T
ALGEMEENE COÖPERATIE
Tweede Blad.
DAMES REGENMANTELS f 23.-
HEEREN REGENJASSEN f29.-
VAN DINSDAG 16 NGVEMBER 1920.
DE GASFABRIEK 1919.
5
Zooeven ontvangen
Extra aanbieding.
SPOORSTRAAT 95.
Het jaarverslag onzer gemeentelijke gas
fabriek over het voorgaande jaar is weder
verschenen en verschaft ons met zijn vele
technische bijzonderheden een vrij juist in
zicht omtrent de exploitatie van dit bedrijf.
Vermoedelijk terwille van de drukkosten,
missen wij de uitvoerige financieele resul
taten, die dit verslag vroeger zoo waardevol
maakten. Slechts een verkorte (al te korte,
zouden wij zoo meenen), balans per 31 Dec.
1919 én een even verkorte verlies- en winst
rekening van dat jaar moet ons een -oordeel
trachten te geven qver het financieel beheer,
iets dat uiteraard bij zoo sterke beknoptheid
bezwaarlijk verwacht kan worden.
Wij komen er uit te weten, dat het ver
lies van 1919 16.223.76* was. Bij de be
grooting was gerekend op een winst van
13.868.35, derhalve is dit een tegenvaller
voor do Gemeentekas van ruim 30.000.
Aan arbeidsloonen en salarissen werd be-
taald 104.335.26'. In totaal verd 2684360
M1. gas geproduceerd, zoodat 3.9 ct arbeids
loon per M', is besteed.
Sinds 1905 vertoont deze belangrijke post
in onze gasfabriekexploitatie het volgende
beeld:
jaar
Geprod. gas
Totaal aan
Per
M8.
in M8.
Sal en Arb.-loon
1905
H339l6
15.362.19»
i-3
ct.
1906
1391834
f?
17.448.23
ï-3
ft
1907
1754340
ft
19-931-37
1.1
ft
1908
2085012
tf
24.504-77'
1.2
ff
1909
2299182
ft
27.225.97' 4
1.2
ft
1910
2659640
ff
29.484.99
l.ï
ft
1911
2939964
ff
34-853-63'
1.2
ft
1912
3118973
ft
38.272.88'
1.2
ft
1913
3381343
ft
43.035.80'
i-3
ft
1914
3462937
ft
51.877.84'
1-5
ft
1915
3681957
ft
53.987.42'
i-5
ft
1916
3847470
ft
70.690.38'
1.8
f»
1917
2799680
ft
38.581.71
i-3
ft
1918
2881700
ft
59.522.99
1.1
ft
1919
2684360
ft
104.335.26'
3-9
ft
We hebben uit de met invang van 1017
gansch veranderde wijze van inrichting der reke
ning geen andere bedragen kunnen vinden; doch
ieder voelt, dat ze te laag zijn en de stijging zich
ook na 1916 sterk heeft voortgezet.
De kostprijs van het nuttig afgeleverde gas
vergeleken met.de kosten alleen aan arbeids
loon zijn in die jaren dus:
jaar kostprijs arbeidsloon van de prijs
1905 5.456 ct. 1.3 24
1906 5.642 ct. 1.3 24
1907 5-75t ct. 1.1 19
1908 5.919 ct. 1.2 20
1909 5.463 ct. 1.3 22
1910 5.603 ct. 1.1 20
1911 5.117 ct. 1.3 23
1912 5.215 ct. 1.2 23
1913 5-683 ct. 1.3 23
1914 5.690 ct. 1.5 26
1915 6.376 ct. 1.5 23
1916 6.200 ct. 1.8 29
^17 11.106 ct. i-3*) 11%*)
1918 12,636 ct. 1.1 9
1919 17.123 ct. 3.9 23
Deze bedragen kunnen niet juist zijn; doch
we konden uit de verslagen tot geen andere cijfers
komen.
Uit dit lijstje blijkt, dat niettegenstaande
de zeer sterke stijging der arbeidsloonen deze
factor eenzelfde percentage van de totale
kostprijs uitmaakt dan voorheen en dat de
stijging van dien kostprijs dus voor het aller
grootste deel niet door de loonen doch door
andere oorzaken wordt veroorzaakt.
En dat zijn in hoofdzaak de steenkool.
Zien wij b.v. het volgend staatje:
jaar
1915
1916
1917
1918
1919
Totale kosten
-der kolen
201.074.57
226.115.73
„302.971.39
468.108.94'
376.023.53
Geprod. kosten der
gas in M'. Steenkolen
per M8. gas
ƒ0.06 -
3681957
3847470
2799680
2881700
2684360
0.06
0.098
0.17
0.14*)
Men lette er op, dat de totale kostprijs, wel
is waar minder is. doch bedenke, dat die gevonden
wordt door aftrek van de opbrengst der bijpro
ducten.
Vóór 1915 was de kolenprijs echter nog
lager, in 1911 b.v. 3l/„ ct. per M'. gas, zoo
dat deze factor in de prijs vier a vijf maal
grooter is dan vroeger, terwijl het* arbeids
loon ongeveer drie maal de vroegere prijs uit
maakt.
Toch is de sterke stijging ook van deze
laatste factor van genoegzame beteekenis, om
er alle aandacht aan te schenken. En dat wel
niet in dien zin, dat de arbeidsloonen op zich
zelf te hoog zouden zijn als wel, dat er door
een meer economisch beheer met minder ar
beidskrachten volstaan kan worden. De nieu-
we ovens zullen zeker in dit opzicht, zij het
dan ook geleidelijk, tpt dit resultaat leiden.
Tot de hooge kostprijs werkt oök mede de
belangrijke posten rente en afschrijving.
In 1919 waren die resp. 40.034.87 en
59-75579 oi met elkaar 99-79°-66. Dat
is per M'. gas 3.7 ct.
In 1911 was dit bedrag nog maar 1.1 ct
in 1915 was het 1.7 ct., in 1917: 3.1 ct-
(T'verigens is over de financiën al niet veel
te vertellen. Evenmin als in-1918 komen wij
te weten, wat de z.g.n. „boeten" extra heb
ben opgebracht, een wetenschap, waarop de
gemeentenaren toch eigenlijk wel recht
hebben.
Aan de technische gegevens, die even vol
ledig als voorheen zijn opgenomen, ontke
nen wij nog, dat het verbruik aan gas per
hoofd in 1919 bedroeg 91.4 M'. tegen 96.5 M'.
in 1918.
In 1910 was dit 99 M'., terwijl het steeds
stijgende in 1916 bedroeg 127 M'., het hoog
ste dat bereikt werd.
Het verbruik aan lichtgas, 637101 M'. was
even hoog als.in 1905, 625903 M\ (het
grootste verbruik in 1915 met 1038409 M'.).
Al het overige verbruik van particulieren
werd minder, behalve aan gemeentegebouwen
en Marine, mitsgaders de straatverlichting,
waar de hooge gasprijzen toch niet gevoeld
worden.
"Ook het muntgasverbruik daalde dus sterk,
deels door 't groote aantal afsnijdingen.
Op blz. 21 geeft de Directeur daarvan een
beeld. Het aantal muntgasleidingen daalde
van 4292 tot 3898, niettegenstaande. 135
nieuw aangelegden.
Buiten gebruik waren er niet minder dan
508. Het aantal muntmeters in magazijn was
in overeenstemming daarmee 562 stuks.
Het gasverbruik der muntmeters was in
1915 het grootst 557 M'. gemiddeld per aan
geslotene. In 1919 was dit gedaald tot 258
of ruim 50 pet. minder.
Bij 1918 vergeleken (346 M*.) was de da
ling dus weer 25 pet.
Het kookgasverbruik daalde sinds 1^18
van 364979 op 321872 M'. of met 12 pet.,
het industriegas van 162883 op 149723 M'.
of 8 pet.
Dit is dus een bedenkelijke daling juist van
het dag-gas, een verbruik, dat voor een goede
exploitatie juist sterk moet toenemen.
Een doelmatige propaganda zal hier gebo
den zijn, om de productie verder weer loo-
nend te maken.
Met verwondering zal menigeen in de uit
gewerkte exploitatiestaat op blz. 36 en 37
hebben gezien, dat de gasproductie in 1919
een ongekende, haast verbijsterende hoogte
bereikte.
Het aantal M*. per H.L. steenkool was n.1.
28.7, terwijl het hoogste cijfer in 1905 be
reikt werd met pas nieuwe ovens en toen nog
slechts 26.6 M'. was.
De kwaliteit was echter door de slechte
kolen beneden peil.
De calorische waarde, die in 1905 gemid
deld 5007 was, bedroeg in 1919 gemiddeld
3433. Vooral in de eerste 4 maanden was dit
cijfer laag, fl.1. 2210, 2430, 2840 en 3020.
Dat ook de opbrengst der bijproducten,
(teer, sulphaat en cokes) ver beneden het
normale bleef, valt zonder meer te begrijpen
en daarover vindt men op blz. 3133 nog
sprekende cijfers.
Plaatsgebrek noopt ons tot beëindiging van
deze bespreking, hoezeer het verslag daartoe
uitlokt. Het is bekend, dat al de arbeid aan
zulke verslagen besteed,' zoo weinig wordt
gewaardeerd, omdat de meesten deze ge
schriften toch niet lezen.
Wij meenden daarom goed te doen, om er
eenige der belangrijkste gegevens in dit blad
uit te vermelden, waardoor allicht tot lezing
en bestudeering van het verslag zelf wordt
opgewekt.
Een ander keer iets uit het verslag onzer
gemeente-waterleiding.
Helder, 1211'20. M.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Op 13 November 1.1. slaagden te Amster
dam voor het examen typiste onze plaatsge
nooten, de dames: N. Kater, J. Brouwer en
J. van Waarden, allen leerlingen van de Han
delsschool (leerares mej. C. Bontes).
Onze plaatsgenooten, mej. M. L. Kap
t£in en de heer C. Govers, slaagden te Haar
lem voor het diploma der wereldhulptaal
„Esperanto".
Zilveren Jubileum O. J. Lebbe.
Zooals wij reeds vermeldden, herdacht de
heer C. J. Lebbe Zaterdag den dag van zijn
vijf-en-twintig-jarige dienstvervulling aan de
drukkerij van ons blad. Dat deze dag niet
onopgemerkt voorbij zou gaan, bleek al spoe
dig, toen de jubilaris, met vrouw en kind per
rijtuig van zijne woning gehaald, ten huize
van. den heer C. de Boer Jr. ontvangen werd,
alwaar de patroons, benevens nagenoeg het
geheele personeel hen opwachtten. In een
hartelijke toespraak wees de heer P. O. de
Boer op de groote verdiensten van den jubi
laris, die, als jongen gekomen, met de zaak
opgegroeid is. Niet alleen, dat de zaak in dde
vijf-en-twintig jaren enorm gegroeid is,
ook geestelijke veranderingen zijn er tot
stand gebracht, en het is Lebbe's groote ver
dienste, dat hij zich steeds aan de veran
derde omstandigheden wist aan te passen.
Spr. overhandigde den jubilaris een oouvert
met inhoud en wensohte hem nog vele ge
lukkige jaren toe.
Namens het drukkerij- en kantoorpersoneel
werd den heer Lebbe bij monde van den heer
Coppena toegesproken. Spr. legde nadruk op
de goede verstandhouding, die steeds tus-
schen Lebbe en het overige personeel heeft
bèstaan, en overhandigde hem een pnadhtigen
barometer en een boekenkastje.
Inmiddels waren, van verschillende kanten,
bloemstukken aamgedfltgen.
Getroffen door deze blijken van sympathie,
dankte de jubilaris met een paar kernachtige,
hartelijke woorden voor de hem gebrachte
hulde, die dezen middag tot "een voor hem
onvergetelijke maakte.
Hr. Ms. K S.
Aan het departement van marine -is tele
grafisch bericht ontvangen, dat Hr. Ms. on
derzeeboot K S, onder bevel van luitenant ter
zee der le klase A. Vos, 14 dezer te Port
Sald is aangekomen, dat deze boot vertra
ging had ondervonden door slecht weer en
een reddingboei had verloren ter hoogte van
Sicilië. Het vinden van deze reddingsboei
behoeft derhalve geen. ongerustheid te wek
ken.
Hr. Ms. K 5.
Hr. Ms. onderzeeboot K is 13 Nov. te
Port Said aangekomen, door slecht weder een
dag later dan het reisplan aangaf.
Yereenlglng van Huisvrouwen.
Wij herinneren onze lezers (en vooral onze
lezeress(en) aan de openbare vergadering
aangekondigd door de afd. Helder van de
Ned. Vereeniging van Huisvrouwen. Mor
genavond zal mevrouw Wijnandts Fran
cken— Dyserinck n.1. eene lezing houden
over „De Opvoeding van het meisje tot de
gezinstaak". Wij wekken alle moeders en op-
Ingezonden mededeeling.
voedsters op deze belangrijke lezing van een
begaafd spreekster als mevrouw Wijnandts
Francken is, bij te wonen.
Gezelschap Heyennans.
De directie van Casino zal op Woensdag
24 November een buitengewone voorstelling
doen geven door de N.V. Tooneelvereeniging
het gezelschap van H. Heyermans. Het op
te Voeren stuk zal binnen enkele dagen wor
den bekend gemaakt.
Lezing van ds. Schermerhorn.
Een talrijke menigte was gisterenavond in
„Casino" bijeen om te luisteren naar hetgeen
de bekende Nieuwe Niedorpsche predikant,
ds. N. J. C. Schermerhorn, op uitnoodiging
van de Vereeniging „de Dageraad" alhier,
zou rertellen omtrent „Opbouw en afbraak".
Opbouw en afbraak, het is het proces in
de natuur dat zich telkens en telkens weer
in alles herhaalt. Alles leeft en beweegt, 'zelfs
de meest levenlooze voorwerpende dood als
zoodanig bestaat niet, is schijn. Werkelijkheid
is slechts het leven. Elk organisme, levend,
groeiend, bereikt een zekeren wasdom en is
dan tot ondergang gedoemd. Maar „dood"
gaat het niet, het verandert slechts van vorm.
Niets is blijvend, alles wisselt, alles is in
eeuwige wording. Wy kunnen niet spreken
van een „zyn'', slechts van een „worden".
Op dit uitgangspunt was spr. rede gebaseerd.
Men zegt veelalhet is altijd zoo geweest en
zal wel altijd zoo blijven, maar niets is minder
waar. Integendeel, het is nimmer zoo geweest
en zal ook nooit- weer zoo worden. Vooral
geldt dit voor dezen ontredderden tyd. Hoe
komt het, dat wy de voortdurende verande
ringen niet waarnemen Omdat wy zoo'n heel
klein stukje van het leven meemaken als het
heel gunstig is 40 of 50 jaar. Van een
boom ziet men ook niet den dagelykschen
groei, maar toch verliest hy in den herfst zyn
bladeren. Zoo ook de menschheid. Dit is een
absolute waarheid, die geldt op maatschap
pelyk zoowel als stoffelijk gebied. Telkens
ontmoeten we in het leven der menschheid
nieuwe geestelijke perioden en het helpt ons
niet of we al trachten ons daartegen te ver
zetten.
De menschen probeeren het het wel, ze
trachten een geestelijk groeiproces te knellen
in harde, stoere dogma's, en de tragiek van
hnn leven is juist, dat zjj telkens zelf trachten
de tralies van hun kooi te verbreken, omdat
het leven tenslotfe de sterkste is. En er k(jmt
een tijd inderdaad, dat de tralies verbroken
worden, en de oude dogma's verworpen worden.
Het is het proces opbouwen, afbreken. Het
geestelijk huis der menschheid is telkens een
ander, en hoewel de menschheid als geheel
groeit, blijven er individueel enkelen achter
die aan hun dogma's, vasthouden. Wij zouden
ons niet meer thuisvoelen in de periode der
middeleeuwen. Hoe langer hoe meer gaat de
menschheid zich vergeestelijken. Hoe geweldig
is bjjv. niet de evolutie der liefde tusschen
de menschen 1 Van de primitieve oercel der
loutere geslachtsdrift is zy geworden de ver
geestelykte liefde die zielsgemeenschap zoekt
in de eerste plaats.
HoeVeel zuiverder zyn de huwelijkswetten
van den jongen Russischen Sovjetstaat dan de
onze. By ons is de vrouw in de wet nog de onder
geschikte van den-man, terwy'1 wy zelf als
menschen,al over die ideeën heenzyn, daaraan
ontgroeid. Weg dus met dat verouderde, breek
het af en bouw een nieuwe maatschappij °P-
Ook op maatschappelijk terrein treden andere
vormen op. Het oude stort ineen, het nieuw.e
komt op. Er komt een tijd, waarin de vorm
niet meer past by het vergroeide innerlijke-;
de boom werpt het schutblad af en de knop
komt te voorschijn. Evolutie en revolutie is
het maatschappelijk proces. Men plaatse deze
begrippen niet tegenover elkander zy hooren
naast elkaar. In het bevruchte ei groeit het
kuikenhet evolutieproces is aan den gang.
Op een bepaald oogenblik verbreekt het kuiken
den dop en komt te'voorschijn; de revolution-
naire daad is geschied. Elk groeiproces zet
zich door revolutie heen voort.
Revolutie is niet „het geweld", revolutie
beteekent slechts het wegwerpen der vormen.
Boven de dop gaat het kuiken, boven het
dogma het leven. En de dwaze mensch, dié
vaak de vorm boven het leven stelt 1 Heilige
vormen, zegt men. Ach er is niets heilig dan
alleen het leven- zelf. En voor de ontwikkeling
van dat leven moeten de vormen weggeworpen
worden.
Wat hier gezegd is, demonstreert zich vooral
in het militarisme. Oorspronkelijk naar het
woord van Kropotkine, als eene instelling des
vredes opgericht, is in den loop der eeuwen
het militarisme geworden tot de vreeselyke
instelling van thans, die parasiteert op de
maatschappij. Domela Nienwenhnis zeide het
zoo juister bestaat geen machtsgebruik, want
alle macht wordt misbruik.
Maar ook het militarisme heeft zyn tydperk
van bloei gehad, en thans is de periode der
ontbinding aangebroken. Hoe langer hoe meer
zal het ondermynd worden, en het verdwynt,
evenals de kapitalistische maatschappij ten-
ondergaat. Hoe langer hoe meer dringt het
tot de menschheid door dat deze maatschappij
geoordeeld is.
Spr. motiveert dit met drie punten, a. In
onze maatschappij is gebrek aan arbeids-
appreciatie. De arbeider bekleedt de minste
positie, en het groeiend besef is ontstaan dat
dit verkeerd is. b. De krachtsverspilling in
de maatschappij |is enorm en grenst aan het
krankzinnige. Er wordt thans gezegder moet
geproduceerd worden om het economisch leven
op peil te brengen, terwyl van bovenaf steeds
meer menschen aan de gemeenschap worden
onttrokken ten behoeve van het absoluut
improductieve militarisme.
Op sociaal terrein is er een toename van
het ambtenarendom. De kapitalistische maat
schappij brengt door haar bestaansonzeker-
heid trouwens mee het ontstaan van een pa
rasiteerend deel der menschheid dat op den
arbeid van anderen parasiteert.
0. De vermindering der menscheiyke per
soonlijkheid, voor spr. het belangrijkste punt.
In deze maatschappij wordt de mensch een
caricatuur, al het mooie en groote in nem
wordt verstikt en niemand, niemand die er
aan ontkomt.
i We kunnen hier cynisch tegenover staan
en spottend en onverschillig. Dan zyn we
mensch-af. We kunnen ook met bloédend
hart staan en stryden tegen dit alles. Dan
worden we revolutionair-. De ernstige mensch
kan niet anders dan revolteeren tegen het
bestaande, en medewerken aan den opbouw
der cellen, die de nieuwe maatschappij zullen
vormen. Wilt gy medewerken? uw taak ligt
gereed. Gy moet het oude sloopen, de oude
leuzen op zy werpen; dan eerst wordt nw
leven mooi!
Als debater meldde zich aan de heer
Hoegsma. Met de, algemeene strekking van
het betoog was spr. het eens; slechts op drie
punten verschilde hy met den heer Scher
merhorn. Ad 1: het begrip revolutie vatte
debater anders op. De beteekenis, die de
spr. er aan gaf, was onjuist. Een revolutie is
altyd bloedig, en voorbeelden van vreedzame
revolutie is altijd bloedig, en voorbeelden van
vreedzame revolutiën zyn niet te vinden. Deb.
meent, dat revoluties altijd te vroeg kómen, n.1.
als 'n deel der menschheid nog niet ryp ervoor
is. Hoe denkt ds. Schermerhorn over de tot
standkoming van den 8-urigen werkdag, in
dien die ten koste van menschenlevens had
moeten gebeuren?
De heer Schermerhorn zette nader de be
teekenis van het begrip revolutie uiteen.
Revolutie is slechts frontmaken tegenover de
maatschappij in haar geheel, zy kan helaas
bloedig zyn, en dat is beroerd.
Maar spr. strijdmiddelen voor eene revolutie
zynde algemeene werkstaking en de alge
meene dienstweigering. En wat de vraag be
treft over de totstandkoming van den8-uren-
dag: hoeveel offers vallen er dagelijks voor
het kapitalisme, hoeveel millioenen zyn er op
de slagvelden gesneuveld, by de industrie, door
ellende en verkommering. Bovendien men
maakt geene revolutie, wy kunnen slechts
geestelijk revolutioneeren, als de tyd rijp is,
komt de revolutie vanzelf.
Ad 2. Domela Nieuwenhuis sprak van alle
machtsgebruik, dat machtsmisbruik werd.
Maar by diepgaande veranderingen komt ver
plaatsing van macht, en dan ontstaat immers
ook weer machtsmisbruik? Toch is macht
noodig.
Antwoord. Men onderscheide goed macht
en'.i n v 1 o e d. Macht is geweldinvloed is
geestelijke kracht en geestelijke meerderheid.
De zuivere communistische maatschappij kan
niet anders zyn dan anarchistisch. Alle machts
middelen: politie, justitie, etc. verdwijnen, dus
de macht, zooals wy die kennen, sterft af.
Ad 3. Debater plaatst tegenover de woorden
van spr., dat men gedwongen wordt tot het
verrichten van werk tegen zyn overtuiging
omdat het bestaan ermee gemoeid- is, de
woorden van Jezus: „Zoekt eerst het Konink
rijk Gods en zijn gerechtigheden en al het
andere zal u toegeworpen worden"..Dit vormt
een zeer goede basis om op te levenwie niet
bang is voor aanpakken en werken, vindt,
ook in onze maatschappij n°g wel een bestaan
Maar men beperke zyn begeerten verstandelijk
en vergeestelijkt.
Antwoord. Jezus' woord is zeer zeker waar
Maar zoodra we dat Koninkrijk bezitten is de
ongerechtigheid weg. Daar we thans leven in
een 'op leugen gebaseerde maatschappij, is het
onmogelijk zuiver te leven. Niemknd kan dat,
de heer Hoegsma niet omdat hij betaald
wordt van geld dat aan anderer arbeid ont
stolen is, ik niet omdat mijn traktement bestaat
uit bet zweet en bloed van de arbeiders, die
den grond verbouwen.
De heer Tuk dankte spreker en debater en
sloot de goed-geslaagde vergadering.
A. G. O.
Vrijdagavond sprak professor* Stomps
uit Amsterdam in Tivoli over het onder
werp: „Dwars door Amerika".
A. G. O. bleek zijne aantrekkingskracht op
het publiek nog niet hebben verloren.
Reeda vóór halfacht stroomden de menschen
naar hinnen en om acht uur waren de zaal
en de galerij geheel bezet. De vergadering
begon niet zoo mooi op tijd als wij dat van
A. G. O. gewoon zijn. Dit bleek later het ge
volg te zijn van een strijd tusschen licht en
duisternis, die zich -achter de schermen af
speelde. Door een samenloop van omstan
digheden was er aanvankelijk geen licht in
de projectielantaren. Het kwam echter ge
lukkig in orde en te ruim kwart over achten
kon prof. Stomps zijne voordracht beginnen
(In dit verband dient te worden gewezen
op de groote welwillendheid, die de heer H.
Zegel jegens de vereeniging betoonde, door
onmiddellijk zijn eigen lantaarn af te staan,
zonder 't welk het niet mogelijk was geweest
de lichtbeelden te geven).'
Het was niet over de menschen of de ste
den in Amerika, maar over de plantey, dat
hij /sprak. In 1013 had hij met andere plant
kundigen een wetenschappelijke tocht door
Amerika, van Oost naar West, gemaakt en
op die reis gingen wij nu in gedachte met
hein mee. Hij bracht ons eerst in de buurt
van Chicago, bij het Michigan-meer, waar
duinen zijn en duinplanten, die op de onze
gelijken, o.a. helm en zeeraket. In die dui
nen groeien populieren. Dat zijn taaie.rak
kers, die zich niet gemakkelijk door het op
hoopende zand laten verstikken: zij groeien
steeds hooger en tweehonderd meters bo
ven hunne oorspronkelijke wortels steken
zij nog hun kruin boven het duin uit. Gaat
men verder van het water af, dan verandert
de plantengroei: in plaats van de populieren
komen nu dennen; gaat men nog verder dan
komen er eiken en daarna komt het typische
beuken-oerwoud, dat in vroeger tijden ook
Europa en Azië heeft overdekt. Hier in Ame
rika groeit tusschen die beuken nog de sui
ker-ahorn, waaruit men jaarlijks eenige
kilogrammen suiker kan halen.
Toen gingen we verder naar het Westen
en kwamen in de prairie aan. Hier vindt
men boomen alleen bij de rivieren, want
overigens is deze streek te droog voor boo
men en vindt men er slechts lage struiken.
Ja, zoo droog is het er, dat het water in den
grond dikwijls zich juist andersom beweégt
als in ons klimaat, n.1. van beneden naar bo
ven, waar het dan aan de oppervlakte ver
dampt. De zouten, die in het water opgelost
waren, blijven dan liggen en vormen eene
zoutlaag, zooals de spreker er ons een. op
een zijner vele lichtbeelden toonde.
Nog droger is de prairie in den staat Co-
lorado, waarheen wij vervolgens met prof.
Stomps (steeds westwaarts) reisden. Daar
groeien slechts een paar korte grassoorten.
Hoogere planten kunnen alleen daar ge
dijen, waar de grond is omgewoeld en daar
door langer vochtig kan blijvea Dit is o.a.
het geval hij een mierennest en in karre-
sporen, zooals de spreker ons alv eer op
lichtbeelden toonde.
Wij gaan nog verder westwaarts, vvq
trekken door onmetelijke uitgestrektheden
bedekt met „sage-brush". Wij passeeren het
groote zoutmeer en Salt Lake City, de
hoofdstad der Mormonen. Wij zijn nu in de
Rocky Mountains. Daar kan men, naar de
hoogte, zes gordels onderscheiden, ieder met
hun eigen plantengroei. Eerst komen ver
schillende soorten van dennen, dan van
sparrea Eindelijk is de „boomgrens" be
reikt; op" deze hoogte kunnen geen txromen
meer groeien. Wel zijn er bloemrijke „al
penweiden". Maar eindelijk houdt de plan
tengroei geheel op en komen de gletschers.
Zoo bestegen wij met den spreker de 4300
meter hooge Mont Rainier, altijd in gedach
ten, want in werkelijkheid zouden vele toe
hoorders wel niet meer hebben durven vol
gen óp die laatste steile hellingen.
Van deze voordracht, die door talrijke
lichtbeelden werd toegelicht, zullen vooral de
plantenliefhebbers onder het gehoor hebben
genoten." De vice-voorzitter van A. G. O.,
dr. Ketner, bedankte den spreker en zeide,
dat, wat er aanvankelijk aan de helderheid
der 'lichtbeelden mocht hebben ontbroken,
dit door de helderheid der voordracht ruim
schoots was vergoed.
Openbare Leeszaal en Bibliotheek.
De Leeszaal werd in de maand October
bezocht door 1345 mannen en 184 vrouwen,
totaal 1529 personen. Uitgeleend werden
323 studieboeken en 769 romans der Openb.
Leesz., 845 Nutsboeken voor volwassenen en
1366 kinderboeken, totaal 3303 banden.
Aangeschaft werden de navolgende wer
ken: Anema: In 's levens opgang; Björnson:
Bruiloftslied; Borel: Van de engelen; Cool
en v. d. Lek: Paddestoelenboekje; Couperus:
Göd en goden; Curwood: Marge O'Doone,
Op het onheilspad; Jonker: Sören Kierke-
gaard; Kooistra: Onze groote kinderen;
Lichtenberger: Kleine Trott; Maurier, du:
Trilby; Nieboer: 't Witte huiske; Orczy:
Het nest van den sperwer; Penning: Neder
land en Oranje. Poll, v. d.: Moeder en kind,
Rapport schoolbaden en kindervoeding en
kleeding; Runa: De buren v. Westerval;
Scheffel, v.: Ekkehard; Wit, de: Orpheus in
de dessa; Zoetmulder: In retraite.
Ten geschenke ontvangen: Barnick: Essai
de politique positive.. Bellew: Poets cor
ner; Breggen, v. d.: Sprokkelingen, Brochu
res betr. padvinderij; Dickens: The Pick-wick
club; Dorchain: Les meilleurs poèmes, Eco
nomist, 1919; ^irckmannChatrian: 1'Ami
Fritz; Geibel: Gedichte, Gewerbl. Einzelvor-
trage, Golden leaves from the American
poets; Goethe: Götz v. Berlichingen; Knap
per: Munten, wissels, effecten; Leidsche her
drukken; Maistre, de: Voyage autour de ma
chambre; Malot: Sans familie; Molière:
1'Avare, Le bourgeois gentilhomme; Nolst
Trénité: Ziekenverpleging; Reddingius: *Jo-
hanneskind; Saint-Simon: La cour de Louis
XIV; Saintes, de: Thérèse; Scribe: Les doigts
de fée, Bataille de dames, Souvenirs poétiques
de 1'école romantique; Tollens: Dichtbloemen;
Vondel: Lyrische en dramatische poëzie.
Wij ontvingen op onze vorige aanvraag
drie ex. D. Dekker: Geschiedenis van Helder.
Wie dus iets wil weten over het verleden van
Helder en Huisduinen .noodigen wij vriende
lijk uit eens een bezoek aan de Leeszaal te
brengen!
Inbraak en brandstichting.
Naar men zich zal herinneren, werd bi den
afgeloopen zomer eenige malen ingebroken
iin het strandtentje bij het Badhuis, waarbij
voor ongeveer 400 aan waren werd gestolen.
Ten aanzien van de dieven tastte men in
het duister.
De vorige week echter werden drie ver
dachten in hechtenis genomen, n.1. een mili
cien-sergeant der vesting-artillerie en twee
miliciens. Nieit alleen werden zij verdacht
deze inbraken te hebben gepleegd, doch men
verdacht hen evenzeer van brandstichting in
de artillerie-kazerne, waar voor ©enigen tijd
onder verdachte omstandigheden brand ont
stond.
Dit vermoeden bleek juist te zijn. De ge
arresteerden 'bekenden deze feiten.
GEMEENTERAAD.
Aan- en verkoop grond. v
B. en W. stellen voor met den heer L. S.
Beek, een huurovereenkomst aan te gaan,
betreffende een aan hem behoorend stuk
grond; en aan den heer J. Hendrikse, een
ander voor de gemeente doelloos stuk te ver-
koopen.
Korting vrije woning gem. ambt
In de salarisverordening 1920, zooals deze
door den Raad dien 13 Augustus 1920 is vast
gesteld, komt in art. 3 de bepaling voor, dat
op de loonen van de ambtenaren en werk
lieden o. a. 10% van het aaffvangsloon voor
het genot van vrije woning wordt gekork
Deze bepaling is niet van toepassing op de
personen, genoemd in art. 8 der Verorde
ning. De Voorzitter van het College van B.
en W. doet thans, hewel in het door hem
gegeven advies, betreffende de vaststelling
van de jaarwedden van het politie-personeel,
er niet op is gewezen, dat de brigadier van
politie te Julianadorp eveneens vrije woning
heeft, waarop de korting niet van toepassing
moest worden verklaard, het verzoek, te
willen' bevorderen, bedoelde korting op
dezen brigadier niet toe <te passen.
B. en W. stellen voor aldus te besluiten.
Wachtkamer Begraafplaats.
B. en W. hebben het volgend schrifven
aan den Raad gerioht:
Van verschillende zijden werd reeds ge
wezen op de noodzakelijkheid om bij de Al
gemeene Begraafplaats een wachtkamer voor
het publiek in te richten.
Waar daarenboven het op deze begraaf
plaats aanwezige barenhuisje te klein Is voor
berging van baren en gereedschappen, een
lokaal voor aangespoelde lijken ontbreekt,
evenals een ambtswoning voor den dood
graver, is door den Gemeente-Bouwmeester
een plan voor een dienstgebouw ontworpen,
door de stichting van welk gebouw aan al
deze bezwaren tegemoet wordt gekomen. Dit
gebouw zal bevatten een ontvangkamer voor
