers en liever eerst aan het College de
bevoegdheid te ontnemen, die wij het ge
geven hebben.
De heer Staalman ft nle! door den
heor De Zwart bekeerd. Integendeel, apr. is
ten argument sterker geworden om tegen
het voorstel der s.-d. te stemmen. De heer
Ito Zwart, die alle stuk-ken ter 'beschikking
had als wethouder, eischt van my dat ik
thans een besluit neem inzake den gasprijs.
Op eene interruptie van den heer Borkert,
antwoordt spr., dat hy slechts het algemeen
belang wensoht te dienen, en niet dat van
enkele menschen, en daarom zyn stem naar
eer en geweten zal uitbrengen. De a-d. stel
len spr. voor oen feit, waaraan niet -kan wor
den voldaan. Terecht merkt de heer Van der
Veer op, dat de Centr. Boekhouding dient
to worden vertrouwd. Spr. doet dit ook, en
zal vóór de handhaving van den door het
College bepaalden prijs stemmen, maar spr.
wensdht- eveneens te doen onderzoeken of
de regeLing van den gasprijs niet anders kan
geschieden. Spr. zal daartoe een voorstel
Indienen.
De heer Verstegen kapittelt den heer
Staalman voor diens beweringen omtrent de
Inzage der stuk-ken. Als raadslid heeft de
heer Staalman het recht alle stukken in te
zien, en als er stukken ontbreken kan hy
daaromtrent oen voorstel doen by den Raad
om uitstel van behandeling. Het gaat niet
aan to zoggen, dat de soc.-dem. wethouders
niet de gelegenheid hebben gegeven voor
inzage van alle stukken. De heer Staalman
staat dus volstrekt niet voor een «feit, zyn
plicht la zich op de hoogte te stellen. De
Commissie die deze heer verlangt ls het
paard achter den wagen spannen. Laat meu
dan 1 lover de prijzen verlagen en eene Com
missie benoemen voor onderzoek of de pre
zen ook verhoogd kunnen worden. In leder
geval heeft de neer Staalman het recht om
m te grijpen in de regeling van den Raad.
De heer De Geus: Maar dan moet toch
oorst de bevoegdheid aan het College worden
Ingetrokken.
De heer Verstegen: Neen, dat ls niet
noodig. liet College heeft den gasprys be-
Eaald. Dit wordt gepubliceerd en de heer
'e Geus meerit nu, dat de Raad daaraan
plet kan tornen. Maar de Raad ls souvereln
en heeft Herdaad het recht dien prys te
veranderen. Als de heer De Geus zegt, dat
de HrV.-deiu. liet eens waren inzake ale op-
dracht aan.het College, ls dat niet vril vaa
overdrijving.
De heer De Geus: Ze hebben tooh voor
gestemd.
De heer Verstegen: Dat heeft de heer
De Geus ook. Spr. heeft gezegd dat hy de
bevoegdheid liever aan den Raad wilde over
dragen Om, zooals de heer Sohoeffelenb»r-
ger wil, de geraamde winst op te offeren
komt spr. niet verstandig voor. Het is een
inkomst post van de begrooting, die ten
voordeele komt aan de belastingen. Maar het
voorstol-Borkert is gebaseerd op die 35000
De een wü zioh houden aan de gegevens van
de Centrale Boekhouding, de ander aan dia
van den teohnischen dienst. Maar tusschen
belde is geene overeenstemming in prijs
De oorzlttor noemde cyfers betreffende
het verbruik in 1914 van 18000 M\, reden
waarom wy de ovens zouden gebouwd heb-
-ïaaJ gasfabriek over
Sn il?'n ho°S8te Productie bedroeg
15740 M Die vermeerderd met 80 pot voor
reserve, wordt 2400Q M». Waar dit het geval
