Firma L GRUNWALP, K(bovenwinkel). f Nederland en de heffing van
Eagszcnden msdiidecdlng.
H. K. Hsrlrtgtrsld:?™
-Dultschen uitvoer.
Troepen naar Wilna.
De a.s. Raadsverkiezingen te Amsterdam.
Een expeditie naar Groenland.
Flnancleele contróle voor woningbouw-
vereenlgingen.
AMSTERDAMSCHE BRIEVEN.
RÖND DEN.DAM.
seireLnUft^es~ wa?t de ondervinding in dit
bflani' (^oet vermoeden, dat deze
belangst Hing ook in wijdere kringen door-
GEMENGD NIEUWS.
Een dubbele verrassing.
De gestolen registratiezegels.
een gelukkige vangst worüt toegewcn3cht
door de Firma I. Guünwald. Moge door Uwe
netten vele zilverkleurige haringen gevan-
I
2.000.000 stuks.
Het vleesch wordt in de Ver. Staten op
prijs gesteld. Voligens sommige koks is het
sappig als rundvleesch en fijn en malsch als
wild.
Uit Grenoible wordt gemeld, dat de Meye-
in beweging is, wordt geschat op 50.000.000
kub. M. Gezien van het dorpje Grave ver
toont de gletsjer ontzaglijke spleten.
gen worden, opdat daardoor moedcrdevrouw g]etsjer in betrekkelijk korten'tijd 200 meter
Zn ZJSSyooruitgekomen is. De geheete massa ijs, 41;
bij onze firma, alwaar
Roode en Jaeger Baai
alsook IU3olton,
voor spotprijzen te koop is. Een prima
aken Costuum, dit is iederen Heldersche
'bekend, koopt U het beste bij de
Lenin, dat men, als men den eoonomischen XT ,IQr,
toestand van Rusland wil verbeteren, on- Naar aanleiding van de \erktarinj^n v
voorwaardelijk vreedzame besprekingen Lloyd GeorS® d H il'Vi, nft
moet openen ook met de burgerlijke kapi- 3telseJo «f1?" n",5S^hen
talistische regeeringen van de overige Eu- voer schrijft „Dei Nieuwe Courant
ivmfifiisrhft landen »Eén vraa2 zouden wy in dit verband wil-
Lenin verklaarde ten Plotte, dat de Sovjet- len do®n' Ee,
regeering hoopt binnenkort het oproer te van Nederland met die van Zwitserland,
lcmmpn hetenJelen nemarken en in zekeren zin ook Zweden en
£?S. SË5 i ÏÏSH&Ï& SSM S&&
j ff lS»nd
ïsbenT EetinUSe3ene«Sgrïe 1 om, meening aanspraak kon
SovfetTroelenstean o^slSts enSe Kil m&km> maar dan toch zeer Zangrijk werk
op slecMa enK:ele KJV1' deed, dat reeds dadelijk goede vruchten af-
afstand van Kiejef.
van 9
Het Bolsjewieksche communiqué
Maart luidde:
De gebeurtenissen te Kroonstad hebben
de verontwaardiging gewekt van de bevol
king uit alle districten van de provincie St.
Petersburg. Verscheidene groote betoogin
gen van roode soldaten en werklieden te
Loega en Detskoje Selo hebben moties aan
genomen, waarin zij de muiterij van Kroon
stad veroordeelen.
Op 8 Maart verkenden 5 sovjetvliegtuigen
Kroonstad vanuit het Oosten. De vliegtuigen
hadden de opdracht over Kroonstad een op
roep van den Revolutionairen Raad van de
Republiek over de bevolking van Kroonstad
te verspreiden. Deze taak werd volbracht.
Een verkenningsdetachement der roode
cadetten drong in Kroonstad door een nam
Versinin, lid van het voorloopige revolutio-
1 wierp en verdere vruchten belooft. Is er hier
nu niet aanleiding om in verweer tegen
maatregelen van de soort als die hier kunnen
dreigen, één lijn te trekken?"
Het blad stelt de vraag in de hoop, dat ook
in andere betrokken landen dit denkbeeld zal
worden overwogen.
„Samenwerkend zouden wij het gevaar
van de zijde van het imperialisme ongetwij
feld beter kunnen weerstaan."
Naar het Handelsblad verneemt is binnen
kort intrekking te verwachten van het wets
ontwerp betreffende 'het zenden van een Ne-
derlandsch troepenoontingent naar Wilna, in
verband, miet de volksstemming, die daar zal
worden gehouden.
nair comité in Kroonstad gevangen en keer- Naar lhet HandelskSsd verneemt zal de
de met hem veilig terug. De zeelieden van p staalman op verzoek zijner par-
de muitende forten gaven hun verlangen te tygenooten zich candidaat laten stellen voor
kennen zich te onderwerpen doch dit werd GemeenteMad.
hun belet door de officieren, die de macht m
handen hebben. Er komen steeds meer de, j Ult de Emmer venen<
serteurs uit Kroonstad, ondanks alle maat-
regelen van de overweldigers. Zij schetsen)' Het overleg tusschen eigenaren van nog te
de wanhoop van de muiters en de verdeelde
raden. De meerderheid der zeelieden vraagt
onvoorwaardelijke onderwerping aan de wet
telijke sovjetoverheden. De toestand de mui
ters wordt meer gecompliceerd ten ge
volge de vlucht en masse van de offi
cieren naar Finland, hetgeen uitgelegd wordt
als een toeken van spoedige onderwerping
der muiters.
Van Helsingfors ontvangen berichten ge
ven den toestand geheel anders weer.
Zoo wordt aan de Voss. Ztg. gemeld, dat
bij den strijdom Kroonstad de 'artillerie
Dinsdag den ganschen dag rustte, terwijl
's avonds om 9 uur de strijd opnieuw ont
brandde. Kroonstad zou over groote hoe
veelheden levensmiddelen en munitie be
schikken. Het garnizoen van Kroonstad is
3000 man sterk en de bevolking bedraagt
14.000 inwoners. Kroonstad heeft tot hiertoe
vrijwel met succes en zonder belangrijke
verliezen gestreden. In den artilleriestrijd
zijn de opstandelingen nog steeds de baas.
Ondanks het feit dat Krasnajo Corka de
bolsjewiki trouw is gebleven. Bij een infan-
terieaanval, die de roode troepen Dinsdag
van Sestrorezk uit op Kroonstad hebben ge
richt, leden deze troepen zware verliezen. In
het geheel verloren de bolsjewieken reeds
700 man. Trotsky is te Krasnajo Corka aan
gekomen. Te Moskou zouden botsingen heb
ben plaats gehad, waarbij 50 dooden en 800
gewonden zijn gevallen.
Een nader bericht aan het blad „Politi-
ken" maakt melding van bet doordringen
der revolutionairen in St. Petersburg, waar
bij straatgevechten plaats hadden.
ZweedSche bladen melden dat de troepen
van Kroonstad, dank zij hun artillerie St.
Petersburg geheel beheersohen. Svenska
Dagbladet beweert echter dat de positie van
de sovjet-regeering voortdurend verbetert,
al geeft het blad toe dat, de geest die bij
deze troepen heerscht nu niet precies uitste
kend is. Uit het binnenland van Rusland
komen ook voortdurend berichten over on
lusten, vooral in het Dongebied moet er
zwaar zijn gevochten tussohen de revolutio
nairen en de roode troepen. In West-Rus-
land heerschen ongelooflijke wantoestanden.
Bij Pakof zijn verschillende sowjet-oommis-
sarissen over de Estlandsche grens geko
men. Bij de FinsChe grenzen zijn groote
troepen vluchtelingen uit St. Petersburg ge
arriveerd. Zij werden echter niet in Finland
binnen gelaten.
dat voor eenigszins meer omvangrijk onder
houd geen middelen aanwezig waren. Men
meent in die gevallen een voorschot te kun
nen verkrijgen voor de grootere kosten. Dit
moet op teleurstelling uitloopen, omdat moet
worden vastgehouden aan den eisch, dat uit
de huren voldoende wordt gereserveerd voor
alle onderhoud.
De ervaring leerde heisas, dat een tekort
aan verantwoordelijkheidsgevoel bij het be
steden van de publieke gelden zich in nog
veel ernstiger mate voordeed. Zoo had de
vereeniging tot verbetering der volkshuis
vesting „Vooruitgang" in Ridderkerk voor
schotten verkregen voor de uitvoering van
twee bouwplannen. Het eerste plan was bij
de contróle reeds voltooid; de uitvoering van
het tweede was in vollen gang. In het bestuur
der vereeniging hadden aanvankelijk zitting
W. Stok als voorzitter, diens broer J. Stok
als penningmeester en P. Gerritse als secre
taris. W. Stok was gemachtigd alle trans
acties met den bankier af te sluiten.
Bij de contróle bleek, dat ten aanzien van
den eersten bouw een aanzienlijk bedrag
(ongeveer 7000) niet verantwoord was als
gevolg van de omstandigheid, dat van de
aanneemsom een bedrag was ingehouden met
het doel, eenige werken voor eigen rekening
te gaan uitvoeren. Van de uitvoering van deze
werken was geen enkel bewijsstuk aaniwezig.
Verder was voor zaalhuur, verlet- en reis
kosten niet minder dan 347.16 in rekening
gebracht (het gold een plan van slechts 20
woningen).
Wat den tweeden bouw, een plan van 48
woningen, betreft, was het nog erger gesteld.
Om voor een bedrag van 2592.10 steenen
te koopien, werden 775 reiskosten gemaakt.
Voor pen reis naar Nijmegen, Arnhem en
omstreken werd voor 5 personen gedurende
twee dagen 325 gerekend; een reis naar
Rhenen van 2 personen gedurende 3 dagen
kostte 250; nog een reis naar Rhenen van
3 personen gedurende 2 dagen eischte een
uitgaaf van 200. De voorzitter W. Stok
rekende voor verletkosten 125 per maand.
Op een nota van den Grand Bazar Frangais
Dat er architecten zijn, wier gesties eenigc
contróle niet overbodig maakt, blijkt b.v. ui
den bouw van de Coöperatieve Woningbouw
vereeniging voor gemeentepersoneel te Rot
terdam. In verscheidene opzichten had d(
bouw deugdelijker kunnen zijn, hetgeen dooi
de architecten werd erkend. Uit een rapport
omtrent dezen bouw blijkt, dat het onderhoud
aanmerkelijk minder zou zijn geweest, in
dien enkele onderdeelen, b.v. metsel- en
pleisterwerk, op betere wijze waren uitge
voerd.
Ook de bestekken bevatten dikwijls bepa
lingen, welke den schijn wekken, dat de ar
chitecten niet afkeerig zijn van bevordering
van hun eigen belang, of het belang van hun
bevriende aannemers.
Uit het vorenstaande blijkt wel, dat er bij
den bouw van woningen met overheidsgeld
in Verschillende gevallen een en ander is, dal
reden geeft tot bezorgdheid. Dit verslag zov
echter een onjuisten en te pessimistischer]
indruk vestigen, indien het anderzijds niet
tevens lof bracht aan architecten en bestuu/
ders van vele ibouwvereeniging,en, welke naai
hun beste weten en kunnen de belangen der
volkshuisvesting behartigen.
Wel heeft men vaak te kampen met admi
nistratieve moeilijkheden, doch dit bezwaai
is niet zoo groot, wanneer men slechts nauw
keurig aanteekening houdt van alle finan-
ciëele voorvallen, welke in de vereeniging
plaats grijpen. Te allen tijde zal men zich dan
tot den directeur-generaal van de Volksge
zondheid kunnen wenden om voorlichting
bij het inrichten der boekhouding of bij het
opmaken van de balans en de verlies- en
winstrekening.
In een enkel geval was de slechte admini
stratie toe te schrijven aan verregaande non
chalance van den penningmeester. De thans
ontslagen penningmeester van de stichting
„Finsterwolder Woningbouw" heeft zijn ad
ministratie op ergerlijke wijze verwaarloosd.
Over een periode van enkele maanden bevatte
het kasboek geen aanteekening van ontvang
sten en uitgaven; daarna werd het voortge
zet,-zonder dat bleek van eenige poging om
Uit Dinsdag te Berlijn ontvangen berich
ten meende men te moeten afleiden, dat het
Sovjet-regieme den toestand te Petersburg
geleidelijk weer meester werd. Trotzky zou
de operaties aldaar leiden en verscheidene
aanvallen tegen zijn hoofdkwartier in de
stad hebben afgeslagen.
Dit jaar zal Denemarken eein expeditie
zenden naar Thule op Groenland om een
onderzoek in te stellen naar de levensvoor
waarden van de Eskimo's, en naar den Noord
Amerikaanschen IJszee-arohipel (Baffings-
land).
Knud Rasmussen zal de expeditie, die
twee jaar zal duren, leiden. Men zal uit Ko
penhagen vertrekken aan boord van het mo
torschip Solkinigen. De bezochte streken,
vooral Baffingsland, zullen in kaart worden
gebracht. Verder zal de expeditie zich toe
leggen on de verzameling van ethnografische
wetenswaardigheden. Zij. zal daarbij een ruim
gebruik maken van de film.
De regeer in" heeft voor de expeditie
100.000 kronen beschikbaar gesteld.
KORTE BERICHTEN.
In het afgeloopen jaar zijn in de Ver. Sta
ten 250.000 pond rendiervleesch geïmpor
teerd uit Canada. Naar het heet, tellen de
rendierkudden in Canada thans ongeveer
ontginnen dalgronden en vertegenwoordi
gers der arbeidersorganisaties heeft tot nog
toe geen resultaten opgeleverd, wijl men het
over bet uurloon niet eens kon worden, ook
nog niet nu de minister bij wijze van uitzon
dering voor deze gemeente 45% in cte kosten
der loonen heeft toegezegd. De werkloosheid
blijft dus voortduren, daar met het turfgra
ven evenmin wordt begonnen, ook voor dezen
arbeid is nog geen overeenstemming ver
kregen tusschen werkgevers en werknemers.
De verveners hebben in de laatste jaren wel
buitengewone winsten gemaakt, doch schij
nen niet geneigd op de oude loonregeling,
die omstreeks 20 Maart afloopt, weder een
ueooord aan te gaan En de veenarbeiders,
die men voor hun zeer zwaren arbeid nooit
heel ruim heeft betaald, wenschen niet op de
loonsverlaging in te gaan, derhalve hokt het.
Men vermoedt hier, dat de verveners hopen
op een toeslag van Regeeringswege op de
turf, wellicht ook nog op die, welke thans
nog te velde staat, doch tot nog toe blijkt niet.
dat de Regeering daartoe bereid is.
Woensdag was het in sommige veenkolo
niën onrustig, te Klazinaveen werd by ver
veners ruiten ingeworpen en werden bakkers
en winkeliers hot leven lastig gemaakt. Ook
verbrandden de Barger Oosterveen voorra
den turf.
Een vervener te Zwartemeer is in arrest
gestelid wegens zwaar vermoeden van brand
stichting in zijn eigen turfvoorraad. (Hbl.)
In de Verslagen en Mededeelingen betref
fende de volksgezondheid is opgenomen het
verslag over het jaar 192C betreffende de
financiëele contróle van woningbouwvereeni-
gingen, werkende met steun uit 's rijks kas.
Met de contróle werd eerst in den loop van
1920 aangevangen, en dus bepaalt het verslag
daarover zich tot het weinige wat door dezen
nieuwen dienst werd waargenomen, zoodat
het geenszins een definitieve conclusie aan
gaande woningbouwvereenlgingen kan ge
ven.
De ondervinding bij het oontroleeren van
het weinige, dat onderhanden genomen kon
worden, was echter bij herhaling ongunstig,
gunstig.
Wij ontleenen aan het verslag het vol
gende:
In menig geval bleek, dat een bouwcorpo
ratie, welke is toegelaten als instelling, uit
sluitend werkzaam in het belang van de ver
betering der volkshuisvesting, zich ten doel
stelde aan haar leden zoo goedkoop mogelijk
een goede woning te bezorgen en daarmede
haar taak als beëindigd beschouwde. Tot het
lenigen van den woningnood in de gemeente
ook bij nietdeden gevoelde dergelijke
vereeniging zich niet geroepen. Zoo ontaard
de de sociale roeping van de vereeniging in
'n leden-egoïsme en werd in de hand gewerkt
het tot stand komen van allerlei kleine ver-
eenigingen, wie het veelal aan het noodige
inzicht en de noodige ervaring ontbreekt om
haar taak zonder struikelen en vallen en zon
der al te groote fouten te volbrengen.
Bij dergelijke vereenigingen wordt dikwijls
een huur betaald, welke zelfs niet voldoende
bleek om de onderhoudskosten te dekken;
van het vormen van een fonds voor verbete
ring der volkshuisvesting, welk voorschrift
'n den regel in de statuten wordt aangetrof
fen, was geen sprake, hoewel zulks zeer wel
mogelijk zou zijn geweest. Zoo had b.v. de
woningbouwvereeniging „Samenwerking" te
Middeïharnis reeds in 1912 vier woningen
doen bouwen. De bewoners, met inkomsten
von f 2500 en f 3000, betaalden een huur van
slechts f 150 per jaar; een huur, welke noch
met de stijging van de huurwaarde, noch met
de inkomsten der huurders verband houdt
en de vorming belet van een volkshuisves
tingsfonds, waarvoor hier uitnemende gele
genheid bestond.
In veel gevallen bleken de huren zoo laag
gehouden, dat er voor gewoon onderhoud
nauwelijks voldoende gereserveerd was, zoo-
te Rotterdam, ten laste der vereeniging, wer- i de zaak alsnog in orde te brengen,
den aangetroffen: j Een veel voorkomende leemte in de admini-
1 Beschuitpot 5.50, 1 Likeurstel 4.95, 1 j stratie is het gemis aan een behoorlijke ver-
Schaal 3.50, 1 Lepelbeker 1.25, 1 Tafelbel j antwoording van de ontvangen huren.
f 0.50, 1 Ihkitstel 8.50,1 Borstelstel 6.75, 1j Ook de afschrijving op de bezittingen is
Sigarenpot 1.75,1 Rookstel 5.95,1 Tabaks-voor veel vereenigingen een teer punt.
pot 2.75, 2 Asohbakjes 0.50, 1 Aschstel Ben enkele maal is gebleken, dat met de
f 4.50, 6 kop en schotels f 3.90, 2 Theepotten 1 afschrijving de hand werd gelicht, met het
f 2.20, 2 Melkkannen 1.20, 2 Süikerschalen doel de huren laag te 'houden.
f 1.20 en 6 kop en schotels 3.90. Samen Zoo meende de vereeniging
f 58.80.
Het gemeentebestuur van Ridderkerk werd
vereeniging tot verbetering
op het bovenstaande gewezen. De zaak was
bij het einde van het jaar nog niet afgewik
keld. Het gemeentebestuur weet intussohen,
dat net aansprakelijk is.
Niet echter uitsluitend in de kleine gemeen
ten wordt met Rijksgeld omgesprongen op
een eigenaardige wijze. Zelfs in de grootste
gemeenten, blijkt een strenge contróle zeer
noodzakelijk te wezen.
Zoo b.v. in de gemeente Rotterdam. Bij de
controle van de woningbouwvereeniging
„Patrimonium" in die gemeente bleek, dat
op de verlies- en winstrekeningen over het
tijdvak Mei 1916Mei 1920 gezamenlijk
f 5445.80 administratiekosten voorkwamen.
Voorts werd geconstateerd, dat in de bouw-
rebening nog een bedrag van 2732 was op
genomen, zoodat het totaal bedroeg 8177.80.
Van dit bedrag Wam ten goede aan den
voorzitter der vereeniging, den heer H. C.
Uittenbroek, pl. m. 6500, hetgeen te hoog
moet worden geacht. Bovendien werd in 1919
een administrateur aargesteld, om de ver
warde administratie in orde te brengen. Ver
der had men zich nog verzekerd van het toe
zicht van een accountant, waarvoor jaarlijks
werd betaald het voor eene bouwvereeniging
dooge bedrag van 950.
Deze vereeniging heeft 600 woningen in
eigendom. Voor het ophalen der huren wer
den twee .opzichters aangesteld. Wanneer men
in aanmerking neemt, dat de N. V. Vreewijk
ce Rotterdam de huren van ongeveer 1000
woningen nog steeds laat innen door één op
zichter, kan bezwaarlijk worden aangenomen,
dat 'voor het innen der huren enz. van 600
woningen itwee opzichters noodig zijn.
Om de onderhoudskosten niet buitenspo
rig hoog te doen zijn, werden verschillende
kosten, welke bestreden moesten worden uit
de exrploitatie-inkomsten, gerangschikt onder
de stichtingskosten, of wel, men bracht ze
ten laste van een volgend jaar.
Een en ander doet de wtenschelijkheid ge
voelen van een strenger toezicht van ge
meentewege.
Dat hieraan iets kan haperen, ook wat de
technische zijde van het bouwen betreft, kan
blijken uit de ervaring, welke te Zaandam
werd opgedaan.
Nadat aldaar de btfuw in eigen 'beheer was
genomen, bereikten het Departement her
haaldelijk klachten omtrent gering toezicht,
achterwege blijven van cijfers omtrent de
bouwkosten en motiveering van overschrij
dingen, vrijheden, welke architeoten of uit
voerders zich omtrent eenmaal ontworpen
plannen veroorloofden, enz.
Een en ander gaf aanleiding tot een con
tróle van Departementswege naar de gesties
van alle bouwvereenigingen in Zaandam.
In het kort samenvattende den voorloopi-
gen uitslag dier contróle kan hier worden
medegedeeld:
a. het technisch toezicht op den bouw,
door het gemeentebestuur uitgeoefend, is
zeer onvoldoende;
'b. bij den bouw is niet de noodige zuinig
heid betracht.
Bij de vereeniging „Goed Wonen" trok de
inrichting van een kantoorlokaaltje de aan
dacht. De betimmering kostte blijkens de
boeken ƒ.300; voor het behangen werd papier
gebruikt, waarvoor 9. per rol in rekening is
gebracht. Het plafond was zeer bewerkelijk
beschilderd.
Thans is nog een onderzoek gaande betref
fende de Coöp. Woningbouwvereeniging „De
Arbeid" te Wormerveer, waarbij reeds enkele
punten de aandacht hebben getrokken. Zoo
zouden den 29sten Juni nog heipalen zijn
geleverd, teiwy'1 op den weekstaat van 17 tot
23 Juni voor de laatste maal helers zijn'ver-
meld. Van enkele materialen wijken de gele
verde hoeveelheden belangrijk af van de vol
gens het dagboek van den opzichter ver
werkte hoeveelheden.
Dergelijke verschillen zijn reeds meer voor
gekomen. Uit een onderzoek bij de woning
bouwvereeniging „Zwijndrecht" te Zwijn-
drecht bleek, dat een partij lood van enkele
honderden kilogrammen niet in den bouw
was verwerkt.
Aan het Departement werd medegedeeld,
dat een aannemer valsche Inschrijvingsbil
jetten had geproduceerd. Deze zaak is thans
bij de justitie in onderhoek,
der Volkshuisvesting „Alkmaar" te Alkmaar,
dat, als gevolg van de waardevermeerdering
van 'huizen, in het geheel niets behoefde af
geschreven te worden, waardoor de huren
laag gehouden konden worden.
Reeds door het voormalige College van Bij
stand werd aan die vereeniging medegedeeld,
dat de huren verhoogd moesten worden, ten-
iinde het belangrijke exploitatietekort te
kunnen 'dekken.
Bij de onlangs gehouden contróle van ge
noemde vereeniging bleek, dat de noodige
huurverhooging nog steeds niet was inge
voerd. Als verontschuldiging werd aange
voerd, dat men had gewacht op de totstand-
soming van de wijziging der huurcommissie-
vet; immers één van de wijzigingen dier wet
vas, dat zij niet meer van toepassing zou zijn
op woningen, gebouwd met voorschot uit
s Rijkskas. Hoewel deze houding niet geheel
is te (billijken, mag niet worden ontkend, dat
vele huurcommissies weinig medewerking
,ot noodzakelijke huurtverihoogingen aan den
lag legden.
Ruim een half jaar wordt de contróle op
voningbouwvereenigingen eenigszins stren
ger uitgeoefend en reeds zijn ervaringen opr
gedaan waarvan hierboven enkele voor
beelden zijn aangehaald welke de noodza-
selijkheid doen inzieft, die contróle nog in
tensiever te doen plaats hebben. Slechts de
wetenschap, dat strenger gecontroleerd zal
worden, schijnt als rem te kunnen dienen
voor handelingen, welke achterwege mossten
blijven.
Dat de gemeentebesturen in de allereerste
plaats zijn aangewezen voor het houden van
jen uiterst nauwgezet toezicht, zoowel in
technisch als in administratief opzicht, mag
niet over het hoofd worden gezien. Schieten
;ij daarin tekort, dan zullen zij in de eerste
plaats de gevolgen hebben te dragen.
Bijzonder gunstig bleek de toestand te Am
sterdam te zijn.
II.
De dans. Tooneel.
Men weet 't: sinds de oorlogsvloek over de
mensohheid kwam en nóg duurt zij voort
ia de nog altijd aan (beide zijden hartstochte
lijk gesaboteerde vrede steeg de dans
woede, vooral in „oorlogvoerende" landen,
;ot een ware rage. Hoevele correspondenten
hebben ons niet uit hun brieven uit Berlijn,
Weenen, Parijs, enz. op dit merkwaardig
psychologisch verschijnsel gewezen. Thé-
iansants, tango-teas -: in café's en restau
rants, tusschen de tafeltjes van van-huis-uit-
rustige eethuizen, overal danste men in
volle overgave onder het motto „après nous
le déluge". Vooral de one-step.. en two-step
tohoten diep wortel, zóó, dat ze ook in ons
land burgerrecht verkregen en men ook hier
in de hoofdstad, vanaf „Piet-de-Prater"
een bekend nachtelijk Zeedijk-danszoldertje
tot op het mondaine, particuliere bal in
ben patriciërshuis aan „de Bocht" van de
Heerengracht, geen andere dan deze dansen
liet „schuiven".
„Waar schuiven onze jonge dochters
heen?", de vraag, die niet alleen goedwillende
ledemeesters, maar zelfs lang niet stijf-puri-
;einsch gezinde mannen als wijlen Hector
Treub, indertijd met nadruk in courant en
.^dschrift stelden, wordt niet meer opgewor
pen en men heeft zich vrijwel algemeen bij
den bestaanden toestand neergelegd
Wqar we in deze dansneigingen. hoezeer
dan ook reeds in het maatschappelijk verkeer
als vanzelfsprekend opgenomen, nog altiid
een element van oorlogspsychose onderken-
18 1niet 1 gevaI met de> de
1 jar®n,°°k hier meer en meer opleven
de belangstellipg voor den dans als kunst.
De dans als serieuse kunst wordt meer en
meer begrepen al bleef de ware belangstel
ling daarvoor tot nu toe altiid nog tot een
beperkt gering aantal -.intellectueelen"
lringt. Er zijn vele dansavonden geweest en
iiddy Impkehoven, Oharlotte Bara, Angèle
lydow en, last not least, Gertrud Leistikow
raden allen één of meermalen voor goedge-'
tilde zalen op. Ongetwijfeld het grootste
tucoes echter had een onlangs in het Paleis
voor Volksvlijt gegeven Indische dansavond
waar, onder begeleiding van echte „game-
l lan'Vmuziek, de oeroude, traditioneele ja!
vaansche dansen werden uitgevoerd door in
ons land vertoevende Inlanders. De avond
was gearrangeerd door de „Kring Petruocie"
sen vereeniging, die gesticht werd mot het
doel Hollandsche en Javaansche cultuur, af.
gescheiden van eenig „politiek" element, tot
bnderling begrypen en waardeeren te bren
gen. Twee merkwaardige feiten deden zich
laarbij voor: ten eerste, dat de buitengewoon
groote Paleis-zaal nagenoeg geheel be2e^
,vas en ten tweede, dat 'het, voort een groot
leel zeer eenvoudige" publiek, niettegenstaan-
le de niet bepaald inspireerende omgeving
geheel onder den indruk kwam van den Inch.'
tchen droom, die zich daar, voqr hen, op het
mmitieve tooneeltje, voltrok en beelden op.
t nep van een Oosterschen avond met zijn
c weemoed en mystiek.
I Ongetwijfeld 'speelden in deze o. i. vertheu-
gende belangstelling, andere dan zuiver
i vunstminnende factoren een rol. Velen
ïanwezigen zochten en vonden in het ver-
;oonde een aanknoopingspunt voor hun In.
J lische herinneringen. Toch was deze avond,
rnqt anderen, teeken, dat de dans als kunst
haar oorspronkelijke plaats in het bewust-
qjn van het volk weer gaat hernemen en niet
alleen in dat van „de enkelen".
Het instinct der massa is op kunstgebied
miverder en echter dan menig litterator,
briticus of wijsgeer in „vak" hoogmoed wel
wenscht te gelooven. Dat instinct weet heel
beker het onderscheid te treffen tusschen
spontane, levende kunst, die als zoodanig in
we»en altijd vèr heeft gestaan van alle uit
gedacht systeem of theorie en gemaakte
k. hnische vaardigheid, die men als hulp of
ter demonstratie van een of ander „stelsel"
voor het publiek wenscht te brengen.
Houdt men dit voor oogen, dan. is het
uiterst leerzaam 'bemerkt te hebben hoe het
publiek op de uitvoeringen der „eurythmie"
hier ter stede onlangs gegeven ter gelegen
heid van den Duitschen „anthroposooph" dr.
Rudolf Steiner, gereageerd heeft. Algemeen
toch, zelfs door hen, die in andere opzichten
het denken en de actie van dezen Duitschen
wijsgeer en occultist zeer genegen zy'n, werd
deze nieuwe soort dans„kunst"(?) afgewezen.
De Muze is nu eenmaal een trotsche vrouw
on iaat zich haar gulden vrijheid niet ontne
men, zelfs niet door overigens misschien
hoogstaande wijsgeerenl
Hooghartige Vrouw, die Muze, zeker. Ons
tooneel weet er van mee te spreken. Men ziet
't daar gebeuren, telkenmaal, dat zij zich,
vermoeid en geërgerd door het gehandel en
„gepolitiek" der huidige maatschappij, tel
kenmale terugtrekt in eenzaamheid.
Dr. Rooyaards heeft dat in dit seizoen
weer eens moeten ondervinden. Ongetwijfeld
begon hij, toen hij in September den Stads
schouwburg in handen kreeg, met de beste
■bedoelingen om haar als een trouw dienaar,
een open terrein, eert vrije tribune te geven
voor haar spelenden ernst en ernstig spel.
Naast zijn vroegere Shakespeare, repertoire-
stukken, zooals de Drie-Koningen-avond en
de Midzomernachtdroom, die nog altijd volle
zalen trekken, bracht hy in 't begin enkele
nieuwe, groote werken ten tooneele, zooals
Maria Boodschap, Electra, enz. Maar de
laatste maanden is een duidelijke inzinking
merkbaar. Ingewijden weten te vertellen, dat
Rooyaards' oorspronkelijk enthousiasme en
groote werklust voor een aanzienlijk deel
doodliep op de, als 't ware georganiseerde
tegenwerking, die hij moest ondervinden.
Deze tegenwerking gaat zóóver, dat zelfs een
leel van~ het technisch personeel van den
Stadsschouwburg, dat zich als zijnde „ge-
meenteHambtenaren", geweldig voelt, het
werk saboteert. En ook in den Gemeenteraad
bestaat nog altijd een „bloc" van kunstlie
vende Raadsleden, dat, handiglijk, de poli
tiek met de kunst tracht safim te klutsen en
lat ten behoeve van den „partijgenoot"
Heyermans, den Stadsschouwburg-leider
mdergrondsch tegenwerkt.
In deze omstandigheden moet men de oor
zaak zoeken van het feit, dat b.v. een Barba-
ressa, de Telegraaf-tooneelcriticus. door dik
3n dun Rooyaards en zijn werk blijft ophe
melen, iets wat den gemiddelden kranten-
ezer, die van de journalistische „cuisine"
met op de hoogte is, meer en meer verwon-
Jerlng baarde. Barbarossa, die van de boven-
?esignaleerde omstandigheden op de hoogte
>s, tradht door zijn, naar de zijde van den
bieden11^6 kritieken een tegen/wicht te
Is het wonder, dat Vrouwe Muze zich, met
mlke ondervindingen voor oogen, ondervin-
iingen, die haar doen gevoelen hoe weinig
men nog haar liefheeft om haarzelfs wil,
verontwaardigd afwendt en zich hooghartig
terugtrekt, teneinde het ter-
?ein vry te laten voor haar populairder, maai
ichtzinniger zuster, van de bioscoop?
De chauffeur van heer te Rotterdam
vroeg Woensdagavond aan zijn patroon, of
aeze hem nog noodig had. Mijnheer ant
woordde dat de chauffeur wel naar huis kon
gaan, omdat hij de stad uit moest. Inplaats
van met de auto naar de garage te gaan»
n de ckau'feur or mee naar het station
t 01° zien hij wat vrachtjes kon
Krygen. De heer ging naar den Haag on
toen hy om 12 uur terug kwam,, werd hem
aan het station D. P. een auto aangeboden.
Toen de heer in de vermeende taxi wild®
stappen, bleek het zijn eigen auto te zijn!
De chauffeur had ook zijn baas herkend 0°
ging er met de auto van door.
De heer wilde zich nog aan 'le kap vast
klemmen, maar werd er afgeslingerd. Later
werd de auto door de politie in de Baan e«n'
getroffen en naar de garage gereden. D®
chauffeur en diens broer lieten zich echter
niet meer zien! (Volk.)
Eenigen tijd geleden werd aan het hoofd
postkantoor te Amsterdam ©en pak regi-
stratiezegels, vertegenwoordigende 66
waarde van ongeveer f 75.000 vermist.
In verband met dien diefstal werd eenig®»
tijd geleden een oommies der posterijen aan
gehouden, die thans heeft bekend zich aaj
het hem ten laste gelegde te hebben soü«»
dlg gemaakt.
